732014-azizullo ppt
Mavzu: Tezlik datchiklari
Reja:


Datchik
Burchak tezligi datchigi
Farg’ona Politexnika Instituti


Farg’ona Politexnika Instituti
Mexanika-mashinasozlik fakulteti 37-20 M va R guruh talabasi Ma’rufjonov
Azizulloning Mexatron modular va ularni konstruksiyasi fanidan
Mustaqil ishi
Datchik (ruscha), birlamchi oʻzgartirgich — oʻlchanayotgan
fizik kattalik (bosim, temperatura, elektr kuchlanish, siljish
va b.)ni uzatish, unga ishlov berish va qayd qilish uchun
signal (odatda, elektr signal)ga aylantirib beradigan vosita.
Oʻlchash, signal yoki rostlash qurilmalari tizimining muhim
qismi; sezgir elementi tekshirilayotgan miqdorlar (bosim,
temperatura, tezlik, yorugʻlik kuchi, elektr toki, kuchlanish
va b.) taʼsirini sezadi. Ishi elektr qarshiligi, sigʻim,
induktivlikka, shuningdek, nazorat qilinadigan mexanik,
akustik, issiqlik, elektr, optik, magnit kattaliklar taʼsir
etganda elektr yurituvchi kuch (e. yu. k.) hosil boʻlishiga
asoslangan D.lar (sigim datchigi, induktiv D., induksion D.
va h. k.) keng tarqalgan. Elektr zanjirlarida kontaktlarning
ulanib-uzilishiga asoslangan D.lar (kontakt datchigi) va
elektr mashina D.lari ham bor. Ishlab chiqarish
jarayonlarini avtomatlashtirish va ilmiy tadqiqot ishlarining
amaliy kis-mini bajarishda ishlatiladi. D. avtomatika va
telemexanika qurilmalarining muhim qismi hisoblanadi.
Datchik (ruscha), birlamchi oʻzgartirgich — oʻlchanayotgan
fizik kattalik (bosim, temperatura, elektr kuchlanish, siljish
va b.)ni uzatish, unga ishlov berish va qayd qilish uchun
signal (odatda, elektr signal)ga aylantirib beradigan vosita.
Oʻlchash, signal yoki rostlash qurilmalari tizimining muhim
qismi; sezgir elementi tekshirilayotgan miqdorlar (bosim,
temperatura, tezlik, yorugʻlik kuchi, elektr toki, kuchlanish
va b.) taʼsirini sezadi. Ishi elektr qarshiligi, sigʻim,
induktivlikka, shuningdek, nazorat qilinadigan mexanik,
akustik, issiqlik, elektr, optik, magnit kattaliklar taʼsir
etganda elektr yurituvchi kuch (e. yu. k.) hosil boʻlishiga
asoslangan D.lar (sigim datchigi, induktiv D., induksion D.
va h. k.) keng tarqalgan. Elektr zanjirlarida kontaktlarning
ulanib-uzilishiga asoslangan D.lar (kontakt datchigi) va
elektr mashina D.lari ham bor. Ishlab chiqarish
jarayonlarini avtomatlashtirish va ilmiy tadqiqot ishlarining
amaliy kis-mini bajarishda ishlatiladi. D. avtomatika va
telemexanika qurilmalarining muhim qismi hisoblanadi.

Tezlik datchiklari, tezlikni aniqlash va o'lchash uchun ishlatiladigan elektronik
vositalardir. Bular, hujayrali datchiklar yoki infratexnologiyalardan foydalanib tezlikni
o'lchash uchun ishlatiladi.


Tezlik datchiklari turli sohalarda foydalaniladi, masalan:
1. Transport sohasi: Tezlik datchiklari avtomobillar, poyezdlar, samolyotlar va boshqa
transport vositalaridagi tezlikni aniqlash uchun ishlatiladi. Bu datchiklar tezlikning aniq
o'lchamini olish uchun tezlikni o'lchab beradigan usullardan foydalanadi.
2. Sog'liqni saqlash sohasi: Tezlik datchiklari sog'liqni saqlash sohasida ham
foydalaniladi. Masalan, pulsimetr tezlik datchigi, odamning yurish tezligini va qonning
tezligini o'lchaydi. Bu datchiklar tibbiy sohalarda pulsining va qon tezligining normal
miqdorini aniqlashga yordam beradi.






3. Sanoat sohasi: Tezlik datchiklari sanoat sohasida tezlikni o'lchash va boshqa
jarayonlarni boshqarish uchun ishlatiladi. Masalan, tezlik datchiklari mashinani ish
tezligini, tezlikni va boshqa parametrlarni boshqarish uchun foydalaniladi.
4. Sport sohasi: Tezlik datchiklari sport sohasida ham keng qo'llaniladi. Misol uchun,
futbol, basketbol yoki tenis rejalarida top tezligini o'lchash uchun tezlik datchiklari
ishlatiladi.
Tezlik datchiklari ko'plab turdagi tezlikni o'lchash usullariga ega bo'lishi mumkin,
masalan, radarlar, lazerli datchiklar, GPS, akustik datchiklar va boshqa turlari mavjud.
Tezlik datchiklari, tezlikni aniq o'lchash uchun juda foydali bo'lgan texnologiyalardan
biridir. Ular avtomatlashtirish, boshqarish va monitoring sohalarida keng qo'llaniladi.
Tezlik datchiklari, tezlikni aniqlash va o'lchash uchun turli texnologiyalardan
foydalanadigan vositalardir. Bu datchiklar, bir nechta sohalarda foydalaniladi va ulardan
turli maqsadlarga erishish mumkin. Quyidagi tezlik datchiklari turida ko'proq
ma'lumotlar keltirilgan:







1. Radarlar: Radarlar radio tezligi ilovasini ishlatib, yashirin vaqtli sinovlar tuzilishida
tezlikni aniqlash uchun ishlatiladi. Radarlar avtomobillar, avialiniyalarda, havo
radarlarida va hujumiy tizimlarda ishlatiladi.
2. GPS (Global Positioning System): GPS tezlik datchiklari, global navigatsiya tizimi
orqali o'rtacha tezlikni aniqlash uchun ishlatiladi. Bu datchiklar, navigatsiyali vositalarda,
sport rejalarida, turistik qo'llanmalarda va logistika tizimlarida foydalaniladi.
3. Lazerli datchiklar: Lazerli tezlik datchiklari, lazer nurining yorqinlikning o'zgarishini
o'lchash uchun ishlatiladi. Bu datchiklar avtomobillarda tezlikni aniqlash uchun,
o'zgaruvchan tezlik belgilari va sport rejalarida foydalaniladi.
4. Ultrasonik datchiklar: Ultrasonik tezlik datchiklari, ultrasonik talqinlarni yuborib
qaytib kelib o'zgarishni o'lchash uchun ishlatiladi. Bu datchiklar masofa o'lchashda,
robotika sohasida va mahsulotlarini to'ldirish tizimlarida foydalaniladi.
5. Akustik datchiklar: Akustik tezlik datchiklari, tizma yoki ob'ektlar bilan aloqador
shovqinlarni qaytib kelib o'zgarishni o'lchash uchun ishlatiladi. Bu datchiklar suv
maydonida tezlikni o'lchashda, o'rtacha tezlikni aniqlashda va tibbiy sohada
foydalaniladi.
6. Hujayrali datchiklar: Hujayrali tezlik datchiklari, biror ob'ektning hujayrasi orqali
tezlikni o'lchash uchun ishlatiladi. Bu datchiklar avtomobillarda, robotika sohasida va
sport rejalarida foydalaniladi.
Tezlik datchiklari jismoniy monitoringda, transport sohasida, sanoat sohasida, tibbiyotda,
sport rejalarida va boshqa sohalarda keng qo'llaniladi. Ulardan foydalanish orqali tezlikni
aniq o'lchash, xavfsizlikni ta'minlash va jarayonlarni boshqarish imkonini beradi.
http://kompy.info