MAGANDANG ARAW! SA ARALING ITO, IKAW AY INAASAHANG: Maunawaan at mapahalagahan ang mga akdang pampanitikan mula sa ibang bayan. Ano-ano ang kultura ng Africa? Ano-ano ang kultura ng Iran? AFRICA KULTURA IRAN Ano ang naging ambag nito sa panitikan? Ano ang katangian ng dalawang bansa? Handa ka na bang talakayin ang mga mahahahalagang panitikan sa ibang bansa? Ano ang pagkakaiba ng mitolohiya ng dalawang bansa? Ano ang katangian ng dalawang bansa? Ano ang p Handa ka n talakayi mg mahahaha panitika ibang ba Ano ang katangian ng dalawang bansa? Ano ang pagkakaiba ng mitolohiya ng dalawang bansa? Handa ka na bang talakayin ang mga mahahahalagang panitikan sa ibang bansa? AKDANG PAMPANITIKAN: MITOLOHIYA Ano ang mitolohiya? *Pag-aaral ng mga mito/myth *Galing sa salitang Latin na mythos at salitang Griyego na muthos na nangangahulugang kuwento *Tumutukoy ito sa kalipunan ng mito mula sa pangkat ng mga tao sa isang lugar na naglalahad ng kasaysayan ng mga diyos-diyusan. AKDANG PAMPANITIKAN: MITOLOHIYA ELEMENTO NG MITOLOHIYA Tagpuan – salamin sa lugar at kalagayan ng bansa kung saan ito umusbong Tauhan – mga tao o tagaganap sa kuwento (mga diyos at diyosa) Banghay – pagkakasunod-sunod ng mga kaganapan at pangyayari sa kuwento 5 bahagi ng banghay 1. Panimula – pinakikilala ang mga tauhan. 2. Saglit na kasiglahan – panandaliang tagpo ng mga tauhang masasangkot sa suliranin. 3. Kasukdulan – nakakamtan ng tauhan ang katuparan o kasawian ng kaniyang ipinaglalaban. 4. Kakalasan – ito ang tulay sa wakas ng kuwento. 5. Wakas – ito ang resolusyon o pagtatapos ng kuwento. Mitolohiya: Masya at Mashayana: Mito ng Pagkakalikha (Mitolohiya mula sa Africa) Mitolohiya: Liongo (Mitolohiya mula sa Kenya) Mitolohiya: Liongo (Mitolohiya mula sa Kenya) Ang Republika ng Kenya ay isang bansa sa Silangang Africa. Napalilibutan ito ng Ethiopia sa Hilaga, Somalia sa HilagangSilangan, Tanzia sa Timog, Uganda sa Kanluran, at Sudan sa Hilagang Kanluran. Kasama ang Karagatang Indiyano sa timogsilangan. Mayaman ang bansa sa mga akdang pampanitikan, sining, musika, at sayaw na ritmo ng pananampalataya ng kanilang lahi. Masasalamin natin ang kanilang mga literatura sa pamamagitan ng kanilang mga mitolohiya na higit na magpapakilala sa atin ng kultura at tradisyon ng bansang Kenya. Video Mga tanong 1. Sino ang pangunahing tauhan sa kuwento? 2. Ano ang kahinaan ng tauhan? 3. Ano ang suliranin ng tauhan? 4. Ano ang mahalagang aral ang nais ipabatid ng napakinggang akda? Mitolohiya: Maaaring Lumipad ang Tao (Mitolohiya mula sa Nigeria) MAGANDANG ARAW! SA ARALING ITO, IKAW AY INAASAHANG: Napangangatuwiranan ang sariling reaksiyon tungkol sa akdang binasa sa pamamagitan ng debate/pagtatalo ANO ANG NAKIKITA NINYO SA MGA LARAWAN? ANO NAMAN ANG IYONG PANANAW UKOL DITO? ANO ANG NAKIKITA NINYO SA MGA LARAWAN? ANO NAMAN ANG IYONG PANANAW UKOL DITO? Pangangatwiran o Pakikipag-debate Ang pangangatwiran ay isang uri ng pagpapahayag na ang pangunahing layunin ay magpatunay ng katotohanan at paniniwalaam at ipagtanggap ang katotohanang iyon sa nakikinig o bumabasa. Ang isang nangangatwiran at dapat magtaglay ng sapat na kaalaman tungkol pinangangatwiranan sa isang paksang pinangangatwiranan. Sa isang mabisang pangangatwiran, mahalagang isaalang-alang ang sumusunod: 1. Malalim na kaalaman at pagkakaunawa sa paksang ipagmamatuwid. 2. Dapat maging maliwanag at tiyak ang pagmamatuwid. 3. May sapat na katwiran at magkapagpapatunay sa pagmamatuwid. 4. Dapat ay may kaugnayan sa paksa ang katibayan at katwiran upang makapanghikayat. 5. Pairalin ang pagsasaalang alang, katarungan, at bukas na kaisipan sa pagpapahayag ng kaalamang ilalahad. Ang debate ay isang sining ng pakikipagtalastasan sa pagpapahayagng ating saloobin, nararamdaman paniniwala tungkol sa isang paksa, isyu o usapin. Sa debate mayroon dalawang pangkat na binubo ng isang pangkat na panig sa proposisyon at isang pangkat na oposisyon o hindi sumasang-ayon sa proposisyon. Mayroon ding isang moderator na nagsisilbing tagapamagitan ng dalawang panig at nagsisigurong maayos ang magiging takbong buong debate. Mayroong hurado sa debate na nagsisilbing patas na tagahatol sa mga iiwanang salita ng dalawang panig. Mayroon ding timekeeper na magsisilbing tagabantay ng oras upang hindi lumagpas sa oras ang pagpapahayag ng tigkabilang panig. Pakikipag-debate Ito ay binubuo ng pagtatalo ng dalawang kopunan o pangkat na nagbibigay-katwiran sa isang proposisyon o paksang napagkasunduan nilang pagtalunan. Kadalasan, binibigkas ang pagtatalo subalit mayroon din namang pasulat. Mga Hakbang sa Paghahanda sa Pakikipag-debate 1. Pangangalap ng Datos - Ito ang katotohanang gagamitin sa pagmamatuwid at kukuha ang mga ito sa napapanahong aklat, sanggunian, magasin, at pahayagan. Dalawang sanggunian ang karinwang pinagkukunan ng mga datos a. sariling karanasan b. pagmamasid ng ibang awtoridad sa paksa 2. Dagli – Ito ang balangkas ng inihandang mga katwiran. Sa ibang salita, ito’y pinaikling pakikipag-debate. Mayroon itong simula, gitna, wakas. A. Simula - dito inihahayag ang paksang pagtatalunan at ang kahalagahan nito sa kasalukuyan. B. Katawan - dito inilalahad ang mga isyung dapat sagutin. C. Wakas - ito ang buod ng isyung binibigyang patunay. 3. Pagtatanong Bahagi ng pakikipagdebate ang pagtatanong Narito ang mga paalala sa pagtatanong sa debate: a. Magtanong lamang na ang sagot ay oo o hindi b. Huwag papayagang magtanong ang kalaban kung ikaw ay nagtatanong. Maaksaya niyon ang oras sa pagtatanong. C. Kung lumalabag sa alituntunin ng pagtatanong ang isa sa kanila, dapat ipaalam sa tagapangasiwa ng pag-dedebate. 4. Panunuligsa May panunuligsa (rebuttal) din sa debate. Narito ang mga dapat tandan sa panunuligsa: a. Ilahad ang mga mali sa katwiran ng kalaban b. Ipaalam ang walang katotohanang sinabi ng kalaban c. Ipaliwang ang mga kahinaan ng katibayan ng kalaban. d. Ipaalam kung labas sa paksa ang katwiran o katibayan ng kalaban. e. Magtapos sa pagbubuod ng saliring katwiran at katibayan. Pagsasaling Wika: Mga katangiang dapat taglayin ng isang tagapagsalin at mga gabay sa pagsasaling wika Alam mo ba na… Ang pagsasaling wika ay ang paglilipat sa pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na katumbas na diwa at estilong nasa wikang isasalin? Ang isinasalin ay ang diwa ng talata at hindi ang bawat salita na bumubuo rito. (Santiago, 2003) Mga Katangiang Dapat Taglayin ng Isang Tagapagsalin 1. Sapat na kaalaman sa dalawang wikang kasangkot. Nakukuha niya ang kahulugan ng kaniyang isinasalin o siya’y mahusay na. Kumokonsulta sa diksyonaryo. Nauunawaan niya ang maliit na himaymay ng kahulugan at halagang pandamdamin taglay ng mga saltang gagamitin. 2. Sapat na kaalaman sa gramatika ng dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin. Ang kaalaman sa gramatika ng dalawang wika sa pagsasalin ay kailangang-kailangan ng tagapagsalin sa pagsusuri ng diwang nais ipabatid ng awtor, gayundin sa wastong paggamit ng mga salita, wastong pagkakabuo, at pagsusunod-sunod. 3. Sapat na kakayahan sa pampanitikang paraan ng pagpapahayag. Ang kakayahang magsalita sa dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin at kaalaman sa gramatika ay hindi sapat para makapagsalin. Kaya kung ang lahat ng salin ay patas, nagiging higit na mahusay na tagapagsalin ang manunulat. 4. Sapat na kaalaman sa paksang isasalin. Marapat na ang tagapagsalin ay may higit na kaalaman sa paksa. Sapagkat siya ay higit na nakaaalam at nakauunawa sa mga konseptong nakapaloob dito. 5. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang kaugnay sa pagsasalin. Walang higit na mabisa kaysa ibang wika. Ang lahat ng wika ay may sariling bisa at kakayahan bilang kasangkapan sa pagpapahayag ng kulturang Pilipino at ng ibang bansa. Gabay sa Pagsasaling-wika Basahing mabuti ang buong tekstong isasalin at unawain ang kabuuang diwa nito. Tandaang mahalaga para sa tagapagsalin na magkaroon ng malawak na kaalaman sa wikang isasalin at sa wikang pagsasalinan. Mahalaga rin ang kakayahang magsulat nang maayos at maging pamilyar sa mga estilo ng pagsulat sa dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin. 1. Isagawa ang unang pagsasalin. Isaisip na ang isasalin ay diwa ng isasalin at hindi salita. 2. Basahin at suriing mabuti ang pagkakasalin. Tandaang ang pagdaragdag, pagbabawas, pagpapalit, o pagbabago sa orihinal na diwa ng isinasalin nang walang napakalaking dahilan ay isang paglabag sa tungkulin ng tagapagsalin. 3. Rebisahin ang salin upang ito’y maging totoo sa diwa ng orihinal. Ayusin ang bahaging hindi malinaw at nagbibigay ng kalituhan. Bigyang-pansin din ang aspektong panggramatika ng dalawang wikang kasama sa pagsasalin. Kung gagamit ng diksiyonaryo ay isaalang-alang ang iba’t ibang kahulugan ng isang salita. Kakailanganin ng isang mag-aaral ang pagsasanay upang makuha ang kahulugang angkop sa konteksto ng pangungusap. Try natin, baka mag-work tayo A. Isalin sa Ingles ang sumusunod na mga salita. 1. Tagapagbantay 2. Misteryo 3. Nagpagulong-gulong 4. Mahika 5. Kumikinang B. Isalin sa Filipino ang sumusunod: “In the days of King Solomon, three thousand years ago, there lived in Ethiopia, a dynasty of Queen, who reigned with great wisdom. “