SUV IS’TEMOLCHILAR UYUSHMASIDA MEXNAT VA ISH XAQI XISOBI 1. Suv is’temolchilar uyushmasida mehnat va ish haqini hisobga olishning asosiy vazifalari. 2. Suv is’temolchilar uyushmasida mehnatga haq to‘lash shakllari, tizimlari, fondi va uning tarkibi 3. Suv is’temolchilar uyushmasida mehnat haqi hisobini hujjatlarda rasmiylashtirish. 4 Suv is’temolchilar uyushmasida mehnatga haq to‘lashni sintetik va analitik hisobi. 5. Suv is’temolchilar uyushmasida mehnat ta’tili hamda kasallik varaqasi bo‘yicha haq to‘lash 6. Suv is’temolchilar uyushmasida ish haqidan ajratma va to‘lovlar hisobi Suv is’temolchilar uyushmalarida ish haqini hisoblashda quyidagi vazifalar amalga oshirilishi lozim: Ish xaqi bo‘yicha hisoblashuvlar hisobini to‘g‘ri tashkil qilish; Ish xaqini tashkilot smetalari doirasida to‘g‘ri hisoblash; Ish xaqi bo‘yicha daromad solig‘i va majburiy ushlanmalarni to‘g‘ri hisoblash Ish xaqi bo‘yicha hisoblashuvlarni boshlang‘ich hujjatlar asosida buxgalteriya hisobi hisobvaraqlarida aks ettirish; Ish xaqi bo‘yicha majburiyatlar to‘lovini o‘z vaqtida hisobda aks ettirib borish; Ish xaqi bo‘yicha hisoblashuvlarni hisobga olish orqali hisobotlarni shakllantirish. Suv iste’molchilar uyushmasining Tashkiliy tuzilmasi SIU a’zolarining umumiy yig’ilishi Qaror qabul Qiluvchi organ Taftish kamissiyasi Kengash Ijroiya organi Boshqaruvchi Bosh irrigator–moliorator Bosh gidrotexnik Bosh gidrometr Xisobchi-iqtisodchi Мexaniklar, mashinistlar, nasos stantsiyalari kuzatuvchisi Miroblar Suv iste’molchilar uyushmasining shaxsiy tarkibi: ro‘yxatdagi shaxsiy tarkib; ro‘yxatdan tashqari shaxsiy tarkib Ro‘yxatdagi shaxsiy tarkibga doimiy va vaqtinchalik ishga besh yildan kam bo‘lmagan davrga qabul qilingan va mehnat daftarchalari ochiladigan xodimlar hamda asosiy faoliyati bo‘yicha bir yildan kam bo‘lmagan muddatga vaqtinchalik ishga qabul qilingan va mehnat daftarchalari ochshgmaydigan xodimlar kiradi. Ro‘yxatdan tashqari shaxsiy tarkib odatda, uning asosiy faoliyati bilan bog‘lik bo‘lmagan vaqtinchalik, mavsumli ishlarni va topshiriqlarni bajarish uchun taklif qilingan bo‘lib, ular ushbu suv iste’molchilar uyushmasi shtatiga kirmaydi va ularga kadrlar bo‘limida mehnat daftarchasi yuritilmaydi Asosiy ish xaqi deb ishchi va xizmatchilarga ishlangan ish vaqti yoki bajarilgan ishlariga va mehnatkashlarning aybisiz ish to’xtab qolgan vaqtga to’lanadigan ish xaqiga aytiladi Asosiy ish xaqiga quidagilar kiradi: tarif bo’yicha haq to’lash, ishbay ishlarning narxi bo’yicha haq to’lash, lavozimlar, oylik maoshi va ularning ustiga mukofot tarzida to’lanadigan qo’shimcha haq, ish vaqtidan tashqari ishlar uchun to’lanadigan qo’shimcha haq, brigadirlarga to’lanadigan qo’shimcha haq, ishning normal sharoitidan chetga chiqish paytlaridla bajarilgan ishlar uchun qo’shimcha haq to’lash kiradi. QO’SHI MCHA ISH XAQI DEB ISHCHI VA XIZMATCHILARGA ISHLAMAGAN VAQT UCHUN BERILADIGAN TO’LOVLARGA AYTILADI QO’SHIMCHA ISH XAQIGA QUIDAGILAR KIRADI Ta’til vaqtida to’lanadigan haq Davlat va jamoa topshiriklarini bajarish vaqtiga to’lanadigan haq Onalarning bolalar tarbiyasi davri uchun to’lanadigan haq ASOSIY ISH XAQI QO’SHIMC HA ISH XAQI ISH XAQI FONDI Mehnatga haq to’lashning asosiy shakllari: VAQTBAY ISHBAY • Oddiy vaqtbay • Vaqtbay mukofot • To’g’ri ishbay • Ilg’or ishbay • Akkord • Ishbay mukofot Ishbay ish haqi ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori va uning birligi uchun narxlar asosida shakllanadi Vaqtbay ish haqi xodim tomonidan ishlangan vaqt miqdoridan va bir soat ish uchun tarif stavkasidan kelib chiqib hisoblanadi To’g’ri ishbay shaklida ishlab chiqarilgan mahsuloti miqdori mahsulot birligiga belgilangan ishbay ish haqi narxiga ko‘paytiriladi. Ilg‘or ishbay tizimida ishlab chiqarilgan mahsulotning belgilangan me’yordan ortiq qismiga yuqori narxlar to‘lanadi va asosan og‘ir va ma’suliyatli uchastkalaridagina qo‘llaniladi . Akkord tizimida ishbay ish haqi ishlab chiqarishning oxirgi natijasigina qarab hisoblanadi ya’ni jami ish hajmiga ko‘ra belgilanadi. Ishbay mukofot tizimida ish haqining ishbay tizimi ma’lum ishlab chiqarish ko‘rsatkich larining yaxshilanganligi uchun ishchilarni mukofotlash. Oddiy vaqtbay ish haqi turida ish haqining miqdori ishlangan vaqt, soatli tarif bo‘yicha ishhaqi yoki belgilangan lavzimli maoshga bog‘liq bo‘ladi. Vaqtbay-mukofot shaklida ishlangan vaqt uchun to‘langan ish haqidan tashqari yana vaqtbay ish haqiga nisbatan mutloq summada yoki foiz bilan belgilangan mukofot ham to‘lanadi TA’RIF STAF KASI TA’RIF SETKASI TA’RIF – MALAKA BILDIRGICH I TA’RIF TIZIMI TARIF STAVKASI DEB VAQT BIRLIGI (SOAT, KUN, OY) UCHUN TO’LANADIGAN ISH HAQIGA AYTILADI Tarif setkasi mehnatga haq to’lashda malakani hisobga olish, ya’ni har xil malakali ishchilarning ish haqida bo’lgan tafovutni belgilashda qo’llaniladi Tarif-malaka bildirgichi deb sanoatning ma’lum tarmog’ida bajariladigan ishlar turi va shu ishlarni bajarishda ishchilarning oldiga qo’yiladigan talablar ro’yxatiga aytiladi. MEHNATGA HAQ TO’LASHNING YAGONA TARIF SETKASINI YANADA TAKOMILLASHTIRISH TO’G’RISIDA (O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2009 y., 30-31-son, 344-modda; 2012 y., 2-son, 17modda) Vazirlar Mahkamasining 2009 yil 21 iyuldagi 206-son qaroriga Mehnatga haq to‘lashning yagona tarif SETKASI Ish haqi to‘lash Tarif kaifitsenti 0 Ish haqi to‘lash Tarif kaifitsenti 12 6,115 1 2,476 13 6,503 2 2,725 14 6,893 3 2,998 15 7,292 4 3,297 16 7,697 5 3,612 17 8,106 6 3,941 18 8,522 7 4,284 19 8,943 8 4,640 20 9,371 9 4,997 21 9,804 10 5,362 22 10,240 11 5,733 SIU XODIMLARI ISH HAQIDAN QUYIDAGI PUL USHLANMALARI VA CHEGIRMALAR AMALGA OSHIRILADI - daromad solig’i - 0%,8.5%,17%,23% - pensiya fondiga - 7%; - oyning birinchi yarmida berilgan avans 40-50%; - xodim xo’jalik yurituvchi sub’ektga etkazgan moddiy zarar qiymati; - foydalanilgan ta’tilning ishlanmagan kunlari uchun to’langan pullar; - ba’zi turdagi jarimalarni undirish; - ijroiya hujjatlar bo’yicha; - kreditga sotilgan tovarlar uchun; - ishlab chiqarilgan yaroksiz maxsulot uchun: - kasaba uyushmasiga badal – 1%; DAROMAD SOLIG‘I O’ZBEKITON RESPUBLIKASINING SOLIQ KODEKSI HAMDA O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTINING 2014 YIL 4 DEKABRDAGI 2270-SONLI QARORIGA ASOSAN 2015 YIL YANVARIDAN BOSHLAB ISH HAQI, MUKOFOTLAR VA JISMONIY SHAXSLARNING BOSHQA DAROMADLARI SUMMASIDAN QUYIDAGI MIQDORDA SOLIQ OLINADI. Jami daromad miqdori Soliq stavkalari* Eng kam ish xaqining bir borobar miqdorigacha 0 foiz Eng kam ish haqining besh barobari miqdorigacha Daromad summasining 8,5 foizi Eng kam ish haqining besh barobari (+1 so‘m) o‘n barobari miqdorigacha Daromad summasining 17 foizi Eng kam ish haqining (+1 som) o‘n barobari miqdoridan ortig‘iga Daromad summasining 2 foizi Shaxsiy tarkibni hisobga olish uchun qo‘yidagi xujjatlardan foydalaniladi. T-1 shakli. Ishga kabul qilish haqida bo‘yruq T-2 shakli. Shaxsiy varaqa. T-5 shakli. Boshqa ishga o‘tkazish haqida bo‘yruq T-6 shakli. Tatil berish haqida bo‘yruq T-8 shakli. Mehnat shartnomasini bekor qilish haqida bo‘yruq Ish vaqtini hisobga olish uchun T-12 shaklidagi mahsus tabeldan foydalaniladi. XODIMLAR BILAN MEHNATGA HAQ TO‘LASH YUZASIDAN HISOBLASHISHLARNING SINTETIK HISOBI ”XODIMLAR BILAN MEHNAT HAQI YUZASIDAN HISOBLASHISHLARNI HISOBGA OLUVCHI” 6700 SCHYOTLARDA HISOBGA OLIB BORILADI Bu schyotning kredit tomonida ishchi xodimlarga hisoblangan ish haqi, nafaqalar va boshqa to‘lovlar debet tomonida esa ish haqidan ushlab qolinadigan summalar va berilgan ish haqi summalarni aks ettiriladi. 6710-”Mexnat xaqi bo’yicha xodimlar bilan xisob kitoblarni xisobga oluvchi shotning boshqa schotlar bilan bog’lanishi. D D D 6410 К 6520 К D 4210, 4220 671 0 К s К К D 2610 D 6990 К D 5010 К s D 2010, 2310, 2510 D 9420 К D 261 0 К D 6520 К D 8710 К D 9210 К К Ishchi xodimlarga hisoblangan ish haqi buxgalteriya hisobi schyotlarda quyidagicha buxgalteriya provodkasi tuzish bilan hisobga olinadi. D-t: 2010, 2310, 2320, 2510, 9420 K-t: 6710 Ish haqidan ushlab qolinadigan daromad solig‘iga: D-t: 6710 K-t: 6410 ”Budjetga to‘lovlar yuzasidan qarzlar Deponentlashtirilgan ish haqiga: D-t: 6710 K-t: 6720 $ $ $ •Ishlatilmagan hisobdor summalarni ushlab qolish: •D-t: 6710 •K-t: 4220-4290 •Berilgan qarz ushlab qolingan: •D-t: 6710 •K-t: 6990, 7690 •Moddiy zarar va kamomad ushlab qolinganda: •D-t: 6710 •K-t: 4730 SIU da o‘n bir oy uzluksiz ishlagan ishchi mehnat ta’tiliga chiqish huquqiga ega. Ta’til kuni ish haqi hisoblashda, ishchi bir yilda olgan asosiy ish haqi, mukofot, qo’shimcha haq, kasallik varakasi buyicha haq hisobga olinadi va ularni umumiy yigindisi 12 oyga bo’linib, bir oylik urtacha ish haqi aniqlanadi. Shandan so’ng bir oylik urtacha ish haqi 25,4 kunga bo’linib, bir kunlik ish haqi aniqlanadi va u ta’til kunlariga ko’paytiriladi. Ishchi va xizmatchilar vaqtinchalik ish kobiliyatini yukotganda, ularga kasallik varakasiga asosan nafaka beriladi. Nafaka miqdori kasal bulishdan oldin ishlagan oyni urtacha ish haqiga va xodimni ish stajiga boglik. Ish staji 5 yilgacha bo‘lganda ish haqini 60 % va 5 yildan ortik bulsa 80 % hisoblanadi. Shuningdek, xodimlarning umumiy ish stajidan qat’iy nazar quyidagi holatlarda 100 foiz nafaqa to‘lanadi: - qaramog‘ida 16 yoshga yetmagan uch va undan ko‘p farzandlari bo‘lsa; - ishlayotgan Ulug‘ Vatan urushi qatnashchilariga; - baynalminal harbiylarga; -Chernobel AES avariyasi oqibatlarini bartaraf qilishda qatnashchilarga; - mehnat harbiylariga; - xomiladorlik va tug‘ish bo‘yicha.