O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHАMMАD АL-XОRАZMIY NОMIDАGI TОSHKЕNT АXBОRОT
TЕXNОLОGIYАLАRI UNIVЕRSITЕTI
“Virtual tarmoq texnologiyalari”
Fanidan
Labaratoriya ishi 1
Bajardi: Telekomunikatsiya texnalogiyalari ta`lim yo`nalishi
025-18 guruh
Yuldashev Fazliddin
Qabul qildi Urazimbetova Ayzada
Toshkent – 2024
1 – LABORATORIYA ISHI (4 SOAT)
VIRTUALBOX PLATFORMASIDA VIRTUAL MASHINA YARATISH VA SOZLASH
Ishdan maqsad: VirtualBox platformasida virtual mashina yaratish va uning asosiy
parametrlarini sozlashni o’rganish.
TOPSHIRIQ:
1. VirtualBox dasturini o’rnating
2. VirtualBox platformasida virtual mashina yarating
3. Virtual mashinaning asosiy parametrlarini sozlang
4. Virtual mashinaga operatsion tizim o‘rnating
QISQACHA NAZARIY MA’LUMOTLAR
Virtual mashina (VM – Virtual machine) yoki oddiy gina virtualka – bu ma’lum bir
platformaning (target – bu maxsadli yoki mehmon platforma) apparat ta’minotini emulyatsiya
qiladigan va tarjet platforma uchun xost platformasida (host – xost-platforma, xo‘jayin
platforma) dasturlarni bajaradigan dasturiy va/yoki apparat tizimdir.
Virtualizatsiya sizga operatsion tizimda operatsion tizim yaratishga va dasturlarni xostmashinaga o'rnatmasdan sinab ko'rishga imkon beradi. Bundan tashqari, virtualizatsiya sizga
pentesting qilish imkonini beradi. Boshqa odamlarning kompyuterlarini buzish o‘rniga
(bilgamizki, bu noqonuniy va jazolanadi), uyda operatsion tizimlar va boshqa dasturlarni buzish
uchun zaifliklarni topishda ishlatish mumkin.
Virtualizatsiyaning asosiy tushunchalari:
1) Xost operatsion tizimi – bu kompyuterda o'rnatilgan va uning resurslarini (protsessor, operativ
xotira, qattiq disklar, tarmoq kartasi va boshqalar) boshqaradigan asosiy operatsion tizim. Xost
operatsion tizimda odatda Microsoft Office paketi kabi foydalanuvchi ilovalari o’rnatilgan yoki
har xil server xizmatlari (masalan, FTP, DHCP, Active Directory, DNS, Proxy va boshqalar)
sozlangan bo’ladi. Ishlab chiqarish muhitida yuqori samaradorlik va xavfsizlikni ta’minlash
maqsadida qo’shimcha dasturlarni birgalikda o’rnatish yoki server xizmatlari va virtualizatsiya
uchun dasturlarni (gipervisor) asosiy operatsion tizimda sozlash tavsiya etilmaydi. Ishlab
chiqarish muhiti uchun 1-turdagi gipervizorni sozlash tavsiya etiladi (bu turdagi gipervizor
tavsifi quyida keltirilgan).
2) Gipervisor – bu foydalanuvchilarga bir vaqtning o'zida (parallel) bitta kompyuterda bir yoki
bir nechta mustaqil va virtual mashinalar (VM) deb nomlangan mustaqil operatsion tizimlarni
ishga tushirishga imkon beruvchi dasturiy ta'minot. Gipervizorlar konfiguratsiya, ishga tushirish
va ishlash uslubiga ko'ra ikki turga bo’linadi.
Birinchi tur to’g’ridan-to’g’ri kompyuterning apparat qismida konfiguratsiya qilinadi va ishga
tushiriladi. Bu turdagi gipervizor kompyuterda xost operatsion tizimisiz ishlaydi.
Bu turdagi gipervizorlarga quyidagilar misol bo’la oladi: Oracle VM server, VMware
ESX/ESXi, RHEV, HP Virtualization Service Platform.
Ikkinchi tur kompyuterning xost operatsion tizimida konfiguratsiya qilinadi va ishlaydi. Xost
operatsion tizim kompyuterga o’rnatiladi va keyin unda gipervisor dasturi sozlanadi.
Ushbu turdagi keng ommaga ma’lum bo’lgan gipervizorlar quyidagilar hisoblanadi: Oracle
VirtualBox, Microsoft Hyper-V, VMware Server and Workstation.
3) Mehmon operatsion tizim – bu virtual mashinada (VM) o'rnatiladigan, sozlanadigan va
ishlaydigan operatsion tizim.
4) Virtual mashina – bu mehmon operatsion tizim o’rnatiladigan va ishlaydigan maxsus muhit.
Virtual mashina protsessor, operativ xotira, tarmoq kartasi, qattiq disk va h.k. kabi mehmon
operatsion tizimning to'g'ri va to'liq ishlashi uchun zarur bo'lgan kompyuter resurslarini o'z
ichiga oladi.
Oracle VM VirtualBox gipervizori haqida
Shaxsiy virtual muhitni (virtual laboratoriya yoki sinov muhiti) yaratish uchun
ikkinchi turdagi gipervizor va Oracle VM VirtualBox (bundan keyin VirtualBox)
virtualizatsiya dasturi (gipervizor) tanlanadi. VirtualBox dasturi quyidagi
tavsiflari bilan ajralib turadi:
• tekin,
• 2-turdagi gipervizorga kiradi (uy sharoitida virtual muhit yaratishga imkon
beradi),
• 32 va 64 bitli xost operatsion tizimlarda ishlaydi,
• PXE yuklashni qo'llab -quvvatlaydi (PXE – qattiq disksiz tarmoq orqali
operatsion tizimni yuklash uchun muhit),
• apparat virtualizatsiyasini qo'llab-quvvatlashni talab qilmaydi (hatto
kompyuter Intel VT-X yoki AMD-V ni qo'llab-quvvatlamasa ham, virtual muhitni
o'rnatish va sozlash imkonini beradi).
VirutalBox gipervizori eng keng tarqalgan xost operatsion tizimlari bilan mos
keladi. Quyida VirtualBox ni o'rnatish mumkin bo'lgan ba'zi operatsion tizimlar
keltirilgan:
Windows: Windows XP, Windows Vista, Windows 7, Windows 8, Windows 10,
Windows Server 2008, Windows Server 2008 R2, Windows Server 2012,
Windows Server 2016.
Mac OS X: 10.10 (Yosemite), 10.11 (El Capitan), 10.12 (Sierra), 10.13 (High
Sierra).
Linux:
Ubuntu 16.04 LTS, 16.10, 17.04 va 17.10
Debian GNU/Linux 7 (“Wheezy”), 8 (“Jessie”) va 9 (“Stretch”)
Oracle Enterprise Linux 5, Oracle Linux 6 va 7
Redhat Enterprise Linux 5, 6 va 7
Fedora 25 va 26
Gentoo Linux
openSUSE 13.2
Solaris: Solaris 11, Solaris 10.
Virual box ni yuklab olganimizdan so`ng Next tugmasi bosiladi
bu oynadan biz D disk yoki C diskni tanlab birorta papkaga chiqaramiz
Keyin yana Next tugmasini bosamiz
“YES” tugmasini bosamiz
“INSTALL” tugmasini bosamiz
Bu Windows da Oracle VirtualBox ni o'rnatishni yakunlaydi. Bu jarayon juda oddiy va u bilan
hech qanday muammo bo'lmasligi kerak.
VirtualBox platformasida virtual mashina yaratish
1) Dasturni ishga tushirgandan so'ng VirtualBox ning asosiy oynasi ochiladi.
Virtual mashinani yaratish uchun "Создать" tugmasini bosish kerak ("Добавить"
bilan adashmaslik kerak!).
2) Ochilgan oynada siz virtual mashinaning nomini kiritishingiz, uni saqlash joyini tanlashingiz
va operatsion tizimning turini va versiyasini ko'rsatishingiz kerak bo'ladi. Masalan, bizning
holimizda, masalan, Windows 8 nomini kiritamiz va operatsion tizimning mos turini va
versiyasini tanlaymiz.
3) Shundan so'ng, virtual mashina uchun kerakli operativ xotira miqdorini ajratish mumkin
bo'ladi. Standart qiymatlardan pastroq qiymatlarni o'rnatmaslik tavsiya etiladi.
4) Keyin yangi virtual mashina – virtual kompyuter uchun virtual qattiq disk yaratish kerak,
xuddi haqiqiy kompyuter kabi, unga ma'lumotlarni saqlaydigan qattiq disk kerak.
Virtual qattiq diskni yaratishda, boshlang'ich foydalanuvchi uchun eng yaxshi yechim barcha
standart qiymatlarni qoldirish bo'ladi (ehtimol, qattiq diskning o'lchamidan tashqari - yana,
operativ xotirada bo'lgani kabi tavsiya etilgan standart qiymatdan past qiymatlarni o'rnatmaslik
tavsiya etiladi).
5) "Создать" tugmachasini bosish bilan virtual mashina yaratiladi, u chapdagi dasturlar panelida
paydo bo'ladi.
6) Ishga tushirish uchun siz yangi yaratilgan virtual mashinani tanlashingiz va "Запустить"
tugmasini bosishingiz kerak.
3. Virtual mashinaning asosiy parametrlarini sozlash
Endi, yaratilgan virtual mashinani o'ng tugmasini bosib, sozlamalarni oching. "Общие"
menyusida "Дополнительно" yorlig'iga o'ting va almashish buferi va Drag'nDrop funktsiyasidan
foydalanishni o'chiring.
"Система" menyusida "Процессор" yorlig'iga o'ting va virtual mashina uchun protsessorlar
sonini o'rnating.
Xuddi shu menyuda "Ускорение" yorlig'iga o'ting va barcha katakchalarni belgilang.
"Сеть" menyusida tarmoq adapterini o'chiring. Ammo ba'zi hollarda, viruslar
bilan ishlashda, adapterni yoqish kerak bo'lishi mumkin. Agar siz uni
yoqsangiz, ochiladigan menyuda "Не подключен" ulanish turini tanlab,
Internetni o'chiring. Va agar siz Internetga ega bo'lishni xohlasangiz, NAT
ulanishidan foydalanmasdan alohida tarmoqni o'rnating.
. "USB" menyusida "Включить контролер USB" katagiga belgi qo'ying.
Общие папки" menyusiga papkani qo'shing, u yerda biz virtual mashinamiz uchun kerakli
dasturlarni tashlaymiz. O'ngdagi belgini bosing va paydo bo'lgan oynada umumiy papkani
o'rnating. Umumiy papka joylashgan yo'lni tanlang va quyidagi skrinshotda ko'rsatilgandek
katakchalarni belgilang. Ayniqsa, "Только для чтения" katagiga.
Agar siz virtual mashinani boshqa maqsadda ishlatsangiz, masalan, operatsion tizimlarni sinab
ko'rish uchun, bu holda siz bu katakchani o'tkazib yuborishingiz mumkin. Ammo, agar siz
shubhali dasturlar va viruslarni skanerlash uchun virtual mashina yaratayotgan bo'lsangiz, albatta
"Только для чтения" funksiyasini yoqishingiz kerak.
Operatsion tizimni virtual mashinaga o'rnatish.
Windows-ni o'rnatish uchun, bizning holatlarimizda Windows 10, VirtualBox
virtual mashinasida tizim taqsimoti bilan ISO tasviri kerak bo'ladi. Keyingi
qadamlar quyidagicha bo'ladi.
1) ISO tasvirini virtual DVD-ga o'rnating. Buni amalga oshirish uchun chapdagi
ro'yxatdan virtual mashinani tanlang, "Sozlash" tugmasini bosing, "Media"
yorlig'iga o'ting, diskni tanlang, disk tugmasini va o'qni bosing va "Disk tasvirini
tanlang" -ni tanlang. . Rasmga boradigan yo'lni ko'rsating. Keyin "Yuklash
tartibi" bo'limida "Tizim" sozlamalarida ro'yxatning birinchi o'rniga "Optik disk"
ni qo'ying. "OK" tugmasini bosing. ISO tasvirini VirtualBox-ga o'rnating.