KABIHASNANG MESOPOTAMIA MGA KABIHASNANG MESOPOTAMIA SA KANLURANG ASYA 1. SUMER 2. AKKADIAN 3. BABYLONIAN 4. ASSYRIAN 5. CHALDEAN 6. PERSIAN LUNGSOD-ESTADO NG SUMER Kish, Ur, Larak, Nippur at Lagash MGA IMPERYONG MESOPOTAMIA Akkad Babylonia Assyria Chaldea SUMER May mga tanyag na lungsodestadong (Kish, Ur, Larak, Nippur at Lagash) Pinamunuan ng paring hari o patesi na pinaniwalaang nagmula sa diyos ang kapangyarihan. Theocracy ang uri ng pamahalaan POLITIKA LIPUNAN AT KULTURA Nahahati sa 3 ang pangkat sa lipunan : 1. maharlika 2. mangangalakal at artisan 3. magsasaka at alipin LIPUNAN AT KULTURA May paaralan, may itinuro ang pagbasa, kasaysayan,matematika, kartograpiya, batas, medisina, surgery, astrolohiya, lingwistika na tinatawag na EDUBBA. Sumasamba ng maraming diyos (polytheism) Anu- diyos ng langit LIPUNAN AT KULTURA Enlil-diyos ng hangin at bagyo Ea – diyos ng katubigan Ishtar – Pag-ibig at Digmaan Enki - Tubig Ziggurat- ang templo ng Sumerian ay may pitong palapag na nasa tuktok ang altar at sambahan Ang magulang ang nakipagkasundo sa nais mapangasawa ng anak. ZIGGURAT EKONOMIYA Ang pangunahing hanapbuhay ay pagsasaka sa tulong ng sistemang irigasyon Paghahayupan ang isa pang ikinabubuhay. Kalakalan ang isa pang matatag na industriya ikinakalakal nila ang kanilang habing lino at lana, sandata, kagamitan at alahas. AMBAG NG SUMER CUNEIFORM – sistema ng pagsulat na gumagamit ng pictograph na mga bagay na may 600 pananda sa pagbubuo ng mga salita o ideya. AMBAG NG SUMER MGA DISENYONG PANG-ARKITEKTURA AT ENGINEERING – kagaya ng Dome, vault, rampa at Ziggurat. LUWAD – na ginawang clay tablet at ginagamit sa pagtatayo ng bahay Gumamit ng sistemang pagbilang na nakabatay sa 60, fraction at square root AMBAG NG SUMER Dome Vault Algebra Sexagesimal system Kalendaryong lunar Gulong Potter’s wheel Araro sa pagsasaka PAANO UMUNLAD ANG SUMMER ? Nalinang ang pagsasaka Pag-unlad ng tao sa kanyang pinagkukunang –yaman kagaya ng mga imbensyon,kalakalan, pagsasaka at iba pang industriya Pagtatatag ng estadong-lungsod Edukasyon PAANO BUMAGSAK ANG SUMMER? Kawalan ng pagkakaisa Paglalaban ng mga estadong lungsod Kawalan ng likas na depensa Pananakop ng Akkad IMPERYONG AKKAD IMPERYONG AKKAD POLITIKA Pinaka-unang imperyo sa buong mundo. Itinatag ni Haring Sargon I (2300 BCE) POLITIKA Imperyong Akkad Kauna-unahang dakilang pinuno ng mga Semitic HARING SARGON I Pinuksa ang makapangyarihang Sumer sa ilalim ni Lugal-Zaggist. Itinalaga ni Sargon ang kanyang anak na babae na si Enheduanna bilang priestess ni Innana ng Ur, ang diyos ng buwan ng mga AKKADIAN Nakontrol ni Sargon ang relihiyon at kultural na gawain ng imperyo. PAANO UMUNLAD ANG AKKAD ? Magaling na mamuno si Sargon 1 Pagtatag ng Imperyo Paggamit ng Heograpiya Pagpanatili at pagpapaunlad ng kabihasnang kanilang nadatnan. PAANO BUMAGSAK ANG AKKAD? Agawan sa kapangyarihan Kawalan ng pagkakaisa Pananalakay ng mga pangkat na lagalag na Gutians mula sa bundok ng Zagros. POLITIKA Maharlika ang uri ng pamahalaan Ang hari ang gumagawa at nagpapatupad ng batas, hukuman at military Binubuo ng Amelu o matandang kabilang kabilang sa Aristokrasya ang hukom Kodigo ni Hammurabi (Code of Hammurabi) binubuo ng 262 na batas na sinusunod sa pang-araw-araw na pamumuhay “ mata sa mata, ngipin sa ngipin”. May 3 uri ng lipunan : 1. mataas na uri -binubuo ng aristokrasya (nagmamay-ari ng lupain, opisyal ng pamahalaan, military at pari) 2. gitnang uri binubuo ng mangangalakal, eskriba, artisan, at mga propesyunal) 3. mababang uri na binubuo ng ordinaryong manggagawa, at alipin Lumawak ang kalakalan hanggang EGYPT, India at Syria. Sinasaka ang malaking lupain ng hari, aristokrasya at pari ng mga alipin, serf at malayang tao Magagaling na artisano PAANO UMUNLAD ANG BABYLONIAN ? PAANO BUMAGSAK ANG BABYLONIAN? Nagkaroon ng kaayusan dahil sa kalipunan ng batas sa Kodigo ni Hammurabi Magaling na pamumuno ni Hammurabi Namatay si Hammurabi Nilusob ng mga Hittitena may mahusay na armas na gawa ng bakal POLITIKA Maunlad , organisado ang sistema ng pamamahala Pinakamaunlad na pamahalaan. NINEVEH- Kabisera ng KabihasnangAssyrian Itinuturing ang hari bilang kinatawan ng diyos na si Assur Kinilalang pinakamalupit, pinakamabagsik at mapaghamok na pangkat ng mga sinaunang tao. NESILIM – TAWAG SA MGA ASSYRIAN PINUNO Adad Nirari Tiglath Pileser I (911 – 891 BCE) Naging makapangyarihan ang imperyong Assyrian. Kauna-unahang dakilang mandirigma ng Assyrian Mediterranean – Hilaga Turkey Sennacherib (704 – 681 BCE) Sinakop ang 89 (Lungsod) at 820 (Pamayanan) Pinasunog ang Babylon Nagpatatag sa Nineveh bilang kabisera. Ashurbanipal (668 – 627 BCE) Assurbanipal (aka) Higit na pinalawak ang imperyo. (Syria, Lebanon at Phoenicia) Napagbuklad ang mga magkakahiwalay na estado. Binigyan pansin ang pag-aaral ng astronomiya Gumagamit ng gulay, mineral, dasal at anting-anting sa paggamot sa karamdaman Sumasamba sa maraming diyos (Sumerian + Babylonian) ASHUR – Pangunahing diyos. Cuneiform ang uri ng kanilang pagsusulat at pagtatala. Mayaman sa likas na yaman May Sistema ng irigasyon May pagawaan ng palayok, copper at damit Ang pangkaraniwang hanapbuhay ay pagsasaka, paghahayupan at kalakalan Ang pagpapautang na may tubo ay isa sa kalakaran sa kalakalan Ang pamilihan ang nagdidekta ng presyo at hindi ang pamahalaan. Sistema ng deportasyon Sistema ng mga daan at koreo Nagtayo ng mga aklatan Sistema ng pagpapautang https://encryptedtbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTQPVjNlnZT66niU7M PAANO UMUNLAD ANG ASSYRIAN ? Pinagyayaman anumang kaalamang natutunan mula sa kanilang mga kapitbahay na lungsod, at sinasakop na lugar Malakas at organisadoang pwersang military at ginamit ang diplomasya. Mayamang likas na yaman Kontrolado ang rutang pangkalakalan PAANO BUMAGSAK ANG ASSYRIAN? Ang mga pumalit na pinuno ay di kasing gagaling ng mga unang pinuno Digmaang panloob dahil sa agawan ng kapangyarihan. Kawalan ng natural na hangganan kung kaya’t madalas silang lusubin ng mga tagalabas Pananakop ng pinagsanib na pwersa ng mga Mede at Chaldean. Si Nabopolassur ang nagtatag ng bagong https://powellspenniesworth.files.wordpress.com/2012/04/cyrus. imperyo ng jpg Babylonia Nebuchadnezzar- ang pinuno ng imperyo ng natamo ang rurok ng kadakilaan Monarkiya ang uri ng pamahalaan May impluwensiya sa kapangyarihan ang mga pinuno ng relihiyon https://www.google.com.ph/imgres?imgurl=http://ww w.crystalinks.com/Chaldeansoldier.jpg&imgrefurl=http: // Naniniwala sa iba’t ibang diyos Ang interes nila sa astrolohiya , pagtatala ng iba’y ibang anyo ng buwan ay nakakatulong ng Malaki sapundasyon ng mga astrologer at magssasaka sa sususnod na mga henerasyon Ziggurat ang tawag sa templo na sinasambahan Pagsasaka , kalakalalan at paghahayupan ang hanapbuhay Binuhay ang mga kanal na ginagamit sa irigasyon Hanging Garden of Babylon- ang pinakahinangaan ay ang teknolohiya ng irigasyon paakyat upang madiligan at mapanatiling buhay ang mga halaman dahil minsanan lang umulan dito. Horoscope at zodiac sign Sundial Konseptong zero at circle sa mathematika Ang kaalaman sa matematika at astronomiya na naging daan sa mga disenyong arko, kolum at dome Sexagesimal system PAANO UMUNLAD ANG CHALDEAN ? PAANO BUMAGSAK ANG CHALDEAN? Muling itinayo at pinagyaman ni Nebuchadnezzar ang mga dating gusali, kanal, pader. Bata pa lang maingat na sinanay ng kanyang ama na si Nabopolassar si Nebuchadnezzar bilang isang hari. Pagkamatay ni Nebuchadnezzar ang mga sumunod na pinuno ay hindi niya kasinglakas at kasinggaling Agawan sa kapangyarihan Nahirapang depensahan ang lupain sa Persian Gulf Nasakop ni Cyrus the Great ng Persia IMPERYONG PERSIAN POLITIKA Ang imperyo ay hinati sa bawat lalawigan o satrapy na pinamahalaan ng satrap o gobernador Absolute monarchy ang uri ng pamahalaan Nagpatupad ng prinsipyong pantay ang batas sa lahat ng tao. Nagsimulang manakop ang mga Persian sa Panahong ni Cyrus the Great at napasailalim sa kanila ang mga Medes at Chaldean sa Mesopotamia at ang Asia Minor. Cyrus the Great https://www.google.com.ph/url?sa=i&source=images&cd=& IMPERYONG PERSIAN LIPUNAN AT KULTURA Nagpagawa ng royal road Nagpalaganap ng relihiyong Zoroastrianism Ang mga lalaki ay maaaring mag-asawa ng marami na itinitira nang magkakasama sa isang harem. Isang kahihiyan ang mangutang at magsinungaling. IMPERYONG PERSIAN EKONOMIYA Itinaguyod ang pagsasaka,kalakalan at maayos na paraan ng pagbubuwis. Gumagamit ng ginto bilang Sistema ng pananalapi Tanyag sa paggawa ng Persian rug. Gumagawa ng mga kagamitan mula sa luwad kagaya ng palayok Nagtatag ng rutang sedana umabot sa Gitnang Asia at China Gumamit ng Sistema ng panukat Nagtayo ng daang yungib kung saan pinadaan ang irigasyon mula sa tuktok ng bundok patungo sa kapatagan at lambak IMPERYONG PERSIAN AMBAG Relihiyong Zoroastrianismo Persian rug Paggamit ng ginto at pilak sa paggawa ng kagamitan. PAANO UMUNLAD ANG PERSIAN ? PAANO BUMAGSAK ANG PERSIAN? Pinagyaman ang mga Sistema na ginawa ng mga nasakop na mga lugar Matatapang at magigiting ang mga pinuno Matapat at makatarungang pamumuno An mga sumunod na pinuno pagkatapos ni Xerxes ay hindi kasinlakas at kasinggaling ng mga naunang pinuno Kawalan ng pagkakaisa ng mga lupain na nasakop Nasakop ni Alexander the Great