MİTOZ
BÖLÜNME ve
ÖZELLİKLER
Bitki Hücresi
Hayvan hücresi
Sentrozom
Yok
Var
İğ ipliklerinin oluşumu
Sitoplazmada mikrotübül
organize edici merkezde
oluşturulur
Sentrozomlar iğ ipliklerini
oluşturur
Sitokinez şekli
Golgi etkinliği ile ara lamel
oluşur
Mikro flamentlerin kısalması ile
boğumlanma oluşur
Sitokinez yönü
Merkezden çevreye
Çevreden merkeze
MİTOZ BÖLÜNME ÖZELLİKLERİ
1.
Büyüme, gelişme, yara onarımı ve üreme amaçlı yapılabilir
2.
Ökaryot tek hücrelilerde, Çok hücreli canlıların vücut hücrelerinde ve üreme ana hücrelerinde görülür
3.
n, 2n, 3n vb kromozomlu hücrelerde görülebilir
4.
Kromozom sayısı değişmez (mutasyon hariç)
5.
Bölünme sonucu, kromozom sayısı ata hücre ile aynı olan iki yeni yavru hücre oluşur
6.
Yavru hücreler ana hücre ile birebir aynıdır
7.
Eşeysiz üremenin temelidir
8.
Genetik çeşitlilik oluşturmaz
9.
Evrime katkısı yoktur
10.
Hayat boyu devam eder
11.
Oluşan hücreler tekrar bölünme geçirebilir.
12.
Çekirdek sitoplazma bölünmesi bir kez gerçekleşir
13.
Tetrat, sinaps ve krossing over oluşumu gözlenmez
KROMOZOM SAYISI DEĞİŞİMİ
DNA MİKTARI DEĞİŞİMİ
• İnterfazın S evresinde DNA kendini eşlediğinde,
hücredeki DNA miktarı 2 katına çıkar.
• Mitoz evreleri boyunca DNA miktarı değişmez.
• Çekirdek bölünmesi ve sitoplazma bölünmesini
bitiren hücre ikiye ayrıldığında her bir hücrenin
DNA miktarı başlangıçtaki hücreye eşittir.
•
•
•
•
•
İnterfazda DNA iki katına çıkar ama kromozom sayısı
değişmez. Ancak kromozomlar iki kromatitlidir.
Kardeş kromatitler sentromerlerinden bağlıdır. Sentromer
ayrılırsa kromozom sayısı artar. (Kromozom sayısı için
bağımsız sentromer sayısına bakılır)
Kardeş kromatit mevcutken bir kromozom iki kromatitlidir.
Anafazda kardeş kromotitler ayrılarak bağımsız
kromozomlara dönüşür. Kromozom sayısı iki katına çıkar.
Sitokinezle kromozomlar iki hücreye eşit dağıtılır. Böylece
aynı kromozom sayılı iki hücre oluşur.
Evre
DNA miktarı
Kromozom sayısı
İnterfaz öncesi
X
4
İnterfaz (G1)
X
4
İnterfaz (S)
2X
4
İnterfaz (G2)
2X
4
Profaz
2X
4
Metafaz
2X
4
Anafaz
2X
8
Telofaz
2X
8
Sitokinez
X
4
Mitoz sonucu oluşan toplam hücre sayısı 2n (n = bölünme sayısı)
formülüyle hesaplanır.
2n = 16 kromozomlu soğanın kök ucu hücrelerinden biri art arda
5 kez mitoz geçirmiştir.
Bu bölünmeler sonucunda
a) Oluşan toplam hücre sayısı nedir? 32
b) Oluşan hücrelerin kromozom sayısı kaçtır? 16
c) Oluşan hücreler birbirine kalıtsal olarak benzemekte midir?
Açıklayınız.
d)Profazda kromozom sayısı kaçtır 16
e)Metafazda kromozom sayısı kaçtır 16
f)Anafazda kromozom sayısı kaçtır 32
g)Telofaz kromozom sayısı kaçtır 32
h)İnterfaz kromozom sayısı kaçtır 16
I)Sitokinez kromozom sayısı kaçtır 16
§
Notlar:
§
Polar iğ iplikleri hücreyi uzatır ve sitokineze yardımcı olur.
§
Mitoz sonucunda oluşan yavru hücrelerin çekirdeklerinde: kromozom sayısı ve gen
sayısı aynıdır
§
Mitoz sonucunda oluşan yavru hücrelerinde: hücre zarı miktarı, sitoplazma miktarı ve
organel sayısı farklı olabilir.
Hücre Bölünmesinin kontrolü
G2
M
G1
Hücre döngüsü kontrol noktalarında problem olursa…
Kanser
Bir kontrol noktası proteini olan Rad17’nin yokluğu
yüzünden DNA defalarca replike olmuş.
Kanser
§
Hücrelerin kontrolsüz çoğalması ve büyümesi sonucu ortaya çıkar.
§
Bening(İyi huylu):Bazal membran içinde, hareketsiz hücrelerden oluşur. Lokal büyür ve
çevre dokuları istila etmez.
§
Malin (Kötü huylu): Hareketli hücreler içeren, çevre hücreleri istila eden metastatik
tümörlerdir.
§
Hücrenin seyahatine Metastaz denir
§
Kanser hücrelerinin özellikleri
1.
Enerji metabolizmaları normal hücrelerden farklıdır (Pürüvat’ı laktata
dönüştürürler)
2.
Prolifersayon özellikleri yüksektir (İntegrin proteinler) (TGF beta)
§
3.
(Kontakt inhibisyon özellikleri bozulur)
Hücre apoptozdan kaçar (Kaspazlardan kaçar, P53 etkisizleşir, Onkogen-RAS)
§
Dengesiz sinyalleşme ve DNA kırılganlığını önler
4.
Anjiyogenez (TNF alfa)
5.
Kanser hücresi ölümsüzleşme eğilimindedir (Telomer)