Informatika fanidan darsdan tashqari mashg’ulotlarni loyihalash
Reja:
Kirish
I.Bob.Informatika fanidan darsdan tashqari mashg’ulotlar va ularning
turlari
1.1. Darsdan tashqari mashg’ulotlar va ularning turlari. Darsdan tashqari
mashg’ulotlar tasshkil etishni rejalashtirish
1.2 Informatikadan darsdan tashqari mashg’ulotlarni loyihalashtirish.
To‘garak ishini loyihalashtirish.
II.Bob. Informatika fanidan darsdan tashqari mashg’ulotlarni
loyihalash
2.1 Informatikadan darsdan tashqari mashg’ulotlarni loyihalashtirish.
2.2 Informatika va axborot texnologiyalari fanidan sinfdan hamda
maktabdan tashqari ishlarni tashkil qilish
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
KIRISH
Respublikamizda ta’lim-tarbiya tizimini yanada takomillashtirish davlat
siyosati darajasiga ko‘tarilganligi ta’lim tizimi sifatini yuqori saviyaga olib chiqishni
talab etmoqda. Uzluksiz ta’lim tizimida “Informatika” fani o‘qituvchisi faqatgina
fan o‘qituvchisi emas, balki ta’limda va boshqaruvda axborot texnologiyalaridan
foydalanishning samarali tashkil etuvchisi bo‘lib hisoblanadi.
Axborot hajmining keskin kengayib borayotganligi o‘quvchilar chun ham,
pedagoglar uchun ham fanni o‘rganishda innovatsion pedagogik texnologiyalardan
foydalanishni taqozo etadi. “Informatika” ta’limi jarayonida turli-tuman pedagogik
texnologiyalardan foydalanib, samarali natijaga erishish uchun o‘qituvchi o‘zining
pedagogik faoliyatini oldindan loyihalashtirishi maqsadga muvofiq hisoblanadi.
Shuni hisobga olgan holda biz informatika o‘qituvchisining pedagogik faoliyatini
bir butun model ko‘rinishiga keltirib oldik.
Informatikani o‘qitishda foydalaniladigan texnologiyalar xilma-xil bo‘lib
(ta’limda virtual texnologiyalar, o‘quv-biluv faoliyatini faollashtirishga qaratilgan
texnologiyalar, multimediali texnologiyalar, o‘quvchilar bilimini nazorat qiluvchi
texnologiyalar, loyihaviy o‘qitish texnologiyalari ва ҳ.к.), qo‘llanmada bu
texnologiyalar informatikani o‘qitish misolida batafsil yoritib berilgan.
Informatikani o‘qitish jarayonida ta’lim jarayonini loyihalashtirish muhim
vazifa hisoblanib, o‘qituvchining innovatsion pedagogik faoliyatni loyihalashtirishi
natijasida o‘quv jarayonini, darsdan tashqari mashg‘ulotlarni loyihalashtirish,
bilimlarni nazorat qilish va baholashni loyihalashtirish, informatikani kasbga
yo‘naltirib o‘qitishni loyihalashtirishga erishilishi ilmiy tushunchalarga asoslanib
ochib berilgan.
Ushbu o‘quv qo‘llanma, uzluksiz ta’lim tizimining barcha bo‘g‘inlarida
faoliyat
ko‘rsatayotgan
professor-o‘qituvchilar, pedagoglar jamoasi, ilmiy
tadqiqotchilar, magistr va bakalavrlar uchun zarur manba bo‘lib hisoblanadi.
I.Bob.Informatika fanidan darsdan tashqari mashg’ulotlar va ularning turlari
1.1. Darsdan tashqari mashg’ulotlar va ularning turlari. Darsdan tashqari
mashg’ulotlar tasshkil etishni rejalashtirish
Darsdan tashqari mashg’ulotlar va ularning turlari - bu o'qituvchi tomonidan
maktab
o'quvchilarining
darsdan
tashqari
vaqtlarda
turli
faoliyatlarni
tashkillashtirish orqali bola shaxsini ijtimoiylashtirish uchun zarur shart-sharoitlarni
yaratishdir. Uning asosiy maqsadi - informatikadan o‘quvchilarning olgan bilim va
ko'nikmalardagi bo'shliqlarni o'z vaqtida bilib olish to‘g‘rilash, ta’lim sifati va
szmaradorligiga erishishdir .
So'nggi yillarda informatika sohasida amaliy ahamiyatga ega bo'lgan axborotlarni
qayta ishlash texnologiyalari, hususan, multimedia, gipermatn, Internet, bulutli
texnologiya kabi yangi yo'nalishlarning paydo bo'lishi o’quvchilarda informatika
bilimlariga bo'lgan qiziqishni yanada orttirdi.
Informatika o’qituvchishi informatikadan darsdan tashqari mashg’ulotlarni
individual, kichik guruhlarda, butun sinf bilan o’tkazishi mumkin.
Darsdan tashqari mashg’ulotlarning turlari.
 To‘garak ishlarini tashkil etish;
 Soha fidoiylari, mehnat faxriylari bilan uchrashuvlar;
 Bahs munozara kechasini tashkil etish;
 Iqtidorli bolalar bilan ishlash;
 Викторина кечалари;
 “Quvnoqlar va zukkolar, “Zakovat”, “Kim iqtidorli”, “Bilimdonlar klubi”
kechasini tashkil etish“.
Darsdan tashqari mashg’ulotlar tashkil etishni rejalashtirish. Informatika fanidan
darsdan tashqari mashg‘ulotlarni rejalashtirish o‘qituvchining ish dasturida, shaxsiy
ish rejalaridan o‘rin olgan bo‘lib, u dars qoldiradigan, o‘zlashtira olmaydigan
o‘quvchilarni fanga qiziqtirish, motivatsiya berishga xizmat qiladi. O‘quvchilarning
darsdan tashqari bo‘sh vaqtlarini unumli o‘tkazishlari, iqtidorli bolalar bilan
individual shug‘ullanish hamda tarbiyasi og‘ir bolalarga ijobiy ta’sir etish orqali
ularning tarbiyasi va fanlarni yaxshi o‘zlashtirishlariga erishish yo‘llaridan biri–bu
darsdan tashqari to‘garak mashg‘ulotlarini tashkil etishdir.
Yoshlarning kompyuterga qiziqishlarini ortganligi sababli bolalarni informatika
faniga oid to‘garaklarga jalb etish boshqa fanlarga nisbatan bir muncha osonroq
kechadi. Kompyuter va uning imkoniyatlaridan
barcha sohalarda unumli
foydalanilayotganlik turli sohalarga qiziquvchi bolalarni kompyuter to‘garaklariga
jalb etish imkonini beradi.
To‘garaklarni tashkil etish uchun kompyuter xonasi yetarlicha dasturiy vositalar
bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim. Masalan, musiqaga qiziquvchilar uchun
SoudForge, rassomchilikka qiziquvchilar uchun Corel Draw va Photoshop,
arxitekturaga qobiliyati bor bolalar uchun AutoCad va hokazo dasturni o‘rgatish
shular jumlasidandir .
1.2 Informatikadan darsdan tashqari mashg’ulotlarni loyihalashtirish.
To‘garak ishini loyihalashtirish.
O‘qituvchi tomonidan tashkil etiladigan to‘garaklar avvalo bolalarning
yoshiga, qiziqishlariga mos bo‘lishi lozim. Informatika fanidan dasturlash tillarini
o‘rganishga, veb-sahifalar tayyorlashga, taqdimot slaydlari yaratishga, umuman
olganda kompyuter sirlarini o‘rganishva savodxonligini oshirishga yo‘naltirilgan
bir nechta to‘garaklarni tashkil etish mumkin.
To‘garaklarni tashkil etilgan yo‘nalishi, tanlangan mavzularini hisobga
olib, Basic, Pascal, Visual Basic, Delphi dasturlash tillarini yoki ulardan faqat
bittasini o‘rganuvchilar uchun “Yosh dasturchi”, kompyuter dasturini aralash
o‘rganuvchilar uchun “Yosh informatik”, “Kompyuter savodxonligi”, “Qiziqarli
informatika” multimedia va animatsiyalar ustida ishlaydiganlar uchun “Yosh
multiplikatorlar”, sayt yaratuvchilarni “Web-dizayn” kabi nomlar bilan nomlash
mumkin.
To‘garak ishini loyihalashtirish uchun o‘qituvchi:
o‘quvchilarning bilishi lozim bo‘lgan bilimlarni, bajara olishi bo‘lgan ko‘nikmalarni
belgilab oladi;
 to‘garak maqsadi, mazmunini belgilab oladi;
 to‘garak a’zolarini qiziqishlariga ko‘ra tanlaydi;
 to‘garak o‘tkaziladigan kunni belgilaydi;
 to‘garak a’zolari uchun jurnal tutib, o‘quvchilarni va o‘rganiladigan
mavzularni qayd etib boradi;
 yil yakunida to‘garak faoliyati haqida hisobot beradi.
Misol sifatida informatika o‘qituvchisi tomonidan umumiy o‘rta maktab yuqori
sinflarida “Yosh informatik” to‘garagini olib borilishini loyihasin keltiramiz.
1. Tayyorgarlik (izlanish) bosqichida to‘garak a’zolarining bilishi, bajara
olishi kerak bo‘lgan tushunchalarni, maqsadini aniqlaydi
“Yosh informatik” to‘garagi a’zolari to‘garak mashg‘ulotlari davomida bilishi
kerak:
 kompyuter o‘zi nima, u qanday ishlaydi, qanday asosiy va qo‘shimcha
qurilmalari bor;
 kompyuter dasturlari va ularning bir-biridan farqi nimada;
 matn muharriri nima, unda qanday ishlar amalga oshiriladi;
 prezentatsiya yaratish, slayd-shou, slaydlarga animatsiya, musiqa va
boshqa effektlar berish;
 rasm chizish, uni tahrirlash
 Microsoft MS operatsion tizimda fayl, papkalar hosil qilish, ularni
tahrirlash.
“Yosh informatik” to‘garagi a’zolari to‘garak mashg‘ulotlari davomida bajara olishi
kerak bo‘lgan ko‘nikmalar:
 kompyuterning asosiy va qo‘shimcha qurilmalari bilan ishlay olishi;
 office dasturlari imkoniyatlaridan foydalanib rasmlar chizishi, tahrirlashi;
 PowerPoint dasturi imkoniyatlaridan foydalanib prezentatsiya yaratib,
unda slayd-shou, slaydlarga animatsiya, musiqa va boshqa effektlar berishi;
 MS Word matn muharririda matnlar kiritish, ularni tahririlash: saqlash,
o‘chirish, ko‘chirish, bosmalash, jo‘natish va hokazo amallarni bajara olishi;
 Microsoft MS operatsion tizimda fayl, papkalar hosil qilish, ularni
tahrirlash ishlarini bajara olishi va h.k.
“Yosh informatik” to‘garagining maqsadlari [42]:
a) ta’limiy maqsad:
 “Informatika” fanidan o‘quvchilarni bilim olishga qiziqtirish;
 axborotlar ular ustida ishlash: qabul qilish, qayta ishlash, uzatish usul va
vositalarini o‘rgatish;
 kompyuterning ofis dasturlarida ishlash bilim, ko‘nikma va malakalarini
shakllantirish;
 o‘quvchilarda umumiy ta’limga mos bilim malaka va ko‘nikmalalarini
shakllantirishga yordam berish;
 o‘quvchilar olgan bilimlarini amaliyotda qo‘llashga o‘rgatish.
b) tarbiyaviy maqsad:
 o‘quvchilarda tashkilotchilik, ozodalik, intizomni;
 kichik guruhlarda ishlash, o‘zaro aloqada bo‘lish, muloqot qilish
madaniyatini;
 ta’lim muassasasi mulkidan ehtiyot bo‘lib foydalanish;
sog‘lom turmush tarzi bilim, ko‘nikmalarini shakllantirish.
v) rivojlantiruvchi maqsad;
o‘quvchilarda qo‘yilgan masalani yechishda ijodiy va oqilona yondashuvni, xotira,
diqqat, kuzatuvchanlik, asbtrakt va mantiqiy fikrlashni rivojlantirish.
1. Loyihani
tayyorlash(konstruktorlik)
bosqichida
to‘garak
mazmunini
belgilaydi, qatnashchilarni tanlaydi, to‘garak o‘tkaziladigan kunni belgilaydi,
e’lonlar doskasiga osadi.
2. To‘garak mazmunini belgilab olish uchun to‘garakning o‘qitilishi lozim
bo‘lgan mavzulari tematik rejalashtiriladi. Haftasiga bir soatdan yil davomida 36
soat (17.1-jadval).
“Yosh informatik” to‘garagi mazmuni
na
Mashg‘ulot mavzusi
Bo‘limning mazmuni
vvaqt
SSa t.r
(17.1-jadval).
1.
Kirish.
To‘garak
haqida
To‘garakda
o‘rganiladigan
ma’lumot,
texnika
xavfsizligi 1
mavzular,
adabiyotlar,
qoidalari, kompyuternirng asosiy
texnika xavfsizligi qoidalari
va qo‘shimcha qurilmalari.
bilan
tanishtirish,
kompyuternirng asosiy va
qo‘shimcha
ishlash
qurilmalari
jarayoni
bilan
tanishtirish
Raint grafik muharriri
2.
Raint grafik muharriri bilan
tanishish,
dasturning
2
dasturiy ta’minoti, dasturga
oyna
tuzilishi, asboblar paneli
3.
kirish,
Ranglar palitrasi, to‘g‘ri va siniq
1
Geometrik shakllar yordamida
1
Grafik muharririda matnlar bilan
1
8.
to‘g‘ri
chizmalarni
ranglash ishlarni bajarish.
matnlarni
kiritish, matnlarni tahrirlash,
matn ranglarini o‘zgartirish.
ishlash
Grafik
siniq,
Chizmalarga
murakkab shakllarni yaratish
7.
ranglarni
chizish, ularni tahrishlash,
tahrirlash.
6.
o‘zgartirish,
murakkab
Geometrik figuralarni chizish, 1
5.
chiqish,
chiziqlar geometrik figuralar
chiziqlarni chizish
4.
Raint grafik muharririning
muhurririda
“O‘z
2
“Mening oilam”, “Bizning
ijodingizni qo‘rsating”, ixtiyoriy
hovli”, “Bizning qishloq” va
ijodiy ish.
hokazo nomdagi rasmlarni
Bajarilgan
ishlarni
namoyish
1
etish.
chizish.
Ushbu
dasturda
bajarilgan
ish
bo‘yicha
taqdimot qilish.
Word matn muharririda ishlash
9.
Word matn muharriri, uning
menyusi bilan tanishish
2
Word
matn
muharriri
dasturi haqida tushunchalar
10.
Word matn muharriri matn terish,
1
matnni tahrirlash
11.
bilan,
Word matn muharriri jadval bilan
1
Word matn muharriri WordArtda
1
Word matn muharririda rasm,
figura
va
diagrammalar
1
matn
matn
muharririda
sahifani
1
muharririda
formulalar
1
1
matn
muharririda
giper
1
murojaatlar hosil qilish
matn
19.
muharririda
qidirish
1
qo‘yish,
dasturi ishi bilan tanishish,
turli
yozuvlarni
Matnda rasm, diagramma,
betlash,
matn
qismlarini
formulalar tushirish, ularni
Matnga
turli
simvollar
tushirish,
simvollarni
tahrirlash,
gipermurojaatlar
o‘rnatish.
“Nayti”, almashtirish “zamenit”
Katta hajmdagi mantlardan
ishini amalga oshirish
kerakli
Faylni
ko‘chirish,
o‘chirish,
nomini
o‘zgartirish,
.rtf,
1
Word
matn
so‘zlarni
almashtirish.
muharirida
muharririni
1
fayllarni
Word
matn
Matn
saqlangan
.rtf,
ko‘rinishlarida
yakunlovchi dars
qidirib
topish, bir so‘zni boshqa so‘z
bilan
.pdf
shakllariga o‘tkazish
20
jadval
tahrirlash.
ishlash
18.
Matnda
belgilab, tahrirlash, matnda
matn muharririda simvollar bilan
17.
tanishish,
figuralar tushirish, sahifalarni
bilan ishlash
16.
uning
bajarish.
betlash, o‘chirish ko‘chirish
15.
vazifalari bilan
unda
bilan
ishlash
14.
va
jadvalni tahrirlash, WordArt
ishlash
13.
menyu
matn terish ishini bajarish.
ishlash
12.
olish, dastur oynasi qismlari
.pdf
o‘tkazish.
muharririda
o‘rganilganlarni xulosalash.
Power Pointda prezentatsiyalar yaratish
21.
Power
tanishish
Point
dasturi
bilan
2
22.
Slaydlar yaratish, slayd fonida
1
turli shablonlardan foydalanish
23.
Slaydda rasm va boshqa bezash
tushunchalar
1
Obyektlarga
olish,
dastur
oynasi qismlari bilan, menyu
va uning vazifalari bilan
usullaridan foydalanish
24.
Power Point dasturi haqida
animatsiya
1
effektlarini qo‘llash
tanishish,
Yangi
slaydlar
hosil qilish, slayd fonida turli
25.
Slaydda musiqa joylashtirish
1
shablonlardan
26.
Slaydda
1
Slaydda rasm va boshqa
gipermurojaatlarni
foydalanish,
bezash
joylashtirish
usullaridan
27.
Slaydda jadvaldan foydalanish.
1
foydalanish,
slayd
28.
Slaydda formula va simvollardan
1
obyektlariga
animatsiya
effektlarini qo‘llash, slaydda
foydalanish.
29.
Slaydda figura, diagrammalardan
1
gipermurojaatlarni
foydalanish.
30.
Prezentatsiyalarni
ochish,
1
slaydda
jo‘natish.
Prezentatsiya
joylashtirish,
taqdimotini
1
simvollardan
formula
1
ochish,
yopish, bosmalash, saqlash
va jo‘natish, hosil qilingin
Power Point bo‘yicha yakuniy
prezentatsiyalarni
dars
taqdimotini
o‘tkazish,
o‘tilganlarni xulosalash.
Jami
35s
3. O’qituvchisi to‘garak a’zolarini qiziqishlariga ko‘ra tanlaydi. Masalan,
a) Yoqubova Sarvinoz 9-B sinf;
b) Ochilova Dilorom 9-A sinf;
c) Hamrayeva Gulira’no 9-A sinf va h.k.
va
foydalanish.
Prezentatsiyalarni
o‘tkazish.
32
slaydda
jadvaldan foydalanish,
yopish, bosmalash, saqlash va
31.
musiqa joylashtirish, slaydda
4. To‘garak o‘tkaziladigan kunni belgilaydi; To‘garak har haftaning
payshanba kuni soat 2.30 da boshlanadi.
to‘garak ishini har
5. Loyihani bajarish, amalga oshirish bosqichida
haftaning belgilangan kunida, ishlab chiqilgan mazmunga asosan olib boriladi
6. To‘garak a’zolari uchun jurnal ochib, o‘quvchilarni va o‘rganiladigan
mavzularni qayd etib boradi (17.2-jadval).
To‘garak jurnali namunasi.
To‘garak
a’zolari
№ ro‘yxati
kun
T
1.
oy
(17.2-jadval)
sSan
To ‘g ara k ma v zula ri
a
Yoqubova
7 Kirish.
Sarvinoz
5.09 To‘garak haqida
ma ’lumot,
texnika
xavfsizligi
qoidalari,
2.
Ochilova
112.
Dilorom
09
Kompyuternirn
g
asosiy
va
qo‘shimcha
qurilmalari.
7. Yakunlovchi bosqichda to‘garak faoliyati haqida hisobot tayyorlaydi.
Yil yakunida to‘garak faoliyati haqida hisobot beradi. Hisobotda to‘garak
qachondan ish boshlagani, maqsadi, mazmuni, qatnashchilari, ularning baholari,
to‘garakni ish faoliyati, ish faoliyatidagi yutuqlar va kamchiliklar, umumiy xulosalar
o‘z aksini topishi lozim.
Amaliy ishlarni bajarishda o‘quvchilarga ijodiy yondashishi uchun sharoit
yaratish, to‘garakda ijodiy muhitni shakllantirish, har bir o‘quvchining shaxsiy
qobiliyatlari, imkoniyatlari va fazilatlarini ochishga ёрдам бериш ва уларни
vatanimiz taraqqiyotiga o‘z hissasini qo‘shish uchun yo‘naltirishga erishish muhim
ahamiyatga ega.
8. Xulosa va tavsiyalar berish bosqichida o‘qituvchi olib borilgan to‘garak
ishini
yutuqlari, kamchiliklari, kelajakda qo‘shimcha qilinishi lozim bo‘lgan
ishlarni belgilab oladi va kerak bo‘lganda tavsiyalar beradi.
Ba’zida to‘garaklar a’zolari va rahbari hamkorligida “Quvnoqlar va zukkolar,
“Zakovat”, “Kim iqtidorli”, “Bilimdonlar klubi” kabi kechalar tashkil etiladi.
Bahs munozara kechasini loyihalashtirish. Bahs munozara kechalarini tashkil etish
barcha ta’lim yo‘nalishlari uchun tarbiyaviy xarakterga ega bo‘lgan ta’lim
texnologiyasi hisoblanadi. Merriam Vebster lug‘atida bahs-munozara(debat) biror
mavzu yuzasidan ma’lum qoidaga muvofiq “so‘z va dalillar raqobati”, rasmiy
muhokamadir [97].
G‘arb olimi M.Zaleski fikriga ko‘ra bahs munozara (debat) berilgan topshiriq,
mavzu yuzasidan ikki qarama-qarshi guruhning o‘z qarashlari, fikriga ishontira olish
musobaqasi, o‘yinidir. Bahs munozaraning natijasi ovoz berish yo‘li bilan
aniqlanadi [67]. Asosiy e’tibor dalillarni chiroyli, rivojlangan nutq orqali ishonchli
bayon etishga qaratiladi.
M.Zaleskidan farqli ravishda rus olimi YE.I.Passov bahs munozara o‘yin
bo‘lmasdan, halollik, raqibni hurmat qilish, yutqazuvchi tomonlar mavjud
bo‘lmaganlik qonuniyatiga asoslangan munozara, fikr almashinuvi deb baholaydi.
Ikki jamoa, guruh mavzu yuzasidan o‘z dalillarini to‘plangan ishonchli
ma’lumotlariga asoslanib ekspertlarga bayon etadilar [73].
Informatika o‘qituvchisi bahs munozarani loyihalashtirishi uchun quyidagilarni
amalga oshiradi.
1. Tayyorgarlik (izlanish) bosqichi; O‘qituvchi mavzuni tanlaydi, guruhlarni
shakllantiradi, so‘zga chiquvchilarni va vaqtni belgilaydi, E’lonni tayyorlaydi,
tarqatadi.
2. Loyihani tayyorlash(konstruktorlik) bosqichi; O‘quvchilar bilan birgalikda
mavzu bo‘yicha materiallarni yig‘adi, nutqni yozadi, so‘zga chiquvchilarni
taqsimlaydi, mashq qildiradi, ekspertlar tomonidan beriladigan namunaviy
savollarni tayyorlaydi.
3. Loyihani bajarish, amalga oshirish bosqichi; Bahs munozarani o‘tkazadi.
Ma’qul topsa bo‘lsa, chetdan o‘qituvchilarni, o‘quvchi, talabalar, ota-onalarni taklif
qiladi.
4. Yakunlovchi bosqich; Bahs munozaraga qatnashganlarni rag‘batlantiradi,
ochiq qolgan savollarni umumlashtirib javoblar beriladi, qo‘shimchalar qilinadi.
5.Xulosa va tavsiyalar berish bosqichi; O‘tkazilgan bahs munozara haqida xulosa
qiladi: O‘qituvchi o‘zi uchun yutuq va kamchiliklarni belgilab oladi. Yutuqlarni
ko‘paytirish, kamchiliklarni bartaraf etish uchun tavsiyalar beradi.
Yuqoridagi loyihalash bosqichiga asosan bahs munorzarani loyihasini tuzamiz.
1.Bahs munozara uchun mavzu tanlash. Har bir bahs munozara mavzusi biror
yo‘nalishdagi jarayonni ifodalashi, dolzarb va bahsli, munozarali masala mavjud
bo‘lishi. Vaqt cheraralanganligini hisobga olib, mavzu keng qamrovli bo‘lmasligi,
jarangdor
bo‘lishi kerak. Masalan,
 O‘quvchilarga internetdan foydalanishni ta’qiqlash kerak: tarafdorlar va
qarshilar.
 “Internet-bolalar-ota-ona” muammosi yechiladimi?
 Internet global yaxshilikmi?
 Internetdan foydalanish uchun chet tilini bilish kerak: tasdiqlovchilar va
qarshilar va h.k.
2.Guruhlarni shakllantirish. Mavzu tanlanganidan keyin shu mavzu bahs
munozarasi olib boriladigan guruh shakllantiriladi. Guruhni shakllantirish turli
zamonaviy pedagogik texnologiya usullaridan foydalanib, teskari qaratilgan 1 va 2
yozilgan kartochkalarni tortish, jurnaldagi nomerlarni toq va juft raqamlarga
ajratish, guruhdan 2 ta iqtidorli talabani tanlab ular yordamida o‘z guruhlarini
shakllantirishga erishish va h.k. Bahs munozara mavzusi bo‘yicha bir guruh fikrni
qo‘llab quvvatlovchilar, ikkinchi guruh esa, ularga qarshi fikr yurituvchilar
hisoblanadilar.
Guruhdan so‘zga chiquvchilar va vaqtni belgilash. Guruhlar shakllanganidan so‘ng,
guruh bilan kelishilgan holda guruh a’zolaridan kimlar qancha qancha vaqt
davomida so‘zga chiqishlari belgilab olinadi.
E’lon qilish. Bahs munozara auditoridan tashqarida o‘tkazilayotganligini hisobga
olib, uning o‘tkazilishi haqida e’lon muassasa e’lonlar doskasiga chiqariladi.
Taklifnomalar tayyorlanib ta’lim muassasasi ma’muriyatiga, guruhlarga tarqatiladi
1. Loyihani
tayyorlash(konstruktorlik)
bosqichi;
O‘quvchilar
bilan
birgalikda mavzu bo‘yicha materiallarni yig‘adi, yig‘ilgan materialni vaqtga moslab,
reja asosida nutqni yozadi, uni so‘zga chiquvchilarga taqsimlaydi. Masalan,
“O‘quvchilarga internetdan foydalanishni ta’qiqlash kerak”: tarafdorlar va
qarshilar” mavzusi yuzasidan 1-guruh- “Tarafdorlar” guruhidan Botirov O‘lmas
“Internet salbiy jiqatlari” rejasida chiqish qilib, internet keng o‘quvchilar ommasiga
kirib kelayotganligi bugungi kunda uning o‘quvchilar hayotida salbiy tomonlari
ko‘pligini hisobga olib
“O‘quvchilarga internetdan foydalanishni ta’qiqlash
kerak”ligiga ishontirishga harakat qiladi.
Uning fikr mulohazalarini yoqlab Alimov Faxriddin, o‘quvchilar internetdan emas,
ko‘proq kitoblar, darsliklardan foydalanib bilim olishlari ularning shaxsiy
hayotlarini rivojlantirishiga hissa qo‘shishini takidlaydi, misollar keltiradi.
“O‘quvchilarga internetdan foydalanishni ta’qiqlash kerak”ligi
2-
“Qarshilar”guruhdan Samiyeva Nargiza “Internetning ijobiy tomonlari” rejasi
bo‘yicha chiqish qilib, o‘quvchilarga internetdan foydalanishni ta’qiqlash kerak
emas, ular ixtiyoriy vaqtda foydalanishga yo‘l qo‘yib berishni yoqlab chiqadi.
Shu guruhdan Abdiyeva Salima “O‘quvchilarning internetdan foydalanib
erishayotgan yutuqlari” rejasida chiroyli, tizimli nutki bilan chiqish qilib,
internetdan
foydalanishni
ta’qiqlash
kerak
emasligiga
bahs
munozara
qatnashchilarini, ekspertlarni o‘z fikr mulohazalariga ishontirishga harakat qiladi.
Ularning nutqi bir necha bor mashq qildiriladi.
1. Har bir guruhdan “Tarafdorlar” va “Qarshilar” ning qo‘shimcha fikr
mulohazalari tinglanadi.
2. O‘qituvchi ekspertlar tomonidan
beriladigan namunaviy savollar
ro‘yxatini tayyorlaydilar:
3. Siz bilim olishda ko‘proq internetdan foydalanisizmi, kitoblardanmi?
4. Internetdan butunlay foydalanish kerak emas deb o‘ylaysizmi?
5. Internetdan
foydalanuvchilarning
barchasi
yomon
yo‘lga
kirib
ketishyaptimi?
6. “Hikmat izlaganga hikmatdir dunyo, zulmat izlaganga, zulmatdir dunyo”
maqolini qanday tushunasiz?
7. Internet-qo‘shtirnoqsiz yoziladigan mo‘jiza-hikmatli so‘ziga sizning
fikringiz va h.k.
5. Loyihani bajarish, amalga oshirish bosqichi. Bahs munozaraning
texnologik xaritasi tayyorlanadi. O‘qituvchi va o‘quvchi faoliyatini amalga oshirish
jarayoni sifatida amalga oshiriladi. Bahs munozaraning loyihasini namunaviy
ko‘rinishquyidagicha bo‘lishi mumkin (17.3-jadval).
Bahs munozaraning loyihasi.
(17.3-jadval)
Loyiha
Jarayonning borishi
bosqichi
O‘qituvchi faoliyati
1-bosqich
Mavzuni
O‘quvchi faoliyati
tanlaydi,
guruhlarni Guruhni shakllantirishga
Tayyorgarlik shakllantiradi,
so‘zga ishtirok etadi.
(izlanish)
chiquvchilarni
bosqichi
va vaqtni belgilaydi, E’lonni
tayyorlaydi, tarqatadi.
2-bosqich
O‘quvchilar
Loyihani
mavzu
bilan
bo‘yicha
birgalikda O‘qituvchi
bilan
birgalikda
materiallarni mavzu bo‘yicha materiallarni
tayyorlash
yig‘adi, nutqni yozadi, so‘zga yig‘adi, nutqni yozib oladi,
(konstruk-
chiquvchilarni taqsimlaydi, mashq so‘zga
chiqishga,
torlik)
qildiradi, ekspertlar tomonidan javob
berishga
bosqichi
beriladigan namunaviy savollarni nutqni mashq qiladi.
savollarga
tayyorlanadi,
tayyorlaydi.
3-bosqich
Bahs
munozarani
o‘tkazadi.
Loyihani
Kirish so‘zi (10minut): Internet internetdan
foydalanishni
bajarish,
haqida umumiy fikrlar beradi. ta’qiqlash
kerak”ligi,
amalga
Guruhlarni tanishtiradi, maqsadni “Tarafdorlar”ining
1-guruh“O‘quvchilarga
so‘zga
va kutiladigan natijalarni e’lon chiqishi (2 ta reja-20 minut)
oshirish
qilib, Guruhni bahs munozaraga
bosqichi;
chorlaydi.
2-guruh
Boshqaruvchanlikni so‘zga
qo‘ldan bermaydi.
“Qarshilar”ning
chiqishi
(2ta
reja-
20minut).
O‘zaro bahsli savol-javob (20
minut)
Ekspertlarning
xulosasi,
baholash (10 minut).
4-bosqich
Bahs munozaraga qatnashganlarni
Yakunlovchi
rag‘batlantiradi,
bosqich;
savollarni umumlashtirib javob
ochiq
qolgan
Tushunmovchilik bo‘lsa,
savol beradi, tinglaydi.
beradi, qo‘shimchalar qilinadi (10
minut)
5-bosqich
Xulosa
O‘qituvchi o‘zi uchun o‘tkazilgan
(O‘quvchi ishtiroki yo‘q)
va bahs munozara haqida xulosa
tavsiyalar
qiladi: yutuq va kamchiliklarni
berish
belgilab
bosqichi;
ko‘paytirish,
oladi.
Yutuqlarni
kamchiliklarni
(Jami 80-90 minut)
bartaraf etish uchun tavsiya ishlab
chiqadi.
Bahs munozarada qatnashchilarini quyidagilarga e’tiborga berishlari
hisobga
olinadi:
 O‘rganilgan bilimlardan samarali foydalanilganlik;
 Munozarada chuqur tahliliy yondashuvning mavjudligi;
 Nutqning tizimli, tiniq, ravon va ishonli ifodalanganligi;
 Nutqda tajovuzning, qo‘pollik mavjud emasligi.
Bahs munozaradan darsdan tashqari vaqtda va dars jarayonida ham foydalanish
mumkin. Buning uchun o‘qituvchi dars jarayonidagi bahs munozaraning loyihasini
tayyorlash va uning asosida darsni tashkil etishi lozim.
Bahs munozaralarni tashkil etish o‘quvchilarda informatikaga oid nutqni
rivojlantirishga, tizimli so‘zlashga, o‘z fikr-mulohazalarini erkin ayta olishga,
muloqotga kirishish, savol berish, berilgan savolga javob topishga o‘rgatishi bilan,
o‘rganiladigan fanga qiziqtirish ortishiga olib keladi. Shuningdek, bahs munozaraga
kirishish mantiqiy, kommunikativ aloqani rivojlantirishga tezda reaksiya(har qanday
ta’sirga javob qaytarish)ga kirisha olishga o‘rgatadi.
Soha fidoiylari bilan uchrashuvni loyihalashtirish. Informatika o‘qituvchisi
o‘quvchilarni o‘z faniga qiziqtirishi uchun darsdan tashqari
tadbirlarda soha
fidoyilari, mehnat faxriylari bilan uchrashuvlarni tashkil etish lozim. Informatika
o‘qituvchisi soha fidoyilari bilan uchrashuvni loyihalashtirishi uchun quyidagicha
ish yuritadi:
Tayyorgarlik (izlanish) bosqichi. O‘quvchilarning uchrashishi lozim bo‘lgan
informatika sohasi mehnat faxriysi, fidoiylarini aniqlaydi: Ismi sharifi, turar joyi,
qayerda yashashi, sog‘-salomatligi, uchrashuv joyini (ta’lim muassasasidami yoki
soha faxriysi uyidami), qaysi vaqtda uchrashuv belgilanishi va h.k.
Loyihani tayyorlash (konstruktorlik) bosqichi. Uchrashuvga nom tanlaydi. Nom
tanlashda chiroyli jarangdor fikr-mulohazalar (Kasbim-faxrim, fidoyingmiz ona
Vatan)dan, maqollardan foydalanishi mumkin. “Mehnat insonni ulug‘laydi”,
“Mehnatning noni shirin”, “Mehnating qiyin bo‘lsa, yeganing shirin bo‘lar”,
“Mehnat baxt keltirar” va h.k.
Soha fidoiysi bilan uchrashuvning taklifnomasi va e’lonini tayyorlaydi, tarqatadi,
e’lonni e’lonlar doskasiga osadi. O‘quvchilarni uchrashuvga tayyorlaydi: Guruh
bo‘lib chiroyli guldasta, biror esdalik sovg‘asi olinadi. O‘quvchilar tomonidan
maqollar, she’r aytish, mehnat fidoiysiga beriladigan savollar tayyorlanadi. Masalan
[42]:
 nega siz shu kasbni tanlagansiz?
 kasbingizning ijobiy tomonlari nimada bo‘lgan?
 ish jarayonida biror qiziqarli voqea sodir bo‘lganmi?
 siz boshqatdan tug‘ilib qolsangiz yana shu kasbni tanlarmidingiz?
 farzandlaringiz, nabiralaringizdan kasbingiz davomchilari bormi?
 biz yoshlarga qanday tilaklaringiz bor va hokazo.
II.Bob. Informatika fanidan darsdan tashqari mashg’ulotlarni loyihalash
2.1 Informatikadan darsdan tashqari mashg’ulotlarni loyihalashtirish.
Informatikadan darsdan tashqari mashg’ulotlarni loyihalashtirish. To‘garak ishini
loyihalashtirish. O‘quvchilarning darsdan tashqari bo‘sh vaqtlarini unumli
o‘tkazishlari, iqtidorli bolalar bilan individual shug‘ullanish hamda tarbiyasi og‘ir
bolalarga ijobiy ta’sir etish orqali ularning tarbiyasi va fanlarni yaxshi
o‘zlashtirishlariga
erishish
yo‘llaridan
biri–bu
darsdan
tashqari
to‘garak
mashg‘ulotlarini tashkil etishdir.
Yoshlarning kompyuterga qiziqishlarini ortganligi sababli bolalarni informatika
faniga oid to‘garaklarga jalb etish boshqa fanlarga nisbatan bir muncha osonroq
kechadi. Kompyuter va uning imkoniyatlaridan barcha sohalarda unumli
foydalanilayotganlik turli sohalarga qiziquvchi bolalarni kompyuter to‘garaklariga
jalb etish imkonini beradi.
To‘garaklarni tashkil etish uchun kompyuter xonasi yetarlicha dasturiy vositalar
bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim. Masalan, musiqaga qiziquvchilar uchun
SoudForge, rassomchilikka qiziquvchilar uchun Corel Draw va Photoshop,
arxitekturaga qobiliyati bor bolalar uchun AutoCad va hokazo dasturni o‘rgatish
shular jumlasidandir [42].
O‘qituvchi tomonidan tashkil etiladigan to‘garaklar avvalo bolalarning yoshiga,
qiziqishlariga mos bo‘lishi lozim. Informatika fanidan dasturlash tillarini
o‘rganishga, veb-sahifalar tayyorlashga, taqdimot slaydlari yaratishga, umuman
olganda kompyuter sirlarini o‘rganishva savodxonligini oshirishga yo‘naltirilgan bir
nechta to‘garaklarni tashkil etish mumkin.
To‘garaklarni tashkil etilgan yo‘nalishi, tanlangan mavzularini hisobga olib, Basic,
Pascal, Visual Basic, Delphi dasturlash tillarini yoki ulardan faqat bittasini
o‘rganuvchilar uchun “Yosh dasturchi”, kompyuter dasturini aralash o‘rganuvchilar
uchun “Yosh informatik”, “Kompyuter savodxonligi”, “Qiziqarli informatika”
multimedia va animatsiyalar ustida ishlaydiganlar uchun “Yosh multiplikatorlar”,
sayt yaratuvchilarni “Web-dizayn” kabi nomlar bilan nomlash mumkin.
To‘garak ishini loyihalashtirish uchun o‘qituvchi:
o‘quvchilarning bilishi lozim bo‘lgan bilimlarni, bajara olishi bo‘lgan ko‘nikmalarni
belgilab oladi;
to‘garak maqsadi, mazmunini belgilab oladi;
to‘garak a’zolarini qiziqishlariga ko‘ra tanlaydi;
to‘garak o‘tkaziladigan kunni belgilaydi;
to‘garak a’zolari uchun jurnal tutib, o‘quvchilarni va o‘rganiladigan mavzularni
qayd etib boradi;
yil yakunida to‘garak faoliyati haqida hisobot beradi.
Misol sifatida informatika o‘qituvchisi tomonidan umumiy o‘rta maktab yuqori
sinflarida “Yosh informatik” to‘garagini olib borilishini loyihasin keltiramiz.
Tayyorgarlik (izlanish) bosqichida to‘garak a’zolarining bilishi, bajara olishi kerak
bo‘lgan tushunchalarni, maqsadini aniqlaydi
“Yosh informatik” to‘garagi a’zolari to‘garak mashg‘ulotlari davomida bilishi
kerak:
kompyuter o‘zi nima, u qanday ishlaydi, qanday asosiy va qo‘shimcha qurilmalari
bor;
kompyuter dasturlari va ularning bir-biridan farqi nimada;
matn muharriri nima, unda qanday ishlar amalga oshiriladi;
prezentatsiya yaratish, slayd-shou, slaydlarga animatsiya, musiqa va boshqa
effektlar berish;
rasm chizish, uni tahrirlash
Microsoft MS operatsion tizimda fayl, papkalar hosil qilish, ularni tahrirlash.
“Yosh informatik” to‘garagi a’zolari to‘garak mashg‘ulotlari davomida bajara
olishi kerak bo‘lgan ko‘nikmalar:
kompyuterning asosiy va qo‘shimcha qurilmalari bilan ishlay olishi;
office dasturlari imkoniyatlaridan foydalanib rasmlar chizishi, tahrirlashi;
PowerPoint dasturi imkoniyatlaridan foydalanib prezentatsiya yaratib, unda slaydshou, slaydlarga animatsiya, musiqa va boshqa effektlar berishi;
MS Word matn muharririda matnlar kiritish, ularni tahririlash: saqlash, o‘chirish,
ko‘chirish, bosmalash, jo‘natish va hokazo amallarni bajara olishi;
Microsoft MS operatsion tizimda fayl, papkalar hosil qilish, ularni tahrirlash
ishlarini bajara olishi va h.k.
“Yosh informatik” to‘garagining maqsadlari [42]:
a) ta’limiy maqsad:
“Informatika” fanidan o‘quvchilarni bilim olishga qiziqtirish;
axborotlar ular ustida ishlash: qabul qilish, qayta ishlash, uzatish usul va vositalarini
o‘rgatish;
kompyuterning ofis dasturlarida ishlash bilim, ko‘nikma va malakalarini
shakllantirish;
o‘quvchilarda umumiy ta’limga mos bilim malaka va ko‘nikmalalarini
shakllantirishga yordam berish;
o‘quvchilar olgan bilimlarini amaliyotda qo‘llashga o‘rgatish.
2.2 Informatika va axborot texnologiyalari fanidan sinfdan hamda
maktabdan tashqari ishlarni tashkil qilish
Ishdan maqsad: Informatika va axborot texnologiyalari fanidan sinfdan va
maktabdan
tashqari
uchrashuvlar,
mashg‘ulotlar:
musobaqalar,
to‘garaklar,
olimpiadalar,
kechalar,
“Bilimlar
olimlar
bellashuvi”
bilan
tanlovi,
viktorinalar, ekskursiyalarni tashkil qilish metodikasi. Vertual tanlovlar va
masofaviy ta’lim internet resurslari.
Informatika va axborot texnologiyalari bo‘yicha darsdan tashqari
mashg‘ulotlar vazifalarini tashkil etish prinsiplari.
Kompьyuterning
paydo
bo‘lishi
informatika
mashg‘ulotlarga
keng
imkoniyat
ochadi,
bo‘yicha
o‘quvchilarni
darsdan
tashqari
qobiliyatlarining
rivojlantirishga imkon beradi va quyidagi maqsadlariga o‘z oldiga qo‘yadi:
- hayotiy va mehnat faoliyatiga tayorlash;
- aniq ilmiy sohada faoliyat va fikrlashning asosiy uslublarini o‘zlashtirish.
Informatika va axborot texnologiyalari bo‘yicha darsdan tashqari mashg‘ulotlarni
belgilashda ularning foydali uslubini ishlab chiqish uchun darsni tashkil etish va
boshqa turlar bilan o‘zaro bog‘liq bo‘lgan ba’zi bir
umumiy talablar mavjud.
SHuningdek, darsdan tashqari mashg‘ulotlar va ixtiyoriy darslarini tashkil
etish shakllari va uslublari mazmunidagi izchillik informatikani o‘qitish
maqsadlari, o‘quvchilarni har tomonlama rivojlantirish va tarbiyalash orqali
belgilanishi kerak.
YUqorida bayon etilgan informatika bo‘yicha darsdan tashqari
mashg‘ulotlar
maqsad
va
vazifalarini
e’tiborga
olib,
darsdan
tashqari
mashg‘ulotlarlarning mohiyatini aniqlash va tashkil etishga xarakterli bo‘lgan
uslubiy va maxsus prinsiplarini ko‘rib chiqamiz.
Informatika va axborot texnologiyalarini o‘qitishda tarixiy materialdan
foydalanish prinsipilari umumta’lim maktabida yaxshi qabul qilinadi. Tarixiy
material yaxshi esda qoladi; informatika rivojlanish tarixi asosiy fikr va
uslublarining shakllanishiga xizmat qiladi. Fan tarixi uning harakatlanuvchi
kuchini ko‘rishga, insonning ilmiy ongi va amaliy faoliyatining o‘zaro bog‘liqligini
kuzatishga imkon beradi. Bu o‘quvchilarning dunyo qarashi va
ilmiy fikrlashining shakllanishiga yordam beradi.
Informatika va axborot texnologiyalari darslarida tarixiy materiallardan
foydalanishning bir necha turlarini keltiramiz.
1. Informatika va axborot texnologiyalari tarixiga epizodik ekskursiya:
birinchi uslublar, tarixiy vazifalar va ularni EHM yordamida echish uslublari.
2. Informatika va axborot texnologiyalari va kibernetika sohasidagi
taniqli olimlarning hayoti va ijodini ko‘rib chiqish.
3. Aniq davrda olingan natijalarni ko‘rib chiqish. (yangi turdagi kompьyuterning
paydo bo‘lishi, yangi dasturiy atamaning paydo bo‘lishi va
boshqalar.)
4. Informatika va axborot texnologiyalari, kibernetika va dasturlash
haqida fikrlar, hamda informatika va dasturlash sohasidagi buyuk olimlar fikri.
O‘quvchilarda vatanparvarlik xissini shakllantirish uchun qadimgi SHarq
buyuk olimlarining ilmiy natijalari bilan tanishtirish kerak (al Xorazmiy; al
Beruniy). O‘zbekistonda kibernetikaning rivojlanishini o‘quvchilar qiziqib
eshitadilar.
Informatika va axborot texnologiyalarini o‘qitish va darsdan tashqari
mashg‘ulotlarni tashkil etishning asosiy prinsiplaridan biri bu ijodiy vazifalarni
echish, loyihalashtirish, konstruktrlash va modellashtirish uchun EHMdan
foydalanishdan iborat. Bunday vazifalarni echish va dasturlash tilida dastur
yozish o‘quvchilarda mustaqil ishlash malakasini oshiradi.
Darsdan tashqari mashg‘ulotlar o‘qituvchilar tomonidan informatikaga
qiziqqan o‘quvchilar bilan o‘tkaziladi. Bu ishni o‘qituvchi rejalashtiradi va
kerakligicha aniqlashtiradi. Darsdan tashqari mashg‘ulotlar shakllariga:
- to‘garaklar,
- disputlar,
- konkurslar,
- kechalar,
- leksiyalar,
- devoriy gazetalar kiridi.
To‘garak. Informatika va axborot texnologiyalari bo‘yicha to‘garak bu faol va
natijaviy darsdan tashqari mashg‘ulotlardan biri. To‘garak asosida ixtiyoriylik
prinsipi yotadi.
Ekskursiyalar.
O‘quvchilar
o‘quvchilarni
maktab
ekskursiyalarga
matbuoti
bilan
juda
qiziqadilar.
tarbiyalash
Ma’lumki,
darsdan
tashqari
mashg‘ulotlarning muhim yo‘nalishi. U maktab gazetalari mazmuni va
o‘quvchilarni gazeta chiqarish jarayonida muharrir, redkollegiya va korrespondent
sifatida faol qatnashish ta’siri ostida amalga
oshiriladi. O‘quvchilar EHM yordamida mustaqil gazeta chiqarishlari uchun, ularni
tekst va grafik redaktorlari bilan ishlashga o‘rgatish kerak.
Kecha va konkurslar o‘quvchilar bilan ishlashda muhim ahamiyatga ega.
O‘quvchilarda har xil konkurslar qiziqish uig‘otadi. Informatika va
axborot texnologiyalari bo‘yicha konkurs sifatida:
- “Nima?, Qaerda?, Qachon?”,
- “Kompьyuter o‘yini musobaqasi” o‘yinlarini tashkil qilish zarur.
Hozirgi kunda qaysi sohani olmaylik, barchasida yangi zamonaviy axborot
texnologiyalar asosida ish olib borilmoqda. SHu maqsadda umumiy o‘rta ta’lim
maktablarida informatika fanining o‘qitilishi hozirgi kunda asosiy masalalardan
biriga aylanib bormoqda.
Maktablarda informatika va axborot texnologiyalari fani o‘qitilishi
o‘quvchilarning zamonaviy axborot texnologiyalari bilan yaqindan tanishib
kompьyuterlar bilan minimal darajada ishlashni o‘rganish va boshqa zamonaviy
axborot texnologiyalari haqida tasavvurga ega bo‘lishlari kerak.
Sinfdan tashqari ishlar o‘tkazilganda nafaqat o‘quvchilar bilan balki ularni
hozirgi kunda kompьyuterlarning hayotimizdagi o‘rni zamonaviy axborot
texnologiyalari haqida tasavvur va tushunchalarni
kengaytirish, fikrlash madaniyatini tarbiyalash, kompьyuter savodxonligini
oshirish ko‘zda tutiladi.
Informatika va axborot texnologiyalari to‘garagi har bir maktabda tashkil etilishi
zarur bo‘lgan tadbirlardan biridir. To‘garak mashg‘ulotlari o‘quvchilarni
informatika va axborot texnologiyalari faniga qiziqishini oshirish bilan birga
to‘garakda shu maktabda mavjud bo‘lgan kompьyuter bilan uning imkoniyatlari va
xalq ho‘jaligida foydalanish uchun mo‘ljallangan har xil dasturlar bilan yaqindan
tanishadilar.
To‘garakka informatika faniga qiziquvchi o‘quvchilar qabul qilinadi. To‘garak
a’zolari 10-12 tadan oshmasligi lozim. To‘garakka yuqori sinf o‘quvchilaridan
ham, o‘rta sinf o‘quvchilaridan ham olish mumkin. To‘garak
haftasiga 2 martadan darsdan keyin bir-ikki soat o‘tkazish mumkin.
Bu to‘garaklar o‘quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish,
mantiqiy fikrlash qobiliyatini o‘stirish va informatikaning asosiy tushunchalarini
chuqur o‘rganishni ta’minlaydi. O‘quvchilar dunyoqarashini ilg‘or zamonaviy
dasturiy va amaliy vositalar yo‘nalishida shakllantiradi. Mustaqil fikrlash
qobiliyatini oshiradi.
To‘garakning asosiy yo‘nalishi – o‘quvchilarni yangi kompьyuter
texnologiyasi bilan tanishtirish, ularga hozirgi paytda
foydalanilayotgan zamonaviy dasturiy vositalar haqida ma’lumot berish, keng
tarqalgan dasturlash tillaridan birida ishlashni o‘rganish.
To‘garak a’zolari bilan hamkorlikda tashkil qilingan o‘quvchilar bellashuvining
tashkil qilinishi bo‘yicha qisqacha na’muna keltirib o‘tamiz.
Bellashuv ikki guruh orasida tashkil etiladi. Har bir guruhdan 6-8 ta
o‘quvchi ishtirok etishi mumkin.
Tashkiliy qism: Saxna bezatish. Informatika o‘tkaziladigan sahna talabga javob
bera oladigan qilib bezatilishi, ya’ni uning devorlariga to‘garak a’zolari tayorlagan
turli xil kompьyuter olamiga ta’luqli devoriy gazetalar(turli bosh qotirmalar,
rebuslar, topishmoqlar bo‘lishi mumkin). Kecha uchun maxsus «Robotlar olamida»
deb yoki «XXI – asr Informatika va axborot texnologiyalari asri» degan ko‘rgazma
tashkil etilsa va bu ko‘rgazmada har xil kompьyuter modellari robotlar umuman
zamonaviy axborotlar texnologiyalari bilan modellari o‘quvchilar tomonidan
yasalishi mumkin. YUqorida aytilganlarning
hammasi kechalar o‘tkazishning birinchi qismiga doirdir.
1-shart: «XXI – asr-kompьyuter asriga olg‘a»
Bunda guruh ishtirokchi o‘zlarining XXI –asr kompьyuterlar va robotlar haqida
ta’savvurlarini sahna ko‘rinishda yaratishadi. Ular robotlar kiyimida bo‘lishadi.
Ularning chiqishlarini qiziqarli qilish guruh sardorlari va
rahbarlarining mahoratiga bog‘liq. 1-shart «5» ballik tizimda baholanadi.
2-shart: «Bir lahzalik» savol-javob.
Bu shartda kechani olib boruvchi guruhlarga navbatma-navbat savol beradi.
Savollarga javob berish vaqti, savollar soni va to‘g‘ri javoblarni hay’at
a’zolari hisoblab borishadilar. Har bir to‘g‘ri javob «1» ball bilan baholanadi
3-shart: «Informatikaga doir atamalarni bilasizmi ?»
Bu shartda oldindan tuzilgan bosh qotirma yoki rebuslarni har bir guruhga berib
ularga vaqt beriladi. Guruh a’zolari birgalashib bu bosh qotirmani echish mumkin.
Vaqt tugagandan so‘ng hay’at a’zolari tekshirib, guruhlarga har bir
atama uchun «1» balldan qo‘yishadi.
4-shart: «Guruh sardorlari bellashuvi»
Bu shartda guruh sardorlariga oldindan tayyorlab qo‘yilgan 3 tadan fanga
doir savollar beriladi. Har bir to‘g‘ri javob uchun «5» ball qo‘yiladi.
5-shart: «YOsh dasturchi»
Bu shartda har bir guruh biror dasturlash tilida oldindan tayyorlab kelgan
dasturlarini namoyish etilib, dasturchi tomonidan izohlanadi. Bu shart 10 ballik
tizimda baholanadi
Kecha yakunida har ikala guruh ham sahnaga taklif qilinadi. Guruhlarning kecha
davomida yo‘l qo‘ygan xato va kamchiliklariga qisqacha izoh berilib, umumiy
ballar va g‘olib guruh e’lon qilinadi.
Malaka oshirish ta’limi jarayonida axborot texnologiyalari fanini o‘qitilishida
darsdan tashqari to‘garaklar tashkil etish va musobaqalar
uyushtirish.
Ta’lim jarayonining jadal rivojlanib borayotgan bugungi kunda asosiy
tarmoqlardan biri bo‘lgan axborot texnologiyalarining taraqqiyotimizdagi o‘rni
beqiyosdir.
Dars jarayonining oxirgi haftasi biror kunida beshala guruh o‘rtasida intellektual
musobaqa uyushtirilishi va musobaqa shartlari to‘liq yozilishi kerak
bo‘ladi.
Musobaqa shartlarini quyidagicha belgilash tavsiya etiladi:
1- shart. “Har bir guruh o‘zlarini tanishtirishi”. SHartni bajarish uchun 510 daqiqa vaqt beriladi.
Bunga ko‘ra sahnada har bir guruh o‘zlarini tanishtirishi, o‘zlariga axborot
texnologiyalari muhim atamalariga oid nom berishi va o‘z nomlarni to‘liq izohlab
berish talab etiladi (Masalan, “Operatsion sistema-Windows”, “Internet”,
“Kompьyuter tarmoqlari”, “Dasturlash asoslari - Pascal, S+, Delphi va h.k.”,
“Kompьyuter qurilmalari – Monitor, vinchestr, skaner va h.k. ” guruhlarga nom
berish mumkin).
2-shart. “Axborot texnologiyalarining jamiyatdagi o‘rni” mavzusida sahna
ko‘rinishi tashkil etish. SHartni bajarish uchun 15-20 daqiqa vaqt beriladi.
Bunda jamiyatning biror sohasida kompьyuter qurilmasidan maksimal foydalnish
va siz bajarayotgan ishning samarasi pastligini ko‘rsatib berish talab qilininadi.
3-shart. “Siz dars jarayonida axborot texnologiyalaridan qanday foydalana olasiz”
mavzusida erkin fikr bayon etish yoki sahna ko‘rinishida
chiqarish. SHartni bajarish uchun 10-15 daqiqa vaqt beriladi.
Bunda axborot texnologiyalarini qo‘llagan holda darslarni tashkil etish,
slaydlar yaratish, elektron darsliklardan foydalanish va boshqa kompьyuterdan dars
jarayonida foydalanish haqida aniq fikrlar berish talab etiladi.
4-shart. “Oldindan tayyorlab qo‘yilgan konvertlardagi yashirin savollarni har bir
guruhga navbatma-navbat olishi talab qilinadi”. SHartni bajarish uchun 15-20
daqiqa vaqt beriladi.
Konvertda 10 tadan axborot texnologiyalari va uning qurilmalariga oid savollar
berilgan bo‘lib, savollarga aniq va to‘liq javob berish talab etiladi.
5-shart. “Kompьyuter qurilmalari maketini yasash va uning vazifasini izohlab
berish”topshirig‘i beriladi.
2.1 Informatika va axborot texnologiyalari fanini o‘qitishda
iqtidorli o‘quvchilar bilan ishlash
Ishdan maqsad: Iqtidorli o‘quvchilarni aniqlash, saralash va ularga tabaqalashgan
ta’lim berish yo‘llari, shakllari va usullari, ularni fanlar bo‘yicha o‘tkaziladigan
olimpiadalarga tayyorlash metodikasi. Informatika va axborot texnologiyalari
fanini o‘qitishda foydalanish tavsiya etiladigan qo‘shimcha adabiyotlar, o‘quvuslubiy qo‘llanmalar, ta’lim saytlari va portallaridagi elektron
resurslari tahlili.
Iqtidor tushunchasi va uning asosiy belgilari. Iqtidor inson psixikasining
butun umr davomida tizimli rivojlanuvchi sifati bo‘lib, insonning boshqa odamlarga
nisbatan bir yoki bir necha sohada yuqori natijalarga erishish imkoniga ega ekanligi
bilan belgilanadi. Psixologik lug‘atda – iqtidor tushunchasi quyidagicha
ta’riflanadi:
1) iqtidor bu – faoliyatning muvaffaqiyatli amalga oshirilishini
ta’minlaydigan qobiliyatlarning o‘ziga xos uyg‘unlashuvidir;
2) iqtidor bu – insonning imkoniyatlari doirasi, faoliyatlari darajasi va
o‘ziga xosligini belgilaydigan umumiy qobiliyatlar;
3) iqtidor bu – aqliy potensial, ta’lim olish qobiliyati va bilish
imkoniyatlarining bir butun individual xarakteristikasi;
4) iqtidor bu – tabiat tomonidan in’om etilgan qobiliyatlar, qobiliyatlar
tabiiy asoslarining o‘ziga xosligi va ularning namoyon bo‘lishi darajalari;
5) iqtidor bu – iste’dodlilik, faoliyatda yuqori natijalarga erishish uchun
ichki imkoniyat va sharoitlarning mavjudligi.
Ushbu tavsiflardan kelib chiqqan holda, shuni ta’kidlash mumkinki, iqtidor asosida
umumiy intellektual va insonning bilish imkoniyatlarini belgilaydigan, tabiat
tomonidan in’om etilgan qobiliyatlar, biror bir faoliyatda (masalan, ta’lim, ijodiy,
kasbiy, ilmiy) muvaffaqiyatga erishishni ta’minlaydigan maxsus
qobiliyatlar yotadi.
Informatika va axborot texnologiyalari fani bo‘yicha iqtidorli o‘quvchilarni
aniqlash davomiy jarayon bo‘lib, shaxsning rivojlanishini chuqur tahlil qilish
bilan bog‘liq.
Informatika va axborot texnologiyalari fanidan bilimlar bellashuvi umumta’lim
maktablarining 8-sinfida o‘tkaziladi. Barcha bosqichlarda amaliy
ish va test topshirig‘i buyicha o‘tadi.
Mavzular 7-8 sinflarda Informatika va axborot texnologiyalari fanining
optimallashtirilgan o‘quv dasturi buyicha shu kunga qadar o‘rganilgan mavzulari
asosida tanlanadi, har biri to‘g‘ri bajarilgan topshiriq 8 balldan, jami
40 ball bilan baholanadi va uni bajarish uchun 120 minut vaqt ajratiladi.
Ushbu turda 5 ta masalaning echimini ko‘rsatish uchun o‘quvchi
tomonidan ofis dasturlari yoki grafik muxarrirlar yordamida kompьyuterdan amaliy
foydalanilishiga imkoniyat va shart-sharoit yaratilishi shart. Topshiriqlarni tuzishda
mantiqiy fikrlashga, nostandart masalalardan iborat
bo‘lishiga e’tiborni qaratish lozim.
O‘quvchi tomonidan savollar tanlanadi va har bir amaliy ish kompьyuter
yordamida amaliy bajariladi.
Informatika va axborot texnologiyalari fanidan 8-sinflar uchun amaliy ish
topshiriqlarini baholash mezonlari
Informatika va axborot texnologiyalari darslarini kuzatish va ularni
tahlil qilish mezonlari
Ishdan maqsad: Informatika va axborot texnologiyalari darslarini kuzatishdan
ko‘zlangan maqsadlar. Ochiq, ko‘rgazmali, namunaviy, hisobot darslari va ularga
qo‘yilgan talablar Darsni tahlil qilish usullari.
Darsni kuzatish va uni tahlil etish o‘qituvchining umumiy tayyorgarlik
belgilaridan biri
sifatida.
O‘qituvchining darsga tayyorgarligi shartli ravishda quyidagi ikki
bosqichdan iborat:
 O‘qituvchining o‘z fani yuzasidan umumiy tayyorgarligi.
 O‘qituvchining har bir darsga kundalik tayyorgarligi.
O‘qituvchining umumiy tayyorgarligi muntazam amalga oshirib boriladigan
jarayon bo‘lib, o‘quv yili boshlanishi oldidan quyidagilarni qamrab oladi:
 Davlat ta’lim standarti (DTS), o‘quv dasturi, o‘quv reja hamda ularga berilgan
tushuntirish 
xatlarini o‘rganib chiqish;
 O‘zi dars beradigan o‘quv faniga oid yangi ilmiy va metodik adabiyotlarning
mazmuni bilan tanishish;
 tegishli ko‘rgazma materiallarni, o‘quv-jihozlarini o‘rganish, ularni qo‘llay bilish;
 ilg‘or o‘qituvchilarning ish tajribalarini o‘rganish, tahlil qilish orqali o‘z bilimini
kengaytirish; kompьyuter texnikasidan foydalanish ko‘nikmasini shakllantirib,
bu boradagi mahoratini 
oshirish, elektron darsliklar, matn muharrirlari, "Ziyonet" axborot ta’lim portaliga
joylangan
ma’lumotlardan samarali foydalanish kabilardir.
O‘qituvchining darsga kundalik tayyorgarligi eng asosiy vazifalardandir.
Darsga tayyorgarlik ko‘rish quyidagi bosqichlarda amalga oshirilishi lozim:
1-bosqich: Taqvim-mavzu rejadagi yangi mavzu va unga ajratilgan vaqt
(soat) aniqlashtirib olinadi.
2-bosqich: DTS va o‘quv dasturidan o‘tilayotgan mavzu yuzasidan o‘quvchida
qanday tushunchalar (bilim, ko‘nikma va malakalar) shakllantirilishi
lozimligi aniqlashtirilib, shu asosida dars maqsadlari belgilab olinadi.
3-bosqich: Mavzu asosida darsda foydalaniladigan texnik vositalar,
elektron manbalar, slaydlar, ko‘rgazmali va didaktik materiallar, adabiyotlar
o‘rganib chiqiladi hamda dars ishlanmasi (konspekt) tayyorlanadi.
Dars kuzatish va tahlil qilish orqali o‘quvchilarning umumiy tayyorgarligi, bilim
olishdagi faoliyati, o‘quv faniga bo‘lgan qiziqishi, diqqat bilan ishlashi, matn,
xarita, jadval, asboblar bilan mustaqil ishlay bilishi, o‘qituvchiga bo‘lgan
munosabati aniqlanadi. SHu bilan birga o‘qituvchining faoliyati ham tahlil qilinadi.
CHunonchi, o‘qituvchining o‘quv dasturi materiallarini bilish darajasi, yangi
mavzuni tushuntirish jarayonida asosiy fikrni ajratib olishi, ilmiylik va soddalik,
ko‘rgazmalilik tamoyillariga rioya qilishi, dars maqsadini to‘g‘ri qo‘yishi, dars
jarayonini to‘g‘ri rejalashtirishi, darsda hamkorlikka erisha olishi, bilim va
ko‘nikmalarni o‘zlashtirishni nazorat etishi, o‘quvchilar bilan yakka va jamoada
ishlashni tashkil eta bilishi, dars mobaynida vaqtdan unumli foydalanishi va
pedagogik muomala madaniyatini egallaganlik darajasi kabi jihatlar inobatga
olinadi.
O‘qituvchining darsini bir necha marta kuzatish va tahlil qilish, uning pedagogik
mahorati, ish tizimi, o‘quvchilarining o‘zlashtirishi, bilim darajasi
kabi sohaviy va kasbiy layoqati yuzasidan xulosa chiqarish imkonini beradi.
Ta’kidlash joizki, umumiy o‘rta ta’lim maktab o‘qituvchilarining darslarini
tahlil qilishda ko‘pincha kuzatuvchilar darsga yaxlit tizim sifatida qaramay ko‘proq
tashqi jihatlariga baho beradilar, darsning mazmun-mohiyati xususida yuzaki
mulohaza yuritadilar. SHuningdek, dars
tahlilida
o‘qituvchining
ko‘rsatmali
qo‘llanmadan
foydalanishi,
didaktik
kartochkalar bilan ishlashi va hokazolar aytiladi-yu, ammo ulardan nima maqsadda,
qaysi vaziyatda foydalanilgani, qanchalik samara berganligi, vaqt taqsimotiga
to‘g‘ri amal qilinganligi, o‘quvchilarning yosh xususiyatlarini
hisobga
olgan-olmaganligi
kabi
masalalar
to‘g‘risida
fikr
yuritilmaydi.
O‘qituvchilar aksariyat hollarda dars jarayonida quyidagi xato va
kamchiliklarga yo‘l qo‘yadilar. Jumladan:
 dars maqsadi bilan o‘quvchilarni tanishtirmaslik;
 interfaol metodlardan samarasiz foydalanish;
 dars jarayonida barcha o‘quvchilarning ishtirokini ta’minlay olmaslik;
 o‘quvchilar bilan yakka va jamoa tartibda ishlashga erisha olmaslik;
 o‘quvchilarning mustaqil ishlashini ta’minlamaslik.
 o‘quvchilar bajargan ishlarini vaqtida baholamaslik;
 o‘qituvchi nutqining ravon, ta’sirchan emasligi;
 mavzuni amaliyot bilan bog‘lab tushuntirmaslik;
 mavzuni ilmiy va amaliy nuqtai nazardan tushuntirishga e’tibor
bermaslik;
 sinf doskasi, darslik, o‘quvchi daftari, qo‘shimcha adabiyotlardan
foydalanishning tizimli yo‘lga qo‘yilmaganligi;
 o‘quvchilarga beriladigan savollarning muammoli tarzda tuzilmaganligi
kabilar.
Darslarni tahlil etish maqsadlari
Darslar aniq maqsad asosida kuzatilishi va tahlil qilinishi lozim. SHundagina
natijasi samarali bo‘ladi va o‘quv jarayoni yuzasidan aniq xulosa chiqarish imkonini
beradi. Dars tahlilida tizimsizlik, aniq bir maqsadning yo‘qligi, darsga tasodifan
qatnashish, darsni chuqur tahlil qila olmaslik, o‘qituvchiga amaliy yordam ko‘rsata
olmaslik esa darslar sifatining va saviyasining pasayib ketishiga olib keladi.
Darslarni tahlil qilish faqatgina metodik ahamiyatga ega bo‘lmay, balki maktabda
o‘quv-tarbiya jarayoniga rahbarlik va nazoratning muhim shakllaridan biridir.
O‘qituvchi darsini kuzatish va tahlil qilish amaliyotining tizimli amalga oshirilishi
darslarni qiyoslash va yo‘l qo‘yilgan xatolarning bartaraf etilganligini aniqlash
imkoniyatini beradi. O‘qituvchilarning o‘zaro dars kuzatishi tajriba almashinuv
jarayoni bo‘lib, dars o‘tayotgan o‘qituvchi bor mahoratini ishga solib, yuqori
ishchanlik bilan faoliyat ko‘rsatsa, tahlil qiluvchi o‘qituvchi esa
taklif va mulohazalar berish orqali tajribasini boyitadi, metodik malakasini oshiradi.
Dars tahlili o‘quv mashg‘ulotini kuzatish, o‘rganish shaklida olib boriladi. SHu
o‘rinda savol tug‘iladi. O‘qituvchining darsi kim tomonidan kuzatilishi lozim?
Qanday maqsad bilan kuzatiladi va tahlil qilinadi? O‘qituvchining darsi viloyat
XTB, tuman, xalq ta’limi bo‘limi, ta’lim muassasalari rahbarlari,
xodimlari, metodistlar va o‘qituvchilar tomonida kuzatiladi va tahlil qilinadi.
Buning uchun, eng avvalo, darsga kirishdan maqsad nimadan iborat
ekanligini aniqlab olish zarur. Dars quyidagi maqsadda kuzatiladi va tahlil
qilinadi:
 ta’lim va tarbiya jarayoni sifatini aniqlash;
 o‘qituvchining pedagogik mahoratini oshirishga yordam berish;
 ilg‘or ish usullari va metodlarini o‘rganish va ommalashtirish;
 o‘qituvchilarning o‘zaro tajriba almashishi;
 o‘quvchilarning bilimi va tarbiyalanganlik darajasini aniqlash;
 ilmiy-tadqiqot ishlarini amalga oshirish;
 o‘quvchilarning bilish faoliyatini o‘rganish;
 dars jarayonida yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan xato va kamchiliklarning oldini
olish, o‘qituvchiga amaliy va metodik yordam ko‘rsatish;
 ta’lim-tarbiya jarayonida o‘quvchilar psixologik xususiyatlarini o‘ziga
xosligini e’tiborga olish;
 darsda o‘quvchilarni faollashtirish va mavzuni o‘zlashtirishlarini
e’tiborga olinganligi.
Dars - o‘quv jarayonining juda ko‘p ta’lim-tarbiya qirralarini hal qiluvchi
asos hisoblanadi. SHunga ko‘ra darsni kuzatuvchi va tahlil qiluvchilardan
maxsus tayyorgarlik ko‘rish talab etiladi.
Darsni tahlil qilish quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi.
 Darsni kuzatishga tayyorgarlik.
 Darsning borishini kuzatish.
 O‘z-o‘zini tahlil qilishni ta’minlash.
 Dars tahlili va takliflar berish.
Darsni tahlil qilishda quyidagilarga e’tibor qaratish tavsiya etiladi.
1. Darsni kuzatishdan oldingi tayyorgarlik:
 dars kuzatishdan ko‘zlanayotgan maqsad va vazifalarni shakllantirish;
 kuzatiladigan darsni aniq belgilab olish; dars kuzatish tuzilmasini tayyorlash;
 kerakli materiallarni tayyorlash; o‘qituvchi bilan suhbatlashish.
2. Darsning maqsadlarini tahlil qilishda:
 o‘quv fani va mavzuning o‘ziga xos tomonlari, o‘quvchilar yoshi va
bilim darajasi e’tiborga olingan holda ta’lim-tarbiya maqsadining to‘g‘ri va asosli
qo‘yilganligi;
 o‘quvchilarning tayyorgarligi, o‘rganilayotgan mavzu bo‘yicha darslar tizimidagi
aynan shu darsning o‘rnini hisobga olgan holda maqsad qo‘yilishining to‘g‘riligi va
asoslanganligi;
 dars asosiy g‘oyasining to‘g‘ri qo‘yilishi va o‘quvchilarga maqsadning etkazilishi,
maqsadga erishish darajasi.
3. Dars tuzilmasi va darsning tashkil qilinishini tahlil qilishda:
 dars tuzilmasining dars maqsadlariga mosligi;.
 darsning turi, strukturasining puxta o‘ylanganligi;
 dars bosqichlarining mantiqiy ketma- ketliligi va bir- biri bilan
bog‘liqligi;
 dars bosqichlari uchun vaqtning to‘g‘ri taqsimlanganligi; 
o‘qitish shakllarining to‘g‘ri tanlanganligi;
 dars rejasining mavjudligi va uning o‘qituvchi tomonidan bajarilishini
tashkil qilish;
 dars jihozlari, o‘qituvchi va o‘quvchilarning mehnatini unumli tashkil
qilish.
4. Dars mazmunini tahlil qilishda.
 dars mazmunining Davlat ta’lim standarti talablariga mosligi;
 materiallarning ishonchliligi, to‘liqligi, tushunarliligi;
 bayon qilinayotgan materialning ilmiy darajasi;
 darsning tarbiyaviy yo‘nalishi, ta’limiy ta’sir darajasi;
 darsni hayot, mehnat tarbiyasi va kasbga yo‘naltirish bilan bog‘lash;
 o‘quvchilar tomonidan yangi bilimlarni qabul qilishdagi qiyinchiliklarni
bartaraf etish;
 yangi materialning asosiy g‘oyasini ajratish. YAngi tushunchalarni
shakllantirish. Tayanch bilimlarning muhimligini ko‘rsatish.
5. O‘quvchilarning mustaqil ishlarini tashkil qilish
 Mashq va topshiriqlarning xususiyatlari, mustaqil ishlarning turlari,
murakkablik darajasi, o‘quvchilar tayyorgarlik darajasining hisobga olinganligi;
 o‘qituvchi tomonidan tushuntirish ishlarining olib borilishi;
XULOSA
Hozirgi
paytda
ta’lim
jarayonini
avtomatlashtirishga
katta
e’tibor
qaratilmoqda. Ta’lim jarayonini avtomatlashtirishning qulay vositalaridan biri
kompyuter texnologiyalaridan foydalanishdir. Kompyuterlarning keng qo’llanilishi
o’qituvchilar tomonidan metodik qo’llanmalarni tayyorlashdagi murakkabliklarni
bartaraf qilish va bu jarayonni avtomatlashtirish imkonini beradi. Turli xil “elektron
o’quv uslubiy majmualar”, metodik qo’llanmalarning kompyuterda taqdim etilishi
ko’pgina afzalliklarga ega. Ushbu bitiruv malakaviy ishida “Kasbiy pedogogik
faoliyatiga kirish” fanidan elektron o’quv uslubiy majmua yaratishning barcha
nazariy va amaliy asoslari ishlab chiqildi va quyidagi natijalar olindi:
-
o’quv-uslubiy majmuaning tuzilishi va asosiy xarakteristikalari
o’rganildi;
-
o’quv moduli strukturasi tavsifi, o'quv-uslubiy majmua va kompyuterli
o’qitish muhiti tahlil qilindi;
-
O'quv-uslubiy majmua va kompyuterli o’qitish muhiti tamoyillari
o’rganildi;
-
Elektron o’quv uslubiy majmualar yaratish bosqichlari va tamoyillari
o’rganildi;
-
“Kasbiy pedogogik faoliyatiga kirish” fanidan elektron o’quv uslubiy
majmuaning tuzilishi ishlab chiqildi;
-
“Kasbiy pedogogik faoliyatiga kirish” fanidan elektron o’quv uslubiy
majmua yaratildi;
-
elektron o’quv uslubiy majmuadan foydalanish uchun ko’rsatmalar
ishlab chiqildi; Yaratilgan multimediali elektron o’quv uslubiy majmua mazkur fan
bo’yicha ma’ruza, amaliy mashg’ulotlar, mustaqil ta’limga doir bilimlarni o’z
ichiga oladi. Bundan tashqari mazkur fan bo’yicha Davlat ta’lim standartlari
me’yoriy hujjatlari va qo’shimcha ma’lumotlar ham o’rin olgan, talabalarning
o’zlashtirish darajasini baholash uchun test o’tkazish vositasiga ega.
-
ADABIYOTLAR
1.
Islom Karimov. “Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston
sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari” Toshkent: O’zbekiston, 2009.
-58 b.
2.
Мархель И. И., Овакимян Ю. О. Комплексный подход к
использованию технических средств обучения. М.: Высшая школа, 1987.
3.
Савельев А. Я., Новиков В. А., Лобанов Ю. И. Подготовка
информации для автоматизированных обучающих систем: Метод, пособие
для преподавателей и студентов вузов/Под ред. А. Я. Савельева. М.: Высшая
школа, 1986.
4.
Глушаков С.В., Жакин И.А., Хачиров Т.С. "Программирование
Web- страниц", Изд-во "Фолио", М:. 2003г.
5.
Фленов М. Е. «Библия Delphi.» - СПб.: БХВ-Петербург, 2004. - 880
6.
Гофман В.Э., Хомоненко А.Д. «Delphi 6». - СПб, БХВ-Санк-
с.
Петербург. 1152 с.
7.
Фаронов В. В. «Delphi 2005. Разработка приложений для баз
данных и Интернета». - СПб.: Питер, 2006. - 603 с.
8.
Флёнов М. Е. «Delphi 2005. Секреты программирования». -СПб.:
Питер, 2006. - 266 с.
9.
Бурлаков М. В. Путеводитель по Adobe Photoshop CS2. — СПб.:
БХВ- Петербург, 2005. - 688 с.
А. Божко «Dreamweaver 4. Базовый курс». - Москва: «ДЕСС КОМ», 2001. 448
с.
10. Хомоненко А. Д., Хомоненко Н. А. «Самоучитель Microsoft Word
2003».- СПб.: БХВ-Петербург, 2004. - 672 с.
11.
Новые педагогические и информационные технологии в системе
образования. Под ред. Е.С. Полат. Изд. центр «Академия» Москва 2002 г.
Г олиттт Л.В., Файзуллаева ДМ. Педагогик технологияларни