1-amaliy mashg`ulot Matritsalar. Asosiy tushuncha va ta’riflar. Matritsalar ustida amallar. Texnologik matritsa. Ishlab chiqarishni optimal rejalashtirish masalasi va boshqa iqtisodiy masalalarni modellashtirishda matritsalarning o‘rni. Auditoriyada yechiladigan misollar. 1 2 2 5 1. A va B matrisalarning yig`indisini hisoblang. A 3 5 B 3 4 4 1 1 6 1 2 2 5 1 2 2 5 3 7 Yechish. A B 3 5 3 4 3 3 5 4 6 9 4 1 1 6 4 1 1 6 5 7 1 1 2 0 1 3 , В bo`lsa, 3А 2В ni hisoblang. 2. Agar А 4 0 5 3 2 4 1 1 2 0 1 3 3 3 6 0 2 6 3 5 0 2 = Yechish. 3 4 0 5 3 2 4 12 0 15 6 4 8 6 4 7 Berilgan matritsalarni ko`paytiring: 0 1 1 2 , В 2 3 3 4 1) А 1 2 1 2 , В 0 1 3 4 2) A Berilgan matritsaga teskari matritsani toping: 1 2 , 1) А 2 5 cos 2) sin sin cos 2 2 3 3) А 1 1 0 1 2 3 1 2 1 4) А 2 1 2 1 2 3 Uyga beriladigan topshiriqlar. Berilgan matritsalarni ko`paytiring: 1 2 1 2 , В 1) А 2 5 3 4 1 2 1 4 1 1 2) А 2 1 2 , В 4 2 0 1 2 3 1 2 1 Berilgan matritsaga teskari matritsani toping: 1 2 1 1) А 2 1 2 1 2 3 1 2 3 2) А 0 1 2 0 0 1 а в , 3) А с d Quyidagi A va B matritsalarning yig’indisini hamda AB va BA matritsalarni hisoblang 1. 2. 1 0 2 A= 3 1 0 . 1 1 2 0 A= 4 2 2 1 3 0 . 1 2 2 B= 3 1 1 0 0 4 . 1 2 2 0 1 B= 3 0 2 . 1 1 2 3. 0 A= 2 0 2 3 1 . 1 1 2 1 3 B= 2 1 0 2 2 1 2 4. A= 3 0 2 . 1 0 1 0 1 , 5. А 2 3 cos 6. sin 0 1 . 1 0 1 2 B= 4 0 1 . 1 2 1 1 2 1 2 , С В 3 4 0 1 sin 1 1 ni hisoblang. 7. cos 0 1 n bo‘lsa, А2 2 В 5С ni hisoblang. n ni toping. 1 2 1 2 ni toping. 9. matritsa bilan o‘rin almashinuvchi matritsani toping. 3 4 3 4 3 8. 1 2 1 4 1 1 10. А 2 1 2 , В 4 2 0 bыlsa, А В ni hisoblang. 1 2 3 1 2 1 2 1 1 ni toping. 12. ni toping. 3 2 0 n 11. 1 0 , 13. А 0 4 n 1 1 В 0 1 bo‘lsa, А4 В 4 ni hisoblang. 1 2 1 4 1 1 14. А 2 1 2 , В 4 2 0 bo‘lsa, B A ni hisoblang. 1 2 3 1 2 1 Minоr. Algebraik to’ldiruvchi. Ikkinchi va uchinchi tartibli determinantlar. Yuqоri tartibli determinantlar tartibini pasaytirish usuli bilan hisoblash. 1. Berilgan matritsa rangini toping. 5 2 3 1 A 1 2 3 1 1 3 1 2 4 8 1 2 Yechish. 5 2 3 1 1 2 3 1 1 3 -1 1 2 + 4 8 1 2 -4 -1 + 2 1 3 1 2 5 3 5 2 3 0 1 0 3 2 1 + 19 6 0 4 0 6 19 4 2 3 0 1 0 3 2 1 -2 -1 + 5 3 1 2 0 3 2 1 .Demak, r(A) = 3. 0 0 15 2 0 0 0 0 2. Korxona 3 xil xom ashyodan foydalanib 5 xil mahsulot ishlab chiqaradi. Xom ashyo sarflash me’yori A matritsa bilan berilgan. 4 2 1 3 6 A 3 2 4 5 3 2 1 5 2 4 Xom ashyoning birlik narxi B = (10 25 30) matritsa bilan berilgan. Agar ishlab chiqarish rejasi (90, 110, 140, 180, 200) bo`lsa, korxonaning umumiy xarajatini toping. Yechish. Avvalo ishlab chiqilgan mahsulotlar har bir turining bir birligiga ketadigan xarajatni topamiz. Buning uchun B va A matritsalarni ko`paytiramiz: 90 4 2 1 3 6 110 C B A 10 25 30 3 2 4 5 3 175 100 260 215 255 , D 140 . 2 1 5 2 4 180 200 Umumiy xarajatni topish uchun C va D matritsalarni ko`paytiramiz. 90 110 X 175 100 260 215 255 140 152850 180 200