1-AMALIY ISH
TARMOQ SIMULYATORLARI BILAN ISHLASH. TARMOQ
SIMULYATORLARI HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHALAR, ULARNING
IMKONIYATLARINI O‘RGANISH.
Ishdan maqsad: Cisco Packet Tracer (CPT) dasturi bilan tanishish, dasturni kompyuterga
o`rnatish, CPT simulatsion muhiti bilan tanishish, tarmoq qurilmalari haqida nazariy bilimga ega
bo`lish, CPT dasturida oddiy tarmoq qurishdan iborat.
Nazariy qism
Tarmoq simulyatorlari – bu nomidan ko‟rinib turibdiki, bir yoki bir nechta tarmoq bilan
tarmoq topologiyasini simulyatsiya qiladigan kompyuter dasturi. Ushbu tarmoq dasturiy ta‟minoti
foydalanuvchilarga aloqa tarmoqlarining dinamik xususiyatlarini o‟rganishga imkon beradigan
haqiqiy tarmoq qurilmasi bo‘lib ko‘rinadi. Cisco Packet Tracer – bu foydalanuvchilarga tarmoq
topologiyalarini yaratish va zamonaviy kompyuter tarmoqlariga taqlid qilish imkoniyatini
beradigan Cisco tomonidan ishlab chiqilgan. Bu simulyatsiya qilingan chiziqli interfeys
yordamida Cisco routerlari va kalitlari konfiguratsiyasini simulyatsiya qilishga imkon beradi.
Cisco Packet Tracer (CPT) dasturi yoki simulatsion muhiti oddiy tarmoqdan boshlab eng
murakkab tarmoqlarni qurish uchun ixtisoslashtirilgan dastur bo'lib xisoblanadi.
Cisco Packet Tracer dasturi Cisco tomonidan ishlab chiqilgan va telekommunikatsiya
tarmoqlari va tarmoq uskunalarini o'rganishda foydalanish uchun tavsiya etiladi. Packet Tracer
dasturiy ta'minoti asosida turli xil Cisco marshrutizatorlari va kommutatorlari, ishchi stantsiyalari
va Ethernet, Serial, ISDN, Frame Relay kabi tarmoq ulanishlaridan tarmoq topologiyasini yaratish
mumkin. Simulyatorning funktsiyalari mashg'ulot uchun ham, ish uchun ham, rejalashtirish
bosqichida tarmoqni sozlashda ham mos bo'lishi mumkin.
Afzalliklari. Cisco Packet Tracer – bu talabalarga tarmoq xatti-harakatlari bilan tajriba
o‘tkazishga imkon beruvchi kuchli tarmoq simulyatsiyasi dasturi. Ularga deyarli cheksiz ko‘p
qurilmalar bilan tarmoq yaratishga ruxsat berish orqali ilova sinfdagi jismoniy jihozlarni to‘ldiradi
va foydalanuvchilarni yangi tarmoq g‘oyalarini mashq qilish va kashf etishga undaydi.
Muammolarni hal qilish qobiliyatlarini oshirish haqida gap ketganda, bu juda foydali. Ilova
taqdim etgan simulyatsiyaga asoslangan o‘quv muhiti foydalanuvchiga 21-asr ko‘nikmalarini, shu
jumladan qaror qabul qilish, muammolarni hal qilish va tanqidiy fikrlashni rivojlantirishga yordam
beradi.
Ko‘pgina afzalliklar orasida foydalanuvchi Cisco Packet Tracerdan platformalararo
muvofiqligi hisoblanadi. Ko‘pgina operatsion tizimlarda, shu jumladan barcha faol Windows
operatsion tizimlarida ishlaydi. Ilovada foydalanish uchun turli xil yaxshi qurilmalar mavjud,
shuning uchun siz yo‘riqnoma, kalit va kirish nuqtalarining standart to‘plamiga moslashishingiz
shart emas. Shunday qilib Cisco Packet Tracer kirish darajasidagi tarmoq qurilmalarini ulash
uchun juda ko‘p imkoniyatlarni taqdim etadi. Bu to‘g‘ridan to‘g‘ri yoki krossoverli mis kabellar
yoki optik tolali kabellar yoki o‘zaro faoliyat konsol kabellari bo‟ladimi, ilova deyarli har qanday
ulanish turlari bilan kerakli amaliy tajribani tavdim etadi.
Kamchiliklari. Cisco Packet Tracer dastlabNetCad nomi bilan mashhur bo‘lgan Cisco
Networking Academy uchun o‘quv qo‘llanma sifatida ishlab chiqilgan. Shu bilan birga, u CCENT
yoki CCNA R&S kabi boshlang‘ich sertifikatiga ega bo‘lgan har bir kishi uchun ajoyib simulyator
1
bo‘lishi mumkin. Agar sizda NetCad hisob qaydnomasi bo‘lsa, uni bepul yuklab olishingiz
mumkin, uning yaratishda ham bepul.
Amaliy ishni bajarilish tartibi
Cisco Packet Tracer (CPT) dasturini kompyuterimizga o’rnatamiz. Buning uchun
kompyutermizga to‘g‘ri keladigan variantini tanlab quyidagi rasmlarda ko’rsatilgandek ketmaketlikda o’rnatamiz:
Yuqorida ko`satilgan rasmdagidek o`zimizning kompyuterimiz xarakteristikalariga
asoslanib CPT dasturini o`natamiz.
2
Bu boshqichda Cisco packet tracer dasturiy taminoti o`rnatish processi boshlanadi. Yuqorida
rasmda ko`satilganidek bosqichma-bosqich amallarni qilamiz. Yuqorida ko`rsatilgan rasmda
dastlab “I accept the agreement” ga bosib keyin “Next” ga bosamiz.
Keyingi bosqichda Cisco packet tracer dasturining o`rnatilish papkasini ko`rsatamiz. Bu
boshqichda dastur papkani standart turda o`zi tanlaydi.
3
Yuqorida ko`rsatilgan rasmdagidek qilib “Next” ga bosib keying bosqichga o`tamiz.
Bu bosqichda “Install” ga bosib Cisco packet tracer dasturi o`rnatilishiga ruhsat beramiz. Bu
bosqichdan song Cisco packet tracer dasturi kompyuterimizga o`natiladi.
4
Finish ni bosganimizdan keyin Cisco Packet Tracer (CPT) dasturi ishga tushadi:
Yuqorida ko`satilgan rasmda Cisco packet tracer dasturining ish maydni ko`rsatilgan.
Keyingi bosqichda kompyuterlar o`rtasida aloqa o`rnatamiz, buning uchun dastlab kompyuterlarni
olib ularni bir-biri bilan aloqa kabeli orqali ulab chiqamiz:
5
Keyingi qadamda kompyuterlarga IP addreslarni kiritamiz, buning uchun kompyuterga
sichqonchaning chap tugmasini bosamiz va “Desktop” bo`limidan “IP configurations” tanlanadi:
Keyingi bosqichda IP addres boélimiga 192.168.1.1 va Subnet mask bo`limiga
255.255.255.0 qilib sozlamalar kiritamiz:
6
Ikkinchi kompyuterga 192.168.1.2 va 255.255.255.0 IP addresini kiritamiz:
Keyingi bosqichda kompyuterlar ortasida aloqani tekshirish uchun ping komandasini
kiritamiz. Buning uchun pc1 kompyuteriga kirib “Desktop” bo`limidan “Command Prompt” ni
ochamiz va “ping 192.168.1.1” komandasini kiritamiz:
7
Yuqoridagi rasmda ko`rinib turganidek kompyuterlar o`rtasida xabar uzatish jarayoni
omadli bo`ldi. Xabarlar kommutatsiyasi bo`lishi uchun yuboruvchu kompyuterdan qabul qiluvchi
kompyuter IP addresi terip yuboriladi.
Topshiriq:
1.
Cisco Packet Tracer (CPT) dasturini kompyuterga o’rnating.
2.
Cisco Packet Tracer (CPT) dasturining funktsional imkoniyati.
3.
CPT dasturida kamida 2 ta bir kompyuterdan iborat tarmoq quring, kerakli
ko‘rsatkichlarini sozlang va natijani tekshiring.
Nazorat savollari
1.
2.
3.
4.
5.
Cisco Packet Tracer (CPT) dasturi nima uchun kerak?
Aloqa kabellari turlarini keltiring?
IP manzil deganda nimani tushunasiz?
Kompyuter tarmog‘i qanday vazifani bajaradi?
Topologiya nima va qanday turlarini bilasiz?
8