ИНТЕЛЛЕКТУАЛ ТИЗИМЛАР ВА ТЕХНОЛОГИЯЛАР
ФАНИДАН ТЕСТ САВОЛЛАРИ
1.Объектни аналогли модели – бу:
1. Ҳақиқий объектга ўхшамаган, лекин унинг хатти-ҳаракатларини
такрорлайдиган модел.
2. Объектни асл нусхасидан фарқ қиладиган ўлчамларда акс эттирадиган
жисмоний (физик) нусхаси.
3. Вақт ўтиши билан объектда содир бўладиган ўзгаришларни баҳолаш
учун қўлланиладиган модель.
4. Объектни оддий "сурати"ни акс эттирадиган модел.
2.Билимлар муҳандислиги - бу:
1. Асосан маълумотлар базаси технологиясида мавжуд бўлган, лекин
билимлар базаси талабларига мослаштирилган бир қатор воситаларни
таъминлаш.
2. Сунъий интеллект ва маълумотлар базаси технологиялари учун
бирдек қўлланиладиган ва уларда маълумотни жойлашган жойидан қатъий
назар маълумотларга кириш ва қайта ишлаш усулларини муваффақиятли ва
самарали амалга оширадиган ягона инструментал (лингвистик) воситаларни
яратишни таъминлаш.
3. Экспертларни билимларини олиш, таҳлил қилиш ва уларни
қоидаларда ифодалаш усулларини ўз ичига оладиган эксперт тизимларини
методологияси.
4. Билимлардан фойдаланган ҳолда муаммоларни ҳал қилиш учун
мўлжалланган тизимларни яратишга қаратилган моделлар, усуллар ва
техникалар тўплами.
3.Талқин қилиш (интерпретация) тизими - бу:
1. Масалаларни (вазифаларни)
режалаштиришга ихтисослашган
(масалан, автоматик дастурлаш ва ҳ.к.) тизим.
2. Тизимнинг хатти-ҳаракатларини кузатиш давомида олинган
маълумотларни ушбу тизимни мақсадга эришиши учун ҳал қилувчи деб
ҳисобланадиган стандартлар билан солиштирадиган тизим.
3. Кузатувлар асосида тизимдаги вазиятнинг тавсифларини аниқлаш
тизими.
4. Об-ҳаво прогнози, демографик прогнозлар, иқтисодий прогнозлар,
ҳосилдорликни баҳолаш, шунингдек ҳарбий, маркетинг, молиявий бошқа
соҳаларда прогнозларни амалга оширадиган тизим.
4.Динамик математик модел - бу:
1. Вақт ўтиши билан ўзгариб турадиган сценарийларни баҳолаш учун
ишлатиладиган модел.
2. Вазиятнинг оддий "сурати"ни такрорлайдиган (акс эттирадиган)
модел.
3. Ҳақиқатнинг соддалаштирилган тасвири ёки мавҳумлиги.
4. Мавҳумлиги энг кам бўлган модел бўлиб, у тизимнинг асл нусхасидан
бошқа масштабдаги (ўлчамдаги) жисмоний нусхаси.
5.Башорат қилиш тизими - бу:
1. Масалаларни (вазифаларни)
режалаштиришга ихтисослашган
(масалан, автоматик дастурлаш ва ҳ.к.) тизим.
2. Тизимнинг хатти-ҳаракатларини кузатиш давомида олинган
маълумотларни ушбу тизимни мақсадга эришиши учун ҳал қилувчи деб
ҳисобланадиган стандартлар билан солиштириш.
3. Кузатувлар асосида тизимдаги вазиятнинг тавсифларини аниқлаш.
4. Об-ҳаво прогнози, демографик прогнозлар, иқтисодий прогнозлар,
ҳосилдорликни баҳолаш, шунингдек ҳарбий, маркетинг ва молиявий
прогнозларни амалга оширадиган тизим.
6.Турли хил қарор қабул қилиш ҳолатлари учун қўланиладиган
моделларнинг турлари:
1. Визуал моделлаштириш ва симуляция
2. Математик дастурлаш ёрдамида оптималлаштириш
3. Имитацион моделлаштириш
4. Санаб ўтилганларнинг барчаси
7.Маълумотларни интеллектуал таҳлил қилиш ёки Data Mining - бу:
1. Муаммони ҳал қилиш ёки қарор қабул қилишда тушунарли ва
қўллашга қулай бўлиши учун маълумотларни тартибга солиш ва таҳлил
қилиш.
2. Маълумотлар базаларида билимларни кашф қилиш, билимларни
ажратиб олиш, маълумотларни қидириш, маълумотларни тадқиқ қилиш,
маълумотларни намуналарини қайта ишлаш, маълумотларни тозалаш ва
йиғишни тавсифлаш учун ишлатиладиган атама; у тегишли дастурий
таъминотни ҳам англатади.
3. Транзакцияларни оператив қайта ишлаш.
4. Маълумотларни қайта ишлашни барча мавжуд жараёнлари.
8.Статик математик модел - бу:
1. Вақт ўтиши билан ўзгариб турадиган сценарийларни баҳолаш учун
ишлатиладиган модел.
2. Вазиятнинг (объектнинг) оддий "сурати"ни такрорлайдиган (акс
эттирадиган) модел.
3. Ҳақиқатнинг соддалаштирилган тасвири ёки мавҳумлиги.
4. Мавҳумлиги энг кам бўлган модел бўлиб, у тизимнинг асл нусхасидан
бошқа масштабдаги (ўлчамдаги) жисмоний нусхаси.
9.Билимлар базаси – бу:
1. Муаммоларни тушуниш, шакллантириш ва ҳал қилиш учун зарур
бўлган билимлар.
2. Одатда инсон тажрибасини талаб қиладиган муаммоларни ҳал қилиш
учун компютерга ўрнатилган инсон билимларидан фойдаланадиган тизим.
3. Объектлар, ҳодисалар ёки жараёнларни ифодалаш учун зарур бўлган
маълумотларни минимал тузилмалари
4. Масалани ҳал қилиш учун ўқиш, ўрганиш ва тажриба орқали
тўпланган махсус билим.
10. Физик (жисмоний) модел - бу:
1. Вақт ўтиши билан ўзгариб турадиган сценарийларни баҳолаш учун
ишлатиладиган модел.
2. Вазиятнинг оддий "сурати"ни такрорлайдиган (акс эттирадиган)
модел.
3. Ҳақиқатнинг соддалаштирилган тасвири ёки мавҳумлиги.
4. Мавҳумлиги энг кам бўлган модел бўлиб, у тизимнинг асл нусхасидан
бошқа масштабдаги (ўлчамдаги) жисмоний нусхаси.
11.Интеллект – бу:
1. Инсоннинг ақлий ва мантиқий ўйлаш қобилияти.
2. Рационал англаш ва ўйлаш қобилияти.
3. Инсоннинг тафаккур юритиш қобилияти.
4. Ҳаммаси тўғри
12.Сунъий интеллект – бу:
1. Ақлий ҳатти–ҳаракатларга нисбатан компютер тизимининг қобилияти
тушунилади. Кўпинча бунда инсон фикрлаши билан боғлиқ қобилият
англанади.
2.Шахснинг нисбатан барқарор бўлган, масалан, ахборотни қабул қилиш ва
ундан маълум масалаларни ҳал қилишда фойдалана олиши каби ақлий
қобилиятини ифодалайди.
3. Бирор масалани ечишда инсоннинг мантиқий фикрлаш усулидан
фойдаланиладиган тизим.
4. Ҳаммаси тўғри
13. Фойдаланувчининг интерфейси – бу:
1. Фойдаланувчи томонидан эксперт тизимига буйруқ ва ахборот киритиш
ҳамда унинг буйруғи орқали чиқадиган ахборотни олиш учун
фойдаланиладиган восита.
2. Компьютерга маълумот киритиш қурилмаси.
3. Масалани ечишда фойдаланувчи қўллайдиган қўллайдиган воситалар.
4. Барчаси тўғри
14.Билимлар омбори.
1.Предмет соҳаси бўйича билимларни, шунингдек, фактлар ўртасидаги
мантиқий боғланишларни мужассамлаштирган маълумотлар базаси. Базада
марказий ўринни қоидалар эгаллаган.
2. Одатда инсон тажрибасини талаб қиладиган муаммоларни ҳал қилиш учун
компютерга ўрнатилган ва инсон билимларидан фойдаланадиган тизим.
3. Объектлар, ҳодисалар ёки жараёнларни ифодалаш учун зарур бўлган
маълумотларни минимал тузилмалари
4. Масалани ҳал қилиш учун ўқиш, ўрганиш ва тажриба орқали тўпланган
махсус билим.
15.Интерпретатор.
1.Эксперт тизимида қабул қилинаётган ечимларни базадаги билимларни
маълум бир тартибда қайта ишлаш асосида талқин қилиш ва асослаш тизими.
2.Инсон тажрибасини талаб қиладиган муаммоларни ҳал қилиш учун
компютерга ўрнатилган ва инсон билимларидан фойдаланадиган тизим.
3. Компьютерга маълумот киритиш қурилмаси.
4. Ҳаммаси нотўғри.
16. Эксперт тизим – бу:
1.Айрим мавзу соҳаларида билимларни тўплаш ва қўллаш, уюштириш
усуллари ҳамда воситалари мажмуи.
2. Маълум муаммо соҳасидаги масалаларни ечишга мўлжаллаб яратилган
интеллектуал система.
3. Қарор қабул қилиш жараёнини шакллантириш мақсадида тузилган
билимлар мажмуи (билимлар базаси).
4. Ҳаммаси тўғри.
17.Эксперт – бу:
1.Муайян предмет соҳасида самарали ечим топа олувчи мутахассис.
2. Интеллектуал тизимдан фодаланувчи шахс.
3. Ақлли одам.
4. Ҳаммаси тўғри.
18.Билимлар базаси —бу:
1.Айрим предмет соҳаларида юзага келган мураккаб масалаларни ечимини
топиш учун таҳлил қилиш учун ва хулосаларни шакллантириш учун
қўлланиладиган модел, қоида, омиллар (маълумотлар)ни мажмуидир.
2.Объект тўғрисидаги маълумотларни тўплаш мўлжалланган махсус база.
3.Матн, белги, рақам, жадвал, график, расм ва бошқа кўринишлардаги
маълумотлар жамланадиган омбор.
4. Ҳаммаси нотўғри.
19.Эксперт тизимини яратиш қуйидаги талаблардан қайси бирини
бажарилиши шарт:
1.Тизимга ўз билимини беришни истаган экспертлар мавжудлиги.
2.Экспертлар вазифани ҳал этишнинг ўз услубларини баён этиши мумкин
бўлган муаммоли соҳанинг мавжудлиги.
3. Муаммоли соҳадаги вазифанинг аҳамияти, яъни улар ёки мураккаб
бўлишлари, ёки мутахассис бўлмаган фойдаланувчи ҳал эта олмаслиги ёки ҳал
этиш учун анча вақт талаб қилиши.
4. Барчаси тўғри.
20.Эксперт тизимини яратиш қуйидаги талаблардан қайси бирини
бажарилиши шарт эмас:
1. Мазкур муаммоли соҳада кўпчилик экспертларнинг ечимларини ўхшашлигининг бўлиши.
2. Масалани эчиш учун катта ҳажмдаги маълумот ва билимнинг бўлиши;
3. Предмет соҳасида ахборотнинг тўлиқ бўлмаслиги ва ўзгарувчанлиги
туфайли эвристик услубларни қўллаш зарурати.
4. Барчаси нотўғри.
21.Эксперт тизимини иш режимлари қуйидагилар:
1. Билимларни киритиш режими.
2. Маслаҳат режими.
3.Тушунтириш режими.
4. Барчаси тўғри.
22.Эксперт тизимларни қуриш босқичлари:
1.Муаммоларни аниқлаш босқичи.
2.Билимларни олиш босқичи.
3.Билимларни структуралаш босқичи.
4.Барчаси тўғри.
23. Эксперт тизимларни қуришни муаммоларни аниқлаш босқичида
қайси ишлар амалга оширилади.
1. Ҳал қилиниши керак бўлган вазифалар аниқланади, тизимни яратишни
мақсадлари аниқланади, мутахассислар ва фойдаланувчиларни турлари
аниқланади.
2.Муаммоли соҳани мазмунли таҳлил қилиш амалга оширилади,
ишлатиладиган тушунчалар ва уларнинг ўзаро боғлиқлиги аниқланади,
масалаларни ҳал қилиш усуллари аниқланади.
3. Интеллектуал тизим танланади ва барча турдаги билимларни тақдим этиш
усуллари аниқланади, асосий тушунчалар шакллантирилади, билимларни
талқин қилиш усуллари аниқланади, тизим ишлаши моделлаштирилади, қайд
этилган тушунчаларни, эчимларни усулларини, билимларни тақдим этиш ва
манипуляция қилиш воситаларини тизимининг мақсадларига мувофиқлиги
баҳоланади.
4.Барчаси тўғри.
24. Эксперт тизимларни қуришни билимларни олиш босқичида қайси
ишлар амалга оширилади.
1. Ҳал қилиниши керак бўлган вазифалар аниқланади, тизимни яратишни
мақсадлари аниқланади, мутахассислар ва фойдаланувчиларни турлари
аниқланади.
2.Муаммоли соҳани мазмунли таҳлил қилиш амалга оширилади,
ишлатиладиган тушунчалар ва уларнинг ўзаро боғлиқлиги аниқланади,
масалаларни ҳал қилиш усуллари аниқланади.
3. Интеллектуал тизим танланади ва барча турдаги билимларни тақдим этиш
усуллари аниқланади, асосий тушунчалар шакллантирилади, билимларни
талқин қилиш усуллари аниқланади, тизим ишлаши моделлаштирилади, қайд
этилган тушунчаларни, эчимларни усулларини, билимларни тақдим этиш ва
манипуляция қилиш воситаларини тизимининг мақсадларига мувофиқлиги
баҳоланади.
4.Барчаси нотўғри.
25. Эксперт тизимларни қуришни билимларни структуралаш босқичида
қайси ишлар амалга оширилади.
1. Ҳал қилиниши керак бўлган вазифалар аниқланади, тизимни яратишни
мақсадлари аниқланади, мутахассислар ва фойдаланувчиларни турлари
аниқланади.
2.Муаммоли соҳани мазмунли таҳлил қилиш амалга оширилади,
ишлатиладиган тушунчалар ва уларнинг ўзаро боғлиқлиги аниқланади,
масалаларни ҳал қилиш усуллари аниқланади.
3. Интеллектуал тизим танланади ва барча турдаги билимларни тақдим этиш
усуллари аниқланади, асосий тушунчалар шакллантирилади, билимларни
талқин қилиш усуллари аниқланади, тизим ишлаши моделлаштирилади, қайд
этилган тушунчаларни, эчимларни усулларини, билимларни тақдим этиш ва
манипуляция қилиш воситаларини тизимининг мақсадларига мувофиқлиги
баҳоланади.
4.Барчаси тўғри.
26.Сунъий интеллект атамаси қачон пайдо бўлган?
1.1945 йилда.
2.1955 йилда.
3.1956 йилда.
4.1958 йилда
27. Эксперт тизимларни қуйидаги масалаларни қайси бирини ечишда
қўллаш мақсадга мувофиқ эмас:
1. Оддий математик усул билан, формал ўзгартириш ва процедура таҳлили
ёрдамида ечиладиган масалаларни.
2. Аниқлаш масалаларини, чунки улар рақамли усуллар ёрдамида ечилади.
3. Ечими ҳақида маълумот бўлмаган масалаларни.
4.Барчаси тўғри
28. Эксперт тизимларни қуйидаги масалаларни қайси бирини ечишда
қўллаш мақсадга мувофиқ :
1.Когнитив (билиш) масалаларни ечиш учун.
2.Формал ўзгартириш ва процедура таҳлили ёрдамида ечиладиган
масалаларни.
3. Ечими ҳақида маълумот бўлмаган масалаларни.
4.Барчаси тўғри
29.Эксперт тизимларнинг эксперт инсонларга нисбатан афзалликлари
нимада?
1. Улар шошилинч хулоса чиқармайди.
2. Бу тизимлар бир-бирига боғлиқ ҳолда ишлаб, барча фикрларни қараб чиқиб
энг яхши натижа берадиганини танлайди.
3. Билимлар омбори жуда катта бўлиши мумкин.
4. Барчаси тўғри.
30.Эксперт тизимларнинг инсонларга нисбатан фарқи нимада?
1. Эксперт тизимларнинг «шовқин»га бардошлиги юқори.
дир.
2. Бу тизимлар инсон - мутахассис ўрнини боса олмайди, аксинча унинг
қўлидаги қурол бўлиб ҳисобланади.
3. Улар шошилинч хулоса чиқармайди.
4. Барчаси тўғри.
31. Фойдаланувчининг интерфейсини вазифаси:
1.Фойдаланувчи томонидан эксперт тизимига буйруқ ва ахборотни киритиш
ҳамда унинг буйруғи орқали чиқадиган ахборотни олишни таъминлайди.
2.Инсон тажрибасини талаб қиладиган муаммоларни ҳал қилиш учун
компютерга ўрнатилган ва инсон билимларидан фойдаланадиган тизим.
3. Компьютерга маълумот киритиш қурилмаси.
4.Барчаси нотўғри
32.Фойдаланувчи
ахборотни
фойдаланиши мумкин:
1. 2
2.3
3.4
4.5
киритишнинг
нечта
услубидан
33. Интеллектуал ахборот тизимига ахборот қуйидаги воситалар
ёрдамида киритилиши мумкин:
1. Меню.
2. Буйруқ .
3. Табиий тил ёки шахсий интерфейс.
4. Барчаси тўғри
34. Ноаниқликни аниқлаш (фаззификациялаш) амали қандай амал?
1.Ноаниқ ростлагичнинг кириш ўзгарувчиларини жорий
ҳақиқийликнинг лингвистик катталигига ўтказиш амали.
қийматини
2. Ноаниқ ростлагич чиқишидаги бошқариш таъсирини олиш ва чиқиш
катталиги (бошқариш объекти учун бошқарув таъсирлари) ни ишлаб чиқиш
амали.
35. Аниқликка ўтказиш (дефаззификация) амали қандай амал?
1. Ноаниқ ростлагич чиқишидаги бошқариш таъсирини олиш ва чиқиш
катталиги (бошқариш объекти учун бошқарув таъсирлари) ни ишлаб чиқиш
амали.
2.Ноаниқ ростлагичнинг кириш ўзгарувчиларини жорий қийматини
ҳақиқийликнинг лингвистик катталигига ўтказиш амали.
36. Ноаниқ ростлагич (fuzzy - controller)ни асосий блоклари нечта?
1. 2
2. 3
3. 4
4. 5
37. Ноаниқ ростлагич (fuzzy - controller)ни асосий блокларига қайси блок
кирмайди?
1.фаззификациялаш (fuzzyfication) блоки.
2. Мантиқий ечимни шакллантириш (inferencе) блоки.
3. Дефаззификациялаш (defuzzyfication) блоки.
4. Ҳаммаси киради.
38.Нейрон тармоқлари – бу:
1. Мураккаб маълумотлар тўпламларини қайта ишлаш учун ишлатиладиган
сунъий интеллектнинг ўзига хос тури.
2. Математик модел, шунингдек унинг биологик нейрон тармоқларини3. Тирик организмнинг нерв ҳужайралари тармоқларини ташкил қилиш
принципи асосида қурилган дастурий ёки аппарат мажмуани тимсоли.
4.Ҳаммаси тўғри.
39.Инсоннинг когнитив функциялари-бу:
1.Ташқи маълумотни тушуниш, билиш, ўрганиш, англаш, идрок етиш ва қайта
ишлаш қобилияти.
2.Марказий асаб тизимининг функцияси-энг юқори асабий фаолият.
3. Маълумотни эслаб қолиш, узатиш, фойдаланиш қобилияти.
4. Барчаси тўғри
40. Когнитив тизим нима?
1. Инсонни характерини шаклланиши, тарбияланиши, ўқиши, атроф-муҳитни
кузатиши ва фикрлаши натижасида уни онгида юзага келган билиш тизими.
2. Инсоннинг марказий асаб тизими.
3. Инсонни маълумотни эслаб қолиш, узатиш, фойдаланиш қобилияти.
4.Барчаси тўғри
41. Эксперт тизимини яратиш жараёнида қайси мутахассисни иштирок
этиши шарт эмас:
1. Эксперт тизими ечадиган вазифанинг муаммовий сохаси буйича эксперт.
2.Билимлар буйича мухандис.
3.Дастурчи
4. Барчасини иштирок этиши шарт
42. Эксперт тизимларининг инструментал воситаларини ишлаб
булганлиги даражаси буйича одатда мавжуд булишнинг нечта боскичи
фаркланади?
1.4
2.5
3. 3
4.2