1
ADOBE PHOTOSHOP DASTURI BILAN ISHLASHNING
QO‘SHIMCHA IMKONIYATLARI
MUNDARIJA:
KIRISH……………………………………………………………………...……..3
I BOB. KOMPYUTER GRAFIKASI VA ADOBE PHOTOSHOP
FUNKSIYALARI
1.1.Adobe Photoshop grafik muharriri yordamida Web-sahifa uchun
grafik
ma’lumotlar yaratish……………………………………………..…………………9
1.2.Adobe Photoshopda dasturida qoshimcha imkoniyatlar……………………...15
II BOB. ADOBE PHOTOSHOP GRAFIKA MUHARRIRIDA ISHLASH
2.1 Adobe photoshop dasturning ish qurollari. Grafika tahrirchisi……………….19
2.2 Matn va grafik shakllar yaratish………………………………………………24
XULOSA…………………………………………………………………………31
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR………………………………………..33
2
KIRISH
“Agar mendan sizni nima qiynaydi?”, - deb so‘rasangiz,
farzandlarimizning ta’lim va tarbiyasi deb javob beraman.
Shavkat Miromonovich Mirziyoyev
Kurs ishining dolzarbligi: O‘zbekiston Respublikasi
Prezidentining
“Axborot texnologiyalari sohasida ta’lim tizimini yanada takomillashtirish, ilmiy
tadqiqotlarni rivojlantirish va ularni IT-industriya bilan integratsiya qilish choratadbirlari to‘g‘risida” 06.10.2020 yildagi PQ-4851-son qarorida 2020/2021 o‘quv
yilidan boshlab:
“Ixtisoslashtirilgan va boshqa umumta’lim maktablarida “Informatika va
axborot texnologiyalari” fanining “Bir million dasturchi” loyihasiga oid o‘quv
dasturlari bilan bosqichma-bosqich integratsiya qilinishini ta’minlasin;
O‘quvchilari “Bir million dasturchi” loyihasi doirasida o‘quv kurslarini
muvaffaqiyatli yakunlagan davlat umumta’lim maktablarining 100 nafar eng
yaxshi “Informatika va axborot texnologiyalari” fani o‘qituvchilarini Axborotkommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish jamg‘armasi va IT-parkning
mablag‘lari hisobidan har yili bazaviy hisoblash miqdorining 20 baravari
miqdorida bir martalik mukofotlash tizimini joriy qilsin” deb belgilab berilgan.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan qabul qilingan 2022-2026
yillarga mo‘ljallangan “Yangi O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasi” da
4-yo‘nalish “ Adolatli ijtimoiy siyosat yuritish
inson kapitalini rivojlantirish”
sohasida alohida ta’kidab o‘tilganidek, maqsadlar albatta ta’lim sohasida
Vatanimizni 2030 yilgacha rivijlantirishga poydevor bo‘luvchi vazifalar sifatida
namoyon bo‘lgan.
Ta’lim sifati qay darajada keng bo‘lsa demak, iqtisodiy maqsad va kelajakka
sarmoya kiritishda hech qanday ikkilanishlar vujudga kelmaydi.
Bugungi kunda mobil ilovalarning xilma-xilligi shunchalik ko‘payib
bormoqdaki, ular odamlarning hisoblash usullarini his qilishlari va tajribalarini
sezilarli darajada o‘zgartiradilar. Bir necha yil oldin, Internetga kirish, xatlarni
3
tekshirish va o‘qish uchun kompyuterdan foydalanish kerak edi, ammo bugungi
kunda bu o‘zgardi, chunki hisoblash endi mobil telefonlarda hamma joyda amalga
oshiriladi.
Mobil ilovalar soni cheksizdir, ulardan foydalanish hayotning barcha
jabhalarini qamrab oladi va odamlar oson turmush tarzi va yashash uchun ushbu
ilovalardan tobora ko‘proq foydalanishni xohlashadi. Hozirda mobil ilovalardan
foydalanish aloqa, ta'lim, pazandalik, ijtimoiy tarmoqlar, xarid qilish, biznes (pul
ishlash), nikoh va bank ishi kabi sohalarda kuzatilishi mumkin. Har kuni odamlar
ushbu ilovalarning yangilangan versiyalarini izlaydilar. Shunday qilib, ilova ishlab
chiquvchilari va ilovalarni ishlab chiquvchi kompaniyalar doimo talablardan
xabardor bo‘lish uchun ishlaydi. Shu sababli, so‘nggi paytlarda yangi ilovalarni
ishlab chiquvchilar va ilovalarni ishlab chiqish kompaniyalari o‘sishi kuzatildi.
Muloqot nuqtai nazaridan dastur ishlab chiqaruvchilari oilalarimiz va
yaqinlarimiz bilan oson va yaxshiroq muloqot qilish uchun Skype, Telegram,
Wechat, Facetime, WhatsApp va Facebook Messenger kabi ilovalarni ishlab
chiqdilar. Ushbu mobil ilovalar paydo bo‘lishidan oldin biz Skype qo‘ng'iroqlari
uchun butunlay kompyuterlar va noutbuklarga va shaharlararo qo‘ng'iroqlar uchun
katta to‘lovlarga bog'liq edik.
Bugungi kunda mobil telefon ushbu ilovalar tufayli juda ko‘p odamlarning
ajralmas qismiga aylandi, shuning uchun aytish mumkinki, u qandaydir tartibli
hayotni saqlab qolishga yordam beradi. Mobil telefonlardagi kontaktlar, tegishli
loyihalar va tadbirlar, shaxsiy ma'lumotlar va kelajakdagi voqealar uchun ilovalar
mavjudligi buni tasdiqlaydi. Ushbu ma'lumotlar to‘plami bizning telefonlarimizda
to‘liq saqlanadi va hayotimizni rejalashtirishga yordam beradi va shu bilan vaqtni
to‘g'ri
boshqarishga
yordam
beradi.
Bizning
shaxsiy
ehtiyojlarimiz
va
talablarimizga mos ravishda dasturlashtirilishi mumkin bo‘lgan signallar,
eslatmalar, vazifalar ro‘yxati va barcha turdagi bildirishnoma ilovalari kabi ko‘plab
ilovalar tufayli hayotni yanada qulay, oson va samaraliroq qiladi.
4
Ilovalarni ishlab chiqish bo‘yicha turli yetakchi kompaniyalar va ishlab
chiquvchilar ta'lim dasturlarini ishlab chiqdilar butun dunyo bo‘ylab hayotga
chuqur ta'sir ko‘rsatdi. Ushbu ilovalar barcha o‘qituvchilar va o‘quvchilar uchun
qadrlidir. Elektron kitoblar, elektron kutubxona, taʼlim videolari, taʼlim oʻyinlari
va boshqalar bugungi kunda mavjud boʻlib, odatda kutubxonada foydalanish
mumkin boʻlgan sifatli oʻquv materiallariga oson kirish imkonini beradi.
Mobil ilovalar yaratishning dolzarbligi juda yuqori hisoblanadi. Bu, ilovani
qanday ishga tushirishni o‘rganishdan boshlab, dizayn qilish va o‘z ichiga
qo‘shimcha funksiyalar qo‘shishga qadar barcha bosqichlarda muammo yuzaga
kela oladi.
Birinchidan, mobil ilova yaratish uchun kerakli dasturlash tillarini o‘rganish
va ularga moslashtirilgan dasturlar yaratish zarur. Bu, dasturchining vaqtini va
energiyasini talab etadi.
Ikkinchidan, mobil ilovalarni dizayn qilish ham juda ko‘p vaqt va xarakter
talab etadi. Ilovaning foydalanuvchilar tomonidan mazmunli vazifalarni bajarishi
kerak bo‘ladi. Bu esa dizaynerlar va dasturchilar orasidagi ishbirligi bilan amalga
oshirilishi kerak.
Uchunchidan, ilovaga qo‘shimcha funksiyalar (masalan, push-xabarlar)
qo‘shish ham yana bir dolzarbligi hisoblanadi. Ushbu xizmatlar uchun serverni
buyurtma berilishi kerak bo‘ladi, bu esa ozroq pullik ishni bildiradi.
Bundan tashqari, mobil ilovalarni testlash va xato topuvchi dasturlarni
ishlatib ko‘rish ham pul sarflashni talab etadi.
Kurs ishining o‘rganilganlik darajasi: So‘nggi paytlarda ijtimoiy
tarmoqlardan foydalanishning keskin o‘sishi kuzatilmoqda. Mobil ilovalar ijtimoiy
mediadan foydalanishni o‘zgartirdi, chunki u endi do‘stlar va oila a'zolari bilan
aloqada bo‘lish vositasi emas, balki biznes platformasi hamdir. Bu ijtimoiy media
ilovalari va veb-saytlarning paydo bo‘lishi tufayli mumkin. Ushbu ilovalar va vebsaytlar biznes uchun eng arzon va ehtimol eng samarali marketing vositalaridan
biri hisoblanadi. Shunday qilib, ular biznesdagi shaxslar tomonidan mobil
5
telefonlarida ijtimoiy media ilovalaridan foydalanish orqali biznesni samarali, oson
va samarali boshqarish uchun foydalaniladi.
AQSh smartfon egalarining taxminan 67 foizi har kuni Internetga kirish
uchun o‘z smartfonlaridan foydalanadi. Oxirgi tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, 2017
yilga kelib ilovalarni yuklab olishlar soni 200 milliardga, mobil ilovalardan keyingi
daromad esa 63,5 milliard dollargacha oshadi. Ushbu ajoyib raqamlarning sababi
smartfon va planshetlar savdosining doimiy o‘sishidadir. Nafaqat smartfon va
planshetlar sotuvi ko‘paydi, balki o‘rnatilgan mobil ilovalar miqdori ham keskin
o‘sdi. Internet va global savdo maydoniga doimiy ravishda ulangan mutlaqo yangi
turdagi mijozlar bilan muloqot qilish uchun noyob imkoniyatga ega ekanligini
ko‘rsatadi. Aslini olganda, mobil ilova sizning qo‘lingizda millionlab yangi
mijozlarga ega bo‘lish imkonini beradi.
Kurs ishining maqsadi:
Web saytlar, interaktiv ilovalar va mobil
interfeyslar tashkil etish bosqichlari, foydalanuvchilarga samarali va qulay tajriba
taqdim etishni maqsad qiladi. Ular quyidagi asosiy maqsadlarni o'z ichiga oladi:
Foydalanuvchilar interaktiv ilovalar va mobil interfeyslar orqali saytga
kirish, ma'lumotlarni izlash, murojaat qilish va amal bajarishda sezilarli va sodda
tajriba
kutishadi.
Bu,
foydalanuvchilarning
veb-saytning
foydalanishidan
qoniqishlari va o'zlarini qoniqishlaridan qoniqishlari uchun muhimdir.
Interaktiv ilovalar va mobil interfeyslar, foydalanuvchilar bilan faol aloqani
ta'minlaydi. Bu, foydalanuvchilarning savollarga javob olishi, murojaat qilish va
ma'lumot so'rovlari bilan birgalikda o'zaro munosabatlarni kuchaytirishda yordam
beradi.
Interaktiv ilovalar va mobil interfeyslar, foydalanuvchilarga qulaylik va
samarali ishtirokni ta'minlashda katta rol o'ynaydi. Ularning interfeysi sodda va
tushunarli bo'lishi kerak, shuningdek, foydalanuvchilarga o'zlarini ta'minlash
uchun juda kam vaqt sarflanadi.
6
Web saytlar, interaktiv ilovalar va mobil interfeyslar, ta'lim tashkil etishda
muhim rol o'ynaydi. Ular, ta'lim matnlarini, darslarini va dasturlarini o'rganish va
o'zlashtirish uchun qulay va samarali platformalar taqdim etishda yordam beradi.
Bizneslar uchun interaktiv ilovalar va mobil interfeyslar, mijozlarni qo'llabquvvatlash uchun yaxshi vositalardir. Ularning orqali mijozlar, mahsulotlarni sotib
olish, xizmatlarni buyurtma berish va kompaniyalar bilan o'rtacha aloqa olishlari
mumkin.
Interaktiv ilovalar va mobil interfeyslar, bizneslar uchun yetarli branding va
marketing vositasi bo'lishi mumkin. Ularning yordamida kompaniyalar o'zlarini
reklama qilish, mijozlarga ma'lumotlar taqdim etish va ularni o'zlarining
mahsulotlariga jalb qilish uchun imkoniyatlarga ega bo'ladi.
Bular - interaktiv ilovalar va mobil interfeyslar tashkil etish bosqichlarining
bazi asosiy maqsadlari. Bu bosqichlar, veb-saytlarni qulay va foydali tajriba
taqdim etish uchun qulay va samarali usullar bo'lib, foydalanuvchilarning vebsaytlar bilan samarali va foydali ta'minlash uchun katta ahamiyatga ega.
Kurs ishining ob’ekti: Ta’lim tizimida “Kompyuter grafikasi va
vizuallashtirish” fanini o’qitish jarayoni.
Kurs ishining predmeti: Ta’lim tizimida web saytlar interaktiv ilovalar
yoki mobil interfeyslar tashkil etish imkoniyatlaridan foydalanib o’rgatuvchi
dasturlar yaratish va ulardan foydalanish.Ta’limni mobil ilovalar yordamida tashkil
qilishning ilg'or metodlari.
Kurs ishining vazifasi:
-
o‘rganuvchilar bilim darajasi ustidan yagona nazoratni amalga oshirish;
-
test va testlarni o‘tkazishni soddalashtirish;
-
o‘quv jarayonini jadallashtirish va modernizatsiyalashni amalga oshirish;
-
tarqatilgan ta’lim manbasini tashkil etish;
-
o‘quv jarayoni ishtirokchilarining joylashuvi to‘g’risida ma’lumot
bermasdan o‘rganuvchilarning birgalikdagi faoliyatini ta’minlash;
-
o‘quv, uslubiy va ma’lumotnomalarning shaxsiy media-kutubxonasi
7
sifatida mobil qurilmadan foydalanish;
Kurs ishi tuzilishi va hajmi:
Kurs ishi kirish, ikki bob, to’rt paragraf,
xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati iborat.
8
I BOB. KOMPYUTER GRAFIKASI VA ADOBE PHOTOSHOP
FUNKSIYALARI
1.1.Adobe Photoshop grafik muharriri yordamida Web-sahifa uchun
grafik ma’lumotlar yaratish
Adobe Photoshop dasturi 20 dan ortiq formatdagi fayllar bilan ishlash
imkoniga ega. Ular: PSD, PSB, PostScript, EPS, DCS, EPS TIFF, BMP, GIF,
JPEG, TIFF, PICT, PNG, PDF, ICO, IFF, PCX, RAW, TGA, Scitex CT, Filmstrip,
FlashPix,
JPEG2000
va
boshqalar.
Eng
koʻp
qoʻllaniladigan
formatlar: BMP (Windows Bit map — Windows ning vit xaritasi) — Windows
muhitida
ishlovchi
kompyuterlarda
ekran
osti
tasvirlarini
qoʻllovchi
dastur Microsoft Paintda keng qoʻllaniladi. JPEG, JPG (Joint Phonographic
Experts Group) — hozirgi kunda eng koʻp qoʻllaniladigan formatlardan biri boʻlib,
uning asosiy afzaliklaridan biri maxsus dastur yordamida fayl hajmini yetarlicha
siqish imkonining mavjudligidir. Ammo faylni siqib, hajmini kichraytirish
jarayonida tasvir sifatida oʻzgarish boʻladi. Fayl kuchli siqilganda tasvir sifati
yomonlashishi mumkin. Ushbu formatdagi fayllar kompyuter xotirasida koʻp joy
egallamaydi va hajm jihatidan kichikligi bois mazkur formatdagi tasvirlar bilan
ishlash ancha oson.
TIFF (Tagger Image File Format) — bu formatdagi fayllar ham keng
qoʻllanadi. Lekin Tiff formatidagi fayllar kompyuter xotirasida koʻp joyni
egallaydi. Adobe Photoshop dasturida ushbu formatdagi tasvirlar bilan ishlashda
dasturining ishlash tezligi sezilari ravishda kamayishi mumkin.
RGB (red, Green, Blue — qizil, koʻk, yashil) moduli tasvirni ekranda tahrir
qilish nuqtai nazaridan kelib chiqqan holda juda qulay va u 24 razryadli ranglar
platasi yordamida deyarli barcha 16 million ranglarni monitorlarda aks
ettiriladi. RGB ranglar majmuasi bilan ishlagan barcha tasvirlarni xohlagan
formatda diskka yozish mumakin. RGB ranglar majmuasidagi ayrim ranglar
umuman tabiatda uchramaydi.
9
CMYK — tabiatda mavjud boʻlgan ranglar majmuasi, quyosh nurlari inson
koʻzlari ajrata oladigan barcha ranglarni oʻziga mujassamlashtirgan. Quyosh
nurlari biror — bir jismga tushganda uning taʼsiri ostida inson koʻzlari jism shakli
va rangini idrok etadi. Misol uchun, binolarning oʻt oʻchirish burchaklariga osib
qoʻyilgan oʻt oʻchirgichlar toʻq koʻk va zangori ranglar bilan boʻyalishiga
qaramay, bizning koʻzimizga toʻq qizil rangda koʻrinadi. Ranglarni bir biriga
qoʻshilishi natijasida boshqa ranglar hosil qilinadi: S — xavorang, M —
binafsharang, Y — sariq rang, K — qora rang. RGB ranglar majmui keng
koʻlamdagi ranglarni taklif etadi. Lekin ularning koʻp qismi (ayniqsa, yorkinlari)
tasvirni chop etganda monitordagi bilan keskin farq qiladi. Shu bois xam koʻplab
mutaxassislar tasvirni chop etishdan avval uni CMYKsistemasiga oʻtkazadilar.
Ayrim mutaxassislar esa tasvir bilan CMYK sistemasida ishlashni maslaxat
beradilar. Ammo bu tasvir bilan ishlash turli qiyinchiliklar tutdiradi. Ayni shunday
qiyinchiliklardan biri — kompyuter juda sekin ishlaydi. Bunga asosiy sabab Adobe
Photoshop dasturi RGB sistemasiga sozlangan boʻlib, har bir buyruqni bajarib, uni
RGB sistemasidan CMYK sistemasiga almashtirguncha kompyuter qoʻshimcha
vaqt talab qiladi. Bundan tashqari, skaner va monitor RGB sistemasida ishlashga
moʻljallangan. Oldin bu dastur faqat poligrafiya suratlari muharriri boʻlgan,
keyinchalik esa veb-dizaynda ham ishlatila boshladi. Photoshop mediafayllar,
animatsiya va boshqa turdagi ijod namunalarini qayta ishlovchi dasturlar bilan
aloqadorlikka ega. Adobe ImageReady, Adobe Illustrator, Adobe Premiere, Adobe
After Effects, Adobe Encore DVD dasturlari bilan hamkorlikda Photoshop
proffesional DVD yaratilishida, turli darajadagi maxsus effektlarni yaratishda,
televideniya, kinomotografiyada va oʻrgimchak turida ishlatilishi mumkin. Hozirda
kompyuter oʻyinlarini yaratishda ham Photoshop keng ishlatilyapti. Photoshopning
asosiy formati PSD yuqorida nomi keltirilgan barcha dasturlarga import va eksport
qilinishi mumkin. PS CS DVDlarda menyu hosil qilish funksiyalariga ega.
Dasturning juda mashxurligi sabab PSD formati Adobe Fireworks, Photo-Paint,
10
WinImages, GIMP, SAI, PaintShop Pro va boshqa grafik dasturlarda tan
olinadi.
Photoshop
quyidagi
rang
modellarini
tan
oladi
va
ishlaydi: RGB, LAB, CMYK, Kulrang tusi, Oq-qora, Duotone, 256 rangli palitra
(Indexed), Koʻp kanalli (Multichannel).
WWWda hujjatlar aniq bir kompyuter platformalariga mo'ljallangan yoki
qaysidir format bilan saqlanishini oldindan aytib bo'lmaydi. Ammo kompyuterda
ishlayotgan foydalanuvchi qaysi terminalda ishlashidan qat'i nazar yaxshi
formatlangan hujjatni olishi kerak. Bu muammoni HTML andoza tili hal qiladi.
HTML (Hyper Text Markup Language — gipermatnni belgilash tili) WWW
dagipermatn hujjatlarni tayyorlash vositasidir. HTML hujjat ning tuzilishini
ifodalovchi uncha murakkab bo'lmagan buyruqlar majmuyidan iborat. HTML
buyruqlari orqali matnlar shaklini istagancha o'zgartirish, ya'ni matnning ma'lum
bir qismini ajratib olib, boshqa faylga yozish, shuningdek, boshqa joydan turli xil
rangli tasvirlami qo'yish, audio va video ma'lumotlarni joylashtirish mumkin. U
boshqa hujjatlar bilan bog'laydigan gipermatnli aloqalarga ega.
Odatda, HTML tilida tahrirlash uchun dasturiy vosita talab qilin-maydi,
lekin tahrirlash uchun qulay vositalar ko'p. Ba'zi dasturiy vositalarda yaratilgan
veb-saytlarni ayrim brouzerlar o'qimasligi mumkin. Shuning uchun, odatda, vebma'lumotlar HTML tili qoidasi bo'yicha kiritiladi.
HTML internet texnologiyalarida ishlash uchun yaratilgan bo'lib, uning
hujjatlari (ASCII kodlarida yozilgan) oddiy matnli fayllardan iborat. Ular maxsus
belgilangan kodlami o'z ichiga oladi. HTML— hujjatlarni oddiy foydalanuvchi
tomonidan yaratish va tahrirlash uchun MS FrontPage, Macromedia Dreamweaver
va shunga o'xshash bir qancha maxsus dastur vositalaridan foydalanish mumkin.
MS Windows Notepad yoki Wordrad tahrirlagichida ishlaganda HTML —
hujjatlarni matn ko'rinishida saqlash uchun »Soxranit как» buyrug'idan foydalanish
kerak.
11
Oddiy matnli fayldan HTML — hujjatlar maxsus belgilar kodi (teglar) bilan
farqlanadi. Bu kodlar hujjatni formatlash, tayyor maketni aniqlash, boshqa
hujjatlarga taalluqli murojaatlarni ifodalash va boshqa ko'pgina amallarni bajaradi.
HTML — kodlar, odatda, bosh harflar bilan yoziladi. Bu esa, o'z navbatida, ularni
asosiy matndan farqlashni va tahrirlashni osonlashtiradi.
Maxsus kodlar (teglar)da yozilgan HTML — hujjatning natijasini ko'rish
brouzer (browser) deb nomlanuvchi dastur orqali amalga oshiriladi. Bu
kategoriyadagi dastur vositalariga HTML formatdagi elektron hujjatlarni ko'rish
uchun mo'ljallangan vositalar kiradi. Zamonaviy brouzerlar nafaqat matn va
grafikani, balki musiqani, inson nutqini, Internetda radio to'lqinlarini eshitishni,
videokonfe-rensiyalarni ko'rishni. elektron aloqa xizmati bilan ishlashni, telekonferensiyalar xizmati bilan tanishish va shunga o'xshash ko'pgina im-koniyatlarni
yaratadi. HTML — hujjatlar uchun eng ko'p qo'llaniladigan brouzerlarga Internet
Explorer va Operalarni misol qilib keltirish mumkin. Brouzerda HTML — hujjatni
tahrirlash imkoniyati bo'lmay, u faqat namoyish etadi. Brouzerdan chiqmas-dan
turib, undagi buyruqlardan foydalanib, MS Windows Notepad yoki joriy
kompyuterda mavjud bo'lgan boshqa dasturiy vositalar yordamida HTML —
hujjatni tahrirlash mumkin.
Windows muxitidagi matn muxarrirlari: Notepad, TextPad, UltraEdit,
EdutPlus. Ko’rsatilgan hamma matn muharrirlari yordamida HTML kodlarni
yozishda qo’llash mumkin.
Ko’pgina matn muharrirlarida HTML kodlarni hatto programmalashtirish
tillarida kodlarni yozish juda qulay. Ba'zilari avtomatik ravishda opеratorlar,
funktsiyalarni tanish va ularni xar-xil ranglarda tasvirlash imkoniyatiga ega. Ba'zi
matn muxarrirlarida HTML hujjatni wеb brauzеrda sinab ko’rish tugmasi mavjud.
HTML xujjatni yaratishga mo’ljallangan maxsus programmalar (HTML
muxarrirlar) ham mavjud: FrontPage, Adobe GoLive, Macromedia Dreamweaver,
Nestcape Composer. Muharrirlar 2 turga bo’linadi:
12

kod muxarrirlari;

WYSIWYG tеxnologiyasi (What You See Is What You Get – nimani
yordamida foydalanuvchi HTML komandasi va elеmеntlarini yozmaydi,
oddiy matn muxarrirlaridеk matn yozadi, tasvirlarni kеrakli joyga
joylashtiradi, formatini o’zgartiradi va x.k. xolos.
Wеb animatsiyalar turlicha bo’ladi. Masalan GIF Animator dan foydalanib,
tasvirlarni «Jonlantirish» mumkin. Bu wеb rеklamalarda ko’p qo’llaniladi.
GIF animatsiyalarni Ulead GIF Animator (http://www.ulead.com) va Animagic
GIF
Animator
(http://www.rtlsoft.com/animagic/index.html)
programmalari
yordamida hosil qilish mumkin. GIF tasvirlardan yuqorirok o’rinda Macromedia
Flash yordamida yaratilgan animatsiyalar turadi. Bu animatsiyalar intеraktiv
bo’lganligi sababli Flash tеxnologiyalar ommalashib borayapti. Bu tеxnologiyani
ayniqsa avtomobil ishlab chiqaruvchilar, wеb-biznеschilar, umuman, multimеdiyaprеzеntatsiya yaratmoqchi bo’lganlar kеng qo’llaydilar.
Macromedia (http://www.macromedia.com/flash/) dan tashqari CoffeeCup
Firestarter (http://www.coffeecup.com) dan foydalanib animatsiyalar yaratish
mumkin.
Agar foydalanuvchi multimеdia saxifasina yatarmoqchi bo’lsa, qo’shimcha
instrumеntlardan foydalanishiga to’g’ri kеladi, masalan, Quick Time, Windows
Media yoki boshqa multimеdia programmalari.
Microsoft kompaniyasi Windows ME va undan kеyingi chiqargan OS larida
Windows Movie Maker programmasini qo’shib chiqarayapti. Bu programma
yordamida vidеo roliklarni tahrirlash mumkin bo’ladi. Yana Sound Forge XP
(http://www.soniefoundry.com)programmasidan
tovushlarni
tahrirlash
konvеrtatsiya qilishda foydalanish mumkin.
Wеb sahifalar yaratishda fayllarni joylashtirishning quyidagi usullari mavjud:
13
va

Hamma fayllar bitta katalogda. Bir nеchta HTML sahifali va bir nеchta
tasvirlarga ega kichik saytlarni yaratishda hamma fayllarni bitta katalokda
joylashtirish mumkin. Bu usulning qulayligi shundaki, o’zaro murojaatlarda
hеch qanaqa yo’l ko’rsatish shart emas. Yomon tomoni esa, sayt rivojlanib,
kеngayib borsa, fayllar ko’payib, hammasi aralashib kеtadi.

Funktsional kataloglar. Murakkab saytlarni yaratishning bir usulidir. Har
bir katalogda sistеmaning bitta funktsiyali qismi joylashtiriladi. Eng
yuqorida boshlangich fayl – index.htm, va unga tеgishli tasvirlar bo’ladi.
Kataloglar nomlari taxminan quyidagicha bo’lishi mumkin: “Firma_haqida”,
“Aloqalar”, “Mahsulotlar”. Har bir katalogda tеgishli HTML fayllari va
tasvirlar saqlanadi.

Fayl turlari bo’yicha kataloglar. Bu usulda har bir katalogda bir xil turdagi
fayllar saqlanadi. Bu yеrdagi fayllar qaysi funktsiyani bajarishi muhim
emas. Yuqori katalogda faqat index.htm fayli joylashadi. Kataloglar nomlari
taxminan
quyidagicha
bo’lishi
mumkin:
“Images”,
“Products”,
“Downloads”,…
Ixtiyoriy faylning kеngaytmasi uning muxim kismidir. Chunki brauzеr fayllarni
uning kеngaytmasiga qarab “taniydi”.
Odatda birinchi saxifa har doim index.htm, index.html kabi saqlanadi. Ko’pchilik
brauzеrlar agar URL aniq ko’rsatilmasa bu fayllarni avtomatik yuklashga harakat
qiladi. Masalan, brauzеrning adrеslar panеliga http://www.microsoft.com dеb
yozilsa http://www.microsoft.com/index.htm faylini yuklaydi.
Faylni saqlashga unga mantiqiy nom tanlash kеrak bo’ladi. Fayl nomidan uni
boshqa fayllardan oson ajrata olish kеrak. Masalan, about_inst.htm, fiz_mat.htm,
rector.jpg kabi nom qo’yish maqsadga muvofiq.
Wеb saxifani yaratishda hamma fayllarni to’gri saqlash kеrak. Kеyin sayt
yaratuvchisi o’zi hohlagan natijaga erishganligini tеkshirib ko’rishi kеrak.
14
Saqlash va sinab ko’rish kеtma-kеtligi:
1. File - Save File xamma o’zgarishlarni saqlash.
2. Brauzеrda shu faylni ochish kеrak. Open - File.
3. Natijani ko’rish.
4. Agar biror joyi to’gri ishlamasa, matn muxarririga qaytib xatolarni to’grilash
kеrak.
5. Agar sahifa Wеb brauzеrda ochiq holda turgan bo’lsa Obnovit tugmasini
bosib o’zgarishlarni tеkshirish kеrak.
1.2.Adobe Photoshopda dasturida qoshimcha imkoniyatlar
Adobe Photoshop — Adobe Inc. firmasi tomonidan ishlab chiqilgan va
tarqatilyotgan
koʻpfunksiyali grafik redaktor.
Asosan rastrli tasvirlar
bilan
ishlashga moʻljallangan, biroq bir nechta vektorli vositalariga ega. Dastur Adobe
firmasi mahsuloti sifatida mashhur va rastrli tasvirlarni tahrirlashda dunyoda eng
oldi brendi hisoblanadi.
Hozirda Photoshop macOS, Windows platformalariga, iOS, Windows
Phone va Android mobil
tizimlariga
moslashtirilgan.
Yana Windows
8 va Windows 8.1 uchun Photoshop Express versiyasi ham mavjud. Adobe
Photoshop tasvirlarni tahrirlashdagi proffesional redaktor hisoblanadi.Adobe
Photoshop dasturining ishlab chiqilgan sanasi birorta kalendarda qayd etilmagan.
Biz ishlatadigan Adobe Photoshop dasturining 2005-yilda bir yilligi nishonlandi.
Bundan 17 yil oldin, fevral oyida, „Adobe“ kompaniyasi, Rassomlar, fotograflar,
dizaynerlar orasida hozirgacha mashhur boʻlgan „Photoshop — 1.0“ muallifini
eʼlon qildi. Photoshop dasturi bugungi kunda, „kompyuter grafikasi“ sohasi
boʻyicha eng oldingi oʻrinda turibdi va mustaqil dastur boʻlib ajraldi. Biz
foydalanayotgan Adobe Photoshop dasturining boshlanishi ancha ilgari boʻlgan.
15
Hozir 41 ta muallifi eʼlon qilingan dasturni aslida aka-uka Jon Noll va Tomas
Nollar boshlab bergan. Ularning otasi fotograf boʻlib, ular yertoʻlada joylashgan
fotolabaratoriyada otasiga yordam berar edilar. Tomas nur va rang kontrastini
oʻrgandi. Jonn esa eski „Apple“ da ishlashga qiziqardi. 1984-yilda Aka-uka
Nollarga otasi dastlabki Macintosh olib berdi. Uning imkoniyatlarining koʻpligi
shu dasturni tuzishga sabab boʻldi
6. Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash ]
7. Dasturning boshlanishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
8. 1987-yilgacha John Noll „Lucasfilm“ firmasining Industrial Light and
Magic (ILM) boʻlimida „Star Wars“ga maxsus effektlar tayyorlashda ishlar
edi. Thomas bu vaqtda „Tasvirlar bilan ishlash“ toʻgʻrisidagi nomzodlik
dissertatsiyasini yozayotgan edi. Thomasning Apple Mac plus monitorli
kompyuteri „Grayscale Images“ tasvirini namoyon qilmadi. Thomas
vaziyatni oʻzgartirish uchun yangi dastur tuzishga kirishdi. Qizigʻi shundaki,
Industrial Light and Magic (ILM) da Jon ham tasvirlarni qayta ishlash bilan
shugʻullanardi. Akasini muvaffaqiyatlarini koʻrgan Jon birga ishlashni taklif
qildi. Birinchi versiya 1987-yil Michigan universiteti talabasi Thomas
Noll tomonidan Macintosh platformasi uchun yaratilgan. John oʻzining
„Kompyuter grafikasi asoslari“ kitobida shunday yozadi:
Men
Thomas ishlarining natijasini koʻrganimda, Pixar studiyasidagi
“
tasvirlarni qayta ishlash dasturiga oʻxshashligini koʻrib hayron qoldim
Oʻshandan boshlab biz birga ishlab, murakkab va mukammallashgan Display
dasturini tuzdik. Oradan koʻp vaqt oʻtmay John yangi sotib olgan rangli ekranli
Macitntosh II kompyuteriga Display dasturini koʻchirishni taklif qildi. Jon display
dasturida ranglar gammasi korreksiyasi, import, fayllarni har xil formatlarda
saqlash va boshqalarni oʻylab topdi. Dastur ustida ishlash Tomasni dissertatsiya
yozishdan chalgʻitdi, lekin u shunda ham xursand edi. Hech qancha vaqt oʻtmay
16
”
Tomas tasvirlarni bir qismini ishlov berishni yangi usulini oʻylab topdi va ishlov
berish asboblar toʻplamini tuzdi. Keyinchalik bular „Plug-ins“ deb ataldi.
Keyinchalik tonlarni sozlash-(Levels), balansni boshqarish funksiyasi, ranglar va
toʻyinishni boshqarish (Hue and Saturation) ishlab chiqildi. Bu imkoniyatlar
Photoshopda dastlabki qadam boʻldi. Oʻsha davrda bunday funksiyalar faqat
maxsus dasturlarda boʻlgan. Ular esa faqat labaratoriyalarda yoki Industrial Light
and Magic (ILM) da boʻlgan. 1988-yilda Tomas „Display“ning nomini
„ImagePro“ deb oʻzgartirdi. Dastur oʻsha davrda juda zamonaviy edi. Jon bu
dasturni sotib, pul ishlashni oʻylar edi. Tomas esa unga qarshi chiqdi. Bundan
tashqari Tomas oʻz dissertatsiyasini tugatmagan, toʻliq ishlangan dasturni tuzishga
ancha vaqt va mehnat kerak edi. Ular shunga oʻxshash dasturlarni analiz qilishib,
oʻz dasturlari „Image Pro“ ni boshqalardan oldinga oʻtib ketganligini aniqlashdi.
9. „Image Pro“dan „Photoshop“ga oʻtilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
10.Dasturni moliyalashtirish boshlandi. „Photoshop“ atamasi qayerdan paydo
boʻlganligini hech kim bilmaydi. Dastur namoyishi vaqtida nashriyotchila
tomonidan „Photoshop“ deb nomlangan degan gap bor. Dastlabki
versiyalarda ekranlarda Photoshop koʻringanligi hozirda bizda „ExTraneous
CapitaliSation“ koʻringanday. Qizigʻi shundaki, koʻp dastur tuzuvchilar oʻz
yoʻnalishlarini Photoshop tomonga burdilar va bunday dasturlarni mustaqil
ishlab chiqa boshladilar. Faqatgina bitta kompaniya Photoshopni sotib
olishga kuchi yetar edi. Bu kompaniya hozirda bizga mashhur boʻlgan
„Adobe“ kompaniyasi edi. Lekin masalani hal qilishgacha hali ancha bor
edi. Barneyscan skanerlarini ishlab chiquvchilar aka-ukalarga Photoshopni
oʻz mahsulotlari komplektida sotishni taklif qilishdi. Natijada 200 ta
nusxalangan Photoshop Barneyscan XP savdo belgisi ostida tarqalib ketdi.
Yaxshiyam Adobe bilan kelishuv uzoq davom etmadi. Tez orada Jon oʻz
dasturiga eʼtiborni jalb qilish uchun kompaniyaga keldi. U bu yerga kelib
Rassel Brounga oʻz dasturini imkoniyatlarini namoyish qildi. Keyin
17
Photoshop Art-direktor ga namoyish etildi. Direktorga maʼqul boʻldi va
tezda sotib olish kerakligini aytdi. Adobe tomonining soddaligidanmi yoki
aka-ukalarning
ehtiyotkorligidanmi
dastur
toʻla
sotilmadi,
faqat
litsenziyalandi. 1988-yili Adobe Inc. firmasi dastur uchun huquqlarni sotib
oldi. Shuning uchun, dasturdan keladigan gonorar aka-ukalarga tegishli
boʻlib qoldi. 1989-yili dastur „Photoshop“ deb nomlandi. Hammasi juda
yaxshi borar edi. Lekin aka-ukalar bu muvaffaqiyatlar bilan toʻxtab
qolishmadi. Oldinda juda ham oʻgir ish — Photoshop 1.0 rasmiy versiyasini
ishlab chiqish turar edi. Tomas dasturni natijaviy kodlash ustida ishladi. Bu
vaqtda Jon esa Plug-ins ni kengaytirish ustida ishlar edi. Bu esa Adobe
xodimlarini hayratlantirdi. Ular bunda ayyorlik va aldashni koʻrishdi. Qizigʻi
shunda ediki, baʼzi qoidalarga qattiq rioya qiluvchi hodimlar, Photoshopni
kengaytirish standartlarga toʻgʻri kelmaydi va yaxshi natija bermaydi deb
fikr bildirishdi. Boshqalar esa, uni toʻgʻri ishlatish koʻp foyda berishini
aytishdi. Dasturni tugatishni oxirgi bosqichlarida ham Tomas uni
oʻzgartirish va mukammallashtirishga vaqt va kuch topdi. Photoshopning
tarafdorlari Jon va Rassel Brounning qoʻllab quvatlashi va Adobe ning
qarorlari natijasida 1990-yil, fevral oyida Adobe Photshop 1.0 rasmiy
versiya sifatida chiqdi. Soʻzsiz 1-versiyaning chiqishi, koʻp xatolarga
qaramasdan muvaffaqiyatli boʻldi. Adobe kompaniyasi Photoshopning
hammabopligini isbotlab berdi, lekin u oʻsha vaqtda maxsus dastur
tuzuvchilar uchun ishlab chiqilgan edi.
18
II BOB. ADOBE PHOTOSHOP GRAFIKA MUHARRIRIDA
ISHLASH
2.1 Adobe photoshop dasturning ish qurollari. Grafika tahrirchisi.
qalam - pensil (karandash) - [B] - qalam yordamida chizish.
Mo’yqalam - paintbrush (kistgp) - [B] - chizish asosiy ish quroli. Agar
mo’yqalamdan foydalangan vaqtda Shift tugmasini bosib sichqoncha bilan chizsak,
u xolda to’g’ri chiziqlar chiziladi. Shift tugma yordamida sichqoncha bosib
nuqtalarni bir biri bilan bog’lash xam mumkin. Mo’yqalam bilan chizilgan
chiziqlar qalamga qaraganda chegaralari aniq ko’rinmaydi.
Xususiyatlar satrida quyidagilar aktiv bo’ladi:
Brush - qalam turini va qalinligini tanlash
Mode chiziqlarni rasm ustida yozilish xolatini o’zgartirish
Opacity chiziqlar ko’rinmaslik darajasini o’zgartirish
Auto Erase - qalam faqat bo’sh soxada chizishi mumkinlagini o’rnatish
Wet Edges (mokrqe kraya - "xul chegaralar") akvarelgp bilan chizish effekti
Nusxa oluvchi Shtamp - Clone Stamp (kopiruyuopiy shtamp) - [S] rasmning boshqa qismiga o’xshash soxalar yaratish. Nusxa oluvchi soxani
tanlashda Alt tugmadan foydalanamiz.
Naqshli Shtamp - pattern Stamp (shtamp uzora) - [S] - siz patterns
soxasida tanlangan naqsh bilan ko’rsatgan soxani to’ldirish. Agar o’zi naqsh
yaratmoqchi bo’lsangiz u xolda birinchidan to’rtburchak soxa tanlash ish quroli
bilan (Rectangular Marquee) naqsh joylashgan soxani tanlaymiz, ikkinchidan
menyu Pravka (Edit) ga kirib uning ichidagi Naznachitgp uzor (Define pattern)
buyruqni tanlaymiz va natijada shu naqsh patterns soxasida paydo bo’ladi.
Xususiyatlar satrida quyidagilar aktiv bo’ladi:
Brush - qalam turini va qalinligini tanlash
Mode chiziqlarni rasm ustida yozilish xolatini o’zgartirish
Opacity chiziqlar ko’rinmaslik darajasini o’zgartirish
19
Aligned - nusxa olingan soxani sichqoncha xarakatidan keyin o’zgarishi
yoki.
Use All Layers optsiyasi sexirli tayoqchaning soxa tanlaganligi hamma
qatlamlarga tegishli yoki faqat asosiy bo’lgan qatlamga tegishligini ta’minlaydi
Oldingi xolatga qaytish - History Brush (kistgp predqstorii) - [Y] - bu
ish qurolni tanlashdan oldin siz qaytish kerak bo’lgan xolatni Predqstoriya
(History) yordamchi soxada tanlab belgilab qo’yishingiz kerak. Keyin esa ushbu
ish qurol bilan xamma shu xolatdan keyin xarakatlarni ko’rsatilgan soxada
o’chirishingiz mumkin bo’ladi.
Effektli oldingi xolatga qaytish - Art History Brush (kistgp predqstorii
so spetseffektami) - [Y] - oldingi xolatga qaytish ish quroliga o’xshash bo’lib, farki
faqat oldingi xolatga qaytishda xar xil spetseffektlardan foydalaniladi.
Xususiyatlar satrida quyidagilar aktiv bo’ladi:
Brush - qalam turini va qalinligini tanlash
Mode chiziqlarni rasm ustida yozilish xolatini o’zgartirish
Opacity chiziqlar ko’rinmaslik darajasini o’zgartirish
Style spetseffekt xolatini tanlash
Fidelity - ranglardan foydalanish xolati. 100% - rasmdagi ranglar, 0% ranglar ixtiyoriy olinadi
Area - Ish qurolning tahsir etish soxasi tanlash
Spacing - ish qurolni faqat o’xshash rangli soxalarda ishlash yoki xar xil
rangli soxalarda xam ishlash.
Aerograf - Airbrush (aerograf) - [J] - puliverizator xolatiga o’xshash
chizish ish quroli. Agar aerografdan foydalanish vaqtda Shift tugmasini bosib
sichqoncha bilan chizsak, u xolda to’g’ri chiziqlar chiziladi. Shift tugma
yordamida sichqoncha bosib nuqtalarni bir biri bilan bog’lash xam mumkin.
Xususiyatlar satrida quyidagilar aktiv bo’ladi:
Brush - qalam turini va qalinligini tanlash
20
Mode chiziqlarni rasm ustida yozilish xolatini o’zgartirish
pressure - kraska sepish kuchi.
O’chirgich - Eraser (lastik) - [E] - asosiy qatlamda rasm o’chirish. Shift
tugma yordamida sichqoncha bosib nuqtalarni bir biri bilan bog’lash xam mumkin.
Orqa rangni o’chirgichi - Background Eraser (lastik fona) - [E] - faqat
orqa rangni o’chirish.
Sexirli o’chirgich - Magic Eraser (volshebnqy lastik) - [E] – o’xshash
rangli soxalarni o’chirish.
Xususiyatlar satrida quyidagilar aktiv bo’ladi:
O’chirgich xolatlarini tanlash – mo’yqalam (paintbrush - kistgp), aerograf
(Airbrush - aerograf), qalam (pensil - karandash), blok (Block - blok). Blok
xolatida sichqoncha kursori 16x16 piksel kvadrat ko’rinishida bo’ladi. Blok
kattaligi xech o’zgarmaydi, shuning uchun rasmni 1600% masshtabida
ko’rganimizda ushbu blok rasmning 1 piksel kattaliga teng bo’ladi.
Tolerance sezguvchanligi - rang o’chirishda sezguvchanligini o’zgartirish
protect Foreground Color oldingi rang o’chirilishidan ximoyalanish.
O’chirish yuli (Limits) - fakat cheklangan soxa ichida, (Discontiguous) bir
xil rangli, (Contiguous) mo’yqalam o’rtasidagi rangli, (Find Edges) o’xshash
rangli chegaralari.
Sampling o’chiriladigan rang tanlash xolatini o’zgartirish.
Anti-Aliased Chegaralarni yoyilishi – o’chiriladigan soxa chegaralar
xolatini o’zgartirish.
Use All Layers optsiyasi sexirli o’chirgich ta’siri hamma qatlamlarga
tegishli yoki faqat asosiy bo’lgan qatlamga tegishligini ta’minlaydi
Opacity o’chirish darajasini o’zgartirish
Gradient rang berish - Gradient (gradient) - [G] - gradient yoki bitta
rangdan boshqasiga o’tish rangi bilan tanlangan soxani to’ldirish.
21
Orqa rang berish - paint Bucket (kovsh) - [G] - belgilangan soxani bitta
rang yoki naqsh (tayyor va biz yaratgan) bilan to’ldirish.
Xususiyatlar satrida quyidagilar aktiv bo’ladi:
Gradient Editor gradient rangli xolatlarini o’zgartirish
Gradient turlari: chiziqli (Linear Gradient), radial (Radial gradient),
burchakli (Angular gradient), oyna aksli (Reflected gradient), rombli (Diamond
gradient)
Revers gradientda birinchi va ikkinchi ranglarni o’rni bilan almashtirish
Dither gradient rang bilan to’ldirilishda chiziqlar ko’rinishini o’chirish
Transparency rangsiz soxaga ruxsat berish belgisi.
Rang bilan to’ldirilish turini tanlash rang-Foreground yoki naqsh-pattern
pattern to’ldirilish naqshini tanlash
Mode rang bilan to’ldirilish xolatini o’zgartirish
Opacity rang bilan to’ldirilgan soxaning ko’rinmaslik darajasini o’zgartirish
Tolerance Sezguvchanligi (dopusk) - rang bilan to’ldirilishda chegaralarga
sezguvchanligini o’zgartirish
Anti-Aliased Chegaralarni yoyilishi - rang bilan to’ldiriladigan soxa
chegaralar xolatini o’zgartirish.
Contiguous - faqat chegaralangan soxani rang bilan to’ldirish
Use All Layers optsiyasi rang bilan to’ldirilishda hamma qatlamlarda soxa
chegaralarini aniqlashni ta’minlaydi
Kontrast kamaytirish - Blur (razmqtie) - [R] - kontrastni kamatirish
yoki ranglarni yoyish.
Kontrast ko’paytirish - Sharpen (rezkostgp) - [R] - kontrastni
ko’paytirish yoki ranglarni aniqlashtirish.
Rang tortish - Smudge (razmazqvatelgp) - [R] - rang yoyish yoki
tortish.
Xususiyatlar satrida quyidagilar aktiv bo’ladi:
22
Brush - sichqoncha ko’rinishi turini va qalinligini tanlash
Mode ranglarni o’zgartirish xolatini sozlash
pressure yoyish kuchini o’zgartirish
Use All Layers optsiyasi yoyilish ta’siri hamma qatlamlarga tegishli yoki
faqat asosiy bo’lgan qatlamga tegishligini ta’minlaydi
Finger painting rangga botirilgan barmoq bilan chizish efektiga o’tish.
Ochroq qilish - Dodge (osvetlitelgp) - [O] - tasvir ranglarini ochroq
qilish.
To’qroq qilish - Burn (zatemnitelgp) - [O] - tasvir ranglarini to’qroq
qilish.
Rang xo’llash - Sponge (gubka) - [O] - tasvir ranglarini kuchaytirish .
Xususiyatlar satrida quyidagilar aktiv bo’ladi:
Brush- sichqoncha ko’rinishi turini va qalinligini tanlash
Range ta’sir ko’rsatish lozim bo’lgan ranglar turini tanlash (Shadows – to’q
ranglar, Midtones - xamma ranglar va Highlights - och ranglar).
Exposure ranglarni ochaytirish kuchini o’zgartirish.
Mode ranglarni o’zgartirish xolatini sozlash (Desaturate - kamaytirish yoki
Saturate – ko’paytirish).
pressure ish qurolning ta’sirining kuchini o’zgartirish.
23
2.2 Matn va grafik shakllar yaratish.
Matn - Type (tekst) - [T] - tasvirga matn qo’shish. Ushbu ish qurol
ishlatilgandan keyin yangi qatlam paydo bo’ladi (Text Layer).
Xususiyatlar satrida quyidagilar aktiv bo’ladi:
oddiy matn yoki matn chegaralari xolati
matn yo’nalishini o’zgartirish
matn xarflar shaklini o’zgartirish
matn xarflar ko’rinishini zgartirish (qalin, yotiq, tagi chiziqli)
matn xarflar kattaligini o’zgartirish
matn chegaralar turini o’zgartirish
matn abzatsda joylanishi: chap, o’rta yoki o’ng tomon bo’yicha
matn rangini o’zgartirish soxasi
Warp Text - matn qiyshaytirish xolatlari
palettes tugmasi - matn xususiyatlarini o’zgartirish oynasi bilan ishlash
To’rtburchak - Rectangle (pryamougolgpnik) - [U] – to’rtburchak
chizish.
Aylanasimon to’rtburchak - Rounded Rectangle (skruglyonnqy
pryamougolgpnik) - [U] - aylanasimon to’rtburchak chizish. Xususiyatlar satrida
burchaklar radiusini o’zgartirish soxasi - Radius paydo bo’ladi.
Aylana - Ellipse (ellips) - [U] - aylana chizish.
Ko’pburchak - polygon (mnogougolgpnik) - [U] – ko’pburchak
chizish. Ko’pburchak tomonlarning sonini Sides soxa yordamida ko’rsatish
mumkin.
Chiziq - Line (liniya) - [U] – to’g’ri chiziq chizish. Chiziq qalinligini
Weight soxa yordamida o’zgartirish mumkin.
Maxsus shakllar - Custom Shape (proizvolgpnaya figura) - [U] - xar xil
tayyor shakllar chizish. Xususiyatlar satridagi Shape soxasi yordamida kerakli
shaklni tanlashimiz mumkin.
24
Xususiyatlar satrida quyidagilar aktiv bo’ladi:
shakl chizilish xolatini o’zgartirish tugmalari (yangi qatlamda - Create New
Shape Layer, fakat yo’l - Create New Work path, aktiv qatlamda - Filled
Region)
shakl turini tanlash tugmalari.
shakl chizish yo’llari (Unconstrained - ixtiyoriy, Square - teng tomonli,
Fixed Size – ko’rsatilgan razmerli, proportional - proportsiyali).
Layer Style - rang bilan bo’yash turi
Qo’l - Hand (ruka) - [H] - agar rasm ekranga to’liq sig’masa u xolda bu
ish qurolni tanlab sichqoncha yordamida rasmni siljitish mumkin. Rasmni
ekranning ung va pastki qismlarda joylashgan qurib chiqish soxalar orqali xam
siljitish mumkin, ammo bu ish qurol yordamida siljitish qulayroq va bu ish qurolni
xoxlagan vaqtda "bo’sh joy" (probel) tugmasini bosib turib vaqtinchaga yoqib
turish mumkin. Bo’sh joyni qo’yvorsangiz ish qurol yana avvaldagi xolatga
qaytadi.
Xususiyatlar satrida quyidagilar aktiv bo’ladi:
Actual pixels [Ctrl+Alt+0] - 100% ekran xolatiga o’tish tugmasi, ushbu
xolatda rasmning 1 piksel ekrandagi 1 pikselga mos bo’ladi
Fit On Screen [Ctrl+0] – to’liq ekran xolatiga o’tish tugmasi. Bu tugma
yordamida rasm oyna xajmigacha cho’ziladi.
print Size – qog’ozga bosma (pechatlanib) chiqganda qanday chiqishini
ko’rsatuvchi tugma.
Lupa - Zoom (lupa) - [Z] - ekrandagi rasmni ko’rish masshtab foizini
o’zgartirish mumkin. Yaqinlashtirish uchun sichqoncha bilan kerakli rasm qismiga
ko’rsatib bir marta bosish kerak, yoki yaqinroq ko’rish kerak bo’lgan soxani
sichqoncha bilan bosib turib tanlash kerak. Agar esa uzoqlashtirish kerak bo’lsa u
xolda klaviaturada Alt tugmasini bosib turib sichqoncha bilan rasmga bir marta
bosamiz. Ushbu yordamchi tugma xarakatlarni tezkor tugmalar orqali xam bajarish
mumkin: Zoom In [Ctrl+Plyus] - rasmni yaqinlashtirish, Zoom Out [Ctrl+Minus]
25
- rasmni uzoqlashtirish, Actual pixels [Ctrl+Alt+0] - rasmni 100% ekran xolatiga
o’tish tugmasi, Ctrl+Alt+Plyus - rasmni oyna bilan birgalikda kattalashtirish,
Ctrl+Alt+Minus - rasmni oyna bilan birgalikda kichkinalashtirish, Fit On Screen
[Ctrl+0] - rasm va oynani to’liq ekran xolatiga o’tkazish.
Xususiyatlar satrida quyidagilar aktiv bo’ladi:
Resize Windows To Fit - rasmni oyna bilan birga o’zgarish xolatini yoqish.
Ignore palettes - oyna kattalashganda o’ng tomondagi yordamchi soxalar
orqasiga o’tish mumkinligi yoki mumkin emasligini o’zgartirish.
Actual pixels [Ctrl+Alt+0] - 100% ekran xolatiga o’tish tugmasi, ushbu
xolatda rasmning 1 piksel ekrandagi 1 pikselga mos bo’ladi.
Fit On Screen [Ctrl+0] – to’liq ekran xolatiga o’tish tushmasi. Bu tugma
yordamida rasm oyna xajmigacha cho’ziladi.
print Size – qog’ozga bosma (pechatlanib) chiqganda qanday chiqishini
ko’rsatuvchi tugma.
Pero - pen (pero) - [p] - sichkoncha yordamida nuqtalar orqali shaklni
yaratish.
Ixtiyoriy pero - Freeform pen (proizvolgpnoe pero) - [p] - sichqoncha
yordamida xarakat orqali shaklni yaratish.
Yangi nuqta qo’shish - Add Anchor point (dobavitgp tochku) - [net] sichqoncha yordamida shaklga yangi burilish nuqta qo’shish.
Nuqta ochirish - Delete Anchor point (udalitgp tochku) - [net] sichqoncha yordamida shakldan burilish nuqtasini o’chirish.
Nuqta o’zgartirish - Convert point (preobrazovatgp tochku) - [net] shakl nuqtalarining joylanishini o’zgartirish (cho’zish).
Izoxlar - Notes (zametki) - [N] - rasm ixtiyoriy soxasiga matnli izox
qo’shish.
Tovush izoxlar - Audio Annotation (zvukovoe opisanie) - [N] - rasm
ixtiyoriy soxasiga tovush izoxni mikrafon orqali qo’shish. Paydo bo’lgan oynada
26
Start tugmasini bosib yozishni boshlaymiz, to’xtatish uchun Stop tugmasini
bosamiz, yozish oynasidan chiqib ketish uchun Cancel tugmasini bosamiz.
Tomizgich (pipetka) - Eyedropper (pipetka) - [I] - ixtiyoriy rangni
qayta asosiy rang qilib tanlash imkoniyatini yaratadi. Agar sizga orqa rang qilib
tanlash kerak bo’lsa u xolda Alt tugmasini bosib turishingiz shart bo’ladi.
Ranglarni solishtirish - Color Sampler (sravnenie tsvetov) - [I] - Info
yordamchi soxada 4 nuqtalar ranglari xaqidagi ma’lumotlarni ko’rsatish
imkoniyatini yaratadi. Nuqtani sichqoncha yordamida qo’yamiz, o’chirish uchun
esa Alt tugmasini bosib turib sichqoncha bin nuqtaga bosish kerak.
Chizgich- Measure (izmeritelgp) - [I] - rasmdagi masofani aniqlash
uchun qo’llaniladi. Agar Alt tugmasidan foydalanib chizgich boshidan yoki
oxiridan yana bitta chiziq chizish mumkin va u yordamida transportir sifatida
foydalansa bo’ladi, chunki ikkita chiziqlar xosil qilgan burchak o’lchamini
ko’rsatadi.
Xususiyatlar satrida quyidagilar aktiv bo’ladi:
boshlovchi nuqta koordinatalari (X, Y)
birinchi nuqtadan ikkinchisigacha bo’lgan masofa vertikal va gorizontal
bo’yicha (W, H)
X o’qi bo’yicha egilish burchagi (A)
birinchi nuqtadan ikkinchisigacha bo’lgan masofa (D1)
birinchi
nuqtadan
uchinchigacha
bo’lgan
masofa
(transportirdan
foydalanganda) (D2)
Clear - chizgichni o’chirish tugmasi
Ushbu
tugma
bir
nechta
amalni
bajaradi:
1) Asosiy rangni tanlash - Set Foreground Color (vqbratgp tsvet perednego plana) ustki turgan rang ko’rsatkichini (to’rtburchagini) bir marta bosib, xosil bulgan
oynadan rang tanlaymiz.
27
2) Orqa yoki ichki rang tanlash - Set Background Color (vqbratgp tsvet fona)
- pastki turgan rang ko’rsatkichini (to’rtburchagini) bir marta bosib, xosil bo’lgan
oynadan rang tanlaymiz.
3) Asosiy va orqa ranglarni o’zgartirish Switch Foreground and Background
Colors (pereklyuchitgp tsvet perednego plana i tsvet fona) [X] - asosiy va orqa
ranglar ko’rsatkichlari (to’rtburchaklari) ustida joylashgan strelka yordamida
asosiy va orqa ranglarni o’zaro o’rnini o’zgartirish.
4) Avtomatik asosiy va orqa ranglarni qora va oqga o’tkazish - Default
Foreground and Background Colors (ustanovitgp tsvet perednego plana i tsvet fona
po umolchaniyu) [D] - asosiy va orqa ranglar ko’rsatkichlari (to’rtburchaklari)
tagida joylashgan kichkina belgilar yordamida asosiy rangni - qora, orqa rangni esa
oqga o’tkazish.
Ekran xolati - Screen Mode (rejim ekrana) - [F] - ekran xolatini
o’zgartirish tugmasi. Birinchi standart xolat - standartnqy (Standard Screen
Mode)
- asosiy xolat, rasm oynasi, menyu satri, ish qurollar soxasi va yordamchi
soxalar ko’rinadigan xolat. Ikkinchi menyuli to’liq ekran xolati - polnoekrannqy
so strokoy menyu programmq (Full Screen Mode with Menu Bar) – to’liq ekran
xolati, nom satri, oyna chegaralari, ma’lumotlar satri va ko’rib chiqish soxalari
ko’rinmaydi. Uchinchi menyusiz to’liq ekran xolati - polnoekrannqy (Full Screen
Mode) – to’liq ekran xolati, oldingiga qaraganda menyu satri xam ko’rinmaydigan
xolat.
ImageReady
dasturga
o’tish
-
Jump
to
ImageReady
(pereklyuchitgpsya v ImageReady) - [Ctrl+Shift+M] - ochiq rasmni ImageReady
dasturga o’tkazadi va unda taxrirlashni davom etishga imkoniyat yaratadi.
Menyu Image - Obraz, Select - Vqbor va Edit - Redaktirovanie.
Rasm ranlarini, xajmini va boshqa xususiyatlarini o’zgartirish uchun
maxsum menyu bo’limi Image buyruqlaridan foydalanish kerak. Bulardan eng
asosiylar bilan tanishaylik:
28
Rejim - Rejim (Mode) – buyrugi rasm rejimini o’zgartirish. Asosiy rejimlar:
Grayscale - kul rang xolatiga o’tkazish,
Indexed Color – ko’rsatilgan ranglar soni xolatiga o’tkazish (256 gacha),
CMYK Color – to’rtta asosiy ranglar orqali kodlash (moviy, sariq, qora va
qizg’ish ranglar),
RGB Color - uchta asosiy ranglar orqali kodlash (qizil, yashil, ko’k)
Taxrirlash - Korektirovka (Adjust) - bu bo’limda joylashgan buyruqlarni
aksariyati rasmni ranglar ustidan xar xil taxrirlash amallarni bajarish uchun yordam
beradi:
Soxa tanlash - bu fotomontajning eng asosiy xarakatlardan biri. Shuning uchun
bu xarakatlarga doir bo’lgan Select menyu bulim buyruqlari bilan yaqinroq
tanishaymiz. Soxa tanlash ish qurollar bilan biz yuqoridagi mavzularda
tanishganmiz. Ushbu ish qurollar bilan rasmning ixtiriy soxa tanlaganimizda, u
punktir chiziqlar bilan chegaralanib ko’rinadi.
Agar shu tanlangan soxaga yana boshqa ixtiyoriy soxani qo’shish uchun,
Shift tugmasini bosib qo’shimcha soxani tanlaymiz.
Agar esa shu tanlangan soxadan bir qismini tanlangandan chiqarib olish uchun,
Alt tugmasini bosib shu soxani tanlaymiz.
Endi Select menyusining asosiy buyruqlari bilan tanishaylik.
Xammasini tanlash - Vse (All) -{Ctrl+A}- butun rasm soxasini tanlash.
Tanlashdan chiqarish - Razotmenitgp (Deselect) -{Ctrl+D}- Tanlangan
soxani bekor qilish.
Tanlashni ogdarish - Inversiya (Inverse) - Tanlangan soxani tanlovdan
chiqarib, tanlanmagan soxani tanlash.
Rang orqali tanlash - Diapazon tsvetov (Color Range) - Rang asosida
tanlash. Sexirli tayoqcha yordamchi tugmaga o’xshash xolatida ishlaydi.
Chegaralar - Rastushevka (Feather) - tanlangan soxaning chegaralari
qalinligini aniqlash.
29
O’zgartirishlar - Izmenitgp (Modify) - tanlangan soxani xar xil xolatlar bilan
o’zgartirish. Asosiy xolatlar:
Chegaralar - Ramka (Border) - Tanlangan soxa chegaralari bo’yicha siz
ko’rsatgan xajmda tanlangan ramka soxasini yaratadi.
Chegara silliqlashtirish - Sglajivanie (Smooth) - Tanlangan soxaning
burchakli chegaralarini yumshoq va silliqlashtiradi.
Kattalashtirish - Rastyanutgp (Expand) - Tanlangan soxani siz ko’rsatgan
masofani proportsional kattalashtiradi.
Kichkinalashtirish - Svernutgp (Contract) - Tanlangan soxani siz
ko’rsatgan masofani proportsional kichkinalashtiradi.
Yonidagilarni qo’shish - Smejnqe pikseli (Grow) - Yonida joylashgan
o’xshash ranglarni xam tanlangan soxaga qo’shish.
O’xshashlarni qo’shish - Sxojie pikseli (Similar) - ixtiyoriy joyda joylashgan
o’xshash ranglar soxalarini tanlangan soxaga qo’shish.
Tanlangan soxani o’zgartirish - Preobrazovatgp vqdelenie (Transform
Selection) - tanlangan soxani ixtiyoriy xolatda cho’zish va o’zgartirish.
Tanlangan soxaning shaklini o’zgartirish va u ustidan xar xil amallarni
bajarish mumkin. Buning uchun bizga Redaktirovargp - Edit menyu buyruqlari
bizga yordam beradi. Masalan tanlangan soxa nusxasini xotiraga olish va qirqib
olish (Kopirovatgp-Copy, Vqrezatgp-Cut), xotiradan chiqarish (Vstavitgp-paste).
Endi qolgan buyruqlar bilan tanishaylik:
Erkin o’zgartirish - Svobodnoe preobrazovanie (Free Transform)- ushbu
buyruq natijasida tanlangan soxa yoki rasm chegaralarida maxsus nuqtalar paydo
bo’ladi. Ular yordamida tanlangan soxani cho’zish, egeltirish, aylantirish va
boshqa xarakatlarni bajarishimiz mumkin.
O’zgartirish - Preobrazovanie (Transform)- ushbu buyruq ichida bir nechta
imkoniyatlar mavjud.
30
XULOSA
Photoshop odamlar uchun bir qancha maqsadlarga mo'ljallangan kuchli
grafik tahrirlash dasturi hisoblanadi. Undan foydalanishga ko'p imkoniyatlar
mavjud, masalan, rasmlarni tahrirlash, grafik dizayn, illyustratsiyalash, animatsiya
yaratish va hokazo. Quyidagi foydali taraflari bor:
1.
Grafik dizayn: Photoshop kompaniyalar, brendlar, shaxsiy logolar, plakatlar,
bannerlar va boshqa dizaynlarni yaratish uchun yaxshi tanlov hisoblanadi.
2.
Rasm
tahrirlash:
Adobe
Photoshop
rasmlarni
tahrirlash
va
modifikatsiyalashda juda samarali. Bu dastur orqali siz rasmlarni kattalashtirish,
ranglarini o'zgartirish, pozitsiyalarini o'zgartirish, vaqtlarini o'zgartirish va
boshqalar kabi ko'plab amallar bajara olasiz.
3.
Illyustratsiyalash: Photoshopda illyustratsiyalar yaratish juda oson. Siz o'z
fikrlaringizni yaratish, veb dizayn uchun grafiklar va hikoyalar yaratish uchun
Photoshopni ishlatishingiz mumkin.
4.
Web dizayn: Photoshopni veb sahifalarni dizayn qilish va ularga grafik
elementlarini qo'shish uchun ishlatish mumkin. Siz hamma narsani bir joyda tuzib,
sahifalarni prototipini yaratishingiz mumkin.
5.
Animatsiya: Photoshop animatsiya yaratishni ham ko'rsatadi. Siz keyingi
animatsiya
yaratishdagi
keyingi
bosqich
uchun
grafiklar
va
tasvirlarni
o'zgartirishingiz mumkin.
6.
Foto-effektlar va filtrlar: Photoshopda ko'plab foto-effektlar va filtrlar
mavjud.
Siz
rasmlarga
murakkab
effektlar
qo'shishingiz,
ranglarini
o'zgartirishingiz va rasmni o'zgartirishingiz mumkin.
7.
O'zlashtirish:
Photoshop
bilan
rasmlarni
o'zlashtirish,
joylashtirish,
rasmlarga matn qo'shish va boshqa tahrirlashlar uchun yaxshi tanlov hisoblanadi.
8.
Katta fayllarni qo'llash: Photoshop hajmi katta fayllarni ham ishlatishga
31
imkoniyat beradi. Siz Photoshopda kichik o'chmas korinishli rasmlardan katta
o'chmas korinishli rasmlarga ham o'tishingiz mumkin.
Bular Adobe Photoshopning faqat ba'zi foydali taraflari. Bu dastur grafik dizayn,
illyustratsiya, animatsiya, fotografik tahrirlash va ko'plab boshqa sohalar uchun
keng imkoniyatlarga ega.
32
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI.
1. Erkin va farovon, demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga kirishish tantanali marosimiga
bag’ishlangan Oliy Majlis palatalarining qo’shma majlisidagi nutq / SH.M.
Mirziyoev. - Toshkent: «O’zbekiston», 2016. -56 b.
2. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik - har bir rahbar
faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak.- Toshkent: «O’zbekiston», 2017.-104
b.
3. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Oliy ta’lim tizimini yanada
takomillashtirishga oid chora–tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ-2909 qarori.- Toshkent,
2017 y, 20-aprel.
4.Mirziyoev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga
quramiz. “O’zbekiston”, 2017.
5. Mirziyoev SH.M. Qonun ustuvorligi – inson manfaatlarini ta’minlash
taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. “O’zbekiston”, 2017.Muminov I.M.
Amir Tеmurning O’rta Osiyo tarixida tutgan o’rni va roli. T., Fan, 1993 y.
Ilmiy adabiyotlar:
1. Ashurov S.S. O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonun
hujjatlari asoslari. Toshkent: O'zbekiston, 2003. - 256 b.
2. Sayfuddinov M.K. Huquqiy davlat va fuqarolik jamiyati. Toshkent: Yangi asr
avlodi, 2005. - 320 b.
3. Rizaev B.H. O'zbekistonda huquqiy islohotlar: nazariya va amaliyot.
Toshkent: Adolat, 2007. - 272 b.
4. Yusupov Z. Huquqiy madaniyat va huquqiy ong. Toshkent: O'zbekiston,
2009. - 224 b.
5. Ziyodov S. Inson huquqlari va erkinliklari. Toshkent: Adolat, 2010. - 256 b.
33
6. Bozorov B.A. Huquqiy ta'lim va tarbiya asoslari. Toshkent: Universitet, 2012.
- 248 b.
7. Qodirov E. O'zbekiston Respublikasining jinoyat huquqi. Umumiy qism.
Toshkent: Universitet, 2013. - 384 b.
8. Arakchaa P.K. Istoki ekologicheskogo vospitaniya Tekst: ucheb.-metod,
posobie / P. K. Arakchaa. Kizil: Tuvin. kn. izd-vo, 2004. - 264 s.
9. Shukurov M. O'zbekiston Respublikasining fuqarolik huquqi. Toshkent:
Adolat, 2014. - 352 b.
10. Tursunov U. Huquqiy davlat va fuqarolik jamiyatining asosiy prinsiplari.
Toshkent: Ma'naviyat, 2015. - 288 b.
11. Ismoilov I. O'zbekiston Respublikasining ma'muriy huquqi. Toshkent:
Universitet, 2016. - 304 b.
12. Rahimov A. O'zbekiston Respublikasining mehnat huquqi. Toshkent: Adolat,
2017. - 336 b.
13. Qosimov O. Inson huquqlari va erkinliklari: O'zbekistondagi huquqiy asoslar.
Toshkent: Universitet, 2018. - 272 b.
15. Davlatov D. O'zbekiston Respublikasining jinoyat-protsessual huquqi.
Toshkent: Adolat, 2019. - 416 b.
Internet saytlar:
1. w.w.w. ziyonet.uz
2. w.w.w. pedagog.uz
3. w.w.w. fayllar.org
34