1. Basqarıw usılı - maqsetke erisiw ushın basqarılatuǵın ob'ektke usıllar hám
qóllanbalar jıyındısı arqalı tásir etiw bolıp tabıladı. Usıllar kóbinese metodlar dep da
júritiledi. «Metod» grekshe sóz bolıp (methodos) -«qanday bolıp tabıladı maqsetke
jetiw» mánisin ańlatadı. Basqarıw metodları (usılları ) arqalı basqarıwdıń xızmetleri
ámelge asıriladı. Menejment metodı shólkemdiń óz aldına qoyǵan maqsetine
erisiwde shólkemdiń pútkil iskerligin quraydı hám ijroni qadaǵalaw etip baradı
Menejment usıllarınıń (metodlarınıń ) kópligi hám stilistik jantasıwlardıń da kópligi
anıq basqarıw wazıypaların belgilewde usı usıllardan qay-qaysısın qóllawdı tańlap
alıwdı qıyınlastıradı.
Sol sebepli de ámeldegi bolǵan barlıq basqarıw usılların óz xarakteristikalarına qaray
gruppalawdı, tártipke túsiriwdi talap etedi. Usıllardıń jónelislerge tiykarlanǵanlıǵı
basqarıw sistemasındaǵı sırtqı kórinislerdi (firma, bólim, laboratoriya, kompaniya
hám t.b. ) basqarıwda usıl tańlap alıwdı támiyinleydi
2. Basqarıwdıń ekonomikalıq usıllarına
Basqarıwdıń ekonomikalıq usıllarına basqarıwda oraylıq orın berilgenligi menen
zárúrli áhmiyetke iye. Menejmentte bul basqarıw usılı erkin bazar munasábetleri
sharayatında júdá kóp jaǵdaylarda qollanıladı. Sebebi, shólkemdiń barlıq aǵzası
shólkem ekonomikasınıń turaqlı rawajlanıwınan mápdar bolıwlıǵın áp-áneydey
biliwedi. Bul usıldı qóllaw daǵı eń zárúrli huqıqıy talaplardan biri-shólkemdiń
ózbetinshe jumıs júrgiziwge sharayat jaratılıw esaplanadı. Bunda, tiykarǵı itibar
ǵárezsiz xojalıq júrgiziw basqarıwında ekonomikanı rawajlandırıwǵa tiykarlanǵan
isbilermenlikke qaratıladı.
Ekonomikalıq basqarıw usılında joybarlaw, analiz, xojalıq esabı, bahoni belgilew,
finanslıq támiynlew, xoshamet- lantirish sisteması joqarı dárejede jetilistiriwtiriledi.
Kárxanada ekonomikalıq -matematikalıq usıllardı qóllaw ámelge asıriladı. Bul usıllarda
islew alınatuǵın nátiyjelerdiń anıqlıǵına tıykarlanıw basqarıwdı támiyinleydi.
3. Basqarıwdıń social -psixologiyalıq usılları
Basqarıwdıń social -psixologiyalıq usılları qollanilganda kárxanada miynet ónimliligin
asırıw álbette xızmetkerlerdiń ruwxıylıqı jaǵdaylarına baylanıslı boladı. Basqarıwda
hár bir xızmetkerge individual (shaxsan) jantasıw kárxana aldına qoyǵan maqsetti
orınlawda birden-bir jámáátti qáliplestiriwde júdá qol keledi
Izertlewlerden ekenin aytıw kerek, baslıqtıń xojalıqtı basqarıw iskerligindegi
jetiskenlikleriniń 15 % maman bilimge iye ekenligi, 85 % adamlar menen tabıslı islew
qábiletine baylanıslı eken. Yaponiyalıq ilimpazlardıń izertlewleri boyınsha kárxana
daǵı psixologiyalıq ortalıqtıń unamlı yamasa unamsızlıǵı jámááttiń miynet ónimliligin
1, 5 % ga yamasa asıradı yamasa tómenletip jiberedi.
4. Basqarıwdıń shólkemlestirilgen buyrıq usılı
Xojalıq shólkemleriniń islep shıǵarıwdı basqarıw boyınsha iskerligi basqarıwdıń túrli
shólkemlestirilgen-buyrıq usılların qóllaw menen baylanıslı. Basqarıwdıń
shólkemlestirilgen-buyrıq usılları basqarıwshı hám basqariluvchi sistemalar nátiyjeli
xızmet kórsetiwin támiyinleytuǵın tásir etiw sistemasınan ibarat esaplanadi.
Basqarıwdıń shólkemlestirilgen-buyrıq usılları ekonomikalıq usıllardı toltırıp, bazar
ekonomikası nızamları. Huqıqıy aktlarni esapqa alıw hám orınlawǵa tiykarlanadı.