XALQARO NORDIK UNIVERSITETI
MAKTABGACHA TA'LIM
5-MMT 22 GURUH TALABASI
ABULQOSIMOVA
MUNAVVARXONNING
BOLALARNI IJODIY FAOLIYATGA
O'RGATISH FANIDAN
TAYYORLAGAN MUSTAQIL ISHI.
QO'G'IRCHOQ
TEATRI TURLARI.
REJA:
❑1. Maktabgacha ta'lim tashkilotlarida teatr
turlari
❑2. Soya teatri
❑3. Pahmoq teatri. Pahmoq teatrining tuzilishi va
jihozlari
❑ 4. Stol teatri
❑5. Barmoq teatri
1. MAKTABGACHA TA'LIM
TASHKILOTLARIDA TEATR TURLARI
▪ Ma'lumki‚ mamlakatimizda teatrning deyarli hamma
turlari faoliyat ko`rsatib kelmoqda. Teatr bu yunoncha
(tiyation) so`zidan olingan bo`lib tomoshaxona degan
ma'noni bildiradi. Jajji kichkintoylarimizning sevimli
teatri bu qo`g‘irchok teatridir. Bu teatr orqali bolalar
o`zlariga yaqin va tanish bo`lgan o`yinchoqlarni,
ayiqcha,
quoncha,
kuchukcha
va
boshqa
qaxramonlarni jonli ravishda ko`radilar.
▪ Maktabgacha ta'lim tashkilotlarida katta spektakllarni qo`yish mumkin emas. Kichik sahnali,
kichik ertak asosida o`zlarining o`yinchoqlari yordamida qo`yishlari mumkin. Bu kichik
ko`rinishlarining har biri ham bolalarda katta taasurot uyg‘otadi va bayram ertaklariga
ko`tarinki ruh bahsh etadi
Har qanday badiiy
asarni
qo`g‘irchoq
teatri orqali ko`rsatilsa,
bolalar uchun yanada
tushunarli
bo`ladi
qo`g‘irchoq
qo`lqop
teatrini
aytib
bu
teatrlarga
murojaat
qilishimiz lozim. Chunki
bunday ertaklar olami
bolalarning
sevimli
tomoshasi hisoblanadi.
QO`G‘IRCHOQ TETRI UCHUN ENG
KERAKLI BO`LGAN SHIRMALAR
▪ Qo`g‘irchoq tetri uchun eng kerakli bo`lgan shirmani tayyorlab olish kerak.
Shirmaning balandligi 50 sm, uzunligi 80 sm reyka yordamida tayyorlanadi.
Reyka, mix orqali qoqilib, orqa tomoniga ikki tomoni ochiladigan qilib,
charm orqali birlashtirib unga parda tiqiladi va o`rnatiladi.
Qo`g‘irchoqlarni pape - mashe usulida tayyorlash mumkin. Ertak
qahramonlari tayyor bo`lgach, tekstni yozib, sahnalashtirishga tayyorlanadi.
Ertak ishtirokchilari, personajlar, ertak matni, boshlovchi, ertakchi bobo
yoki momolar bo`ladi. Maktabgacha ta'lim tashkilotlarida ko`ngil ochish
soatlarida quyidagi teatr turlaridan foydaniladilar
1.SOYA TEATRI;
2.STOL TEATRI;
3.BARMOQ TEATRI;
4.PAXMOQ TEATRI;
5.QO`G‘IRCHOQ QO`LQOP
TEATRI.
▪ Soya
teatri – qo`g‘irchoq
teatrining o`ziga hos turlaridan
hisoblanadi. Unda qo`g‘irchoqlar
emas balki shakllardan iborat
o`yinchoqlar o`ynaydi. Tomosha
qiluvchilar saxna ro`parasida
o`tirib, ekranda yorug‘lik orqali
harakatlanaotgan
soyalar:
odamlar, hayvonlar va qushlar
soyasini ko`rishi mumkin
QO`LQOP QO`G‘IRCHOQLAR
▪ Qo`lqop
qo`g‘irchoqlar
(barmoqsiz
qo`lqop).
Eski
qo`lqopcha,
qo`lqop
qo`g‘irchoqlarni yasash uchun asho bo`la
oladi.
Bunday
o`yinchoqlarni
ham
bolalarning o`zlari yasashlari mumkin.
Qo`lqop qo`g‘irchoqning bosh qismi, katta
barmoq esa, burun bo`lib xizmat qiladi.
Qo`lqopni to`liq xayvonga aylantirib olish
ham mumkin, bunda katta barmoq dum
vazifasini o`taydi. Qo`lqop qo`g‘irchoq tanasi
bo`lishi, unga bosh va boshqa detallarni
biriktirish ham mumkin. Qo`lqop topilmasa‚
unda to`qilgan eski buyum yoki matodan
foydalanamiz. Bunda bichishda barmoq
o`rnini bichish shart emas, turli detallar unga
tikib qo`yiladi.
▪ Qo`lqop
qo`g‘irchoqlar
(barmoqli
qo`lqop).
Qahramonlarni
eski
qo`lqoplardan tayyorlasa bo`ladi.
Agar eski qo`lqop topilmasa, uni
tiqish mumkin. Bolalarga tavsiya
etiladigan qo`lqopning andozasi
(besh
barmoqlimas,
to`rt
barmoqli)
bo`lishi
mumkin.
Detallarni bolalar bichib, halqa
choki bilan tikadilar. Bosh qismini
chizib yoki tikib, belgilangan
joyga birlashtirib qo`yish mumkin.
▪ Pahmoq
teatri. Pahmoq teatrining
tuzilishi
va
jihozlari.
Ma'lumki‚
bolalarning
har
tomonlama
rivojlanishlarida
turli
o`yinlar
va
teatrlashtirilgan tadbirlarning ahamiyati
kattadir. Bunda stol ustida o`ynaladigan
o`yinchoqlar qo`g‘irchoqlar teatridan
keng foydaniladi. Pahmoq teatrining
o`ziga
hos
tomoni
shundaki‚
kichkintoylar‚
asosan‚
ertak
qahramonlarining
aynan
o`zini
ko`radilar. Personajlar pahmoq ekranga
yopishtiriladi
Karton teatrning
jihozlari.
▪ Karton teatrda kartondan yasalgan yassi
va hajmli qoʻgʻirchoq figuralar ishtirok
etadi. Bir tomonlama shakllar ip, sim va
shu kabilar yordamida faqat bir tomonga
harakat qiladi. Karton teatrda yuqoridan
turib ip, sim bilan boshqariladigan
shakllar ham qatnashadi, ular engil
harakat qiladilar, burila oladilar. Saxna
uch boʻlak karton yoki fanerdan yasaladi.
Saxnaning asosiy qismlari: orqa devor, pol
va oldi peshtoqli devordir. Devorlarga ikki
tomondan karton polosalar yopishtiriladi,
bu polosalarga dekorasiyalar osiladi.
▪ Dekorasiyalarni
ularning
oʻzlaridan
kattaroq kartonga yopishtirish kerak,
chunki
ularda
osgichlar
qirqiladi.
Pardaning rasmi ham oʻzidan kattaroq
kartonga yopishtiriladi, bu uni koʻtarish
va
tushirishga
spektakllar
qulaydir.
uchun
Koʻpgina
harakatlanuvchi
dekorasiyalar kerak boʻladi. Bunday
dekorasiya
shakllarning
qilayotganligini
qoʻllaniladi.
tez
harakat
bildirish
uchun
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
Asosiy adabiyotlar
▪ 1 D.Q.Asqarova Bolalarni sahnalashtirish va ijodiy faoliyatga o’rgatish. (metodik qo’llanma)
Namangan-
▪ 2.Z.S.Teshabayeva . Bolalarni sahnalashtirish va ijodiy faoliyatga o’rgatish (o’quv qo’llanma) T
2021 y,
▪ 3 O.A.Maxmudova. Tasviriy faoliyatga o’rgatish metodikasi moduli bo’yicha o’quv uslubiy
majmua
Qo’shimcha adabiyotlar.
▪ 4.X.A.Meliyev, O.Jamoliddinova, “Tarbiyachining kasbiy kompetenti va mahorati” T.: Zarvaraq
▪ 5 Maktabgacha ta’lim va tarbiya to’g’risidagi qonun. Toshkent 2019 yil 16 dekabr ORQ-595
▪ 6 Maktabgacha ta’lim va tarbiyaning davlat standartini tasdiqlash to’g’risida .ORVM qarori ,
22.12.2020
▪ 7.Ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yiladigan davlat talablari”. T.: 2018
▪ 8.”Ilk qadam” davlat o‘quv dasturi. T.: 2018
▪E`TIBORINGIZ
UCHUN
RAXMAT!!!