(Бу мавзу бизда йўқку)
1
Mundarija
Kirish………………………………………………………………………………3
Asosiy qism………………………………………………………………………...5
2.1. Tijorat banklarining qimmatli qog’ozlar bilan operatsiyalari………………….5
2.2. Qimmatli qog’ozlar tahlili…………………………………………...…….…..9
2.3. Risklarni boshqarish………………………………………………………….13
Xulosa…………………………………………………………………………….20
Foydalanilgan adabiyotlar………………………………………………..……..22
2
Kirish
Tijorat banklarining asosiy maqsadi va funksiyalari quyidagicha:
1. Maqsad:
- Pul mablag'larini o'qitish: Tijorat banklarining asosiy maqsadi ommaviy
mablag'lar bilan amalga oshirish, o'zaro to'lovlar va qarz berish orqali mablag'lar
o'qitish va uning daromadini daromad sifatida olishdir.
- Moliyaviy bozorlarda xizmat ko'rsatish: Tijorat banklari moliyaviy bozorlarda
xizmat ko'rsatish orqali mijozlar uchun qo'lga kiritilgan mablag'larning muhokama
va qayta investitsiya qilish imkoniyatini ta'minlaydi.
- Pul mablag'larining to'g'ri va ishonchli ishlashini ta'minlash: Banklar
xizmatlarini xavfsiz va ishonchli shaklda taqdim etish orqali mijozlar uchun
moliyaviy tashkilotlararo ishlar va muomala tuzishda ishonchli platforma bo'lib
xizmat ko'rsatishlari kerakdir.
2. Funksiyalar:
- Ko'rish va saqlash: Tijorat banklari mijozlar uchun to'lovlar, kreditlar,
omonatlar va boshqa moliyaviy xizmatlar uchun to'lovlarini qabul qiladi va ularni
saqlash uchun hisob-kitoblar ochadi.
- To'lovlar va omonatlar: Banklar, mijozlar tomonidan amalga oshiriladigan
to'lovlar va omonatlar uchun xizmatlar ko'rsatish orqali xizmat qiladi. Bu to'lovlar
karta operatsiyalari, hisob-kitoblar orqali amalga oshirilishi mumkin.
- Kreditlar berish: Tijorat banklari, kreditlar orqali mijozlarga mablag'larni
beradi, shuningdek, mijozlarga karzlar beradi.
- Valyuta almashish va sotish: Tijorat banklari xalqaro valyutalarni sotib olish va
sotish orqali mijozlar uchun valyuta almashish va sotish xizmatlarini taklif qiladi.
- Investitsiyalar va portfeyl boshqarish: Ba'zi banklar, mijozlar uchun investitsiya
va portfeyl boshqarish xizmatlarini taklif qilish orqali o'z mablag'larini to'g'ri
investitsiya qilishlarini ta'minlaydi.
- Moliyaviy maslahat: Banklar, mijozlarga moliyaviy maslahat va maslahatlar
berish orqali ularning moliyaviy muammolari yechishlarida yordam berishadi.
Tijorat banklari, mablag'larni to'g'ri boshqarish, investitsiyalar va qarzdorlikni
oshirish orqali mijozlarga xizmat ko'rsatish orqali moliyaviy tizimning qarorlarida
muhim ahamiyatga ega.
Qimmatli qog'ozlar, moliyaviy tizimning asosiy qismlaridan biridir va mablag'lar
investitsiyalar yoki qarzlar ko'rish uchun foydalaniladi. Ular turli xil turlarda
bo'lishi mumkin. Quyidagi kategoriyalari bilib olishingiz mumkin:
3
1. Aksiyalar (saham):
- Aksiyalar kompaniyalar tomonidan chiqariladi va ularga qarz qilish orqali
kapital oqibatlari amalga oshiriladi.
- Aksiyalar bo'lsa, sotib olishuvchi kompaniya kompaniyaga mablag'ini beradi va
uning tushuntirishiga muvaffaqiyatli vaqtida pulning bir qismi daromad sifatida
qaytariladi.
- Masalan, Apple, Microsoft, Toyota kabi kompaniyalar aksiyalarni chiqarishi
mumkin.
2. Obligatsiyalar:
- Obligatsiyalar kompaniyalar, mamlakatlar yoki boshqa tashkilotlar tomonidan
chiqariladi va unga mablag' qo'shiladi.
- Obligatsiyalar bir xil qarzdorlik bo'lib, mablag'ni beruvchi shaxs muddat
tugaganidan so'ng qaytaradi, shuningdek, foyizli daromadni ta'minlaydi.
- Masalan, Sberbank, JP Morgan Chase, Walmart kabi kompaniyalar
obligatsiyalar chiqarishi mumkin.
3. Valyuta munosabatlari:
- Valyuta munosabatlari (valyuta qimmatli qog'ozlari) moliyaviy bozorda
valyutalarni almashtirish uchun ishlatiladi.
- Ularning o'rtacha qiymati valyuta tizimining o'zgarishlari va boshqa moliyaviy
faktorlar bilan o'zgarishi mumkin.
- Misol uchun, AQSh dollarining Euroga nisbatan o'sishi yoki Ozarbayjon
manatining AQSh dollari nisbatidan pastlashishi kabi holatlarda valyuta
munosabatlari oson daromad olish imkoniyatini ta'minlaydi.
Bu qimmatli qog'ozlar bilan bog'liq kategoriyalar o'zbek tijorat banklarida ko'p
mamlakatlar xizmat ko'rsatish tizimida amalga oshiriladi va mijozlarga
mablag'larni to'g'ri investitsiya qilish uchun muhim vositalardir.
4
II Asosiy qism:
2.1. Tijorat banklarining qimmatli qog’ozlar bilan operatsiyalari
Qimmatli qog'ozlar bilan depozitlarni qo'llash, tijorat banklarining bir necha
amaliyatlari orasida ko'plab metodlardan biridir. Bu usul, banklar uchun
mablag'larni to'g'ri va daromadli investitsiya qilish imkoniyatini ta'minlaydi.
Quyidagi jarayonni o'rganib chiqamiz:
1. Mijozning Depozit Ochish : Bir mijoz bankga mablag'ni to'lash uchun depozit
ochishni so'raganida, bank uni qabul qilib, uni muddati bo'ylab investitsiyalar
uchun ishlatadi. Bu mablag'ni qabul qilib olish, bank tomonidan boshqa mijozlarga
kreditlar berish, qimmatli qog'ozlar sotib olish yoki moliyaviy investitsiyalarga
qo'yishga imkoniyat beradi.
2. Depozit Mablag'larini Qimmatli Qog'ozlar Bilan Investitsiya Qilish: Banklar
o'qilgan mablag'larni qimmatli qog'ozlar sotib olish va unga investitsiya qilish
orqali daromad olishadi. Bu jarayon shunday amalga oshiriladi: bank o'qilgan
mablag'larni qimmatli qog'ozlarga (masalan, obligatsiyalar, aktsiyalar) olib boradi
va ularga investitsiya qiladi. Keyin, mablag'larning oqibatiga asosan daromad
oladi.
3. Qimmatli Qog'ozlarni Ipotekaga Moyillash: Banklar, mijozlar tomonidan olib
borilgan ipoteka va qimmatli qog'ozlar bilan ipotekaga moyillangan mablag'larni
sotib olish uchun ishlatishlari mumkin. Bu usul, mablag'lar bilan xavfsizlikni
ta'minlash uchun zarur bo'lgan ipotekaga moyillash jarayonini qo'llab-quvvatlaydi.
4. Portfeyl Investitsiyalari: Banklar, mijozlar tomonidan o'qilgan mablag'larni
portfeyl investitsiyalari orqali qimmatli qog'ozlarga investitsiya qilish orqali
qo'llashadi. Bu, bankning uzun muddatli daromad olishi va mijozlarga qimmatli
qog'ozlar orqali qo'shimcha daromad ta'minlashida yordam beradi.
Qimmatli qog'ozlar bilan depozitlarni qo'llash, banklar uchun mablag'larini
daromadli va to'g'ri investitsiya qilish usuli bo'lib, mijozlar uchun esa moliyaviy
tashkilotlararo munosabatlarda pul mablag'larini muhokama qilish, qarzdorlikni
oshirish va daromad olish imkoniyatini ta'minlashda qulaydir.
Portfeyl investitsiyalari, mablag'lar to'plamini turli xil qimmatli qog'ozlar
(aksiyalar, obligatsiyalar, valyuta munosabatlari, fondlar va boshqa investitsiya
vositalari) orqali investitsiya qilish jarayonidir. Bu usul, daromad olishni va
moliyaviy xavfsizlikni oshirishni maqsad qiladi. Quyidagi jarayonni o'rganib
chiqamiz:
5
1. Portfeyl Tahlili va Maqsadlarni Belgilash: Bir portfeyl investitsiyalari dasturi
tuzilishi bilan boshlanadi. Bu bosqichda, investitsiya maqsadlari, muddatlari, risk
darajalari va daromadni qabul qilish kriteriyalari belgilanadi. Bu maqsadlar
mijozning moliyaviy holatiga va mablag'larining muddatiga bog'liq bo'lishi
mumkin.
2. Tahlil va Strategiya Tanlash: Keyin, portfeyl tahlili o'tkaziladi va investitsiya
strategiyasi tanlanadi. Bu tahlil shu jihatdan amalga oshiriladi:
- Aksiyalar, obligatsiyalar, valyuta va boshqa qimmatli qog'ozlarning tahlili.
- Xususiy sohalarda (masalan, energetika, tekhnologiyalar, sog'liqni saqlash)
investitsiyalarning tahlili.
- Chet el valyutasi va moliyaviy tashkilotlararo munosabatlar tahlili.
- Omonat fondlarining va boshqa investitsiya vositalarining tahlili.
3. Portfeylning O'rnatilishi va Boshqarilishi: Keyin, belgilangan strategiya asosida
portfeyl o'rnatiladi. Bu o'rnatishda alohida qimmatli qog'ozlarga investitsiyalar
qilinganligi, ularga berilgan mablag'lar miqdori, investitsiya muddati va boshqa
kriteriyalar o'z ichiga olindi. Portfeyl boshqaruvchilari o'zgaruvchan bo'lgan xavf
va o'zgaruvchanliklarni boshqarish uchun strategiyani to'liq boshqarish kerak.
4. Monitorinq va Taxminlar: Investitsiya jarayonida taxminlar va monitorinqning
muhim ahamiyati bor. Portfeyl boshqaruvchilari, bozor yoki kompaniya haqidagi
yangiliklarga bog'liq ravishda portfeylni o'zgartirish uchun istalgan vaqtda taxmin
qilishi kerak. Bu, portfeylning daromadi va xavfsizligini ta'minlash uchun zarurdir.
Portfeyl investitsiyalari, mablag'larini turli qimmatli qog'ozlarga investitsiya
qilish orqali moliyaviy xavfsizlikni oshirishni maqsad qiladigan mijozlar uchun
o'zgaruvchan va dinamik bir usuldir. Boshqaruvchilar uchun, to'liq tahlil, strategiya
va boshqaruvning muvaffaqiyatli amalga oshirilishi kerakdir.
Mijozlar uchun qimmatli qog'ozlarni sotib olish va sotish, moliyaviy maqsadlarga
erishish, daromad olish va portfeyl boshqarishni oshirish uchun mo'ljallangan
muhim bir amaldir. Quyidagi jarayonni o'rganib chiqamiz:
1. Tahlil va Tanishish: Bir mijoz o'z moliyaviy maqsadlarini va xavfsizlik
darajasini belgilaydi. Keyin, turli qimmatli qog'ozlar (aksiyalar, obligatsiyalar,
valyuta munosabatlari) haqida tahlil qiladi va tanishadi. Bu tahlil jarayoni
moliyaviy tashkilotlar tomonidan taqdim etilgan ma'lumotlar, bozor ko'rsatkichlari,
kompaniya yoki mamlakat haqidagi yangiliklar va boshqa moliyaviy ma'lumotlar
asosida o'tkaziladi.
6
2. Platforma tanlash: Mijozlar, qimmatli qog'ozlarni sotib olish va sotish uchun
moliyaviy platformalardan birini tanlashadi. Bu platformalar o'zlarining onlayn
brokerlik xizmatlarini taklif qiladi va mijozlarga moliyaviy qimmatli qog'ozlarni
o'zgartirish imkoniyatini beradi.
3. Buyurtma berish va amalga oshirish: Mijozlar tanlagan platformada hisob
ochadi va qimmatli qog'ozlar uchun buyurtma beradi. Bu buyurtma xarid
qilinadigan qimmatli qog'ozlarning miqdori va narxi bilan bog'liq bo'ladi. Keyin,
platforma mijozning buyurtmasini amalga oshiradi, ya'ni qimmatli qog'ozlarni
sotib oladi va mijozning hisobiga joylashtiradi.
4. Daromadni qabul qilish yoki yo'q qilish: Qimmatli qog'ozlarni sotish natijasida
mijoz daromadni qabul qiladi. Bu daromad, qimmatli qog'ozlarni sotib olgan narx
va ularning sotilgan narxi o'rtasidagi farqdan kelib chiqadi. Boshqa holatda, agar
qimmatli qog'ozlar sotilmagan holda yoki sotib olgan narxi sotish narxidan past
bo'lsa, mijoz daromad olishi mumkin emas.
5. Monitoring va Boshqarish: Mijozlar sotib olgan qimmatli qog'ozlarining
baholari va daromadlarini monitor qilish uchun kerakli platformlar yoki dasturlar
ishlatishadi. Bu, mijozlar uchun qimmatli qog'ozlarining o'zgarishi va moliyaviy
xavfsizlikni ta'minlash imkoniyatlarini oshirishga yordam beradi.
Qimmatli qog'ozlarni sotib olish va sotish, mijozlar uchun moliyaviy xavfsizlikni
ta'minlash va moliyaviy maqsadlarga erishishning muhim qismlaridan biridir.
Mijozlar uchun moliyaviy savdo jarayoni, turli platformalar orqali muhokama
qilish va qimmatli qog'ozlarni sotib olish yoki sotish orqali amalga oshiriladi.
Diler va brokerlik xizmatlari, moliyaviy bozorda mijozlarga qimmatli qog'ozlar
bilan savdo qilishlarida yordam beruvchi xizmatlardir. Bu xizmatlar mavjud
mijozlarga savdo buyurtmalarini amalga oshirish, qimmatli qog'ozlarni o'zgartirish
va boshqa moliyaviy operatsiyalarda yordam berishni o'z ichiga oladi. Quyidagi
jarayonni o'rganib chiqamiz:
1. Savdo Buyurtmalarini Qabul Qilish: Dilerlar va brokerlar mijozlardan savdo
buyurtmalarni qabul qilishadi. Bu buyurtmalar mijozlar tomonidan qimmatli
qog'ozlarni sotib olmoqchi yoki sotishni istagan savdo buyurtmalardir.
2. Savdo Buyurtmalarini Bajarganligini Ta'minlash: Dilerlar va brokerlar
mijozlarning savdo buyurtmalarini bajarganligini ta'minlaydi. Bu jarayonda,
brokerlar mijozlarning buyurtmalarini savdo maydoniga kiritadi va ularni
boshqarib chiqadi.
7
3. Bozor Analizi va Ma'lumotlar Taqdim Etish: Dilerlar va brokerlar mijozlarga
bozor analizi, qimmatli qog'ozlar haqida ma'lumotlar va savdo strategiyalari haqida
maslahatlar beradi. Bu, mijozlarga qimmatli qog'ozlar haqida to'liq tahlil qilish,
investitsiya strategiyasini belgilash va moliyaviy maqsadlarga erishishda yordam
beradi.
4. Brokerlik Xizmatlari: Brokerlar mijozlar uchun xizmat ko'rsatishda moliyaviy
platformalar orqali buyurtmalarini amalga oshirishga yordam beradi. Ularga
mijozlar tomonidan qabul qilingan buyurtmalar uchun maslahatlar, buyurtma qabul
qilish va bajarganlik xizmatlari taqdim etiladi.
5. Muhokama Va Qo'llash: Dilerlar va brokerlar mijozlarga moliyaviy savollar
haqida maslahatlar beradi va ularning buyurtmalarini bajarishda yordam beradi.
Ularga mijozlar uchun moliyaviy ma'lumotlar va moliyaviy bozorlardagi
yangiliklar bilan ta'minlashadi.
Diler va brokerlar, moliyaviy bozorda mijozlarga qimmatli qog'ozlar bilan savdo
qilishlari uchun zarur bo'lgan xizmatlarni taklif qiladi. Ular mijozlarga moliyaviy
maqsadlarga erishishda yordam beradi va qimmatli qog'ozlar bilan moliyaviy
operatsiyalarni muvaffaqiyatli bajarishga qo'llanadi.
8
2.3. Qimmatli qog’ozlar tahlili
Qimmatli qog'ozlarning tahlili usullari va ularga oid ko'rsatkichlar,
moliyaviy bozorda investitsiya qilish va boshqarishda muhimdir. Bu usullar va
ko'rsatkichlar moliyaviy o'zgarishlarni tushuntirish, investitsiya qilish
strategiyalarini rivojlantirish, va daromadni optimallashtirishda yordam beradi.
Quyidagi usullar va ko'rsatkichlar bu jarayonlarda ko'p foydalaniladi:
1. Fundamental Tahlil:
- Kompaniya ma'lumotlari: Kompaniya ma'lumotlari, joriy va oldingi
yillardagi daromad, foyizlar, qimmatli qog'ozlar miqdori, dastlabki qimmatli
qog'ozlar, va tashkilot strukturasini o'z ichiga oladi.
- Moliyaviy nazoratlar: Moliyaviy nazoratlar, tashkilotning finansiyal
holatini, to'liqlikni va xavfsizlik darajasi, qimmatli qog'ozlarni sotish va sotib
olishning o'zgarishlarini tahlil qilishda yordam beradi.
- Tadbirlar va yangiliklar: Kompaniya tomonidan e'tibor qozonayotgan
yangiliklar, strategik tadbirlar va boshqa o'zgarishlar, qimmatli qog'ozlarning
narxlari va daromadi ustida to'g'ri ta'sir ko'rsatishi mumkin.
2. Texnik Tahlil:
- Tekniki ko'rsatkichlar: Mablag'lar, uzluksiz, mazkur tahlil natijalarini
olishda yordam beradigan misollar bilan chertalanadi. Masalan, miyamcha, MACD
(Moving Average Convergence Divergence), RSI (Relative Strength Index) kabi
texnik ko'rsatkichlar.
- Grafiklar: Hisob kitoblardan olinadigan ma'lumotlar tizimi, qimmatli
qog'ozlar bilan bog'liq mijozlar uchun grafiklar yoki chizishlar orqali
o'zgaruvchanliklarni ko'rish va aniqlash imkoniyatini ta'minlaydi.
3. Portfeyl Ko'rsatkichlari:
- Xamma Daromad Olish Foizi (Total Return): Qimmatli qog'ozlarning
daromadi va qimmatli qog'ozni sotish va sotib olish tushuntirilgan.
- Xavfsizlik (Volatility): Qimmatli qog'ozlar o'zgaruvchanligi va
moliyaviy xavf darajasi.
- Baholash (Rating): Moliyaviy tashkilotlar tomonidan belgilangan
qimmatli qog'ozlar uchun reytinglar.
4. Sahifalashtirilgan Tahlil:
- Sahifalashtirilgan qimmatli qog'ozlar: Qimmatli qog'ozlar haqida to'liq
malumotlar va tahlillar, moliyaviy tashkilotlar tomonidan chiqarilgan moliyaviy
xavfsizlik va ma'lumotlarga asoslangan.
9
5. Ommaviy qimmatli qog'ozlar bozori tahlili: Ommaviy qimmatli qog'ozlar
bozori tahlili, bozor odatlarini, tijorat yoki moliyaviy boshqaruvni o'rganib chiqish
orqali qimmatli qog'ozlarni o'rganishga yordam beradi.
Bu usullar va ko'rsatkichlar mijozlar uchun qimmatli qog'ozlarni sotib olish
va sotish, investitsiya qilish strategiyalarini rivojlantirish, va moliyaviy bozorda
muvaffaqiyatli ishlashlarida yordam beradi. Har bir usul va ko'rsatkichlar
o'zlarining afzalliklari va cheklovlari bor, shuning uchun ularni to'liq tushuntirish
va iste'mol qilish zarur.
Fundamental tahlil va texnik tahlil, qimmatli qog'ozlarni tahlil qilishda
foydalaniladigan ikki asosiy metoddir. Ularning farqlari va amaliyoti quyidagicha:
1. Fundamental Tahlil:
- Farqi: Fundamental tahlil, qimmatli qog'ozlar yoki kompaniyalar haqida
ma'lumotlarga va ularning amaliyoti, moliyaviy nazoratlarga asoslanadi.
- Amaliyoti: Fundamental tahlil, kompaniya ma'lumotlarini, daromad,
foyiz, borish-kujoyishlar, struktura, kreditlar, soliq hisobi, sarmoyadorliklari,
sohani ma'lumotlar va boshqa kritik ko'rsatkichlar bo'yicha o'rganib chiqishni o'z
ichiga oladi. Tahlil dastlabki qimmatli qog'ozlar, so'nggi yangiliklar,
sarmoyadorliklar va boshqa kritik ko'rsatkichlarni hisobga oladi. Bu usul, qimmatli
qog'ozlar va kompaniyalar uchun turli xil moliyaviy nazoratlar, portfeyl
boshqaruvchilari, va investitsion konsultantlar tomonidan amalga oshiriladi.
- Muhimlik: Fundamental tahlil, uzun muddatda moliyaviy o'zgarishlarni
boshqarish uchun muhimdir. U mijozlar uchun qimmatli qog'ozlar va
kompaniyalar haqida to'liq ma'lumotlar olishga yordam beradi va uzun muddatli
investitsiya strategiyalarini belgilashda qo'llaniladi.
2. Texnik Tahlil:
- Farqi: Texnik tahlil, qimmatli qog'ozlarning grafiklari va texnik
ko'rsatkichlar yordamida xarakterizatsiyalanadi.
- Amaliyoti: Texnik tahlil, qimmatli qog'ozlarning harakatlarini va
o'zgarishlarini hisobga oladi. U jarayonlarini hisobga oladi, masalan, miyamcha,
MACD, RSI, Bollinger bandlari kabi texnik ko'rsatkichlar orqali. Bu tahlil,
grafiklar, indikatorlar, va boshqa texnik vositalar orqali amalga oshiriladi. Texnik
tahlil, turli xil moliyaviy o'zgarishlarni aniqlashda va turli xil investitsiya
strategiyalarini belgilashda yordam beradi.
- Muhimlik: Texnik tahlil, qimmatli qog'ozlarning qisqa muddatdagi
(masalan, bir necha kunlik) harakatlari va o'zgarishlarini aniqlashda yordam
beradi. U, qimmatli qog'ozlarning narxlari va bozorlarining qisqa muddatdagi
10
(masalan, kunlik) o'zgarishlarini aniqlashda va qimmatli qog'ozlarni sotib olish va
sotish strategiyalarini belgilashda qo'llaniladi.
To'g'ri foydalanishda, bir nechta investitsiya metodlarini birlashtirish tavsiya
etiladi. Moliyaviy bozorda muvaffaqiyatli ishlash uchun, mijozlar texnik va
fundamental tahlilning ularning investitsiya strategiyalariga qo'shimcha o'rin
berishini ta'minlashadi.
Sanoat va kompaniyalar tahlili, sanoat sohasidagi kompaniyalar va ularning
qimmatli qog'ozlarini o'rganish, tahlil qilish va moliyaviy maqsadlarga erishish
uchun amalga oshiriladigan bir tahlil usulidir. Bu tahlilni o'rganishda ko'proq
moliyaviy ma'lumotlar va texnik analizlar ishlatiladi. Quyidagi jarayonni o'rganib
chiqamiz:
1. Sanoat Kompaniyalarining Strukturasini va Sotish Mahsulotlarini Tahlil
Qilish:
- Sanoat kompaniyalarining strukturasini o'rganish, ularning sotuv
mahsulotlarini, tadbirlarini, moliyaviy holatlarini, bozor bo'yicha pozitsiyalarini,
va yuqori miqdorda sanoat uskunalari sotishlarini o'rganishga yordam beradi.
2. Sanoat Sohasining Bozor O'zgarishlarini Tahlil Qilish:
- Sanoat sohasining bozor o'zgarishlarini o'rganish, sanoat
kompaniyalarining bozor hodisalariga va qimmatli qog'ozlariga
o'zgaruvchanliklarni tahlil qilishga yordam beradi. Bu jarayonda, sanoat sektori
bo'ylab xabarlar, statistik ma'lumotlar, va sanoat bozori trendlariga e'tibor
qaratiladi.
3. Moliyaviy Ma'lumotlar va Finansiyal Tahlil:
- Sanoat kompaniyalarining moliyaviy hisob-kitoblari, finans ma'lumotlari,
va daromadlari tahlil qilinadi. Bu jarayonda, moliyaviy nazoratlar, daromadlar,
foyizlar, tushumlar, soliq hisobi, kreditlar, va boshqa moliyaviy ko'rsatkichlar
o'rganiladi.
4. Teknologik Yangiliklarni va Innovatsiyalarni Tahlil Qilish:
- Sanoat sohasidagi kompaniyalarining texnologik yangiliklari va
innovatsiyalari o'rganiladi. Bu jarayonda, kompaniyalar tomonidan e'tibor
qozonilayotgan yangiliklar, yangi mahsulotlar, yangi texnologiyalar, va bozor
bo'yicha innovatsiyalar tahlil qilinadi.
11
5. Sanoat Kompaniyalarining Tarixiy Performansini va Prognozlarni Tahlil
Qilish:
- Sanoat kompaniyalarining tarixiy performansini o'rganish, ularning
avvalgi daromadlari, foyizlari, sarmoyalariga e'tibor berish va kelajakdagi
prognozlarni tahlil qilishga yordam beradi.
Sanoat va kompaniyalar tahlili, sanoat sohasidagi kompaniyalar va ularning
qimmatli qog'ozlariga investitsiya qilish uchun moliyaviy maqsadlarga erishishda
muhimdir. Bu tahlil, investitsiya strategiyalarini belgilash, sarmoyani boshqarish,
va daromadlarni oshirishda yordam beradi..
"Pul birligi" va "hisob kitoblari" moliyaviy tashkilotlar, shuningdek banklar,
korporatsiyalar, hamda shaxsiy mijozlar uchun juda muhim bo'lgan moliyaviy
vositalar va jarayonlardir. Ularning maqsadi, moliyaviy operatsiyalarni bajarish,
daromad olish va xarajatlarni to'g'ri hisobga olishdir.
1. Pul Birligi:
- Pul birligi, o'zbek so'rovini ifoda etadi va pulning o'lchov birligi
hisoblanadi. Bu, moliyaviy hisob-kitoblarni olib tashlashda, moliyaviy ma'lumotlar
almashinuvini osonlashtirish uchun juda muhimdir.
- Muhim valyutalar o'zaro almashinuvini osonlashtirish uchun, dunyoning
ko'p mamlakatlarida ishlatiladigan valyutalar hisob-kitobi mavjud. Masalan, AQSh
dollar, yevro, yapon yeni, Britaniya funti, yevro.
2. Hisob Kitoblari:
- Hisob kitoblari, bir tashkilotning moliyaviy holatini o'z ichiga oladi. Bu
holatning yaxshi yoki yomonligini aniqlash, pul miqdorini, xarajatlarni,
daromadni, asosiy moliyaviy ko'rsatkichlarni ko'rsatadi.
- Hisob kitoblari, aktivlar, pasivlar va ehtiyotlar bo'yicha tuzilgan bo'lib,
kompaniyaning pul birligidagi moliyaviy faoliyati haqida to'liq ma'lumot beradi.
- Bu hisob-kitoblar, boshqaruv va soliq organlariga moliyaviy hisobkitoblarni taqdim qilishda ham muhimdir. Ular, daromad, sarmoya, xarajatlar,
qarzlar va qarzdorliklar, kreditlar, chegirmalar, soliq to'lovlari kabi moliyaviy
amallar haqida ma'lumot beradi.
Pul birligi va hisob-kitoblari, moliyaviy tashkilotlar uchun moliyaviy
holatlarini boshqarish va moliyaviy qarorlar qabul qilishda kritik ahamiyatga ega.
Ular, moliyaviy bozorlarda ishlashning oson, o'zgarishlarni sezish va investitsiya
qilishda qaror qilish uchun muhim moliyaviy vositalardir.
12
2.3.Risklarni boshqarish:
Risklarni tushunish va baholash, moliyaviy boshqaruvda kritik ahamiyatga ega
jarayonlardir. Bu jarayonlarda, turli xil risklarni aniqlash va ularning ta'sirini
tushunish, moliyaviy qarorlarni o'rganishda va boshqarishda muhimdir. Quyidagi
bosqichlar risklarni tushunish va baholashda yordam beradi:
1. Turli Xil Risklarni Aniqlash:
- Sistematik va Asosiy Risklar: Sistematik risklar, bozor ko'rsatkichlarining
o'zgarishlariga bog'liq risklardir, masalan, bozor katta bir qismi bozor yoki
iqtisodiy vositalarning barchasiga ta'sir qiladigan yangiliklar bilan bog'liq. Asosiy
risklar esa tashkilotning faoliyatining kengayishi yoki kamayishi bilan bog'liq
risklardir.
- Spesifik (Maxsus) Risklar: Spesifik risklar, biron-bir kompaniya yoki sohaga
xos risklar hisoblanadi. Masalan, moliyaviy yoki siyosiy muammo, xavfsizlik riski,
bozor rivojlantirilishining xavf-faktorlari kabi.
2. Risklar uchun Baholash Metodlari:
- Beta ko'rsatkichlari: Beta, moliyaviy aktivaning bozor birlashgan riski
(sistematik risk) bilan munosib bog'liqlik darajasini o'z ichiga oladi. Bu, bir aktiva
o'zgartirishining bozor riskiga qanday ta'sir ko'rsatishi mumkinligini baholashda
yordam beradi.
- Sharh ko'rsatkichlari: Sharh, biron bir moliyaviy aktiva yoki portfeylning
o'zgaruvchanligini aks ettirish xususiyatlarni ifodalaydi. Bu, spesifik riskni
baholash va kompaniya hisob-kitoblari, korporativ faoliyatlar, va boshqa
ma'lumotlar asosida tushuntirishda yordam beradi.
- Vaqtning Bajarilishi (Time Horizon): Investitsiya muddati yoki mavqeyining
belgilanishi risklar uchun baholashda muhimdir. Uzun muddatli investitsiyalar
odatda sistematik risklardan kamroq ta'sir ko'rsatishi mumkin, lekin qisqa muddatli
investitsiyalarda bu risklarning ta'siri kuchayishi mumkin.
3. Risk Strategiyalari va Boshqarish:
- Rivojlantirilgan Investitsiya Strategiyalari: Sistematik va spesifik risklarni
kompensatsiya qilish uchun rivojlantirilgan investitsiya strategiyalari va portfeyl
diversifikatsiyasi moliyaviy riskni kamaytirishda yordam beradi.
- Xavfsizlik So'rovlarining O'rganilishi: Xavfsizlik so'rovlarini o'rganib chiqish,
risklarni tushunish va ularni boshqarishda yordam beradi. Bu, moliyaviy
aktivlarning bozor birlashgan riskiga qanday ta'sir ko'rsatishi mumkinligini
o'rganishda yordam beradi.
13
Risklarni tushunish va baholash, moliyaviy bozorda muvaffaqiyatli ishlash uchun
zarurdir. Bu jarayonlar, moliyaviy boshqaruvchilar va investitsionchilar uchun turli
xil risklarni tushunish, ta'lim etish va ularni boshqarishda asosiy qo'llanmalardir.
Moliyaviy risklar, moliyaviy aktivlarning o'zgaruvchanligi natijasida yuzaga
keladigan xavf va imkoniyatlardir. Bu risklar, bozor qimmatli qog'ozlarining
narxlari va daromadi, valyuta kurslari, faiz daromadi, sarmoya fondlarining
daromadi va boshqa moliyaviy ko'rsatkichlar o'zgarishi bilan bog'liq bo'lishi
mumkin. Moliyaviy risklarni boshqarishning muhim yo'llari quyidagilardir:
1. Portfeyl Diversifikatsiyasi:
- Portfeyl diversifikatsiyasi, moliyaviy risklarni kamaytirishda asosiy
strategiyalardan biridir. Bu strategiya, moliyaviy aktivlarni turli xil sektorlardan va
bozorlardan tanlash orqali portfeylda cheklashni ta'minlaydi. Bu, bir aktivadagi
zararni boshqa aktivadagi daromad orqali olib tashlash imkonini yaratadi.
2. Stop-Loss Buyurtmalari:
- Stop-loss buyurtmalari, bir aktivadagi zararni cheklash uchun ishlatiladi.
Mijozlar, qimmatli qog'oz sotib olish va sotish jarayonida stop-loss buyurtmasini
qo'yish orqali, aktivani belgilangan narxga yetgandan keyin avtomatik ravishda
sotishni o'rnata oladi. Bu, zarar chetga yetgandan keyin bozorga kiritishni to'xtatadi
va moliyaviy risklarni kamaytiradi.
3. Risklarni Tahlil Qilish va Prognozlash:
- Moliyaviy risklarni tahlil qilish va prognozlash, moliyaviy boshqaruvchilar
uchun muhimdir. Bu, bozor ko'rsatkichlarini, so'rovlarini va xavfsizlik darajasini
tahlil qilish, keyinchalik risklarni prognozlash va ularni boshqarishda yordam
beradi.
4. Vaqtning Bajarilishi (Time Horizon):
- Mijozlar va sarmoyadorlar uchun moliyaviy risklarni boshqarishning muhim
yo'llaridan biri ham vaqtning bajarilishini tahlil qilishdir. Uzun muddatli
investitsiyalar, qisqa muddatli investitsiyalar bilan solishtirilganida, uzun muddatli
investitsiyalar odatda katta bozor o'zgarishlaridan kamroq ta'sir ko'rsatadi.
5. Moliyaviy Xavfsizlik So'rovlarini Boshqarish:
- Moliyaviy xavfsizlik so'rovlarini boshqarish, sanoat standartlariga va boshqaruv
rejalariga rioya qilishni o'z ichiga oladi. Bu, riskni minimalizatsiyalash va qonuniy
tartibni saqlashga yordam beradi.
14
6. Moliyaviy Murojaatlar va Ko'rsatma Berish:
- Moliyaviy risklarni boshqarishda, moliyaviy maslahatchilar va moliyaviy
institutlar bilan murojaat qilish juda muhimdir. Ular, moliyaviy strategiyalarni
rivojlantirish, risklarni baholash va ularni boshqarishda yordam berishadi.
Moliyaviy risklarni boshqarishning muhim yo'llari bu usullardir, lekin har bir
moliyaviy tashkilot yoki mijoz uchun mavjud risklar va boshqarish usullari o'z
xususiyatlari bilan bog'liq bo'ladi. Shuning uchun, shaxsiy moliyaviy maqsadlarga
mos keluvchi eng maslahatli boshqarish usullarini aniqlash juda muhimdir.
Tijorat banklarining moliyaviy risklar bilan kurashish strategiyalari, moliyaviy
stabillik va sodiqlikni ta'minlash, daromadni oshirish, xavfsizlikni saqlash va
moliyaviy to'g'ri boshqarishga qaratilgan. Quyidagi yo'llarni o'z ichiga oladi:
1. Portfeyl Diversifikatsiyasi:
- Banklar, moliyaviy risklarni diversifikatsiya etish orqali riskni kamaytirishga
harakat qiladi. Bu, kredit portfeylida turli xil sohalardagi vaqtinchalik to'lashli
vaqti kechikgan, qaytarilishli va yagona vaqtli to'lanadigan kreditlar, va
xavfsizlikka ega vaqtinchalik to'lashli vaqti kechikgan mablag'lar olish orqali
amalga oshiriladi.
2. Xavfsizlik Politikasi:
- Banklar, moliyaviy risklarni boshqarishda xavfsizlik politikasini o'rnatishadi.
Bu politika bankning risklarni aniqlash, baholash va boshqarishda qo'llabquvvatlashni o'z ichiga oladi. Xavfsizlik so'rovlarini identifikatsiya qilish, qo'llash
va monitorlash, va ishonchliligini ta'minlash uchun moliyaviy xavfsizlik
komissiyalari va departamentlarini o'rnatish tizimiga asoslangan.
3. Kredit Risklarini Boshqarish:
- Kredit portfeylini moliyaviy risklarni kamaytirishga yo'l qo'yish, kredit
risklarini boshqarishda muhim ahamiyatga ega. Banklar, kredit limitlarini va kredit
shartlarini aniqlash, kreditlar bo'yicha analitik bo'limlar tashkil etish, riskli
kreditlarni to'xtatish, yoki qo'llanishga qaror qilish kabi usullar orqali kredit
portfeylini boshqarishadi.
4. Daromad Diversifikatsiyasi:
- Banklar, daromad diversifikatsiyasi yordamida moliyaviy risklarni
kamaytirishga harakat qiladi. Bu, daromadni turli xil manbalardan, masalan,
qimmatli qog'ozlardan, depozitlardan, kreditlardan, operatsion daromadlardan va
boshqa moliyaviy manbalardan olish orqali amalga oshiriladi.
15
5. Operatsion Xavfni Boshqarish:
- Operatsion xavfni boshqarish, banklarning tizimlarini va operatsion
jarayonlarini moliyaviy xavfsizlikka qarshi himoya qilish uchun juda muhimdir.
Banklar, xavfsizlik so'rovlarini identifikatsiya qilish, xavfsizlik protsesslarini
o'rnatish, xavfsizlikni sinash va tekshirish va bank kadrlarini xavfsizlik so'rovlari
bo'yicha tayyorlash orqali operatsion xavfni kamaytirishadi.
6. Moliyaviy Aniqlash va Baholash:
- Banklar, moliyaviy ko'rsatkichlarni, xizmatlarining daromadlilik va foydali
faoliyatlarini o'rganish, moliyaviy holatni tahlil qilish, va boshqarish bo'yicha
xususiy vaqtli xabarlar va ma'lumotlar tizimini o'rnatish orqali moliyaviy risklarni
baholaydilar.
Tijorat banklarining moliyaviy risklarni boshqarish strategiyalari, bankning
moliyaviy tomonini kuchaytirish va sodiqlikni ta'minlash uchun muhimdir. Bu
strategiyalar, banklar uchun moliyaviy bozorda muvaffaqiyat va mustahkamlikni
ta'minlashda kritik ahamiyatga ega.
Xalqaro tijorat banklari, global moliyaviy tizimning asosiy tarkibiy qismidir va
ko'p milly moliyaviy operatsiyalarda ishtirok etadi. Ularning faoliyati, bir nechta
mamlakatlar orasida valyuta almashish, kredit berish, investitsiya va moliyaviy
maslahatlashish kabi xizmatlar bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Quyidagi misollar
Xalqaro tijorat banklarining faoliyatini tushunishga yordam beradi:
1. The World Bank (Dunyo Banki):
- Dunyo Banki, mamlakatlarga istiqbollarni o'zgartirish, yagona shaxslarga iloji
bo'lgan o'zaro foydalanuvchi standartlari, demokratik ta'minot va ekologik
muhofazani ta'minlashda yordam beradi.
- Misol: Dunyo Banki, yangi iqtisodiyuz mamlakatlarga infratuzilmasi, tibbiyot,
o'qitish, va energiya sohasida moliyaviy yordam beradi.
2. The International Monetary Fund (Xalqaro Valyuta Fondi):
- Xalqaro Valyuta Fondi, global moliyaviy ildizni saqlash, valyuta valyuta
bozorlarini nazorat qilish, kreditlarni boshqarish va moliyaviy muddatli mulkni
boshqarishda yordam beradi.
- Misol: Xalqaro Valyuta Fondi, mamlakatlarga moliyaviy strategiyalar yaratish,
valyuta kurslarini tartibga solish va moliyaviy istiqbollarga ko'rsatmalar tashkil
etishda yordam beradi.
16
3. The Asian Development Bank (Osiyo Rivoj Banki):
- Osiyo Rivoj Banki, Osiyo mintaqasida moliyaviy rivojlanishni mustahkam
qilish, infrastrukturani rivojlantirish, iqtisodiy integratsiyani oshirish va ijtimoiy
taraqqiyotni yaratishga yordam beradi.
- Misol: Osiyo Rivoj Banki, transport va kommunikatsiya infrastrukturasi,
energiya muammolarini hal qilish va ijtimoiy soha rivojlanishini yaxshilashda
yordam beradi.
4. The European Bank for Reconstruction and Development (Evropa Tiklanish va
Rivojlanish Banki):
- Evropa Tiklanish va Rivojlanish Banki, Avrasiyoda yaxshi moliyaviy tizimni
yaratish, innovatsion sohalar rivojlanishini kuchaytirish va korporativ
boshqaruvning taraqqiyotini oshirishga yordam beradi.
- Misol: Evropa Tiklanish va Rivojlanish Banki, Mamlakatlararo Transport
Ko'operalrasiyonini, energiya tizimlarini, va tibbiyot sohasini rivojlantirishda
yordam beradi.
Bu misollar, Xalqaro tijorat banklarining moliyaviy tizimning rivojlanishi va
istiqbollarni o'zgartirishda o'z hissasini o'z ichiga olgan moliyaviy tashkilotlar
sifatida katta ahamiyatga ega. Ular, mamlakatlararo moliyaviy tizimni yaxshilash,
investitsiyalarni ta'minlash va iqtisodiy rivojlanishni mustahkam qilishda kritik rol
o'ynaydilar.
Ommaviy tijorat banklarining qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalari va tahlili,
moliyaviy tashkilotlar uchun katta ahamiyatga ega bo'lgan jarayonlardir. Bu
operatsiyalar banklar uchun daromad olishning muhim usuli va moliyaviy risklarni
boshqarishning bir qismini tashkil etadi. Quyidagi jarayonlar banklar tomonidan
amalga oshiriladi:
1. Qimmatli Qog'ozlar Bilan Operatsiyalar:
- Ommaviy tijorat banklari, qimmatli qog'ozlar orqali daromad olish va
moliyaviy portfeyllarini boshqarishda aktiv rol o'ynaydilar. Ular, aktsiyalar,
obligatsiyalar, valyuta, fondlar, va boshqa qimmatli qog'ozlar orqali investitsiyalar
qilish, savdo qilish, va qimmatli qog'ozlarni boshqarish bilan shug'ullanishadi.
- Banklar, moliyaviy bozorda qimmatli qog'ozlar almashish, sotish va moliyaviy
operatsiyalarni amalga oshirish uchun xizmatlar taqdim etishadi. Bu operatsiyalar
moliyaviy institutlar, sarmoyadorlar va shaxsiy mijozlar o'rtasida amalga
oshiriladi.
17
2. Qimmatli Qog'ozlar Tahlili:
- Banklar, qimmatli qog'ozlar tahlili orqali bozor tendensiyalarini, so'rovlarini va
qimmatli qog'ozlarining o'zgarishlarini tahlil qilishadi. Ular, kompaniya
ma'lumotlarini, moliyaviy ko'rsatkichlarni, korporativ boshqaruvni, so'rovlar va
tendensiyalarni o'rganishadi.
- Qimmatli qog'ozlar tahlili, banklar uchun moliyaviy portfeyllarni tuzishda,
investitsiya qilishda, moliyaviy risklarni boshqarishda va mijozlarga moliyaviy
maslahatlar berishda muhimdir.
3. Rivojlanish va Taqvimlash:
- Banklar, qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalarni amalga oshirishda strategik
qarorlar qabul qiladi. Ular, moliyaviy bozorlar va investitsiya turli xil fikrlariga ega
bo'lgan mutaxassislar bilan ishlashadi. Banklar o'z moliyaviy maqsadlari va
tizimlarini ta'minlash uchun muddatlarni belgilaydi va rivojlanish va taqvimlashni
amalga oshirishadi.
4. Rivojlanish Monitoringi va Baholash:
- Banklar, qimmatli qog'ozlar bilan amalga oshirilayotgan operatsiyalarni
monitoring qilish va baholashga e'tibor qiladi. Ular, investitsiya muddatlarini,
daromad va chalov tushumlarini, moliyaviy risklarni va xavfsizlikni o'rganishadi.
Ommaviy tijorat banklarining qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalari va tahlili,
bankning moliyaviy portfeylini boshqarishda kritik ahamiyatga ega. Ular,
mijozlarga moliyaviy xizmatlar taqdim etish, daromad olish va moliyaviy risklarni
boshqarishda muhim o'rin tutadilar.
Qimmatli qog'ozlar bilan tijorat banklari operatsiyalarining jamiy natijalari keng
doir mavzularni o'z ichiga oladi va bir nechta ko'rinishlarda ko'rinadi. Ammo
umumiy ravishda, ular quyidagi jamiy natijalarga olib keladi:
1. Daromad Olish va Kengaytirish:
- Tijorat banklari qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalarni amalga oshirish orqali
daromad olish va kengaytirishga intiladi. Bu operatsiyalar bankning moliyaviy
faoliyatining boshqa asosiy manbalari bilan birga daromadni oshirishga yordam
beradi.
2. Risklarni Boshqarish:
- Qimmatli qog'ozlar bilan tijorat banklari operatsiyalari moliyaviy risklarni
boshqarishda muhim ahamiyatga ega. Ularning xususiy risklarini tahlil qilish va
boshqarish, banklar uchun sodiqlikni ta'minlashda kritikdir.
18
3. Mijozlarga Xizmat Taqdim Etish:
- Banklar qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalarni amalga oshirish orqali
mijozlarga moliyaviy xizmatlar taqdim etishga intiladi. Bu xizmatlar mablag'larni
investitsiya qilishga yoki boshqa moliyaviy maqsadlarga to'g'ri kelishi uchun
xizmat ko'rsatishni o'z ichiga oladi.
4. Investitsiya Portfeyllarini Boshqarish:
- Tijorat banklari qimmatli qog'ozlar orqali investitsiya portfeyllarini boshqarish
orqali mijozlarga moliyaviy imkoniyatlar taqdim etishadi. Bu portfeyllar
mablag'larni o'z ichiga olgan risk va daromadlar bo'yicha taqsimlashni ta'minlaydi.
5. Bozor xavfsizligi va Iqtisodiy Istiqbolni Ta'minlash:
- Banklar qimmatli qog'ozlar orqali moliyaviy bozorlarning xavfsizligini
ta'minlashda muhim rol o'ynaydilar. Ularning operatsiyalari, bozor ustuvorligini
ta'minlashda va iqtisodiy istiqbollarni o'rganishda muhim ahamiyatga ega.
6. Korporativ Boshqaruvning Oshirilishi:
- Qimmatli qog'ozlar bilan tijorat banklari operatsiyalari, korporativ
boshqaruvning oshirilishiga yordam beradi. Ular, korporativ mijozlarga moliyaviy
maslahatlar berish, korporativ strukturalarni tahlil qilish va moliyaviy qarorlarni
qabul qilishda qo'llaniladi.
Jamiy ravishda, qimmatli qog'ozlar bilan tijorat banklari operatsiyalari moliyaviy
tashkilotlar uchun ko'p yo'l ochadi va moliyaviy bozorda sodiqlikni ta'minlashda
muhim rol o'ynaydi. Bu operatsiyalar yordamida banklar moliyaviy daromad olish,
risklarni boshqarish va korporativ boshqaruvni oshirishga intilishadi.
19
Xulosa:
Tijorat banklarining qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalari va ularning tahlili
mavzusidagi xulosa quyidagicha bo'lishi mumkin:
1. Tijorat Banklarining Qimmatli Qog'ozlar Bilan Operatsiyalari:
- Tijorat banklari qimmatli qog'ozlar bilan turli xil operatsiyalarni amalga
oshiradi, shular o'rtasida aktsiyalar, obligatsiyalar, valyuta munosabatlari, fondlar
va boshqalar kiritiladi.
- Bu operatsiyalar banklarga daromad olish, risklarni boshqarish, korporativ
boshqaruvni oshirish va mijozlarga moliyaviy xizmatlar taqdim etishda yordam
beradi.
2. Qimmatli Qog'ozlar Tahlili:
- Banklar qimmatli qog'ozlar tahlili orqali bozor tendensiyalarini, korporativ
boshqaruvni, faoliyat ma'lumotlarini, moliyaviy ko'rsatkichlarni va risklarni tahlil
qilishadi.
- Bu tahlil banklarga investitsiya qilishda, moliyaviy portfeyllarni boshqarishda
va mijozlarga moliyaviy maslahatlar berishda yordam beradi.
3. Jamiy Natijalar:
- Tijorat banklarining qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalari natijasida daromad
olish, mijozlarga moliyaviy xizmatlar taqdim etish, korporativ boshqaruvni
oshirish va moliyaviy bozorda sodiqlikni ta'minlash muhim bo'lgan natijalar
sifatida ko'rinadi.
- Qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalarni moliyaviy tashkilotlar uchun muhim
usul bo'lib hisoblanadi va ularga moliyaviy faoliyatda muvaffaqiyatga erishish
uchun katta ahamiyatga ega.
Ushbu mavzu kurs ishi uchun asosiy qismni tashkil etadi va banklar uchun
moliyaviy faoliyatni tahlil qilishda muhim ahamiyatga ega bo'lgan jarayonlarni
ta'minlaydi. Kurs ishi joriy moliyaviy bozor va banklar to'g'risida tahlil qilish,
moliyaviy risklarni boshqarish, investitsiya qilish va korporativ boshqaruvni
oshirish bo'yicha mustaqil va integrativ tushunchalarni o'rganishga imkon beradi.
20
Tijorat banklarining qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalari va ularning tahlili
mavzusidagi kurs ishi uchun kengroq javob quyidagicha bo'lishi mumkin:
1. Operatsiyalar Bilan Bog'liq Tahlil:
- Kurs ishi qimmatli qog'ozlar bilan tijorat banklarining qaysi operatsiyalarni
amalga oshirishini va ularning bu operatsiyalardan kutayotgan natijalarni tahlil
qilishni o'z ichiga oladi. Bu, bankning daromad olish, risklarni boshqarish va
mijozlarga moliyaviy xizmatlar taqdim etishda muvaffaqiyatni ta'minlashda
qanday ahamiyatga ega bo'lganligini ko'rsatadi.
2. Qimmatli Qog'ozlar Tahlili:
- Kurs ishi, qimmatli qog'ozlar tahlili usullarini, ko'rsatkichlarni va banklarning
qimmatli qog'ozlar bo'yicha strategiyalarini tahlil qiladi. Bu tahlil bankning
moliyaviy portfeylini boshqarishda, investitsiya qilishda va moliyaviy risklarni
boshqarishda qanday muhim ahamiyatga ega bo'lganligini ko'rsatadi.
3. Natijalar va Muhim Hisoblar:
- Kurs ishi, tijorat banklarining qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalari
natijasidagi daromad olish, mijozlarga moliyaviy xizmatlar taqdim etish,
korporativ boshqaruvni oshirish va moliyaviy bozorda sodiqlikni ta'minlashdagi
muhim hisoblar va natijalar haqida tafsilotlar taqdim etadi.
4. Tahlil Metodlari va Ko'rsatkichlar:
- Kurs ishi, qimmatli qog'ozlar tahlilini amalga oshirishda qo'llaniladigan asosiy
metodlarni, moliyaviy ko'rsatkichlarni va risk boshqarishni oshirishda qanday
ko'rsatkichlarni foydalanishning muhimligini o'z ichiga oladi.
5. Korporativ Boshqaruv va Strategiyalar:
- Kurs ishi, banklar tomonidan qimmatli qog'ozlar bilan amalga oshirilayotgan
operatsiyalarni tahlil qilishda qo'llaniladigan korporativ boshqaruvning
oshirilishini va moliyaviy strategiyalarini ta'kidlaydi.
Shunday qilib, kurs ishi jarayonida qimmatli qog'ozlar bilan tijorat banklarining
operatsiyalarini tahlil qilish, moliyaviy risklarni boshqarish va korporativ
boshqaruvni oshirishning muhim jarayonlariga yo'l qo'ymoqda.
21
Foydalanilgan adabiyotlar:
(Бу курс иши эмас, маълумот сўранг ёки кутубхонага бориб
ишланг, 3 йилдан бери нечта китоб ўқидингиз ўзи)
22