10
Araling Panlipunan
KONTEMPORAYONG ISYU
Unang Markahan–Modyul 1 ANG
KAHALAGAHAN NG PAG-AARAL
NG KONTEMPORARYONG ISYU
Araling Panlipunan – Ikasampu na Baitang
Alternative Delivery Mode
Unang Markahan – Modyul 1: Kahalagahan ng Pag-aaral ng Kontemporaryong Isyu
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng karapatangsipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan muna ang
pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay
pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang
pagtakda ng kaukulang bayad sa anumang paglabag.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak
o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay nagtataglay
ng kaukulang karapatang-ari. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang
pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda
ang karapatang-aring iyon. Ang anumang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng
pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anumang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon-Sangay ng mga Paaralang Panlungsod, Lunsod Quezon
Lokal na Pamahalaan ng Lunsod Quezon
Schools Division Superintendent Dr. Jenilyn Rose B. Corpuz
Honorable Mayor Josefina Belmonte Alimurong
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat: Rosa Belle R. Bon
Editor:
Tagasuri: Michelle A. Villajuan, Leonilo S. Angeles, Brian Spencer B. Reyes
Tagaguhit: Ryan Christopher M. Villalon
Tagalapat: Brian Spencer Reyes, Heidee F. Ferrer
Tagapamahala: JENILYN ROSE B. CORPUZ, CESO VI, Tagapamanihala
FREDIE V. AVENDAÑO, Pangalawang Tagapamanihala
JUAN C. OBIERNA, Puno, CID
HEIDEE F. FERRER, Tagamasid Pansangay – LRMS
EDERLINA BALEÑA, Tagamasid Pansangay – Araling Panlipunan
Inilimbag sa Pilipinas ng Sangay ng mga Paaralang Panlungsod, Lunsod Quezon
Lokal na Pamahalaan ng Lunsod Quezon
Kagawaran ng Edukasyon – Pambansang Punong Rehiyon
Office Address:
Telefax:
E-mail Address:
Nueva Ecija St., Bago Bantay, Quezon City
3456 - 0343
sdoqcactioncenter@gmail.com
10
Araling Panlipunan
KONTEMPORAYONG ISYU
Unang Markahan–Modyul 1
ANG KAHALAGAHAN NG PAGAARAL NG KONTEMPORARYONG
ISYU
Paunang Salita
Ang modyul na ito sa Araling Panlipunan- Kontemporaryong Isyu ay
suplementaryong materyal na nakabatay sa Most Essential Learning
Competencies(MELCs) na magagamit ng mag-aaral sa ikasampu na baitang upang
matutunan ang mga paksa sa Unang Markahan.
Nilalaman ng Modyul na ito ang Yunit 1- Kahalagahan ng Pag-aaral ng Isyung
Panlipunan na nakatuon sa Kasanayang Pampagkatuto Bilang 1. Pagsusuri sa
kahalagahan ng pag-aaral ng kontemporyong Isyu.
Sa paggamit ng modyul na ito ay inaasahang matututunan ang mga itinadhana ng
Kagawaran ng Edukasyon tungo sa pagkamit ng mga kasanayang pan-21 siglo at
mga pamantayang itinakda ng K-12 kurikulum.
Para sa Magulang/Tagapatnubay ng Mag-Aaral
Kayo ay may malaking bahagi sa pagkatuto ng inyong anak. Ang inyong paggabay
sa bawat aralin at gawain sa modyul na ito ay napakahalaga. Kung may mga paksa
at gawaing hindi maunawaan kung paano gagawin, huwag mahiyang kontakin ang
guro sa Araling Panlipunan ng inyong anak.
Kayo po bilang magulang o tagapatnubay ng mag-aaral kasama ang guro ng inyong
anak sa Araling Panlipunan ay magkatuwang sa pagkatuto ng mag-aaral sa
panahong ito. Kaya ang pagtutulungan at bukas na komunikasyon ay inaasahan
para makamit ang mga kasanayang dapat matutunan ng mag-aaral sa modyul na
ito.
Para sa Mag-aaral:
Inaasahan na pag-aralang mabuti ang mga paksa sa modyul na ito. Sikaping
masagutan ang mga gawain nang matapat at seryoso upang matugunan ang mga
kailangang kasanayang pampangkatuto. Gayunpaman, sakaling mahirapan sa pagunawa sa pag-aaral ng mga isyu o hamong panlipunan huwag mag-atubiling lumapit
sa iyong guro sa Araling PAnlipunan.
Layon ng may-akda na mapagtagumpayan mo at matutunan ang mga paksang
aralin ng modyul na ito. Nawa’y makatulong sa iyong pag-aaral ang modyul na ito
upang kahit nasa bahay lamang dahil sa pandemyang nararanasan ay mangibabaw
ang karunungang magagamit mo sa pang-araw-araw na pamumuhay.
Narito ang mga dapat tandaan sa paggamit ng modyul:
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:
1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel
sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
rin humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o
sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo,
YUNIT 1- ISYU AT HAMONG PANLIPUNAN
ALAMIN
Sa paksang tatalakayin ng aralin na ito, mahalagang malaman ang dahilan
at epekto ng mga hamong panlipunan. Mahalaga ang lubos na pag-unawa,
bukas na isipan at malalim na pagsusuri sa mga pangyayaring nagaganap rito at
kung paano ito mabibigyan ng angkop na pagtugon. Inaasahang malilinang mo
ang mga mahahalagang pag-unawa tungkol sa araling ito sa pamamagitan ng
pagbabasa at pagsasagawa ng mga inihandang gawain sa modyul na ito.
A. INTRODUKSIYON
Sa Modyul na ito na Araling Panlipunan 10- Kontemporaryong Isyu tatalakayin
natin ang mga Kahalagahan ng Pag-aaral ng Kontemporaryong Isyu. Ito ay nakatuon
sa mga sumusunod na paksa:
1. Kahulugan at Kahalagahan ng pag-aaral ng Kontemporaryong Isyu
2. Istrukturang Panlipunan at Elemento ng Lipunan
B. MGA INAASAHANG MATUTUNAN SA MODYUL
PAMANTAYANG PANGNILALAMAN (CONTENT STANDARD)
Nakabubuo ng angkop na plano sa pagtugon sa mga hamong pangkapaligiran
tungo
sa pagpapabuti ng pamumuhay ng tao.
PAMANTAYAN SA PAGGANAP
Nakabubuo ng angkop na plano sa pagtugon sa mga hamong pangkapaligiran
tungo sa
pagpapabuti ng pamumuhay ng tao.
KASANAYAN SA PAGKATUTO
Nasusuri ang kahalagahan ng pag-aaral ng kontemporyong Isyu
LAMP CODE: AP AP10PE-Ia-2
C. MGA TIYAK NA LAYUNIN:
1. Nabibigyang – kahulugan ang mga mahahalagang salita tulad ng
kontemporaryong isyu at lipunan
2. Naipaliliwanag ang iba’t ibang kaisipan na nakapaloob sa kontemporaryong isyu
3. Nasusuri ang kaugnayan ng mga pagkilos sa lipunan ng mga tao sa pagkakabuo
ng iba’t ibang isyu
4. Nahihinuha na ang lipunan ay binubuo ng iba’t ibang institusyon na
nakakaapekto sa bawat isa
5. Nakabubuo ng angkop na plano sa pagtugon sa mga hamong panlipunan tungo
sa pagpapabuti ng pamumuhay ng tao.
2
SUBUKIN
Panimulang Pagtataya
GAWAIN 1
Paunang Pagtataya: Ang bahaging ito ay naglalayon na mataya ang iyong paunang
kaalaman tungkol sa paksang tatalakayin. Isulat ang Titik ng tamang sagot sa patlang.
1. Ang tawag sa pangyayari o ilang suliraning nagpapabago sa kalagayan ng bansa o
mundo sa kasalukuyang panahon ay:
A. Isyung Kontemporaryo
B. Kultura
C. Kasaysaysan
D. Lipunan
2. Alin sa mga sumusunod ang hindi nabibilang sa katangian ng kontemporaryong
Isyu?
A. Mahalaga at makabuluhan sa lipunang ginagalawan
B. May malinaw na epekto o impluwensiya sa lipunan at pamayanan
C. Nagdudulot ng malaking epekto sa kasalukuyang panahon.
D. Walang kabuluhan at epekto ang pinag-uusapan sa lipunan
3. Alin sa mga sumusunod ang kahalagahan ng pag-aaral ng Kontemporayong Isyu?
A. Nakapagbibigay ng agarang solusyon sa hamong nangyayari sa personal na
buhay
B. Nagiging kasiya-siya sa mga tao at lipunan ang pag-alam sa mga pangyayari?
C. Nasusuri ang personal na isyu ng kapwa
D. Nagiging bukas sa iba’t ibang paniniwala, pananaw, o punto de bista kahit ito
Ay naiiba o salungat sa sariling paniniwala.
4. Ito ay tumutukoy sa mga taong sama-samang naninirahan sa isang organisadong
komunidad na may iisang batas, tradisyon, at pagpapahalaga.
A. bansa
B. komunidad
C. lipunan
D. organisasyon
5. “Ang lipunan ay binubuo ng tao na may magkakawing na ugnayan at tungkulin. Ang
pahayag na ito ay mula kay:
A. Adam Smith
B. Charles Cooley C. Emile Durkheim
D. Karl Marx
6. Ito ay ay tumutukoy sa posisyong kinabibilangan ng isang indibiduwal sa lipunan.
A. Role
B. Status
C. Ascribe
D. Achieve
7. Ito ay tumutukoy sa organisadong sistema ng ugnayan sa isang lipunan. Ito ay
binubuo ng pamilya, paaralan, pamahalaan, at simbahan.
A. Status
B. Role
C. Social Group
D. Institusyon
8. Ito ay ang pinagsama-samang bilang ng tao na mayroong pagkakatulad na katangian
at naniniwala na ang kanilang ugnayan at pagkakatulad ay mahalaga sa lipunan.
A. Status
B. Role
C. Social Group
D. Institusyon
9. Ayon kay Karl Marx ang lipunan ay punong-puno ng tungalian ng kapangyarihan.
Alin sa mga sitwasiyon ang ipinapakita nito?
A. Si kuya Mario ang palagiang nasusunod sa bahay dahil siya ang panganay.
B. Si Katrina ay inuutusan palagi ng kanyang ate sa tuwing may kailangan ito
C. Ang manggagawang na si Rodel ay kumikita ng maliit na halaga samantalang
ang may-ari ng kompanya ay may malaking kita sa araw-araw.
D. Umiiyak si James sa tuwing pinapagalitan siya ng kaniyang Guro.
10. Ang Covid 19 ay ang pandemiyang nararanasan ng buong mundo sa kasalukuyan.
Ito ay patuloy na nagdudulot ng kawalan ng hanapbuhay, kahirapan at pagbagsak ng
3
maraming kompanya. Ang ganitong sitwasyon ay nagpapakita ng anong uri ng
kontemporaryong isyu?
A. pangkapaligiran
B. Pangkultural C. Pang- ekonomiya
D. Pampolitika.
11. Si Cecilia ay ipinangak na isang mahirap subalit nagsumikap sa buhay upang
matamo niya ang pagiging Guro. Ang pagiging matagumpay at mahusay niyang guro sa
kasalukuyan ay maituturing na:
A. Achieved Status
B. Ascribe status C Single Status
D. Master Status
12.. Si James ay ipinanganak na lalaki at isang Filipino. Ang status niya ay
A. Achieved Status B. Ascribed status
C. Single Status
D. Master status
13. Batay sa headline na “Poverty rate seen to rise this year”, alin sa sumusunod
na pahayag ang matinding epekto nito sa mga mamamayan?
A. Magdasal at aasa na lamang sa pagdating na ayuda ng pamahalaan
B. Magpapatuloy ang paghihintay ng nasabing ayuda mula sa pamahalaan.
C. Ang mga mamamayan ay magsasagawa na lamang ng pagpaplano upang
tugunan ang suliranin?
D. Marami ang magugutom, magkakasakit at maaantala ang pagbangon ng mga
mamamayan dulot nito.
14. Sa kasalukuyan maraming suliranin na nangyayari sa lipunan na may malaking
epekto sa pamumuhay ng tao tulad ng isyung may kaugnayan sa politika, ekonomiya,
kultural at pangkapaligiran? Bilang isang mag-aaral ng ika-sampung taon, paano ka
humaharap sa mga isyung may kaugnayan sa mga nabanggit?
A. Pagtugon sa mga isyu sa pamamagitan ng pakikibahagi ng solusyon sa mga
suliranin
B. Pagiging mulat at aktibo sa mga suliraning makakaapekto sa aking
pamumuhay
C Pagpaplano sa mga proyektong may kapakinabangan sa komunidad
D.lahat ng ito.
15. Ano ang dapat mong maging bahagi bilang mamamayan sa pagtugon ng mga
kasalukuyang isyu sa lipunan?
A. matukoy ang panandalian at pangmatagalang solusyon sa ating mga suliranin
B. mapalawak ang kasanayan ng obserbasyon, komprehensiyon, at pagsusuri.
C. mapag-aralan ang isyu na hindi hiwalay sa mga pag-impluwensiya nito sa
larangan panlipunan, pampolitika, pang-ekonomiya at pangkultural
D. lahat ng nabanggit
4
Aralin
1
Kahalagahan ng Pag-aaral ng Kontemporaryong
Isyu
Balikan:
GAWAIN 2
A. I-KONEK MO: Sa bahaging ito, maaari mo balikan ang mga headlines na
nangyari sa bansa. Isulat sa kahon kung bakit ito maituturing na isyu para sa iyo.
WORLD HEALTH ORGANIZATION
WARNS PANDEMIC IS “SPEEDING UP”
CBS NEWS
POVERTY RATE SEEN TO RISE THIS YEAR
- PHILSTAR.COM
PH BRACES FOR INFLATION SPIKE
- INQUIRER BUSINESS
GOVT DEBT HITS ALL-TIME HIGH-THE MANILA TIMES
GAWAIN 3: LIRIKO-SURI: Muli mong balikan ang liriko ng awitin ni Bamboo na
pinamagatang Tatsulok. Maaari mo itong kantahin at suriin ang nilalaman nito.
Matapos mo itong unawain ay sasagutin mo ang pamprosesong tanong.
TATSULOK by Bamboo
Totoy bilisan mo, bilisan mo ang takbo
Ilagan ang mga bombang nakatutok sa ulo
mo
Totoy tumalon ka, dumapa kung kailangan
At baka tamaan pa ng mga balang ligaw
Totoy makinig ka, wag kang magpa-gabi
Baka mapagkamalan ka’t humandusay
dyan sa tabi
Totoy alam mo ba kung ano ang puno’t dulo
ng di matapos-tapos na kaguluhang ito
Hindi pula’t dilaw ang tunay na
magkalaban
Ang kulay at tatak ay di siyang dahilan
Hangga’t marami ang lugmok sa
kahirapan
At ang hustisya ay para lang sa
mayaman
Habang may tatsulok at sila ang nasa
tuktok
Di matatapos itong gulo
At iyong iligtas ang hininga ng kay
raming mga tao
At ang dating munting bukid, ngayo’y
sementeryo
Totoy kumilos ka, baliktarin ang
tatsulok
Tulad ng dukha, nailagay mo sa tuktok
Pamprosesong Tanong:
1. Ano-anong mga kaganapan/ pangyayari ang tinatalakay sa awitin?
2. Maituturing ba na isyu ang mga kaganapang ito sa iyo? Bakit?
3. Paano mo nakikita na nanatili ang mga hamong ito sa kasalukuyan?
4. Kung ikaw si Totoy, paano mo haharapin at tutugunan ang ganitong hamon sa
iyong buhay?
5. Sa iyong palagay, ano ang kahalagahan ng mensahe ng awiting ito para sa mga
kabataan sa kasalukuyan?
5
Tuklasin:
GAWAIN 4: Concept Mapping
A. Ano ang ideya mo sa konsepto sa ibaba. Isulat mo ito sa loob ng kahon
KONTEMPORARYONG
ISYU
Mula sa mga konsepto na iyong ibinigay, paano mo bibigyan ng kahulugan ang
Kontemporaryong Isyu? Isulat sa patlang ang iyong kuwaderno ang pakahulugan mo
sa kontemporaryong Isyu.
Ang Kontemporaryong Isyu ay _____________________________________________
Binabati Kita sa ipinamalas mong pagsagot sa bahagi ng pagtuklas ng paksang
tatalakayin. Ang iyong kasagutan ay ating lilinangin sa susunod na bahagi. Basahin
at unawain ang susunod na bahagi.
Mula sa iyong sinagutang gawain na concept mapping at sa balikan,
napagtanto natin ang kahulugan ng kontemporaryomg isyu at ito ay bahagi
ng mga hamon o isyung nangyayari sa ating buhay at buong lipunan.
Suriin:
A. KAHULUGAN NG KONTEMPORARYONG ISYU
ISYU
KONTEMPORARYO
PANGYAYARING
NAGAGANAP SA
KASALUKUYAN
PAKSA, TEMA,
SULIRANIN NA
NAKAKAAPEKTO
SA LIPUNAN
Ang KONTEMPORARYONG ISYU ay may ideya, opinion, paksa, o pangyayari
sa anumang larangan na may kaugnayan sa kasalukuyang panahon. Ito ay
sumasaklaw sa anumang pumupukaw ng mga interes ng mga tao o ilang suliranin na
nakakaapekto at nagpapabago sa kalagayan ng pamumuhay ng tao sa lipunan.
6
Ilan sa mga kontemporaryong isyu ay tumatalakay sa mga isyung panlipunan,
pang-ekonomiko, politika, at pangkapaligiran. Kabilang rito ang kahirapan,
diskriminasyon, aborsiyon, human trafficking, unemployment, climate change,
korupsiyon at terorismo Paano nga ba natin malalaman kung ang mga isyung ito ay
kontemporaryo? Tama, maituturing na kontemporaryong isyu kung ang pangyayaring
nagaganap ay makabuluhan, may malaking epekto sa kasalukuyan at makapagbibigay
ng positibong dulot sa lipunan.
Para higit na maunawaan at magkaroon ng malalim na pagsusuri sa mga
hamong panlipunan, inaasahan na matugunan ang mga hamong ito sa pamamagitan
ng ilang batayang tanong.
1. Paano nga ba nagsimula ang isyu? Sino ang naaapektuhan sa isyung ito?
2. Bakit mahalaga ang isyung ito?
3. Saan nanggaling ang isyu? Ano ang pinanggalingan (sources) ng isyu?
Makatotohanan at mapagkakatiwalaan ba ang paglalahad ng pinanggalingan ng
isyu?
4. Anong aspekto ng lipunan ang nais bigyang pansin sa isyu? Ito ba ay tumutukoy sa
mga isyung panlipunan, pangkapaligiran, ekonomiko o pampolitika?
5. Paano maiuugnay ang isyu sa iba pang aspektong panlipunan?
6. Matapos mong suriin ang isyu, Ano ang iyong naramdaman?
7. Paano nakakaapekto ang isyu sa iyong komunidad, bansa at pandaigdigan? Paano
ka tutugon sa mga hamong panlipunan?
Mahalagang maipakita ang mga ito bilang bahagi ng kasanayan at kaalaman sa
pagsusuri ng isang isyu upang ang mga hamong ito sa lipunan ay mabigyan ng
pangmadalian o pangmatagalang solusyon.
GAWAIN 5: A-Z ISSUES: Sa gawaing ito inaasahan na makakapagbigay ang mga magaaral ng mga isyu na nagaganap sa lipunan mula sa Letrang A hangang Z. Isulat ito sa
iyong kuwaderno.
GAWAIN 6: DATA RETRIEVAL CHART
Matapos ang gawain ng A-Z na isyu, ihanay ito batay sa uri ng kontemporaryong isyu.
MGA KONTEMPORARYONG ISYU
PANLIPUNAN PANG-EKONOMIYA
PANGKAPALIGIRAN
PAMPOLITIKA
Unawain
Nalaman mo na ang katuturan ng pag-aaral ng kontemporaryong isyu na kung saan
nakasentro sa mga nagaganap sa lipunan. Sa bahaging ito, pag-aaralan naman natin
7
ang tungkol sa lipunan at ang mga elemento na bumubuo rito. Bago natin talakayin
ating simulan muna sa isang gawain.
GAWAIN 7. BLOTS-TEKNIK: Tignan ng mabuti ang nasa larawan, nakalilikha ba ang
iyong isipan ng mga pangyayari sa lipunan ? Mula sa iyong naiisip na pangyayari,
sagutan ang pamprosesong tanong at isulat ito sa sagutang papel.
1. Ano-ano ang mga nakikita mo sa larawan?
2. Ano-anong isyu ang maaari mong
maiugnay rito?
3. Isipin mo na ikaw ay bahagi sa mga
pangyayaring ito, paano ka tutugon sa
hamong ito upang manumbalik ang kaayusan
ng lipunan?
B. KAHULUGAN NG LIPUNAN`
Illustration by Jay Son
C. Batang
Para maunawaan ang mga isyu at mga
hamong panlipunan, mahalagang malaman
kung ano ang lipunan, paano ba ito nagbabago habang
patuloy na dumadami ang mga tao at kung paano hinuhubog
ng iba’t ibang lipunan ang mga taong naninirahan rito?
Ang lipunan ay pangkat ng mga tao kung saan ibinabahagi ang kultura sa
isang teritoryo. Ibig sabihin hangat may tao sa isang teitoryo ay nanatiling may
lipunan na bumubuo ng pangkat at may kakayahan na makipag-ugnayan sa bawat isa.
Upang magkaroon ng isang organisadong o sistematikong lipunan, sinisikap ng bawat
tao at pangkat na sumunod sa batas, igalang ang tradisyon at kultura ng bawat isa at
sama-samang manirahan sa isang lipunan. Ilan sa mga sosyolohista ang may katulad
na pakakahulugan sa lipunan
EMILE DURKHEIM
Ang lipunan ay patuloy na kumikilos at nagbabago. Ito ay isang buhay na
organismo kung saan nagaganap ang mga pangyayari at gawain. Ang lipunan ay
binubuo ng magkakaiba subalit magkakaugnay na pangkat at institusyon. Ang maayos
na lipunan ay makakamit kung ang bawat pangkat at institusyon ay gagampanan nang
maayos ang kanilang tungkulin.”
KARL MARX
“Ang lipunan ay kakikitaan ng tunggalian ng kapangyarihan”. Ito ay
nabubuo dahil sa pag-aagawan ng mga tao sa limitadong pinagkukunang-yaman upang
matugunan ang kanilang pangangailangan. Sa tunggalian na ito, nagiging
makapangyarihan ang pangkat na kumokontrol sa produksyon. Bunga nito,
nagkakaroon ng magkakaiba at hindi pantay na antas ng tao sa lipunan na nakabatay
sa yaman at kapangyarihan.”
CHARLES COOLEY
“Ang lipunan ay binubuo ng tao na may magkakawing na ugnayan at tungkulin”.
Nauunawaan at nakikilala ng tao ang kaniyang sarili sa pamamagitan ng
pakikisalamuha sa iba pang miyembro ng lipunan. Makakamit ang kaayusang
panlipunan sa pamamagitan ng maayos na interaksiyon ng mga mamamayan.”
Samakatuwid ang tao ay nabibilang sa lipunan at ang bawat isa ay may
gampanin. Hindi mabubuhay ang bawat indibidwal o pangkat nang tao na mag-isa
lamang mula sa komunidad na kaniyang ginagalawan. Bagamat may maliit o malaki
8
ang bilang ng pangkat ng tao sa lipunan at magkakaiba man ang kulturang kinagisnan,
mahalaga pa rin ang pagsasama-sama at pakikipag-ugnayan ng bawat isa bilang bahagi
ng kabuuan.
Ang lipunan ay nagbabago habang umiinog ang panahon kasabay ng pagbabago
nito ang antas ng teknolohiya. Mahalaga rin ang gampanin ng mga institusyon upang
pag-ugnay-ugnayin ang mga tao sa isa’t isa na kung saan ang bawat tao ay may
mahalagang gampanin na paunlarin at palakasin ang kaniyang lipunan.
Sa susunod na tatalakayin, mauunawaan natin ang
istrukturang panlipunan at ang mga elementong nakapaloob rito.
kahalagahan
ng
GAWAIN 8: SHARE KO LANG! Isulat ang sarili mong karanasan kung paano ang
mga pananaw ng sosyolohista sa lipunan ay nangyayari sa iyo sa pamilya, paaralan at
bansa. Isulat ito sa iyong sagutang papel.
PAMILYA
EMILE
DURKHEIM
KARL MARX
CHARLES
COOLEY
PAARALAN
BANSA
Ang Lipunan ay patuloy na
kumikilos at nagbabago
Ang lipunan ay punong-puno ng
tungalian sa kapangyarihan
Ang Lipunan ay may magkakawing
na ugnayan at tungkulin
Pamprosesong Tanong:
1. Bakit mahalagang pag-aralan ang lipunan?
2. Paano nagkakaroon ng mga isyung panlipunan
D. ANG ISTRUKTURA AT ELEMENTO NG LIPUNAN
Gawain 9: LOOK UP! Bago natin talakayin ang istruktura at elemento ng Lipunan,
sagutin ang katanungan sa ibaba at isulat ito sa iyong kuwaderno.
1. Sino-sino ang maituturing sa buhay mo na nabibilang na pinakamalapit sa iyo?
2. Ano ang pangarap na nais mong makamit sa iyong buhay? Ano sa palagay ang
magiging hamon sa pagkamit nito?
Oral Recit
3. Bakit sa palagay mo na mahalaga ang pamilya, paaralan, simbahan at pamahalaan
sa iyong buhay?
4. Bilang isang mamamayan, ano ang iyong gampanin upang maitaguyod mo ang
pag-unlad at kapayapaan sa iyong lipunan?
Ayon kay Max Weber ang pangunahing pokus ng istruktura ng lipunan ay
nakahilig sa elemento nito batay sa uri (class), status, at kapangyarihan (power)
katulad ni Marx, nakikitaan niya na may uri ng lipunan kung ang pagbabatayan ay
ang kabuhayan. Ang uri at estado ang nagiging batayan ng kapangyarihan ng isang
indibidwal. Naniniwala rin si Weber sa ideyang ito bilang batayan sa pagbuo ng
lipunan
Gayunpaman, nabuo ang lipunan upang maihatid ang kaayusan at sistema kung
saan ang mga tao ang gagalaw sa kanilang gampanin. Mahalaga ang istrukturang
panlipunan dahil nakapaloob ang kultura na hindi maaaring ihiwalay rito. Ito ay isang
9
mukha ng lipunan na kung saan nagbibigay kahulugan sa pamumuhay pangkat ng
tao.
Makikita sa ibaba ng diagram ang elemento ng struktura ng lipunan. Ito ay
binubuo ng social group (pangkat), institusyon, status, at gampanin (roles)
PAMILYA
PANGEDUKASYON
PANGPAMAHALAN
PANGEKONOMIYA
PANGRELIHIYON
PRIMARY GROUP
SECONDARY GROUP
PANGKAT
INSTITUSYON
LIPUNAN
GAMPANIN
STATUS
ASCRIBED
ACHIEVED
KARAPATAN, OBLIGASYON
INSTITUSYON
Ito ay organisadong sistema ng ugnayan sa isang lipunan. Kabilang rito ang
pamilya, paaralan (pang-edukasyon), pamahalaan, at pang-ekonomiya. Maituturing na
ang lahat ng institusyon na ito ay magkakaugnay at may kaniya-kaniyang tungkulin at
responsibilidad. Maaaring isa lamang ang hindi maging maayos ang pagganap sa mga
institusyong ito ay lilikha ng mga hamong panlipunan.
Sa pamilya nagsisimula ang unang paghubog sa pagkatao ng isang indibidwal
Dito huhubugin ng isang magulang ang kanyang anak sa mabuting kaparaanan.
Ganunpaman sisikapin ng magulang na pag-aralin ang anak upang mas mahubog ito
sa paaralan. Ang paghubog ng paaralan sa isang indibidwal ay dahilan upang
maitaguyod ang karunungan, kakayahan at maging produktibong indibidwal ng bansa.
Makatutulong din ang simbahan na nagiging gabay sa paghubog ng pagkatao at ang
pamahalaan na nakapagbibigay ng paglilingkod sa mamamayan.
Ano ang mga isyu na maaaring magging hamong panlipunan?
Halimbawa, Si Federico at Teresita ay magkapatid na hindi nakapag-aral dahil sa
kakapusan ng pangangailangan sa pamilya, ang hindi nila pag-aaral ay maaaring
maging suliranin ng maraming kabataan sa bansa dahil sa kahirapan. Ang ganitong
sitwasyon ay lilikha pa ng mas maraming hamong panlipunan tulad ng pag-aasawa ng
maaga, pagkalulong sa droga, maagang pagbubuntis ng babae, pagtatrabaho ng wala
pa sa sapat na gulang, prostitusyon at iba pa. Kung hindi mabibigyan ng angkop na
plano ang pagtugon sa unang suliranin, magpapatuloy ang mga hamong ito. Malaki ang
gampanin ng pamilya, paaralan, simbahan at pamahalaan upang matugunan ang
ganitong isyung panlipunan.
SOCIAL GROUP
Ang Social group ay pinagsama-samang bilang ng tao na mayroong pagkakatulad na
katangian at naniniwala na ang kanilang ugnayan at pagkakatulad ay mahalaga sa
10
lipunan. Maituturing na bahagi ang isang indibidwal sa isang pangkat kung
nakararamdam nito na tanggap at bahagi siya sa isang pangkat.
Kung minsan nagbabago ang pagkakakilala sa bawat indibidwal sa magkakaibang
pangkat na kinabibilangan nito (e.g. kaibigan, pamilya, kompanya). May mga bagay na
kayang gawin ang isang tao kapag kasama ang kaibigan gayundin ang ibang bagay na
nagagawa kapag kasama naman ang pamilya at katrabaho. Ibig sabihin, malaki ang
impluwensiya ng isang pangkat sa isang indibidwal at ang impluwensiya ng isang
indibidwal sa isang pangkat.
Ang Social group ay maaaring uriin sa dalawa. Ito ang primary group at secondary
group.
A. Primary Group-ito ay mayroong maliit na bilang lamang at may matinding bigkis ng
pagsasama sa bawat isa. Ang pamilya at kaibigan ang maituturing na halimbawa nito.
B. Secondary Group-ito ay may malaking bilang na ang bawat kasapi ay pinagsasamasama upang mas mabigyan ng pansin ang layunin at mithiin kaysa sa pansariling
emosyon. Ang kompanya ay isang halimbawa nito.
Kapag madalas natin kasama ang ating katrabaho sa isang kompanya na kung
minsan pa ay nagiging malapit na sa atin bilang kaibigan, naituturing na rin natin ito
na bahagi ng primaryang pangkat.
Status – Ito ay tumutukoy sa posisyong kinabibilangan ng isang indibiduwal sa isang
pangkat, organisasyon, o lipunan. Ayon sa mga sosyolohista, ang bawat indibiduwal ay
may status o posisyon sa lipunan na hindi nakabatay sa ranggo at kapangyarihan sa
lipunan. Ang simpleng pakahulugan ay ang posisyong kinabibilangan nito sa
istrukturang panlipunan na bumubuo sa mga institusyong tulad ng pamilya, paaralan,
negosyo, lipunan, at marami pa. Ang status ay nakatakda sa isang tao upang gumanap
sa kanyang tungkulin. Halimbawa ang isang babae ay magiging ina kung siya ay
nagkaanak. Ang pagiging ina ang nakuhang niyang status ay may role o gampanin na
mahalin at pangalagaan ang kanyang anak.
A. Achieved Status- ito ay ang pinili o nakuhang posisyon sa lipunan. Ito ay
sumasalamin sa kakayahan, pagsisikap at piniling buhay ng isang tao. Halimbawa nito
ang, doktor, propesyonal na manlalaro, abogado at iba pa.
B. Ascribed Status- Ito ay hindi boluntaryong pinili at hindi kontrolado ng isang tao.
Nakatalaga ito sa isang indibiduwal simula nang siya ay ipinanganak. Halimbawa si
Ms. Bon ay ipinanganak na isang babae at isang Filipino.
Ganupaman sa ibang kultura ay mas mahalaga ang ascribed status sa achieved
status halimbawa sa isang agraryong lipunan na kung saan ang pamumuhay ay
nakabatay sa agrikultura, para sa kanila, nakabatay sa social class ang status mula ng
ipinanganak ang isang tao, anoman ang personal na pagsisikap na gawin ng isang tao
ay mananatili ang status na kinagisnan nito sa lipunan.
• Gampanin (Roles) –may posisyon ang bawat indibiduwal sa loob ng isang social
group. Ang bawat posisyon ay may kaakibat na gampanin o roles. Tumutukoy ang
mga gampaning ito sa mga karapatan, obligasyon, at mga inaasahan ng lipunan na
kaakibat ng posisyon ng indibiduwal.
11
Pagyamanin
GAWAIN 10: TALAHANAYAN
Panuto: Kumpletuhin ang talahayanan sa pamamagitan ng pagtukoy sa mga
gampanin ng mga institusyon sa lipunan. Isulat ito sa iyong kuwaderno
•
INSTITUSYON
GAMPANIN (ROLE)
Pamilya
Simbahan
Paaralan
Pamahalaan
Pamprosesong Tanong:
• 1. Ano-ano ang mga mga gampanin ng bawat institusyon?
• 2. Ano-ano ang mga isyung panlipunan na kinakaharap ng mga institusyon?
• 3. Bakit mahalaga ang bawat gampanin at ugnayan ng mga institusyon sa lipunan?
Isaisip
1. Ang Kontemporaryong Isyu ay mga pangyayari sa na may kaugnayan sa
kasalukuyang panahon. Ito ay tumatalakay sa mga isyung panlipunan, pangekonomiko, politika, at pangkapaligiran.
2. Ang lipunan ay pangkat ng mga tao kung saan sama-samang ibinabahagi ang kultura
sa isang teritoryo.
3. Ayon kay Emile Durheim “ang lipunan ay patuloy na kumikilos at nagbabago” na
binubuo ng magkakaiba subalit magkakaugnay na pangkat at institusyon.
4. Ayon naman kay Karl Marx “Ang lipunan ay kakikitaan ng tunggalian ng
kapangyarihan”. Ito ay nabubuo dahil sa pag-aagawan ng mga tao sa limitadong
pinagkukunangyaman upang matugunan ang kanilang pangangailangan.
5. Ayon kay Charles Cooley“Ang lipunan ay binubuo ng tao na may magkakawing na
ugnayan at tungkulin”
6. Bahagi ng strukturang panlipunan ay ang kultura na hindi maaaring paghiwalayin
at ang lipunan ay binubuo ng mga elemento kabilang ang social group (pangkat),
institusyon, status, at gampanin
7. Ang Social group ay pinagsama-samang bilang ng tao na mayroong pagkakatulad na
katangian at naniniwala na ang kanilang ugnayan at pagkakatulad ay mahalaga sa
lipunan. Ito ay mauuri sa dalawa ang Primaryang pangkat na mas mahigpit ang
ugnayan ng kasapi sa bawat isa at ang sekondaryang pangkat na mas binibigyang ng
pagpapahalaga ang mithin at layunin ng pangkay kaysa sa personal na nararamdaman
sa isa’t isa.
8. Ang institusyon ay tumutukoy sa organisadong sistema ng ugnayan sa isang lipunan.
Ito ay binubuo ng pamilya, paaralan, pamahalaan, at simbahan. Mahalaga ang
gampanin o role ng bawat isa rito. Ang pagkakaroon ng status o posisyon ay may
Generalizaton
12
kaakibat na gampanin. Nagkakaroon ng hamong panlipunan
naisakatuparan ng mabuti ang mga gampanin ng bawat institusyon.
kapag
hindi
Isagawa
GAWAIN 11: DO YOUR BLOG OR VLOG
Makabubuo ng isang Blog or Vlog na nagpapakita ng isang isyu at hamong panlipunan
nadulotng
mga
elemento
ng
istrukturang
panlipunan.
Inaasahan
na
makapagpapahayag ng saloobin at pagtugon hingil sa isyu.
GAWAIN 12: AKO AY KABAHAGI
Punan ang kahon ng isang isyu o hamong panlipunang nararanasan sa kasalukuyan
at isulatang iyong bahagi sa pagkakaroon at pagtugon sa isyu o hamon sa pamamagitan
ng pagkompleto sa nilalaman ng pangungusap.
Isyung panlipunan ___________________________
Ang aking bahagi sa pagkakaroon ng ganitong isyu/hamong panlipunan
ay……………………..
Ang aking bahagi sa pagtugon sa ganitong isyu/hamong panlipunan ay
……………………………
Tayahin
A. Basahin at unawain ang pangyayari sa ibaba. Ilagay ang tsek (/) sa patlang kung ito ay
isyung kontemporaryo at ekis (X) kung hindi.
______1. Climate Change
_____11. Korupsiyon
______ 2. Teenage pregnancy
_____12. Pananakop ng Hapones sa Pilipinas
______ 3. Covid-19
_____13. Prostitusyon
______ 4. Cyber Bullying
_____ 14. Fake news
______ 5. Deforestation
_____ 15. Early Marriage
______ 6. Pagiging aktibong mamamayan
_____16. Sumusunod sa batas
______ 7. Kahirapan
_____17. Terorismo
______ 8. Pagsuko ng mga rebelled
_____18. Pagkasira ng likas na yaman
______ 9. Human Trafficking
_____19. Child Labor
______10. Problema sa pamilya
_____20. Aborsiyon
B. PANUTO: Tukuyin ang isinasaad sa bawat bilang. Isulat ang tamang sagot sa
kwaderno
1. Ito ay tumatalakay sa mga kasalukuyang pangyayari na may kinalaman sa mga
isyung panlipunan, pang-ekonomiko, politika, at pangkapaligiran.Kontemporaryong Isyu
Lipunan 2. Ito ay pangkat ng mga tao kung saan sama- sama at nag-uugnay ugnay na
ibinabahagi ang kultura sa isang teritoryo.
institusyon 3. Ito ay tumutukoy sa isang organisadong ugnayan ng mga pangkat ng tao sa isang
lipunan.
social group 4. Ito ay pagsasama-sama ng mga tao na mayroong pagkakatulad na katangian at
naniniwala na ang kanilang ugnayan at pagkakatulad ay mahalaga sa lipunan.
Status 5. Ito ay tumutukoy sa posisyong kinabibilangan ng isang indibiduwal sa isang pangkat,
organisasyon, o lipunan.
13
achieved 6. Ito ay ang pinili o nakuhang posisyon sa lipunan. Ito ay sumasalamin sa kakayahan,
pagsisikap at piniling buhay ng isang tao.
ascribed 7. Ito ay status na hindi boluntaryong pinili at hindi kontrolado ng isang tao
Primary 8. Ito ay pangkat na mahigpit ang bigkis sa bawat kasapi nito.
secondary 9. Mas binibigyang pansin ng pangkat ang layunin at mithiin ng samahan.
gampanin 10. Ito ang inaasahan ng lipunan sa isang indibidwal kaakibat ng kaniyang posisyon
Karagdagang Gawain:
pahina 5-7
https:www.investopedia.com
https://www.quora.com
https://courses.lumenlearning.com
http://www. YouTubeCrashCourse
Social groups :Crash course on Sociology
14
15
Gawain 4
Pangyayari, Suliranin. Isyu, Lipunan etc.
Ang Kontemporaryong ay ang mga kasalukuyang isyu na
nangyayari sa isang lipunan
Gawain 2-Depende sa sagot ng mga mag-aaral
GAWAIN 3-Depende sa sagot ng mag-aaral
TUKLASIN
BALIKAN
SUBUKIN
1. A
11.A
2. D
12. B
3. D
13. D
4. C
14. D
5. C
15. D
6. B
7. D
8. C
9. C
10. C
GAWAIN 5
A-IDS/HIV
B-ULLYING
C-HILD LABOR
D-RUG ADDICTION
E-XTRA JUDICIAL KILLING
F-OOD INSECURITY
G-LOBAL WARMING
H-UMAN RIGHTS VIOLATION
I- NCOME INEQUALITY
L-GBT RIGHTS
M-ARINE POLLUTIO
N- UCLEAR WEAPONS
O-VER POPULATION
P-OVERTY
Q-UARRYING EFFECTS
R-ACIAL DISCRIMINATION
S-AME SEX MARRIAGE
T-ERRORISM
W-ORLD PANDEMIC
X-XXX/CHILD PORNOGRAPY
Y-OUTH SUICIDE
Z-OOMERS GENERATION/ GEN Z
GAWAIN 6 Talahanayan (Depende sa sagot ng mag-aaral sa A-Zs Issues)
Panlipunan- AIDS, Bullying, Drug addiction, EJK, Racial Discrimination, Child Pornography, youth
Suicide, same-sex marriage, violence against women, Zoomers Gen
Pang-ekonomiya- Child Labor, Food insecurity, Income Inequality, Over Population, Poverty
Pangkapaligiran-Global Warming, Marine Pollution, Quarrying effects
GAWAIN 7
Blots-Teknik: (Depende sa isasagot ng mga mag-aaral)
Pamprosesong Tanong: Depende sa isasagot ng mag-aaral
TAYAHIN
A.
Gawain 9: LOOK UP
Pamprosesong Tanong: Depende sa isasagot ng mag-aaral
GAWAIN 8 Share Ko Lang
Pamprosesong Tanong: Depende sa isasagot ng mag-aaral
GAWAIN 10: TALAHANAYAN
Pamilya-unang tagapaghubog ng pagkatao ng isang idibiduwal
Paaralan-katulong sa paghubog at tagapagbigay ng kaalaman
at karunungan
Simbahan-Nagsisilbing tagapaggabay sa paniniwala ng isang
indibiduwal
B.
10. Gampanin
20.
10. X
9. Secondary group
19.
9.
8. Primary Group
18.
8. X
7. Ascribed Status
17.
7.
5. Status
6. Achieved Status
15.
16. X
5.
6. X
4. Social group
14.
4.
3. Institusyon
13.
3.
2. Lipunan
12. X
2.
1. Kontemporaryong Isyu
11.
1.
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian:
A.Department of Education (2015), 10- Araling Panlipunan- Modyul para sa mga
Mag-aaral Unang Edisyon pahina 14-19
B.Department of Education Modyul sa Araling Panlipunan IV Pahina 1-3
C.Valenzuela et al. (2020) Daily Lesson Plan (Unang Markahan) 10Kontemoraryong Isyu (MELCs) Unpublished
D. Antonio et.al, 2017 Kayamanan, Mga kontemporaryong isyu Rex Publishing
House Inc.
16
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education-SDO-QUEZON CITY
Nueva Ecija, Bago Bantay, Quezon City
Telefax: 8352 – 6806/ 8352 - 6809
Email Address: sqoqcactioncenter@gmail.com