Tarmoq sathi qurilmalari Toshkent Axborot Texnalogiyalari Universiteti Samarqand filiali TTKT fkulteti AKTKT yonalishi 301 guruh talabasi Tursunboyev Suxrobning kampyuter tarmoqlari fanidan tayyorlagan 1-mustaqil ishi Zamonaviy tarmoqni loyihalash dastrulari Reja 1. Kompyuter (hisoblash) tarmog`i 2. Global tarmoqlar 3. Mobil tarmoqlarining standartlari Kompyuter (hisoblash) tarmog`i – bu aloqa kanallari orqali yagona tizimga bog`langan kompyuter va terminallar majmuasidir. Kompyuter tarmoqlarini ko’pgina belgilar, xususan xududiy ta`minlanishi jixatidan tasniflash mumkin. Bunga ko’ra global, mintakaviy va lokal (maxalliy) tarmoqlar farqlanadi Tarmoqda axborotni ishlab chiqaruvchi va undan foydalanuvchi ob’yektlar tarmoq ob’yektlari deyiladi. Tarmoq ob’yektlari alohida kompyuter, kompyuterlar kompleksi, ishlab chiqarish robotlari va boshqalar bo`lishi mumkin Global kompyuter tarmoqlari Global kompyuter tarmoqlari turli mamlakatlarda, turli qitalarda joylashgan abonentlarni birlashtiradi. Abonentlar orasida aloqa bunday tarmoqlarda telefon aloqa liniyalarda, radioaloqa va sputnik aloqa tizimlari asosida amalga oshiriladi. Global, mintaqaviy va mahalliy tarmoqlar birlashmasi ko`p tarmoqli ierarxiyani tashkil etish imkonini beradi. Masalan, Internet kompyuter tarmog`i keng tarqalgan, ommaviylashgan global kompyuter tarmog`idir. Uning tarkibiga erkin ravishda birlashgan tarmoqlar kiradi. Uning nomining o`zi «tarmoqlar orasida» ma’nosini bildiradi Lokal (mahalliy) tarmoq Lokal (mahalliy) tarmoq kichik bir hududda joylashgan abonentlarni birlashtiradi. Bunday tarmoq odatda aniq bir joyga bog`langan bo`ladi. Masalan, biror korx ona yoki tashkilotga. Mahalliy tarmoqning uzunligini 2-3 km bilan cheklanishi mumkin. Lokal va global tarmoqlar yaqinlashuvi ko‘rinishlaridan biri, lokal va global tarmoqlar orasidagi oraliq holatni egallovchi katta shahar masshtabidagi tarmoqlarning paydo bo‘lishi hisoblanadi. Shahar tarmoqlari yoki megapolislar tarmog‘i (Metropolitan Area NetWorks, MAN) yirik shahar hududiga xizmat ko‘rsatish uchun mo‘ljallangan. MAN turidagi zamonaviy tarmoqlar, o‘z mijozlariga har xil turdagi kommunikatsiya vositalari, shu jumladan ofis ATSlarini birlashtirish imkonini beruvchi xizmatlar xilma xilligi bilan ajralib turadi Lokal va global tarmoqlar yaqinlashuvi ko‘rinishlaridan biri, lokal va global tarmoqlar orasidagi oraliq holatni egallovchi katta shahar masshtabidagi tarmoqlarning paydo bo‘lishi hisoblanadi. Shahar tarmoqlari yoki megapolislar tarmog‘i (Metropolitan Area NetWorks, MAN) yirik shahar hududiga xizmat ko‘rsatish uchun mo‘ljallangan. MAN turidagi zamonaviy tarmoqlar, o‘z mijozlariga har xil turdagi kommunikatsiya vositalari, shu jumladan ofis ATSlarini birlashtirish imkonini beruvchi xizmatlar xilma xilligi bilan ajralib turadi. Mobil tarmoqlarining standartlari IEEE 802.11 Simsiz aloqa protokollari IEEE 802.11 - IEEE 802 mahalliy tarmoq (LAN) protokollarining bir qismidir va simsiz mahalliy tarmoq (WLAN) Wi - Fi kompyuter aloqasini amalga oshirish uchun ommaviy axborot vositalariga kirishni boshqarish (MAC) va fizikaviy pog’ona protokollari to'plamini belgilaydi. 2.4 GHz, 5 GHz, 6 GHz va 60 GHz diapazonlarni o'z ichiga olgan, ammo shu bilan cheklanmagan holda turli xil chastotalarda ishlay oladi Bugun simsiz texnologiyalar kosmik tezlikda rivojlanmoqda, chunki simdan qutilish imkoni paydo bo‘ldi – yangi, tezkor simsiz texnologiyalar. Mavjud simsiz tarmoqlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi: Radioto‘lqinli texnologiyalar, shuningdek uyali aloqa texnologiyalari; Infraqizil texnologiyalar; Yerusti va kosmik mikroto‘lqin texnologiyalari MAC sathi umumiy muhitni to'g'ri bo'lishishini ta'minlaydi, uni u yoki bu tarmoq tuguni ixtiyorida ma'lum algoritmga muvofiq ravishda ta'minlaydi. Zamonaviy mahalliy tarmoqlarda MAC ning bir nechta protokollari keng tarqalib, umumiy uzatish vositaga kirish uchun turli algoritmlarni amalga oshirdi. Ushbu protokollar Ethernet, Fast Ethernet, Gigabit Ethernet, Token Ring, FDDI kabi texnologiyalarning o'ziga xos xususiyatlarini to'liq aniqlaydi MAC sathi umumiy muhitni to'g'ri bo'lishishini ta'minlaydi, uni u yoki bu tarmoq tuguni ixtiyorida ma'lum algoritmga muvofiq ravishda ta'minlaydi. Zamonaviy mahalliy tarmoqlarda MAC ning bir nechta protokollari keng tarqalib, umumiy uzatish vositaga kirish uchun turli algoritmlarni amalga oshirdi. Ushbu protokollar Ethernet, Fast Ethernet, Gigabit - Ethernet, Token Ring, FDDI kabi texnologiyalarning o'ziga xos xususiyatlarini to'liq aniqlaydi LLC sathi ma'lumotlar kadrlarini turli ishonchlilik darajalari bilan tugunlar o'rtasida uzatish uchun javobgardir, shuningdek, qo'shni tarmoq pog’onasi bilan interfeys funktsiyalarini bajaradi. Aynan LLC orqali tarmoq protokoli kanal pog’onasidan kerakli transport bilan ishlashni talab qilinadigan sifat bilan talab qiladi. LLC ushbu pog’onadagi kadrlarni tiklash protseduralari mavjudligida yoki yo'qligida, ularning yo'qolishi yoki buzilishida farq qiladigan, ya'ni ushbu darajadagi transport xizmatlarining sifati bilan farq qiladigan bir nechta ishlash usullari mavjud LLC sathi ma'lumotlar kadrlarini turli ishonchlilik darajalari bilan tugunlar o'rtasida uzatish uchun javobgardir, shuningdek, qo'shni tarmoq pog’onasi bilan interfeys funktsiyalarini bajaradi. Aynan LLC orqali tarmoq protokoli kanal pog’onasidan kerakli transport bilan ishlashni talab qilinadigan sifat bilan talab qiladi. LLC ushbu pog’onadagi kadrlarni tiklash protseduralari mavjudligida yoki yo'qligida, ularning yo'qolishi yoki buzilishida farq qiladigan, ya'ni ushbu darajadagi transport xizmatlarining sifati bilan farq qiladigan bir nechta ishlash usullari mavjud. Adabiyotlar. 1. David Patterson John Hennessy. Computer Organization and Design. 5th Edition. 2013. 2. Шамаева О.Ю. Архитектура компьютера. Конспект лекции. МЭИ. Москва, 2015. 3. З.З.Мирюсупов, Ж.Х.Джуманов. «Компьютер архитектураси». /TATУ. 144 бет. Тошкент, 2017 Internet saytlari. www.intuit.ru http://tuitfiles http://www.piter.com http://www.williamspublishing.com