#separator:tab #html:false Różnice wg. Ulpiana: prawo naturalne, narodów oraz cywilnePrawo naturalne - uniwersalne, niezmienne, dla wszystkich istot żywych Prawo narodów - uniwersalne dla każdego człowieka, honorowanie umów etc. prawo cywilne - prawo dla danej społeczności, brak uniwersalności Jakie instytucje prawne juryści wywodzili z poszczególnych poziomów prawaIus civile - prawo obywateli rzymskich, Ius gentium - uregulowanie prawne spraw wszystkich ludzi (nie tylko obywateli rzymskich) Ius naturale - prawo naturalne, tj. prawa człowieka, prawo karne Ius honorarium - prawo pretorskie Źródła prawa rzymskiego (okres archaiczny):zwyczaj leges - ustawy ludu leges regiae - ustawy królewskie Ustawa XII tablic Źródła prawa rzymskiego (okres przedklasyczny):edykty Źródła prawa rzymskiego (okres klasyczny):- zaprzestanie wydawania leges - -> Senatus consulta - uchwały senatu -> kodyfikacje edyktów -> konstytucje cesarskie (dekrety, reskrypty, mandaty) -> Ius respondendi (prawo udzielania wiążących opinii dla prawników) -> Instytucje Gaiusa Źródła prawa rzymskiego (okres poklasyczny):zbiory konstytucji cesarskich tzw. kodeksy kodyfikacje leges i ius Źródła prawa rzymskiego (prawo justyniańskie):Kompilacje: digesty, kodeksy, nowele, instytucje Lex Hortensia(287r. p.n.e) Ustanowienie obowiązywania plebiscita dla całego społeczeństwa Konstytucja raweńskaZbiór prawa regulujący stosunki między Rzymianami a Gotami Kompilacja Justyniańska (co zawierała)Kodeks Justyniana (Codex Iustinianus): Zbiór konstytucji cesarskich, ukończony w 529 n.e. i zrewidowany w 534 n.e. Digesty (Digesta) lub Pandekty (Pandectae): Zbiór fragmentów pism rzymskich jurystów, ukończony w 533 n.e. Instytucje (Institutiones): Podręcznik prawniczy dla studentów, ukończony w 533 n.e. Skargi reipersekutoryjne (actiones rei persecutoriae)Skarga o odzyskanie rzeczy, lub wartości majątkowej. Cel to przywrócenie stanu sprzed naruszenia prawa. na czym polega mechanizm działania exceptio (a także replicatio, duplicatio, triplicatio) dlaczego w skargach dobrej wiary nie była potrzeby ich dodawaniaMechanizm działania exceptio oraz odpowiadających jej środków procesowych, takich jak replicatio, duplicatio i triplicatio, pozwalał na skomplikowaną wymianę argumentów między stronami w rzymskim procesie cywilnym. W skargach dobrej wiary (actiones bonae fidei) elastyczność i zasady słuszności, jakimi kierował się sędzia, eliminowały potrzebę stosowania tych formalnych środków procesowych, co upraszczało i ułatwiało dochodzenie sprawiedliwości. Czym się różnią zarzuty peremptoryjne od dylatoryjnych?Zarzuty peremptoryjne (exceptio peremptoria) -Definicja: Zarzuty definitywne, które trwale oddalały roszczenie powoda. -Charakter: Ostateczne, uniemożliwiają ponowne wniesienie tej samej skargi. Zarzuty dylatoryjne (exceptio dilatoria) -Definicja: Zarzuty tymczasowe, które opóźniały proces lub odraczały roszczenie. -Charakter: Czasowe, pozwalają na ponowne wniesienie skargi po ustaniu przeszkody. Czym są essentialia negotii, naturalia negotii i accidentalia negotii• Essentialia negotii – istotne elementy treści danej czynności prawnej, odróżniające ją od innych; bez ich ustalenia nie można zawrzeć ważnej czynności prawnej (np. dla kupna-sprzedaży są to towar i cena; dla testamentu jest to wyznaczenie dziedzica); • Naturalia negotii – dorozumiane (milcząco domniemane) postanowienia wynikające z zasad słusznego i sprawiedliwego obrotu prawnego (np. dla kupna-sprzedaży jest to odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne towaru); mogą być rozszerzone lub wyłączone przez strony; • Accidentalia negotii – dodatkowe postanowienia dodane przez strony tj. warunek czy termin Zdolności do czynności prawnych:- Osoby alieni iuris nie mogły mieć swojego majątku i wszystko nabywały dla pater familias Mężczyźni 14lat+ - pełna zdolność czynności prawnych Czynność prawna kulejąca (negotium claudicans)Czynność prawna kulejąca (negotium claudicans) to czynność prawna, która jest obarczona pewnymi wadami lub ograniczeniami, ale nadal może być częściowo ważna lub skuteczna W jaki sposób pandektyści klasyfikowali wady oświadczenia woliError (błąd): - błąd co do istotnych okoliczności.Dolus (oszustwo): - działanie z zamiarem wprowadzenia w błąd.Fraus (nieuczciwość): - postępowanie sprzeczne z zasadami uczciwości.Simulatio (symulacja): - udawanie lub fałszywe przedstawianie okoliczności.Violentia (przymus): - działanie pod przymusem lub groźbą.Metus (strach): - zawarcie umowy pod wpływem strachu lub groźby. Środki procesowe chroniące osoby które złożyły oświadczenia woli pod wpływem podstępu lub groźbyActio doli (skarga o oszustwo) Actio metus causa (skarga z powodu strachu) Exceptio metus (zarzut strachu): Zarzut, który można podnieść w procesie, aby uznać czynność za nieważną, jeśli została zawarta pod wpływem strachu lub groźby. Restitutio in integrum (przywrócenie do stanu pierwotnego): Procedura, która pozwalała na przywrócenie stronie, która złożyła oświadczenie woli pod wpływem błędu, oszustwa lub groźby, do stanu, w jakim była przed zawarciem czynności prawnej. Na czym polega zasada formy sprawczej i jakie były jej trzy konsekwencje w prawie rzymskimDla ważnosci umowy było zgodne oświadczenie woli stron, a nie spełnienie określonych formalności (pisemne, ceremoniały etc.) 1. Brak wymogi formy pisemnej 2. Brak wymogu uroczystości 3. Dominacja konsensusu