t.me:@dark_tsdi for dental students Dark team Bosh va bo’yin anatomiyasi. Uch shoxli nerv yadrolari va 1- shoxi t.me:@dark_tsdi for dental students t.me:@dark_tsdi for dental students t.me:@dark_tsdi for dental students Markaziy nerv tizimi 2 qismdan tashkil topgan: bosh miya yarim sharlari va bosh miya ustuni. Bosh miyani 12 juft nervini asosiy qismi miya ustunidan chiqadi. Miya ustuni quydagi tuzilmalarni o’z ichiga oladi: o’rta miya (mesencephalon), miya ko’prigi (pons), miyacha (cerebellum) va uzunchoq miya (medulla oblangata) Uch shoxli nerv miya ustunini ko’prigi yoki pons dan chiqadi, lekin uch shoxli nervni yadrolari o’rta miya, miya ko’prigi, uzunchoq miya va orqa miya dan chiqadi. Diqqat: yuqoridagi gaplarimiz umumiy tushuntirish uchun juda tor tarzda aytganmiz. t.me:@dark_tsdi for dental students Uch shoxli nerv Turi : aralash nerv Tolalari : motor tolalar va sensor tolalar Yadrolari : nucleus mesencephalicus, nucleus principalis, nucleus spinalis, nucleus motorius Chiqish yo’li : ko’prik va miyachani o’rta oyoqcha chegarasidan, 2ta ildiz bo’lib chiqadi – radix sensoria va radix motoria t.me:@dark_tsdi for dental students Uch shoxli nervning yadrolari 1. Nucleus mesencephalicus( o’rta miya yadrosi ) : - o’rta miyaning eng orqasida joylashgan yadro - bu yadro informatsiyalarni chaynov muskuli, mimika muskuli va tashqi ko’z muskullaridan qabul qiladi. 3. Nucleus spinalis ( orqa miya yadrosi) - orqa miya va uzunchoq miyada joylashadi(1-3) - Uch shoxli nerv tarmoq beradigan sohalardagi qo’pol teginish, og’riq va haroratni qabul qiladi. 2. Nucleus principalis ( asosiy yadro ) - miya ko’prigida joylashgan - taktil, vibratsiya va bazi tanani ichki sezgisi 4. Nucleus motorius ( harakat nervi ) - o’rta miyada joylashgan - 4 ta chaynov muskuli, tanglay chodirini taranglashtiruvchi muskul, nog’ora pardani taranglashtiruvchi muskul, t.me:@dark_tsdi for dental students 1. nucleus mesencephalicus( o’rta miya yadrosi ) 2. nucleus principalis ( asosiy yadro ) 3. Nucleus spinalis ( orqa miya yadrosi) 4. nucleus motorius ( harakat nervi ) t.me:@dark_tsdi for dental students Dastlab uch shoxli nerv miya ko’prigi(pons)ning ikki chetidan sezuvchi va harakt tolalar shaklida chiqadi. t.me:@dark_tsdi for dental students Keyinchalik bu ikki tarmoq uch shoxli nerv tuguni yoki Gesser tuguni deb ataladigan tugun hosil qiladi. Bu tugun Impressio trigeminalis da joylashadi va shu yerda tugundan 3 ta tarmoq chiqadi. Impressio trigeminalis fossa cranii media (kalla suyagi ichki asosining o’rta chuqurchasi)da joylashgan. Bu sohada yana bir tuzilma kavernoz sinus mavjud. Uch shoxli nerv bu sinusni tashqi tominidan o’tadi Cavernous sinus t.me:@dark_tsdi for dental students Uch shoxli nervning tugunidan ajraladigan tarmoqlari V1 N. ophtalmicus V2 N. maxillaris V3 N. mandibularis t.me:@dark_tsdi for dental students Uch shoxli nervning 1tarmog’i: V1 N. Ophtalmicus Gasser tugunidan ajraladi va kavernez sinusning tashqi tomoni orqali o’tib fissure orbitalis superior(ko’z kosasi yuqori yorig’i)ga boradi va kalla suyagidan shu yoriq orqali chiqib ketadi. Bu tarmoq sezuvchi tarmoq. t.me:@dark_tsdi for dental students Uch shoxli nervning 2tarmog’i: V2 N.Maxillaris Gasser tugunidan ajraladi va kavernez sinusning tashqi tomoni orqali o’tib foramen rotundum ga yetib keladi va shu teshik orqali qanotsimon chuqurchaga kiradi. Bu tola ham sezuvchi tola hisbolanadi t.me:@dark_tsdi for dental students Uch shoxli nervning 3tarmog’i: V3 N.Mandibularis Gasser tugunidan ajraladi va kavernez sinusning tashqi tomoni orqali o’tib foramen ovale oldiga keladi. Shu teshik orqali kalla suyagidan chiqadi. Bu tarmoq boshqa tarmoqlardan farqli ravishda aralash tarmoq hisoblanadi yani ham sezgi, ham harakat tolalar mavjud. t.me:@dark_tsdi for dental students V1 N. ophtalmicus harakatlanish ketma-ketligi ramus meningeus ( miya qutisinda chiqquncha ajraladi ) Orbita n. frontalis Fissura orbitalis superior n. lacrimalis n. nasocilliaris t.me:@dark_tsdi for dental students N.Ophtalmicus bu nerv ko’z kosasi ichidagi muskullar, ko’z soqqasi, g’alvirsimon bo’shliq, yuqori qovoq, burun bo’shlig’ini oldingi yuqori qismi, burun tashqi yuqori yuzasi terisidagi sezgini qabul qilib markaziy nerv sistemasiga yetkazasi. Bundan tashqari bu tola ganglio ciliare ni hosil qilishda qatnashadi. t.me:@dark_tsdi for dental students Ramus meningeus miya qutisinda chiqquncha ajraladi miya qattiq pardasini nerv bilan taminlaydi t.me:@dark_tsdi for dental students n.ophtalmicus fissure orbitalis superior orqali ko’z kosasiga kiradi, lekin u o’zini 3 ta tolasini bu yoriqga kirmasdan oldin beradi. Quydagi rasmga tollar yoriqning qaysi tomonidan kirishi tasvirlangan n. frontalis n. lacrimalis n. nasocilliaris t.me:@dark_tsdi for dental students N.Ophtalmicus ning 1-tarmog’i va undan chiqadigan 4 ta tola n. cilliares longi n. infratrochlearis n. etmoidalis anderior et posterior ramus communicans cum ganglio ciliare t.me:@dark_tsdi for dental students N. nasocilliaris ko’z kosasiga kirgandan keyin ko’z kosasini medial devoir bo’ylab harakatlanadi. Medial devor bilan harakatlanib ko’z kosasidan chiqadi. Shu yo’lda o’zidan tarmoqlar chiqaradi. Bu tarmoqlarni pastda gaplashamiz. t.me:@dark_tsdi for dental students ramus communicans cum ganglio ciliare – silliar ganglia bilan birikib unga sezuvchi tola beradi t.me:@dark_tsdi for dental students Ganglio ciliare t.me:@dark_tsdi for dental students n. cilliares longi – shox parda, silliar tana, kamalak pardani sezuvchi nerv bilan taminlaydi t.me:@dark_tsdi for dental students n. ethmoidalis posterior – burun to’sig’i, burun bo’shlig’i medial devori, g’alvirsimon bo’shliq orqa kataklari va ponasimon bo’shliqni sezgisini qabul qiladi. t.me:@dark_tsdi for dental students n. etmoidalis anterior – burun bo’shlig’ining shilliq qavatini, burun orqa qismi terisi sezgisini qabul qiladi. Burun bo’shlig’ida ikkida shox chiqaradi bu shoxlar keyingi betda joylangan. t.me:@dark_tsdi for dental students t.me:@dark_tsdi for dental students n. infratrochlearis – ko’zning paski qismini, buruning yuqori terisini t.me:@dark_tsdi for dental students N. nasocilliaris ning 2-tarmog’I va uning 2 ta tolasi. N. frontalis n. supraorbitalis n. supratochlearis t.me:@dark_tsdi for dental students n. frontalis ko’z kosasing yuqori devori bo’ylab harakalanadi. Bu nerv ko’z kosasi ichida tarmoq bermaydi, o’zing tarmoqlarini chiqanidan keyik peshona sohasida beradi. t.me:@dark_tsdi for dental students n. supraorbitalis – peshona terisini t.me:@dark_tsdi for dental students n. supratrochlearis – burun ildizi, peshona pastki qismi, ustki qovoq, ko’zning medial burchagi terisi, va konyuktiva t.me:@dark_tsdi for dental students N. lacrimalis N.lacrimalis ko’z kosasining yuqoru devoir bo’ylab harakatlandi. Bu nerv faqatgina bitta tarmoq berib ko’z yoshi bezini nerv bilan taminlaydi. N. lacrimalis faqatgina sezuvchi tola olib bormaydi. Sezuvchi toladan tashqari ko’z yoshi bezini parasimpatik tola bilan ham taminlaydi. Bu tolani qayerdan olishini pastga aytganmiz. t.me:@dark_tsdi for dental students r. communicanc cum nervo – bu tola orqali ko’z yosh bezi parasimpatik nerv oladi N. lacrimalis ning tarmog'i N. maxillaris dan ajraladigan yonoq nervi n. zygomoticus bilan qo‘shiladi. t.me:@dark_tsdi for dental students Etiboringiz uchun rahmat Diqqat! Bizning bu prezentatsiyamizga “Memorix anatomy by Ciszek, Bogdan Hudák, Radovan Kachlík, David” asos qilib olingan va yevropada o’qiladi. Bazi joylari bizning kitoblarga to’g’ri kelmasa uzur so’raymiz