Science
3
Science – Ikatlong Baitang
Pangatlong Markahan – Modyul 1: Posisyon ng Tao Batay sa Ibang Tao
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring
magkaroon ng karapatang-sipi ang sinuman sa anumang akda ng Pamahalaan ng
Pilipinas. Gayunpaman, kailangan na may pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng
pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga
maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang
bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o
brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa
modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang
malikom ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi
inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang
anumang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga
orihinal na may-akda.
Walang anumang bahagi ng nilalaman nito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa
anumang paraan nang walang pahintulot sa kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Dibisyon ng Lungsod ng Pasig.
Komite sa Pagsulat ng Modyul
Manunulat:
Editor:
Tagasuri:
Tagaguhit:
Tagalapat:
Tagapamahala:
Nemia S. Sadicon
Marites R. Borras at Liza A. Alvarez
Liza A. Alvarez at Marites R. Borras
Margie Rosario
Ma. Evalou Concepcion A. Agustin
OIC-Schools Division Superintendent
Carolina T. Rivera, CESE
OIC-Assistant Schools Division Superintendent
Manuel A. Laguerta, Ed.D
Chief, Curriculum Implementation Division and
Education Program Supervisors
Librada L. Agon EdD (EPP/TLE/TVL/TVE)
Liza A. Alvarez (Science/STEM/Research/SSP)
Bernard R. Balitao (AP/HUMSS)
Joselito E. Calios (English/SPFL/GAS)
Norlyn D. Conde EdD (MAPEH/SPA/SPS/HOPE/A&D/Sports)
Wilma Q. Del Rosario (LRMS/ADM)
Ma. Teresita E. Herrera EdD (Filipino/GAS/Piling Larang)
Perlita M. Ignacio PhD (EsP)
Dulce O. Santos PhD (Kindergarten/MTB-MLE)
Teresita P. Tagulao EdD (Mathematics/ABM)
Inilimbag sa Pilipinas, Kagawaran ng Edukasyon – Pambansang Punong Rehiyon
Tanggapan ng mga Paaralan ng Sangay-Lungsod Pasig
Science
3
Pangatlong Markahan
Modyul para sa Sariling Pagkatuto - 1
Posisyon ng Tao Batay sa Ibang Tao
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Agham – Ikatlong Baitang ng
Modyul 1 para sa araling Posisyon ng Tao Batay sa Ibang Tao!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang idinisenyo, nilinang at sinuri ng mga
edukador mula sa Tanggapan ng mga Paaralan ng Sangay-Lungsod Pasig na
pinamumunuan ng Nanunuparang Pinuno-Tanggapan ng Pansangay na
Tagapamanihala, Ma. Evalou Concepcion A. Agustin, sa pakikipag-ugnayan sa
Lokal na Pamahalaan ng lungsod sa pamumuno ng butihing Punong Lungsod, Kgg.
Victor Ma. Regis N. Sotto, upang matulungang makamit ng mag-aaral ang
pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan
ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Inaasahan na sa pamamagitan ng modyul na ito, ang mga mag-aaral ay
makauugnay sa pamamatnubay at malayang pagkatuto ng mga gawain ayon sa
kanilang kakayahan, bilis at oras. Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral
na makamit ang mga kasanayang pang-ika-21 siglo lalong-lalo na ang 5 Cs
(Communication, Collaboration, Creativity, Critical Thinking and Character) habang
isinasaalang-alang ang kanilang mga pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa pangunahing teksto, makikita ang pinakakatawan ng
modyul sa loob kahong ito:
Mga Tala para sa Guro
Ito'y naglalaman ng mga paalala at
estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang
mag-aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan
at itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap sa Agham – Ikatlong Baitang Modyul 1 ukol sa
Posisyon ng Tao Batay sa Ibang Tao!
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan.
Layunin nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silidaralan. Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
MGA INAASAHAN
Sa bahaging ito malalaman mo ang mga dapat mong
matutuhan pagkatapos mong makumpleto ang modyul.
PAUNANG PAGSUBOK
Dito masusukat ang dati mo nang kaalaman at mga dapat mo
pang malaman sa paksa.
BALIK-ARAL
Dito masusukat ang iyong natutuhan at naunawaan sa mga
naunang paksa.
ARALIN
Tatalakayin sa bahaging ito ang aralin batay sa kasanayang
pampagkatuto.
MGA PAGSASANAY
Sa bahaging ito, pagbibigay ng guro ng iba’t ibang pagsasanay
na dapat sagutin ng mga mag-aaral.
PAGLALAHAT
Sa bahaging ito ibinuod ang mahahalagang konsepto na dapat
bigyang-halaga.
PAGPAPAHALAGA
Sa bahaging ito ay titiyakin kung ang mga kasanayang
pampagkatuto ay naiuugnay at nailalapat sa inyong mga
pagpapahalaga.
PANAPOS NA PAGSUSULIT
Dito masusukat ang mga natutuhan ng mga mag-aaral.
MGA INAASAHAN
Sa modyul na ito, tatalakayin ang ang pagsasabi ng posisyon
ng tao batay sa isa pang tao gamit ang batayang posisyon o
reference point sa pagtukoy ng kinalalagyan o posisyon ng isang
tao batay sa iba pang tao. Ito ay isang kalinangan na
mahalagang matutunan dahil ito ay nakapagbibigay ng detalye
tunkol sa lokasyon ng taong inilalarawan.
Pagkaraang pag-aralan ang modyul na ito, may kakayahan
ka nang:
1. mailarawan ang posisyon ng isang tao batay sa posisyon
ng iba pang tao gamit ang mga salitang sa harap, sa
likod, sa kanan, sa kaliwa, sa gitna, at sa dulo;
2. magamit ng wasto sa pagtukoy ng lokasyon ng tao ang
mga salitang sa harap, sa likod, sa kanan, sa kaliwa, sa
gitna, at sa dulo;
3. maipaliwanag ang kahalagahan ng paggamit ng
batayang posisyon o reference point sa pagtukoy ng
lokasyon ng tao; at
4. magamit ang konsepto ng batayang posisyon o
reference point sa paglalaro at pakikipagkaibigan sa
kapwa bata.
PAUNANG PAGSUBOK
Bago umpisahan ang pag-aaral ng modyul na ito, sagutan
muna ang sumusunod na pagsubok upang malaman kung
gaano na kalawak ang iyong kaalaman tungkol sa paksa ng
modyul na ito.
Panuto: Piliin ang titik ng tamang sagot. Isulat ang sagot sa isang
malinis na papel.
1. Sino ang batayang posisyon o reference point ng nasa
larawan:
Si Jeffrey ay nasa tabi ni Lara
habang nagbabasa.
A. Lara
C. guro
B. Jeffrey
D. Jeffrey at Lara
Para sa bilang 2-3. Pag-aralan ang posisyon ng pamilya Sadicon
sa larawan.
2. Ano ang posisyon ng bunso sa larawan?
A. Siya ay katabi ng kaniyang kuya.
B. Siya ay katabi ng kaniyang tatay.
C. Siya ay katabi ng kaniyang nanay.
D. Nasa gitna siya ng kanyang mga magulang.
3. Sino ang nasa kaliwa ni nanay?
A. Si kuya
B. Si tatay
C. Si ate
D. Sina kuya at bunso
4. Naglalaro ng habul-habulan ang magkaibigang Eric, Che, Jen.
Sino ang nasa dulo ni Che?
A. Jen
Jen
B. Eric
C. Eric at Jen
D. mahirap matukoy
Che
c
Eric
5. Masayang nagkukwentuhan ang magkakaibigang sina Dan,
Kaye, at Mher. Ilarawan ang posisyon ng bawat isa batay sa
larawan?
Kaye
Dan
Mher
https://www.unicef.org/philippines/what-we-do
A. Si Dan ay nasa kaliwang bahagi. Si Mher ay nasa kanang
bahagi. Si Kaye ay nasa gitna.
B. Si Mher ay nasa kanang bahagi. Si Dhan ay nasa
kaliwang bahagi. Si Kaye ay nasa gitna.
C. Si Kaye ay nasa kanang bahagi. Si Mher ay nasa kaliwang
bahagi. Si Dan ay nasa tabi ni Mher.
D. Si Mher ay nasa kaliwang bahagi. Si Dan ay nasa kanang
bahagi. Si Kaye ay nasa gitna ng kaniyang mga kaibigan.
BALIK-ARAL
Sa nakaraang aralin tinalakay ang mga pangunahing
pangangailangan ng mga tao, hayop, at mga halaman upang
mabuhay sa sa kanilang pook-tirahan. Kailangan din nila ang
pangangalaga at pag-iingat sa kapaligiran upang matugunan
ang kanilang mga pangangailangan.
Ang bawat tao, bata man o matanda ay may magagawa
para mapabuti ang ating kapaligiran.
Panuto: Gumuhit ng masayang mukha (
) sa bilog kung ang
sitwasyon ay gumagawa ng tama at malungkot na mukha
(
) kung hindi.
1. Itinatapon ni Luisa ang plastic na pinagbalutan ng
kanyang sandwich sa labas ng bintana ng kanilang
sasakyan.
2. Nagtanim si Mang Benito ng mga punong pamalit sa mga
punong natumba noong nagdaang bagyo.
3. Ang mga tao sa lungsod ng Pasig ay sumusunod sa
proyektong paghihiwalay-hiwalay ng mga nabubulok at
di nabubulok na basura. Naipagbibili pa nila ang mga
basurang di nabubulok.
4. Galit na galit si Aling Lusing dahil binabaha ang kanilang
lugar pero tuwing gabi’y palihim niya pa ring itinatapon
ang kanyang basura sa gilid ng ilog.
5. Inililipat na ng gobyerno ang mga taong nakatira sa
mumunting bahay na nakatayo sa gilid ng ilog Pasig dahil
hindi sila ligtas doon. Sumunod ang mga tao kaya’t
naging mas ligtas sila sa kanilag nilipatan.
Mahusay! Alam mo na ang mga dapat gawin upang
makatulong sa pangangalaga sa inyong kapaligiran.
Tara alamin na natin ang ating bagong aralin!
ARALIN
Ang posisyon ng mga tao ay maaring matukoy batay sa iba
pang mga kasama niya.
Ang batayang posisyon o reference point ay mahalaga sa
paglalarawan ng posisyon ng isang tao o mga bagay upang
maibigay ang tama o eksaktong posisyon nito.
Masdan ang larawan. Ang reference point o batayang
posisyon sa larawan ay ang tutang si Brownie.
Si nanay ay
nasa kanan
ni ate.
Si ate ang
reference
point o
batayang
posisyon.
Si ate ay
nasa gitna
nina nanay
at bunso.
Figure 1
Si bunso
ang nasa
kaliwa ni
ate.
Miguel
Francis
Pag-aralan natin ang Figure 2. Si Miguel
ang reference point o batayang posisyon
sa larawan. Kaya masasabi natin ang
posisyon ni Francis ay nasa kaliwa siya ni
Miguel.
Miguel
Francis
Figure 2
Kung si Francis naman ang reference point
o batayang posisyon sa larawan.
Masasabi nating nasa kanan niya si
Miguel.
Figure 3
Pagmasdan naman natin ang larawan ng tradisyonal na
larong Hilahang Lubid o Tug of War. Mapapansin ninyo na ang
bawat pangkat ng manlalaro ay may nasa harap o unahan at
likuran o dulo. Ang kanilang batayang posisyon ay ang nasa
harap o unahan ng bawat pangkat.
Batayang posisyon
o reference point
dulo o
likuran
Unahan o
harapan
Figure 5
dulo o
likuran
Sa anu-ano pang mga sitwasyon sa tunay na buhay
magagamit ang kaalaman mo tungkol sa paglalarawan sa
posisyon ng isang tao kaugnay sa posisyon ng iba pang tao gamit
ang mga salitang iyong natutunan.
Ang kaalaman tungkol sa paglalarawan
sa posisyon ng isang tao batay sa
posisyon ng iba pang tao gamit ang mga
salitang natutunan ay
magagamit natin sa tunay na buhay.
Katulad ng ipinapakita sa Figure 6. Sa
inyong tahanan kapag kakain na kayo may posisyon din ang
bawat pamilya. Alam ninyo ang inyong pwesto sa hapag-kainan.
Katulad ng posisyon mo noong
pumapasok ka sa paaralan at nagkikitakita pa tayo, kung saan dapat ang
iyong upuan at alam mo ang iyong mga
katabing kaklase. Maging sa mga
programa sa paaralan, kung kasali ka sa
pangkatang presentasyon katulad ng
sayaw, awit, sabayang pagbigkas, at
marami pang iba, may mga posisyong
ibinibigay ang inyong guro o
tagapagsanay.
Sa paglalaro ay may posisyon din.
Katulad ng paglalaro ng luksong lubid,
ang taya ay nasa kanan at kaliwa
samantalang ang tumitira ay nasa gitna.
Sa mga
kompetisyon sa
paglalaro ay
may mga posisyon ding tinatandaan ang
mga manlalaro katulad ng basketball,
baseball, at iba pang laro.
Ang batayang posisyon o reference point ay pangunahing
gabay upang maihambing o matukoy ang posisyon ng tao. Ito
ang batayan ng paglipat-lipat o paggalaw ng isang tao.
Ngayon malinaw na sa inyo ang tungkol sa mga salitang
ginagamit sa pagtukoy sa posisyon ng isang tao.
Halika! Higit pa nating alamin ang tungkol sa posisyon ng
isang tao at ang kaugnay na posisyon nito sa pamamagitan ng
pagsagot sa mga gawain sa pagsasanay.
MGA PAGSASANAY
Subukan nating alamin at tukuyin ang posisyon ng bawat
tao sa mga sumusunod na pagsasanay.
Pagsasanay 1: Nasaan Siya?
Panuto: Tukuyin ang posisyon na bawat tao sa larawan.
Kompletuhin ang pahayag sa bawat pangungusap.
1. Ang mga bata ay nasa
ng taga-ulat sa telebisyon.
harap
gitna
kanan
likod
2. Ang mga magulang ay nasa
ng kanilang mga anak.
ibaba
gitna
kaliwa
likod
3. Ang anak ay nasa
ng kanyang nanay.
harap
gitna
dulo
likod
4. Ang beybi ay nasa
kanyang ama.
harapan gitna
unahanunahan
Lina
Edith
Marlon
Aiza
ng
kanan
likod
5. Ang magpipinsan ay pumila
para sa ibibigay na gamit pampaaralan ng Kapitan ng
Barangay. Si Aiza ang nasa
ng pila.
gitna hulihan unahan likuran
ibabaunahanunahan
Pagsasanay 2: Paglalarawan ng “Family Picture”
Panuto: Pag-aralan ang larawan ng pamilya Santos. Isulat ang
tamang salitang naglalarawan sa posisyon ng bawat miyembro
ng pamilya. Pumili ng salita sa loob ng kahon.
tabi
unahan
Arnel
kaliwa
likod
Lolo Simon
kanan
gitna
Tatay Berting
Lola Maria
Nanay
Diane
Alice
1. Kung kasali ang kanilang alagang aso si Lola Maria ay nasa
________________.
2. Si nanay Diane at lola Maria ay nasa _____________ ni tatay
Berting.
3. Si tatay Berting ay nasa _____________ ni lola Maria.
4. Si Arnel ay nasa ________________ ni lolo Simon.
5. Sina Arnel at Alice ay nasa ________________.
Pagsasanay 3: Ang Tumbang Preso
Panuto: Pag-aralan ang larawan ng magkakaibigan. Buuin ang
mga pangungusap na naglalarawan sa posisyon ng bawat isa.
Gamitin ang mga salita mula sa kahon.
likuran
kanan
gitna
harap kaliwa
Hannah
Abbie
Cezar
Naglalaro ng Tumbang Preso ang magkakaibigang Hannah,
Abbie, at Cezar. Kung si Hannah ang batayang posisyon o
reference point si Abbie ang nasa 1. __________________, si Cezar
naman ang nasa 2. ___________________, at siya ang nasa
3.________________ . Si Cezar ang taya kaya siya ay nasa 4.
______________ upang bantayan ang lata. Samantalang ang
dalawang batang nanonood ay nasa kanilang 5._____________
PAGLALAHAT
Paano natin matutukoy at mailalarawan ang posisyon ng isang
tao batay sa posisyon ng isa pang tao? Pag-aralan ang larawan
sa ibaba at tukuyin ang mga posisyon ng mga bata habang
nagbabasa ng paborito nilang aklat. Isulat ang iyong ang mga
sagot sa bawat kahon.
nasa harap
nasa kanan
nasa gitna
nasa kaliwa
nasa dulo
nasa likod
2.
PAGPAPAHALAGA
Mayroon ka bang kaibigan? Mahilig ka bang makipaglaro
sa kanila tulad ng nasa larawan? Maaari mo bang matukoy ang
posisyon ng magkakaibigang Macmac, Alden, at Mario?
Macmac
Joel
Alden
Sino ang nasa kanan?
Sino ang nasa kaliwa?
Sino-sino ang nasa gitna?
Sino-sino ang nasa dulo o likod?
Mario
Natukoy mo ba ang posisyon ng bawat bata sa larawan?
Sino ang ginawa mong batayang posisyon o reference point?
Bakit mahalaga ang pagkakaroon ng batayang posisyon sa
pagtukoy sa posisyon ng tao? Mahalaga rin ba sa mga bata ang
pakikipagkaibigan at pakikipaglaro?
PANAPOS NA PAGSUSULIT
Panuto: Isulat sa malinis na papel ang titik ng tamang sagot.
1. Sino ang batayang posisyon o
reference point ng nasa larawan?
Nasa harap ng tatay ang
kanyang anak.
A. anak
B. tatay
C. ang anak at tatay
D. mahirap matukoy
Para sa bilang 2-3. Pagaralan ang posisyon ng
magkakaibigang Cathy,
Dervie, at Alvin.
Cathy
Dervie
Alvin
2. Ano ang posisyon ni Dervie sa larawan?
A. nasa kaliwa ni Alvin
B. nasa kanan ni Cathy
C. nasa likod nina Cathy at Alvin
D. nasa gitna nina Cathy at
Alvin
3. Sino ang katabi ni Cathy?
A. Si Cathy
B. Si Alvin
C. Si Dervie
D. Cathy at Alvin
4. Nasa parke ang pamilya Cruz. Pag-aralan ang kanilang
posisyon? Nasaan sina kuya at bunso?
bunso
Nanay
kuya
tatay
A. Nasa tabi ni nanay at tatay.
B. Nasa gitna nina tatay at nanay.
C. Nasa harap nina nanay at tatay
D.Nasa likod nina nanay at tatay
5. Nagkakasayahan ang magpipinsang Charlotte, Nicole, Francis,
Lalaine, at Mark. Ano ang posisyon ng magpipinsan kung si
Frances ang pagbabatayan ng posisyon o reference point?
Charlotte
Nicole
Frances
Lalaine
Mark
A. Sina Charlotte at Nicole ay nasa kaliwang bahagi. Sina
Lalaine at Mark ay nasa kanang bahagi.
B. Sina Charlotte at Nicole ay nasa kanang bahagi. Sina
Lalaine at Mark ay nasa kaliwang bahagi.
C. Sina Charlotte at Nicole ay nasa harapang bahagi. Sina
Lalaine at Mark ay nasa likurang bahagi.
D. Sina Charlotte at Nicole ay nasa gilid na bahagi. Sina
Lalaine at Mark ay nasa likurang bahagi.
Sanggunian
Sacatropes, Arthur DC., et al. Science Learner’s Material 3.
Kagawaran ng Edukasyon at Lexicon Press, Inc.
Pilipinas: Lungsod ng Pasig, 2014.
Pilipinas. Lungsod ng Quezon.2019.
Alma M. Dayag. Pinagyaman Pluma 3 pahina 246. (K-12) Ikalawang Edisiyon.
PHOENIX PUBLISHING HOUSE INC.
Pilipinas. Lungsod ng Quezon.2019
https://www.google.com
https://www.canva.com
https://www.google.com/search?q=pixabay+traditional+Fipilino+games&tbm=isch&ved=2ahUKEwiJ
yZi80OrrAhUHg5QKHTYbAX0Q2cCegQIABAA&oq=pixabay+traditional+Fipilino+games&gs_lcp=CgNpbWcQA1ChmwFYrrsBYKrQAWgA
cAB4AIABZogB9ASSAQM4LjGYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=img&ei=GtgX4ntNIeG0gS2toToBw&bih=629&biw=1366&hl=en#imgrc=qcKHJ64rj6EObM&imgdii=aj2PMGeEO
MC7SM
https://www.google.com/search?q=pixabay%2C+3+filipino+kids+going+to+school&tbm=isch&ved=2
ahUKEwiittWFuOzrAhUezYsBHe7KBtQQ2cCegQIABAA&oq=pixabay%2C+3+filipino+kids+going+to+school&gs_lcp=CgNpbWcQA1CmiQdYhKsH
YPOuB2gAcAB4AIABS4gBsgiSAQIxNpgBAKABAaoBC2d3cy13aXotaW1nwAEB&sclient=img&ei=y15hXKkIZ6ar7wP7pWboA0&bih=629&biw=1366#imgrc=qEN1VZN4CMhHpM&imgdii=00R6CANdLyaENM
https://www.google.com/search?q=pixabay%2C+filipino+family+picnic&tbm=isch&ved=2ahUKEwjc8
r2SvOzrAhX2wIsBHWMmDc4Q2cCegQIABAA&oq=pixabay%2C+filipino+family+picnic&gs_lcp=CgNpbWcQA1C6elienwJguKcCaARwAH
gAgAFaiAHzEZIBAjMymAEAoAEBqgELZ3dzLXdpei1pbWfAAQE&sclient=img&ei=GGNhX9yGCvaBr7wP
48y08Aw&bih=629&biw=1366#imgrc=zKgvgOEcV_pUzM&imgdii=6BFXL5RssAmaWM
https://www.google.com/search?q=pixabay%2C+filipino+teens+party&tbm=isch&ved=2ahUKEwjN2
eTRxezrAhWDzYsBHfw_Cb8Q2-
cCegQIABAA&oq=pixabay%2C+filipino+teens+party&gs_lcp=CgNpbWcQA1AAWABgu9YNaABwAHgA
gAEAiAEAkgEAmAEAqgELZ3dzLXdpei1pbWc&sclient=img&ei=DG1hX82jM4Obr7wP_P-kAs&bih=629&biw=1366#imgrc=SrZuoTJa2zXMeM