“Цифрлық сауаттылық” пәнінен жазбаша емтихан сұрақтары
1. Орта мектепте информатиканы оқыту кезеңдері
Орта мектепте информатиканы оқыту бірнеше кезеңге бөлінеді, әр кезеңде
оқушылардың жас ерекшеліктері мен білім деңгейлеріне сәйкес оқу мазмұны
мен әдістемелер қолданылады. Негізгі кезеңдерді атап өтейік:
1. Бастауыш мектеп (1-4 сыныптар)
Мақсат: Оқушыларды ақпараттық технологиялармен алғашқы таныстыру.
 Информатикаға кіріспе: Компьютердің негізгі бөліктері, олардың
функциялары.
 Қарапайым бағдарламалар: Балаларға арналған ойын түріндегі
бағдарламалар мен қосымшаларды қолдану.
 Қауіпсіздік ережелері: Компьютермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік
ережелері мен интернеттегі қауіпсіздік.
 Ақпараттық сауаттылық: Қарапайым мәтіндік редакторлармен жұмыс,
сурет салу бағдарламаларын қолдану.
2. Орта буын (5-7 сыныптар)
Мақсат: Информатика негіздерін меңгеру, компьютерлік сауаттылықты
арттыру.
 Тереңірек түсінік: Компьютердің құрылымы мен жұмыс істеу
принциптері.
 Бағдарламалау негіздері: Қарапайым алгоритмдер мен бағдарламалар
құру (мысалы, Scratch, Blockly).
 Ақпараттық технологиялар: Мәтіндік, графикалық редакторлармен
және электрондық кестелермен жұмыс істеу.
 Интернет: Ақпаратты іздеу, электрондық пошта пайдалану, желідегі
этикет ережелері.
3. Жоғары сыныптар (8-11 сыныптар)
Мақсат: Кәсіби деңгейде ақпараттық технологияларды пайдалану және
бағдарламалау дағдыларын дамыту.
 Бағдарламалау тілдері: Бір немесе бірнеше бағдарламалау тілдерін
(мысалы, Python, Java) меңгеру.
 Алгоритмдер және деректер құрылымы: Алгоритмдердің тиімділігі,
деректер құрылымдарын қолдану.
 Ақпараттық жүйелер: Дерекқорлармен жұмыс, ақпараттық жүйелердің
негіздері.
 Желілер: Желілік технологиялар, желі қауіпсіздігі, желілердің жұмысы.
 Жобалар: Ақпараттық жүйелер мен бағдарламалық қамтамасыз етуді
жобалау және жүзеге асыру бойынша жобалар.
4. Факультативтер мен үйірмелер
Мақсат: Оқушылардың қызығушылықтарын және қабілеттерін дамыту.
 Робототехника: Роботтарды бағдарламалау және құрастыру.
 Web бағдарламалау: Web-сайттарды жасау, HTML, CSS, JavaScript
тілдерін үйрену.
 Ойын бағдарламалау: Компьютерлік ойындар жасаудың негіздері.
 Киберқауіпсіздік: Ақпараттық қауіпсіздік негіздері мен практикасы.
Әр кезеңде оқыту әдістері мен құралдары оқушылардың жас ерекшеліктеріне,
қызығушылықтарына және қабілеттеріне сәйкес таңдалады. Интерактивті
оқыту, практикалық тапсырмалар және жобалық жұмыс сияқты әдістер
оқушылардың білімін тереңдетуге көмектеседі.
2. Орта мектепте информатиканы енгізу кезеңдері
Орта мектепте информатика пәнін енгізу күрделі және көпсатылы процесс
болып табылады. Бұл процесс бірнеше кезеңдерден өтеді, әр кезеңде белгілі
бір мақсаттар мен міндеттер қойылады. Төменде орта мектепте информатика
пәнін енгізу кезеңдері сипатталған:
1. Дайындық кезеңі
Мақсат: Информатика пәнін енгізуге қажетті жағдайлар жасау.
 Құқықтық негіз: Мемлекеттік білім беру стандарттарына сәйкес
информатика пәнін енгізу үшін нормативтік-құқықтық актілерді әзірлеу
және қабылдау.
 Материалдық-техникалық база: Компьютерлік сыныптарды жабдықтау,
қажетті техникалық құралдар мен бағдарламалық қамтамасыз етуді
сатып алу.
 Оқу
бағдарламалары:
Информатика
пәні
бойынша
оқу
бағдарламаларын, оқу жоспарларын және оқу-әдістемелік кешендерді
әзірлеу.
 Мұғалімдер даярлау: Информатика пәні мұғалімдерін даярлау,
біліктілікті арттыру курстарын ұйымдастыру.
2. Пилоттық кезең
Мақсат: Информатика пәнін жекелеген мектептерде сынақтан өткізу.
 Пилоттық мектептерді таңдау: Белгілі бір мектептерде информатика
пәнін сынақ ретінде енгізу.
 Оқыту процесін бақылау: Оқыту процесін қадағалау, мұғалімдердің
жұмысын бақылау, оқушылардың білім деңгейін бағалау.
 Анализ және түзету: Пилоттық жобаның нәтижелерін талдау, туындаған
мәселелерді анықтау және оларды жою бойынша шаралар қабылдау.
3. Жаппай енгізу кезеңі
Мақсат: Информатика пәнін барлық орта мектептерге енгізу.
 Кешенді енгізу: Информатика пәнін барлық мектептердің оқу
жоспарына енгізу.
 Оқулықтар мен материалдар: Оқу-әдістемелік материалдар мен
оқулықтарды барлық мектептерге жеткізу.
 Мұғалімдерді қолдау: Мұғалімдерге әдістемелік көмек көрсету,
семинарлар мен вебинарлар ұйымдастыру.
 Оқушылардың білімін бағалау: Информатика пәні бойынша
оқушылардың білімін бағалау жүйесін әзірлеу және енгізу.
4. Бағалау және жетілдіру кезеңі
Мақсат: Информатика пәнін оқытудың тиімділігін бағалау және жетілдіру.
 Мониторинг және бағалау: Оқыту сапасын тұрақты түрде
мониторингтеу және бағалау.
 Кері байланыс: Мұғалімдер мен оқушылардан кері байланыс жинау,
олардың пікірлері мен ұсыныстарын ескеру.
 Жетілдіру: Оқу бағдарламалары мен әдістемелерді жетілдіру, жаңа
технологиялар мен оқыту әдістерін енгізу.
 Үздіксіз даму: Мұғалімдердің біліктілігін арттыруды жалғастыру, үздік
тәжірибелерді тарату.
Орта мектепте информатика пәнін енгізу кезеңдері жоспарлы және жүйелі
түрде жүзеге асырылса, бұл оқушылардың ақпараттық-коммуникациялық
технологиялар саласындағы білімін тереңдетуге және олардың болашақ кәсіби
қызметіне қажетті дағдыларды қалыптастыруға мүмкіндік береді.
3. Бастауыш мектепте информатика пәнін оқыту тарихы
Қазақстандағы бастауыш мектепте информатика пәнін оқыту тарихы бірнеше
кезеңдерден өтті. Әрбір кезеңде бұл пәнді енгізу мен дамыту бойынша әртүрлі
бастамалар мен өзгерістер болды.
1. Кеңес Одағы кезеңі (1980-жылдар)
Информатика пәнін оқыту Кеңес Одағы кезінде бастау алды. 1985 жылы Кеңес
Одағында мектептерде "Информатика және есептеу техникасының негіздері"
пәні енгізілді. Бұл пән негізінен орта және жоғары сынып оқушыларына
бағытталған болатын. Алайда, бастауыш мектептерде де алғашқы қадамдар
жасала бастады. Ол кезеңде информатика пәні көбінесе қарапайым
программалау және компьютерлік сауаттылықты оқытудан тұрды.
2. Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейінгі кезең (1991-2000 жылдар)
Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін білім беру жүйесінде көптеген өзгерістер
болды. 1990-жылдардың ортасынан бастап информатика пәнін оқытудың
қажеттілігі арта бастады. Бұл кезеңде информатика пәні негізінен жоғары
сыныптарда оқытылды, ал бастауыш мектептерде компьютерлік
сауаттылықты енгізу баяу жүрді.
3. 2000-жылдар
2000-жылдардан бастап бастауыш мектептерде информатика пәнін оқытудың
жаңа әдістері мен бағдарламалары енгізіле бастады. Мемлекеттік білім беру
стандарттарына сәйкес, бастауыш мектептерде информатика пәнін енгізу
маңызды деп танылды. Бұл кезеңде оқушыларға компьютермен жұмыс істеу
дағдыларын үйрету, ақпаратты өңдеу және негізгі программалау принциптері
оқытылды.
4. 2010-жылдардан қазіргі уақытқа дейін
2010-жылдардан бастап Қазақстанда бастауыш мектептерде информатика
пәнін оқыту кеңінен дамыды. Білім беру бағдарламалары жаңартылып,
заманауи технологиялар мен әдістемелер қолданылды. Оқушыларға
компьютерлік сауаттылық, интернет қауіпсіздігі, негізгі программалау және
робототехника бойынша білім берілді.
Негізгі кезеңдер
 1985: Кеңес Одағында "Информатика және есептеу техникасының
негіздері" пәні енгізілді.
 1990-2000: Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін информатика пәні орта
мектептерде оқытыла бастады.
 2000: Бастауыш мектептерде информатика пәнін оқыту басталды.
 2010: Заманауи білім беру бағдарламалары енгізілді, оқыту әдістері мен
құралдары жаңартылды.
Қорытынды
Бастауыш мектепте информатика пәнін оқыту тарихы әр кезеңде өз
ерекшеліктерімен және даму бағыттарымен ерекшеленеді. Қазіргі уақытта
Қазақстанда бастауыш мектептерде информатика пәнін оқыту жоғары
деңгейде жүзеге асырылуда және бұл процесс үнемі жетілдіріліп отырады.
4. Қазіргі альфа ұрпақтарының ерекшеліктері
Альфа ұрпағы (Generation Alpha) қазіргі уақытта дүниеге келген балаларды
қамтиды, яғни 2010 жылдан бастап шамамен 2025 жылға дейін туған балалар
осы ұрпаққа жатады. Бұл ұрпақтың ерекшеліктері олардың цифрлық әлемде
өсуімен және технологиялардың күнделікті өміріне енуімен байланысты.
Альфа ұрпағының негізгі ерекшеліктерін қарастырайық:
1. Технологиялық сауаттылық
 Туғаннан цифрлық ортада: Альфа ұрпағы цифрлық құрылғылармен,
интернетпен және смарт технологиялармен қоршалған ортада өседі.
Олар үшін смартфон, планшет және компьютер қолдану қалыпты нәрсе.
 Жылдам ақпарат алу: Ақпаратқа қол жеткізу жылдам әрі оңай, бұл
олардың оқу және ойлау әдістерін өзгертеді. Олар интернеттен қажетті
ақпаратты тез тауып, оны қолдана алады.
2. Білім беру және оқыту
 Дистанциялық оқу: Альфа ұрпағы дистанциялық оқуға және онлайн
платформаларды пайдалана білуге бейімделген. Пандемия кезеңінде бұл
тәжірибе кең таралғандықтан, олар виртуалды сыныптарға дағдыланды.
 Интерактивті оқыту: Интерактивті тақталар, виртуалды шындық (VR),
және қосымша шындық (AR) технологиялары олардың оқу процесін
қызықты әрі тиімді етеді.
3. Әлеуметтік желілер және байланыс
 Әлеуметтік желілердің ықпалы: Олар әлеуметтік желілерде белсенді
және бұл платформалар арқылы өзара байланыс жасайды. YouTube,
TikTok, Instagram сияқты платформалар олардың күнделікті өмірінің бір
бөлігі.
 Жаңа коммуникация тәсілдері: Хабар алмасу, бейнеқоңыраулар, және
әлеуметтік медиа арқылы байланысу олар үшін табиғи болып табылады.
4. Тұтынушылық мәдениет
 Жарнаманың жаңа түрлері: Олар цифрлық жарнамалар мен
инфлюенсерлердің ықпалында. Бұл олардың тұтынушылық мінезқұлқына әсер етеді.
 Онлайн сауда: Альфа ұрпағының ата-аналары онлайн саудаға бейім
болғандықтан, балалар да осы мәдениетке тез үйренеді.
5. Әлеуметтік және эмоциялық даму
 Әлеуметтік сезімталдық: Альфа ұрпағының балалары әлеуметтік
мәселелерге сезімтал, экология, теңдік, және әділеттілік мәселелеріне
қызығушылық танытады.
 Эмоционалдық интеллект: Олар эмоционалдық интеллектке баса назар
аударады, бұл олардың болашақтағы қарым-қатынас және мансапта
маңызды рөл атқарады.
6. Денсаулық және әл-ауқат
 Цифрлық денсаулық: Цифрлық құрылғыларды шектен тыс пайдалану
денсаулыққа әсер етуі мүмкін, сондықтан оларды дұрыс қолдану және
цифрлық демалыс ұстау маңызды.
 Физикалық белсенділік: Физикалық белсенділікті қолдау мақсатында
интерактивті ойындар және фитнес бағдарламалары танымал.
7. Жеке тұлғалық және шығармашылық даму
 Жеке шығармашылық: Альфа ұрпағы түрлі қосымшалар мен
платформалар арқылы шығармашылықтарын көрсетеді. Мысалы,
YouTube-қа бейне жүктеу, блог жазу, және өнер туындыларын
интернетте бөлісу.
 Әртүрлілікті қабылдау: Әртүрлі мәдениеттер мен идеяларды қабылдау
және түсіну бұл ұрпақ үшін маңызды қасиет болып табылады.
Қорытынды
Альфа ұрпағы цифрлық дәуірдің алғашқы толыққанды өкілдері болып
табылады. Олардың өсуі мен дамуы технологиялардың қарқынды дамуына
тікелей байланысты. Сондықтан, олар үшін білім беру, байланыс жасау, және
жеке даму тәсілдері де өзгеше болып келеді. Альфа ұрпағының ерекшеліктерін
ескере отырып, олардың қажеттіліктеріне сәйкес келетін әдістемелер мен
құралдарды пайдалану маңызды.
5. Бастуыш сыныпқа енгізілген «Роботландия» курсының мазмұны
«Роботландия» курсы бастауыш сынып оқушыларына арналған
робототехника және программалау негіздері бойынша білім беру
бағдарламасы болып табылады. Бұл курс балаларды қазіргі заманғы
технологиялармен таныстырып, логикалық ойлау, шығармашылық
қабілеттерін дамытуға бағытталған. Курстың мазмұнын қарастырайық:
Курстың Мақсаттары
 Оқушыларды робототехника негіздерімен таныстыру.
 Программалау негіздерін үйрету.
 Логикалық және алгоритмдік ойлауды дамыту.
 Шығармашылық және инженерлік қабілеттерін жетілдіру.
 Командалық жұмыс дағдыларын қалыптастыру.
Курстың Мазмұны
1. Робототехника негіздері
 Робот деген не?: Роботтардың анықтамасы, түрлері, және қолдану
салалары туралы жалпы түсінік беру.
 Роботтардың құрылымы: Роботтың негізгі компоненттері мен олардың
қызметтері (датчиктер, қозғалтқыштар, процессорлар және т.б.).
 Қауіпсіздік ережелері: Роботтармен жұмыс істегенде сақталуы тиіс
қауіпсіздік ережелері.
2. Программалаудың бастамасы
 Программалаудың негіздері: Программалау тілдері туралы түсінік,
қарапайым командалар мен синтаксис.
 Логикалық ойлау: Мәселелерді шешу жолдары, алгоритмдерді құру,
шарттар мен циклдарды қолдану.
3. Практикалық жұмыстар
 Қарапайым жобалар: Қарапайым роботтар құрастыру, мысалы,
сызықпен жүруші робот немесе жарыққа бағытталушы робот.
 Датчиктерді қолдану: Датчиктер арқылы роботтардың сыртқы ортамен
әрекеттесуін ұйымдастыру.
 Программалау тапсырмалары: Роботтарға қарапайым тапсырмаларды
орындауға арналған программаларды жазу және іске қосу.
4. Шығармашылық жобалар
 Жобалық жұмыс: Оқушылардың өз идеяларын жүзеге асыру үшін жеке
немесе топтық жобалар жасау.
 Жарыстар мен көрмелер: Оқушылардың жобаларын көрсету үшін
жарыстар ұйымдастыру.
Оқыту Әдістемесі
 Интерактивті оқыту: Теориялық материалдарды мультимедиялық
құралдар арқылы түсіндіру.
 Практикалық жаттығулар: Роботтарды құрастыру және программалау
бойынша практикалық жұмыстар.
 Командалық жұмыс: Топтық жобаларды орындау арқылы оқушылардың
командалық жұмыс дағдыларын дамыту.
 Шығармашылық тапсырмалар:
Оқушылардың
шығармашылық
қабілеттерін дамыту үшін жобалық жұмыстар мен шығармашылық
тапсырмалар беру.
Қорытынды Бағалау
 Практикалық жобалар: Оқушылардың жобалық жұмыстары мен
практикалық тапсырмаларды орындауы бағаланады.
 Теориялық тесттер: Теориялық материалдарды меңгеру деңгейін
анықтау үшін тест тапсырмалары.
 Қатысу белсенділігі: Сабақтарға белсенді қатысуы және командалық
жұмысқа қосқан үлесі бағаланады.
Қорытынды
«Роботландия» курсы бастауыш сынып оқушыларына робототехника және
программалау негіздерін үйретіп, олардың логикалық, алгоритмдік және
шығармашылық ойлау қабілеттерін дамытуға бағытталған. Бұл курс
оқушыларға қазіргі заманғы технологиялар әлеміне есік ашып, болашақта
инженерлік және ғылыми салаларда табысты болуға мүмкіндік береді.
6. Ю.А. Первиннің жасаған «Информатиканы ерте жастан оқыту»
курсының тұжырымдамасы
Ю.А. Первиннің "Информатиканы ерте жастан оқыту" курсы қазіргі
заманға қатысушылар үшін ең анық, өзекті және қажетті болып табылатын
білім беру әдістемесі деп айтар екеніне сенімдім. Бұл курста мектептің
бастапқы сыныптарынан бастап білім алушыларға дейін, балалардың
интересін, кеңес беру қабілетін және жаңа технологияларды қолдану да білім
алу процесінің мақсатты, таңдаушы, жасырын және мейлінше болуын
қамтамасыз етеді.
Ерте жастан оқыту принципінің алғашқы мақсаты балаларды үйрету
процесіндегі ашықтықты арттыру және құралдарды пайдалану қабілетін
дамыту. Бұл курстың тұжырымдамасы оқушыларға технологиялардың
мүмкіндіктері мен шешімдері туралы айтылады, олардың өзара іс-шараларын,
талдауларын және проекттерін әзірлеулеріне мүмкіндік береді.
Курстың тақырыптарының арасында программаулау, веб-дизайн,
алгоритмдер мен деректерлік мәліметтерді өңдеу, компьютердің жұмыс істеу
принциптері мен басқа ақпараттық технологиялар бар. Осы тақырыптар
балалардың технологиялардың көптеген аспекттерін танытуға көмектеседі
және олардың өздерінің үйренудің және қолданудың маңыздылығын
түсіндіреді.
Сонымен, "Информатиканы ерте жастан оқыту" курсы балалардың
технологиялардың қауіпсіздігі мен толықтықтары туралы түсінігін арттыруға
және олардың ақпараттық технологияларды пайдалану қабілетін дамытуға
көмектесетін мақсатты, таңдаушы және кеңес беру қабілетін жоғарылатудың
алғашқы қадамдарын ұсынады.
7. Қазақстанда бастауыш мектепте “Цифрлық сауаттылық” пәнін
енгізу кезеңдері
Қазақстанда "Цифрлық сауаттылық" пәнінің енгізу кезеңдері
технологиялардың кең мәдениеті мен инновациялардың жаңағылауымен
танымал болатын жағдайда маңызды рөл атқарады. Бұл пәндік ұйымдастыру
үшін кейбір кейбір етістіктер және әдістемелерді қамтамасыз етеді. Аса
маңызды кезеңдерден кейін, бастауыш мектепте "Цифрлық сауаттылық" пәнін
енгізу үшін келесі кезеңдерді қарастырамыз:
1. Стандарттарды белгілеу: "Цифрлық сауаттылық" пәніні енгізу
процесінің басталуында, оны қолдануға арналған стандарттарды белгілеу
керек. Бұл қамтылықтың саласы мен ортаға қолжетімділігін көрсету
арқылы бастауыш мектеп оқушыларының технологиялық білімін
жетілдіруге көмектеседі.
2. Мұғалімдерді даярлау: "Цифрлық сауаттылық" пәніні енгізу кезеңінде,
мұғалімдерге жаңа технологиялардың пайдалануы жайлы даярлық
берілуі керек. Олардың технологиялардың маңыздылығы мен
пайдалануы туралы білімі шектеулі болуы мүмкін.
3. Оқу жоспарын дамыту: "Цифрлық сауаттылық" пәніні енгізу кезеңінде,
оқу жоспарын дамыту маңызды. Мектептің мақсаттарымен,
оқушылардың қабілеттерімен және тақырыптармен қамтылуға сәйкес
көптеген курстарды қосу мүмкін.
4. Ресурстарды қамтамасыз ету: Бастауыш мектепте "Цифрлық
сауаттылық" пәнін енгізудің бірінші кезеңінде, технологияларды
қамтамасыз ету үшін керекті ресурстарды анықтау керек. Бұл
компьютерлер, интернет құралдары, бағдарламалық тілдер және
басқаларды қамтамасыз етеді.
"Цифрлық сауаттылық" пәнін енгізудің кезеңдері оқушылардың
технологиялардың пайдалануы, олардың технологиялық білімін дамыту мен
инновациялық көзімен ойлау мүмкіндіктерін дамытуға көмектеседі.
8. Бастауыш сынып оқушыларының цифрлық сауаттылығы ұғымы
Бастауыш сынып оқушыларының цифрлық сауаттылығы ұғымы — бұл
олардың технологиялық мақсаттарды, технологиялық қабілеттерді, интернетті
пайдалану қабілеттерін және ақпараттық технологияларды пайдалану
қабілеттерін дамытуға бағытталған оқу процесінің бөлімі. Бұл ұғымда басқа
жағдайлармен бірдей. Олардың қатынасы кез-келген сыныптардың бірінші
қадамын өтіп, олардың технологиялық жетілдіру қабілеттерінің негізін
қалыптастыруға көмектесу мақсатымен орын алатын пәндерден тұрады.
Бастауыш сынып оқушыларының цифрлық сауаттылығы ұғымының басқа
негізгі қадамдарының кезінде:
1. Технологиялық тәжірибе: Оқушылардың интерактивті құралдармен
тәжірибелері жұмыс істеу арқылы технологиялық тәжірибені дамыту.
2. Проекттер жасау: Оқушылардың өз проекттерін жасау, оларды
интернетті пайдалану арқылы жариялау мен басқару.
3. Тәрбие және оқыту амандығы: Оқушыларды технологияларды
пайдаланудың көмекші әдістемелерін білдіру және үйрету арқылы
технологиялық тәрбие және оқыту амандығын дамыту.
4. Интерактивті
оқу
курстары:
Оқушыларды
технологиялық
бағдарламаларды пайдалану арқылы интерактивті оқу курстарын
әзірлеу.
5. Қолдау
және
ресурстар:
Оқушылардың
технологиялық
бағдарламаларды пайдалануға көмекші ресурстарды ұсыну және қолдау
көрсету.
Бұл ұғымда оқушылардың технологиялық білімін және пайдалану
қабілеттерін дамыту үшін критикалық рөл атқарып отырады. Олардың ой-көзі,
өздерінің қабілеттері мен білімін дамыту арқылы олардың кең технологиялық
көзқарасын жетілдіруге көмектеседі.
9. Цифрлық сауаттылық шеңберіндегі цифрлық қауіпсіздік
Цифрлық сауаттылық шеңберінде цифрлық қауіпсіздік ең маңызды
тақырыптардан бірі. Оқу, бизнес, өндіру және таңдаулар қабілеттері, жеке
мәліметтерді қору және оны жасау және жетілдіру, сонымен қатар, жеке және
коммерциялық мәліметтерді қарау мен басқару өнімдері кезінде цифрлық
қауіпсіздік өте маңызды. Ақпарат технологияларының дамуы мен
технологияларды пайдалану жетекші болған сегментте, мәліметтерді қору,
оларға қатынасу, және олармен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік критикалық
мәселе болып табылады.
Цифрлық қауіпсіздік арқылы көптеген ризиктерді кеміту үшін кезкелген тұтынушының немесе өзінің ақпараттық мәліметтерінің қауіпсіздігін
бақылауға және құпиялама ақпараттарды күшейтуге өтініш қиын. Қауіпсіздік
тәсілдері, мәліметтердің шифрлауы, аутентификация, күзет алу және басқа
әрекеттер бойынша қорытындылар мен көмекті механизмдер көрсетеді.
Айырбастаулардың және злұлардың қамтамасыз етілуі және мәліметтердің
тығыз беруі үшін техникалық және адамдар арасындағы қызметкерлердің
біріктірілген қызметі болады.
Цифрлық қауіпсіздіктің маңызды мәселелерін айқындау үшін, сондай-ақ
көптеген құпияламалылық сандық табиғи мәселелерді және кибер қауіпсіздік
пайдасының
артықшылықтарын
ақпараттық
және
технологиялық
қауіпсіздіктің техникалық мәселелері мен қалыптасуларымен бірге үйрету
маңызды. Бұлар оқу процесіндегі арнайы амалдар мен технологиялық
қабілеттерді дамыту үшін критикалық болады.
10. Оқушының цифрлық сауаттылығын қалыптастырудың деңгейлері
Оқушының
цифрлық
сауаттылығын
қалыптастыру
деңгейлері
технологиялық білімі мен қабілеттерінің дамытудағы анықтамалықтарына
байланысты анықталады. Бұл деңгейлер кез келген мүмкін технологияларды
пайдалануға және интернет ресурстарын пайдалануға бағытталады.
Оқушының цифрлық сауаттылығын қалыптастыру деңгейлерінің біріктігі,
оқушының технологиялық мәліметтерінің және білімінің дамытылу деңгейіне
байланысты дамытудың деңгейін анықтайды.
1. Бастапқы деңгей: Оқушы бастапқы деңгейде, технологиялық
құралдарды пайдалану және интернет ресурстарын пайдалану кезінде
үйрену мерзімінен өткен. Бұл деңгейде оқушы басқа адамдармен әрі
біздіктерге жазылған тексерістер мен жаттығулар арқылы
технологиялық ресурстардың пайдалануын анықтайды.
2. Орта деңгей: Орта деңгейде, оқушылар тексерістермен жаттығулармен
бірге, интерактивтілік пәндерді және оқу материалдарын пайдалану
арқылы технологиялық ресурстарды жоюға жаңа қабілеттерді үйрену
мерзімінен өтті.
3. Жоғары деңгей: Жоғары деңгейде, оқушылар технологиялық
құралдардың және интернет ресурстарының пайдалануын жою кезінде
оқу материалдары мен өздігінің құбылы жасалуын анықтайды. Олар әр
түрлі көшбасшылықтың, білім беру үйренудің, тәжірибелердің, өздігінің
және дамыту жолдарының өздігіне арналған интерактивтілік пәндерін
оқуды үйренеді.
Оқушының цифрлық сауаттылығын қалыптастыру деңгейлері оқушының
технологиялық білімі мен білімін дамыту деңгейіне байланысты жүргізіледі.
Олардың мақсаты, оқушының технологиялық ресурстардың пайдалануы мен
интерактивтілігінің деңгейін жақсарту және технологиялық білімінің дамыту
деңгейіне байланысты дамытуға көмектесу.
11. Бастауыш сыныпта «цифрлық сауаттылық» пәнін оқытудың
мақсаты, міндеттері, оқу жүктемесі
"Цифрлық сауаттылық" пәнінің бастауыш сыныпта оқытылуының мақсаты
- оқушыларға сауаттылықтар мен технологияларды қолдана отырып, олардың
цифрлық әлемде асқан ақпараттық талаптарына сай жаңа мүмкіндіктерді ашу.
Бұл пәнде оқушылар үшін ақпараттық технологияларды қолдану, интернет
пайдалану, мәліметтерді анализ ету және жобалар құру және оларды жүзеге
асыру және кеңейту үшін қажетті дамушыларды ойлауға бағытталады.
Оқушыларға бұл пән арқылы цифрлық әлемдегі аймақтарға жаңа кіру
мүмкіндіктері беріледі.
Міндеттері сияқты, оқытушылар бастауыш сыныптарда оқыту үрдісін
арттыру үшін арнайы мақсаттар орнатады. Олар оқушылардың цифрлық
технологияларды пайдалану мәдениетін қалыптастыру, ақпараттық
анықтамалықтар мен проблемаларды шешу үшін технологияларды
пайдалануға қатысты дамушылар құралу, жоба жасау және оларды қолдану
үшін креативті, творчты құбылыстарды дамыту, оқушыларды айналым беру,
әдеби көркемдері мен құқықтарын дамыту және технологияларды пайдалану
үшін қолдау көрсету.
Оқу жүктемесінің мазмұны оқыту процесінің жоспары мен мазмұнын
анықтайтын құқықтар, сабақ жоспарлары, ұстанымдар, оқу материалдары
және құралдар, оқушылардың жұмыс іске асыру және меңгерту үшін
орындалады. Бастауыш сыныпта «цифрлық сауаттылық» пәнін оқыту жүйесі
әрекеттесімді жасалуға арналған мазмұны анықтауға, оқу материалдары мен
ресурстарды қамтамасыз етуге және оқушылардың білімін дамытуға арналған
жоспарларды және ұстанымдарды қамтамасыз ететін құралдар мен әдістерді
жүзеге асыруға арналған.
12. Цифрлық сауаттылық пәнінің мазмұны
"Цифрлық сауаттылық" пәні, қазіргі дүниеде технологиялардың өзінің ең
көп пайдаланылатын және жаңа бағдарламалар мен идеяларды дайындауға
арналған алаңдықтарының бірі. Бұл пән арқылы оқушыларға ақпараттық
технологияларды пайдалану, интернет ресурстарымен жұмыс істеу, ақпаратты
талдау, критикалық ойлау және творчтық жұмыс істеу қабілеттерін дамытуға
бағытталады. Бұл пән арқылы оқушылар өз таңдауларын қабілеттері мен
мұраттарын арттыру, технологиялық тәжірибе жасау, ақпараттық әлемді
түсіну және критикалық ойлау қабілеттерін дамыту, оқу материалдары мен
ресурстарды қолдануға қолдау көрсету арқылы жетіспеуші жекеленуі мен
адамдардың дамуына қатысты сапалы оқу мәдениетін қалыптастыруға
мүмкіндік береді.
Цифрлық сауаттылық пәнінің мазмұнын анықтау арқылы, біз кейбір негізгі
тақырыптарды қарастыру үшін осы пәндің негізгі ерекшеліктеріне қарағанда,
аса маңызды болатын кейбір тақырыптарды көрген боламыз:
1. Технологияның жетіспеушілігі: Технологияларды пайдалану арқылы
оқушылар өздерінің көмегімен іске асыратын таңдауларды жасауға
мүмкіндіктерін түсінеді. Олар интернет арқылы көптеген ресурстарға
қатысты және тәжірибе алған болады.
2. Критикалық ойлау және ақпаратты айқындату: Оқушылар
ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы критикалық ойлау
қабілеттерін дамытуда. Олар ақпараттық түсіну және талдау
қабілеттерін дамытуда молшыларын кеңейту мүмкіндіктерін табады.
3. Жобалар жасау және өзін-өзі айқындату: Оқушылар өз таңдауларын
қабілеттерімен жүзеге асыру арқылы технологияны пайдалана отырып,
жобалар жасау және өзін-өзі айқындатуда дамыған болады.
4. Өзгерістерге байланысты жетіспеушілік: Технологиялардың өмірі
адамдарға жетіспеушілігін арттыруда, оқушылардың критикалық ойлау
қабілеттерін және технологияның әділдігі мен қауіпсіздігіне қатысты
білімін дамыту маңызды рөл атқарады.
5. Тәжірибе алу: Оқушылар технологияның бірнеше аспаптарын
танымайды. Бұл пән арқылы олар оқу процесінде тәжірибе алып, жаңа
технологияларды үйрену және оларды қолдану жолы
13. “Цифрлық сауаттылық”
формалары
пәнін оқытуды ұйымдастырудың
"Цифрлық сауаттылық" пәнін оқытуды ұйымдастырудың көптеген формалары
бар. Олардың көпшілі арнайы оқу жүйесі мен бағдарламалар арқылы
қамтамасыз етіледі. Мысалы:
 Сабақтар және семинарлар: Оқушыларға цифрлық сауаттылық пәнінде
сабақтар және семинарлар өткізіледі. Оқушылар жаңа технологияларды
үйренеді, жаңа концепттерді түсінеді және технологияның әділдігін
қалыптастырады.
 Жекеленген оқу материалдары: Оқушыларға кітаптар, веб-сайттар,
видео роликтер мен интерактивті оқу материалдары пайдаланылады.
Бұл пәндеғі оқу материалдары оқушылардың қатысуын және оқу
жүйесінің орталықтарын қолдана отырып, олардың білімін дамытуға
көмектеседі.
 Онлайн ресурстар: Оқушыларға онлайн ресурстар, саяхаттар,
вебинарлар және онлайн курстар арқылы цифрлық сауаттылық пәнінде
көп жағдайлар танымалды. Бұл ресурстар оқушыларға білімін дамыту,
жаңа технологияларды оқу және қолдану мүмкіндіктерін береді.
 Жеке мәліметтердің қолданылуы: Оқушылар өздерінің үйренген
мазмұнын қолдануға мүмкіндіктері бар технологияларды пайдалана
алатындықтар мен қолдаулар туралы мәліметтер алуға болады.
 Проектті жұмыстар және лабораториялар: Оқушылар проектті
жұмыстар мен лабораториялар арқылы жаңа технологияларды жетілдіру
мен оларды тәжірибелеу мүмкіндіктерін алуға болады.
 Онлайн форумдар және группалар: Оқушылар үшін цифрлық
сауаттылық пәнімен байланысты онлайн форумдар мен әдеби
көркемдерге қатысуға мүмкіндік береді.
Бұлардың көмегімен, оқушылар цифрлық сауаттылық пәнін оқыту арқылы
жаңа технологиялар мен білімдерді үйрене алады, оларды толықтыру үшін
дамытушы оқу ақысын арттыра алады және олардың көмегімен жеке
тәжірибелерін дамыту мүмкіндігін береді.
14. “Цифрлық сауаттылық”
әдістері
пәнінен ойын сабағын ұйымдастыру
"Цифрлық сауаттылық" пәнінен ойын сабағын ұйымдастыру әдістерін
көрсету үшін кейбір мүмкіндіктер бар. Осы сабақтың мақсаты оқушылардың
цифрлық технологияларға қызығушылықпен жатталған ойын форматы
арқылы қатынасып, олардың өздерінің білімін арттыру мен технологиялық
қабілеттерін дамыту.
Мүмкіндіктер:
 Кодтау ойыны: Оқушыларға кодтау тілдерін (мысалы, Python,
JavaScript) оқытуға арналған ойындар әдістерін ұсыну мүмкін. Олар
ойын арқылы кодтау қабілеттерін жетілдіру, технологиялық мәселелерді




шешу және креативті жобалар жасау үшін мұқият кодтау қабілеттерін
жетілдіруге мүмкіндік береді.
Дизайнерлік ойыны: Оқушыларға веб дизайны, графикалық дизайн
немесе UI/UX дизайны туралы ойындар ұсыну мүмкін. Олар ойын
арқылы дизайн білімін дамыту, креативті құбылыстарды жетілдіру және
дизайн қабілеттерін жетілдіруге мүмкіндік береді.
Ақпараттық технологиялар ойыны: Оқушыларға интерактивті
ақпараттық технологияларды пайдалануға арналған ойындар (мысалы,
веб
дизайн,
қолданбалы
ақпараттық
системалар,
есептеу
программалары) ұсыну мүмкін.
Интернет қолдану ойыны: Оқушыларға интернетті пайдалануға
арналған ойындар ұсыну мүмкін. Олар ойын арқылы интернетті
пайдалану тәжірибесін жетілдіру, ақпараттық анықтамалықтарды шешу
және технологиялық аспаптармен дайындықтарға келесі бағыттарын
қолдану үшін дайындықты таңдауға мүмкіндік береді.
Технологиялық ақпараттық ойындар: Оқушыларға технологиялық
әлемдегі жаңа технологиялар, компьютерлік ойындар, кітаптар мен
анимациялық сериалдар туралы ойындар ұсыну мүмкін.
Осы ойын сабағын ұйымдастыру әдістері оқушылардың активті және
қызығушы болуын қамтамасыз етеді және оларды технологиялық білімінің
дамуына көмектеседі.
15. Цифрлық сауаттылық” пәнінен қысқа мерзімді жоспар жасау
Цифрлық сауаттылық пәнінен қысқа мерзімді жоспар жасау үшін кез-келген
пәндің жоспарын жасауға орналастырылатын қадамдарды көрсетуге болады.
Осы қадамдардың бірі ресурстарды таңдау, оқу материалдарын қолдану және
сабақтың форматын белгілеу болады. Алдымен, бастапқы жоспардың
кезеңдерін белгілеу мақсатымен:
 Тақырыпты таңдау: Жоспарды бастауға тақырыптарды таңдау. Осы
кезеңде оқушылардың үлгілері, мұғалімнің талаптары және оқу
процесінің негізгі мақсаттарына қарағанда тақырыптар таңдалады.
 Мазмұндық жоспарлау: Тақырыптардың арқылы мазмұндық жоспар
жасау. Осы кезеңде тақырыптар бойынша мазмұндық жоспар, даму
бекітілген қабілеттер мен оқушылардың талаптары белгіленеді.
 Қауіпсіздік және кеңестіктер: Қауіпсіздік және кеңестіктерге еріктілік
келтіру. Осы кезеңде оқу материалдарын таңдау мен олардың тікелей
қолдану үшін кеңестерді және қауіпсіздік тәсілдерін реттегіштерленеді.
 Сабақ жоспарын жасау: Мазмұндық жоспардың бойынша сабақ
жоспарын жасау. Осы кезеңде тақырыптарға байланысты оқу
материалдарының таңдалуы, жоспарлардың құрылуы, сабақтың
форматы мен мәнін белгілеу.
 Мәліметтердің таңдалуы: Мәліметтерді таңдау. Осы кезеңде
адамдарға қажетті мәліметтерді таңдау, олардың мүмкіндіктерін тексеру
және олардың қолдану үшін белгілеу.
 Бағалау және қаржыландыру: Жоспардың аяғында бағалау және
қаржыландыру мәселелерін шешу. Осы кезеңде бюджет, құралдар,
мұқият ресурстар мен басқа қажетті мәселелерді шешу.
Мерзімді жоспарды жасау кезеңдері арқылы оқушылардың білімін және
қабілеттерін дамыту мүмкіндігін көбейтеді.
16. “Цифрлық сауаттылық” пәнінен пікірталас сабағын ұйымдастыру
әдістемесі
"Цифрлық сауаттылық" пәні — бұл ғылымдық және технологиялық
байланыстар аймағы, кез келген кезде қолданыстағы жаңа технологияларды
ұйымдастыру, оларды дамыту мен қолдану арқылы жаңа мүмкіндіктерді жасау
мақсатында жүргізілетін сабақтар жинағы. Бұл пән арқылы студенттер
деректерді сақтау, оларды анализдау және талдаулау, алгоритмдер жасау және
программалау, сондай-ақ цифрлық мәселелерді шешу және технологиялық
құралдарды қолдану үшін қажетті құрылғыларды және қабілеттерді дамытуға
мүмкіндік береді.
“Цифрлық сауаттылық” пәнінен пікірталас сабағын ұйымдастыру
әдістемесін іске асыру үшін кейбір мақсаттарды орындау керек. Олардың
арасында:
 Мақсаттылық: Сабақтың мақсаттарын белгілеу керек. Олар арқылы
студенттердің не оқу көзінде не дамыту үшін келесі адымдарын алу
керек.
 Мазмұнды құру: Сабақтың мазмұнын күрделі таңдау керек. Ол
студенттердің қызығушылықтары мен мағынасына қол жеткізеді.
 Интерактивті жаңа технологияларды қолдану: Оқушылардың көптегены
технологияның мүмкіндіктеріне барлығын біледі. Олармен интерактивті
жұмыс жасау үшін онлайн платформаларды, құрылғыларды,
аудармаларды қолдану маңызды.
 Оқушылардың қатысуын арттыру: Оқушылардың қатысуын арттыру
үшін олармен активті жұмыс жасауға, группаларға бөліну, топтық
жұмыс жасауға мүмкіндік беру маңызды.
 Өтіліп отырған оқу мүмкіндіктерін қолдану: Студенттердің білімін
бекіту, талдамалы іс-шаралар жасау үшін өтіліп отырған оқу
мүмкіндіктерін қолдану маңызды.
Сабақ ұйымдастыру әдістемесін орындаудың мақсаттарын, мазмұнын
белгілеу және технологияларды қолдану арқылы студенттердің қабілеттерін
дамытуға көмектеседі. Бұл пәнді оқушыларға технологиялық дүниеге қатысу,
оларды сабақтарға қатысуға қатынастыру және олардың кеңесімен дамыту
мүмкіндігін береді.
17. “Цифрлық сауаттылық” пәнінен жобалық сабақты ұйымдастыру
әдістемесі
"Цифрлық сауаттылық" пәнінен жобалық сабақты ұйымдастыру әдістемесін
жүзеге асыру үшін кейбір қадамдарды орындау керек. Осы әдістеменің
мақсаты оқушылардың цифрлық қабілеттерін дамыту, олардың
технологиялық құралдармен жұмыс істеу қабілеттерін дамыту, жобалық
сауаттылық қабілеттерін дамыту, олардың мәліметтерді жинау, өңдеу,
анализдау және түсіндіру кезінде мамандандыру болып табылады.
1. Мақсаттылықтарды белгілеу:
Сабақтың мақсатын белгілеу қажет. Ол мақсаттар оқушылардың
цифрлық қабілеттерін дамыту мен технологиялық білімін арттыруға
бағытталуы керек.
2. Мазмұнды таңдау:
Сабақтың мазмұнын таңдау үшін мұғалімдер студенттердің көзқарасын,
хоббилерін, үнін, талаптарын қарастыруы керек. Олардың білім
деңгейін, оқу жылдарын, қабілеттерін есептегенде мазмұнын таңдау
керек.
3. Интерактивтілік:
Жобалық сабақты интерактивті қылу мақсаттарына қол жеткізу үшін
технологиялық құралдарды пайдалану керек. Оларды қолдану арқылы
студенттер білімдерін түсіндіре алуда, құралдарды қолдану мен алу
мүмкіндіктерін дамыту керек.
4. Жобалық сауаттылық құралдарды пайдалану:
Студенттердің цифрлық қабілеттерін дамыту үшін жобалық сауаттылық
құралдарды пайдалану керек. Мысалы, программа жасау құралдарын
пайдалану, веб-сайттарды дайындау, деректерлерді жинау және
талдаулау құралдарын пайдалану керек.
5. Топтық жұмыс жасау:
Жобалық сабақты топтық жұмыс жасауға қатыстыру қажет. Олар бірбірімен жұмыс жасау, сұрақтарға жауап беру және кеңес беру кезінде
кәсіби қабілеттерін дамытуға көмектеседі.
6. Мақсатты кездестіру:
Сабақ бойынша мақсаттарды тексеріп, оларға жету үшін оқушылармен
бірге міндетті тұрақтар жасау маңызды. Олар барлық студенттерге
мақсаттылықты бағалауға көмектеседі.
Бұл әдістеме арқылы "Цифрлық сауаттылық" пәнінен жобалық сабақты
ұйымдастыруда адамдардың технологиялық құралдармен жұмыс істеу,
интерактивтілік, топтық жұмыс жасау, мақсатты кездестіру және қамтамасыз
ету үшін басқа мүмкіндіктерін пайдалануды алуға мүмкіндік береді.
18. “Цифрлық сауаттылық” оқулығын талдау критерийлері
"Цифрлық сауаттылық" оқулығын талдау критерийлерін белгілеу үшін
кейбір мақсатты параметрлерді қарастыру керек. Олар оқушылардың цифрлық
қабілеттерін дамыту, технологиялық мәдениетке кеңес беру, деректерді
анализдау және синтезде толық білімді көмек көрсету мүмкіндігін қамтамасыз
етеді.
Бірінші, критерийлер тізімін белгілеу мақсатын белгілеуді маңызды. Олар
келесі екі категорияға бөлінеді:
Ақпараттык қабілеттер:
 Деректерді ақпараттандыру: Оқушылар деректерді анықтай алады ма?
Олар деректерді талдаулау, салыстыру, синтездеу және таралу
қабілеттерін дамытады ма?
 Технологиялық құралдармен жұмыс: Оқушылар қай технологиялық
құралдарды пайдалануды біледі ме? Олар деректерді жинау, анализдау,
визуализациялау мен басқаларды ақпараттық басқарудың құралдарын
пайдалана алады ма?
 Программалау қабілеттері: Оқушылар базалық программалау және
алгоритмдерді түсіну ме? Олар алгоритмдерді жасау және әдепкі кодтау
жұмыстарын орындау мүмкіндіктеріне ие ме?
Креативтік қабілеттер:
 Тақырыпқа байланысты креативтік мәдениеттің қалыптасуы: Оқушылар
технологияның өнімділігі мен мәдениеті жайлы қалыптасу кезінде
несілдердің ойын-сауығын көрсете алады ме?
 Қызығушылықтарды әзірлеу: Оқушылар өз ойларын, ойланыстарын
және креативті жауаптарын жаңадан және алғашқы шеңберлерде табуға
болатын технологиялық құралдарды пайдалана алады ме?
 Жобалық жұмыс істеу және құрылғыларды жасау: Оқушылар жобалық
жұмыс істеу және құрылғыларды құру кезінде технологиялық
құралдарды пайдалана алады ме?
Критерийлерді жүйелі түрде қалыптастыру арқылы "Цифрлық сауаттылық"
оқулығын талдау бойынша бағалаулар жасау мүмкін. Бұл қалыптасу
оқушылардың цифрлық қабілеттері мен технологиялық құралдарды
пайдалану кезінде көмектесе алады.
19. Бастауыш сынып оқушыларының білімін дәстүрлі бағалау әдістері
Бастауыш сынып оқушыларының оқу жетістіктерін бағалау - бұл оқушының
оқу жетістігін анықтау және бағалау әдісі. Оқушының оқу жетістігін бағалау
жүйесі ішкі және сыртқы бағалау болып табылады. Сыртқы бағалау 4сыныпты аяқтағаннан кейін (аралық мемлекеттік бағалау) өткізіледі. Ішкі
бағалау оқу нәтижесін бағалау мен бақылаудың мынадай түрі енеді:
 Ағымдық бағалау: Оқушының оқу жетістігінің ағымдық деңгейін
бағалау.
 Аралық бағалау: Оқушының оқу жетістігін кез-келген кезеңде
анықтау.
 Қорытынды бағалау: Оқушының оқу жетістігін бағалау жолында
қорытынды бағалау. Оқушының оқу жетістігін бағалау түрі:
 Келісілген балдық жүйе: Оқушының оқу жетістігін балдық жүйе
арқылы бағалау.
 Портфолио: Оқушының оқу жетістігін портфолио арқылы бағалау.
Қазақстан Республикасы мемлекеттік жалпыға міндетті бастауыш білім
беру стандартының «Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау»
бөлімінде оқушының оқу жетістігін бағалау жүйесіне ішкі және сыртқы
бағалау енген. Сыртқы бағалау 4-сыныпты аяқтағаннан кейін (аралық
мемлекеттік бағалау) өткізіледі. Бұл бағалау жүйесі оқушының оқу
жетістігін анықтау мен бағалау жолында қорытынды бағалау арқылы
оқушының білімін анықтауға көмектеседі.
20. “Цифрлық сауаттылық” пәнінен тест тапсырмаларын жасауға
қойылатын талаптар
"Цифрлық сауаттылық" пәнінен тест тапсырмаларын жасауға қойылатын
бірнеше мақсатты талаптар бар. Олар оқушылардың цифрлық қабілеттерін,
анализ және синтез мүмкіндіктерін, алгоритмдер мен программалау
технологияларын білулерін тексеру мен қамтамасыз ету үшін маңызды.
Мұғалімдерге ұсынылатын талаптар арасында:
 Объективтік: Тест тапсырмалары тиімді, аділді, қамтамасыз етілген
және дереу бағалануы тиіс.
 Тақырыпқа байланысты болу: Тесттер тақырыптың мазмұны мен
мақсаттарымен байланысты болуы керек.
 Өлшемдік байланыс: Тесттер оқушылардың білім деңгейін дәлелдейді,
мұғалімдерге оқушылардың білімі мен құзыреттілігі туралы ақпарат
береді.
 Мәні: Тест тапсырмаларының мәні дереу және сапалы болуы керек.
Олар үшін әдетте атқарушылардың қатысуы, алған баллары мен жалпы
қорытындылары кеңес беру қажет.
 Қамтамасыз етілуші дереже: Тест тапсырмалары қамтамасыз етілуші
болуы керек. Олардың түзету және бағалау процестері дереу және
қадағалайды болуы керек.
 Мамандықтау қабілеттерін тексеру: Тесттер оқушылардың
мамандықтау қабілеттерін тексеру үшін пайдаланылады.
 Тәртіпті таңдау: Тест тапсырмаларының тәртібі және таңдауы
оқушылардың ойлау және қалыптау қабілеттерін тексеру үшін маңызды.
 Тексеру: Тест тапсырмаларының белгіленген мәтіндері, сауаттары мен
мәндері тексерілуі керек.
Тест тапсырмаларының бұрынғы нұсқаларын базалық тақырыптар бойынша
оқушылардың білімін тексеру үшін қолдану маңызды. Бұл талаптардың
орналасқан тест тапсырмалары оқушылардың білімін адамдардың
қатысуымен теңшеледі және оқушылардың дамуын қамтамасыз етеді.
21. Бастауыш мектепте "цифрлық сауаттылық" пәнін оқытудың
программалық құралдары
Бастауыш мектепте "цифрлық сауаттылық" пәнін оқытудың программалық
құралдары оқушылардың технологиялық қабілеттерін дамытуға, олардың
интерактивті қатысуына, мәтіндерді түсіндіруге, ақпаратты анықтамаға және
мәліметтерді жинау, анализдау және синтезде пайдалануға көмектесу
мақсатын талап етеді. Бұл программалық құралдар оқушылардың
технологиялық мәдениетке кеңес беру, алгоритмдер мен программалау және
санаға қабілеттерін дамытуға көмектеседі. Мұғалімдерге және оқушыларға
ұсынылатын кейбір программалық құралдар міндетті түрде қажет болады:
 Кодтау платформалары: Оқушыларға алгоритмдер мен программалау
құралдарын оқыту үшін онлайн кодтау платформалары маңызды.
Мысалы, Code.org, Scratch, Blockly, Khan Academy Code және Tynker
сияқты платформалар оқушыларға алгоритмдерді және программалау
құралдарын түсіндіру үшін көмек көрсетеді.
 Визуализация құралдары: Базалық алгоритмдерді және цифрлық
сауаттылық мәдениетті жазу үшін визуализация құралдары маңызды.
Оқушылардың күнделікті тақырыптарды байланыстыруға көмек
көрсету үшін мұғалімдер Scratch, Code.org Studios, Tinkercad, TinkerPlots
және деректерді визуалдандыру құралдарын пайдалануы мүмкін.
 Алгоритмдерді оқу құралдары: Оқушылардың алгоритмдерді
түсіндіру үшін алгоритмдерді оқу құралдары керек. Мысалы, Code.org,
Algorithm Visualizer, Algorithm Academy және алдыңғы курстардың
онлайн платформалары болуы мүмкін.
 Мәтіндерді түсіндіру құралдары: Мақаланы, сөздікті, алгоритмдерді
және техникалық мәліметтерді оқушыларға түсіндіру үшін тәжірибелі
құралдар қажет. Мысалы, Khan Academy, Codecademy, Coursera, edX,
Udemy сияқты онлайн оқу платформалары оқушыларға техникалық
мәтіндерді түсіндіру үшін маңызды.
 Программалау
құралдары:
Оқушыларға
программалау
технологиялары мен алгоритмдерді жүзеге асыру үшін мәліметтерді
беру мақсатында программалау құралдары керек. Python, Java,
JavaScript, HTML, CSS сияқты программалау тілдері мен ақпараттык
технологияларды үйрену үшін онлайн курстар мен ресурстар
көрсетіледі.
Бұлар – оқушылардың цифрлық сауаттылық пәнін оқуға көмектесу үшін
көптеген программалық құралдар. Олар оқушылардың интерактивті
қатысуын, технологиялық қабілеттерін дамытуын және алгоритмдер мен
программалау қабілеттері
22. Цифрлық сауаттылық пәнін оқытудың аппараттық құралдары
 Цифрлық сауаттылық пәнін оқытудың аппараттық құралдары
технологиялық жұмыс істеу үшін қажетті және оқушылардың цифрлық
қабілеттерін дамытуға көмектесуі мүмкін болатын құралдарды қамтиды.
Мұғалімдерге, оқушыларға және оқу жүйелеріне қол жетімді
құралдарды пайдалану керектігі келеді. Бұл құралдар арасында:
 Компьютерлер және Ноутбуктар: Компьютерлер мен ноутбуктар
ақпараттық технологияларды және программалау жүйелерін
орналастыру мүмкіндіктерін ұсынуға мүмкіндік береді. Олардың
көмегімен, оқушылар өздерінің алгоритмдерді жазу, ақпаратты
анализдау, деректер базаларын және суреттерді өңдеу үшін
программалау тілдерін пайдалана алады.
 Таблеттер және Смартфондар: Таблеттер мен смартфондар
оқушылардың оқуын қол жетімді жасау үшін өте маңызды құралдар.
Олар интерактивті оқу материалдарын, әдеби мәтіндерді, оқу
бағдарламаларын және онлайн оқу қатынасын қолдануға мүмкіндік
береді.
 Интерактивті табыс бағдарламалар: Оқушыларға цифрлық
сауаттылық пәнін оқыту үшін интерактивті табыс бағдарламалары қол
жетімді. Олар алгоритмдерді, программалау және ақпараттық
технологияларды жүзеге асыру үшін ойын-сауық бағдарламалар, вебсайттар мен оқу жүйелерін қамтамасыз етеді.
 Веб-камералар мен Микрофондар: Онлайн оқу қатынасында қолдану
үшін веб-камералар мен микрофондар өте маңызды. Олар оқушылардың
ақпараттық технологиялар мен алгоритмдердің мазмұндарын түсіндіру
және айтарлықтарды бағалау үшін пайдаланылады.
 Өндірістік Курстарды Құру Құралдары: Оқушыларға цифрлық
сауаттылық пәнінде алгоритмдерді, программалау және ақпараттық
технологияларды оқытуға көмек көрсету үшін өзгертулерді және
өндірістік курстарды құру құралдары пайдаланылады.
Бұлар – цифрлық сауаттылық пәнін оқуға көмектесу үшін пайдаланылатын
аппараттық құралдар. Олар оқушылардың цифрлық қабілеттерін дамытуға
және технологиялық өнеркәсіптерін жетілдіруге көмектеседі.
23. Цифрлық сауаттылық пәнінен сыныптан тыс жұмыстардың
түрлері
Цифрлық сауаттылық пәнінен сыныптан тыс жұмыстар оқушылардың
цифрлық қабілеттерін, креативтілігін және технологиялық сауаттылығын
дамытуға бағытталған. Мұндай жұмыстар оқушылардың қызығушылығын
арттыруға және олардың алған білімдерін тәжірибеде қолдануға мүмкіндік
береді. Сыныптан тыс жұмыстардың негізгі түрлері мыналар:
 Кодинг клубтары:
Scratch клубы: Оқушылар Scratch платформасында анимациялар мен ойындар
жасайды.
Python клубы: Оқушылар Python тілін үйреніп, әртүрлі жобаларды орындайды.
 Хакатондар:
Хакатондар оқушыларға қысқа мерзімде белгілі бір тақырып бойынша жоба
жасауға мүмкіндік береді. Бұл командалық жұмыс пен шығармашылықты
ынталандырады.
 Робототехника:
Оқушылар LEGO Mindstorms, VEX Robotics сияқты робототехника
жиынтықтарын пайдаланып, роботтар құрастырады және оларды
бағдарламалайды.
 Цифрлық шығармашылық:
3D модельдеу және басып шығару: Оқушылар 3D модельдер жасап, оларды
3D принтерде басып шығарады.
Видео монтаждау: Оқушылар бейне контент жасап, оны өңдеу үшін
видеомонтаждау бағдарламаларын қолданады.
 Деректер талдауы және визуализациясы:
Оқушылар деректерді жинап, оларды талдайды және визуализация құралдары
арқылы нәтижелерін көрсетеді. Мысалы, Google Sheets немесе Microsoft Excel.
 Веб-сайт жасау:
Оқушылар HTML, CSS және JavaScript тілдерін үйреніп, өз веб-сайттарын
жасайды.
 Киберқауіпсіздік тренингтері:
Оқушыларға интернет қауіпсіздігі, жеке деректерді қорғау және қауіпсіз
интернет қолдану дағдыларын үйрету.
 Аппликейшн дамыту:
Оқушылар мобильді қосымшалар жасау үшін App Inventor, Thunkable немесе
басқа да платформаларды қолданады.
 Әлеуметтік медиа жобалары:
Оқушыларға әлеуметтік медиада мазмұн жасау және оны басқару туралы
үйрету, соның ішінде блог жазу, подкасттар жасау және оларды жариялау.
 Электроника және Arduino:
Оқушылар Arduino платформасын пайдаланып, қарапайым электроника
жобаларын жасайды және бағдарламалайды.
Бұл жұмыстар оқушыларға өз білімдерін кеңейтудің, практикада қолданудың
және жаңа дағдыларды игерудің тамаша мүмкіндігі болып табылады.
Сонымен қатар, олар оқушылардың қызығушылығын арттырып, оқу процесін
қызықты әрі тиімді етеді.
24. Цифрлық сауаттылық пәнінен үйірме жұмысын ұйымдастыру
Цифрлық сауаттылық пәнінен үйірме жұмысын ұйымдастыру оқушылардың
цифрлық дағдыларын тереңдетуге, олардың шығармашылық қабілеттерін
дамытуға және технологиялық мәселелерді шешу қабілеттерін жетілдіруге
бағытталған. Мұндай үйірме жұмысын ұйымдастыру бірнеше кезеңнен
тұрады және әртүрлі әдістер мен құралдарды қамтиды. Төменде үйірме
жұмысын тиімді ұйымдастыру үшін ұсынылатын негізгі қадамдар мен идеялар
берілген:
1. Үйірменің мақсаты мен мазмұнын анықтау
Мақсаттар: Оқушылардың цифрлық сауаттылығын арттыру,
бағдарламалау дағдыларын дамыту, технологиялық мәселелерді шешу
қабілеттерін жетілдіру.
Мазмұн: Алгоритмдер және бағдарламалау, веб-дизайн, робототехника,
деректерді талдау, киберқауіпсіздік, 3D модельдеу және басып шығару,
мобильді қосымшалар жасау.
2. Қатысушыларды анықтау
Жас деңгейі: Үйірме бастауыш сынып оқушыларына арналған
болғандықтан, олардың жас ерекшеліктерін және білім деңгейін ескеру
қажет.
Қатысуға ниет білдіргендер: Үйірмеге қызығушылық танытқан
оқушыларды іріктеу.
3. Үйірме жұмысын жоспарлау
Кесте: Үйірменің сабақтары аптасына бір немесе екі рет өткізілуі
мүмкін, әрбір сабақ 1-2 сағатқа созылуы мүмкін.
Бағдарлама: Үйірменің жылдық бағдарламасын құру, әрбір сабақтың
тақырыптарын және оларды өткізу әдістерін анықтау.
4. Қажетті құрал-жабдықтарды дайындау
Аппараттық құралдар: Компьютерлер, планшеттер, 3D принтерлер,
робототехника жинақтары (LEGO Mindstorms, Arduino), интерактивті
тақталар.
Программалық құралдар: Scratch, Code.org, Tynker, Python IDLE,
HTML/CSS редакторлары, видеомонтаждау бағдарламалары, деректерді
талдау құралдары (Google Sheets, Microsoft Excel).
5. Үйірме жұмысын жүргізу әдістері
Практикалық жұмыстар: Оқушыларды бағдарламалау, веб-сайттар
жасау, робототехника жобалары, деректерді талдау және визуализация
сияқты практикалық тапсырмалармен айналысуға бағыттау.
Топтық жобалар: Оқушыларды топтарға бөліп, белгілі бір жобаны
орындауға тапсырма беру. Бұл топтық жұмыс дағдыларын және
командалық ойлауды дамытады.
Қонақ дәрістер және шеберлік сыныптары: Цифрлық технологиялар
саласындағы мамандарды шақырып, дәрістер және шеберлік сыныптары
өткізу.
Хакатондар және конкурстар: Оқушыларды ынталандыру үшін
хакатондар, конкурстар және басқа да жарыстар ұйымдастыру.
6. Үйірме жұмысының нәтижелерін бағалау
Проекттерді қорғау: Оқушылардың жобаларын қорғау және оларды
бағалау.
Сертификаттар: Үйірмені сәтті аяқтаған оқушыларға сертификаттар
беру.
Кері байланыс: Оқушылардан және ата-аналардан кері байланыс алу,
үйірме жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстар жинау.
7. Үйірме жұмысын насихаттау
Мектепішілік насихаттау: Үйірме жұмыстары туралы мектеп ішінде
ақпарат тарату, мысалы, мектептің веб-сайтында, ақпараттық
стендтерде.
Әлеуметтік желілер: Үйірменің әлеуметтік желілердегі парақшаларын
жүргізу, оқушылардың жетістіктері мен жобаларын жариялау.
Қорытынды
Цифрлық сауаттылық пәнінен үйірме жұмысын ұйымдастыру арқылы
оқушылардың цифрлық дағдыларын дамытуға, олардың технологияға деген
қызығушылығын арттыруға және шығармашылық қабілеттерін жетілдіруге
мүмкіндік береді. Бұл жұмыс жүйелі түрде жоспарланып, тиімді әдістер мен
құралдарды пайдалану арқылы жүзеге асырылса, оқушылардың цифрлық
сауаттылығы жоғары деңгейге көтеріледі.
25. Бастауыш сынып оқушыларының фукнционалдық сауаттылығы
ұғымы
Бастауыш сынып оқушыларының функционалдық сауаттылығы ұғымы
олардың күнделікті өмірде және оқу процесінде қажетті білім, білік және
дағдыларды тиімді пайдалану қабілетін білдіреді. Бұл ұғым оқушылардың
негізгі оқу және өмірлік дағдыларын қалыптастыруды қамтиды, оларды
қоғамда табысты әрекет етуге дайындайды. Функционалдық сауаттылық кең
ауқымды түсінік болып табылады және бірнеше негізгі компоненттерді
қамтиды:
Негізгі компоненттер
 Оқу сауаттылығы:
1. Оқушылардың мәтінді түсіну, талдау және интерпретациялау
қабілеті.






2. Әр түрлі жанрдағы мәтіндерді оқи алу және оларға түсініктеме бере
алу дағдылары.
Математикалық сауаттылық:
1. Математикалық ұғымдарды түсіну және қолдана алу қабілеті.
2. Күнделікті өмірде математикалық мәселелерді шешу дағдылары.
Жазу сауаттылығы:
1. Оқушылардың ойын анық және түсінікті жазбаша түрде жеткізе білу
қабілеті.
2. Әр түрлі жанрларда жазу дағдылары (мысалы, әңгіме, эссе, хат).
Ғылыми сауаттылық:
1. Табиғат және қоғам туралы негізгі ғылыми ұғымдарды түсіну.
2. Қоршаған ортаны зерттеу және ғылыми әдістерді қолдану қабілеті.
Цифрлық сауаттылық:
1. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды тиімді пайдалану
дағдылары.
2. Интернет және басқа да цифрлық құралдарды пайдалану арқылы
ақпарат іздеу, өңдеу және бөлісу қабілеті.
Әлеуметтік және эмоционалдық сауаттылық:
1. Басқа адамдармен қарым-қатынас жасау, командада жұмыс істеу
және әлеуметтік мәселелерді шешу қабілеті.
2. Эмоцияларды басқару және өзін-өзі реттеу дағдылары.
Функционалдық сауаттылықтың маңыздылығы
1. Қоғамдық өмірге бейімделу: Оқушылардың күнделікті өмірде
қажетті дағдыларды меңгеру арқылы қоғамға бейімделуі жеңілдейді.
2. Оқу процесіне қатысу: Функционалдық сауаттылық оқушылардың
оқу процесінде белсенді қатысуына мүмкіндік береді.
3. Проблемаларды шешу: Әртүрлі жағдайларда тиімді шешімдер
қабылдау және мәселелерді шешу қабілетін дамыту.
4. Өзін-өзі дамыту: Оқушылардың өздігінен білім алуға және өзін-өзі
дамытуға деген ынтасын арттыру.
 Функционалдық сауаттылықты дамыту жолдары
1. Интерактивті оқыту әдістері:
Топтық жобалар, рөлдік ойындар және дискуссиялар арқылы
оқушылардың белсенділігін арттыру.
2. Практикалық тапсырмалар:
Күнделікті
өмірде
кездесетін
жағдайларға
негізделген
практикалық тапсырмалар беру.
3. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану:
Оқушыларды компьютерлермен, планшеттермен және басқа да
цифрлық құралдармен жұмыс істеуге үйрету.
4. Жеке және топтық жұмыстар:
Оқушылардың жеке және топпен жұмыс істеу қабілеттерін
дамытуға арналған тапсырмалар беру.
5. Қорытындылау және рефлексия:
Сабақ соңында оқушылардың өз жұмыстары мен нәтижелерін
бағалап, қорытындылауы.
Функционалдық сауаттылықты дамыту бастауыш сынып оқушыларының
толыққанды білім алуы мен болашақта табысты болуына негіз болады. Бұл
ұғым қазіргі заманғы білім беру жүйесінің маңызды аспектісі болып табылады
және оқушылардың жан-жақты дамуына бағытталған.
26. “Компьютер. Ақпаратты ұсыну және өңдеу” бөлімін оқыту
әдістемесінің макетін жасаңыз
“Компьютер. Ақпаратты ұсыну және өңдеу” бөлімін оқыту әдістемесінің
макеті
 Мақсаты:
Оқушыларды компьютердің негізгі компоненттерімен таныстыру, ақпаратты
ұсыну және өңдеу тәсілдерін түсіндіру, негізгі бағдарламалармен жұмыс істеу
дағдыларын қалыптастыру.
 Оқыту әдістемесі:
1. Кіріспе (1 сабақ)
Мақсат: Компьютердің негізгі компоненттері мен олардың қызметтері туралы
жалпы түсінік беру.
 Тапсырмалар:
o Компьютердің аппараттық құралдарын көрсету (процессор, жады,
қатты диск, монитор, клавиатура, тышқан).
o Аппараттық
және
бағдарламалық
қамтамасыздандырудың
айырмашылығын түсіндіру.
 Әдістер:
o Лекция және презентация.
o Оқушылардың сұрақтарына жауап беру.
 Құралдар:
o Интерактивті тақта.
o Компьютердің ішкі компоненттерінің макеті немесе суреттері.
2. Ақпаратты ұсыну (2-3 сабақ)
Мақсат: Ақпараттың түрлерін
ұсынылатынын түсіндіру.
және
олардың
компьютерде
қалай
 Тапсырмалар:
o Мәтін, сан, сурет, дыбыс және бейне ақпараттың түрлері туралы
түсінік беру.
o Ақпаратты кодтау және декодтау принциптерін түсіндіру.
 Әдістер:
o Презентация және бейнематериалдар.
o Практикалық жұмыс: мәтіндік файлдар, суреттер және
аудиофайлдармен жұмыс.
 Құралдар:
o Компьютерлер, интернетке қол жетімділік.
o Ақпараттық файлдар (мәтіндер, суреттер, аудиофайлдар).
3. Ақпаратты өңдеу (4-5 сабақ)
Мақсат: Ақпаратты өңдеудің негізгі әдістерімен таныстыру және негізгі
бағдарламалық құралдарды қолдануды үйрету.
 Тапсырмалар:
o Мәтіндік редакторларды (мысалы, Microsoft Word) пайдаланып,
мәтінді өңдеу.
o Графикалық редакторларды (мысалы, Paint) пайдаланып, сурет салу
және өңдеу.
o Электрондық кестелермен (мысалы, Microsoft Excel) жұмыс істеу.
 Әдістер:
o Демонстрация және практикалық жұмыс.
o Жеке және топтық тапсырмалар.
 Құралдар:
o Компьютерлер, бағдарламалық қамтамасыздандыру (Word, Paint,
Excel).
o Нұсқаулық материалдар.
4. Практикалық жұмыс және жобалар (6-8 сабақ)
Мақсат: Оқушылардың алған білімдерін практикада қолдануға мүмкіндік
беру.
 Тапсырмалар:
o Мәтіндік құжат жасау және форматтау.
o Сурет салу және оны өңдеу.
o Деректерді электрондық кестеге енгізу және оны талдау.
 Әдістер:
o Жеке жобалар мен топтық жұмыстар.
o Тапсырмаларды орындау және нәтижелерді талдау.
 Құралдар:
o Компьютерлер, бағдарламалық қамтамасыздандыру (Word, Paint,
Excel).
o Тапсырма парақтары және бағалау критерийлері.
5. Қорытынды сабақ (9-10 сабақ)
Мақсат: Бөлім
қорытындылау.
бойынша
оқушылардың
білімдерін
бағалау
және
 Тапсырмалар:
o Тест сұрақтары арқылы білімдерін тексеру.
o Практикалық жұмыстарды қорғау және талдау.
 Әдістер:
o Тест тапсыру.
o Жобаларды презентациялау.
 Құралдар:
o Компьютерлер, тест тапсырмалары.
o Бағалау парақтары.
o Бағалау критерийлері:
o Теориялық білімді бағалау (тест тапсырмалары).
o Практикалық жұмыстарды бағалау (жеке және топтық жобалар).
o Оқушылардың сабаққа қатысуы және белсенділігі.
o Үй тапсырмалары:
o Мәтіндік құжаттарды өңдеу.
o Графикалық тапсырмалар орындау.
o Электрондық кестелерге деректер енгізу және оларды талдау.
Бұл әдістемелік макет оқушылардың компьютерді тиімді пайдалану,
ақпаратты ұсыну және өңдеу дағдыларын қалыптастыруға бағытталған.
Сабақтар теориялық материалды түсіндіру, практикалық жұмыстарды
орындау және жобалар жасау арқылы өткізіледі.
27. “Интернет желісінде жұмыс істеу ” бөлімін оқыту әдістемесінің
макетін жасаңыз
“Интернет желісінде жұмыс істеу” бөлімін оқыту әдістемесі
Интернеттің заманауи әлемдегі рөлі ерекше зор. Білім беру жүйесінде де
интернеттің орны айрықша. Сондықтан бастауыш сынып оқушыларына
интернет желісінде жұмыс істеу дағдыларын меңгерту – заманауи білім
берудің маңызды бағыттарының бірі. Бұл эсседе интернет желісінде жұмыс
істеу бөлімін оқыту әдістемесі талқыланады.
Кіріспе
Интернет туралы жалпы түсінік беру сабақтары интернеттің тарихы мен
құрылымын түсіндіруден басталады. Алғашқы сабақтарда оқушылар
интернеттің негізгі ұғымдарымен танысып, оның қалай жұмыс істейтінін
біледі. Лекциялар мен презентациялар арқылы интернеттің даму тарихы, оның
құрылымы, серверлер мен клиенттер арасындағы байланыс, IP мекенжайлар
мен домендер туралы ақпарат беріледі. Бұл теориялық мәліметтер
оқушылардың интернеттің негізгі принциптерін түсінуіне көмектеседі.
Веб-браузерлер және іздеу жүйелері
Интернетте жұмыс істеудің негізгі құралдарының бірі – веб-браузерлер.
Оқушылар веб-браузерлердің негізгі функцияларымен, мысалы, Google
Chrome, Mozilla Firefox, Microsoft Edge сияқты бағдарламалармен танысады.
Практикалық сабақтарда оқушылар веб-браузерлер арқылы интернетте
ақпарат іздеу дағдыларын меңгереді. Іздеу жүйелерін пайдалану, нәтижелерді
бағалау және сенімді ақпаратты таңдау тәсілдері түсіндіріледі. Бұл кезеңде
оқушылардың интернетте ақпарат іздеу дағдыларын дамыту мақсатында жеке
және топтық тапсырмалар беріледі.
Электрондық пошта және байланысу құралдары
Интернетте байланысу құралдарының ішінде электрондық поштаның
орны ерекше. Оқушыларға электрондық поштаны пайдалану, хат жіберу және
алу, қауіпсіздік шаралары (спам, фишингтен қорғау) туралы түсіндіріледі.
Электрондық пошта қызметтерімен (мысалы, Gmail, Outlook) жұмыс істеу
барысында оқушылар жеке тапсырмалар орындайды. Сонымен қатар, басқа
байланысу құралдары (чаттар, бейнеқоңыраулар) туралы мәлімет беріліп,
оларды практикалық түрде қолдану жолдары үйретіледі.
Әлеуметтік желілер және қауіпсіздік
Әлеуметтік желілердің заманауи қоғамдағы рөлі үлкен. Сондықтан
оқушыларға әлеуметтік желілерді тиімді және қауіпсіз пайдалану тәсілдері
түсіндіріледі. Сабақтарда Facebook, Instagram, Twitter сияқты әлеуметтік
желілердің қызметтері, жеке мәліметтердің қауіпсіздігі және құпиялылығы,
онлайн этика және кибербуллинг туралы ақпарат беріледі. Практикалық
сабақтарда оқушылар өздерінің әлеуметтік желідегі профилін жасап,
қауіпсіздік параметрлерін орнатады.
Ақпаратты бөлісу және авторлық құқық
Интернет арқылы ақпаратты бөлісу тәсілдері мен авторлық құқықтарды
қорғау мәселелері де маңызды тақырыптардың бірі. Оқушыларға файлдарды
бөлісу қызметтерімен (Google Drive, Dropbox) танысу, ақпаратты бөлісу
ережелері және авторлық құқықтар туралы мәлімет беріледі. Бұл кезеңде
оқушылар интернет арқылы ақпаратты бөлісу және авторлық құқықтарды
сақтау бойынша практикалық жұмыстар орындайды.
Практикалық жұмыс және жобалар
Бөлімнің соңғы кезеңінде оқушылар алған білімдерін практикада
қолданады. Интернетте ақпарат іздеу бойынша жеке жобалар орындау,
электрондық пошта арқылы хат алмасу жобалары, әлеуметтік желілерде
қауіпсіздік параметрлерін орнату бойынша тапсырмалар беріледі. Бұл кезеңде
оқушылардың өздігінен жұмыс істеу дағдылары, шығармашылық қабілеттері
дамытылады.
Қорытынды
“Интернет желісінде жұмыс істеу” бөлімін оқыту әдістемесі
оқушылардың интернетті тиімді және қауіпсіз пайдалануға үйретуге
бағытталған. Сабақтар теориялық материалды түсіндіру, практикалық
жұмыстарды орындау және жобалар жасау арқылы өткізіледі. Бұл әдістеме
оқушылардың цифрлық сауаттылығын арттыруға, олардың интернеттегі
мүмкіндіктерді пайдалану дағдыларын дамытуға көмектеседі. Интернет
желісінде жұмыс істеу дағдылары бастауыш сынып оқушыларының заманауи
білім беру талаптарына сай болуына ықпал етеді.
28. “Есептік ойлау” бөлімін оқыту әдістемесінің макетін жасаңыз
Заманауи білім беру жүйесінде есептік ойлау (computational thinking) маңызды
орын алады. Бұл бөлім оқушылардың мәселелерді шешу, алгоритмдік ойлау
және бағдарламалау дағдыларын қалыптастыруға бағытталған. Есептік ойлау
қабілеттері оқушылардың логикалық және сыни ойлауын дамытып, күрделі
мәселелерді жүйелі түрде шешуге мүмкіндік береді. Осы эсседе “Есептік
ойлау” бөлімін оқыту әдістемесі талқыланады.
Кіріспе
Есептік ойлаудың негіздерімен танысу оқушылардың қызығушылығын
оятумен басталады. Алғашқы сабақтарда оқушыларға есептік ойлаудың не
екенін, оның күнделікті өмірдегі маңызын түсіндіру қажет. Лекциялар мен
презентациялар арқылы есептік ойлаудың негізгі ұғымдары, оның қолдану
салалары және артықшылықтары туралы мәлімет беріледі. Бұл кезеңде
оқушыларға қарапайым мысалдар арқылы есептік ойлаудың принциптері
түсіндіріледі.
Алгоритмдер және олардың маңызы
Есептік ойлаудың негізі – алгоритмдер. Оқушыларға алгоритмдер
дегеніміз не және олардың маңызы қандай екенін түсіндіру маңызды.
Алгоритмдерді құру, орындау және тексеру тәсілдері сабақтарда
қарастырылады. Оқушыларға қарапайым алгоритмдерді құру және жазу
тапсырмалары беріледі. Практикалық жұмыстарда оқушылар нақты өмірдегі
жағдайлар бойынша алгоритмдер жасайды. Мысалы, таңертеңгі дайындық,
сабаққа бару, ас әзірлеу сияқты күнделікті өмірдегі іс-әрекеттердің алгоритмін
құру.
Программалау негіздері
Есептік ойлаудың маңызды бөліктерінің бірі – программалау.
Оқушыларды программалаудың негіздерімен таныстыру үшін, ең алдымен,
программалау тілдері мен олардың ерекшеліктері туралы мәлімет беріледі.
Оқушылар Scratch сияқты визуалды программалау ортасында жұмыс істеуді
үйренеді. Scratch программалау ортасында оқушылар түрлі жобалар жасайды,
ойындар, анимациялар және интерактивті оқиғалар құрады. Бұл кезеңде
оқушылардың шығармашылық қабілеттері дамып, программалау негіздері
қалыптасады.
Мәселелерді шешу және логикалық ойлау
Есептік ойлау мәселелерді шешу және логикалық ойлау қабілеттерін
дамытуды көздейді. Оқушыларға күрделі мәселелерді жүйелі түрде шешу
тәсілдерін үйрету қажет. Сабақтарда логикалық есептер, басқатырғыштар
және проблемаларды шешу тапсырмалары беріледі. Оқушылар бұл
тапсырмаларды орындау барысында логикалық ойлау дағдыларын дамытады.
Мысалы, лабиринттен шығу, судоку шешу, шахматтың логикалық есептері
сияқты тапсырмалар беріледі.
Деректерді өңдеу және талдау
Есептік ойлау деректерді өңдеу және талдау дағдыларын да қамтиды.
Оқушыларға деректерді жинау, өңдеу және талдау тәсілдері түсіндіріледі.
Сабақтарда оқушылар түрлі деректермен жұмыс істеп, оларды өңдеу және
визуализациялау әдістерін үйренеді. Мысалы, кестелер жасау, диаграммалар
құру, деректерді талдау бойынша практикалық жұмыстар беріледі. Бұл
кезеңде оқушылар деректермен жұмыс істеудің маңызын түсініп,
аналитикалық ойлау дағдыларын дамытады.
Жобалық жұмыс және практика
Есептік ойлауды меңгерудің ең тиімді жолдарының бірі – жобалық
жұмыс. Оқушыларға өздерінің қызығушылықтарына сәйкес жобалар жасауға
мүмкіндік беріледі. Жобалар арқылы оқушылар алған білімдерін практикада
қолданады. Мысалы, оқушылар Scratch ортасында өздерінің ойындарын
немесе анимацияларын жасайды, күрделі мәселелерді шешу бойынша жобалар
әзірлейді. Жобалық жұмыс барысында оқушылардың шығармашылық және
аналитикалық ойлау қабілеттері дамып, топтық жұмыс дағдылары
қалыптасады.
Қорытынды
“Есептік ойлау” бөлімін оқыту әдістемесі оқушылардың логикалық,
алгоритмдік және программалау дағдыларын дамытуға бағытталған. Сабақтар
теориялық материалды түсіндіру, практикалық жұмыстарды орындау және
жобалар жасау арқылы өткізіледі. Бұл әдістеме оқушылардың есептік ойлау
қабілеттерін арттыруға, олардың заманауи білім беру талаптарына сай
болуына ықпал етеді. Есептік ойлауды меңгеру арқылы оқушылар күрделі
мәселелерді шешу, деректерді өңдеу және талдау, программалау дағдыларын
қалыптастырып, болашақта табысты болуға дайындалады.
29. “Робототехника” бөлімін оқыту әдістемесінің макетін жасаңыз
Мақсаты:
Оқушыларды робототехниканың негіздерімен, роботтардың құрылысы
және жұмыс істеу принциптерімен таныстыру, шығармашылық және
техникалық дағдыларды дамыту.
1. Кіріспе (1-2 сабақ)
Мақсаты: Робототехниканың негізгі ұғымдарын және оның қолдану
салаларын түсіндіру.
Тапсырмалар:

Робототехника тарихы мен дамуы туралы қысқаша ақпарат беру.

Роботтардың түрлері және олардың қызметтері туралы мәлімет беру.
Әдістер:

Лекция және презентация.

Оқушылардың сұрақтарына жауап беру.
Құралдар:

Интерактивті тақта.

Роботтардың әртүрлі түрлерінің суреттері және видеоматериалдар.
2. Роботтардың құрылымы және компоненттері (3-4 сабақ)
Мақсаты: Роботтардың
қызметтерімен таныстыру.
негізгі
компоненттерімен
және
олардың
Тапсырмалар:

Роботтың
негізгі
бөліктерін
микроконтроллерлер) түсіндіру.
(сенсорлар,
қозғалтқыштар,

Әр компоненттің қызметін және оның роботтың жұмыс істеуіне әсерін
түсіндіру.
Әдістер:

Демонстрация және практикалық жұмыс.

Компоненттерді зерттеу және талқылау.
Құралдар:

Робот жинау жиынтықтары (LEGO Mindstorms, VEX Robotics).

Интерактивті тақта.
3. Программалау негіздері (5-6 сабақ)
Мақсаты: Роботтарды программалау негіздерімен
қарапайым программаларды жазуды үйрету.
таныстыру
және
Тапсырмалар:

Роботтарды программалауға арналған тілдер мен платформалармен
таныстыру (Scratch, Arduino, EV3).

Қарапайым программалар жазу және роботтарға енгізу.
Әдістер:

Лекция және демонстрация.

Практикалық жұмыстар: қарапайым программалар құру.
Құралдар:

Компьютерлер, программалау орталықтары (Scratch, Arduino IDE).

Робот жинау жиынтықтары.
4. Қарапайым жобалар (7-8 сабақ)
Мақсаты: Оқушыларға роботтарды жинау және программалау арқылы
қарапайым жобаларды орындау мүмкіндігін беру.
Тапсырмалар:

Қарапайым қозғалыстарды орындауға арналған программалар жазу.

Сенсорларды пайдаланып, роботтың қоршаған ортаға реакциясын
бағдарламалау.
Әдістер:

Практикалық жұмыс және топтық жобалар.

Орындалған жобаларды көрсету және талқылау.
Құралдар:

Робот жинау жиынтықтары.

Программалау орталықтары.
5. Роботтардың тапсырмаларды орындауы (9-10 сабақ)
Мақсаты: Роботтардың нақты
оқушылардың дағдыларын бекіту.
тапсырмаларды
орындауы
арқылы
Тапсырмалар:

Роботтарға нақты тапсырмалар беру (мысалы, лабиринттен шығу,
кедергілерді айналып өту).

Программаларды жазу және роботтарды тестілеу.
Әдістер:

Практикалық жұмыс және жеке жобалар.

Орындалған тапсырмаларды талқылау және бағалау.
Құралдар:

Робот жинау жиынтықтары.

Программалау орталықтары.
6. Жобалық жұмыс және шығармашылық тапсырмалар (11-12 сабақ)
Мақсаты: Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту және алған
білімдерін практикада қолдану.
Тапсырмалар:

Оқушылардың өз жобаларын әзірлеу.

Роботтардың нақты тапсырмаларды орындауын көрсету.
Әдістер:

Жеке және топтық жобалар.

Жобаларды презентациялау және бағалау.
Құралдар:

Робот жинау жиынтықтары.

Программалау орталықтары.
7. Қорытынды сабақ (13-14 сабақ)
Мақсаты: Оқушылардың бөлім бойынша алған білімдерін бағалау және
қорытындылау.
Тапсырмалар:

Тест сұрақтары арқылы білімдерін тексеру.

Жобаларды қорғау және нәтижелерді талдау.
Әдістер:

Тест тапсыру.

Жобаларды презентациялау.
Құралдар:

Компьютерлер, тест тапсырмалары.

Бағалау парақтары.
Бағалау критерийлері:

Теориялық білімді бағалау (тест тапсырмалары).

Практикалық жұмыстарды бағалау (жеке және топтық жобалар).

Оқушылардың сабаққа қатысуы және белсенділігі.
Үй тапсырмалары:

Роботтардың құрылымы және компоненттері бойынша мәліметтер
жинау.

Программалау бойынша қосымша тапсырмалар орындау.

Жобаларға дайындық жасау.
Қорытынды
“Робототехника” бөлімін оқыту әдістемесі оқушылардың техникалық,
программалау және шығармашылық дағдыларын дамытуға бағытталған.
Сабақтар теориялық материалды түсіндіру, практикалық жұмыстарды
орындау және жобалар жасау арқылы өткізіледі. Бұл әдістеме оқушылардың
робототехника саласындағы қызығушылығын арттырып, олардың заманауи
технологияларды меңгеруіне ықпал етеді. Робототехниканы меңгеру арқылы
оқушылар болашақта инженерлік және ғылыми қызметте табысты болуға
дайындалады.
30. Цифрлық сауаттылық
ұйымдастыру
пәнінен қалыптастырушы бағалауды
Цифрлық сауаттылық пәнінен қалыптастырушы бағалау (формативті
бағалау) оқушылардың оқу процесі барысында білімдерін, дағдыларын
және түсініктерін үнемі бақылап, бағалап отыруды қамтиды.
Қалыптастырушы бағалаудың негізгі мақсаты – оқушылардың оқу
үлгерімін жақсарту және олардың білім алудағы қажеттіліктерін анықтау.
Қалыптастырушы бағалаудың мақсаттары:
1. Оқушылардың оқу материалын түсіну деңгейін анықтау.
2. Оқушылардың күшті және әлсіз жақтарын анықтау.
3. Оқушыларға кері байланыс беру.
4. Оқушылардың өзін-өзі бағалау және рефлексия дағдыларын дамыту.
5. Оқушылардың оқу мотивациясын арттыру.
1. Бағалау критерийлерін анықтау
Қалыптастырушы бағалау тиімді болуы үшін, бағалау критерийлерін нақты
және түсінікті етіп анықтау қажет. Цифрлық сауаттылық пәнінде бағалау
критерийлері келесі аспектілерді қамтуы мүмкін:
 Тапсырмаларды дұрыс және толық орындау.
 Программалық құралдарды тиімді пайдалану.
 Ақпаратты іздеу және өңдеу дағдылары.
 Қауіпсіздік ережелерін сақтау.
 Жобалық және топтық жұмыстарға қатысу белсенділігі.
2. Қалыптастырушы бағалаудың әдістері
Ауызша кері байланыс
Сабақ барысында мұғалім оқушылардың жауаптарын, тапсырмаларын
ауызша бағалап, кері байланыс береді. Бұл әдіс оқушылардың оқу
материалын қаншалықты түсінгенін бірден анықтауға мүмкіндік береді.
Өзара бағалау
Оқушылар бір-бірінің жұмыстарын бағалайды. Бұл әдіс олардың сыни
ойлау дағдыларын дамытуға, өз қателіктерін түсінуге көмектеседі.
Өзін-өзі бағалау
Оқушылар өздерінің жұмыстарын бағалайды және өздерінің күшті және
әлсіз жақтарын анықтайды. Бұл әдіс оқушылардың өзіндік рефлексия
дағдыларын дамытады.
Шағын тесттер және викториналар
Әр сабақтың соңында немесе белгілі бір тақырыпты аяқтағаннан кейін,
мұғалім шағын тесттер немесе викториналар өткізу арқылы
оқушылардың білім деңгейін тексереді. Бұл әдіс оқушылардың
материалды қаншалықты меңгергенін анықтауға мүмкіндік береді.
Жобалық жұмыстар
Жобалық жұмыстар арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттері
және топтық жұмыс дағдылары бағаланады. Мұғалім жобаларды орындау
процесін және нәтижелерін бағалайды.
Практикалық тапсырмалар
Оқушылардың программалық құралдармен жұмыс істеу дағдыларын
бағалау үшін практикалық тапсырмалар беріледі. Мысалы, мәтіндік
редакторда құжат жасау, электрондық кестелерде мәліметтерді өңдеу,
презентация жасау.
3. Бағалау нәтижелерін талдау және түзету жұмыстары
Жеке консультациялар
Мұғалім әр оқушымен жеке сөйлесіп, олардың жетістіктері мен
кемшіліктерін талқылайды. Бұл әдіс оқушылардың оқу процесін
жақсартуға көмектеседі.
Топтық талқылаулар
Оқушылардың топтық талқылауларында сабақ барысында кездескен
қиындықтарды және оларды шешу жолдарын талқылау. Бұл әдіс
оқушылардың бір-біріне көмектесуіне және топтық жұмыс дағдыларын
дамытуға көмектеседі.
Қосымша тапсырмалар
Қосымша тапсырмалар беру арқылы мұғалім оқушылардың білімдерін
тереңдетуге және олардың түсінбеген тақырыптарын қайталауға
мүмкіндік береді.
4. Қорытынды бағалау және рефлексия
Сабақ соңында мұғалім оқушылардың жетістіктерін қорытындылап, жалпы
бағалау жүргізеді. Оқушылар өздерінің жетістіктері мен кемшіліктерін
талдап, келесі сабақтарға жоспар құрады.
Жетістіктер портфолиосы
Оқушылар өздерінің жұмыстарын, жобаларын және жетістіктерін арнайы
портфолиода жинақтап, сабақтың соңында мұғалімге тапсырады. Бұл әдіс
оқушылардың оқу процесін бақылауға және өз жетістіктерін бағалауға
мүмкіндік береді.
Қорытынды
Цифрлық сауаттылық пәнінен қалыптастырушы бағалауды ұйымдастыру
оқушылардың оқу үлгерімін жақсартуға, олардың жеке қажеттіліктерін
анықтауға және оқу процесін тиімді етуге көмектеседі. Қалыптастырушы
бағалау әдістерін қолдану арқылы мұғалім оқушыларға үнемі қолдау
көрсетіп, олардың білімдерін тереңдетуге және дағдыларын дамытуға
ықпал етеді. Бұл әдістеме оқушылардың цифрлық сауаттылығын
арттыруға және заманауи білім беру талаптарына сай болуына ықпал
етеді.
1. Әдістемелік жүйе ұғымы
Әдістемелік жүйе ұғымы
Әдістемелік жүйе – бұл оқу процесін ұйымдастыру мен басқаруға арналған
ғылыми негізделген, кешенді құрылым. Ол білім беру мазмұнын, оқыту
әдістерін, құралдарын, ұйымдастыру формаларын және оқушылардың оқу
әрекетін қамтиды. Әдістемелік жүйе оқытудың мақсаттарына қол жеткізу үшін
педагогикалық әдістер мен технологияларды біріктіретін жүйелі тәсілді
білдіреді.
Әдістемелік жүйенің негізгі компоненттері
1. Оқыту мақсаттары:

Білім беру мақсаттары – оқушылардың білім, білік және
дағдыларын қалыптастыруға бағытталған нақты нәтижелер.

Тәрбиелік мақсаттар – оқушылардың тұлғалық қасиеттерін,
моральдық және этикалық құндылықтарын дамыту.

Дамытушылық мақсаттар – оқушылардың интеллектуалдық және
шығармашылық қабілеттерін дамыту.
2. Оқыту мазмұны:

Оқу материалының мазмұны – пәннің негізгі теориялық және
практикалық аспектілерін қамтитын ақпараттар жиынтығы.

Білімнің құрылымы мен жүйелілігі – материалды логикалық
реттілікпен ұсыну.
3. Оқыту әдістері:

Дәстүрлі әдістер – лекциялар, әңгімелесу, түсіндіру, көрсету.

Белсенді әдістер – топтық жұмыс, пікірталас, жобалық әдістер,
проблемалық оқыту.

Интерактивті әдістер – оқытудың компьютерлік және интернет
ресурстарын пайдалану, мультимедиялық құралдар.
4. Оқыту құралдары:

Оқу құралдары – оқулықтар, жұмыс дәптерлері, кестелер,
сызбалар.

Техникалық құралдар – компьютерлер, интерактивті тақталар,
проекторлар.

Интернет ресурстары – онлайн платформалар,
оқулықтар, видео және аудио материалдар.
цифрлық
5. Оқыту формалары:

Ұжымдық оқыту – сыныптық сабақтар, лекциялар.

Топтық оқыту – шағын топтарда жұмыс, жобалық жұмыстар.

Жеке оқыту – жеке тапсырмалар, өзіндік жұмыс.
6. Оқушылардың оқу әрекеті:

Білім алу әрекеті – оқу материалын қабылдау, түсіну және есте
сақтау.

Танымдық әрекет – зерттеу, талдау, қорытынды жасау.

Шығармашылық әрекет – жобалар, шығармашылық тапсырмалар
орындау.
Әдістемелік жүйенің функциялары
1. Оқу процесін ұйымдастыру:

Оқытудың барлық компоненттерін біріктіру және үйлестіру.

Оқу процесінің тиімділігін арттыру.
2. Оқушылардың оқу әрекетін басқару:

Оқушылардың білім деңгейін бақылау және бағалау.

Оқу процесін түзету және жетілдіру.
3. Педагогикалық процесті жоспарлау:

Сабақ жоспарын жасау және оқу бағдарламасын құру.

Оқыту әдістері мен құралдарын таңдау.
4. Мұғалімнің кәсіби дамуы:

Мұғалімнің педагогикалық шеберлігін арттыру.

Жаңа педагогикалық технологиялар мен әдістерді меңгеру.
Қорытынды
Әдістемелік жүйе білім беру процесінің барлық аспектілерін қамтиды және
оқытудың мақсаттарына жету үшін педагогикалық әдістер мен
технологияларды біріктіретін кешенді құрылым болып табылады. Ол оқыту
мақсаттарын, мазмұнын, әдістерін, құралдарын және ұйымдастыру
формаларын өзара байланыстыра отырып, оқу процесінің тиімділігін
арттыруға бағытталған. Әдістемелік жүйе мұғалімнің кәсіби қызметін
жоспарлауға, ұйымдастыруға және басқаруға көмектеседі,
оқушылардың оқу әрекетін жетілдіруге ықпал етеді.
сондай-ақ
2. Бастауыш сынып оқушыларының физиологиялық ерекшеліктері
Бастауыш сынып оқушыларының физиологиялық ерекшеліктері даму мен
жетілу ашықтауларын көрсетеді, сондықтан олардың оқу процесіне қатысуын
болжауға мүмкіндік береді. Ең басты физиологиялық ерекшеліктердің
көрсеткіштерінің бірі оқушылардың дамудағы таңдауларында кездейсоқтық
барын бағалайды. Олардың өмір сияқты кездейсоқтықтары мен жігіттерінің
тұрақты айырымдары олардың оқу армандарына талпынысын өзгертеді.
Қатарында, оқушылардың жасы және физиологиялық тілдіктері,
кездейсоқтықтарындағы кездейсоқтықтың жеңілдігіне және өздерінің оқуға
қатысушылық деңгейіне тиісікті ұшыратады. Бұл ерекшеліктердің көптеген
қосымша ерекшеліктері, бірінші рет оқуға бірнеше оқиғаға алып
келетіндіктен, оқушыларға дереу кезекшілік жасауға кеңес береді.
Олардың физиологиялық ерекшеліктерін қамтамасыз ету мақсатында, оқу
орындарының тиісті жағдайлары, көлемі, білікті барлық құрылғылар мен
ортақ барлық мекемелер оқушыларға оқу орталығында қолдануға
ынтымақтастық көрсетеді. Оларға жеке басқаруды талап ету керек, оларға
кезекшілік беру қажет.
Қызметкерлерге оқушылардың физиологиялық ерекшеліктері туралы
мәліметтер
берілсе,
олар
оқушылардың
денсаулығына
қатысты
ерекшеліктерін түсінуге және оларға көмек көрсетуге болады. Қатынаушылар
үшін оқушының денсаулығына жатырлы болатын мәселелерге арналған
әдістемелік бағдарламалар жасау қажет. Бұл бағдарламалар оқушының
таңдауларына негізделген болып табылады, ол оқушыларды өздерінің
жетілуіне және қабілетіне сәйкес келеді.
3. Бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшеліктері
Бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшеліктері олардың дамуы мен
тәрбиелеуі кезінде қажетті физиологиялық, психологиялық және социалды
ерекшеліктерін анықтайды. Олардың бұл ерекшеліктері оқу процесінің
барлық аспектілеріне тікелей әсер етеді.
Физиологиялық ерекшеліктер:
1. Жасынан келетін қызметтің көбі - Бастауыш сынып оқушылары үшін
жасы көп мәселенің басталуы мен қоңырау көрген қатарлықтары бар,
сондықтан олар күшті жақындауға мүмкіндікке ие. Бұл жас
ерекшеліктер олардың өздерін барлық жағдайларда көркем байқалуын
бағалайды.
2. Тыныштықты талдау және еңбек істеу - Бастауыш сынып
оқушыларының ерекшеліктері арасында еңбек істеу және дәрігерлік
жұмыс туралы басты алғашқы тәжірибе көрсететін қатынаушылық бар.
Олардың дене шығармашылығы мен қызмет істеу қабілеті дамып
жатады.
Психологиялық ерекшеліктер:
1. Белгіліліктің кем болуы - Жас ерекшеліктері арасында белгіліліктің
кем болуы анықталады. Олар өзінің міндеттерін, орындарын таңдау мен
ұйымдастыру кезінде көптеген күштерге ешбір мән бермейді.
2. Қабілетті ойлау және логикалық қарау - Бастауыш сынып оқушылары
анық, мақұлдықтан құралған және жасынан бұлжытып, білім алуға
арналған ойлау қабілеті мен логикалық қарау әрекшеліктерін
қабылдайды.
Социалды ерекшеліктер:
1. Дос-жаратқанымен байланысу - Олар арасында кеңес болу, байланыс
орнату, жаратылыс кезінде сондай-ақ, дос-жаратқанымен байланысу
ерекшеліктері тұрақты даму және жетілдіруге көмектеседі.
2. Коммуникативті ерекшеліктер - Олар арасында алғашқы танымалар,
байланыс орнату мен басқа адамдармен араласуға қатысты
коммуникативті қабілетті және кәдеге келетін коммуникациялық
нұсқалар бар.
Бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшеліктері олардың оқуға қатысу
жолындағы кеңесшілігін бағалауға көмек көрсетеді. Олардың физиологиялық,
психологиялық және социалды ерекшеліктерін зерттеу және оларға қолдау
көрсету, олардың дамуын және оқу бағдарламасын адаптациялауға көмек
көрсетеді.
4. Бастауыш сынып оқушыларының психологиялық ерекшеліктері
Бастауыш сынып оқушыларының психологиялық ерекшеліктері өзінің
жасынан келетін және оқу орталығындағы жағдайларға байланысты көбіне
талап етеді. Бұл ерекшеліктер барлық оқушыларға теңізік және оқуға қатысу
жолында қажетті.
Қабілетті ойлау және күшті ойлау

Көзінің ішінен жасау: Бастауыш сынып оқушыларының біреуі кеңестік
кездейсоқтықты жасай алады. Олардың ой-түйірімі дамып, олар
алдындағы күндерді ойлау мен күшті ойлауға қабілетті. Бұл оларға
негізгі қаржылықты орналастыру мен ойлау процесінің өзгерістеріне
қатысты теңестік береді.

Шешуліктің жетекшілігі: Оқушылар бір-бірімен шешім қабілетін
дамыту мен құлақтандыру арқылы сұрақтардың шешулігін талдауға
жетілдігін түсіндіреді. Бұл ерекшелік олардың ақыл-парасаттың
дамуына көмектеседі.
Әрекетке дайын болу

Еңбек істеу: Бастауыш сынып оқушылары әрекетке дайын болуға
жатады. Олардың кездейсоқтықтары мен жұмыс орындарына қатысты
жеңілдіктерді анықтау, орындау және жұмыс істеу қабілетін жетілдіруге
көмектеседі.

Спорттық қызметтерге қатысу: Спорттық және физикалық қызметтерге
қатысу оқушыларға тәуелділік береді, олардың денсаулығын қолданады
және көңіл көтерулерді жаңа жерлерде байқауға мүмкіндік береді.
Социалды әрекшеліктер

Қоғамдық байланыс: Оқушылар қоғамдық байланыстарын дамытуға
қатысады. Бұл ерекшелік, олардың өзге оқушылармен, мұғалімдермен,
ата-аналарымен, басқа оқушылармен араласуына көмектеседі.

Ерекшеліктерді жасау және ойлау: Оқушылар өздерінің пайдалы және
бағалы ерекшеліктерді дамыту мен қалыптастыру кезінде өздерінің
түсініктемелері мен ой-түйірмелерін ойлайды.
Бастауыш сынып оқушыларының психологиялық ерекшеліктері олардың оқу
процесіне қатысуын болжауға мүмкіндік береді. Олардың көптеген
психологиялық ерекшеліктері оқу орталығындағы жұмыстарын және оқыту
мәселелерін түсіндіруде көмектеседі.
5. Бастауыш сыныпта оқытылған Лого программалау тiлi
Бастауыш сыныпта оқытылған Лого (Logo) программалау тілі оқушыларға
компьютер программалау қазынасын ашуға, алгоритмдерді және логикалық
ойлау жүйесін дамытуға көмектеседі. Лого тілі жасырын және көру және
оқушылардың өздерінің дамуына әсер ететін кейбір негізгі принциптерге
негізделеді. Оқушылар оқу процесінде жасау-шығару операцияларын
үйренеді, барлық мүмкін жолдардың кейбір негізгі аспекттерін түсінеді және
алгоритмдерді жасауға және шешулердің орталықтарын табуға тәрбиелеуге
мүмкіндік береді.
Лого программалау тілінде оқытылған кейбір негізгі тақырыптар:
 Басым синтаксис: Лого тілі басқа программалау тілдеріне қарағанда
тыныштықтары бар. Оқушылар осы синтаксистің кеңес берушілік және
тәуелділік кезінде қолданылатын жағдайларын үйренеді.
 Түпнұсқалар және командалар: Оқушылар Логода көрсетілген
командалар мен түпнұсқалардың қолдануын, алгоритмдерді жасау мен
орындау үшін көрсетілген тәсілдерді үйренеді.
 Графикалық интерфейс: Логоның ең белгілі тақырыбы - графикалық
интерфейс. Оқушылар жасау-шығару операцияларын орындау арқылы
геометриялық фигураларды жасау мен алдын ала отырып, олардың
жөнелуін түсінеді.
 Проблема шешу алгоритмдері: Логоның алдындағы басқа бір мақсаты келесі қадамдарды таңдау және проблемалық шешу алгоритмдерін
жасау. Оқушылар осы мақсатпен таныстырылып, олардың дұрыстығын
тексеріп шешу механизмін алдын ала отырып, мәселелерді шешуде
көмектеседі.
Лого программалау тілі оқушыларға компьютер программалау және
алгоритмдерді жасау үшін және олардың дамуына көмек көрсетуге арналған
бір пікірталас құралы ретінде қолданылады. Бұл тіл оқушыларға
түсініктемелерді және алгоритмдерді жасау аспектінде кәдеге келтіреді,
олардың түсіну қабілетін, тәуелділік пайдалану және мәселелерді шешу
қабілетін дамытуға көмек көрсетеді.
6. Бастауыш сыныпта оқытылған Лого-Райтер программалау тілі
Бастауыш сыныпта оқытылған Лого-Райтер программалау тілі, оқушыларға
компьютер программалау қабілеттерінің негіздерін оқытуға арналған көмекші
құралды. Бұл тіл арқылы оқушылар алгоритмдерді жасау, ақпаратты оқу,
логикалық ойлау және креативті даму жасауға мүмкіндік беріледі. ЛогоРайтер тілі оқушыларға әр түрлі қалыптасулармен жұмыс істеу мүмкіндігін
береді.
Осы тіл арқылы бастаушы оқушылары:
1. Алгоритмдерді жасау: Олар Лого-Райтер арқылы алгоритмдерді
жасауға мүмкіндікке ие болады. Бұл алгоритмдер оқушылардың
мәселелерді шешу жолында өздерінің дамуына көмектеседі.
2. Графикалық интерфейс арқылы жұмыс істеу: Лого-Райтер арқылы
оқушылар графикалық интерфейс арқылы өзінің идеяларын түсіндіру
және орындауға болатын қалыптасуларды жасауға мүмкіндікке ие
болады.
3. Ақпаратты оқу және өңдеу: Лого-Райтер арқылы оқушылар ақпаратты
оқу, орналастыру және өңдеу мәселелерін шеше алар. Олар мәселе
шешімін табу үшін креативті жолдарды пайдалана алады.
4. Креативті даму және ойлау: Лого-Райтер арқылы оқушылар креативті
аймақтарда жұмыс істеу, ойлау және шешім қабілеттерін дамытуға
мүмкіндікке ие болады.
Бұл тіл оқушылардың компьютерлік дүниеге кірісуі мен оны пайдалану және
ақпаратты дамыту үшін маңызды құрал болып саналады. Олардың бұл тілді
оқу арқылы көптеген қабілеттерін дамытуға көмек көрсетеді, оларды жаңа
тәжірибелерге шақыру, әрекетке дайын болу және өз іс-шарасын жасау үшін
жетіледі.
7. Бастауыш сыныпта оқытылған Скретч программалау тілі
Скретч - бұл бастауыш сынып оқушыларына арналған, көрінісі және
функционалдығы сәл айту, дамыту және ойлау көріністерін жасауға
арналған тегін бағдарламалау тілі. Бұл тілді пайдалану арқылы оқушылар
қарапайым интерфейстер мен анықтамалар жасау, ойлау және проблема
шешу қабілеттерін дамыту, сипаттамалық операцияларды ойлау және
сауатты ақпаратты технологияларды пайдалану үшін негізгі
дайындықтарды құруға мүмкіндік береді.
Скретч, оқушыларға дереу көмекші емес, оларға қарым-қатынас жасауға,
білімін жаңартуға, өзін-өзі түсіндіруге мүмкіндік беретін, кіші жасқа арналған
жаңа технологияларды оқуға үйрету үшін қолдау көрсетеді. Бұл тіл арқылы
балалар креативті ойлау, себепті жұмыс жасау, тілдер арасында байланысты
алмасу, ақпаратты интерфейстер арқылы алу және технологиялардың
қалыптасуларын түсіну сияқты қабілеттерді дамытуға мүмкіндік береді.
Скретч арқылы бастаушы және орта мектептің оқушылары білімін дамытуға
көмектесетін маңызды арқылы технология. Ол қоғамдық және технологиялық
өміріміздің кеңейтілуіне кең мүмкіндіктер ашуға көмектеседі.
8. Бастауыш сыныпта “Ақпараттық мәдениет негiздерi” пәнiнің
авторлары, оқытудың мақсаты мен міндеттері
"Ақпараттық мәдениет негіздері" пәні бастауыш сыныпта оқытылатын жаңа
пәндердің бірі болып табылады. Бұл пәнінің авторлары, оқытудың мақсаты
мен міндеттері туралы түсінік берейік:
1. Авторлар:

Мақсаты: "Ақпараттық мәдениет негіздері" пәнінің авторлары
білім беру мазмұнын және оқыту құралдарын дамытуда
бағдарлама жасаушылар, пән мұғалімдері мен жобалаушылар
болып табылады.
2. Оқыту мақсаты:

Білім беру: Осы пән арқылы оқушыларға ақпараттық
технологиялар, интернетті пайдалану, кітап оқу, жазу, жазбаларды
жүргізу, белгілі ақпаратты іздеу, тақырыпқа байланысты
мәліметтердің сұралауы және басқа көптеген мәдениеттік
аспекттерді оқу және таныту мүмкіндігі беріледі.

Кеңес
беру:
Оқыту
арқылы
оқушылар
ақпараттық
технологияларды пайдалану, ақпаратты іздеу және оқу процесінде
оның кеңейтілген жолдарын табу үшін техникалық мақсаттарға ие
болады.
3. Міндеттері:

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік стандарттарына
сәйкес: Осы пәннің оқытуы Қазақстан Республикасының
мемлекеттік стандарттарына сәйкес жүргізіледі.

Пәндік бағдарламалар және оқу материалдарын дайындау:
Оқытушылар оқыту мазмұнын бағдарлама жасау, материалдарды
таңдау және дайындау жолымен қамтамасыз етеді.

Оқушылардың
сапасын
тексеру:
Мектептің
ұйымдастырушылары оқушылардың пәнге қатысуын бақылау мен
олардың сапасын тексеру міндетіне ие болады.
"Ақпараттық мәдениет негіздері" пәні бойынша оқушыларға санаға,
техникалық білімдерге, ақпараттық технологияларды пайдалануға және
ақпараттық танымдықтарды дамытуға міндеттілігі бар. Бұл пәннің оқытуы
оқушылардың ақпараттық мәдениетте жаңа көріністер қабылдауына көмек
көрсетеді және олардың ақпараттық технологияларды жаңа жағдайларды
қолдану және ақпараттық техникалық кезеңдерді жаңа мәдениеттік құралдарға
айналдыруына көмек көрсетеді.
9. Цифрлық құзыреттілік ұғымы
"Цифрлық құзыреттілік" термині қазіргі кезде көптеген салаларда
пайдаланылатын концепция. Бұл термин ақпараттық технологиялар,
интернеттік құралдар, кибермәдениет, желілік бағдарламалау және т.б.
жағдайларда пайдаланылатын көптеген технологиялық бағдарламаларға
сипатталады.
Оны айырмашылықтың тұрақты әрекеттері мен технологиялары арқылы
жүзеге асыратын салада пайдалануды максималды сапасымен талап етеді.
Орташа қолданылатын құзыреттіліктердің бірі - интернеттік тор сатып алу,
офистік бағдарламалар, кешбек және сатып алу дейінгі қызметтерге енгізу.
Одан да артық, ақпараттық технологиялар және өнімдер арқылы техникалық
құзыреттіліктерге мүмкіндік береді.
Бұл ұғым айырмашылықтың қалыптасуында, технологияларды пайдалану
арқылы әр түрлі аспаптарды жаңадан көруге, ақпараттық байламдарда кеңес
берудің, бизнес мүмкіндіктерін арттырудың, құрылыстық кеңес беру
көмектесуінің және кәсіпкерліктің қолдауын арттырудың маңызды
құрылымдарына сәйкес дамып қалады.
Бұл ұғым адамдардың технологияларды пайдалану жолында дамуына және
жеке, ұйымдастырылған, бизнес және инновациялық мәселелерді шешуге
қолдау көрсетуге мән береді. Ол тек технологиялық көңілділікті арттыруға
көмектеспей, бірақ олардың адамдарға, бизнеске және ұйымдастыруларға
көмектесетін технологияларды пайдалануына талап етеді.
10.Цифрлық білім беру ресурстары және олардың түрлері
Цифрлық білім беру ресурстары ақпараттық технологияларды пайдалану
арқылы білім алу, оқу және үйрену үшін қолданылатын құралдар мен
материалдарды айналдырады. Бұл ресурстардың түрлері дамып тұр.
1. Онлайн курстар:

Массалық онлайн платформалар (Coursera, edX, Udemy, Khan
Academy) арқылы білім алуға болады.

Университеттер мен колледждердің онлайн оқу программалары.

Сертификаттармен аяқталған онлайн курстар.
2. Видео оқушылары:

YouTube, Vimeo және басқа видео платформаларындағы білім
беру каналдары.

Білім беру қағидаларына сәйкес күнделікті оқу видеолары.
3. Мобильді қолданбалар:

Мобильді бағдарламалар арқылы оқу, сауатты ойлау және үйрену
(Duolingo, Quizlet, Khan Academy, TED).

Білім алуға арналған мобильді қазақша, ағылшынша,
математикалық, физикалық, кәсіптік бағдарламалар.
4. Веб-сайттар мен блогтар:

Қазіргі технологиялар, әдебиет, мәдениет, физика, химия және
басқа аудандардағы темаларды қамтыған веб-сайттар мен блогтар.

Оқушыларға әр түрлі сабақтар, жазбалар, сипаттамалар және таспа
сауалнамалар ұсыну.
5. Онлайн кітаптар:

Kindle, Google Books, Open Library, Project Gutenberg және
өзіңіздің білімге арналған таңдаулы электронды кітаптар
жолымен оқыңыз.
6. Форумдар мен әдебиеттер:

Reddit, Quora, Stack Exchange сияқты форумдарды қолданыңыз.
Олардың ақпараттық өнімдері және келесі көмек көрсетушілері
бар.

Әдебиеттер мен журналдардың онлайн нұсқаларына қатысты вебсайттар.
Бұл тек қол жетімді бір кескін, көптеген басқа ресурстар да бар. Сондықтан,
оқушылар олардың көмегімен өздеріне ұсынылатын ақпараттық білімдерін
және маңызды тақырыптарды таңдауға болады.
11.“Компьютер. Ақпаратты ұсыну және өңдеу” бөлімі бойынша
цифрлық білім беру ресурстын жасау
"Компьютер. Ақпаратты ұсыну және өңдеу" бөлімі бойынша цифрлық білім
беру ресурстарын жасау үшін көптеген мұғалімдердің және педагогтардың өз
жағдайын және оқушылардың талаптарын ескеру керек. Бұл бөлімде
оқытушылар және оқушылар үшін қажетті болатын білімін маңызды
тақырыптарға сипаттамалар жасауға мүмкіндік береді.
Бұл бөлімнің жасауы кезінде көптеген аспаптарды қамтамасыз ету мүмкін:
1. Оқу бағдарламаларын жасау. Мұғалімдер және педагогтар оқу
бағдарламаларын жасау үшін көптеген оқу материалдарын және
ресурстарын таңдау мүмкіндігіне ие.
2. Онлайн курстарды жасау. Мұғалімдер өзінің бағдарламасын жасау
үшін онлайн платформаларды пайдалану мүмкіндігіне ие. Осы
платформалардың көмегімен оқушыларға ақпараттық технологиялар,
интернеттік құралдар, компьютерді пайдалану тәжірибесі бойынша
құзыреттілік беруге болады.
3. Видео оқушыларын жасау. Мұғалімдер өзінің видео оқу
материалдарын
жасау
және
оларды
интернеттегі
видео
платформаларында жариялау мүмкіндігіне ие.
4. Мобильді қолданбаларды жасау. Мұғалімдер өзінің мобильді
қолданбаларын жасау және олардың көмегімен оқушыларға ақпараттық
технологияларды пайдалану, интернетті пайдалану және компьютерді
пайдалану және сақтау бойынша құзыреттілік беруге болады.
5. Веб-сайттар мен блогтарды жасау. Мұғалімдер білімін маңызды
тақырыптарға сипаттамалар жасау үшін веб-сайттар мен блогтар ашу
мүмкіндігіне ие.
6. Онлайн кітаптарды жасау. Мұғалімдер оқушыларға ақпараттық
технологиялар, интернетті пайдалану және компьютерді пайдалану
және сақтау бойынша оның көмегімен кітаптарды жазу мүмкіндігін
ұсынуға болады.
7. Форумдар мен әдебиеттерді жасау. Мұғалімдер және педагогтар
қолдау үшін форумдарды жасау және оқушыларға арнайы әдебиеттерді
жазу мүмкіндігін ұсынуға болады.
Бұл әдістемелерді қолдану арқылы "Компьютер. Ақпаратты ұсыну және
өңдеу" бөлімі бойынша цифрлық білім беру ресурстарын жасау мүмкін.
12.“Интернет желісінде жұмыс істеу ” бөлімі бойынша цифрлық білім
беру ресурстын жасау
"Интернет желісінде жұмыс істеу" бөлімі бойынша цифрлық білім беру
ресурстарын жасау үшін көптеген мұғалімдердің және педагогтардың өз
жағдайын және оқушылардың талаптарын ескеру керек. Бұл бөлімде
оқытушылар және оқушылар үшін қажетті болатын білімді маңызды
тақырыптарға сипаттамалар жасауға мүмкіндік береді.
Мұғалімдердің өз бағдарламаларын жасау:
1. Оқу бағдарламаларын жасау. Мұғалімдер оқу бағдарламаларын жасау
үшін көптеген оқу материалдарын және ресурстарын таңдау
мүмкіндігіне ие.
2. Онлайн курстарды жасау. Мұғалімдер өзінің бағдарламасын жасау
үшін онлайн платформаларды пайдалану мүмкіндігіне ие. Осы
платформалардың көмегімен оқушыларға ақпараттық технологиялар,
интернеттік құралдар, компьютерді пайдалану және сақтау бойынша
құзыреттілік беруге болады.
3. Видео оқушыларын жасау. Мұғалімдер өзінің видео оқу
материалдарын
жасау
және
оларды
интернеттегі
видео
платформаларында жариялау мүмкіндігіне ие.
4. Мобильді қолданбаларды жасау. Мұғалімдер өзінің мобильді
қолданбаларын жасау және олардың көмегімен оқушыларға ақпараттық
технологияларды пайдалану, интернетті пайдалану және компьютерді
пайдалану және сақтау бойынша құзыреттілік беруге болады.
5. Веб-сайттар мен блогтарды жасау. Мұғалімдер білімін маңызды
тақырыптарға сипаттамалар жасау үшін веб-сайттар мен блогтар ашу
мүмкіндігіне ие.
6. Онлайн кітаптарды жасау. Мұғалімдер оқушыларға ақпараттық
технологиялар, интернетті пайдалану және компьютерді пайдалану
және сақтау бойынша оның көмегімен кітаптарды жазу мүмкіндігін
ұсынуға болады.
7. Форумдар мен әдебиеттерді жасау. Мұғалімдер және педагогтар
қолдау үшін форумдарды жасау және оқушыларға арнайы әдебиеттерді
жазу мүмкіндігін ұсынуға болады.
13.Есептік ойлау” бөлімі бойынша цифрлық білім беру ресурстын
жасау
"Есептік ойлау" бөлімі бойынша цифрлық білім беру ресурстарын жасау үшін
мұғалімдер мен педагогтар кейбір әдістерді қолдану мүмкіндігіне ие. Бұл
бөлім арқылы оқушыларға санның, мәнінің, өлшемдердің және модельдердің
талдауы мен олардың аналізін жүргізу мүмкіндігін ұсынады.
Енді біз осы бөлім бойынша цифрлық білім беру ресурстарын жасау
үшін кейбір әдістерді ұсынамыз:
1. Онлайн есептік ойлау платформалары:
 Khan Academy,
Wolfram Alpha, Desmos сияқты онлайн
платформалар оқушыларға есептік ойлау процесін жетілдіруге
көмек көрсетеді.
2. Мобильді қолданбалар:
 Есептік ойлау туралы мобильді қолданбалар (Mathway, Photomath)
арқылы оқушылар өздеріне көмек көрсетіп, мәселелерді шешуге
мүмкіндік береді.
3. Видео оқушылары:
 YouTube сияқты видео платформалардың математикалық және
есептік ойлау туралы видеолары оқушыларға мәселелердің шешу
тәсілдерін анықтауға көмек көрсетеді.
4. Интерактивті тапсырмалар мен онлайн оқу материалдары:
 Есептік ойлау туралы интерактивті тапсырмалар мен онлайн оқу
материалдары (quizlet.com, kutasoftware.com) оқушылардың ойлау
процесін дамытуға көмек көрсетеді.
5. Веб-сайттар мен блогтар:
 Математикалық тақырыптар және есептік ойлау туралы мақалалар
мен жазбалар пайдалы мәліметтер береді.
6. Онлайн курстар:
 Математикалық курстардың кейбірі, мәліметтердің, өрнектердің
және мәселелердің онлайн оқу материалдарын ұсынады.
Енді, осы бөлім бойынша цифрлық білім беру ресурстарын жасау
мүмкіндіктеріне сәйкес белгілі бағдарламалар мен материалдарды
өндіре аласыз. Бұл ресурстар оқушыларға математикалық мәселелерді
шешу, есептік ойлау навигациясын мазмұндайтын мақалалар мен
видеолар көрсету, тапсырмалар мен мұғалім нұсқаларын ұсыну
мүмкіндігін береді.
14.“Робототехника” бөлімі бойынша цифрлық білім беру ресурстын
жасау
"Робототехника" бөлімі бойынша цифрлық білім беру ресурстарын жасау үшін
кейбір әдістерді қолдану мүмкін. Осы бөлім арқылы оқушыларға
робототехника технологиясын және аппараттарды қалыптастыру процесін
мазмұндайтын әдістерді, аспаптарды және кәсіби жетістіктерді үйретуге
мүмкіндік береді.
Енді біз осы бөлім бойынша цифрлық білім беру ресурстарын жасау
үшін кейбір әдістерді ұсынамыз:
1. Онлайн курстар: Робототехника бойынша онлайн курстар оқушыларға
роботтарды жасау, програмалау және жұмыс істеу үшін қажетті
теориялық және практикалық білімді ұсынады. Udemy, Coursera, edX
сияқты онлайн оқу платформалары арқылы көптеген робототехника
курстарын табу мүмкін.
2. Веб-сайттар мен блогтар: Робототехника тақырыбында мақалалар,
жазбалар және білімді мазмұндар жиналған веб-сайттар жасау мүмкін.
Оларда робототехника технологиясының негіздері, жасау және
программалау технологиялары, аппараттарды қалыптастыру және басқа
тақырыптар туралы мәліметтер беріледі.
3. Видео оқушылары: YouTube және басқа видео платформаларында
робототехника тақырыбында видеоларды көру арқылы оқушылар
роботтарды жасау, оларды программалау және жұмыс істеу процесін
танымалай алған болады.
4. Мобильді қолданбалар: Робототехника жөнінде мобильді қолданбалар
арқылы оқушыларға интерактивті оқу материалдары, тапсырмалар және
аспаптар ұсынылады.
5. Онлайн
лабораториялар
және
симуляторлар:
Онлайн
лабораториялар және симуляторлар арқылы оқушылар өздерінің
робототехника навигациясын практикалап, тест қозғалысында қолдау
көрсетіп, роботтарды қалыптастыру процесін үйрете алмайды.
6. Арнайы кітаптар және оқу материалдары: Робототехника тақырыбы
бойынша кітаптар, журналдар, мақалалар және мәліметтер
қолданбалары құрастырылады.
Осы әдістерді қолдану арқылы "Робототехника" бөлімі бойынша
цифрлық білім беру ресурстарын жасау мүмкін.
15.Компьютер. Ақпаратты ұсыну және өңдеу” бөлімі бойынша ашық,
жабық тест тапсырмаларын жасау
"Компьютер. Ақпаратты ұсыну және өңдеу" бөлімі бойынша ашық және
жабық тест тапсырмаларын жасау үшін кейбір әдістерді қолдану мүмкін. Осы
тесттер оқушылардың компьютерді пайдалану, интернет ресурстарын табу,
ақпаратты анализ қылу және түсіндіру арқылы білімін тексеру мүмкіндігін
береді.
Енді біз ашық және жабық тест тапсырмаларын жасау үшін кейбір
әдістерді ұсынамыз:
1. Ашық тест тапсырмалары:
 Оқушыларға компьютердің пайдалануы, интернет ресурстары мен
ақпаратты ұсыну және өңдеудің маңызды аспаптары туралы
сұрақтар ұсыну мүмкін. Бұл тесттерде оқушылар оларға дайын
ақпаратты тексере аледі.
2. Жабық тест тапсырмалары:
 Бұл тесттер оқушыларға компьютерді пайдалану, интернеттен
ақпарат іздеу және анализ қылу және сипаттау үшін санаға
қарағанда пайдаланылады. Олар интерактивті болып, оқушыларға
ақпаратты қайталау мен дайын сауалнаманы орындау мүмкіндігін
береді.
3. Онлайн тест платформаларын қолдану:
 Google
Forms, Quizizz, Kahoot сияқты онлайн тест
платформаларын қолдану арқылы тесттерді жасау және оларды
интерактивті түрде орындау мүмкін.
4. Компьютер программалық жасау:
 Тестті жасау үшін компьютер программалары пайдалану мүмкін.
Microsoft Word, Google Docs және LaTeX сияқты документтерді
пайдалану арқылы тестті жасау мүмкін.
5. Ақпараттық веб-сайттар мен мобильді қолданбалар:
 Бірнеше онлайн ресурстардағы тесттерді пайдалану арқылы
оқушыларға компьютердің пайдалануы және ақпаратты түсіндіру
мүмкін.
Осы адамдарды қолдану арқылы "Компьютер. Ақпаратты ұсыну және
өңдеу" бөлімі бойынша ашық және жабық тест тапсырмаларын жасау
мүмкін. Бұл тесттер оқушылардың ақпараттық технологияларды
пайдалану, интернеттен ақпарат іздеу және оны түсіну қабілеттерін
тексеру мүмкіндігін береді.
16.“Интернет желісінде жұмыс істеу ” бөлімі бойынша
орантуға арналған тест тапсырмаларын жасау
сәйкестік
"Интернет желісінде жұмыс істеу" бөлімі бойынша сәйкестік орантуға
арналған тест тапсырмаларын жасау үшін кейбір әдістерді қолдану
мүмкін. Осы тесттер оқушылардың интернеттен ақпарат іздеу, анализ
қылу және ұйымдастыруға дайындықтарын тексеру мүмкіндігін береді.
Енді біз сәйкестік орантуға арналған тест тапсырмаларын жасау үшін
кейбір әдістерді ұсынамыз:
1. Онлайн тест платформаларын қолдану:
 Google
Forms, Quizizz, Kahoot сияқты онлайн тест
платформаларын қолдану арқылы сәйкестік орантуға арналған
тесттерді жасау мүмкін. Олар интерактивті болып, оқушыларға
қатысуға түсу және мәнін тексеру мүмкіндігін береді.
2. Жабық тест тапсырмаларын құру:
 Онлайн тест платформаларын пайдалану арқылы сәйкестік
орантуға арналған тесттерді жасау мүмкін. Бұл тесттер жабық
болып, оқушыларға тексеру уақытта, орналастыру уақытта және
өз орнында орындау мүмкін.
3. Тақырыпқа байланысты интернеттегі ресурстардан пайдалану:
Сәйкестік орантуға арналған тесттерді жасау үшін интернеттегі
ресурстардан мәліметтерді, сұрақтарды және жауаптарды табу
мүмкін. Осы ресурстардың мұқабаляларын толықтыру арқылы
тест тапсырмаларын жасау мүмкін.
4. Оқулықтар мен материалдардан пайдалану:
 Оқулықтар мен басқа материалдардан кейбір сәйкестік орантуға
арналған сұрақтарды және жауаптарды таңдау арқылы тест
тапсырмаларын жасау мүмкін.
5. Оқушылардың интернеттегі жұмыс істеу қабілеттерін тексеру:
 Тест тапсырмаларын жасағаннан кейін олардың интернеттегі
жұмыс істеу қабілеттерін тексеру мүмкін. Бұл оқушылардың
ақпараттарды табу, анализ қылу және сәйкестік орантуға сәйкес
жауаптар табуға дайындықтарын тексеру мүмкіндігін береді.
Осы адамдарды қолдану арқылы "Интернет желісінде жұмыс істеу"
бөлімі бойынша сәйкестік орантуға арналған тест тапсырмаларын жасау
мүмкін. Бұл оқушыларға интернеттен ақпарат іздеу, анализ қылу және
сәйкестік орантуға сәйкес жауаптар табуға дайындықтарын тексеру
мүмкіндігін береді.

17.“Есептік ойлау” бөлімі бойынша цифрлық дұрыс тізбек
құрастыруға арналған тест тапсырмаларын жасау
"Есептік ойлау" бөлімі бойынша цифрлық дұрыс тізбектер құрастыруға
арналған тест тапсырмаларын жасау үшін кейбір әдістерді қолдану
мүмкін. Осы тесттер оқушыларға есептік ойлауды үйрету, есептерді
шешу және ақпаратты қолдану білімін тексеру үшін маңызды болады.
Енді біз "Есептік ойлау" бөлімі бойынша цифрлық дұрыс тізбектер
құрастыруға арналған тест тапсырмаларын жасау үшін кейбір әдістерді
ұсынамыз:
1. Онлайн тест платформаларын қолдану:
 Google Forms, Quizizz, Kahoot сияқты онлайн тест
платформаларын қолдану арқылы есептік ойлауды қамтамасыз
ету тесттерін жасау мүмкін. Бұл тесттерде оқушылар есептердің
дұрыстығын тексере аледі.
2. Математикалық есептердің кластарын жасау:
 Математикалық есептерді әр класта бөлу арқылы есептік
ойлауды қамтамасыз ету тесттерін жасау мүмкін. Бұл кластар
айырмашылық, квадраттық теңдеулер, линейліктер, геометрия
және т.б. болуы мүмкін.
3. Бірнеше дұрыс жауаптардың бар тесттерді жасау:
Оқушыларға бірнеше дұрыс жауаптарды қамтамасыз ету
тесттерін жасау мүмкін. Оларға дұрыстықтарын тексерудің
тиімді мүмкіндігі бар.
4. Оқулықтар мен материалдардан пайдалану:
 Есептік ойлау бойынша материалдардан сұрақтарды жасау
мүмкін. Олар математика кітаптары, онлайн ресурстар, сұрақтар
базасы және т.б. болуы мүмкін.
5. Оқушылардың оқу қабілеттеріне байланысты тесттерді жасау:
 Оқушылардың деңгейіне сәйкестікті тесттер жасау мүмкін. Бұл
оқушылардың білім деңгейін анықтау мүмкіндігі бар.
Осы адамдарды қолдану арқылы "Есептік ойлау" бөлімі бойынша
цифрлық дұрыс тізбектер құрастыруға арналған тест тапсырмаларын
жасау мүмкін. Бұл оқушыларға есептік ойлауды қамтамасыз ету және
олардың математикалық білімін тексеру мүмкіндігін береді.

18.“Скретч программалау ортасы” бойынша 2-сынып
оқушыларына берілетін ғылыми жобаның тақырыбын
анықтап, орындалу алгоритмін, бағалау критерийлерін жасау
"Скретч программалау ортасы" тақырыбы бойынша 2-сынып оқушыларына
берілетін ғылыми жоба орындауы үшін кейбір әдістерді қолдану мүмкін. Бұл
жоба оқушыларға программалауның негіздерін, алгоритмдерді құрастыруды,
компьютерлік көмекті ашуларды оқытуға негізделген.
Осы жобаны орындау үшін кейбір әдістер:
1. Тақырыпты анықтау: "Скретч программалау ортасы" тақырыбы бойынша
оқушыларға берілетін ғылыми жобаны тақырыпты анықтау мақсатынан
басталады. Мысалы, орындалу арқылы олардың Скретч деген программалау
ортасынан негізгі қолдау алуын және оны пайдалануды түсіндіру.
2. Ғылыми жобаның тақырыбын анықтау: Оқушыларға ғылыми жобаның
тақырыбын анықтау мақсатында, оның мақсаты, орналасуы, мазмұны және
оқушылардың барлық талаптары болуы мақсатты. Мысалы, "Ғылыми
жобаның тақырыбы: Скретч программалау ортасында алгоритмдерді жасау
және орындау" деп анықталуы мүмкін.
3. Оқушылардың қызығушылығын орнату: Осы жобаны орындау үшін
оқушылардың қызығушылығын орнату мақсатты. Мысалы, олардың ғылыми
қызығушылығын дамыту, творчылықты арттыру мен алған білімдерін
өнімділікті пайдалануын бекіту.
4. Орындау планын қарастыру: Орындау планын қарастыру мақсатында,
ғылыми жобаның мазмұнын және орындау процесін жасау керек. Бұл
жағдайда, оқушыларға жобаның кездейсоқ кезеңдерін, міндеттерін, сапалы
және уақытты анықтау керек.
5. Орындау: Осы ғылыми жобаны орындау кезінде оқушыларға Скретч
программалау ортасын пайдалану, алгоритмдерді жасау, оларды орындау мен
сыртқы қолдауды пайдалану тәжірибесін анықтау керек.
6. Тексеру және бағалау: Орындаудың аяқталуынан кейін оқушылардың
құжаттарын тексеру және орындалу процесін бағалау керек. Бұл жағдайда,
олардың мағынасын, орындау процесінің дұрыстығын, алгоритмдердің
дұрыстығын, өндірістердің көлемін, орындалу уақытын және сапалы
аяқталуын тексеру керек.
Осы әдістерді пайдалану арқылы "Скретч программалау ортасы" тақырыбы
бойынша ғылыми жобаның орындалуы мүмкін. Бұл жоба оқушыларға
программалауның негіздерін, алгоритмдерді құрастыруды, компьютерлік
көмекті ашуларды оқытуға негізделген.
19.Цифрлық сауаттылық пәнінен бастауыш сынып
оқушыларының
Цифрлық сауаттылық пәнінен бастауыш сынып оқушыларының білімін
бағалауда қолданылатын онлайн сервистерді талдау мақсатында кейбір
сервистерге қарап көреік. Осы сервистер оқушылардың цифрлық сауаттылық
білімін тексеру, қолданушылардың білім деңгейін анықтау мен олардың
дамуын көмектеседі.
1. Khan Academy: Khan Academy онлайн платформасы білім берудің алғашқы
деңгейіне арналған топтық видео-уроктармен және оқу материалдарымен
бірге арнайы оқу модульдерін ұсынады. Олардың "Білім Бағытын Бағалау"
бөлімі оқушылардың цифрлық сауаттылық білімін тексеру үшін сұрақтармен
толықтарын тексереді.
2. Code.org: Code.org онлайн платформасы оқушыларға программалау және
алгоритмдерді негізделген топтық ойындармен оқытуға мүмкіндік береді.
Олардың "Тапсырмалар" бөлімі арқылы оқушылар сауаттылық, логика,
алгоритмдер мен компьютерлік дене туралы мәліметтерді тексере алар.
3. Scratch: Scratch, Массачусетт технологиялар университетінің жобалық бөлімі
тарапынан құрылған онлайн платформа болып табылады. Оқушылар осы
платформада әр түрлі алгоритмдерді жасауға болады. Олардың түрлі
модульдері және қолданушылардың жасаған проекттерін көруден
оқушылардың цифрлық сауаттылық білімін тексеруге көмектеседі.
4. Edmodo: Edmodo онлайн оқу платформасы оқушылардың оқу процесін
жүргізу үшін қолданылады. Оны қолдану арқылы мұғалімдер студенттердің
жұмыс істеулерін тексеріп, тапсырмаларын бағалауға болады.
Бұл сервистер оқушылардың цифрлық сауаттылық білімін тексеру мен
көмектесуге көмектесетін құралдар болып табылады. Бұларды пайдалану
арқылы оқушылар өз білімінің деңгейін анықтауға және көмектесетін
кеңейтілген мәліметтер мен мәліметтерді пайдалануға болады.
20.Цифрлық сауаттылық пәнінен “Есептік ойлау” бөлімі бойынша
интеллектуалдық картаның макетін жасау
"Есептік ойлау" бөлімі бойынша интеллектуалдық картаның макетін
жасау үшін кейбір қадамдарды орындау мүмкін. Осы картаның
мақсаты - оқушылардың есептік ойлау қабілеттерін және кеңейтілген
білімін көрсету.
1. Тақырыпты анықтау: Есептік ойлау бөлімі бойынша
интеллектуалдық картаның мақсатын түсіндіру үшін тақырыпты
анықтау керек. Мысалы, "Есептік ойлау" бөлімі оқушыларға
алгоритмдерді жасау, сауаттылықты дамыту, және есептерді шешу
үшін көмек көрсету мақсатты.
2. Жиынтықтарды белгілеу: Интеллектуалдық картаның көмегімен
біріншіден басқа оқу материалдарын, алғашқы тақырыптарды,
оқушылардың үйретілген мазмұндарын белгілейміз.
3. Іріктеулерді жіберу: Бастапқы тақырыптардың көмегімен
жиынтықтарды құрастырудағы басымды баптауларды, және оларды
қаптамауға болатын керек өзгерістерді белгілейміз.
4. Есептер мен үйрету құралдарын қосу: Есептерді шешуді үйрету үшін
керісінше материалдарды қосу керек. Бұл есептердің дұрыстығын
тексеру мүмкіндігін қамтамасыз етеді.
5. Алғашқы тақырыптардың және есептердің байланысын көрсету:
Тақырыптарды байланыстыру арқылы, алғашқы тақырыптар мен
есептердің байланысын көрсету мүмкін.
6. Кеңейтулерді белгілеу: Картада оқушылардың есептік ойлауды
дамытуға кеңейтілген жолдарды көрсету мүмкін.
7. Байланыс кескінін жасау: Есептік ойлауды дамытуға және есептерді
шешуде кескінге қалай байланыстықты көрсету мүмкін.
Осы қадамдарды орындағаннан кейін, "Есептік ойлау" бөлімі бойынша
интеллектуалдық картаның макетін жасау мүмкін болады. Бұл картада
оқушылардың цифрлық сауаттылық білімін және есептік ойлау
қабілеттерін дамытуға көмектесетін көрсеткіштер және ақпараттар
болады.
21.Цифрлық сауаттылық пәнінен «Роботтар елінде» атты ертегінің
сценарийін жазу, скретчте кодын жасап көрсету
"Роботтар елінде" атты ертегінің сценарийін жазу үшін скретчте кодты
жасау үшін кейбір қадамдарды орындау мүмкін. Бұл ертегінің
көрсетушілерін, сәнділерін, және іс-шараларын сипаттауға көмектеседі.
Алгоритмді жазу мен скретчте кодты жасау үшін көптеген
бағдарламалау техниктері пайдаланылады.
1. Сценарий жазу: Ертегінің сценарийін жазу керек. Бұл сценарийде
ертегінің атқаруын, артуын, әрекеттерін, сәнділерін, сәнерлердің
сипаттамаларын, сауаттылығын және басқа деталдарды көрсету қажет.
2. Скретчте кодты жазу: Скретч платформасында сценарийдің
көрсетушілерін және әрекеттерін сипаттау үшін кодты жазу мүмкін.
Мысалы, роботтық ертегінің тілегін қабылдау, қазіргі аралықты
білдіру, жылжу, түрлендіру және тәуелділік байланысты әрекеттерді
аяқтау мүмкін.
3. Бағдарламалау алгоритмдерін қосу: Сценарийде көрсетілген барлық
әрекеттерге сәнділер мен бағдарламалау алгоритмдерін қосу қажет. Бұл
алгоритмдер роботтық ертегіндің әрекеттерін бұйрықтау, келесі
әрекетті орындау, және басқа функционалдарды аяқтауға көмектеседі.
4. Кодты тексеру: Кодты жазған кейде, онда қателіктер болуы мүмкін.
Оларды түзету үшін кодты тексеру мақсатты. Бұл жағдайда, скретчтің
интерфейсінде қосылған кодты тексеруге мүмкіндік береді.
5. Ертегіннің іс-шарасын аяқтау: Кодты тексеруден кейін, ертегіннің
сценарийін аяқтау үшін оны іске асыруға болады. Бұл жағдайда,
роботтық ертегінің жұмысын тексеру және әрекеттерін көру мүмкін.
Бұл қадамдарды орындап, "Роботтар елінде" атты ертегінің сценарийін
жазу мен скретчте кодты жасау мүмкін болады. Бұл қадамдар арқылы
оқушылардың цифрлық сауаттылық қабілеттерін дамыту мен
технологиялық деңгейін арттыруға көмек көрсетеді.
22.Цифрлық сауаттылық пәнінде “«Сұрақ сөздер», «Миға
шабуыл», «Пікірталас» әдістерін қалай пайдалануға болатынын
мысалдармен көрсетіңіз
Цифрлық сауаттылық пәнінде оқытудың әртүрлі әдістерін қолдану
оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттырып, білімдерін
тереңдетуге мүмкіндік береді. Осы пәнде «Сұрақ сөздер», «Миға
шабуыл», «Пікірталас» әдістерін қолдану арқылы оқушылардың сыни
ойлауын, логикалық байланыстарын және коммуникативтік
дағдыларын дамытуға болады. Әр әдісті қолданудың мысалдарын
қарастырайық:
1. Сұрақ сөздер әдісі
Мақсаты: Оқушылардың жаңа тақырыпты түсінуін тереңдету және
сыни ойлауды дамыту.
Мысал: Тақырып: «Интернет қауіпсіздігі»
Жоспар:
1. Кіріспе: Мұғалім интернет қауіпсіздігі туралы қысқаша мәлімет береді.
2. Сұрақ сөздер: Мұғалім тақтаға немесе интерактивті тақтаға сұрақ
сөздер жазып қояды: «Кім?», «Не?», «Қайда?», «Қашан?», «Неліктен?»,
«Қалай?».
3. Талқылау:
 Кім интернетте қауіпсіздікті сақтауы керек?
 Интернеттегі қауіпсіздік не үшін маңызды?
 Интернетте қайда қауіпсіздікті сақтау қажет?
 Қашан интернет қауіпсіздігін сақтау керек?
 Неліктен интернет қауіпсіздігі туралы білуіміз қажет?
 Қалай интернетте қауіпсіздік сақтауға болады?
Қорытынды: Оқушылар өз ойларын бөлісіп, тақырыпты терең
түсінеді.
2. Миға шабуыл әдісі
Мақсаты: Оқушылардың шығармашылық ойлауын және топтық
жұмыс дағдыларын дамыту.
Мысал: Тақырып: «Цифрлық сауаттылықты қалай жақсартуға
болады?»
Жоспар:
1. Кіріспе: Мұғалім цифрлық сауаттылықтың маңыздылығы туралы
мәлімет береді.
2. Миға шабуыл: Оқушыларды топтарға бөлу.
3. Шығармашылық процесс: Әр топқа цифрлық сауаттылықты
жақсарту жолдарын ойластыру тапсырмасы беріледі.
 Оқушылар идеяларын жазып отырады (жазбалар, суреттер,
слайдтар).
4. Талқылау: Әр топ өз идеяларын сыныпқа таныстырады.
Қорытынды: Оқушылар әртүрлі әдістерді ұсынып, өз идеяларын
ортаға салады. Мұғалім оқушылардың ұсыныстарын жинақтап,
қорытынды жасайды.
3. Пікірталас әдісі
Мақсаты: Оқушылардың пікірін қорғау, дәлелдер келтіру және тыңдау
дағдыларын дамыту.
Мысал: Тақырып: «Интернеттегі ақпарат сенімділігі»
Жоспар:
1. Кіріспе: Мұғалім интернеттегі ақпараттың сенімділігі туралы қысқаша
мәлімет береді.
2. Тақырыпты таңдау: «Интернеттегі барлық ақпарат сенімді ме?»
3. Пікірталас: Оқушыларды екі топқа бөлу (келісетіндер және
келіспейтіндер).
 Әр топ өз көзқарастарын дәлелдеп, мысалдар келтіреді.
4. Талқылау: Әр топ өз дәлелдерін ұсынады, қарсы топтың дәлелдерін
тыңдайды және жауап береді.
Қорытынды: Пікірталас соңында мұғалім оқушылардың пікірлерін
қорытындылайды және интернеттегі ақпаратты қалай тексеру керектігі
туралы кеңестер береді.
Қорытынды
Осы әдістерді қолдану арқылы цифрлық сауаттылық пәнінде
оқушылардың белсенді қатысуын қамтамасыз етуге болады. «Сұрақ
сөздер» әдісі оқушылардың сұрақ қоя білу және жауап беру
дағдыларын дамытады, «Миға шабуыл» әдісі шығармашылық ойлауды
ынталандырады, ал «Пікірталас» әдісі сыни ойлау мен
коммуникативтік дағдыларды жетілдіруге көмектеседі.




23.Цифрлық сауаттылық пәнінен рефлексия жасауда
қолданылатын әдістер
Цифрлық сауаттылық пәнінде рефлексия жасау оқушыларға алған
білімдерін бағалауға, өздерінің оқу процесін түсінуге және келешекте
не істеу керектігін анықтауға көмектеседі. Рефлексия жасау әдістерін
қолдану арқылы мұғалім оқушылардың оқу нәтижелерін жақсартуға
және олардың дамуын қадағалауға мүмкіндік алады. Міне, бірнеше
тиімді рефлексия әдістері:
1. Жеке жазбалар (журнал)
Мақсаты: Оқушылардың оқу процесі туралы өз ойларын, сезімдерін
және түсініктерін жазбаша түрде бейнелеу.
Мысал:
Әр сабақтың соңында оқушыларға 5-10 минут уақыт беріледі. Олар
өздерінің не үйренгені, қандай қиындықтармен кездескені және
келешекте не істеу керек екендігі туралы ойларын жазады.
Мұғалім бұл жазбаларды қарап, кері байланыс береді және қажетті
жерлерде көмек көрсетеді.
2. Өзін-өзі бағалау парағы
Мақсаты: Оқушыларға өздерінің оқу нәтижелерін бағалау және даму
аймақтарын анықтау мүмкіндігін беру.
Мысал:
Оқушыларға арнайы өзін-өзі бағалау парақтары таратылады, онда олар
белгілі бір тапсырмаларды немесе сабақтарды қалай орындағанын
бағалайды.
Парақта келесі сұрақтар болуы мүмкін:
 Мен бүгін не үйрендім?
 Қандай тапсырмалар қиын болды және неге?
 Қандай дағдыларды жақсартуым керек?
3. Кері байланыс карточкалары
Мақсаты: Оқушылардан сабақтың соңында қысқа кері байланыс алу.
Мысал:








Сабақтың соңында әр оқушыға кішкентай карточка таратылады, онда
олар 2-3 сұраққа жауап береді:
 Бүгінгі сабақтың ең маңызды бөлімі қандай болды?
 Қандай сұрақтарың бар?
 Сабақты жақсарту үшін қандай ұсыныстарың бар?
4. Топтық рефлексия
Мақсаты: Оқушылардың өзара кері байланыс беру арқылы
командалық жұмыс дағдыларын дамыту.
Мысал:
Оқушыларды топтарға бөліп, әр топқа өткен сабақ туралы рефлексия
жасау тапсырмасы беріледі.
Әр топ өз ойларын талқылап, презентация немесе постер жасап,
сыныпқа ұсынады.
5. «Плюс, Минус, Қызықты» (ПМҚ) әдісі
Мақсаты: Оқушылардың сабақ туралы ойларын жүйелі түрде жинау.
Мысал:
Сабақтың соңында оқушылар үш бағаны толтырады:
 Плюс: Сабақта ұнаған нәрселер.
 Минус: Қиындықтар немесе ұнамаған нәрселер.
 Қызықты: Қызықты болған немесе таңқалдырған нәрселер.
6. Электрондық сауалнамалар
Мақсаты: Оқушылардың цифрлық сауаттылық деңгейін бағалау және
кері байланыс алу.
Мысал:
Google Forms, SurveyMonkey сияқты платформаларды қолданып,
мұғалім рефлексияға арналған сауалнамалар жасайды.
Оқушылар онлайн сауалнамаларды толтырып, мұғалімге кері байланыс
береді.
7. Формативті бағалау
Мақсаты: Оқушылардың оқу процесінде жетістіктерін үздіксіз
бағалау.
Мысал:
Сабақ барысында қысқа тесттер, викториналар немесе тапсырмалар
беріледі.
Оқушылар нәтижелерін талдап, өздерінің түсініктерін және
жетістіктерін бағалайды.
Қорытынды
Цифрлық сауаттылық пәнінде рефлексия жасау әдістерін қолдану
оқушылардың оқу процесін терең түсінуіне, өзіндік бағалау
қабілеттерін дамытуға және болашақта жақсы нәтижелерге жетуге
көмектеседі. Бұл әдістерді жүйелі түрде қолданып, мұғалім
оқушылардың оқу қажеттіліктеріне сәйкес түзетулер енгізіп, олардың
дамуын қадағалай алады.







24.“Компьютер. Ақпаратты ұсыну және өңдеу” бөлімін оқыту
мазмұны
"Компьютер. Ақпаратты ұсыну және өңдеу" бөлімін оқыту
мазмұны
Мақсаты: Оқушыларды компьютердің негізгі компоненттерімен,
ақпаратты өңдеу және ұсыну принциптерімен таныстыру, олардың
компьютерлік сауаттылығын арттыру.
1. Компьютердің негізгі компоненттері
Аппараттық қамтамасыз ету:
 Процессор (CPU)
 Жедел жад (RAM)
 Тұрақты жад (Hard Drive, SSD)
 Енгізу құрылғылары (пернетақта, тінтуір)
 Шығару құрылғылары (монитор, принтер)
 Жүйелік блоктың құрылымы және оның компоненттері
Бағдарламалық қамтамасыз ету:
 Операциялық жүйелер (Windows, macOS, Linux)
 Қолданбалы бағдарламалар (кеңсе бағдарламалары, браузерлер)
 Жүйелік бағдарламалар (драйверлер, утилиттер)
2. Ақпарат ұғымы және оның түрлері
Ақпараттың анықтамасы:
 Ақпарат дегеніміз не?
 Ақпараттың қасиеттері (дәлдік, толықтық, өзектілік, түсініктілік)
Ақпарат түрлері:
 Мәтіндік ақпарат
 Сандық ақпарат
 Графикалық ақпарат
 Дыбыстық ақпарат
 Видеоматериалдар
3. Ақпаратты өңдеу тәсілдері
Мәтіндік ақпаратты өңдеу:
 Мәтіндік редакторларды (Word, Google Docs) қолдану
 Мәтіндерді теру, түзету, форматтау
 Мәтінді іздеу және ауыстыру функцияларын пайдалану
Сандық ақпаратты өңдеу:
 Электрондық кестелерді (Excel, Google Sheets) қолдану
 Формулалар мен функцияларды пайдалану
 Мәліметтерді визуализациялау (графиктер, диаграммалар)
Графикалық ақпаратты өңдеу:
Графикалық редакторларды (Paint, Photoshop) қолдану
 Суреттерді салу, өңдеу, сақтау
 Графиктік файлдардың түрлері (JPEG, PNG, GIF)
Дыбыстық және бейнематериалдарды өңдеу:
 Аудиоредакторларды (Audacity) қолдану
 Видеоредакторларды (Movie Maker, iMovie) қолдану
 Дыбыстық және бейнематериалдарды монтаждау, кесу, сақтау
4. Ақпаратты ұсыну тәсілдері
Мәтіндік ақпаратты ұсыну:
 Презентацияларды (PowerPoint, Google Slides) жасау
 Слайдтарды безендіру, мәтіндік және графикалық элементтерді
қосу
 Презентацияны демонстрациялау
Графикалық ақпаратты ұсыну:
 Графиктер мен диаграммаларды құру және пайдалану
 Инфографика жасау принциптері
Дыбыстық және бейне ақпаратты ұсыну:
 Аудио және видео файлдарды ойнату құралдары
 Аудио және видео файлдарды интернетте орналастыру (YouTube,
SoundCloud)
5. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері
Ақпаратты қорғау тәсілдері:
 Компьютерлік вирустар және антивирус бағдарламалары
 Ақпаратты резервтік көшіру
 Құпиясөздерді қорғау және қолдану
Жеке мәліметтерді қорғау:
 Интернеттегі жеке мәліметтерді қорғау
 Әлеуметтік желілерде қауіпсіздік ережелері
6. Практикалық жұмыстар
Мәтіндік құжаттар жасау және өңдеу:
 Презентация құру
 Кесте құру және оны мәліметтермен толтыру
Графикалық редакторларды қолдану:
 Сурет салу және оны өңдеу
 Графиктер мен диаграммалар жасау
Дыбыстық және бейне файлдарды өңдеу:
 Аудиофайлдарды жазу және монтаждау
 Бейнефайлдарды құрастыру және өңдеу
Қорытынды
Осы мазмұн негізінде оқушылар компьютердің негізгі
компоненттерімен, ақпаратты өңдеу және ұсыну тәсілдерімен танысып,
цифрлық сауаттылықтарын арттырады. Бұл бөлімдегі білімдерін іс










жүзінде қолдану арқылы олар практикалық дағдыларын дамытады
және ақпараттық технологиялар саласындағы алғашқы қадамдарын
жасайды.
25.“Интернет желісінде жұмыс істеу ” бөлімін оқыту мазмұны








"Интернет желісінде жұмыс істеу" бөлімін оқыту мазмұны
Мақсаты: Оқушыларды интернет желісінің негізгі ұғымдарымен
таныстыру, интернетте қауіпсіз және тиімді жұмыс істеу дағдыларын
қалыптастыру.
1. Интернеттің негізгі ұғымдары
Интернет дегеніміз не?
 Интернеттің анықтамасы
 Интернеттің тарихы және дамуы
Интернет құрылымы
 Серверлер және клиенттер
 Домендер және URL мекенжайлар
 IP мекенжайлары және DNS
2. Интернетке қосылу тәсілдері
Интернет қызметін жеткізушілер (ISP)
 Модемдер және роутерлер
 Wi-Fi және Ethernet
Браузерлерді пайдалану
 Браузерлердің негізгі түрлері (Google Chrome, Mozilla Firefox,
Microsoft Edge)
 Браузердің интерфейсі және функциялары
3. Ақпаратты іздеу және табу
Іздеу жүйелері
 Іздеу жүйелері дегеніміз не? (Google, Bing, Yahoo)
 Іздеу жүйелерін қолдану тәсілдері
Іздеу сұраныстарын құрастыру
 Негізгі және кеңейтілген іздеу сұраныстары
 Іздеу операторлары (AND, OR, NOT, " ")
4. Электрондық пошта (Email)
Электрондық поштаның негіздері
 Электрондық пошта дегеніміз не?
 Электрондық поштаның жұмыс принциптері
Электрондық поштаны пайдалану
 Пошта жәшігін ашу (Gmail, Outlook, Yahoo Mail)
 Хат жазу және жауап беру
 Файлдарды қосу (attachment)












5. Әлеуметтік желілер және коммуникация
Әлеуметтік желілердің түрлері
 Facebook, Instagram, Twitter, LinkedIn
Әлеуметтік желілерді пайдалану
 Профиль жасау және баптау
 Достармен және таныстармен байланыс орнату
 Пост жазу және бөлісу
6. Онлайн қауіпсіздік және этика
Интернеттегі қауіпсіздік ережелері
 Құпиясөздерді қорғау және қауіпсіздік
 Фишинг және зиянды бағдарламалардан қорғау
Онлайн этика
 Интернетте дұрыс мінез-құлық ережелері
 Кибербуллинг және оны болдырмау
7. Бұлттық қызметтер және файлдармен жұмыс
Бұлттық сақтау қызметтері
 Google Drive, Dropbox, OneDrive
 Бұлттық қызметтерді пайдалану және файлдарды сақтау
Файлдармен жұмыс істеу
 Файлдарды жүктеу және жүктеп алу
 Файлдарды бөлісу және бірлесіп жұмыс істеу
8. Интернеттегі білім беру ресурстары
Онлайн оқу платформалары
 Khan Academy, Coursera, Udemy
Онлайн кітапханалар және энциклопедиялар
 Wikipedia, Google Books
9. Практикалық жұмыстар
Интернет арқылы ақпаратты іздеу:
 Іздеу жүйелерін қолдану арқылы ақпарат табу
 Нақты бір тақырып бойынша мәлімет жинау
Электрондық пошта арқылы хат алмасу:
 Электрондық пошта арқылы хат жазу және файл жіберу
 Электрондық поштаны пайдалану қауіпсіздігі
Әлеуметтік желілерде жұмыс істеу:
 Профиль жасау және пост жазу
 Әлеуметтік желілердегі қауіпсіздік баптаулары
Бұлттық қызметтерді пайдалану:
 Файлдарды бұлтқа жүктеу және оларды бөлісу
 Бірлесіп жұмыс істеу үшін бұлттық қызметтерді қолдану
Қорытынды
Бұл бөлім оқушыларды интернет желісінің негіздерімен, интернетте
ақпаратты іздеу және табу, электрондық пошта арқылы хат алмасу,
әлеуметтік желілерде қауіпсіз жұмыс істеу, бұлттық қызметтерді
пайдалану және интернеттегі қауіпсіздік пен этика ережелерімен
таныстырады. Практикалық жұмыстар арқылы оқушылар алған
білімдерін іс жүзінде қолдануға мүмкіндік алады, бұл олардың
цифрлық сауаттылығын арттырады.
26.Есептік ойлау” бөлімін оқыту мазмұны








"Есептік ойлау" бөлімін оқыту мазмұны
Мақсаты: Оқушыларды есептік ойлаудың негізгі ұғымдарымен
таныстыру, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту, проблемаларды
шешу және бағдарламалау дағдыларын қалыптастыру.
1. Есептік ойлау негіздері
Есептік ойлау дегеніміз не?
 Есептік ойлаудың анықтамасы
 Есептік ойлаудың компоненттері (жүйелі талдау, алгоритмдер
құру, деректерді өңдеу, проблемаларды шешу)
Есептік ойлау процесі:
 Проблемаларды анықтау
 Проблемаларды бөлшектеу
 Моделдеу және абстракциялау
 Алгоритмдер құру
2. Алгоритмдер және олардың түрлері
Алгоритм дегеніміз не?
 Алгоритмнің анықтамасы және қасиеттері
 Алгоритмдердің маңыздылығы
Алгоритмдердің түрлері:
 Сызықтық алгоритмдер
 Тармақталған алгоритмдер
 Циклдік алгоритмдер
3. Деректер құрылымы
Деректер түрлері:
 Айнымалылар және тұрақтылар
 Мәтіндік, сандық және логикалық деректер
Деректер құрылымы:
 Тізімдер және массивтер
 Кестелер және деректер базасы негіздері
4. Проблемаларды шешу тәсілдері
Проблемаларды талдау:
 Проблемаларды кішігірім бөліктерге бөлу
 Әртүрлі шешу жолдарын қарастыру
Шешімдерді бағалау:
Шешімдердің тиімділігі мен орындалу уақыты
 Шешімдердің дұрыс және тиімді болуын қамтамасыз ету
5. Бағдарламалау негіздері
Бағдарламалау тілдері:
 Бағдарламалау тілдерінің мысалдары (Python, Scratch)
 Бағдарламалау тілдерінің синтаксисі және семантикасы
Программалау ортасы:
 Программалау ортасын орнату және баптау
 Программалау ортасында жұмыс істеу
6. Алгоритмдерді жазу және тестілеу
Алгоритмдерді жазу:
 Алгоритмдерді жазу ережелері
 Псевдокод және блок-схемалар
Алгоритмдерді тестілеу:
 Тестілеу әдістері
 Қателерді түзету және дебагинг
7. Практикалық тапсырмалар
Алгоритмдерді құру және кодтау:
 Жай және күрделі алгоритмдерді жазу
 Кодты жазу және тестілеу
Проблемаларды шешу:
 Мектеп өмірінен алынған нақты мысалдармен жұмыс істеу
 Есептік ойлауды қолдана отырып проблемаларды шешу
8. Есептік ойлауды дамыту ойындары мен жаттығулары
Логикалық ойындар:
 Шахмат, судоку, ребустар
Бағдарламалау ойындары:
 Code.org, Scratch ойындары
 Логикалық есептерді шешу ойындары
Қорытынды
"Есептік ойлау" бөлімін оқыту оқушылардың логикалық ойлау,
алгоритмдер құру және проблемаларды шешу дағдыларын дамытады.
Оқушылар есептік ойлаудың негізгі ұғымдарын меңгеріп, әртүрлі
проблемаларды тиімді шешу үшін қолданылатын әдістерді үйренеді.
Бұл бөлім оқушылардың цифрлық сауаттылығын арттырып, оларды
болашақта күрделі есептер мен жобалармен жұмыс істеуге
дайындайды.









27.“Робототехника” бөлімін оқыту мазмұны
28.“Робототехника” бөлімі бойынша 4-сынып оқушыларына
берілетін ғылыми жобаның тақырыбын анықтап, орындалу
алгоритмін, бағалау критерийлерін жасау









Ғылыми жобаның тақырыбы:
"Автономды қоқыс жинаушы роботты жасау және бағдарламалау"
Жобаның мақсаты:
4-сынып оқушыларын робототехника негіздерімен таныстыру,
қарапайым робот құрастыру және бағдарламалау дағдыларын дамыту,
қоршаған ортаны қорғау туралы түсінік қалыптастыру.
Жобаны орындау алгоритмі:
1. Жобаның жоспарын құру
Тақырыпты таныстыру: Мұғалім жобаның тақырыбы мен мақсатын
түсіндіреді.
Зерттеу сұрағын анықтау: "Қоқыс жинаушы робот қоршаған ортаны
тазалауға қалай көмектесе алады?"
2. Жобаның теориялық бөлімін дайындау
Робототехника негіздері: Оқушыларға роботтардың түрлері, олардың
қызметі, және негізгі компоненттері туралы ақпарат беру.
Экологиялық мәселелер: Қоқыс жинаудың маңыздылығы, қоршаған
ортаны қорғау туралы талқылау.
3. Жобаның практикалық бөлімін орындау
Роботты жобалау:
 Қолданылатын материалдар мен құралдарды анықтау (LEGO
Mindstorms, VEX IQ немесе басқа конструкторлар).
 Роботтың дизайнін құрастыру.
 Қоқыс жинауға арналған арнайы құралдар (манипулятор,
қорапша т.б.) жасау.
Роботты құрастыру:
 Роботтың негізін жинау.
 Датчиктер мен манипуляторларды орнату.
Роботты бағдарламалау:
 Роботтың қозғалуы үшін қарапайым алгоритмдер жазу.
 Датчиктердің көмегімен қоқысты тану және жинау
бағдарламасын құру.
Роботты тестілеу:
 Роботтың әртүрлі жағдайларда жұмыс істеуін тексеру.
 Қателерді анықтау және түзету.
4. Жобаны қорғауға дайындалу
Презентация жасау:
 Жобаның әр кезеңін суреттермен және түсініктемелермен
көрсету.
Роботтың қалай жұмыс істейтінін видеоға түсіру.
Жобаның нәтижелерін талдау:
 Роботтың тиімділігін бағалау.
 Жұмысты жақсарту үшін ұсыныстар жасау.
5. Жобаны қорғау
Презентация өткізу: Оқушылар өз жобаларын сынып алдында
қорғайды.
Сұрақтарға жауап беру: Мұғалім мен оқушылардың сұрақтарына
жауап беру.
Бағалау критерийлері:
1. Жобаның мазмұны
Тақырыптың ашылуы: Жобаның тақырыбы мен мақсатына сай
келуі.
Теориялық бөлімнің толықтығы: Робототехника және экология
туралы ақпараттың толық және дұрыс берілуі.
2. Практикалық бөлім
Роботтың құрастырылуы: Роботтың дұрыс және берік
құрастырылуы.
Бағдарламалау: Роботтың бағдарламасының дұрыс жұмыс істеуі,
алгоритмнің тиімділігі.
Тестілеу: Роботтың әртүрлі жағдайларда жұмыс істеу қабілеттілігі.
3. Жобаның презентациясы
Презентацияның сапасы: Слайдтардың көрнекілігі, логикалық
құрылымы.
Жобаны қорғау: Оқушылардың өз жобаларын түсіндіру қабілеті,
сұрақтарға жауап беру.
4. Топтық жұмыс
Командалық жұмыс: Топ мүшелерінің бірлесіп жұмыс істеуі,
міндеттерді бөлісуі.
Жауапкершілік: Әр оқушының жобаға қосқан үлесі.
5. Инновация және шығармашылық
Шығармашылық: Роботтың дизайны мен функцияларының ерекше
және шығармашылық шешімдер.
Инновация: Жобада жаңа идеялар мен әдістерді қолдану.
Қорытынды
Бұл жоба оқушыларды робототехникамен таныстырып қана қоймай,
экологиялық мәселелерге назар аударуға, топта жұмыс істеу
дағдыларын дамытуға көмектеседі. Бағалау критерийлері
оқушылардың әртүрлі аспектілерде өзін көрсетуге мүмкіндік береді,
бұл олардың білім деңгейін толық бағалауға мүмкіндік береді.















29.“Цифрлық сауаттылық” пәнінен 4-сыныптарға арналған
факультативтік сабақтың тақырыбын, мазмұнын анықтаңыз







Факультативтік сабақтың тақырыбы:
"Цифрлық әлемнің негіздері және қауіпсіздігі"
Сабақтың мақсаты:
4-сынып оқушыларын цифрлық әлемнің негізгі ұғымдарымен
таныстыру, интернеттегі қауіпсіздік ережелерін үйрету, және
компьютерлік этиканың маңыздылығын түсіндіру.
Сабақтың мазмұны:
1. Кіріспе
Сабақтың мақсаты мен жоспарын түсіндіру:
 Оқушыларды цифрлық әлемнің негізгі ұғымдарымен таныстыру.
 Интернеттегі қауіпсіздік ережелерін үйрету.
 Компьютерлік этика және цифрлық із қалдыру туралы түсіндіру.
2. Цифрлық әлемнің негізгі ұғымдары
Цифрлық құрылғылар:
 Компьютер, планшет, смартфон және олардың негізгі қызметтері.
 Цифрлық құрылғылардың негізгі компоненттері (процессор,
жедел жады, қатты диск және т.б.).
Интернет және оның мүмкіндіктері:
 Интернеттің анықтамасы және тарихы.
 Веб-сайттар, электрондық пошта, әлеуметтік желілер, онлайн
ойындар.
3. Интернеттегі қауіпсіздік ережелері
Құпиясөздер және жеке ақпаратты қорғау:
 Құпиясөздер жасау ережелері (күрделі, ұзын, әріптер мен сандар
аралас).
 Жеке ақпаратты (аты-жөні, мекен-жайы, телефон нөмірі)
бөліспеу маңыздылығы.
Интернеттегі қауіпті жағдайлар:
 Фишинг, вирустар, зиянды бағдарламалар.
 Қауіпті сілтемелер мен файлдарды ашудан сақтану.
Құпиялылық баптаулары:
 Әлеуметтік желілердегі құпиялылық баптауларын тексеру және
баптау.
 Құпиялылық баптауларын дұрыс орнату.
4. Компьютерлік этика және цифрлық із қалдыру
Компьютерлік этика:
 Интернетте әдептілік ережелерін сақтау.
 Онлайнда басқа адамдармен дұрыс қарым-қатынас жасау
(сыйластық, достық қарым-қатынас).










Цифрлық із қалдыру:
 Интернетте қалдырылған ақпараттың ұзақ уақыт сақталуы.
 Жеке деректердің қауіпсіздігі мен жеке өмірді қорғау.
5. Практикалық жұмыс
Құпиясөздерді құру:
 Оқушылармен бірге күрделі құпиясөздер жасау және оларды есте
сақтау тәсілдерімен бөлісу.
Интернет қауіпсіздігін талқылау:
 Әртүрлі интернет қауіпсіздігі жағдайларын талқылау (мысалы,
фишинг хаттары, қауіпті сілтемелер).
 Қауіпті жағдайларда қалай әрекет ету керектігін түсіндіру.
Әлеуметтік желілерде қауіпсіздік баптауларын орнату:
 Оқушыларға әлеуметтік желілерде құпиялылық баптауларын
орнатуды көрсету.
 Жеке ақпаратты қорғау бойынша практикалық кеңестер беру.
6. Қорытынды
Сабақтың негізгі түйіндерін қайталау:
 Цифрлық құрылғылар мен интернеттің негізгі мүмкіндіктері.
 Интернеттегі қауіпсіздік ережелері мен компьютерлік этика.
Оқушылардың сұрақтарына жауап беру:
 Оқушылардың сұрақтарына жауап беру және олардың түсінбеген
жерлерін түсіндіру.
Үй тапсырмасы:
 Оқушылардан өз ата-аналарына интернеттегі қауіпсіздік
ережелерін түсіндіруді сұрау.
 Келесі сабаққа дейін интернеттегі қауіпсіздік ережелерін сақтау
туралы эссе жазу.
Бағалау критерийлері:
Сабақтағы белсенділік: Оқушылардың сұрақтарға жауап беруі,
пікірталасқа қатысуы.
Практикалық тапсырмаларды орындау: Құпиясөз жасау,
қауіпсіздік баптауларын орнату.
Үй тапсырмасын орындау: Эссе жазу және ата-аналарымен
интернеттегі қауіпсіздік туралы әңгімелесу.
Бұл факультативтік сабақ оқушыларға цифрлық әлемде қауіпсіз және
әдепті түрде жұмыс істеуді үйретеді, олардың цифрлық сауаттылығын
арттырады және интернеттегі қауіпсіздік туралы түсініктерін
кеңейтеді.
30.Цифрлық сауаттылық пәнінен Блум таксономиясына сәйкес 3
деңгейден тұратын бағалау тапсырмаларын жасау

Блум таксономиясына сәйкес цифрлық сауаттылық пәнінен
бағалау тапсырмалары
Блум таксономиясы бойынша бағалау тапсырмалары үш деңгейде: білу
(тану), қолдану, және талдау (анализ) деп бөлінеді. Әр деңгейге сәйкес
тапсырмалар оқушылардың әртүрлі когнитивтік дағдыларын дамытуға
бағытталған.
1. Білу (Тану) деңгейі
Тапсырма 1: Терминдерді сәйкестендіру
Нұсқау: Төмендегі терминдерді олардың анықтамаларымен
сәйкестендіріңіз.
 Терминдер:
 a) Интернет
 b) Браузер
 c) Құпиясөз
 Анықтамалар:

1. Интернеттегі беттерді қарауға арналған бағдарлама

2. Желі арқылы әлемдегі компьютерлерді
байланыстыратын жүйе

3. Жеке ақпаратты қорғау үшін қолданылатын
комбинация







Жауабы:
a) 2
b) 1
c) 3
Тапсырма 2: Дұрыс/қате сөйлемдер
Нұсқау: Төмендегі сөйлемдердің дұрыс немесе қате екенін анықтаңыз.
 a) Вирус - бұл компьютерлік бағдарламаны бұзатын зиянды
бағдарлама.
 b) Электрондық пошта тек мәтіндік хабарламалар жіберуге
арналған.
 c) Әлеуметтік желілерде құпиялылық баптауларын орнату
қауіпсіздікті арттырады.
Жауабы:
a) Дұрыс
b) Қате
c) Дұрыс
2. Қолдану деңгейі
Тапсырма 1: Құпиясөз жасау









Нұсқау: Төменде берілген нұсқауларға сәйкес күрделі құпиясөз
жасаңыз.
 Құпиясөзде кемінде 8 символ болуы керек.
 Үлкен және кіші әріптерді араластырыңыз.
 Сандар мен арнайы символдар қосыңыз.
Жауабының мысалы:
Password123!
Тапсырма 2: Фишинг хаттарын анықтау
Нұсқау: Төменде берілген екі хаттың қайсысы фишинг хаты екенін
анықтаңыз.
 Хат 1:
 Құрметті пайдаланушы, сіздің есептік жазбаңыз бұзылды.
Сілтемені басып, құпиясөзіңізді өзгертіңіз:
http://fakewebsite.com
 Хат 2:
 Құрметті пайдаланушы, сіздің сатып алуыңыз үшін рахмет.
Толығырақ мәлімет алу үшін ресми сайтқа кіріңіз:
https://officialwebsite.com
Жауабы:
Хат 1: Фишинг хаты
3. Талдау (Анализ) деңгейі
Тапсырма 1: Интернет қауіпсіздік ережелерін талдау
Нұсқау: Төмендегі интернет қауіпсіздік ережелерінің әрқайсысының
маңыздылығын түсіндіріңіз.
 a) Жеке ақпаратты тек сенімді сайттарда ғана енгізу.
 b) Компьютерде антивирус бағдарламасын орнату және жаңарту.
 c) Құпиясөздерді үнемі өзгертіп отыру.
Жауабы:
a) Жеке ақпаратты тек сенімді сайттарда енгізу жеке деректерді
қорғауға көмектеседі және фишинг шабуылдарынан сақтайды.
b) Антивирус бағдарламасын орнату және жаңарту компьютерді
зиянды бағдарламалардан қорғайды, оның қауіпсіздігі мен тұрақты
жұмысын қамтамасыз етеді.
c) Құпиясөздерді үнемі өзгертіп отыру хакерлердің ескі құпиясөздерді
пайдалану мүмкіндігін азайтады және есептік жазбалардың
қауіпсіздігін арттырады.
Тапсырма 2: Әлеуметтік желілердегі қауіпті жағдайларды талдау
Нұсқау: Төмендегі әлеуметтік желілердегі қауіпті жағдайларды
талдаңыз және олардың алдын алу жолдарын ұсыныңыз.
 a) Бейтаныс адамнан достық сұрауын қабылдау.
 b) Жеке суреттер мен мәліметтерді ашық бөлісу.
 c) Белгісіз сілтемелер мен файлдарды ашу.



Жауабы:
a) Бейтаныс адамнан достық сұрауын қабылдау - бұл хакерлердің
немесе алаяқтардың сіздің жеке ақпараттарыңызды алуына жол ашуы
мүмкін. Алдын алу жолы - тек танымал адамдардың сұрауын қабылдау.
b) Жеке суреттер мен мәліметтерді ашық бөлісу - бұл жеке өмірге
қатысты ақпараттың қауіпті адамдардың қолына түсуіне әкелуі мүмкін.
Алдын алу жолы - құпиялылық баптауларын пайдалану және жеке
мәліметтерді шектеулі түрде бөлісу.
c) Белгісіз сілтемелер мен файлдарды ашу - бұл компьютерге вирус
немесе зиянды бағдарлама жұқтыруы мүмкін. Алдын алу жолы - тек
сенімді көздерден келген сілтемелер мен файлдарды ашу.
Қорытынды
Бұл бағалау тапсырмалары оқушылардың цифрлық сауаттылығын
әртүрлі деңгейлерде бағалауға мүмкіндік береді. Білу (тану)
деңгейіндегі тапсырмалар негізгі терминдер мен ұғымдарды меңгеруді
бағалайды, қолдану деңгейіндегі тапсырмалар практикалық
дағдыларды тексереді, ал талдау деңгейіндегі тапсырмалар
оқушылардың сыни ойлау және проблемаларды шешу қабілеттерін
анықтайды.