Araling
Panlipunan
(Kuarter 3- Modiul 1/ Umuna
a Lawas)
Kultura Dagiti Probinsia iti
Rehion 1
Department of Education
SDO- City of San Fernando (LU)
Region 1
i
3
Araling
Panlipunan
(Kuarter 3 – Modiul 1/
Umuna Lawas)
Kultura Dagiti Probinsia iti Rehion
1
MOST ESSENTIAL LEARNING COMPETENCY:
Nailalarawan ang kultura ng mga lalawigan sa
kinabibilangang rehiyon
AP3PKR – IIIa-1
i
ii
Tarabay
Para Kadagiti Nagannak
1. Bayabayen ti anak bayat ti panagadal, panangsungbat ken
panangrepaso na iti linaon daytoy a modiul.
2. Ipalagip ti anak iti oras ti panangadal na tapno kasta malpas na
daytoy iti las-ud iti makalawas.
3. Saan nga isuro dagiti umno nga sungbat tapno makita no
adda met lang ti nasursurona.
4. Ikkan ti naan-anay nga oras ti anak mo kadagiti leksion nga saan na
unay pay a naawatan tapno maadal na nga nalaing ti konsepto iti
tunggal leksion.
5. Pakisubli daytoy a modiul a nasungbatan amin a pagsanayan idiay
___________ tunggal Biernes iti ________________.
6. Idawdawat ko nga annadan daytoy a modiul ken maisubli a kompleto
iti linaon na.
Para Kadagiti Agad-adal
1. No adda saan mo nga maawatan nga pagannurotan iti daytoy
modiul, agdamag ka iti sinno man nga makaammo dita balayyo. No
marigatan ka latta mangsungbat wenno mangawat kadagiti leksion,
mabalinnakl atta nga teksan iti numero ___________ ta awagan ka ken
ipalawag ko manen.
2. Basaem nga nalaing dagiti pagannurutan tapno maawatan nu
ania dagiti aramidem. Basaem nga nalaing dagiti leksion, istoria wenno
teksto a nakapauneg iti Modiul.
3. Nasayaat la unay no sakaren dagiti nasisita a naadal mo tapno adddan
tu latta basbasaem intono panarerepaso.
4. Agusar iti sabali nga papel para dagiti sungbatmo kadagiti
nadumaduma nga aramiden. Dawatek nga annadam daytoy nga Modiul
ken saan mo a sursuratan ti ania man a panid na nga aramaten agsipud
ta usaren to pay ti sabali a kapadam nga agad-adal.
5. Mabalin mo nga isurat iti kuadernom wenno sabali nga papel
dagiti impormasyon nga napateg. Makatulong daytoy tapno nabiit mo nga
masublianan dagiti leksion mo.
6. Masapul a malpas modaytoy a modiul intono _______ tapno maisubli ti
nagannak mo idiay __________.
Laglagipen Daytoy: Health Tips
1. Kanayon nga agusar iti face mask no rumwar iti balay.
2. Kanayunen nga agbuggo iti imam iti sabon ken danum.
3. Kallubam iti agong ken ngiwat mo no aguyek wenno agbaing.
4. Suroten ti social distancing tapno saan nga maiwaras iti virus nga gapo
ti CoVid-19.
ii iii
Addaan daytoy a modiul kadagiti paset ken pagilasinan
kadagiti rebbengna a maammuam.
Ammuen
Iti daytoy a paset, maamuam no ania dagiti
rebbengna nga adalem.
Masubok babaen iti daytoy nga eksamen ti
ikutmon nga adal. No korekmo amin (100%),
Padasen
mabalinmon a libtawan daytoy a paset.
Daytoy a paset ti agbalin a rangtaymo tapno
Sublian
mapagsilpom ti naadalmo iti naudi a leksion
para iti sumaruno.
Mayam-ammo kenka iti daytoy a paset dagiti
nadumaduma a wagas iti panagbasam iti
Takwaten
leksion kas iti sarita, kanta, daniw, saludsod,
wenno aramiden.
Adda maited kenka a pannakailawlawag iti
leksion. Panggep daytoy a paset a
Amirisen
mailawlawag kenka dagiti konsepto ken
abilidad tapno maawatam ti leksion.
Buklen daytoy a paset dagiti aramiden tapno
mapasingkedan dagiti adal ken pannakaawat
Pasingkedan kadagiti leksion. Adda met ti Tulbek ti
Koreksion a pakakitaan kadagiti umiso a
sungbat dagiti saludsod ken aramid.
Masarakan iti daytoy a paset dagiti saludsod
Tandaanan wenno panangkompleto kadagiti parapo tapno
ad-adda a maawatam ti leksion.
Linaon daytoy a paset dagiti aramid a
makatulong tapno maiyaplikarmo iti pudno a
Aramiden
biag dagiti inadalmo.
Tingitingen
Nayon nga
Aramiden
Panggep daytoy a paset a maasa ken marukod
ti lebel iti pannakaawatmo kadagiti
napagadalamon a kompetensi.
Maited kenka iti daytoy a paset dagiti
aramiden tapno mapasingkedan dagiti adal
ken kapadasan kadagiti naadalmon.
iii
iv
Ammuen
Daytoy a modiul ket makatulong kenka tapno umadu pay ti
maadal mo maipanggep kadagiti kultura dagiti probinsia a
mangbukbukel iti Rehion 1. Naadaw daytoy a leksion manipud iti
libro ti Araling Panlipunan , maikatlo a tukad.
Kalpasan a a mabasa ken maadal mo ti linaon daytoy a
modyul, manamnama a:
1. mailadawam ti kultura dagiti probinsia a mangbukbukel iti
Rehion 1.
AP3PKR – IIIa-1
Naragsak a panagadal. Kabaelam daytoy!
1
Padasen
Basaen ken amirisen a nalaing dagiti sumagannad. Isurat ti
letra ti sungbat iti answer sheet mo.
1. Ania a probinsia ti am-ammo gapu iti naganna a naggapu
iti sao a “Panag-asin” nga ti kaipapananna ket
panagaramid iti asin?
A. Pangasinan
C. Ilocos Sur
B. La Union
D. Ilocos Norte
2. Maramrambakan ditoy a probinsia ti “Dinengdeng Festival.
A. Pangasinan
C. Ilocos Sur
B. La Union
D. Pangasinan
3. Ania met kadagiti sumaganad ti maramrambakan idiay
Ilocos Norte?
A. Binatbatan Festival
C. Sillag Festival
B. Longganisa Festival
D. Tan-ok Festival
4. Maysa a nagkauna a kanta ditoy Rehion1 a
mangmangngegan pay laeng kadagitoy a panawen.
A. Awit sa Bukid
C. Pamulinawen
B. Ang Panday
D. Pista sa Nayon
5. Ania ti masarakan iti siudad ti Vigan a nagbalin a nalatak
saan lang a ditoy Rehiyon 1 no di ket iti intero a pagilian?
A. Bangui Windmill
C. Paoay Church
B. Pista’y Dayat
D. Heritage Village
2
Adalen
KULTURA DAGITI
PROBINSIA ITI REHION 1
Takwaten
https://www.google.com/search?q=picture+of+pindangan+festival
https://www.google.com/search?q=picture+of+panag+asin+i+Pangasinan
https://www.google.com/search?q=larawan+ng+bangui+windmil
https://www.google.com/search?q=larawan+ng+abel-iloko
https://www.google.com/search?q=larawan+ng+heritage+village
Ania dagiti makitam iti ladawan? Ammom kadi no ania
dagitoy? Napasiar wenno nabuyam kadin dagiti nakaladawan?
Amin dagiti adda iti ladawan ket adda pakainaiganda iti kultura
dagiti probinsia iti rehion 1.
3
Amirisen
Ti kultura ket dagiti maipasapasa a pammati dagiti tattao iti
maysa a lugar. Pakairamanan ditoy dagiti parambak, kababalin,
pagsasao, disenyo, makan, salsala, kankanta ken dadduma pay.
Agsasabali dagiti kultura dagiti grupo ti tattao kas iti klase ti
komunidadda.
Iti
daytoy
a
leksion
adalentayo
dagiti
bambanag
maipanggep ti kultura dagiti probinsia ditoy rehion 1. Kasapulan ti
panangammo ti kultura tapno maawatan tayo ti kinapateg
daytoy.
Pangasinan
Daytoy ket maysa a probinsia
nga am-ammo gapu iti
naganna a naggapu iti sao a “Panag-asin” nga ti kaipapananna
ket pagaramidan iti asin nga isu met ti kangrunaan a pagsapulan
dagiti umili ditoy. Mabigbigbig pay ti probinsia a Pangasinan gapu
ta nagbalin daytoy a kaunaan a “Rice Granary” ti pagilian. Ditoy
met ti paggapgapuan dagiti naiimas nga ikan, boggoong, puto,
ken bukayo.
Paspasiaren dagiti turista ti Manaoag gapu iti Birhen Milagrosa
de Manaoag. Kasta met ti nalatak a Hundred Islands iti siudad ti
Alaminos. Ti met Lingayen Gulf iti Lingayen a sentro ti probinsia ti
nagdissuan ni Heneral Douglas Mac Arthur.
4
Ramrambakan met ditoy ti Bangus Festival iti Dagupan ken ti
parambak a Pista’y Dayat. Addaan iti tallo a pagsasao ti probinsia:
Pangasinan, Ilokano ken Bolinao.
La Union
Ditoy La Union, a karruba ti Pangasinan ket adda met
panagrambak a maar-aramid kas iti “Dinengdeng Festival” iti
Agoo. Nalatak daytoy a probinsia gapu kadagiti sumaganad a
produkto: basi, ubas ken tabako. Makagatangka met kadagiti
natitibker a buyboy nga us-usaren a pagsagad.
Ilocos Sur
Idiay met Ilocos Sur, masarakan ti makunkuna a Heritage
Village iti siudad ti Vigan. Adda met panagrambak a kas koma iti
Binatbatan Festval, Longganisa Festival, Raniag Festival ken
nadumaduma pay. Nalatak daytoy a probinsia gapu kadagiti
sumaganad a produkto: abel-iloko, burnay, bagnet, empanada,
kornik, ken dadduma pay.
Ilocos Norte
Ti probinsia ti Ilocos Norte ket am-ammo met gapu iti
kunkuna tayo a “Malacaňang iti Amianan”. Ditoy met a naiyanak
ken dimmakkel iti kabayagan a presidente ti pagiliantayo, ni
Ferdinand E. Marcos. Masarakan pay ditoy ti Pagudpud Beach,
Bangui Windmill, ken ti simbaan ti Paoay a kas kaunaan a
naipatakder a pagkarkararagan ditoy pagilian. Nalatak met ti
“Tan-ok Festival” a tinawen a rambakan ti probinsia ti Ilocos Norte
5
Nagkauna a Kaugalian ken Pammati
Dagiti Taga-rehion 1
Kaugalian wenno Pammati iti Panangasawa
1. Idiay Natividad, Pangasinan, dagiti nagannak ti agpili no
sino ti kayatda nga agbalin nga asawa dagiti annak da.
Kasunduan ti awagda iti daytoy.
2. Agtrabaho ti lalaki iti balay ti babai a kayatna nga
agbalin nga asawana. Kaugalian met daytoy sadiay
Binmaley, Pangasinan.
3. Kalpasan ti kasar, itulod ti banda dagiti kakaskasar tapno
mabugaw wenno umadayo dagiti dakes nga ispiritu
kadakuada. Ar-aramiden daytoy dagiti taga-Piddig,
Ilocos Norte.
4. Regalo para iti napintas a gasat ket kaugalian met dagiti
taga-Ilocos Sur. Sakbay nga agkasar ti babai, regaluan da
daytoy iti puso ti baka, nuang wenno baboy. Daytoy ket
panangipakita ti napudno a panagayat ti lalaki
kenkuana.
Kaugalian wenno Pammati iti Panagpasngay
Hilot ti awag kadagiti nagkauna nga agpapaanak kadagiti
masikog nga inna. Kaaduan kadakuada ket babbai ngem ditoy
La Union, lallaki ti kaaduan a hilot.
Agus-usarda kadagiti bulbulong, mula a makaagas ken puersada
tapno rumuar ti maladaga wenno ubing.
Idiay met Binmaley, Pangasinan, no marigatan ti ina ng
agpasngay, ibaon ti hilot ti asawana nga agkarayam a bumaba iti
agdan nga umuna ti ulona ken tuladenna ti itsura ti maysa a bakes
wenno unggoy.
6
Kaaduan
kadagiti
Ilokano
ket
ar-aramidenda
ti
panangpaasuk iti ina a nagpasngay wenno naganak. Ikabilda
daytoy iti kuarto a nakurtinaaan iti adu a bulbulong ti saba tapno
saan a maanginan wenno malammiisan. Pagiddaenda iti maysa a
papag nga adda iti asideg ti dalikan nga aw-awagan da iti
dagupan. Aramidenda daytoy iti uneg ti 23 inggana 30 aldaw.
Kaugalian wenno Pammati Iti Panagpabuniag
Kalpasan iti seremonia ti bunyag, maysa kadagiti ninong
wenno ninang ti mangitaray iti ubing tapno ipan iti ruangan
ti
simbaan. Mamati ngamin dagiti taga-Narvacan, Ilocos Sur, nga ti
ubing a nabuniagan nga umuna a mairuar iti simbaan ket
agbalinto a nasalun-at, bumaknang ken atiddog ti biagna. Maawawagan daytoy a kaugalian ti Karera kalpasan ti pannakabuniag.
Maysa pay a pammati maipanggep it panagbuniag ket ti
maaw-awagan a Panagbuniag iti sirok ti latuk kadagiti ubbing a
managsaksakit. Mamati dagiti taga-San Nicolas, Ilocos Norte a ti
pinggan wenno plato ket isu ti kangrunaan a maaramat it daytoy
a seremonia. Maaddaan ngarud ti ubing iti sabali a ninong wenno
ninangna.
Salsala ken Kankanta
Nadumaduma met dagiti salsala a mangipakpakita ti kultura
ti rehion 1. Kaykayat dagiti Ilokano a salaen dagiti folk dances kas
iti Rabong, Binasuan, Oasiwas, Sayaw ed Tapew na Bangko ken
daddduma pay aglalo no adda parambak kas ti piesta it maysa
nga ili wenno siudad.
7
Adda met bukod a kankanta dagiti Ilokano kas iti Manang
Biday, Pamulinawen, Naraniag a Bulan, Dungdungwen Kanto,
Bannatiran, Igid ti Baybay ken Ti Ayat ti Maysa Nga Ubing.
Pasingkedan
Aramiden 1
Pilien ti probinsia iti batog B a pakasarakan iti lugar nga
adda iti batog A . Isurat ti letra ti umno a sungbat.
A
B
1. Heritage Village
A. Pangasinan
2. Malacaňang of the North
B. La Union
3. Hundred Islands
C. Ilocos Sur
4. Paoay Church
D. Ilocos Norte
5. Pindangan Ruins
Aramiden 2
A. Isurat ti nagan ti probinsia a mangramrambak kadagiti
sumaganad.
___________ 1. Dinengdeng Festival
___________ 2. Tan-ok Festival
___________ 3. Raniag Festival
___________ 4. Sillag Festival
___________ 5. Pista’y Dayat
8
B. Isurat ti nagan ti probinsia a naggapuan kadagitoy a pammati
wenno kaugalain.
________ 1. Panagbuniag iti sirok ti latuk
________ 2. Kaaduan a hilot ket lallaki
________ 3 Pilien dagiti nagannak ti pakiasawaan ti anakda
________ 4. Karera kalpasan ti buniag
________ 5. Panagtrabaho ti lalaki iti balay ti babai a
kayatna a pakasaran
Aramiden 3
Isurat no ania a probinsia ti nalatak nga agparpartuat wenno
paggapgapuan dagiti sumaganad a produkto.
1.
https://webstockreview.net/image/broom-clipart
2.
https://www.google.com/search?q= picture+of+bagnet
4.
https://www.google.com/search?q=picture+of+garlic+bundled
5.
https://www.google.com/search?q=picture+of+botteled+bagoong
3.
ttps://www.agriculture.com.ph/2020/04/04/lomboy-farm
9
Aramiden 4
Ania dagiti pagsasao nga us-usaren dagiti tattao iti kada
probinsia? Isurat ti sungbat iti table.
PANGASINAN
LA UNION
ILOCOS
SUR
ILOCOS
NORTE
Tandaan
Ti kultura ket dagiti maipasapasa a pammati dagiti tattao iti
maysa a lugar kas kadagiti parambak, kababalin, pagsasao,
produkto ken dadduma pay.
Nadumaduma dagiti nalalatak a festivals a
maramrambakan kadagiti uppat a probinsia ti Rehion 1 kas ti
Bangus Festival ti Pangasinan, Dinengeng Festival ti La Union,
Longganisa Festival ti Ilocos Sur ken ti nalatak a Tan-ok Festival ti
Ilocos Norte.
Ilokano ti kangrunaan a pagsasao dagiti tattao iti Rehion 1.
Mainayon met ti pagsasao a Pangasinan ken Bolinao kadagiti
dadduma a taga-Pangasinan.
Nadumaduma dagiti produkto a maparpartuat kadagiti
probinsia ti rehion. Dagitoy ket makatulong ti adu tapno ti
probinsia ket agbalin a nalatak iti sabsabali a lugar.
10
Adda met nadumaduma a salsala ken kankanta ditoy
rehion 1. Mangipakpakita nga dagiti ilokano ket nalalaing nga
agsala ken agkanta.
Aramiden
Iladawan ti kultura ti bukod a probinsia babaen ti panangisurat
ti impormasyon kadagiti nagbukel a sukog. Isurat daytoy iti sabali
a papel.
PARAMBAK
MI
PAGSASAO
MI
PRODUKTO
MI
KULTURA
MI
PAMMATI
WENNO UGUGALI MI
SALSALA KEN
KANKANTA
MI
11
Tingitingen
Basaen ken amirisen a nalaing dagiti sumaganad. Isurat ti letra
ti sungbat iti “answer sheet” mo.
1. Ania ti kultura?
A. Dagiti maipasapasa a pammati dagiti tattao iti maysa a
lugar.
B. Dagiti pammati dagiti nagannak a mabalin nga ipasa
kadagiti annak da.
C. Dagiti pammati dagiti agturay ti gobierno.
D. Dagiti pammati dagiti turista.
2. Dagiti sumaganad ket ramrambakan dagiti taga-Ilocos Sur
malaksid iti maysa. Ania daytoy?
A. Binatbatan Festival C. Dinengdeng Festival
B. Longganisa Festival D. Raniag Festival
3. No nalatak ti produkto a bawang sadiay Ilocos Norte, ania
met ti nalatak a produkto ditoy la Union?
A. bagnet
C. kornik
B. buyboy
D. puto
4. Ti nalatak a pagsasao dagiti taga-rehion 1 ket _____.
A. Bolinao
C. Pangasinan
B. Ilokano
D. Tagalog wenno Filipino
5. Adu ti nalalatak a lugar a pagpaspasiaran dagiti turista ditoy
rehion 1. Ania kadagitoy ti lugar-pagpasiaran a masarakan
idiay Ilocos Sur?
A. Heritage Village
B. Hundred Islands
C. Pagudpud Beach
D. Paoay Church
12
Nayon nga Aramiden
Panunoten ti maysa a parambak a maar-aramid iti bukod a
probinsia. Kasano a nairugi daytoy? Ikkan ti maiyannatop a sarita
ti tunggal linia maipanggep iti parambak tapno mailadawan
daytoy. Isurat ti sungbat iti answer sheet.
____________________
(Paulo)
Ti parambak mi ket
maaw-awagan ti
_____________________.
Daytoy
ket
matamrambakan tunggal __________________
____________________. Daytoy a parambak ket
maipanggep
______________________________.
Maramrambakan
daytoy
_______________________.
Dakami
gapu
ta
a
taga-
____________________ ket ___________________
(ar-aramiden dagiti tattao)
iti
daytoy a
parambak. Maawis ti amin nga umay iti
probinsiami. Padasenyo nga aramiden ti kultura
mi.
13
Reperensia
Department of Education
Araling Panlipunan-Grade 3 Teacher’ Guide
Unang Edisyon 2015, 131-135
Kagamitan ng Mag-aaral sa Ilokano
Unang Edisyon 2015, 223-230
Online Resources
https://www.google.com/search?q=larawan+ng+bangui+windmil
https://www.google.com/search?q=larawan+ng+heritage+village
https://www.google.com/search?q=larawan+ng+abel-iloko
https://prezi.com/iqqkvd2xc22r/kaugalian-at-paniniwala-sa-rehiyon-1/
https://www.google.com/search?q=picture+of+bagnet
https://www.agriculture.com.ph/2020/04/04/lomboy-farm
https://webstockreview.net/image/broom-clipart-walis/
https://www.facebook.com/ilocosbestgarliclongganisa/
https://www.slideshare.net/AngelDixcee26/panitikan-rehiyon-i-cancionanpaniniwala-at-kaugalian
https://www.google.com/search?q=name+of+ilokano+folk+songs&tbm=isch&ve
https://www.google.com/search?q=name+of+ilokano+folk+songs&tbm
14
Gunglo Dagiti Nangbukel ti Modiul
Nagsurat:
Marlene N. Asarias, Teacher III
San Fernando South Central Integrated
School
Dagiti Nangamiris:
Melinda S. Verzosa
Principal II
Bernardo T. Rombawa
Education Program Supervisor
Dagiti Nangimustra:
n/a
Dagiti
Nangipatarus:
Dagiti Nangimatun:
n/a
Dr. Rowena C. Banzon, CESO V, SDS
Dr. Wilfredo E. Sindayen, ASDS
Dr. Agnes B. Cacap, Chief- CID
Dr. Jose Mari P. Almeida, Chief- SGOD
Genevieve B. Ugay, EPS- LRMS
Hazel Jane B. Libatique, Librarian II
Aurelio C. Dayag, Jr. , PDO II
15
Umno a Sungbat
Padasen
1. A
2. B
3. D
4. C
5. D
Takwaten
1. Ilocos Sur
2. Pangasinan
3. Ilocos Sur
4. Ilocos Norte
5. La Union
Aramiden 2
A
1. La Union
2. Ilocos Norte
3. Ilocos Sur
4. La Union
5. Pangasinan
Aramiden 3
B
1. Ilocos Norte
2. La Union
3. Pangasinan
4. Ilocos Sur
5. Pangasinan
1. La Union
2. Ilocos Sur
3. La Union
4. Ilocos Norte
5. Pangasinan
Aramiden 4
Pangasinan
Ilokano
Bolinao
Pangasinan
La
Union
Ilokano
Ilocos
Sur
Ilokano
Aramiden 1
1. C
2. D
3. A
4. D
5. B
Tingitingen
Ilocos
Norte
Ilokano
Aramiden
Parambak Mi:
* Dinengdeng Festival
* Sillag Festival
* Pindangan Festival
Produkto Mi:
* basi, ubas, buyboy ken dadduma pay
Pagsasao Mi:
 Ilokano
Salsala ken Kankanta Mi:
 Mabalin nga agduduma ti sungbat
Pammati Wenno Ug-ugali Mi
 Mabalin nga agduduma ti sungbat
16
1. A
2. C
3. B
4. B
5. A
Nayon nga
Aramiden
Mabalin nga
agduduma ti
sungbat