Amaliy mashg‘ulot № 4. Cisco kommutatorlarining buyruqlar interfeysi bilan ishlash va
boshlang‘ich konfiguratsiyani o‘rnatish. Cisco Packet Tracer da LAN tarmog‘ini
loyihalash va qurish.
Ishning maqsadi:
Ushbu amaliy mashg‘ulot quyidagilar uchun mo‘ljallangan:
- Cisco kommutatorlarining buyruqlar interfeysi bilan ishlash hamda boshlang‘ich
konfiguratsiyani o‘rganish;
- Cisco Packet Tracer dasturida LAN tarmoqlarini loyilash va qurishni o‘rganish.
Qisqa nazariy ma’lumotlar:
Cisco Packet Tracer-Cisco tomonidan ishlab chiqilgan va telekommunikatsiya tarmoqlari
va tarmoq uskunalarini o‘rganish va laboratoriya mashg‘ulotlarini o‘tkazish uchun tavsiya etilgan.
Packet Tracer-ning asosiy xususiyatlari:
 Oddiy grafik interfeys (GUI), bu tarmoqning tashkil etilishini, qurilmaning ishlash
tamoyillarini yaxshiroq tushunishga yordam beradi;
 Mantiqiy topologiyani modellashtirish qobiliyati: CCNA-qiyinchilik darajasida har qanday
o‘lchamdagi tarmoqlarni yaratish uchun ish maydoni;
 Real vaqt rejimida modellashtirish (Real vaqt);
 Simulyatsiya rejimi;
 Dastur interfeysining ko‘p tilliligi: bu sizga dasturni o‘z ona tilingizda o‘rganishga imkon
beradi.
 Turli komponentlarni qo‘shish / o‘chirish qobiliyatiga ega tarmoq uskunasining ilg‘or
tasviri;
 Faoliyat ustasiga ega bo‘lish tarmoq muhandislari, talabalar va o‘qituvchilarga tarmoq
shablonlarini yaratish va keyinchalik ulardan foydalanish imkonini beradi.
 Jismoniy topologiyani loyihalash: shahar, bino, stend va boshqalar kabi tushunchalardan
foydalangan holda jismoniy qurilmalar bilan o‘zaro aloqalar.
Ushbu mahsulotning keng doirasi tarmoq muhandislariga imkon beradi: kompyuter tarmog‘ini
sozlash, disk raskadrovka va qurish. Bundan tashqari, ushbu mahsulot o‘quv jarayonida ajralmas
hisoblanadi, chunki u tarmoq ishining vizual tasvirini beradi, bu esa talabalar tomonidan
materialning rivojlanishini oshiradi.
Cisco Packet Tracer dasturida LAN tarmoqni loyihalashga misol ko‘rib chiqamiz:
4.1-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida LAN tarmoqni loyihalashga misol
Ushbu tarmoqni yaratish uchun siz quyidagilarni qilishingiz kerak:
Packet Tracer-ning pastki chap burchagida “tarmoq kalitlari” qurilmalarini tanlang va
o‘ngdagi ro‘yxatda sichqonchaning chap tugmasi bilan bosib, 2950-24 tugmachasini tanlang, uni
ish joyiga joylashtiring. Shuningdek, u “tarmoq uyasi (Hub-PT)” va “ish stantsiyalari (PC-PT)”
bilan ishlaydi.
4.2-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida 2950-24 kaliti tanlangan
4.3-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida Hub-PT uyasi tanlangan
4.3-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida Shaxsiy kompyuter PC-PT tanlangan
Endi biz qurilmalarimizni ish joyiga joylashtiramiz:
4.4-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida tegishli interfeys yordamida qurilmalarni ulash
Keyinchalik, tegishli interfeys yordamida qurilmalarni ulashingiz kerak. Kompyuterlarni kalit va
markazga ulash uchun mis to‘g‘ridan-to‘g‘ri kabel ishlatiladi.
4.5-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida kompyuterlarni kalit va markazga ulash uchun mis
to‘g‘ridan-to‘g‘ri kabeli
Va kommutator va markazni bir-biriga ulash uchun mis krossover kabeli ishlatiladi
4.6-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida kompyuterlarni kalit va markazga ulash uchun mis
krossover kabeli
Keyinchalik, ikkita qurilmani ulash uchun siz tegishli kabel turini tanlashingiz va bitta
qurilmani (ixtiyoriy FastEthernet bepul portini tanlash) va boshqa qurilmani bosishingiz kerak.
Joyni tanlashdan hech narsa o‘zgarmaydi, lekin estetika va to‘g‘ri almashtirish uchun uni
navbat bilan ulash yaxshiroqdir.
4.7-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida kompyuterlarni kalit va markazga ulash porti
4.8-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida kompyuterlarni kalit va markazga ulash porti
Boshqa barcha qurilmalar uchun ulanish xuddi shunday amalga oshiriladi
Muhim! Kommutator va markaz o‘rtasidagi aloqa krossover tomonidan amalga oshiriladi.
Qurilmalarni ulash natijasi:
4.9-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida qurilmalarni ulanish natijasi
Sozlash. Chunki biz Osi tarmoq modelining dastlabki qatlamlarida ishlaydigan
qurilmalardan foydalanamiz. Faqat ish stantsiyalarini sozlash kerak, ya’ni: IP-manzillar, pastki
tarmoq maskalari. Quyida faqat bitta stantsiyani (PK0) sozlash mavjud – qolganlari xuddi shunday
sozlangan.
Biz kerakli ish stantsiyasini ikki marta bosamiz
4.10-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida ish stantsiyasi
Muhim! Uni yoqishni unutmang, chunki Cisco qurilmani yoqish va o‘chirishga imkon
beradi!
Uni yoqish uchun qizil tugmani bosing!
Ochilgan oynada “ish stoli” yorlig‘i tanlanadi, keyin – “ip-ni Sozlash”
4.11-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida PC ish stoli
Quyidagi ma’lumotlarni kiriting:
4.12-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida PC ga ip manzil berish
Xuddi shunday, IP-manzillar boshqa barcha kompyuterlarga beriladi. Faqat ip-ni
o‘zgartirishni unutmang, ya’ni 192.168.0.1 dan 192.168.0.6 gacha
Shlyuz. Maydonni to‘ldirish mumkin emas.
Dns-server. Maydonni to‘ldirish mumkin emas.
O‘rnatish tugagandan so‘ng, biz tarmoq sinovini o‘tkazamiz, ya’ni bitta kompyuterni
boshqasining interfeysi orqali “Ping”
qilamiz. Masalan, PC5 bilan ishlaydi va PC1 bilan aloqani tekshiring.
Buning uchun rs5-ni ikki marta bosing, ochilgan oynada yorliqni tanlang “ish stoli”, keyin
– “buyruqning tezligi”
4.13-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida natijani ko‘rish
Keyin quyidagi buyruqni kiriting:
PC> ping 192.168.0.1
Enter tugmasini bosing. Agar hamma narsa to‘g‘ri sozlangan bo‘lsa, unda biz quyidagi
ma’lumotlarni ko‘ramiz:
4.14-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida bajarilgan ishning natijasi
Biz eng oddiy tarmoq LAN tarmoq yaratdik.
Topshiriq: Cisco Packet Tracer dasturida bitta binodagi har biridi 4 tadan kompyuter bo‘lgan
ikkita kompyuter xonalarini 4.1-jadvalda keltirilgan ip manzillar orqali lokal tarmoq hosil qiling.
4.1-jadval
№
1
2
3
1
192.168.0.25
192.168.0.36
192.168.0.45
192.168.0.54
172.128.36.1
172.128.36.12
172.128.36.17
172.128.36.121
10.0.0.1
10.0.0.54
10.0.0.87
10.0.0.98
2
192.168.2.58
192.168.2.64
192.168.2.71
192.168.2.89
172.128.156.13
172.128.156.21
172.128.156.84
172.128.156.97
10.0.58.21
10.0.58.32
10.0.58.44
10.0.58.56
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
192.168.122.45
192.168.122.56
192.168.122.66
192.168.122.74
192.168.200.16
192.168.200.20
192.168.200.29
192.168.200.35
192.168.198.23
192.168.198.45
192.168.198.47
192.168.198.87
192.168.156.11
192.168.156.18
192.168.156.19
192.168.156.21
192.168.74.25
192.168.74.32
192.168.74.33
192.168.74.54
192.168.202.8
192.168.202.24
192.168.202.26
192.168.202.54
172.128.156.13
172.128.156.21
172.128.156.84
172.128.156.97
192.168.2.58
192.168.2.64
192.168.2.71
192.168.2.89
192.168.98.41
192.168.98.42
192.168.98.45
192.168.98.68
192.168.122.45
192.168.122.56
192.168.122.66
192.168.122.74
192.168.200.16
192.168.200.20
192.168.200.29
192.168.200.35
10.0.58.21
192.168.98.41
192.168.98.42
192.168.98.45
192.168.98.68
192.168.241.1
192.168.241.23
192.168.241.65
192.168.241.98
192.168.202.8
192.168.202.24
192.168.202.26
192.168.202.54
192.168.169.41
192.168.169.54
192.168.169.58
192.168.169.59
192.168.125.21
192.168.125.33
192.168.125.36
192.168.125.65
192.168.198.23
192.168.198.45
192.168.198.47
192.168.198.87
172.128.36.1
172.128.36.12
172.128.36.17
172.128.36.121
192.168.74.25
192.168.74.32
192.168.74.33
192.168.74.54
192.168.125.21
192.168.125.33
192.168.125.36
192.168.125.65
192.168.241.1
192.168.241.23
192.168.241.65
192.168.241.98
192.168.198.23
192.168.198.45
192.168.198.47
192.168.198.87
10.0.0.1
16
17
18
19
20
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
10.0.58.32
10.0.58.44
10.0.58.56
192.168.2.58
192.168.2.64
192.168.2.71
192.168.2.89
192.168.0.25
192.168.0.36
192.168.0.45
192.168.0.54
172.128.36.1
172.128.36.12
172.128.36.17
172.128.36.121
192.168.169.41
192.168.169.54
192.168.169.58
192.168.169.59
192.168.202.8
192.168.202.24
192.168.202.26
192.168.202.54
10.0.0.54
10.0.0.87
10.0.0.98
192.168.202.8
192.168.202.24
192.168.202.26
192.168.202.54
192.168.0.111
192.168.0.124
192.168.0.127
192.168.0.132
172.128.16.21
172.128.16.54
172.128.16.61
172.128.16.87
192.168.156.11
192.168.156.18
192.168.156.19
192.168.156.21
192.168.0.25
192.168.0.36
192.168.0.45
192.168.0.54
Hisobot tarkibi:
Hisobotda quyidagilar keltirilishi lozim:
- Ishning nomi va maqsadi;
- Topshiriqni bajaring. Ishni bajarilganligini ko‘rsatuvchi “screen shot” lar;
- Ishning natijasi;
- Nazorat savollariga qisqacha javoblar.
Nazorat savollari:
Kompyuter tarmog‘ining asosiy elementlari nima?
Mijoz-server texnologiyasi nima?
Kompyuter tarmog‘ining arxitekturasi nima?
Ikki darajali texnologiyaga ega mijoz-server texnologiyasi qanday tarkibiy qismlarni o‘z
ichiga oladi.
Ikki darajali mijoz-server arxitekturasi va uch darajali arxitektura o‘rtasidagi asosiy farqlar
qanday ?
Tarmoq adapteri nimani anglatadi?
Tarmoqlarni loyihalashda ishlatiladigan ulanish moslamalarini qanday bilasiz ?
Ko‘prik, yo‘riqnoma, kalit nima va ularning maqsadlari nima.