BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI
IQTISODIYOT VA TURIZM FAKULTETI
IQTISODIYOT ( TARMOQLAR VA SOHALAR BO’YICHA)
FAN: O’ZBEKISTONNING ENG YANGI TARIXI (MUSTAQIL ISH)
MAVZU:IKKINCHI JAHON URUSHI YLLARIDA O’ZBEK XALQINING
FASHIZM USTIDAN QOZILGAN G’ALABAGA QO’SHGAN HISSASI
Bajardi: 3-1 IQT - 23 guruh talabasi Yunusov Diyorbek
Qabul qildi: Srojeva G. V
Reja:
1.Ikkinchi jahon urushi yillarida o'zbek xalqining fashizm ustidan
qozongan g'alabaga qo'shgan hissasi.
2.Fashizmning mustabid tuzumiga qarshi urush.
3.Moddiy va ma'naviy kuchlar, resurslar front uchun
4.Tehron va Qrim konferensiyalari.
5.Germaniyaning taslim bo`lishi.
IKKINCHI JAHON URUSHI YILLARIDA
O'ZBEK XALQINING FASHIZM USTIDAN QOZONGAN
G'ALABAGA QO'SHGAN HISSASI
Insoniyat juda ko'plab urushlarni
boshidan kechirib bo'lib, bular
ichida eng dahshatlisi, 50 million mi
ortiq kishining yostig'ini quritgan,
XX asr fojia bo'lmish ikkinchi jahon
urushidir. Olti yil (1939-yil sentyabr
– 1945-yil sentyabr) davom etgan
bu urush er sharining 80% aholisi
joylashgan
hududni,
61ta
mamlakatni o'z ichiga qamrab oldi.
O'ZBEK XALQINING URUSHGA SAFARBAR
QILINISHI
Urushning dastlabki kunlaridanoq butun mamlakatda
bo'lganidek, O'zbekistonda ham partiya tashkilotlari
tomonidan mitinglar va yig'ilishlar tashkil kilindi. 1941.
yil 122 iyundayoq Toshkent to'qimachilik kombinatining
ishchilari ana shu daqiqadan boshlab o'zlarini Vatan
himoyasiga safarbar qilingan, deb hisoblashlarini
bildirdilar. 23-24 iyunda Samarkand, Buxoro, Andijon,
Namangan, Fargona, Nukus va boshqa shaharlardagi
yig'ilishlarda Vatan himoyasi uchun har qanday
vazifani bajarishga shay ekanliklarini bildirgan
o'zbekistonliklar harbiy komissarliklarga frontga
ko'ngilli sifatida jo'natishlarini so'rab arizalar bera
boshladilar.
FASHIZMNING MUSTABID TUZUMIGA QARSHI URUSH
Urushning dastlabki kunlaridanoq sovet xalqi- o'zbekistonliklar xam bosqinchilar ustidan
g'alabaga erishishga butun kuchlarini baxshida etdilar. Mustabid tuzum zulmi ostida ezilayotgan
xalqlar qandaydir g'oyalarni emas, balki ona-yurt, Vatanlarini himoya qildilar. O'zining
vatanparvarlik burchini yuksak darajada his qilgan o'zbek xalqi fashizmdan faqat SSSRni emas,
eng avvalo, O'zbekistonni himoya qilishni, uni yana bir bosqinchidan saqlab qolish maqsad qilib
qo'ygan edi. Chunki xalqimiz sostializm niqobi ostida qilingan bosqinchilik, siyosiy qatog onlar
zahmini hali unutmagan bir davr gitlerchi bosqinchilarning bosib olingan hududipri qilgan
ashaddiy jinoyatlari, ular o'rnatayotgan tarti to'g'risidagi xabarlarní eshitib, fashizmning
mustbid tuzumdan ham dahshatliroq, insoniyat boshiga kelgan ofat ekanligini anglab etgan edi
ya'ni xalq o'ziki dushmanni to'xtashishga va uloktirib tashlashga qodir bo'lgan birdan bir kuch
deb his qildi
MODDIY VA MA'NAVIY KUCHLAR, RESURSLAR FRONT
UCHUN
Urushning dastlabki kunlaridayoq
O'zbekistonnish barcha moddiy va ma'naviy
kuchlari, resurslari front uchun safarbar
qilina boshlandi. Umumiy harbiy safarbarlik
e'lon qilindi.
MODDIY VA MA'NAVIY KUCHLAR,
RESURSLAR FRONT UCHUN
O'rta Osiyo harbiy okrugi front uchun 1941
imi iyundan 1942 yil oxirigacha harbiy
safarbarlik asosida 109 ta harbiy qo'shilma
tuzdi, harakatdagi armiyaga va Oliy Bosh
qo'mondonlik qarorgohi rezerviga 86 diviziya
va brigada jo'natdi.
Sovet armiyasining 1944-yil shiddatli hujumi sovet davlati hududining
fashist bosqinchilandan toliq tozalanishiga olib keldi. Urush SSSR
tashqarisiga, Markaziy Yevropa hududiga kochdi. Sovet armiyasi kirgan
birinchi mamlakat Ruminiya boldi. 1944-yil 25- oktabrda bu mamlakat
fashistlardan ozod qilindi. Uning ketidan Bolgariya ozod etildi. Sovet
armiyasi Yugoslaviya Xalq ozodlik armiyasiga fashistlarning
Yugoslaviyadagi qo'shinlarini tor-mor keltirishga ko'maklashdi. 1944-yil 20oktabrda Belgrad shahri ozod qilindi. 1944-yil noyabrda nemis-fashist
qoshinlari Bolqon yarim orolidan quvib chiqarildi.
1941-yil 22-iyun oqshomi butun dunyo
Gitlerning Sovet Ittifoqiga qarshi agressiyasi
togrisidagi xabar bilan birga, damini ichiga
yutib, Cherchillning Bi-Bi-Si orqali sozlagan
nutqini ham tingladi. Bu tarixiy nutq
tinchliksevar kuchlarning natsizmga qarshi
ittifoqiga asos soldi. Angliya bosh vaziri
kommunizmning prinsipial dushmani ekanini
yashir-masdi. Biroq, yangi xavf oldida
vaziyat ozgardi.
TEHRON KONFERENSIYASI
1943-yfl 28-noyabrdan 1- dekabrgacha bo'lib o'tgan uch davlat
rahbarlarining Tehron konferensiyasi Gitlerga qarshi koalitsiyaning vujudga
kelishida muhim qadam bo'ldi. U Stalingrad jangi va Al-Alamayn yaqinidagi
jangdan so'ng, faqat harbiy emas, dunyoning urushdan keyingi taqdiri
borasidagi masalalar ham ko'ndalang turgan Ikkinchi jahon urushida hal
qiluvchi burilish yasalgan yilda bo'lib o`tdi.
QRIM KONFERENSIYASI
SSSR, AQSh va Angliya ortasidagi hamkorlikning rivojlanishida 1945-yil fevralda
bolib otgan uch buyuk davlatlar rahbarlarining Qrim konferensiyasi muhim bosqich
bo'ldi. Urush nihoyasiga yetib qolgan, g'alaba yaqin edi. Konferensiyada mag'lub
Germaniya va ozod qilingan Yevropaga nisbatan hamkor-likdagi siyosat rejalarining
ishlab chiqilishi bosh masala hisoblandi. Uch davlat rahbarlari natsizmni, uning qurolli
kuchlari, bosh shtabi, barcha idoralarini yoq qilish, fashist-lar Germaniyasi rahbarlarini
jazoga tortish, natsizmning nemis xalqining madaniy va iqtisodiy hayotiga har qanday
ta'sirini bartaraf etishga kelishdilar.
GERMANIYANING TASLIM BO`LISHI
1945-yil 9-mayda Berlin yaqinidagi
Karlxorstda AQSh, SSSR, Angliya va Fransiya
qo'shinlari qo'mondonligi vakillari
ishtirokidalari so 'zsiz taslim bo 'lish
to'g'risidagi hujjatni imzoladilar. Fashistlar
Germaniyasi tomonidan olti yil muqaddarn
boshlangan qonli urush uning to'liq tor-mor
Gitler orzu qilgan ming yillik reyxning umri
o'n ikki yilga ham yetmadı.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!