Mavzu:Buxgalteriya hisobining o`rni va
ahamiyati,buxgalter kasbiga qo`yiladigan talablar

Reja:
 1) Buxgalteriya kasbining
kelib chiqish tarxi
2) Buxgalteriya
xisobining o`rni va
ahamiyati
 3) Buxgalter kasbiga
qo`yiladigan talablar
1)Buxgalteriya kasbining kelib chiqish tarxi
 Buxgalteriya hisobi o‘zining uzoq tarixiga ega.
Manbalarga ko‘ra, hisobning paydo
bo‘lishi odamzotning vujudga kelishi, ular o‘rtasida
ayirboshlash munosabatlarini yuzaga kelish davrlariga
to‘g‘ri keladi. Ayrim tarixchilar yozishicha, Xitoyda
hisob 8000 yil oldin paydo bo‘lgan. Uning fan sifatida
vujudga kelish vatani sifatida Italiya e’tirof etiladi.
Professor Ya.V. Sokolov buxgalteriya hisobini
rivojlanish evolyusiyasini o‘rganib, uni 6 ta bosqichga
ajratadi
Buxgalteriya xisobining rivojlanish
bosqichlari
 1-bosqich
Eramizdan oldingi 4000 yil oldin va eramizgacha bo‘lgan V –asr
 Hisobda ko‘zga ko‘ringan va foydalanilgan narsalarning natural hisobi
yuritilgan, shu bois naturalistik bosqich nomini olgan. Ushbu bosqichda
ilk bor xo‘jalik fakti va inventarizatsiya tushunchalari paydo bo‘lgan.
2-bosqich
Eramizdan oldingi V –asrdan to 1300 yilgacha)
Hisobda ko‘zga ko‘ringan va foydalanilgan narsalarning pul birligida
(qiymat) hisobi yuritilgan, shu bois qiymatli bosqich nomini olgan. Ushbu
bosqichda ilk bor buxgalteriya apparati paydo bo‘lgan, u ikkita turga –
patrimonal (mol-mulk hisobi) va kameral (pul kirimi va chiqimi hisobi).
Ushbu bosqichda buxgalteriya hisobi natural va pul o‘lchov birliklarida
yuritilgan.
4-bosqich
1850- 1900 yillar
Nazariy-amaliy bosqich bo‘lib, unda digrafik hisob (ikki yoqlama yozuvga
asoslangan hisob) ikkita yo‘nalishda, ya’ni hisob yozuvlariga yuridik kuch berish va
ularni iqtisodiyot manfaatlariga muvofiqlashtirish yo‘nalishida rivojlandi. Ushbu
tarixiy davrda buxgalteriya hisobida schotlarning ilmiy tasniflanishiga erishildi,
debitorlar va kreditorlar bilan hisoblashishlar hisobi uchun mo‘ljallangan schotlar
paydo bo‘ldi, shuningdek, metafizik schotlar (natijaviy va kontrar schotlar)
vujudga keldi.
5-bosqich 1900- 1950 yillar
Bu bosqich buxgalteriya hisobidagi sifat o‘zgarishlar bosqichidir. Aynan shu
bosqichda buxgalteriya hisobida hisob yuritish va balansshunoslik yo‘nalishlari,
buxgalteriya hisobi tarkibida moliyaviy hisob va boshqaruv hisobi paydo
bo‘ldi. Shuningdek, ushbu bosqichda xarajatlar hisobi hamda mahsulot, ish va
xizmatlar tannarxini aniqlash masalalari dolzarb masalaga aylandi. 20 asrning
boshiga kelib maxsus tannarx kalkulyatsiyasi nazariyasi paydo bo‘ldi.
2)Buxgalteriya hisobing o`rni va ahamiyati
 Buxgalteriya hisobi —
korxona yoki tashkilotda
sodir bo'layotgan barcha
xo'jalik operatsiyalari
to'g'risidahi ma'lumotlarni,
yoppasiga, uzluksiz ravishda,
xujjatalarga asoslangan holda,
pulda baholab, ikkiyoqlama
yozuv asosida hisob
registrlarida qayd etib borish
va jamlangan ma'lumotlarni
qayta ishlab moliyaviy
hisobotlar taqdim etish
tizimini anglatadi.
 Buxgalteriya hisobining eng muhim xususiyatlaridan biri
shundaki, uning hujjatlarida barcha xo‘jalik operatsiyalari
yoppasiga qayd qilinadi. Bu barcha xo‘jalik
jarayonlarining to‘la tavsifini olish uchun zarurdir.
Buxgalteriya hisobining boshqa xususiyatlaridan biri
uning hujjatlanishidir. Buxgalteriya hisobi tizimida qayd
qilinadigan har bir operatsiya oldin hujjatlashtirilishi
kerak. Hujjat buxgalteriya hisobi malumotlarining
yagona manbai hisoblanadi. Barcha operatsiyalarni
qamrab oladigan hujjatlarning mavjudligi buxgalteriya
hisobi malumotlaridan moddiy javobgar shaxslar faoliyati
ustidan nazorat qilish va boshqarish uchun asoslangan m
a’lumotlami olish imkoniyatini beradi.
3)Buxgalter kasbiga qo`yiladigan talablar
 Buxgalterlarga nisbatan talablar,
ularning mehnatiga to‘lanadigan haq
kabi, ancha yuqori. O‘rta hisobda ish
haqi soatiga 30,55 dollar yoki yiliga
63 550 dollarni tashkil qiladi. Buxgalter
kam deganda bakalavr diplomiga ega
bo‘ladi. Uning vazifalariga buxgalteriya
yozuvlarini tekshirish va ichki nazorat
tizimini tashkil etish, buxgalteriya hisobi
tizimini ishlab chiqish, soliq hisobkitoblarini tayyorlash kiradi. Bundan
tashqari, buxgalter byudjetlarni tuzish
hamda moliyaviy ko‘rsatkichlarni
yaxshilash va xarajatlarni
maqbullashtirish bo‘yicha menejment
uchun tavsiyalar ishlab chiqish uchun
javobgar bo‘ladi.
E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT