O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI Mobil ilovalarni ishlab chiqish AMALIY ISH 1-Topshiriq Mavzu: Zamonaviy mobil operatsion tizimlar va ularning turlari TEKSHIRDI: RAIMQULOV O’ BAJARDI: 023-21 MIRZAYEV B. Toshkent-2024 Dastlabki Mobil Qurilmalar va Mobil Ilovalar. Zamonaviy Mobil OTlar. Dastlabki Mobil Qurilmalar va Mobil Ilovalar Mobil qurilmalar rivoji va dastlabki ilovalarning paydo bo‘lishi axborot texnologiyalari sohasida muhim ahamiyat kasb etadi. Ularning tarixi o‘tgan asrning oxirlaridan boshlanadi va zamonaviy texnologik yutuqlar asosida shakllandi. Dastlabki Mobil Qurilmalar Tarixi 1. 1960-yillar – Mobil aloqa texnologiyalarining boshlanishi: - Mobil aloqaning ilk tajribalari Motorola kompaniyasi tomonidan yaratilgan prototiplari bilan boshlangan. - Bu davrdagi tizimlar juda katta bo‘lgan va faqat professional maqsadlarda ishlatilgan. 2. 1983 – Motorola DynaTAC 8000X: - Dunyoning birinchi tijorat mobil telefoni. - Faqat qo‘ng‘iroq qilish uchun mo‘ljallangan. Batareyasi 30 daqiqa ishlagan. - Qurilmaning narxi taxminan $4000 bo‘lgan. 3. 1990-yillar – Oddiy mobil telefonlarning rivoji: - Nokia, Ericsson va Motorola kompaniyalari mashhur bo‘lgan. - 1993-yilda IBM kompaniyasi dunyoning birinchi "smartfon" qurilmasi IBM Simon’ni yaratdi. Bu telefon qo‘ng‘iroq qilish bilan birga, pochta xizmatlari va kalendar ilovasini ham qo‘llab-quvvatlagan. 4. 2000-yillar – Mobil internet va SMS rivoji: - Mobil telefonlarda internetga ulanish imkoniyati paydo bo‘ldi. - SMS xizmatlari keng ommalashdi va mobil qurilmalar turli o‘yinlar (masalan, "Snake") bilan jihozlandi. - BlackBerry brendi ishbilarmonlar uchun mashhur bo‘ldi, ular elektron pochta va matn yozish imkoniyatini taqdim etdi. Mobil Ilovalarning Rivoji 1. Birinchi mobil ilovalar: - Oddiy o‘yinlar ("Snake", "Tetris"). - SMS va qo‘ng‘iroqlarni boshqarish uchun ilovalar. - Kalendar va soat funksiyalari. 2. 2008-yildan keyin – App Store va Google Play: - Apple 2008-yilda App Store’ni ishga tushirdi. Foydalanuvchilar endi turli xil ilovalarni yuklab olishlari mumkin edi. - 2009-yilda Google Android tizimi uchun Google Play ilovalar do‘konini ishga tushirdi. - Dasturchilar uchun ochiq platformalar yaratilishi ilovalar sonining keskin o‘sishiga sabab bo‘ldi. 3. Hozirgi mobil ilovalar: - Ilovalar ko‘p sohalarda qo‘llanadi: o‘yinlar, sog‘liqni saqlash, ijtimoiy tarmoqlar, bank xizmatlari va boshqalar. - Sun’iy intellekt va mashinaviy o‘qitish texnologiyalari mobil ilovalarni yanada samarali qilmoqda. - Bulutli texnologiyalar orqali katta hajmdagi ma’lumotlarni boshqarish imkoniyati kengaydi. Zamonaviy Mobil Operatsion Tizimlar Mobil OTlar zamonaviy mobil qurilmalar uchun asosiy dasturiy platforma hisoblanadi. Hozirda eng keng tarqalgan OTlar quyidagilar: 1. Android (Google) - Ochik kodli platforma. - Barcha narx toifasidagi qurilmalarda ishlaydi. - Ilovalar do‘koni: Google Play. 2. iOS (Apple) - Yopiq kodli platforma. - Apple qurilmalari (iPhone, iPad) uchun mo‘ljallangan. - Ilovalar do‘koni: App Store. - Xavfsizlikka e'tibor qaratilgan. 3. HarmonyOS (Huawei) - Huawei tomonidan ishlab chiqilgan yangi OT. - IoT (Internet of Things) qurilmalari bilan uyg‘un ishlaydi. 4. KaiOS - Oddiy telefonlar uchun. - Internetga ulanish va WhatsApp kabi ilovalarni ishlatish imkoniyatini beradi. 5. Windows Phone - 2010–2017 yillarda ishlatilgan, ammo hozirgi kunda yo‘q bo‘lib ketgan. Mobil OTlarning Texnik Imkoniyatlari 1. Sensorli interfeyslar: Zamonaviy OTlar asosan sensorli ekranlar uchun mo‘ljallangan. 2. Bulutli saqlash: Google Drive, iCloud kabi xizmatlar orqali ma’lumotlar bulutda saqlanadi. 3. Sun’iy intellekt (AI): Hozirgi OTlar foydalanuvchi xatti-harakatlarini o‘rganadi va shunga mos ravishda optimallashtiradi. 4. Ma’lumotlarni sinxronlash: Turli qurilmalar o‘rtasida ma’lumotlar avtomatik sinxronlanadi (masalan, iCloud yoki Google hisoblari). Mobil Qurilmalar va OTlarning Kelajakdagi Rivoji 1. 5G texnologiyasi: Tezkor internet imkoniyatlari yanada kengayadi. 2. IoT va AI integratsiyasi: Mobil OTlar IoT qurilmalari bilan integratsiya qilingan holda ishlaydi. 3. Virtual va kengaytirilgan reallik (VR/AR): Mobil qurilmalar ushbu texnologiyalarni yanada keng qo‘llash imkoniyatiga ega bo‘ladi. Mobil texnologiyalarning rivoji kelajakda inson hayotining barcha sohalariga ta’sir ko‘rsatishda davom etadi. Mobil operatsion tizimlarning solishtirish jadvali Ishlab Bozor Operatsio Chiqaruv Ulushi n Tizim chi (%) Xavfsizlik Moslashu vchanlik Ilovalar Do'koni Qurilma Turlari Android Google ~71 Yaxshi Yuqori Google Play Har xil brendlar iOS Apple ~28 Juda yuqori O‘rta App Store Faqat Apple qurilmalari Harmony Huawei OS ~1 Yaxshi Yuqori AppGallery Huawei qurilmalari KaiOS Tech <1 O‘rtacha Past KaiStore Arzon telefonlar Ishlamay Windows Microsoft Yaxshi di Phone Past Windows Store Endi ishlab chiqilmaydi KaiOS