Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi fanidan test savollari I variant 1. Ilmiy tadqiqot o‘tkazish etaplarining to‘g‘ri ketma-ketligini ko‘rsating. A) Eksperementni rejalashtirish va tashkil etish; masalani qo‘yilishi; mavjud axborotni oldindan tahlil qilish; boshlang‘ich gipotezalarni bayon qilish; gipotezalarni nazariy tahlili; olingan natijalarni tahlili va umumlashtirish; olingan faktlar asosida boshlang‘ich gipotezalarni tekshirish; yangi fakt va qonunlarni yakuniy bayoni, tushuntirish olish va ilmiy bashorat; olingan ilmiy natijalarni tadbiq etish; V) Masala qo‘yilishi; mavjud axborotni oldindan tahlil qilish; gipotezalarni nazariy tahlili; eksperementni rejalashtirish va tashkil etish; olingan natijalarni tahlili va umumlashtirish; olingan faktlar asosida boshlang‘ich gipotezani tekshirish; yangi fakt va qonunlarni yakuniy bayoni; tushuntirish olish va ilmiy bashorat; olingan ilmiy natijalarni tadbiq etish; S) boshlang‘ich gipotezalarni shakllantirish; gipotezalarni nazariy analizi; eksperementni rejalashtirish va tashkil etish; masalani kuyilishi; mavjud axborotni oldindan tahlil qilish; olingan natijalarni tahlili va umumiylashtirish; olingan faktlar asosida boshlang‘ich gipotezani tekshirish; yangi fakt va qonunlarni yakuniy shakli; ilmiy bashorat va tushunchalarni olish; olingan natijalarni tadbiq etish. 2. Turli ob’ekt va jarayonlarni tadqiqot qilishda sifat va son, analiz va sintezni organik bog‘lanishni ta’minlovchi fundamental-tadqiqiy yondoshuv bu – A) kompleks yondoshuv V) funksional yondoshuv S) modelli yondoshuv D) tizimli yondoshuv 3. Tizimli yondoshuv A) Ma’lum bir amalni bajarish uchun o‘zaro bog‘liq, bir biriga tob’e, birga harakatlanadigan elementlar yaxlitligini tashkil qiladigan ob’ekt, jarayon, muammolarni ko‘rib chiqishdan iborat B) Tadqiqot o‘tkazilayotgan ob’ekt o‘zini konkret shaklida emas, balki u bajaryotgan funksiyalar kompleksida ko‘rib chiqilishiga asoslangan S) O‘rganilayotgan jarayon uning tabiatini o‘zgartirmagan holda, odatda tabiiy sharoitda bevosita o‘rganilishdan iborat 4. Dialektik usul va tizimli tahlil usuli ..... usullar turiga kiradi A) emperik V) eksperimental-nazariy S) nazariy D) meta nazariy 5. Metodologik analizning ikkinchi turi o‘z ichiga ...... oladi A) tadqiqot shakli, unga yondoshuv va umum ilmiy prinsiplarni o‘rganishni; B) konkret-ilmiy metodologiyani, ya’ni u yoki bu ilm sohasida qo‘llaniladigan protsedura, tadqiqot prinsiplar yig‘indisini S) fan metodologiyasi, ya’ni ilmlar kesishmasida vujudga kelgan u yoki u biron bir ilm sohasi o‘z ichiga olgan u yoki bu ilmiy yo‘nalishida qo‘llaniladigan usul, tadqiqot prinsip va protseduralar yig‘indisini D) to‘g‘ri javob yo‘q 6. Ob’ekt elementlarini tarkibini o‘zaro bog‘liqligini aks ettiruvchi matematik model A) funksional model B) strukturali model S) kibernetik model D) maket Ye) tarkib modeli 7. Uzoq vaqt davomida bitta ob’ektni bir necha marotaba tekshirish bilan bog‘liq usul bu– A) kompleks usul B) solishtiruvchi usuli S) longityud usuli D) abstraktlash 8. Qaysi mantiqiy qonunlar asosida jism va jarayonlarni sifatli aniqligi va ularni xususiyatlarini nisbiy muvozanati yotadi? A) uxshashlik qonunida V) qarama - qarshilik qonunida S) uchinchini inkor qiluvchi qonunida D) deduksiya qonunida Ye) еtarlili asos qonunida 9.Bir predmet sohasidan boshqa bir predmet sohasiga xossalar, munosabatlar va qonuniyatlarni o‘tkazish va tarqatish uchun xizmat qiluvchi protsedura, bu – A) intuitsiya V) ekstrapolyatsiya S) abstraktlash D) induksiya Ye) deduksiya 10.Qanday holda tadqidchilar proponentning fikrlashishida argument va tezis orasida bog‘liqlik yo‘qligini ko‘rsatadilar A) tezis tanqidida B) argument tanqidida S) namoyish tanqidida D) A va V to‘g‘ri 11. Tor va aniq ma’noda 2 ta qarama-qarshi tasdiq, har birining isboti uchun ishonarli argumentlar mavjud. Keng ma’noda bu odatiy shakllanib qolgan fikr va tasavvurlarga keskin ravishda qarama-qarshi bo‘lgan fikr va mulohazalar hisoblanadi. Bu – A) paradigma V) verifikatsiya S) tanqid D) paradoks 12. Kanselyarizmlar bu – A) kanselariya mollari B) tavtologiya S) bir narsani boshqa so‘zlar bilan takrorlanishi D) “hisobidan”, “yo‘nalishida” kabi so‘zlarning nutqda ortiqcha va nomaqbul qo‘llanilishi. Ye) ish yuritish usullari 13.Tadbqiq etilayotgan ob’ekt o‘zining konkret shaklida emas, balki u bajarayotgan funksiyalar kompleksida ko‘rishga asoslangan fundamental tadqiqiy yondoshuv buA) kompleks yondoshuv V) funksional yondoshuv S) modelli yondoshuv D) tizimli yondoshuv 14. Natural yondoshuv A) Ma’lum bir amalni bajarish uchun bir biriga bog‘liq, bir biridan tob’e, birga harakatlanadigan elementlar yaxlitligini tashkil qiladigan ob’ekt, jarayon, muammolarni ko‘rib chiqishdan iborat B)Tadqiqot o‘tkazilayotgan ob’ekt o‘zini konkret shaklida emas, balki u bajaryotgan funksiyalar kompleksida ko‘rib chiqilishiga asoslangan S) O‘rganilayotgan jarayon uning tabiatini o‘zgartirmagan holda, odatda tabiiy sharoitda bevosita o‘rganilishdan iborat D) turli xil sharoitdan kelib chiqqan xolda o‘rganilayotgan ob’ekt o‘rnida, unga o‘xshash, ya’ni o‘rganilayotgan ob’ektni o‘rnini bosa oladigan va u xaqida yangi ma’lumotlar bera oladigan boshqa bir ob’ekt o‘rganilishini ko‘zda tutayotadigan bilvosita anglash. 15. Kuzatuv, solishtirish, hisob, o‘zaro suxbat, anketa so‘rovi, o‘lchash, ilmiy bilish hisoblanadi A) empirik V) eksperemental nazariy S) nazariy D) metanazariy sifatida….. usuli 16. Ilm natijalarini dunyoviy tushunilishi, umumiy shakl, ilmiy fikrlash usullari va uning u yoki bu dunyo ko‘rinish nuqtai nazaridan kategoriyali tuzilishni o‘z ichiga olgan metodologik analiz ..... bosqichini falsafiy metodologiya tashkil etadi A) birinchi B) ikkinchi S) uchinchi D) to‘rtinchi Ye) beshinchi 17. Bilish sub’ektini aktivligini ta’kidlovchi, tadqiqot maqsadi usulining hamma komponentlarini muvofiqlashishini zarurlashtiruvchi va faoliyat qonuniyatlaridan shartli ravishda kelib chiqadigan talab-bu usulning .... A) determinatlashtirish B) berilish S) natijaviylik D) tiklash 18. Ma’lum bir vaqt mobaynida ob’ektda bo‘layotgan o‘zgarishlarni o‘rganadigan tadqiqot... A) pilotaj B) panel S) maydon (dala) D) monografik 19. Qaysi mantiqiy qonunlardan biri ikkita qarama qarshi muloxaza yoki uni bayon qilinishi yoki uni inkor etilishi haqiqiyligini tasdiqlaydi A) o‘xshashlilik qonuni B) qarama qarshilik qonuni S) uchinchini inkor qiluvchi qonuni D) muloxazani isbotlash qonuni Ye) еtarli asos qonuni 20. Boshqa holatlar haqqonuniyligini isbotlash asosida yotgan isbotsiz qabul qilinuvchi boshlang‘ich holat bu A) ta’rif B) lemma S) aksioma D) taklif Ye) kriteriy Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi fanidan test savollari II variant 1. Bilimni tuzilishi, strukturasi va rivojlanishini o‘rganadigan falsafiy-metodologik ta’limot bu A) huquq falsafasi B) epistemologiya S) ergonomika D) germenevtika Ye) ilmiy ijod metodologiyasi 2. Iqtisodiyotni har qanday sohasida masalani yangi va muhim farqli texnik еchimi A) fikr B) kashfiyot S) tajribali namuna D) kashfiyotga talabnoma Ye) patenta talabnoma 3. Hodisani borishni kuzatishiga imkon beradigan aniq hisobga olingan sharoitda kuzatiladigan tadqiqot hodisasi, ilmiy tashkil etilgan tajriba A) eksperement B) kuzatuv S) sinashtirish D) o‘lchash Ye) sintez 4. Ob’ektlar, xodisalarining aloxida belgilari orasidagi o‘xshashlik yoki farqni belgilanishi A) eksperement B) kuzatuv S) (sinashtirish) taqqoslash D) o‘lchash Ye) sintez 5. O‘rganilayotgan jarayon uning tabiatini o‘zgartirmagan holda, odatda tabiiy sharoitda bevosita o‘rganilishdan iborat bo‘lgan fundamental – tadqiqiy yondoshuv: A) funksional yondoshuv V) natural yondoshuv S) modelli yondoshuv D) tizimli yondoshuv 6. Abstraktlashtirish, mavxumlashtirish, ideallashtirish, formallashtirish analiz, sintez, induksiya va deduksiya, aksiomatika, umumlashtirish ilmiy bilish sifatida usullari ........ usullar hisoblanadi A) empirik B) eksperemental-nazariy S) nazariy D) metanazariy 7. Metodologik analizning uchinchi bosqichi quyidagilarni o‘z ichiga oladi A) tadqiqot shakli, unga yondoshuv va umum ilmiy prinsipni o‘rganishni B) konkret-ilmiy metodologiyani, ya’ni u yoki bu ilm sohasida qo‘llaniladigan protsedura (muolaja), tadqiqot prinsiplar yig‘indisini S) fan metodologiyasi, ya’ni ilmlar kesishmasida vujudga kelgan u yoki u biron bir ilm sohasi o‘z ichiga olgan u yoki bu ilmiy yo‘nalishida qo‘llaniladigan usul, tadqiqot prinsip va protseduralar yig‘indisini 8. Shart shunday qo‘yiladiki- usul o‘zining hal qiluvchi imkoniyati orqali natija aniq yuqori daraja extimolli bo‘lish kerak, bu esa usulning har bir komponenti bilan birga yaxlit usul tizimidagi umumiy ..... tuzilishga bog‘liq. Bu usulning A) determinantligi B) natijaviyligi va ishonchliligi S) qayta qo‘lash, takrorlanish xususiyati D) aniqlikliligi 9. Asosiy tadqiqotdan oldin tadqiqot sifati va tayyorgarligini tekshirish uchun va shu jarayon davomida gipotez va masala aniqlanadigan tekshiruv ......... tadqiqoti hisoblanadi. A) pilotaj V) panel S) maydon (dala) D) monografik 10. Deduksiya qaysi uch muloxazadan tashkil topgan. A) katta posilka, deb nomlangan umumiy vaziyat u bilan bog‘liq mulohaza uning qo‘llashga olib keluvchi kichik posilka, xulosa V) argumentlash, fikr muloxaza, sillogizm S) tezisni yo‘kotish, tezisni butunlay almashtirish, tezisni ma’lum qismini almashtirish D) еtarlilik haqida muloxaza, qarama qarshilikka muloxaza; isbot muloxazasi Ye) sillogizm, qarama – qarshilikka qarshi muloxaza, xulosa 11. Inson hatti harakati intizomi va mazmunini ochib beruvchi ilmiy anglashni asosiy vazifasi - bu A) paradigma B) paradoks S) tushunish D) muammo Ye) bahona 12. U yoki bu ilm sohasi rivojlanishning ma’lum davrida ilmiy aql bilan qabul qilingan va shu nazariyani ishlatish usullari asos solgan nazariya A) paradigma B) konsepsiya S) metodologiya D) paradoks 13. Sanoatning mavjud vositalarini rivojlanish va yangilarini yaratish uchun muhim ilmiy asosni yaratishga yo‘naltirilgan ishlar - ... ishlaridir A) amaliy tadqiqot V) fundamental tadqiqot S) konstruktor - tajribaviy tadqiqotlar D) eksperemental tadqiqot Ye) izlanuvchan tadqiqot 14. Qanday axborot tez eskiradi… A) asosiy jurnaldagi maqola B) tezkor axborot S) nazariy jurnaldagi D) monografiya maqola Ye) ixtiro 15. Xisobli eksperimentni borish etaplarini to‘g‘ri ketma – ketligini ko‘rsating: A) xisoblash algoritmini ishlab chiqish – matematik modelni yaratish – tarqatish dasturlarini ishlab chiqish xisoblash eksperementini ishlab chiqish V) matematik modelni yaratish - xisoblash algoritmini ishlab chiqish - tarqatish dasturlarini ishlab chiqish xisoblash eksperementini ishlab chiqish S) matematik modelni yaratish - tarqatish dasturlarini ishlab chiqish - xisoblash algoritmini ishlab chiqish xisoblash eksperementini ishlab chiqish D) tarqatish dasturlarini ishlab chiqish - matematik modelni yaratish - - xisoblash eksperementini ishlab chiqish - xisoblash algoritmini ishlab chiqish Ye) xisoblash algoritmini ishlab chiqish - tarqatish dasturlarini ishlab chiqish - matematik modelni yaratish - xisoblash eksperementini ishlab chiqish 16. Turli voqea, buyum sifatlarni umumlashtiruvchi ilmiy tadqiqot usuli: A) analiz B) sintez S) deduksiya D) induksiya Ye) Eksperement 17. Funksional yondoshuv A) Ma’lum bir amalni bajarish deb bir biriga bog‘liq, bir biridan tob’e, birga harakatlanadigan elementlar yaxlitligini tashkil qiladigan ob’ekt, jarayon, muammolarni ko‘rib chiqishdan iborat B)Tadqiqot o‘tkazilayotgan ob’ekt o‘zini konkret shaklida emas, balki u bajaryotgan funksiyalar kompleksida ko‘rib chiqilishiga asoslangan S) O‘rganilayotgan jarayon uning tabiatini o‘zgartirmagan holda, odatda tabiiy sharoitda bevosita o‘rganilishdan iborat D) turli xil sharoitdan kelib chiqqan xolda o‘rganilayotgan ob’ekt o‘rnida, unga o‘xshash, ya’ni o‘rganilayotgan ob’ektni o‘rnini bosa oladigan va u xaqida yangi ma’lumotlar bera oladigan boshqa bir ob’ekt o‘rganilishini ko‘zda tutayotadigan bilvosita anglash. 18. Metodologik analizning to‘rtinchi turi o‘z ichiga A) tadqiqot shakli, unga yondoshuv va umum ilmiy prinsipni o‘rganishni B) konkret-ilmiy metodologiyani, ya’ni u yoki bu ilm sohasida qo‘llaniladigan protsedura (muolaja), tadqiqot prinsiplar yig‘indisini S) fan metodologiyasi, ya’ni ilmlar kesishmasida vujudga kelgan u yoki u biron bir ilm sohasi o‘z ichiga olgan u yoki bu ilmiy yo‘nalishida qo‘llaniladigan usul, tadqiqot prinsip va protseduralar yig‘indisini D) to‘g‘ri javob yo‘q 19. Usulni yaratish va qo‘llashga ajratilgan (belgilangan) sarf-harajat, doim tadqiqot natijalarini qoplaydigan miqdordan kichik bo‘lish kerak, bu o‘z o‘rinda xodimlar, iqtisodiy, ijtimoiy-tashkiliy faktorlar bilan bog‘liqligini ko‘rsatadi A) bu usulni ishonchligini B) natijaviylik S) usulni unumdorligi (iqtisod) D) usulni yaqolligi 20. Joylarda tabiiy sharoitda hayot sharoitida olib boriladigan so‘rov ... tadqiqotidir A) pilotaj B) panelli S) maydon (dala) D) monografik Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi fanidan test savollari III variant 1. Qonunlarning qaysi biri soxtalikni (yolg‘onni) haqiqatdan ajratib to‘g‘ri xulosa chiqarishga yordam beradi? A) o‘xshashlilik qonuni V) qarama qarshilik qonuni S) usunchini istisno qilish qonuni D) muloxazalarni isbotlash qonuni Ye) еtarli asos qonuni 2. Predmet, xodisa va voqealar haqidagi faktlarni ayrim umumiy fikrlarga olib kelishdan iborat bo‘lgan ilmiy bilishning muhim amali bu A) paradigma B) tushuntirish S) taklif D) muammo Ye) rad etish 3. So‘z bilan ifodalangan “agar” “unda” grammatik konstruksiya yordamida ikkita fikrni yangi bir fikrga birlashtiruvchi, mantiqiy operatsiya A) intuitsiya V) implikatsiya S) taklif D) problema Ye) rad etish 4. Voqelikni ma’lum bir fragmentini to‘liq (ifodasini) aksini ifoda etuvchi ilmiy bilishning sistemalashtirish va tashkil etishning rivojlangan shakli A) faktlar tizimi V) konsepsiya S) nazariya D) falsafa 5 Tizim elementlarini tashkiliy qismlarini o‘rganish yotadigan ilmiy tadqiqot metodi..................... A) induksiya B) sintez S) analiz D) induksiya Ye) eksperement 6. Texnik ob’ektda kechuvchi axboriy yoki fizik jarayonni aks ettiruvchi matematik model A) funksional (amaliy) model B) strukturali model S) kibernetik model D) maket Ye) tarkibiy model 7. Atrof voqelikning yangi qonunlarini yaratishga xodisalar o‘rtasidagi bog‘liqlikni aniqlashga yangi nazariya va prinsiplarni yaratishga yo‘naltirilgan ishlar A) amaliy tadqiqot B) fundamental tadqiqot S) konstruktor-tajriba ishlar D) eksperemental ishlar 8. Turli xil sharoitdan kelib chiqqan xolda urganilayotgan ob’ekt o‘rnida, unga o‘xshash, ya’ni o‘rganilayotgan ob’ektni o‘rnini bosa oladigan va u xaqida yangi ma’lumotlar bera oladigan boshqa bir ob’ekt o‘rganilishini ko‘zda tutayotgan fundamental – tadqiqiy yondoshuv A) kompleks yondoshuv V) funksional yondoshuv S) modelli yondoshuv D) tizimli yondoshuv 9. Modelli yondoshuv A) Ma’lum bir amalni bajarish deb bir biriga bog‘liq, bir biridan tob’e, birga harakatlanadigan elementlar yaxlitligini tashkil qiladigan ob’ekt, jarayon, muammolarni ko‘rib chiqishdan iborat B)Tadqiqot o‘tkazilayotgan ob’ekt o‘zini konkret shaklida emas, balki u bajaryotgan funksiyalar kompleksida ko‘rib chiqilishiga asoslangan S) O‘rganilayotgan jarayon uning tabiatini o‘zgartirmagan holda, odatda tabiiy sharoitda bevosita o‘rganilishdan iborat D) turli xil sharoitdan kelib chiqqan xolda o‘rganilayotgan ob’ekt o‘rnida, unga o‘xshash, ya’ni o‘rganilayotgan ob’ektni o‘rnini bosa oladigan va u xaqida yangi ma’lumotlar bera oladigan boshqa bir ob’ekt o‘rganilishini ko‘zda tutayotadigan bilvosita anglash. 10. Metodologik analizning beshinchi bosqichi quyidagilarni o‘z ichiga A) tadqiqot shakli, unga yondoshuv va umum ilmiy prinsipni o‘rganishni B) konkret-ilmiy metodologiyani, ya’ni u yoki bu ilm sohasida qo‘llaniladigan protsedura (muolaja), tadqiqot prinsiplar yig‘indisini S) fan metodologiyasi, ya’ni ilmlar kesishmasida vujudga kelgan u yoki u biron bir ilm sohasi o‘z ichiga olgan u yoki bu ilmiy yo‘nalishida qo‘llaniladigan usul, tadqiqot prinsip va protseduralar yig‘indisini D) fanlararo tadqiqotlar metodologiyasini 11. Usulni aniqligi va natijaviyligi: A) usulni cheksiz marotaba ishlatish imkoniyati, berilgan usul komponentlarini qayta ishlab chiqarish imkoniyatiga bog‘liqligida B) usul shunday bo‘lish kerakki, u bilan har qanday ma’lum bir tayyorgarligi bor tadqiqotchi foydalana olinishi kerak S) usulni yaratish va ishlatishga sarflangan harajat, tadqiqot natijasining oqlay oladigan birligidan ancha kichik bo‘lish kerakliligida. 12. Asosiy ob’ekt sifatida yaxlit, nisbatan mustaqil, mukammal birlikda ko‘riladigan va nazariy yo‘nalishi bilan ajralib turadigan tadqiqot A) pilotaj B) panelli S) maydon (dala) D) monografik 13. A=A (A bu A), A-fikr bo‘lgan formula qaysi mantiqiy qonunga tegishli? A) fikrni isbotlash qonuni B) qarama –qarshilik qonuni S) ayniylik qonuni D) еtarli asos qonuni Ye) uchinchini rad etish qonuni 14. Turli vaqt va turli munosabatda ko‘rilganda bir predmetga nisbatan ham tasdiq ham inkor qilishda qaysi mantiqiy qonun amal qiladi. A) ayniylik qonunida B) qarama-qarshilik qonunida S) Uchinchini rad etish qonunida D) fikrni isbotlash qonunida Ye) еtarli asos qonunida 15. Unda bizning mulohazamizni haqqoniyligi boshqa mulohazalar yordamida isbotlanadi-degan ta’rif qaysi tushunchaga tegishli? A) tanqid B) rad etish S) argumentlash D) tezis 16. Argumentlar o‘zlarining majmuida shunday bo‘lish kerakki, isbot qilinayotgan tezis ular orqali zarurat bilan chiqib kelishi kerak, bu esa argumentlarning ......... talabi A) haqqoniylik B) avtonomlik S) qarama-qarshi emaslik D) еtarlilik 17. Yangi faktlar va ma’lumotlar bilan ularni eskicha talqin qilish usulidagi muvofiqsizlik bilan xarakterlanadigan bilishning qarama-qarshiligi, bu – A) savol B) masala S) muammo D) qarama – qarshilikdan kelib chiquvchi isbot 18. Ob’ektni aralashuvsiz o‘rganish yo‘li bilan maqsadli va rejali axborot yig‘ish jarayoni A) eksperement B) kuzatuv S) solishtirish D) o‘lchash Ye) sintez 19. Mavjud texnika namunalarini, sanoati texnologiyalarini takomillashtirish, yoki yangilarini yaratish va o‘zlashtirish A) amaliy tadqiqot B) fundamental tadqiqot S) tajriba-konstruktorlik tadqiqot D) eksperemental tadqiqot E) konstruktor – tajribaviy tadqiqot 20. Ob’ekt elementlarini tarkibini o‘zaro bog‘liqligini aks va ettiruvchi matematik model A) funksional model B) strukturali model S) kibernetik model D) maket Ye) tarkib modeli Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi fanidan ON bo‘yicha test savollari IV variant 1.Tadbqiq etilayotgan ob’ekt o‘zining konkret shaklida emas, balki u bajarayotgan funksiyalar kompleksida ko‘rishga asoslangan fundamental tadqiqiy yondoshuv buA) kompleks yondoshuv V) funksional yondoshuv S) modelli yondoshuv D) tizimli yondoshuv 2. Natural yondoshuv A) Ma’lum bir amalni bajarish uchun bir biriga bog‘liq, bir biridan tob’e, birga harakatlanadigan elementlar yaxlitligini tashkil qiladigan ob’ekt, jarayon, muammolarni ko‘rib chiqishdan iborat B)Tadqiqot o‘tkazilayotgan ob’ekt o‘zini konkret shaklida emas, balki u bajaryotgan funksiyalar kompleksida ko‘rib chiqilishiga asoslangan S) O‘rganilayotgan jarayon uning tabiatini o‘zgartirmagan holda, odatda tabiiy sharoitda bevosita o‘rganilishdan iborat D) turli xil sharoitdan kelib chiqqan xolda o‘rganilayotgan ob’ekt o‘rnida, unga o‘xshash, ya’ni o‘rganilayotgan ob’ektni o‘rnini bosa oladigan va u xaqida yangi ma’lumotlar bera oladigan boshqa bir ob’ekt o‘rganilishini ko‘zda tutayotadigan bilvosita anglash. 3. Kuzatuv, solishtirish, hisob, o‘zaro suxbat, anketa so‘rovi, o‘lchash, ilmiy bilish sifatida….. usuli hisoblanadi A) empirik V) eksperemental nazariy S) nazariy D) metanazariy 4. Ilm natijalarini dunyoviy tushunilishi, umumiy shakl, ilmiy fikrlash usullari va uning u yoki bu dunyo ko‘rinish nuqtai nazaridan kategoriyali tuzilishni o‘z ichiga olgan metodologik analiz ..... bosqichini falsafiy metodologiya tashkil etadi A) birinchi B) ikkinchi S) uchinchi D) to‘rtinchi Ye) beshinchi 5. Bilish sub’ektini aktivligini takidlovchi, tadlqiqot maqsadi usulining hamma komponentlarini muvofiqlashishini zarurlashtiruvchi va faoliyat qonuniyatlaridan shartli ravishda kelib chiqadigan talab-bu usulning .... A) determinatlashtirish B) berilish S) natijaviylik D) tiklash 6. Ma’lum bir vaqt mobaynida ob’ektda bo‘layotgan o‘zgarishlarni o‘rganadigan tadqiqot... A) pilotaj B) panel S) maydon (dala) D) monografik 7. Qaysi mantiqiy qonunlardan biri ikkita qarama qarshi muloxaza yoki uni bayon qilinishi yoki uni inkor etilishi haqiqiyligini tasdiqlaydi A) o‘xshashlilik qonuni B) qarama qarshilik qonuni S) uchinchini inkor qiluvchi qonuni D) muloxazani isbotlash qonuni Ye) еtarli asos qonuni 8. Boshqa holatlar haqqonuniyligini isbotlash asosida yotgan isbotsiz qabul qilinuvchi boshlang‘ich holat bu A) ta’rif B) lemma S) aksioma D) taklif Ye) kriteriy 9. Bilimni tuzilishi, strukturasi va rivojlanishini o‘rganadigan falsafiy-metodologik ta’limot bu A) huquq falsafasi B) epistemologiya S) ergonomika D) germenevtika Ye) ilmiy ijod metodologiyasi 10. Iqtisodiyotni har qanday sohasida masalani yangi va muhim farqli texnik еchimi A) fikr B) kashfiyot S) tajribali namuna D) kashfiyotga talabnoma Ye) patenta talabnoma 11. Hodisani borishni kuzatishiga imkon beradigan aniq hisobga olingan sharoitda kuzatiladigan tadqiqot hodisasi, ilmiy tashkil etilgan tajriba A) eksperement B) kuzatuv S) sinashtirish D) o‘lchash Ye) sintez 12. Ob’ektlar, xodisalarining aloxida belgilari orasidagi o‘xshashlik yoki farqni belgilanishi A) eksperement B) kuzatuv S) (sinashtirish) taqqoslash D) o‘lchash Ye) sintez 13. O‘rganilayotgan jarayon uning tabiatini o‘zgartirmagan holda, odatda tabiiy sharoitda bevosita o‘rganilishdan iborat bo‘lgan fundamental – tadqiqiy yondoshuv: A) funksional yondoshuv V) natural yondoshuv S) modelli yondoshuv D) tizimli yondoshuv 14. Abstraktlashtirish, mavxumlashtirish, ideallashtirish, formallashtirish analiz, sintez, induksiya va deduksiya, aksiomatika, umumlashtirish ilmiy bilish sifatida usullari ........ usullar hisoblanadi A) empirik B) eksperemental-nazariy S) nazariy D) metanazariy 15. Metodologik analizning uchinchi bosqichi quyidagilarni o‘z ichiga oladi A) tadqiqot shakli, unga yondoshuv va umum ilmiy prinsipni o‘rganishni B) konkret-ilmiy metodologiyani, ya’ni u yoki bu ilm sohasida qo‘llaniladigan protsedura (muolaja), tadqiqot prinsiplar yig‘indisini S) fan metodologiyasi, ya’ni ilmlar kesishmasida vujudga kelgan u yoki u biron bir ilm sohasi o‘z ichiga olgan u yoki bu ilmiy yo‘nalishida qo‘llaniladigan usul, tadqiqot prinsip va protseduralar yig‘indisini 16. Shart shunday qo‘yiladiki- usul o‘zining hal qiluvchi imkoniyati orqali natija aniq yuqori daraja extimolli bo‘lish kerak, bu esa usulning har bir komponenti bilan birga yaxlit usul tizimidagi umumiy ..... tuzilishga bog‘liq. Bu usulning A) determinantligi B) natijaviyligi va ishonchliligi S) qayta qo‘lash, takrorlanish xususiyati D) aniqlikliligi 17. Asosiy tadqiqotdan oldin tadqiqot sifati va tayyorgarligini tekshirish uchun va shu jarayon davomida gipotez va masala aniqlanadigan tekshiruv ......... tadqiqoti hisoblanadi. A) pilotaj V) panel S) maydon (dala) D) monografik 18. Deduksiya qaysi uch muloxazadan tashkil topgan. A) katta posilka, deb nomlangan umumiy vaziyat u bilan bog‘liq mulohaza uning qo‘llashga olib keluvchi kichik posilka, xulosa V) argumentlash, fikr muloxaza, sillogizm S) tezisni yo‘kotish, tezisni butunlay almashtirish, tezisni ma’lum qismini almashtirish D) еtarlilik haqida muloxaza, qarama qarshilikka muloxaza; isbot muloxazasi Ye) sillogizm, qarama – qarshilikka qarshi muloxaza, xulosa 19. Inson hatti harakati intizomi va mazmunini ochib beruvchi ilmiy anglashni asosiy vazifasi - bu A) paradigma B) paradoks S) tushunish D) muammo Ye) bahona 20. U yoki bu ilm sohasi rivojlanishning ma’lum davrida ilmiy aql bilan qabul qilingan va shu nazariyani ishlatish usullari asos solgan nazariya A) paradigma B) konsepsiya S) metodologiya D) paradoks Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi fanidan test savollari V variant 1. Sanoatning mavjud vositalarini rivojlanish va yangilarini yaratish uchun muhim ilmiy asosni yaratishga yo‘naltirilgan ishlar - ... ishlaridir A) amaliy tadqiqot V) fundamental tadqiqot S) konstruktor - tajribaviy tadqiqotlar D) eksperemental tadqiqot E) izlanuvchan tadqiqot 2. Qanday axborot tez eskiradi… A) asosiy jurnaldagi maqola B) tezkor axborot S) nazariy jurnaldagi D) monografiya maqola Ye) ixtiro 3. Hisobli eksperimentni borish etaplarini to‘g‘ri ketma – ketligini ko‘rsating: A) xisoblash algoritmini ishlab chiqish – matematik modelni yaratish – tarqatish dasturlarini ishlab chiqish xisoblash eksperementini ishlab chiqish V) matematik modelni yaratish - xisoblash algoritmini ishlab chiqish - tarqatish dasturlarini ishlab chiqish xisoblash eksperementini ishlab chiqish S) matematik modelni yaratish - tarqatish dasturlarini ishlab chiqish - xisoblash algoritmini ishlab chiqish xisoblash eksperementini ishlab chiqish D) tarqatish dasturlarini ishlab chiqish - matematik modelni yaratish - - xisoblash eksperementini ishlab chiqish - xisoblash algoritmini ishlab chiqish Ye) xisoblash algoritmini ishlab chiqish - tarqatish dasturlarini ishlab chiqish - matematik modelni yaratish - xisoblash eksperementini ishlab chiqish 4. Turli voqea, buyum sifatlarni umumlashtiruvchi ilmiy tadqiqot usuli: A) analiz B) sintez S) deduksiya D) induksiya Ye) Eksperement 5. Funksional yondoshuv A) Ma’lum bir amalni bajarish deb bir biriga bog‘liq, bir biridan tob’e, birga harakatlanadigan elementlar yaxlitligini tashkil qiladigan ob’ekt, jarayon, muammolarni ko‘rib chiqishdan iborat B)Tadqiqot o‘tkazilayotgan ob’ekt o‘zini konkret shaklida emas, balki u bajaryotgan funksiyalar kompleksida ko‘rib chiqilishiga asoslangan S) O‘rganilayotgan jarayon uning tabiatini o‘zgartirmagan holda, odatda tabiiy sharoitda bevosita o‘rganilishdan iborat D) turli xil sharoitdan kelib chiqqan xolda o‘rganilayotgan ob’ekt o‘rnida, unga o‘xshash, ya’ni o‘rganilayotgan ob’ektni o‘rnini bosa oladigan va u xaqida yangi ma’lumotlar bera oladigan boshqa bir ob’ekt o‘rganilishini ko‘zda tutayotadigan bilvosita anglash. 6. Metodologik analizning to‘rtinchi turi o‘z ichiga A) tadqiqot shakli, unga yondoshuv va umum ilmiy prinsipni o‘rganishni B) konkret-ilmiy metodologiyani, ya’ni u yoki bu ilm sohasida qo‘llaniladigan protsedura (muolaja), tadqiqot prinsiplar yig‘indisini S) fan metodologiyasi, ya’ni ilmlar kesishmasida vujudga kelgan u yoki u biron bir ilm sohasi o‘z ichiga olgan u yoki bu ilmiy yo‘nalishida qo‘llaniladigan usul, tadqiqot prinsip va protseduralar yig‘indisini D) to‘g‘ri javob yo‘q 7. Usulni yaratish va qo‘llashga ajratilgan (belgilangan) sarf-harajat, doim tadqiqot natijalarini qoplaydigan miqdordan kichik bo‘lish kerak, bu o‘z o‘rinda xodimlar, iqtisodiy, ijtimoiy-tashkiliy faktorlar bilan bog‘liqligini ko‘rsatadi A) bu usulni ishonchligini B) natijaviylik S) usulni unumdorligi (iqtisod) D) usulni yaqolligi 8. Joylarda tabiiy sharoitda hayot sharoitida olib boriladigan so‘rov ... tadqiqotidir A) pilotaj B) panelli S) maydon (dala) D) monografik 9. Qonunlarning qaysi biri soxtalikni (yolg‘onni) haqiqatdan ajratib to‘g‘ri xulosa chiqarishga yordam beradi? A) o‘xshashlilik qonuni V) qarama qarshilik qonuni S) usunchini istisno qilish qonuni D) muloxazalarni isbotlash qonuni Ye) еtarli asos qonuni 10. Predmet, xodisa va voqealar haqidagi faktlarni ayrim umumiy fikrlarga olib kelishdan iborat bo‘lgan ilmiy bilishning muhim amali bu A) paradigma B) tushuntirish S) taklif D) muammo Ye) rad etish 11. So‘z bilan ifodalangan “agar” “unda” grammatik konstruksiya yordamida ikkita fikrni yangi bir fikrga birlashtiruvchi, mantiqiy operatsiya A) intuitsiya V) implikatsiya S) taklif D) problema Ye) rad etish 12. Voqelikni ma’lum bir fragmentini to‘liq (ifodasini) aksini ifoda etuvchi ilmiy bilishning sistemalashtirish va tashkil etishning rivojlangan shakli A) faktlar tizimi V) konsepsiya S) nazariya D) falsafa 13. Tizim elementlarini tashkiliy qismlarini o‘rganish yotadigan ilmiy tadqiqot metodi..................... A) induksiya B) sintez S) analiz D) induksiya Ye) eksperement 14. Texnik ob’ektda kechuvchi axboriy yoki fizik jarayonni aks ettiruvchi matematik model A) funksional (amaliy) model B) strukturali model S) kibernetik model D) maket Ye) tarkibiy model 15. Atrof voqelikning yangi qonunlarini yaratishga xodisalar o‘rtasidagi nazariya va prinsiplarni yaratishga yo‘naltirilgan ishlar A) amaliy tadqiqot B) fundamental tadqiqot S) konstruktor-tajriba ishlar D) eksperemental ishlar bog‘liqlikni aniqlashga yangi 16. Turli xil sharoitdan kelib chiqqan xolda urganilayotgan ob’ekt o‘rnida, unga o‘xshash, ya’ni o‘rganilayotgan ob’ektni o‘rnini bosa oladigan va u xaqida yangi ma’lumotlar bera oladigan boshqa bir ob’ekt o‘rganilishini ko‘zda tutayotgan fundamental – tadqiqiy yondoshuv A) kompleks yondoshuv V) funksional yondoshuv S) modelli yondoshuv D) tizimli yondoshuv 17. Modelli yondoshuv A) Ma’lum bir amalni bajarish deb bir biriga bog‘liq, bir biridan tob’e, birga harakatlanadigan elementlar yaxlitligini tashkil qiladigan ob’ekt, jarayon, muammolarni ko‘rib chiqishdan iborat B)Tadqiqot o‘tkazilayotgan ob’ekt o‘zini konkret shaklida emas, balki u bajaryotgan funksiyalar kompleksida ko‘rib chiqilishiga asoslangan S) O‘rganilayotgan jarayon uning tabiatini o‘zgartirmagan holda, odatda tabiiy sharoitda bevosita o‘rganilishdan iborat D) turli xil sharoitdan kelib chiqqan xolda o‘rganilayotgan ob’ekt o‘rnida, unga o‘xshash, ya’ni o‘rganilayotgan ob’ektni o‘rnini bosa oladigan va u xaqida yangi ma’lumotlar bera oladigan boshqa bir ob’ekt o‘rganilishini ko‘zda tutayotadigan bilvosita anglash. 18. Metodologik analizning beshinchi bosqichi quyidagilarni o‘z ichiga A) tadqiqot shakli, unga yondoshuv va umum ilmiy prinsipni o‘rganishni B) konkret-ilmiy metodologiyani, ya’ni u yoki bu ilm sohasida qo‘llaniladigan protsedura (muolaja), tadqiqot prinsiplar yig‘indisini S) fan metodologiyasi, ya’ni ilmlar kesishmasida vujudga kelgan u yoki u biron bir ilm sohasi o‘z ichiga olgan u yoki bu ilmiy yo‘nalishida qo‘llaniladigan usul, tadqiqot prinsip va protseduralar yig‘indisini D) fanlararo tadqiqotlar metodologiyasini 19. Usulni aniqligi va natijaviyligi: A) usulni cheksiz marotaba ishlatish imkoniyati, berilgan usul komponentlarini qayta ishlab chiqarish imkoniyatiga bog‘liqligida B) usul shunday bo‘lish kerakki, u bilan har qanday ma’lum bir tayyorgarligi bor tadqiqotchi foydalana olinishi kerak S) usulni yaratish va ishlatishga sarflangan harajat, tadqiqot natijasining oqlay oladigan birligidan ancha kichik bo‘lish kerakliligida. 20. Asosiy ob’ekt sifatida yaxlit, nisbatan mustaqil, mukammal birlikda ko‘riladigan va nazariy yo‘nalishi bilan ajralib turadigan tadqiqot A) pilotaj B) panelli S) maydon (dala) D) monografik Pedagogik tadqiqotlar metodologiyasi fanidan test savollari VI variant 1. A=A (A bu A), A-fikr bo‘lgan formula qaysi mantiqiy qonunga tegishli? A) fikrni isbotlash qonuni B) qarama –qarshilik qonuni S) ayniylik qonuni D) еtarli asos qonuni Ye) uchinchini rad etish qonuni 2. Turli vaqt va turli munosabatda ko‘rilganda bir predmetga nisbatan ham tasdiq ham inkor qilishda qaysi mantiqiy qonun amal qiladi. A) ayniylik qonunida B) qarama-qarshilik qonunida S) Uchinchini rad etish qonunida D) fikrni isbotlash qonunida Ye) еtarli asos qonunida 3. Unda bizning mulohazamizni haqqoniyligi boshqa mulohazalar yordamida isbotlanadi-degan ta’rif qaysi tushunchaga tegishli? A) tanqid B) rad etish S) argumentlash D) tezis 4. Argumentlar o‘zlarining majmuida shunday bo‘lish kerakki, isbot qilinayotgan tezis ular orqali zarurat bilan chiqib kelishi kerak, bu esa argumentlarning ......... talabi A) haqqoniylik B) avtonomlik S) qarama-qarshi emaslik D) еtarlilik 5. Yangi faktlar va ma’lumotlar bilan ularni eskicha talqin qilish usulidagi muvofiqsizlik bilan xarakterlanadigan bilishning qarama-qarshiligi, bu – A) savol B) masala S) muammo D) qarama – qarshilikdan kelib chiquvchi isbot 6. Ob’ektni aralashuvsiz o‘rganish yo‘li bilan maqsadli va rejali axborot yig‘ish jarayoni A) eksperement B) kuzatuv S) solishtirish D) o‘lchash Ye) sintez 7. Mavjud texnika namunalarini, sanoati texnologiyalarini takomillashtirish, yoki yangilarini yaratish va o‘zlashtirish A) amaliy tadqiqot B) fundamental tadqiqot S) tajriba-konstruktorlik tadqiqot D) eksperemental tadqiqot Ye) konstruktor – tajribaviy tadqiqot 8. Ob’ekt elementlarini tarkibini o‘zaro bog‘liqligini aks ettiruvchi matematik model A) funksional model B) strukturali model S) kibernetik model D) maket Ye) tarkib modeli 8. Joylarda tabiiy sharoitda hayot sharoitida olib boriladigan so‘rov ... tadqiqotidir A) pilotaj B) panelli S) maydon (dala) D) monografik 9. Qonunlarning qaysi biri soxtalikni (yolg‘onni) haqiqatdan ajratib to‘g‘ri xulosa chiqarishga yordam beradi? Ye) еtarli asos qonuni A) o‘xshashlilik qonuni V) qarama qarshilik qonuni S) usunchini istisno qilish qonuni D) muloxazalarni isbotlash qonuni Ye) еtarli asos qonuni 10. Predmet, xodisa va voqealar haqidagi faktlarni ayrim umumiy fikrlarga olib kelishdan iborat bo‘lgan ilmiy bilishning muhim amali bu A) paradigma B) tushuntirish S) taklif D) muammo Ye) rad etish 11. So‘z bilan ifodalangan “agar” “unda” grammatik konstruksiya yordamida ikkita fikrni yangi bir fikrga birlashtiruvchi, mantiqiy operatsiya A) intuitsiya V) implikatsiya S) taklif D) problema Ye) rad etish 12. Voqelikni ma’lum bir fragmentini to‘liq (ifodasini) aksini ifoda etuvchi ilmiy bilishning sistemalashtirish va tashkil etishning rivojlangan shakli A) faktlar tizimi V) konsepsiya S) nazariya D) falsafa 13. O‘rganilayotgan jarayon uning tabiatini o‘zgartirmagan holda, odatda tabiiy sharoitda bevosita o‘rganilishdan iborat bo‘lgan fundamental – tadqiqiy yondoshuv: A) funksional yondoshuv V) natural yondoshuv S) modelli yondoshuv D) tizimli yondoshuv 14. Abstraktlashtirish, mavxumlashtirish, ideallashtirish, formallashtirish analiz, sintez, induksiya va deduksiya, aksiomatika, umumlashtirish ilmiy bilish sifatida usullari ........ usullar hisoblanadi A) empirik B) eksperemental-nazariy S) nazariy D) metanazariy 15. Metodologik analizning uchinchi bosqichi quyidagilarni o‘z ichiga oladi A) tadqiqot shakli, unga yondoshuv va umum ilmiy prinsipni o‘rganishni B) konkret-ilmiy metodologiyani, ya’ni u yoki bu ilm sohasida qo‘llaniladigan protsedura (muolaja), tadqiqot prinsiplar yig‘indisini S) fan metodologiyasi, ya’ni ilmlar kesishmasida vujudga kelgan u yoki u biron bir ilm sohasi o‘z ichiga olgan u yoki bu ilmiy yo‘nalishida qo‘llaniladigan usul, tadqiqot prinsip va protseduralar yig‘indisini 16. Shart shunday qo‘yiladiki- usul (usul) o‘zining hal qiluvchi imkoniyati orqali natija aniq yuqori daraja extimolli bo‘lish kerak, bu esa usulning har bir komponenti bilan birga yaxlit usul tizimidagi umumiy ..... tuzilishga bog‘liq. Bu usulning A) determinantligi B) natijaviyligi va ishonchliligi S) qayta qo‘lash, takrorlanish xususiyati D) aniqlikliligi 17. Funksional yondoshuv A) Ma’lum bir amalni bajarish deb bir biriga bog‘liq, bir biridan tob’e, birga harakatlanadigan elementlar yaxlitligini tashkil qiladigan ob’ekt, jarayon, muammolarni ko‘rib chiqishdan iborat B)Tadqiqot o‘tkazilayotgan ob’ekt o‘zini konkret shaklida emas, balki u bajaryotgan funksiyalar kompleksida ko‘rib chiqilishiga asoslangan S) O‘rganilayotgan jarayon uning tabiatini o‘zgartirmagan holda, odatda tabiiy sharoitda bevosita o‘rganilishdan iborat D) turli xil sharoitdan kelib chiqqan xolda o‘rganilayotgan ob’ekt o‘rnida, unga o‘xshash, ya’ni o‘rganilayotgan ob’ektni o‘rnini bosa oladigan va u xaqida yangi ma’lumotlar bera oladigan boshqa bir ob’ekt o‘rganilishini ko‘zda tutayotadigan bilvosita anglash. 18. Metodologik analizning to‘rtinchi turi o‘z ichiga A) tadqiqot shakli, unga yondoshuv va umum ilmiy prinsipni o‘rganishni B) konkret-ilmiy metodologiyani, ya’ni u yoki bu ilm sohasida qo‘llaniladigan protsedura (muolaja), tadqiqot prinsiplar yig‘indisini S) fan metodologiyasi, ya’ni ilmlar kesishmasida vujudga kelgan u yoki u biron bir ilm sohasi o‘z ichiga olgan u yoki bu ilmiy yo‘nalishida qo‘llaniladigan usul, tadqiqot prinsip va protseduralar yig‘indisini D) to‘g‘ri javob yo‘q 19. Usulni yaratish va qo‘llashga ajratilgan (belgilangan) sarf-harajat, doim tadqiqot natijalarini qoplaydigan miqdordan kichik bo‘lish kerak, bu o‘z o‘rinda xodimlar, iqtisodiy, ijtimoiy-tashkiliy faktorlar bilan bog‘liqligini ko‘rsatadi A) bu usulni ishonchligini B) natijaviylik S) usulni unumdorligi (iqtisod) D) usulni yaqolligi 20. Joylarda tabiiy sharoitda hayot sharoitida olib boriladigan so‘rov ... tadqiqotidir A) pilotaj B) panelli S) maydon (dala) D) monografik