Aking karapatan, dapat kong
malaman upang pang-aabuso ay
maiwasan
KARAPATAN
• Ang karapatan ay isang bagay na dapat
taglayin ng bawat mamamayan. Ito ay
tumutukoy sa mga pribelehiyo, kalayaan at
proteksyon na dapat matanggap ng isang tao.
• Lahat ng mga tao ay mayroong mga karapatan.
Ang ating mga karapatan ay dapat nirerespeto
at binibgyan ng halaga.
Ang mga bata ba ay may karapatan?
Alam nyo ba?
• May tinatawag na likas na karapatan. Mayroon
ding karapatan na pinoprotektahan ng batas.
• Ang batas ay ang mga patakaran na ginawa
upang gabayan ang mga tao. Ito ay naguutos
ng mga dapat gawin o kaya ay nagbabawal sa
isang kilos o gawi. Ang pagsuway sa batas ay
may kaparusahan.
Madaming batas ang nagpoprotekta sa
mga bata.
Balikan natin…
• Karapatan ng bata na “maprotektahan laban
sa pang-aabuso, panganib at karahasan”
Pang-aabuso sa Bata
• Ang pang-aabuso sa bata ay maituturing na
paggawa o hindi paggawa na maaaring
magpapahamak o magpahina sa pisikal o
psychological na kalusugan nang mga nasa
edad labingwalo pababa.
Bakit kailangang malaman ng bata ang
kaniyang karapatan at ang batas na
nagpoprotekta sa katulad niya mula sa
pang-aabuso?
• Mahalaga na maunawaan ng mga bata ang
kanilang mga karapatan upang alam nila kung
tama ba ang ginagawa sa kanila ng mga taong
nakapaligid sa kaniya, upang malaman nila kung
ang tinatamasa ba nilang buhay ay nararapat sa
kanila at upang maproteksyunan nila ang kanilang
mga sarili.
• Kailangang maunawaan ng mga bata kung ano
ang pang-aabuso at ano ang magagawa nila para
maprotektahan ang kanilang sarili laban dito.
Mga Uri ng Pang-Aabuso
• Pisikal na pang-aabuso
• Sekswal na pang-aabuso
• Pagpapabaya
• Psychological na pang-aabuso
Pisikal na Pang-aabuso
• Pisikal na pinsala o pisikal na pagpapahirap sa
isang bata, tulad ng pagpalo, pagsipa,
pambubugbog, pangangagat, o anupamang
kilos na humahantong sa pisikal na pananakit,
pagpinsala, o pag-iiwan ng mga pasa o bugbog
Sekswal na Pang-aabuso
• Pagkakasangkot ng isang bata sa sekswal na aktibidad na kung saan
ay labag sa batas, o kung ang bata ay hindi nagawang makapagbigay
ng pagpapahintulot (hal. panghahalay, panghihipo,
pakikipagrelasyon sa bata)
• Kabilang dito ang direkta o hindi direktang sekswal na
pananamantala at pag-abuso sa bata (hal.,paggawa ng
pornograpiyang materyal).
• Maaari itong mangyari sa loob o labas ng tahanan. Maaaring
maisagawa ito ng mga magulang, tagapag-alaga, iba pang mga
taong nasa hustong gulang o batang nag-iisa o isinasagawa sa isang
pinagplanuhang paraan.
• Ang mang-aabuso ay maaaring gumamit ng mga pabuya o iba pang
mga bagay upang mahikayat ang bata. Maaaring isagawa ito ng
kahit sino na kilala o hindi kilala ng bata.
Pagpapabaya
• Malala o paulit-ulit na nangyayaring kakulangan sa atensyon sa mga
pangunahing pangangailangan ng bata na ilagay sa panganib o
pahinain ang kalusugan o pagbabago ng bata
• Pisikal (hal., kabiguan sa paglalaan ng kinakailangang pagkain, damit
o tirahan, kabiguan na pigilan ang pisikal na pagkapinsala o
paghihirap, kakulangan sa naangkop na paggabay o iniiwanang magisa)
• Medikal (hal., kabiguan sa paglalaan ng kinakailangang pangmedikal o paggamot sa kalusugang pangkaisipan)
• Pang-edukasyon (hal., kabiguan sa paglalaan ng edukasyon o
pagbabalewala sa mga kinakailangang pang-edukasyon na kung
saan nagmumula ang kawalang kakayahan ng bata)
• Emosyonal (hal., pagbabale-wala sa mga kinakailangang pangemosyonal ng bata o pagkabigo na ilaan ang psychological na
pangangalaga
Psychological na Pang-aabuso
• Ito ay tumutukoy sa paulit-ulit na pangyayari ng
paguugali at asal ng pakikitungo sa bata o matinding
insidente na ilagay sa panganib o pahinain ang
emosyonal o intelektwal na pagbabago ng bata.
Kabilang sa mga halimbawa ang pagtanggi, karahasan
at pananakot, pagiwan, pananamantala/hubugin sa
maling gawain, baliwalain ang emosyonal na
nararamdaman, pagsasabi sa bata na siya ay walang
halaga, mahina, hindi gusto o hindi minahal. Agad o
matinding na nakakasira ang mga naturang pagkilos na
iyon sa pag-uugali, maaaring pag-aralan, dulot ng
damdamin, o pisikal na paggawa ng bata.
Bilang bata, paano natin
poprotektahan ang ating sarili?
Good touch (Safe) vs Bad Touch
(Unsafe)
GOOD TOUCH
• Ito ay nagbibigay ng kumportable at masayang
pakiramdam.
• Ito ay naging pamamaraan upang iparamdam
sa atin ang pagmamahal, pag-aalaga at tulong
ng pamilya at pinagkakatiwalaang tao.
• Mga Halimbawa:
 Yakap mula sa ating nanay o tatay
 Hinawakan sa kamay ng kalaro
BAD TOUCH
• Kung ikaw ay hindi kumportable
• Kung hindi mo ito gusto
• Kung ito ay nakapagbigay sayo ng hindi
magandang pakiramdam tulad ng takot at
lungkot
• Kapag hinawakan ang maselang parte ng
iyong katawan
• Kapag sinabihan kang huwag magsasabi sa
ibang tao
DAPAT TANDAAN!
•
•
•
•
•
•
Pahalagahan ang sarili at ang katawan. Gamitin ang tamang salita para sa parte ng
katawan. Hindi ito dapat gawing biro.
Siguraduhin na hindi nahahawakan ng ibang tao ang maselang bahagi ng iyong
katawan.
Ang maselang bahagi ng katawan ay dapat natatakpan ng damit.
Huwag pumayag na makuhanan ng litrato ang iyong pribadong katawan.
Huwag sasama o makikipag-usap sa hindi kakilala
Maging maingat sa taong nag-aalok sa iyo ng pera o anumang bagay kapalit ang
isang pabor. Tumanggi at huwag kunin ang inaalok.
• Umiwas sa taong nais kang hawakan at nagsabi sayong
itago ito (secret).
• Huwag sumama kapag hinaya sa madilim na lugar at
walang ibang tao.
• Sabihin ang salitang huwag o katulad na salita (no,
stop, don’t) o sumigaw at pumunta sa ligtas na lugar
kapag sa tingin mo ay hindi naangkop ang naging
paghawak sayo (bad touch).
• Kung ikaw ay nakaranas o may bantang makaranas ng
BAD TOUCH, magsabi ka sa iyong magulang, lolo at
lola, guro at iba pang nakakatanda na iyong
pinagkakatiwalaan.
Kasalanan ko ba kung ako ay
nahawakan ng ibang tao nang hindi
tama (bad touch)?
• Hindi. Ito ay kasalanan ng taong gumawa ng
mali kung kaya’t dapat sila ay isumbong.
Paano kapag ang nang-abuso sa akin
ay kapamilya, kaibigan o kakilala?
• Huwag mahiyang magsumbong. Walang
sinuman ang maaaring manakot, manakit,
manghipo sa isang bata sa paraang para sa
kanya ay di-komportable. Hindi lahat ng may
masamang balak ay estranghero kaya dapat
maging mapanuri at maingat.
Ang karapatan ay may katumbas na
responsibilidad.
• Dapat nating aalahanin ang kalayaan ibinigay
sa atin. Ito’y dahil baka may mga karapatan na
rin ng iba na ating naapakan.
Paano kung ang isang bata ay
nakagawa ng mali sa kapwa niya bata?
• May batas patungkol sa mga batang
nagkasala.
• Ang edad 15 pataas ay may pananagutan na
sa batas.
• Ngunit, hindi nangangahulugan na wala ng
gagawin ang gobyerno sa mga batang edad 15
pababa.
Kung gayon, ano ang dapat gawin?
• Dapat alam natin kung alin ang tama at mali.
• Manindigan sa tama at huwag
papaimpluwensya sa tao/bagay na walang
magandang maidudulot.
• Huwag gagawa ng ikasasakit o ikakapamahak
ng ibang bata.
• I-respeto ang karapatan ng kapwa bata kahit
ano pa man ang kaniyang kasarian, edad, lahi
o katayuan sa buhay.