Adabiy til uslublari va
vazifalari
Adabiy til taraqqiyotining har bir bosqichida uning o`ziga xos
uslublari mavjud bo'ladi, chunki adabiy til uslublari tizmida
tashkil topgan. hunga ko'ra adabiy til tarixi, asosan uning
uslublari tarixini o'rganishni qamrab oladi.
Jamiyatning rivojlanishi bilan bog'liq
ravishda har bir davr adabiy til uslublarining
miqdori, uning xarakterli xususiyatlari va
ular orasidagi o'zaro munosabat o`zgarib
turadi. Adabiy til tarixi matnlar tili tarixidan
iborat bo'lib, har bir davrga oid bu
matnlarning til xususiyatlari bilan ajralib
turadigan matnlar guruhini belgilaydi.
Dolzarb Tuzumlar
Ma`lum guruhga kirgan
yodgorliklaning til
xususiyatlari yig'indisi,
umumlashmasi haqida
hamda adabiy tilning
turlicha uslublari haqida
ma`lumot beradi.
Uslub tilning tarixan takib topgan bir ko'rinishi bo'lib, o'ziga
xos tarkibi birikish xususiyati va nutq vositalani va qo'llash
qonuniyatlari bilan ajoalib turadi.
Adabiy til uslubi bu ma'lum
darajada adabiy til matnlarida
o'zining aniq ifodasini topgon
uslubiy bo'yoqdor hamda uslub
jihatdan betaraf til unsurlarni
ongli ravishda tanlash asosida
tashkil topgan ma lum tizimdir.
Adabiy til uslublari faqat uning tizimini tashkil etish xususiyatlari
jihatidangina emas, balki u yoki bu uslub tizimining yuzaga kelishi uchun
asos bo'lgan omillar nuqtai nazaridan ham ajralib turadi.
Shu jihatdan dastlab funksional
uslublarni ko'rsatish mumkin.
bu uslublar tizimining xususiyati
uning ishlatilishi doirasi, bu
uslublarning ijtimoiy qo'llanish
sohalari bilan bog'liq.
Jumladan, hozirgi o'zbek adabiy tilining
publisistik yoki professional- texnik
uslblaridan, boshqa funksional uslublarda
bo'lganidek, til vositalarini tanlash va
tartibga keltirish shu matnlarning
mazmuni, mohiyatini hamda ishlatilish
sohasining o`ziga xos xususiyati bilan
bog'langan.
Funksional uslublar bilan bir
qatorda individual uslublar ham
bor. Bu usullar tizimining
xususiyati shundan iboratki, unda
muallif o`z individual nuqtai
nazari va didiga mos ravishda
tilning sinonimik ifoda
vositalaoini tanlab oladi.
Individual uslublar asosan
badiiy asarlar tilida
qo'llanadi, unda qayta
uslubiy bo'yoq oladi. Turli
janrlarga va adabiy badiiy
yo'nalishlarga xos uslublar
bilan birga Ishlatiladi.
Bu o'z navbatida badiiy
asarlarda yozuvchi till va
yozuvchi uslubini
farqlash zarurligini ham
keltirib chiqaradi.
Yozuvchi tomonidan adabiy til
va jonli so'zlashuv tilida tanlab
olingan barcha til vositalari
majmui yozuvchi tilini tashkil
qiladi. Yozuvchi tilini
o'rganishda asosiy diqqat
muallifning adabiy tildan
nimalarni o'z asari uchun tanlab
olganligiga jalb qilinadi.
Yozuvchi ushbu yozish uslubi, muallif tomonidan tanlab olingan til
vositalarini ishlatish, undan foydalanish usulidir. Yozuvchi uslubini o'rganish
uning eng yaxshi individual, ta sirchan va obrazli ifodalar yaratishda tanlab
olingan umumtil vositalaridan qanday foydalanishga ko'proq diqqat qilinadi.
Demak, yozuvchining uslubi, uning
dunyoqarashi, adabiy badiiy oqim,
asarning mavzul, Janri, g'oyaviy
yo'nalishi va muallifning individual
badiiy g'oyasiga asoslangan yozish
uslubidir.
RAXMAT!