7-LABORATORIYA ISHI
MAVZU: VTP PROTOKOLINI SOZLASH: CISCO ROUTERIDA STATIK
VA DINAMIK MARSHRUTLARINI SOZLASH
Ishdan maqsad: Cisco Packet Tracer dasturida statik mashrutizatorni sozlashni
hamda RIP protokolo yordamida dinamik mashrutlarni sozlashlarni o‘rganish.
Cisco Packet Tracer dasturida
marshrutlashni sozlash mumkin.
grafik
interfeys
yordamida
statik
8.1-rasmda ko‘rsatilgan tarmoq sxemasini yarating.
8.1.Rasm. Tarmoq sxemasi.
Ushbu diagrammada quyidagi tarkibiy qismlardan iborat korporativ tarmoq
ko‘rsatilgan:
1 Tarmoq – Switch1 birinchi tashkilot tarmog‘ini yopadi (8.1-jadval):
7.1-jadval. Birinchi tashkilot tarmog‘i.
kompyuter
IP manzil
Funksiyasi
Comp2
192.168.1.2/24
DNS va HTTP serveri
Comp3
192.168.1.3/24
DHCP serveri
Comp4
DHCP serveridan qabul Mijoz tarmog‘i
qilindi
Ushbu tarmoqda, Comp2-da DNS va tashkilotning veb-serveri yuklangan.
Comp3-ga DHCP-server o‘rnatilgan. Comp4 kompyuteri IP manzilini,
provayder serverining DNS manzilini (Provayder serveri) va DHCP serveridan
shlyuzni oladi. Tarmoqdagi shlyuz 192.168.1.1/24.
2-tarmoq - Switch2-da ikkinchi tashkilotning tarmog‘i yopiladi (8.2-jadval):
8.2-jadval. Ikkinchi tashkilot tarmog‘i.
Kompyuter
IP manzil
Funksiyasi
Comp5
10.0.0.5/8
DNS va HTTP serveri
Comp6
10.0.0.6/8
DHCP serveri
Comp7
DHCP serveridan qabul Mijoz tarmog‘i
qilindi
Ushbu tarmoqda, Comp5-da DNS va tashkilot saytida veb-serveri o‘rnatilgan.
Comp4-da DHCP-server o‘rnatilgan. Comp7 kompyuteri IP manzilini,
provayder serverining DNS manzilini (Provayder serveri) va DHCP serveridan
shlyuzni oladi. Tarmoqdagi shlyuz 10.0.0.1/8.
3-tarmoq - Hub1-da, 200.200.200.0/24 shahar tarmog‘i yopiladi.
Provayderning DNS-serveri tarmoqqa o‘rnatildi (IP-manzili bo‘lgan Provayder
kompyuteri -200200.200.10 / 24), unda tarmoqdagi barcha saytlar (Comp2, Comp5,
Comp8) ma’lumotlari mavjud.
4-tarmoq - Router3 marshrutizatori shahar tarmog‘ini Internetga Switch3 orqali
uzatadi (tarmoq 210.210.210.0/24). Comp8 (IP-manzili 210.210.210.8/24, shlyuz
210.210.210.3/24.) DNS va sayt bilan veb-server o‘rnatilgan.
Routerlarda ikkita interfeys mavjud:
Router 1 – 192.168.1.1/24 va 200.200.200.1/24.
Router 2 – 10.0.0.1/8 va 200.200.200.2/24.
Router 3 – 210.210.210.3/24 va 200.200.200.3/24.
Vazifa:
1 - tashkilotlar tarmoqlarini sozlash;
2 - provayderning DNS-serverini sozlash;
3 - marshrutizatorlarda statik marshrutlash jadvallarini sozlash;
4 - tarmoqni tekshiring - har bir kompyuterda - Comp4, Comp7 va Comp8. Ularning
har biri korporativ tarmoqning uchta saytini ochishlari kerak.
Birinchi routerni sozlang.
Buni amalga oshirish uchun marshrutizator konfiguratsiyasiga o‘ting va
interfeyslarda IP manzilini va qism tarmoq maskasini o‘rnating. So‘ngra
«МАРШРУТИЗАЦИЯ» bo‘limida « СТАТИЧЕСКАЯ» yorlig‘ini oching,
ma’lumotlarni kiriting (8.2-rasm) va « ДОБАВИТЬ» tugmasini bosing:
8.2-rasm. 10.0.0.0/8 tarmoq uchun ma’lumotlar.
Natijada, marshrutlash jadvalida ikkita yozuv bo‘lishi kerak (8.3-rasm):
8.3-rasm. Statik marshrutlash jadvalini shakllantirish.
Marshrutizatsiiya jadvalning to‘liq konfiguratsiyasini ko‘rish uchun yon
grafik menyusida « ПРОВЕРКА » vositasini (kattalashtiruvchi shisha belgisi)
tanlang, diagrammadagi router ustiga bosing va ochiladigan menyuda « ТАБЛИЦА
МАРШРУТИЗАЦИИ » bandini tanlang.
RIP va EIGRP protokolida dinamik marshrutlash
Marshrutizatsiya - bu tarmoqdagi paketga etib boradigan eng yaxshi yo‘lni
aniqlash jarayoni. Bir yoki bir nechta protokollar yordamida dinamik
marshrutizatsiyani amalga oshirish mumkin (RIPv2, OSPF va boshqalar).
Dinamik marshrutizatsiya - marshrutlash jadvali bir yoki bir nechta
marshrutlash protokollari (RIP, OSPF, EIGRP, BGP) yordamida avtomatik ravishda
yangilanadigan marshrutlash turi.
Har bir marshrutlash protokoli o‘z marshrutni baholash tizimidan
(metrikadan) foydalanadi. Belgilangan tarmoqlarga yo‘nalish quyidagi mezonlarga
asoslanadi
• o‘rni o‘tishlarining soni
• aloqa o‘tkazish qobiliyati
• ma’lumot uzatishda kechikishlar
•va boshq.
Routerlar bir-birlari bilan marshrutlash ma’lumotlarini UDP orqali paketli
paketlardan foydalangan holda almashadilar. Bunday ma’lumot almashinuvi
tarmoqdagi qo‘shimcha trafikning mavjudligini va ushbu tarmoqdagi yukni oshiradi.
Shuningdek, marshrutizator ustidagi marshrutlash jadvallarida bir-biriga mos
keladigan vaqt yo‘qligi mumkin, bu esa noto‘g‘ri yo‘llarning paydo bo‘lishiga va
ma’lumotlarning yo‘qolishiga olib kelishi mumkin. Mashrutlash prokollari 3 turga
bo‘linadi:
• Masofadali Vektor protokollar (RIP)
• Bog‘lanishni kuzatish protokollari (OSPF)
• Aralashtirilgan protokollar (EIGRP)
RIP Protokol
RIP optimal masofani topish uchun Bellman-Ford algoritmidan
foydalanadigan masofaviy vektorni yo‘naltirish protokoli. RIP marshrutlash
algoritmi eng oddiy marshrutlash protokollaridan biridir. Har 30 soniyada u o‘z
yo‘naltirish jadvalini tarmoqqa yuboradi. Protokollarning asosiy farqi shundaki,
RIPv2 (RIPv1-dan farqli o‘laroq) multicastda ishlashi mumkin, ya’ni ko‘p manzilga
yuborish orqali. RIP1-da ruxsat etilgan ""xopov" " larning maksimal soni
(belgilangan qadam) 15 (15 metrik). 15 ta umidning cheklanishi RIP-ni katta
tarmoqlarda ishlatishga imkon bermaydi, shuning uchun protokol kichik kompyuter
tarmoqlarida eng keng tarqalgan. Protokolning ikkinchi versiyasi - RIP2 protokoli
1994 yilda ishlab chiqilgan va birinchisining takomillashtirilgan versiyasidir. Ushbu
protokol qo‘shimcha marshrutlash ma’lumotlarini kiritish orqali xavfsizlikni
yaxshilaydi. Masofaviy vektor protokolining prinsipi: RIP protokolidan
foydalanadigan har bir marshrut vaqti-vaqti bilan qo‘shnilariga ushbu marshrutdan
biladigan barcha tarmoqlarga masofani (metrikada o‘lchanadigan) o‘z ichiga olgan
maxsus vektor paketini uzatadi. Bunday vektorni olgan marshrutizator vektor
tarkibiy qismlarini o‘zidan bu qo‘shniga masofa bo‘ylab quradi va vektorni boshqa
marshrutizatorlar unga to‘g‘ridan-to‘g‘ri xabar bergan tarmoqlar yoki tarmoqlar
haqida ma’lumot bilan to‘ldiradi. Router kattalashtirilgan vektorni barcha
qo‘shnilariga yuboradi. Bir nechta alternativ yo‘nalishlardan marshrutizator eng past
metrik qiymatga ega bo‘lgan marshrutni tanlaydi va ushbu yo‘nalish to‘g‘risida
ma’lumot uzatgan yo‘riqnoma keyingi (keyingi hop) deb belgilanadi. Protokol katta
tarmoqlarda ishlash uchun yaroqsiz, chunki u katta trafik bilan tarmoqni yopadi va
tarmoq tugunlari kanallar holati va tarmoq topologiyasi to‘g‘risida aniq ma’lumotga
ega bo‘lmasdan faqat masofa vektorlari bilan ishlaydi. Bugungi kunda, hatto kichik
tarmoqlarda ham protokollar EIGRP va OSPF protokollaridan ustundir, ular
imkoniyatlardan ustundir.
Oltita qurilmadan iborat tarmoq uchun RIP 2-versiyasini sozlash
Bizning vazifamiz sxemada ko‘rsatilgan diagrammada marshrutlashni sozlash.
(8.4.Rasm)
Izoh: Tarmoqni sozlashda portlarni yoqishni unutmang.
R1-da RIP-ni sozlash
Routerning konsoliga konfiguratsiyani kiriting va quyidagi sozlashlarni bajaring
(8.5-rasm).
8.5.Rasm. Router1 mashrutizatordagi RIPv2-ni sozlash
Router(config)#router rip (RIP konfiguratsiya rejimiga kirish). Router(configrouter)#network 192.168.10.1 (S1 kalitidan mijoz tarmog‘ini yo‘riqchiga ulash).
Router(config-router)#network 192.168.20.1 (Ikkinchi tarmoqning ulanishi, ya’ni
routerlar orasidagi tarmoq). Router(config-router)#version 2 (RIP protokolining
ikkinchi versiyasidan foydalanish to‘g‘risida ma’lumot).
Mashrutizator R2 da RIP protokolini sozlash
2-Router konfiguratsiyasini kiriting va keyingi sozlashlarni bajaring (8.6-rasm).
7.6.Rasm. R2 mashrutizatorda RIPv2 protokolini sozash
RIP protoki va kommutator sozlashini tekshirish
R1 va R2 mashrutizatorlarda RIPv2 protokoli sozlashlarini ko‘rib chiqamiz.
8.7.Rasm. R1 va R2 mashrutizator sozlash
Mashrutizatlar to‘g‘ri sozlanganligi va to‘g‘ri ishlashiga ishonch hosil qilish uchun
buyruq yordamida RIP mashrutlash jadvaliga qarang:
Router#show ip route rip
(7.8-rasm va 7.9-rasm).
8.8.Rasm. R1 mashrutizator jadvali
Ushbu jadval shuni ko‘rsatadiki, 192.168.10.0 tarmog‘iga faqat bitta yo‘nalish
mavjud: R1 orqali (tarmoq 10.10.0.1).
8.9.Rasm. R2 mashrutizator jadvali
Ushbu jadval 192.168.20.0 tarmog‘iga faqat bitta yo‘nalish borligini ko‘rsatadi: R2
orqali (tarmoq 10.10.0.2).
PC1 va PC2 o‘rtasidagi aloqani tekshirish
Mashrutlash to‘g‘ri bajarilganligini tekshirish (8.10-rasm).
8.10.Rasm. PC1-dan PC2-ga Ping
Topshiriq
Talaba Cisco Packet Tracer dasturida mashturlarni static va dinamik sozlashlarni
bajaradi. Bajargan ishlarini hisobotini tuzadi hamda tizimga yuklaydi.