GRAMAT YKA PolsKA
w CwiCzeniACh dlA obCoKRAjowCów
Wiesław Tomasz Stefańczyk
Agnieszka Dixon
Telegram: @polskigram
GRAMAT YKA POLSKA
W CWICZENIACH
DLA OBCOKRAJOWCÓW
Wiesław Tomasz Stefańczyk
Agnieszka Dixon
Telegram: @polskigram
Redaktor prowadzący: Joanna Waszkiewicz-Siara, Mariusz Siara
Redakcja: dr Michalina Rittner, dr Anna Socha-Michalik, Małgorzata Jasińska-Panek
Korekta językowa: Dominika Ładycka, Aneta Łobaza, Mariusz Siara, Joanna Waszkiewicz-Siara
Projekt okładki: Grażyna Smalej
Projekt graficzny i skład: Pracownia Słowa
Dobór materiału graficznego: Joanna Waszkiewicz-Siara, Aneta Łobaza
Autorstwo koncepcji układu i części teoretycznej
i wybranych zadań w części praktycznej: prof. dr hab. Wiesław Tomasz Stefańczyk
Autorstwo części praktycznej: Agnieszka Dixon
Copyright © by Prolog Publishing, Kraków 2023
Wydanie I
ISBN 978-83-67351-17-1
Wydawnictwo PROLOG
ul. Bronowicka 37, 30-084 Kraków
tel. +48 (12) 638 45 25
e-mail: books@prolog.edu.pl
www.prologpublishing.com
Telegram: @polskigram
***11846***
spis treści
Wstęp
5
Rodzaj gramatyczny
1.1 rodzaj gramatyczny
To jest książka, a to jest zeszyt.
1.2 rodzaj gramatyczny
To jest dentysta, a to jest
sprzedawczyni.
1.3 rodzaj gramatyczny
Ciekawy album, ciepła noc.
wyjątki
1.4 rodzaj gramatyczny
podsumowanie
6
8
10
12
Rzeczownik
2.1 przypadek
To jest mój brat.
Znasz mojego brata?
2.2 biernik liczby pojedynczej
Mam brata i siostrę.
2.3 biernik
Idę na koncert. Jadę w Alpy.
2.4 biernik
Kupiłem citroëna. Jem banana.
2.5 biernik
Mam siostrę. Idę na obiad.
Mam citroëna.
podsumowanie
2.6 dopełniacz (possesivus)
Czyj jest…? Czyja jest…?
Czyje jest…?
2.7 dopełniacz (partitivus)
Proszę filiżankę kawy.
2.8 dopełniacz (negativus)
Nie ma zeszytu i książki.
2.9 dopełniacz
Idę do kina.
2.10 dopełniacz
Szukam zeszytu.
podsumowanie
2.11 miejscownik
Mieszkam w Krakowie.
2.12 miejscownik
Spotkamy się po wykładzie.
2.13 miejscownik – dopełniacz – biernik
Byłem na koncercie.
Wracam z koncertu.
2.14 narzędnik
Rozmawiałam z profesorem.
2.15 narzędnik
Jestem studentką.
2.16 dopełniacz – biernik – narzędnik
Nad morze. Nad morzem.
2.17 celownik
Kupiłem kwiaty matce.
2.18 wołacz
Kasiu, czy możesz mi pomóc?
Panie profesorze, chciałbym
z panem porozmawiać.
2.19 rzeczownik liczby pojedynczej
podsumowanie
Idę do restauracji na obiad.
14
16
18
20
22
24
26
28
30
32
34
36
38
40
42
44
46
48
2.20 rzeczownik liczby pojedynczej
podsumowanie (cd.)
Dostałam nową wiadomość.
2.21 mianownik liczby mnogiej
To są zeszyty, a to są książki.
2.22 biernik liczby pojedynczej i mnogiej
Kupuję książkę i zeszyty.
2.23 mianownik liczby mnogiej
rzeczowników męskoosobowych
To jest student, a to są studenci.
2.24 mianownik rzeczowników
męskoosobowych
To są Amerykanie, a to są Rosjanie.
2.25 biernik rzeczowników
męskoosobowych
Mamy dobrych piłkarzy.
2.26 biernik liczby mnogiej
Mam kuzynki i kuzynów.
2.27 dopełniacz liczby mnogiej
Mam kuzynki i kuzynów.
2.28 dopełniacz cząstkowy
Proszę słoik miodu
i pół kilo porzeczek.
2.29 miejscownik liczby mnogiej
Byliśmy w górach.
2.30 narzędnik liczby mnogiej
Rozmawiałem z rodzicami.
2.31 celownik liczby mnogiej
Kupiliśmy prezent rodzicom.
2.32 nazwiska i nie tylko
Znam Agnieszkę Nowak.
Znam Marka Nowaka.
2.33 plurale tantum
To są nożyczki, a to są okulary.
2.34 liczba mnoga
To są studentki, a to są studenci.
podsumowanie
52
54
56
58
60
62
64
66
68
70
72
74
76
78
80
Przymiotnik
3.1 rodzaj przymiotnika, mianownik
liczby pojedynczej
Tomasz jest wysoki,
a Maria jest niska.
3.2 biernik liczby pojedynczej
Masz miłą i ładną dziewczynę.
3.3 dopełniacz liczby pojedynczej
Nie lubię gorzkiej czekolady.
3.4 miejscownik liczby pojedynczej
Byliśmy na dobrym filmie.
3.5 narzędnik liczby pojedynczej
Rozmawiałem z miłą dziewczyną.
3.6 celownik liczby pojedynczej
Pomagam małej dziewczynce.
3.7 wołacz liczby pojedynczej
Szanowny Panie…
3.8 mianownik i biernik liczby mnogiej
To są ładne dziewczyny.
3.9 formy męskoosobowe
To są dobrzy aktorzy.
82
84
86
88
90
92
94
96
98
3.10 biernik liczby mnogiej, formy
męskoosobowe przymiotnika
Mam nowych sąsiadów.
3.11 dopełniacz liczby mnogiej
Nie lubię słodkich jabłek.
3.12 narzędnik liczby mnogiej
Rozmawiałem z miłymi
dziewczynami.
3.13 celownik liczby mnogiej
Pomagałem młodszym kolegom.
3.14 miejscownik liczby mnogiej
Marzę o dalekich podróżach.
3.15 odmiana mieszana
Znany artysta.
3.16 odmiana nazwisk
Spotkałem Jana Kowalskiego
i Monikę Nowicką.
3.17 stopniowanie przymiotnika
Marek jest lepszym kolegą niż Jacek.
3.18 stopniowanie przymiotnika
Sok jest lepszy niż woda.
3.19 ABC odmiany przymiotnika
Moi bracia są wysocy.
100
102
104
106
108
110
112
114
116
118
Przysłówek
4.1 przysłówek
Jak się masz? Dziękuję, dobrze.
4.2 stopniowanie przysłówka
Jak się czujesz? Dziękuję,
dzisiaj lepiej niż wczoraj.
4.3 stopniowanie przysłówka (cd.)
Jak się czujesz? Dziękuję, dzisiaj
lepiej niż wczoraj.
120
122
124
Zaimek
5.1 zaimek osobowy – mianownik
On jest sympatyczny,
a ona jest miła.
5.2 zaimek osobowy – biernik
Widziałem cię wczoraj.
5.3 zaimek osobowy – dopełniacz
Kupiłem dla niej prezent.
5.4 zaimek osobowy – celownik
Podaj mi, proszę, cukier.
5.5 zaimek osobowy – narzędnik
Chcę z tobą porozmawiać.
5.6 zaimek osobowy – miejscownik
Często myślę o tobie.
5.7 ABC zaimka osobowego
Często myślę o tobie.
5.8 zaimek dzierżawczy – odmiana
Znam twoją dziewczynę.
5.9 zaimek ogólnodzierżawczy
Idź do swojego pokoju.
5.10 zaimek wskazujący
Czy czytałaś tę książkę?
5.11 zaimek względny który
i nieokreślony żaden, każdy
Dziewczyna, z którą wczoraj
rozmawiałeś, jest moją sąsiadką.
126
128
130
132
134
136
138
140
142
144
146
50
3
Telegram: @polskigram
5.12 zaimek nieokreślony
ktoś, coś, nikt, nic
Chcę ci coś powiedzieć.
5.13 zaimek zwrotny
Jak się czujesz?
148
150
Liczebnik
6.1 liczebnik główny
Mam jedną siostrę.
6.2 liczebnik główny
Mam dwadzieścia jeden lat.
6.3 liczebnik porządkowy
Dzisiaj jest drugi października.
6.4 liczebnik porządkowy
Spotkamy się o siódmej.
152
154
156
158
Czasownik
7.1 najczęściej używane czasowniki
być, mieć
Jestem Anna.
7.2 bezokolicznik
Lubię grać w piłkę.
7.3 czas teraźniejszy – podział
na koniugacje
Słucham muzyki.
7.4 czas teraźniejszy – koniugacja
-ę, -esz
Jak żyjesz?
7.5 czas teraźniejszy – koniugacja
-ę, -esz (cd.)
Jak żyjesz?
7.6 czas teraźniejszy – wybrane
czasowniki nieregularne
Czy możesz mi pomóc?
7.7 czas przeszły
Wczoraj byłam w kinie.
7.8 czas przeszły
Wczoraj nie miałem czasu.
7.9 czas przeszły
Zaczęłam się uczyć polskiego.
7.10 czas przeszły
Wczoraj poszedłem do kina.
7.11 czas przeszły (cd.)
Wczoraj poszedłem do kina.
7.12 czas przyszły
Jutro będę robić zakupy.
7.13 czas przyszły
Będę się uczyła.
7.14 tryb przypuszczający
Co chciałbyś dzisiaj robić?
7.15 tryb przypuszczający
Gdybym był bogaty…
7.16 proszę + bezokolicznik
Proszę mówić wolniej!
7.17 tryb rozkazujący czasowników
być, mieć
Bądź grzeczny!
7.18 tryb rozkazujący
Baw się dobrze!
7.19 czasowniki modalne
Przepraszam, ale muszę już iść.
7.20 czasownik modalny powinien
Powinieneś się więcej uczyć.
7.21 czasowniki modalne nieodmienne
Należy się uczyć.
160
162
164
166
168
170
172
174
176
178
180
182
184
186
188
190
192
194
196
198
200
7.22 aspekt – wprowadzenie
Chcę ci coś powiedzieć.
7.23 aspekt a czas przeszły
Przez godzinę czytałem książkę.
7.24 aspekt a czas przyszły
Wieczorem zadzwonię do ciebie.
7.25 czasowniki ruchu – wprowadzenie
Idę do sklepu.
7.26 czasowniki ruchu a aspekt
W sobotę pójdziemy do kina.
7.27 czasowniki ruchu – frequentativa
Rzadko jeżdżę taksówką.
7.28 czasownik
Czytam i powtarzam.
podsumowanie
7.29 czasownik
Wieczorem zjemy dobrą kolację.
podsumowanie (cd.)
202
204
206
208
210
212
214
216
Składnia
8.1 pytania rozstrzygające
Czy Ania jest twoją przyjaciółką?
218
8.2 konstrukcje temporalne
Trzy lata temu byłam w Paryżu.
220
8.3 konstrukcje temporalne
Czytałem ciekawą książkę
(przez) całą noc.
222
8.4 konstrukcje temporalne
Przyjdę do was na chwilę.
224
8.5 konstrukcje temporalne
Codziennie uprawiam sport.
226
8.6 typy zdań pytających
O co pytałaś?
228
8.7 typy zdań pytających
Po co oni tu przyszli?
230
8.8 szyk wyrazów w zdaniu
Ania czyta książkę.
232
8.9 podmiot po czasowniku
Bolała ją głowa.
234
8.10 szyk wyrazów w zdaniu
bezpodmiotowym
Mamo, nudzi mi się.
236
8.11 podmiot a liczba i rodzaj czasownika
Nie ma ich tutaj.
238
8.12 podmiot a liczba i rodzaj czasownika
Na lotnisku było dużo pasażerów. 240
8.13 orzeczenie złożone a przypadek
rzeczownika
Janek jest sportowcem.
242
8.14 zdania przeczące
Nikogo nie widziałam.
244
8.15 formy grzecznościowe
Czy może pani powiedzieć…
246
8.16 typy zdań współrzędnych
Czytam książkę i słucham muzyki. 248
8.17 typy zdań współrzędnych
Nie znam ani Jana, ani Marii.
250
8.18 zdania współrzędne
A jednak nie poszedł do szkoły.
252
8.19 zdania współrzędne
Myślę, więc jestem.
254
8.20 zdania współrzędne
Albo jutro, albo w sobotę.
Sok czy woda?
256
8.21 typy zdań podrzędnych
ze spójnikiem że
Wiem, że nic nie wiem.
258
8.22 typy zdań podrzędnych ze
spójnikami bo, ponieważ, dlatego że
Nie pójdę z wami do kina, ponieważ
mam dużo obowiązków.
260
8.23 typy zdań podrzędnych ze
spójnikami choć, chociaż, mimo że, niż
Poszła do szkoły, chociaż była chora. 262
8.24 typy zdań podrzędnych
ze spójnikami jeżeli, jeśli, jak, czy
Jeśli masz czas, możemy pójść
do kawiarni na kawę.
264
8.25 typy zdań podrzędnych
ze spójnikami gdy, kiedy, jak
Gdy będę miała czas, odwiedzę was. 266
8.26 typy zdań podrzędnych z zaimkami
jakie, skąd, dokąd, którędy
(w funkcji wskaźników zespolenia)
Nie wiem, którędy mam jechać.
268
8.27 typy zdań podrzędnych
z zaimkami kto, co
Nie wiem, o kim mówisz.
270
8.28 typy zdań podrzędnych ze spójnikami
jeśliby, jeżeliby, gdyby, jakby
Zadzwoń, jeżelibyś miała czas.
272
8.29 typy zdań podrzędnych ze
spójnikami (a)żeby, aby, by
Robert pracuje, żeby mieć
pieniądze na wakacje.
274
8.30 typy zdań podrzędnych
z zaimkiem względnym który
To jest nauczyciel, który mnie uczył
języka polskiego.
276
8.31 składnia
Gdybyście mieli czas, moglibyście
mnie odwiedzić.
podsumowanie
278
8.31 składnia
Gdybyście mieli czas, moglibyście
mnie odwiedzić.
podsumowanie (cd.)
280
Przyimek
9.1 przyimki łączące się z dopełniaczem
Idziemy do kina.
282
9.2 przyimki łączące się z dopełniaczem
Mam coś dla ciebie.
284
9.3 przyimki łączące się z biernikiem
Jedziemy na Słowację.
286
9.4 przyimki łączące się z biernikiem
Jedziemy w góry.
288
9.5 przyimki łączące się z narzędnikiem
Byliśmy nad morzem.
290
9.6 przyimki łączące się
z miejscownikiem
Byliśmy na Węgrzech.
292
9.7 przyimek
Wracam znad morza.
podsumowanie
294
Klucz
4
Telegram: @polskigram
296
Od AutoróW
Podręcznik Gramatyka polska w ćwiczeniach dla obcokrajowców przeznaczony jest dla osób początkujących
i średniozaawansowanych pragnących poznać strukturę
gramatyczną języka polskiego.
Podręcznik składa się z dwu części: teoretycznej oraz
ćwiczeń. Część teoretyczna obejmuje podstawowe wiadomości z zakresu imiennych części mowy (rzeczownik,
przymiotnik, liczebnik, zaimek), fleksję werbalną oraz tradycyjną składnię. Część ćwiczeniowa ma na celu praktyczne zastosowanie wiedzy gramatycznej przedstawionej
w części teoretycznej. Każda jednostka lekcyjna składa sie
z części teoretycznej, przedstawiającej jedno zagadnienie
teoretyczne lub jego fragment (strony lewe) oraz części
ćwiczeniowej (strony prawe). Ze względu na początkującego lub średniozaawansowanego odbiorcę pewne zagadnienia gramatyczne są w podręczniku pominięte.
Podręcznik napisany jest przystępnym językiem. Dla ułatwienia odbioru terminy gramatyczne są podawane zarówno po polsku, jak i po łacinie.
Autorzy żywią nadzieję, że oddawany do rąk Odbiorców
podręcznik pozwoli im poznać tajniki gramatyki polskiej
oraz poprawnie posługiwać się językiem polskim.
Wykaz skrótów:
m. = rodzaj męski = m. = masc. = masculinum = masculina
ż. = rodzaj żeński = f. = fem. = femininum = feminina
n. = rodzaj nijaki = n. = neut. = neutrum = neutra
m. o. = rodzaj męskoosobowy
n. m. o. = rodzaj niemęskoosobowy
lp. = liczba pojedyncza
lm. = liczba mnoga
os. = osoba
cz. = czas
M. = mianownik
D. = dopełniacz
C. = celownik
B. = biernik
N. = narzędnik
Msc. = miejscownik
W. = wołacz
m.in. = między innymi
np. = na przykład
itd. = i tak dalej
zob. = zobacz
Przy wybranych ćwiczeniach zastosowano oznaczenie
gwiazdką. Są to ćwiczenia o wyższym stopniu trudności, dla studentów ambitnych.
Warto zapamiętać
Spółgłoski twarde: b, d, f, g, (c)h, k, ł, m, n, p, r, s, t, w, z;
Spółgłoski funkcjonalnie (historycznie) miękkie (stwardniałe): c, dz, sz, ż, rz, cz, dż;
Spółgłoski miękkie: ś, ź, ć, dź, ń, l, j.
Wiesław Tomasz Stefańczyk – doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie na Wydziale Polonistyki wykłada przedmioty
językoznawcze. Przez kilka lat pracował jako lektor języka polskiego
w ośrodkach uniwersyteckich Węgier (Pécs, Debreczyn) i Estonii (Tartu,
Tallinn). Jest autorem sześciu książek: Język Polonii węgierskiej, ­Lengyel
alaktan. Fleksja polska, Kategoria rodzaju i przypadka polskiego rzeczownika. Próba synchronicznej analizy morfologicznej, w tym trzech napisanych we współautorstwie: Po tamtej stronie Tatr, Poola keel. Podręcznik
języka polskiego dla Estończyków, Słownik estońsko-polski oraz ponad
stu artykułów dotyczących językoznawstwa porównawczego polsko-węgierskiego oraz morfologii współczesnego języka polskiego.
Agnieszka Dixon – absolwentka filologii romańskiej, podyplomowych studiów JPJO, psychologii stosowanej i psychoterapii.
Wykształcenie zdobywała kolejno na Uniwersytecie Pedagogicznym i Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, University of Essex w Wielkiej Brytanii, Tavistock and Portman NHS
FT w Londynie. Obecnie doktorantka na University of Exeter.
Członkini Stowarzyszenia Bristol zrzeszającego polskich i zagranicznych nauczycieli kultury polskiej i JPiO. Od 2010 roku
mieszka w Wielkiej Brytanii, gdzie pracuje klinicznie i prowadzi
badania naukowe w dziedzinie psychologii. W jej obszarze zainteresowań szczególne miejsce zajmują psychoanaliza, etnolingwistyka, antropologia kulturowa i filozofia.
5
Telegram: @polskigram
1.1 rodzaj gramatyczny
rodzaj
gramatyczny To jest książka, a to jest zeszyt.
W języku polskim są trzy rodzaje: męski (masculinum), żeński (femininum) i nijaki (neutrum).
Kto to jest?
Co to jest?
rodzaj męski
To jest ojciec.
To jest syn.
To jest brat.
To jest student.
To jest samochód.
To jest zeszyt.
To jest długopis.
To jest dom.
rodzaj żeński
To jest matka.
To jest córka.
To jest siostra.
To jest studentka.
To jest czekolada.
To jest książka.
To jest ulica.
To jest szafa.
To jest dziecko.
To jest miasto.
To jest radio.
To jest mieszkanie.
To jest słońce.
rodzaj nijaki
Jak można rozpoznać rodzaj gramatyczny?
Odpowiedź jest bardzo prosta. Rzeczowniki rodzaju męskiego kończą się na spółgłoskę (mają końcówkę Ø), rzeczowniki rodzaju żeńskiego mają końcówkę -a, natomiast neutra mają zakończenie -o oraz -e, zobacz tabela:
rodzaj męski
rodzaj żeński
rodzaj nijaki
ojciec
brat
syn
student
samochód
zeszyt
długopis
dom
ogród
garaż
park
matka
córka
siostra
studentka
czekolada
ulica
książka
szafa
woda
kawa
ściana
dziecko
radio
miasto
mieszkanie
słońce
ubranie
zadanie
spotkanie
okno
oko
metro
Warto wiedzieć
Taką strukturę ma około 90% polskich rzeczowników (zob. 1.2, 1.3, 1.4).
6
Telegram: @polskigram
1
Proszę wpisać rzeczowniki do tabelki zgodnie
z ich rodzajem gramatycznym.
2
Proszę zaznaczyć, które części ciała są
rodzaju męskiego, które żeńskiego,
a które nijakiego.
dom słońce kawa miasto drzewo
pies dziecko kobieta chłopak
zdanie samochód ulica adres
telefon telewizja mieszkanie internet
lampa park kawiarnia pogoda
rok godzina szkoła sklep zeszyt
student książka słowo
rodzaj męski
dom,
rodzaj żeński
kawa,
głowa (r.ż.)
oko
czoło
ucho
nos
szyja
ręka
rodzaj nijaki
słońce,
brzuch
udo
palec
noga
kolano
stopa
3
Proszę podpisać produkty spożywcze. Proszę dokończyć wyraz, wpisując,
jeśli to konieczne, odpowiednią końcówkę zgodną z rodzajem gramatycznym.
kaw__
a
mlek__
chleb__
śniadani__
jajk__
obiad__
herbat__
masł__
szynk__
ser__
jogurt__
jabłk__
cukier__
bułk__
czekolad__
ciastk__
dżem__
kotlet__
sałatk__
ryż__
makaron__
mięs__
wod__
zup__
7
Telegram: @polskigram
1.2 rodzaj gramatyczny
rodzaj
gramatyczny To jest dentysta, a to jest sprzedawczyni.
Kto to jest?
Co to jest?
rodzaj męski
To jest dentysta.
To jest artysta.
To jest pianista.
To jest kierowca.
To jest sprzedawca.
rodzaj żeński
To jest sprzedawczyni.
To jest gospodyni.
To jest bogini.
-ista // -ysta
-ca
-yni // -ini
rodzaj nijaki
To jest wiadomość.
To jest nowość.
To jest miłość.
-ość
To jest muzeum.
To jest gimnazjum.
To jest zwierzę.
To jest imię / ramię.
-um
-ę
Rodzaj męski mają m.in. rzeczowniki zakończone na -ista // -ysta, -ca. Masculina zakończone na -a oznaczają
(niemal) bezwyjątkowo mężczyzn (zob. 1.3).
Rodzaj żeński mają rzeczowniki zakończone na -yni // -ini oraz -(o)ść, natomiast nijaki na -um oraz -ę, zob. tabela:
sprzedawczyn
i
ta
dentys
rodzaj męski
rodzaj żeński
rodzaj nijaki
-ysta // -ista
-(o)ść
-um
dentysta
artysta
pianista
polonista
aktywista
wiadomość
radość
miłość
nowość
przyszłość
liceum
gimnazjum
forum
muzeum
akwarium
-ca
-yni // -ini
-ę
kierowca
sprzedawca
znawca
wykładowca
sprzedawczyni
gospodyni
członkini
bogini
imię
ramię
zwierzę
niemowlę
Warto wiedzieć
Taką strukturę ma około 9–10% polskich rzeczowników (zob. 1.1, 1.3, 1.4).
8
Telegram: @polskigram
1
Od podanych rzeczowników proszę utworzyć formy rodzaju żeńskiego.
––
––
––
––
––
––
––
––
artysta
sprzedawca
pianista
egoista
optymista
wychowawca
turysta
władca
art‌ystka
__________________
sprzedawcz‌yni
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
artystka
2
Proszę podkreślić wyrazy rodzaju męskiego.
polityk, ekonomia, kierowca, muzyka, dyrektorka, rewolucjonista, ekonomista, władca, kierownik, polityka,
muzyk, pianista, sprawa, reforma, ekonomistka, kierownica, bandyta, erudyta, terrorystka, władza, reformator,
kierowniczka, dyrekcja, sprawca, banita, rewolucja
3
Proszę utworzyć rzeczowniki rodzaju żeńskiego według podanego wzoru.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
0. łatwy
łatwość
____________________
trudny
radosny
wdzięczny
gościnny
zły
wysoki
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
7. szeroki
8. stary
9. młody
10. głęboki
11. długi
12. odległy
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
4
Poniżej podano nazwy młodych zwierząt, proszę utworzyć według wzoru ich zdrobniałą nazwę.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
szcz‌eniątko
0. szczenię ____________________
(młody pies)
kocię
źrebię
cielę
prosię
pisklę
kurczę
(młody kot)
(młody koń)
(młoda krowa)
(młoda świnia)
(młody ptak)
(młoda kura)
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
kocię, szczenię
9
Telegram: @polskigram
1.3 rodzaj gramatyczny
rodzaj
gramatyczny Ciekawy album, ciepła noc.
wyjątki
Około 1% polskich rzeczowników nie można objąć regułami przedstawionymi w 1.1 i 1.2. Grupę tę, zresztą
nieliczną, tworzą rzeczowniki rodzaju męskiego, głównie z końcówką -a oraz żeńskiego zakończone na spółgłoskę.
O przynależności do rodzaju męskiego decydują głównie czynniki semantyczne (znaczeniowe), są to bowiem najczęściej rzeczowniki oznaczające mężczyzn, np.: tata, sędzia, mężczyzna, poeta, idiota, patriota, inwalida, kolega, starosta, hrabia, dyplomata, a także izolowane wyrazy gość, książę oraz liść, album, kostium.
O przynależności do rodzaju żeńskiego decydują czynniki historyczne, pierwotnie bowiem rzeczowniki
zakończone na spółgłoskę miękką, funkcjonalnie miękką bądź labialną miękką mogły mieć rodzaj żeński.
Obecnie w grupie najczęściej używanych rzeczowników rodzaj żeński mają: wieś, gęś, oś, pierś, gałąź, więź,
postać, sieć, płeć, chęć, pamięć, rtęć, nić, żółć, wilgoć, dobroć, śmierć, ćwierć, gładź, (za-, od-, wy-, s-)powiedź,
­przystań, sień, jesień, czerwień, zieleń, przestrzeń, kieszeń, pogoń, dłoń, broń, skroń, woń, pieśń, przyjaźń, moc,
pomoc, noc, mysz, wesz, rozkosz, twarz, sprzedaż, podaż, straż, kradzież, odzież, młodzież, podróż, rozpacz, ciecz,
rzecz, przełęcz, zdobycz, słodycz, gorycz, stal, kąpiel, sól, myśl, biel, kolej, krew, cerkiew, marchew.
Część z tych rzeczowników przybiera (sufiks -ka) końcówkę -a i funkcjonuje jako regularne femininum, np.:
wieś – wioska, nić – nitka, ćwierć – ćwiartka, marchew – marchewka.
Proces ten jest silniejszy w języku potocznym niż w języku standardowym, stąd np. w języku mówionym
pojawiają się formy typu: mysza, wsza, zamiast standardowych mysz, wesz.
10
Telegram: @polskigram
1
Proszę uporządkować rzeczowniki zgodnie z ich rodzajem gramatycznym.
teść złość gość poeta noc poezja pomoc sędzia pamięć
mysz idiota sól rzecz wieś płeć podróż inwalida twarz
tata jesień patriota dłoń śmierć dobroć gałąź kolega
mężczyzna
rodzaj męski
teść,
rodzaj żeński
złość,
2
Wszystkie poniższe wyrazy zakończone są na -um. Proszę znaleźć i podkreślić pozostałe 4 wyrazy,
które są rodzaju męskiego, a nie nijakiego.
kostium, muzeum, szum, gimnazjum, rum, fatum, seminarium, centrum, tłum, trofeum, album, apogeum, studium
3
Proszę uzupełnić zdania wyrazami z ramki. Proszę zwrócić uwagę na zgodność gramatyczną
przymiotników i rzeczowników.
wieś kieszeń czerwień płeć gałąź dyplomata gość
wieś w województwie świętokrzyskim.
0. Wodacz to mała _____
1.
2.
3.
4.
5.
6.
W 2015 na ekrany kin weszła polska komedia pod tytułem „Słaba __________ ?”
Niewiele osób wie, że polski __________ Ignacy Paderewski był też znanym pianistą.
Nasz samochód został uszkodzony, gdy w czasie burzy spadła na niego ciężka __________ .
W mojej torebce jest dodatkowa __________ na telefon komórkowy.
Przed górskim schroniskiem w Tatrach pojawił się nieproszony i niebezpieczny __________ – niedźwiedź.
Moim ulubionym kolorem jest intensywna __________ .
11
Telegram: @polskigram
1.4 rodzaj gramatyczny
rodzaj
gramatyczny
podsumowanie
Rodzaj gramatyczny w języku polskim można przedstawić następująco:
liczba pojedyncza
1.
2.
3.
wyjątki
rodzaj męski
rodzaj żeński
rodzaj nijaki
-Ø
-a
-o
dom
stół
fotel
pokój
słownik
zeszyt
e-mail
dziewczyna
kobieta
matka
siostra
szkoła
czekolada
muzyka
-ysta // -ista
-(o)ść
-um
dentysta
artysta
rowerzysta
aktywista
miłość
radość
złość
powieść
muzeum
archiwum
gimnazjum
forum
-ca
-yni // -ini
-ę
kierowca
sprzedawca
wykładowca
znawca
gospodyni
sprzedawczyni
członkini
bogini
imię
ramię
zwierzę
niemowlę
mężczyzna
poeta
dyplomata
książę
liść
album
kostium
noc
pomoc
twarz
mysz
podróż
jesień
rzecz
krew
okno
kino
metro
-e
%
90
śniadanie
słońce
serce
910
+/1
Warto wiedzieć
W języku polskim dominują dwa rodzaje, męski i żeński, obejmujące łącznie ponad 90% rzeczowników. Rodzaj nijaki ma niespełna 10% rzeczowników. Największą grupę stanowią masculina
z końcówką -Ø typu student, internet, spam, e-mail oraz feminina zakończone na -a, np.: dziewczyna,
osoba, góra, droga. Grupę tę tworzy ok. 85% ogółu rzeczowników.
12
Telegram: @polskigram
1
Proszę zdecydować, jaki rodzaj gramatyczny mają podane wyrazy.
Pory dnia
r.n. ]
0. rano [ ____
1. południe [____]
2. popołudnie [____]
3. wieczór [____]
Czas
4. noc [____]
Pogoda
r.ż. ]
0. minuta [ ____
1. godzina [____]
2. dzień [____]
3. tydzień [____]
4. miesiąc [____]
5. rok [____]
r.n. ]
0. słońce [ ____
1. wiatr [____]
2. deszcz [____]
3. śnieg [____]
4. mgła [____]
5. chmura [____]
6. księżyc [____]
7. gwiazda [____]
Pory roku
r.ż. ]
0. wiosna [ ____
2. jesień [____]
1. lato [____]
3. zima [____]
13
Telegram: @polskigram
2.1 przypadek
rzeczownik
To jest mój brat. Znasz mojego brata?
W języku polskim funkcje składniowe (np. podmiot, dopełnienie bliższe, dalsze, okoliczniki i in.) wyraża się za pomocą końcówek, np.: To jest samochód Mariusza, Mam siostrę lub przyimków i końcówek, np.: Jadę do Warszawy,
Książka leży na stole.
W języku polskim jest 7 przypadków:
1. Mianownik
kto? co?
2. Dopełniacz
kogo? czego?
3. Celownik
komu? czemu?
4. Biernik
kogo? co?
5. Narzędnik
(z) kim? czym?
6. Miejscownik
(o) kim? czym?
7. Wołacz
-----------
To jest moja siostra.
To jest auto mojej siostry.
Kupiłem prezent mojej siostrze.
Spotkałem moją siostrę.
Rozmawiałem z moją siostrą.
Myślę o mojej siostrze.
Siostro, odwiedź nas.
Najczęściej używanymi
przypadkami są mianownik,
dopełniacz, biernik, a także
miejscownik.
Najrzadziej używanymi
przypadkami są celownik
i wołacz.
Mianownik zajmuje szczególne miejsce w systemie przypadkowym. Od postaci mianownika tworzy się wszystkie
formy przypadków zarówno w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej, np.: dom – domu, domowi, domem, domy, domów, domom, domami, domach.
Mianownik pełni najczęściej funkcję podmiotu (końcówki mianownika zob. 1.1–1.4).
Wybrane przykłady użycia mianownika:
Robert idzie do szkoły.
To jest Robert.
Robert jest wysoki.
To jest dentysta.
Dentysta pracuje w klinice.
rodzaj męski
Karolina słucha muzyki.
To jest Karolina.
Karolina jest miła.
To jest sprzedawczyni.
Sprzedawczyni pracuje w sklepie.
rodzaj żeński
Dziecko bawi się klockami.
To jest okno.
Okno jest duże.
To jest śniadanie.
Śniadanie jest smaczne.
Robert idzie do szkoły.
Karolina słucha muzyki.
rodzaj nijaki
Dziecko bawi się klockami.
14
Telegram: @polskigram
1
W poniższych zdaniach proszę znaleźć i podkreślić rzeczowniki w formie mianownika.
0. Droga prowadziła do lasu.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Karol to mój najlepszy kolega.
W sobotę wieczorem mój mąż idzie na mecz piłki nożnej.
Czerwcowa noc była wyjątkowo chłodna.
Asystentka wysłała ten e-mail do działu HR.
Pociąg przyjechał z dużym opóźnieniem.
Moja siostra w ogóle nie interesuje się polityką.
Droga prowadzi do lasu.
2
Proszę przekształcić zdania według wzoru. Proszę zdecydować, w jakim przypadku występują
podkreślone rzeczowniki.
0. Maria kocha Pawła. – Paweł kocha Marię. (biernik)
1. Pies przygląda się kotu.
Kot ____________________________ (___________)
2. Kraków jest ładniejszy od Warszawy.
__________________________________ (___________)
3. Ojciec złożył życzenia córce.
__________________________________ (___________)
4. Syn myśli o matce.
__________________________________ (___________)
5. Żona kupiła prezent mężowi.
__________________________________ (___________)
Paweł kocha Marię.
3
Proszę odpowiedzieć na pytania według wzoru.
0. Do kogo napisał pan / pani ostatni e-mail?
1. Co pan jadł / pani jadła wczoraj na obiad?
2. Jakim samochodem jechał pan / jechała pani ostatnio?
3. Na którą godzinę miał pan / miała pani umówioną wizytę u lekarza?
4. Komu ostatnio przyglądał się pan / przyglądała się pani zbyt długo?
5. O czym pan myśli / pani myśli w tej chwili?
6. Dokąd pojechał pan / pojechała pani ostatnio na wakacje?
7. Gdzie spędził pan / spędziła pani ostatni weekend?
8. Na co ostatnio poszedł pan / poszła pani do kina?
9. Od kogo dostał pan / dostała pani ostatnio prezent?
10. Kogo pan / pani nie lubi?
do mojej kole‌ż‌anki z pracy
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
15
Telegram: @polskigram
2.2 biernik liczby pojedynczej
rzeczownik
Mam brata i siostrę.
Kogo widzisz?
Co widzisz?
Widzę…
…brata. / …nauczyciela.
…dom. / …samochód.
Widzę…
…matkę. / …siostrę.
…szkołę. / …kawiarnię.
Widzę…
…dziecko.
Podstawową funkcją biernika jest wyrażanie dopełnienia bliższego. Biernik
wyraża się za pomocą końcówek, choć
często są one równe mianownikowi.
Rodzaj męski:
1. Rzeczowniki nieżywotne mają
formę równą mianownikowi, np.:
Mam zeszyt, ołówek.
2. Rzeczowniki żywotne mają końcówkę -a, np. Mam brata (zob. 2.1).
Rodzaj żeński:
1. Rzeczowniki zakończone w mianowniku na -a oraz -yni // -ini mają
w bierniku końcówkę -ę, np. Mam
siostrę, Widzę sprzedawczynię (jedynym wyjątkiem jest forma panią).
2. Pozostałe rzeczowniki mają formę
równą mianownikowi, np.: Dostałem wiadomość, Czytam powieść.
Widzę nauczyciela.
…lustro. / …auto.
Widzę dom.
rodzaj męski
rodzaj żeński
rodzaj nijaki
-a
-ę
-e
brata
nauczyciela
syna
kota
konia
matkę
siostrę
szkołę
kawę
szklankę
słońce
zadanie
śniadanie
-Ø
-Ø
dom
samochód
zeszyt
wiadomość
powieść
noc
okno
lustro
auto
Rodzaj nijaki:
Rzeczowniki rodzaju nijakiego mają
biernik równy mianownikowi, np.:
Mam auto, Jem śniadanie.
Rzeczowniki zakończone na -um typu
muzeum, gimnazjum, liceum są w liczbie pojedynczej nieodmienne.
chłopiec / chłopca
synek / synka
filmowiec / filmowca
Tomek / Tomka
fachowiec / fachowca
Jacek / Jacka
Są też alternacje rzadkie i izolowane, np.: pies-psa, ojciec-ojca. Dość niekonsekwentnie występują w grupie rzeczowników zakończonych na -er i -el, np.: Holender-­
-Holendra (ale: spiker-spikera), pudel-pudla (ale: twardziel-twardziela).
-o
-ę
ramię
imię
Wymiany samogłoskowe:
Widzę jedną
szklankę.
Warto zapamiętać często używane czasowniki łączące się z biernikiem: mieć, widzieć, czytać, pisać, gotować, jeść,
pić, lubić.
16
Telegram: @polskigram
1
Proszę odpowiedzieć na pytania, wpisując podane rzeczowniki w bierniku.
0
brata
–– Czy masz rodzeństwo? – Tak, mam _______________
i _______________1 (brat, siostra).
–– Wiesz może, o której zaczynamy lekcje? – Tak, mam już _______________2 (plan) zajęć.
–– Mam problem z komputerem, znasz może jakiś dobry program antywirusowy? – Niestety, nie znam się
na komputerach. Ale mam _______________3 (przyjaciel), który się na tym zna.
–– Jak często jesz zupy? – Rzadko, a szkoda, bo bardzo lubię _______________4 (barszcz).
–– Dlaczego nie możesz jechać z nami na weekend nad morze? – Mam małego _______________5 (kot).
Nie mogę go zostawić samego.
–– Nie wiedziałam, że się znacie… – Znam twojego _______________6 (kuzyn) od kilku lat.
2
Proszę wpisać odpowiednią końcówkę biernika, jeśli to konieczne.
Mam…
Lubię…
Często jem…
Znam…
Czytam…
a
kot__
samochód__
syn__
komputer__
czas__
noc__
wieś__
kuzyn__
Mozart__
jesień__
ser__
makaron__
indyk__
barszcz__
kurczak__
język__
Londyn__
doktor__
Tomasz__
numer__
powieść__
tekst__
Platon__
artykuł__
autor__
3
Proszę ułożyć pytania według podanego wzoru.
0. lubić / ta / nauczycielka
lubisz tę nauczycielkę
– Naprawdę _______________________________
? Jest taka nudna!
– Nie zgadzam się, jest świetna.
1. znać / ta / dziewczyna
2. chcieć / kawa / herbata
3. mieć / czas / w / środa
4. czytać / ta / książka
5. mieć / ochota / na / pizza
6. gotować / dzisiaj / na / kolacja
7. lubić / ta / muzyka
– Skąd _________________________________________________ ?
– Znamy się ze studiów.
– Co _____________ , _____________ czy ___________________ ?
– Obojętnie.
– Czy _ ________________________________________________ ?
– O której?
– Nadal ________________________________________________ ?
– Tak, ale już kończę.
– _____________ może ___________________________________ ?
– Jasne!
– Co __________________________________________________ ?
– Jeszcze nie wiem, może spaghetti?
– Naprawdę _ ___________________________________________ ? Nuda!
– Nie znasz się!
17
Telegram: @polskigram
2.3 biernik
rzeczownik
Idę na koncert. Jadę w Alpy.
Drugą bardzo ważną funkcją biernika jest wyrażanie ruchu.
Gdzie (dokąd)*
idziesz?
Gdzie (dokąd)*
jedziesz?
Idę…
Jadę…
na film
na spektakl
na koncert
na spotkanie
na kolację
na piwo
na Florydę
na Krym
na Hel
na Majorkę
na Ibizę
wyspy
i półwyspy
na Mazowsze
na Śląsk
na Pomorze
na Podlasie
na Podhale
krainy
geograficzne
na Litwę
na Łotwę
na Ukrainę*
na Słowację
na Białoruś
kraje
w góry
w Alpy
w Tatry
w Pireneje
w Himalaje
góry
On idzie
na spotkanie.
* W języku mówionym zaimek pytajny dokąd jest zastępowany formą gdzie.
Konstrukcja na + biernik (obok dominującej do + dopełniacz, zob. 2.9) obejmuje
rzeczowniki oznaczające:
1. wyspy i półwyspy, np.: Jadę na Korsykę,
Jadę na Krym;
2. krainy geograficzne, np.: Jadę na Śląsk,
Jadę na Mazowsze;
3. niektóre kraje: Jadę na Łotwę, Litwę,
Białoruś, Ukrainę*, Słowację, Węgry.
Konstrukcja ta występuje ponadto w połączeniu z nielicznymi rzeczownikami
typu uniwersytet, poczta, dworzec, targ,
np.: Idę na uniwersytet, na dworzec.
Na temat konstrukcji Idę do kina na film
zob. 2.9.
* Coraz częściej używa się formy do Ukrainy (dopełniacz).
Konstrukcja w + biernik obejmuje rzeczowniki oznaczające góry,
np.: Jadę w góry, Jadę w Tatry, Jadę w Beskidy.
O n a id
18
Telegram: @polskigram
zi e w g
óry.
Wysłałeś już
list?
1
Proszę uzupełnić zdania, wpisując wyrazy podane w nawiasach w bierniku.
0. – Wysłałeś już list?
p‌ocztę (poczta).
– Nie, właśnie idę na ___________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Nie, właśnie
idę na pocztę.
– Kupiłaś już bilety? – Nie, właśnie idę na _________________ (dworzec).
– Wychodzisz dzisiaj wieczorem? – Tak, idziemy na _________________ (koncert).
– Macie plany na niedzielę? – Tak, idziemy na _________________ (wystawa).
– Kiedy Marek wraca? – W środę. Jedziemy na _________________ (lotnisko) o 17.00.
– Zaprosiłeś Anię na _________________ (kolacja)? – Tak, idziemy do włoskiej restauracji.
– O której masz przerwę? – O 15.30. Możemy iść na _________________ (kawa), jeśli chcesz.
– Możemy chwilę porozmawiać? – Później, teraz spieszę się na _________________ (lekcja).
– Może spotkamy się w sobotę? – Dobrze, ale po południu. Rano idę na _________________ (basen).
– Co robiliście w weekend? – Poszliśmy do _________________ (klub) na _________________ (impreza),
na _________________ (didżej) BoBo.
2
Proszę znaleźć i poprawić 7 błędów.
0. W lipcu jedziemy do Mazur.
na Mazury
1. Prezydent jedzie z oficjalną wizytą na Ukrainę.
2. Paweł zmienił pracę i musimy przeprowadzić się
do Słowacji.
3. W weekend jedziemy na Słowację.
4. Co rok wyjeżdżamy na miesiąc do Podhala.
5. Wielu bezrobotnych wyjeżdża do Mazowsza
szukać pracy.
3
Proszę wstawić przyimek na lub w.
na Węgry.
0. Za tydzień wyjeżdżamy ______
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
6.
7.
8.
9.
Jadę do Pomorza odwiedzić rodzinę.
Nie lubię jeździć do Śląska.
Coraz więcej osób wyjeżdża na Węgry na wakacje.
W ostatnie wakacje pojechaliśmy do Kuby
i zwiedziliśmy Hawanę.
10. Mój przyjaciel Tomasz od czasu pandemii pracuje
tylko z domu i wyprowadził się na Tajlandię.
Za tydzień wyjeżdżamy
na Węgry.
W lutym wyjeżdżamy na dwa tygodnie _____ Alpy.
Czy w czasie wakacji znów wyjedziecie _____ Litwę?
W sobotę znów pojedziemy _____ Tatry.
Planujemy pojechać za tydzień _____ Słowację.
Marek po raz kolejny wybrał się _____ Bieszczady.
W czasie ferii pojedziemy _____ Łotwę, chcemy poznać Rygę.
Gdzie planujecie kolejną wyprawę: _____ Pireneje czy _____ Himalaje?
W przyszłym roku chcemy zwiedzić Polskę, ale jeszcze nie wiemy, czy pojechać _____ Pomorze
czy _____ Podhale.
19
Telegram: @polskigram
2.4 biernik
rzeczownik
Kupiłem citroëna. Jem banana.
Żywotną końcówkę -a dostają także rzeczowniki nieżywotne.
1. nazwy markowe,
gatunkowe,
rodzajowe, np.:
Czy masz samochód?
Co palisz?
Co jedliście?
Co tańczyliście?
Ile zapłaciłeś?
Tak, mam…
mercedesa
fiata
citroëna
malucha
forda
• środków
transportu,
Mam…
samsunga
laptopa
• sprzętu RTV,
AGD,
Palę…
camela
goldena
• papierosów
Jedliśmy…
banana
hot-doga
hamburgera
pomidora
ogórka
2. policzalne nazwy
pokarmu, np.: Jem
banana, pomidora
(zob. niepoliczalne:
Jem ser, bigos)
Tańczyliśmy…
poloneza
krakowiaka
kujawiaka
rockandrolla
walca
3. nazwy tańców
Zapłaciłem…
funta
dolara
centa
rubla
jena
4. nazwy walut
Podobnie zachowują się formacje słowotwórcze zakończone na -man; -os oraz derywaty wsteczne (backformations), np.: Mam discmana, Palę papierosa, Mam kompa, a także izolowane wyrazy typu e-mail, SMS. Stąd Wysłałem
e-maila, SMS-a.
Są to zarówno formy standardowe (np.: poloneza, citroena, samsunga), jak i potoczne (np.: e-maila, kompa).
Około 5–10% rzeczowników nieżywotnych dostaje żywotną końcówkę -a.
20
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić zdania, wpisując wyrazy podane w nawiasach w bierniku.
Słyszałam, że kupujecie
1. – Słyszałam, że kupujecie nowy samochód! Jaki?
nowy samochód! Jaki?
forda (ford) albo toyotę.
– Jeszcze nie jesteśmy zdecydowani. Może ________
2. – Serwis, słucham!
– Dzień dobry, mam problem z komputerem. Czy możecie mi pomóc?
– Zobaczymy. Jaki to komputer?
– Mam __________________ (laptop).
Jeszcze nie jesteśmy
– Jaki model?
zdecydowani. Może
forda albo toyotę.
– Mam starego __________________ (samsung).
3. – Czy Ewa się z tobą kontaktuje?
– Tak, dostałam wczoraj __________________ (e-mail) od niej.
4. – Chcesz __________________ (hamburger)?
– Wolę __________________ (hot-dog).
5. – O której kończysz?
– Między 16.00 a 18.00. Mogę ci wysłać __________________ (SMS), jak będę w domu.
6. – Rzuciłeś palenie?
– Jeszcze nie całkiem, ale ostatnio palę tylko jednego __________________ (papieros) dziennie.
7. – Jesteś głodna?
– Bardzo, zjadłam tylko __________________ (banan) i __________________ (jogurt) na śniadanie.
2
Proszę wybrać jedną z podanych w przykładach opcji. Proszę zastosować formę biernika.
0. Jaki prezent chciałby pan / chciałaby pani dostać na urodziny? (nowy tablet / laptop / notebook)
Chciałabym dostać nowego notebooka.
1. Jaki samochód chciałby pan / chciałaby pani mieć? (fiat / mercedes / ford)
_______________________________________________________________________________________
2. Co jadł pan / jadła pani ostatnio? (pomidor / banan / grejpfrut)
_______________________________________________________________________________________
3. Co napisał pan / napisała pani ostatnio na telefonie? (e-mail / SMS)
_______________________________________________________________________________________
3
Proszę wybrać poprawną formę biernika.
Napisałam list
do babci.
0. Napisałam lista / list do babci.
1.
2.
3.
4.
5.
Na ostatniej lekcji uczyliśmy się tańczyć walc / walca.
Za tę kawę zapłaciłam tylko funt / funta.
Mam ochotę na hamburger / hamburgera.
Moja mama kupiła sobie mini cooper / mini coopera.
Kupiliśmy córce rower / rowera na urodziny.
21
Telegram: @polskigram
podsumowanie
2.5 biernik
rzeczownik
Mam siostrę. Idę na obiad. Mam citroëna.
Biernik pełni dwie bardzo ważne funkcje: wyraża dopełnienie bliższe oraz ruch.
1. Biernik jako dopełnienie bliższe
Co czytasz?
Kogo odwiedzasz?
Co jesz?
Czytam…
Odwiedzam…
Jem…
książkę
gazetę
recenzję
artykuł
esej
ojca
syna
brata
matkę
córkę
obiad
śniadanie
zupę
kanapkę
Jem kanapkę.
(ale) Jem…
Czytam gazetę.
Odwiedzam
matkę.
ogórka
banana
hamburgera
hot-doga
Jem ogórka.
2. Biernik ruchu
Gdzie (dokąd) idziesz?
Gdzie (dokąd) jedziesz?
Idę…
Jadę…
na koncert
na przedstawienie
na film
na piwo
na Litwę
na Mazowsze
na Ibizę
na Hel
w Alpy
w góry
Idę na przedstawienie.
Jadę w góry.
Tendencje biernika
Rzeczowniki nieżywotne rodzaju męskiego ustawicznie otrzymują końcówkę -a, stąd formy citroëna, papierosa,
centa, laptopa. Zjawisko to ma szerszy zasięg w języku potocznym, stąd formy zęba, gwoździa.
22
Telegram: @polskigram
1
Proszę wpisać rzeczowniki w nawiasach w formie biernika.
Koniecznie
przeczytaj recenzję
tej książki.
recenzję (recenzja) tej książki.
0. Koniecznie przeczytaj ____________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Wczoraj skończyłam czytać fascynującą ____________ (powieść).
Na deser chętnie zjem ____________ (lód).
Na konferencji poznałam znanego ____________ (naukowiec).
Wczoraj w klubie spotkałem naszego ____________ (sąsiad).
W wakacje chciałabym odwiedzić mojego ____________ (brat).
Może pójdziemy na ____________ (barszcz) do tej nowej restauracji?
Czytałeś już tę ____________ (książka)? Jest dobra?
2
Proszę uzupełnić tabelę zgodnie z przykładem.
spacer Ibiza Śląsk kawa plac zabaw kabaret Kuba olimpiada
wyścigi konne bankiet Wyspy Kanaryjskie obiad Himalaje siłownia
pizza basen łąka urodziny Mazury rajd Alaska Majorka
przyjęcie zawody sportowe
na / w
Idę
Jadę
Lecę / Płynę
na spacer
3
Proszę dokończyć zdania według wzoru.
Zawsze rano piję kawę.
kawę .
0. Zawsze rano piję ________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Na śniadanie często jem ________________________________ .
Ostatnio chorowałem / chorowałam na _ ___________________ .
Rzadko chodzę na _____________________________________ .
Na kolację zwykle jem __________________________________ .
Niedawno czytałem / czytałam ___________________________ .
Ostatnio napisałem / napisałam __________________________ .
23
Telegram: @polskigram
2.6 dopełniacz (possessivus)
rzeczownik
Czyj jest…? Czyja jest…? Czyje jest…?
Mianownik
Dopełniacz
To jest dyrektor.
To jest uniwersytet.
To jest samochód dyrektora.
To jest student uniwersytetu.
To jest firma.
To jest książka.
To jest szef firmy.
To jest autor książki.
To jest biuro.
To jest miasto.
To jest kierownik biura.
To jest centrum miasta.
Czyj jest ten długopis?
Czyj jest ten samochód?
To jest długopis studenta.
To jest samochód brata.
Czyja jest ta książka?
Czyja jest ta chustka?
To jest książka siostry.
To jest chustka babci.
Czyje jest to pióro?
To jest pióro dziecka.
Jedną z najważniejszych funkcji dopełniacza jest wyrażanie posiadania.
Funkcję tę wyraża się w języku polskim za pomocą końcówek, zob. tabela.
rodzaj męski
rodzaj żeński
rodzaj nijaki
-a
-u
-y
-i
-a
brata
studenta
dyrektora
kota
uniwersytetu
bankomatu
internetu
banku
baru
siostry
firmy
żony
ulicy
matki
drogi
kolacji
kawiarni
babci
dziecka
biura
miasta
zadania
śniadania
mieszkania
radia
Rzeczowniki żywotne mają końcówkę -a,
np.: brata, studenta, kota.
Rzeczowniki nieżywotne mają zasadniczo
końcówkę -u (70%), np.: uniwersytetu,
internetu, spamu, rzadziej -a, np.: plecaka,
ołówka, sernika. (zob. 2.7)
Rzeczowniki, których temat zakończony
jest na spółgłoskę twardą (oprócz
-k, -g) oraz funkcjonalnie miękką, mają
Wszystkie rzeczowniki
końcówkę -y, np.: siostry, szkoły, ulicy.
mają końcówkę -a,
Rzeczowniki, których temat zakończony
np.: dziecka, miasta,
jest na spółgłoskę miękką oraz -k, -g, mają
mieszkania.
końcówkę -i, np.: matki, drogi, babci.
24
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić zdania za pomocą odpowiedniego zaimka pytającego: czyj, czyja, czyje.
czyj
1. Przepraszam, nie wiedzą państwo, _______
samochód stoi obok kiosku? Nie mogę wyjechać
z garażu.
2. Wiesz może, _________ jest ten parasol? Leżał
na stole.
3. _________ jest to pióro? Mogę pożyczyć?
4. Nie wiem, _________ jest ta kurtka. Ktoś ją
zostawił w szatni.
5. – Macie psa? – Nie, przychodzi do nas od kilku dni.
Nie wiem, _________ to pies.
6. – Przepraszam, to twój zeszyt? – Nie, nie mój, ale
wiem _________ . Mogę go oddać właścicielowi.
2
Proszę połączyć wyrazy z obu kolumn według wzoru.
szef
właścicielka
prezes
kolekcjoner
królowa
kierownik
kierowca
asystentka
rektor
Anglia
uniwersytet
sklep
dyrektor
kuchnia
autobus
mieszkanie
sztuka
firma
0. szef kuchni
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
3
Proszę uzupełnić wyrazy odpowiednią końcówką dopełniacza rodzaju żeńskiego (-y lub -i).
i.
0. Nie znam Bas__
1. Przepraszam cię, ale nie będę jadła tej sałatk__ , bo
nie lubię fasol__ .
2. Nie chcesz herbat__ ?
3. – Może pojedziemy do Warszaw__ przez Radom?
– Lepiej nie, nie znam tej drog__ .
4. Nie lubię mojej kuzynk__ .
5. Nie widziałeś mojej siostr__ ? Była tu przed chwilą.
6. – Nie znam tej kobiet__ . Kim ona jest? – Jak to,
nie znasz pan__ Małgos__ ? To nasza sekretarka.
4
Proszę uzupełnić wyrazy odpowiednią końcówką dopełniacza rodzaju męskiego (-a lub -u).
a.
0. Nie znam Jan__
1. Mówiłeś, że nie będzie deszcz__ , a dzisiaj cały
dzień pada!
2. Nie będę jadł makaron__ .
3. Znowu oglądasz boks?! Nie rozumiem tego
sport__ .
4. – Chcesz jeszcze chleb__ ? – Nie, dziękuję.
5. Mogę zadzwonić z twojej komórki? Zapomniałam
swojego telefon__ .
6. Nie biorę laptop__ na wakacje. Chcę odpocząć.
7. – Możesz zadzwonić na informację kolejową?
– Dobrze, ale nie znam numer__ .
8. Ojej, zaczyna padać, a my nie mamy parasol__ !
25
Telegram: @polskigram
2.7 dopełniacz (partitivus)
rzeczownik
Proszę filiżankę kawy.
Po wyrazach oznaczających ilość, np.: dużo, mało, trochę, butelka, słoik, szklanka, filiżanka, kawałek, kilo(gram) używa się dopełniacza, zob. angielskie konstrukcje typu a cup of tea.
Proszę
słoik dżemu.
Proszę
Biernik
Dopełniacz
słoik
kilo
porcję
kawałek
kromkę
dżemu
cukru
bigosu
sernika
chleba
tabliczkę
filiżankę
szklankę
plasterek
trochę / kilo / szczyptę
czekolady
herbaty
wody
szynki
soli
kubek
kufel
kawałek
lampkę
kostkę
mleka
piwa
mięsa
wina
masła
Rzeczowniki nieżywotne rodzaju
męskiego oprócz dominującej końcówki -u, np.: dżemu, bigosu, banku
(zob. 2.6), mają też zakończenie -a.
Końcówkę -a otrzymują trzy grupy
rzeczowników:
1. rzeczowniki więcej niż jednosylabowe zakończone np. na: -ak, -nik, zob.
tabela. Jest to grupa najliczniejsza,
2. rzeczowniki zakończone na spółgłoskę miękką oraz -rz, np.: stycznia,
września, gwoździa, korytarza. Jest
to grupa nieliczna,
3. rzeczowniki oznaczające gatunek,
rodzaj, typ, tańce, policzalne nazwy
pokarmów (zob. 2.4), np.: citroëna,
mercedesa, poloneza, pączka.
Proszę kubek mleka.
Rzeczowniki zakończone na -ek oraz -ec mają regularną alternację e:Ø, np.: ołówek-ołówka, palec-palca
(zob. 2.2).
Rzeczowniki zakończone na -el oraz -er charakteryzują się brakiem regularności.
mianownik
plecak
wieszak
ołówek
klocek
sernik
piórnik
budzik
kucyk
palec
makowiec
Dopełniacz
plecaka
wieszaka
ołówka
klocka
sernika
piórnika
budzika
kucyka
palca
makowca
mianownik
fotel
portfel
komputer
sweter
akumulator
traktor
dopełniacz
otwieracz
kaktus
całus
Dopełniacz
fotela
portfela
komputera
swetra
akumulatora
traktora
dopełniacza
otwieracza
kaktusa
całusa
26
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić listę zakupów,
wpisując nazwę odpowiedniego
produktu w formie dopełniacza.
Lista zakupów
0. butelka
soku
_________________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
_________________
_________________
_________________
_________________
_________________
_________________
_________________
_________________
_________________
2 butelki
słoik
paczka
litr
kilogram
200 gramów
kostka
pudełko
filiżanka
0
2
Proszę uzupełnić zdania, wpisując wyrażenia ilościowe: dużo, mało lub trochę.
trochę wody?
0. Mogę prosić _________
1.
2.
3.
4.
5.
Dzisiaj było ___________________ słońca, więc nie pojechaliśmy na basen.
Chcesz ___________________ mleka do kawy?
Nie chcę tak ___________________ ryżu! Nie jestem bardzo głodny.
Jutro mam ___________________ czasu. Może spotkamy się w czwartek?
Mówią, że tej zimy będzie ___________________ śniegu. Będziemy jeździć na nartach.
3
Proszę podać formę mianownika liczby pojedynczej podkreślonych wyrazów.
1.
2.
3.
4.
5.
0. Nie znam Tomka.
Tomek
___________________
Nie lubię sernika.
Nie mam ołówka.
Szukam Janka.
Nie mam zegarka.
Zapomniałam plecaka.
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
Mogę prosić
trochę wody?
Nie znam Tomka.
4
Proszę podkreślić rzeczowniki nieżywotne.
dyrektor, segregator, stolik, chemik, kontroler, komputer, portfel
27
Telegram: @polskigram
2.8 dopełniacz (negativus)
rzeczownik
Nie ma zeszytu i książki.
Zaprzeczony biernik w funkcji obiektu wymaga użycia dopełniacza: Mam zeszyt – Nie mam zeszytu. Biernik wyrażany przyimkiem i końcówką nie zmienia swej formy, zob. Idę na obiad – Nie idę na obiad.
Biernik
Dopełniacz
Mam brata.
Mam kuzyna.
Mam zeszyt.
Kupuję samochód.
Piszę test.
Nie mam brata.
Nie mam kuzyna.
Nie mam zeszytu.
Nie kupuję samochodu.
Nie piszę testu.
Piję kawę.
Mam siostrę.
Lubię czekoladę.
Piję kawę.
Jem kolację.
Kupuję sól.
Nie mam siostry.
Nie lubię czekolady.
Nie piję kawy.
Nie jem kolacji.
Nie kupuję soli.
Piję mleko.
Piszę zadanie.
Poprawiam ćwiczenie.
Zwiedzam miasto.
Kupuję futro.
Piję mleko.
Nie piszę zadania.
Nie poprawiam ćwiczenia.
Nie zwiedzam miasta.
Nie kupuję futra.
Nie piję mleka.
Kupuję samochód.
Nie kupuję
samochodu.
Nie piję kawy.
Nie piję mleka.
Konstrukcje: nie ma, nie było, nie będzie
Czas teraźniejszy
Czas przeszły
Czas przyszły
Czy jest Janek?
Tak, jest Janek.
Nie, nie ma Janka.
Czy był tu Janek?
Tak, był tu Janek.
Nie, nie było tu Janka.
Czy będzie dziś Janek?
Tak, będzie dziś Janek.
Nie, nie będzie dziś Janka.
Czy jest Kasia?
Tak, jest Kasia.
Nie, nie ma Kasi.
Czy była tu Kasia?
Tak, była tu Kasia.
Nie, nie było tu Kasi.
Czy będzie dziś Kasia?
Tak, będzie dziś Kasia.
Nie, nie będzie dziś Kasi.
Czy są tu rodzice?
Tak, są tu rodzice.
Nie, nie ma tu rodziców.
Czy byli tu rodzice?
Tak, byli tu rodzice.
Nie, nie było tu rodziców.
Czy będą tu rodzice?
Tak, będą tu rodzice.
Nie, nie będzie tu rodziców.
W konstrukcjach przeczących rzeczownik występuje zawsze w dopełniaczu, zob. Nie ma Janka, Kasi, dziecka, rodziców, natomiast czasownik niezależnie od liczby rzeczownika wymaga użycia liczby pojedynczej, zob. Nie ma
Janka, Nie będzie Janka, Nie było Janka. W czasie przeszłym używa się wyłącznie formy neutrum, stąd Nie było
Janka, Nie było rodziców.
28
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić zdania odpowiednimi wyrazami w formie dopełniacza liczby pojedynczej.
kawa test samochód czas książka jogurt marchewka restauracja sok
kawy z mlekiem.
0. Nigdy nie piję __________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Nie lubię _______________ naturalnego, wolę owocowy.
Nie czytam tej _______________ , możesz ją pożyczyć.
Nie widzę twojego _______________ , jest w warsztacie?
Nie chcę _______________ , wolę wodę mineralną.
Nie kupiłam _______________ ! Muszę znowu iść do sklepu.
Nie mam _______________ w ten weekend, jadę odwiedzić rodziców.
Nie znam tej _______________ , ale wiem, że jest popularna.
Nie będę jutro pisać _______________ , bo jeszcze nie jestem gotowy.
Nigdy nie piję
kawy z mlekiem.
2
Proszę uzupełnić dialogi zwrotami nie ma, nie było, nie będzie.
nie ma już biletów.
0. – Czy są jeszcze bilety na koncert Madonny? – Niestety, ___________
1. – Widziałeś wczoraj Kasię? – Nie, _______________ jej w szkole.
2. – Dzień dobry, czy mogę rozmawiać z Pawłem? – Niestety, _______________ go w domu.
3. – Dzień dobry, chciałabym się umówić na wizytę do pani doktor Nowak. – Niestety, w tym tygodniu już jej
_______________ . Mogę panią zapisać na przyszły wtorek.
4. – Kupiłaś te bilety do Rzymu? – Nie. Jestem zła, bo _______________ już biletów w cenie promocyjnej,
a normalne są za drogie.
5. – Możemy się spotkać w weekend? – _______________ mnie w Krakowie, jadę w góry.
6. – Czy prezes jest u siebie? – _______________ go, wyszedł pół godziny temu.
3
Proszę zamienić zdania według wzoru.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
0. Kasi nie było w szkole.
Kasia b‌yła w szkole.
Dzieci nie ma w domu.
Tomka i Jacka nie będzie na imprezie.
Rodziców nie było na moich urodzinach.
Nie ma już mleka.
Marty i Oli nie było na basenie.
Jutro nie będzie deszczu.
Prezesa nie było w biurze.
Wczoraj nie było słońca.
Rano nie było burzy.
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
29
Telegram: @polskigram
2.9 dopełniacz
rzeczownik
Idę do kina.
Poniższe konstrukcje są wyrażane za pomocą przyimka i końcówki. Najczęściej używane przyimki łączące się
z dopełniaczem to: do , od , z , u , dla .
Gdzie (dokąd) idziesz?
Idę do teatru na spektakl.
A ty?
Idę do filharmonii na koncert.
Gdzie (dokąd) jedziesz?
Jadę do Londynu (do Anglii).
A ty?
Jadę do Madrytu (do Hiszpanii).
Skąd wracasz?
Wracam z teatru ze spektaklu.
A ty?
Wracam z filharmonii z koncertu.
Do kogo (gdzie) idziesz?
Idę do Marka na imprezę.
A ty?
Idę do Beaty na kolację.
Od kogo (skąd) wracasz?
Wracam od Marka z imprezy.
A ty?
Wracam od Beaty z kolacji.
U kogo byliście?
Byliśmy u Jacka.
A wy?
Byliśmy u Kasi.
Od kiedy jesteś w Krakowie?
Od miesiąca.
A ty?
Od października.
Do kiedy pracujesz?
Do wieczora.
A ty?
Do popołudnia.
Dla kogo kupiłeś ten album?
Dla Marysi.
A ty?
Dla żony.
Przyimki te układają się w następujące struktury w zależności od znaczenia rzeczownika:
1.
2.
Do kogo?
U kogo?
Od kogo?
Idę do brata.
Idę do siostry.
Jestem u brata.
Jestem u siostry.
Wracam od brata.
Wracam od siostry.
Gdzie (dokąd)?
Skąd?
Idę do kina.
Jadę do Warszawy.
Wracam z kina.
Wracam z Warszawy.
Podobny schemat ma konstrukcja wyrażona biernikiem (zob. 2.3).
3.
Idę na film.
Idę na spektakl.
Jadę na Litwę.
Wracam z filmu.
Wracam ze spektaklu.
Wracam z Litwy.
Od kiedy?
Do kiedy?
Pracuję od poniedziałku do piątku.
Odpoczywam od soboty do niedzieli.
30
Telegram: @polskigram
Pracuję od
poniedziałku
do piątku.
1
Proszę zaznaczyć prawidłowy przyimek.
z wakacji. Byliśmy nad morzem.
0. – Gdzie się tak opaliłaś? – Właśnie wracam ____
a) do b) od c) z
1. Kupiłam prezent ____ Marka. Chcesz
zobaczyć?
a) u b) do c) dla
2. – Pojedziemy razem na imprezę?
– Nie, spotkamy się ____ Marka. Muszę
wcześniej coś załatwić.
a) u b) od c) z
3. – Dokąd jedziecie w tym roku na wakacje?
– Jak zwykle, na dwa tygodnie ____ Hiszpanii.
a) do b) od c) dla
4. – O której wróciłaś ____ Marka?
– O drugiej w nocy. Była świetna impreza.
a) z b) od c) u
5. – Widziałem was w zeszłą niedzielę na dworcu.
– Możliwe, wracaliśmy ____ Poznania.
a) od b) u c) z
6. – Słyszałem, że się wybieracie na narty? _______
jedziecie?
– Do Włoch.
a) Skąd b) Do kogo c) Dokąd
7. – Czy mogę wejść do ambasady?
– Tak, ale musi pani mi powiedzieć, ______ pani idzie.
– Do pana Nowaka.
a) do kogo b) dokąd c) gdzie
8. – ______ wracacie tak późno?
– Byliśmy na nocnym maratonie filmowym.
a) Dokąd b) Skąd c) Gdzie
2
Proszę uzupełnić zdania odpowiednimi przyimkami.
do Wrocławia? – Nie, ten właśnie przyjechał ____ Wrocławia. Proszę
1. – Przepraszam, czy ten pociąg jedzie ____
przejść na peron 4.
2. – Przepraszam, czekam na brata. O której ląduje samolot ____ Londynu? – O 19.40.
3. Boli mnie ząb, muszę iść jutro ____ dentysty.
4. Podoba ci się moja nowa fryzura? Wczoraj byłam ____ fryzjera.
5. – Przepraszam pana, czy mogę zostawić tutaj książkę ____ mojej koleżanki? – Tak. Na jakie nazwisko?
6. – Kiedy wracasz ____ Warszawy? – Myślę, że w połowie sierpnia będę już w Krakowie.
7. – Rozmawiałaś z prezesem? – Tak, właśnie ____ niego wracam. Mamy kłopoty!
3
Proszę ułożyć zdania według wzoru.
0. (ja) / chcieć / pojechać / Egipt / na / do / wakacje (.)
Chcę pojechać na wakacje do Egiptu.
1. (ty) / skąd / wracać (?)
______________________________________
2. (ja) / niedziela / być / praca / jutro / iść / do / nie (.)
______________________________________
3. (ty) / list / pisać / kto / do (?)
______________________________________
4. (wy) / czy / sobota / impreza / w / na / do / Marek / iść (?)
______________________________________
5. (ja) / już / prezent / Tomek / kupić / dla (.)
______________________________________
6. moi / wracać / Praga / z / jutro / rodzice (.)
______________________________________
31
Telegram: @polskigram
2.10 dopełniacz
rzeczownik
Szukam zeszytu.
podsumowanie
Dopełniacz jest najczęściej używanym przypadkiem w języku polskim. Podstawowe funkcje dopełniacza
można przedstawić następująco:
1. posiadanie (possessivus), zob. 2.6
To jest samochód szefa.
To jest rektor uniwersytetu.
To jest mąż siostry.
To jest zabawka dziecka.
2. cząstkowość (partitivus), zob. 2.7
Proszę słoik miodu.
Proszę kawałek sernika.
Proszę filiżankę kawy.
Proszę trochę wody.
Proszę szklankę mleka.
Jadę do Berlina.
3. zaprzeczony biernik (negativus), zob. 2.8
Nie mam zeszytu.
Nie znam Londynu.
Nie kocham Beaty.
Nie piję mleka.
Mam zeszyt.
Znam Londyn.
Kocham Beatę.
Piję mleko.
4. konstrukcje przyimkowe (zob. 2.9)
Idę do kina.
Jadę do Berlina.
Idę do Kasi.
Wracam z kina.
Wracam z Berlina.
Mam prezent dla siostry.
Wracam z Berlina.
W języku polskim dopełniacz może również wyrażać dopełnienie bliższe, np.:
Zapomniałem zeszytu. Używamy słownika. Spróbuj zupy.
Najczęściej używane czasowniki łączące się z dopełniaczem: bać się, brakować, dotyczyć, gratulować, próbować, słuchać, szukać, uczyć (się), używać, zapomnieć, potrzebować, unikać, nie ma, nie było, nie będzie
zob. też 2.8.
32
Telegram: @polskigram
1
Co mówią te osoby? Proszę uzupełnić zdania.
Chciałbym cię zaprosić
na koncert. Jakiej
muzyki 0 słuchasz?
________
Przepraszam, jestem sąsiadem
spod trójki. Proszę mi
otworzyć drzwi, zapomniałem
______________1.
Zadzwonię do ciebie jutro,
teraz nie mam czasu.
Jutro mam egzamin, właśnie
uczę się ______________2.
Przepraszam pana, szukam
mojego ______________3.
Może pan go gdzieś widział?
Boisz się ______________4?
Nie zrobi ci nic złego,
to miłe zwierzę.
2
Co czy czego? Proszę ułożyć pytania według wzoru (biernik lub dopełniacz).
0. Szukam mojego długopisu.
Czego szuk‌asz?
1. Czytam dobrą książkę.
________________________________________
2. Kupiłam wczoraj nowe buty.
________________________________________
3. Zapomniałem telefonu.
________________________________________
4. Zawsze wieczorem słucham jazzu.
________________________________________
5. Potrzebuję tego słownika.
________________________________________
6. Lubię lody truskawkowe.
________________________________________
7. Mam nowy komputer.
________________________________________
8. W pracy używam laptopa.
________________________________________
9. Brakuje jeszcze soli i pieprzu.
________________________________________
10. Boję się egzaminu.
________________________________________
33
Telegram: @polskigram
2.11 miejscownik
rzeczownik
Mieszkam w Krakowie.
Miejscownik jest przypadkiem wyrażającym lokalizację obiektu w przestrzeni i w czasie. Miejscownik jest jedynym
przypadkiem wyrażanym za pomocą dwu elementów, tj. przyimka (w, na, po, przy, o) i końcówki fleksyjnej.
Gdzie mieszkasz?
Mieszkam w Barcelonie.
A ty?
Mieszkam w Gdańsku.
Gdzie jest moja kurtka?
Chyba w szafie.
A mój żakiet?
Wisi na wieszaku.
Kiedy się spotkamy?
Po wykładzie.
Gdzie stoi radio?
Radio stoi na stole.
Masculina i neutra mają dwie końcówki:
-e (po spółgłoskach twardych oprócz k, g, ch), np.: internecie, studencie, kinie, maśle;
-u (po spółgłoskach stwardniałych, miękkich oraz k, g, ch) np.: koniu, nauczycielu, chłopaku, strachu, blogu,
śniadaniu, słońcu.
Feminina mają następujące końcówki:
-e (po spółgłoskach twardych wraz z k, g, ch), np.: dziewczynie, imprezie, matce, nodze;
-y (po spółgłoskach stwardniałych), np.: ulicy, spódnicy, ciszy, burzy, róży;
-i (po spółgłoskach miękkich), np.: kawiarni, fasoli, kolacji, sytuacji.
Uwaga! Końcówka -e palatalizuje poprzedzającą ją spółgłoskę twardą, zob. tabela.
Miejscownik
Mianownik
rodzaj męski
rodzaj nijaki
rodzaj żeński
rodzaj męski
rodzaj nijaki
rodzaj żeński
klub
ogród
szef
stół
spam
ocean
sklep
komputer
pas
brat
staw
łobuz
niebo
rondo
ryba
nuda
szafa
szkoła
mama
strona
zupa
góra
kasa
kobieta
kawa
impreza
klubie
ogrodzie
szefie
stole
spamie
oceanie
sklepie
komputerze
pasie
bracie
stawie
łobuzie
niebie
rondzie
rybie
nudzie
szafie
szkole
mamie
stronie
zupie
górze
kasie
kobiecie
kawie
imprezie
masło
pismo
wino
tempo
pióro
mięso
złoto
piwo
awizo
Dodatkowe wymiany
w rodzaju żeńskim:
Wyjątki: domu, panu, synu, dobru,
złu. Miejscownik jest przypadkiem
bardzo regularnym, choć trochę
trudnym.
mucha
cecha
noga
droga
matka
laska
mucha
maśle
piśmie
winie
tempie
piórze
mięsie
złocie
piwie
awizie
laska
34
Telegram: @polskigram
musze
cesze
nodze
drodze
matce
lasce
1
Proszę uzupełnić tabelę, wpisując odpowiednią formę mianownika lub miejscownika.
rodzaj męski
sklep
rodzaj żeński
sklepie
dzwon
rodzaj nijaki
zupa
tempie
wanna
winie
staw
kawie
piwo
klub
torbie
niebo
prom
tama
piórze
Efez
bluza
mięsie
2
Proszę utworzyć formy miejscownika od podanych rzeczowników.
ręka
ręce
dyrektor
dyrek‌torze
pas
kurtka
rower
kasa
sałatka
teatr
mięso
Praga
Pradze
stół
stole
naukowiec
noga
szkoła
chłopiec
droga
mydło
ojciec
tata
tacie
woda
wodzie
pasie
naukowcu
domek
data
pogoda
kotek
student
ogród
statek
domku
3
Proszę uzupełnić zdania odpowiednim wyrazem w formie miejscownika.
stół dom pan syn pies dworzec krzesło
stole .
0. Czy możesz podać mi cukier? Leży na ______
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Pociąg odjeżdża o 17.15. Musimy być na ______________ przed piątą.
Nie mogę jechać z wami na weekend na Mazury. Mamy remont w ______________ .
Mogę usiąść na tym ______________ ?
Ciągle myślę o moim ______________ . Pojechał na wakacje autostopem. Martwię się.
Pamiętaj o ______________ ! Trzeba z nim chodzić na spacery co najmniej dwa razy dziennie.
Mówisz o ______________ Nowaku? Niemożliwe, żeby on to zrobił!
35
Telegram: @polskigram
2.12 miejscownik
rzeczownik
Spotkamy się po wykładzie.
– Kiedy się urodziłaś?
– Urodziłam się w styczniu. A ty?
– Urodziłem się w kwietniu.
– Kiedy się spotkamy?
– Może po wykładzie.
– Gdzie mieszka Kevin?
– Kevin mieszka w Londynie.
– A Louise?
– Louise mieszka w Paryżu
we Francji.**
– O kim myślisz?
– Myślę o rodzinie. A ty?
– Myślę o moim chłopaku.
– O czym myślisz?
– Myślę o egzaminie. A ty?
– Myślę o weekendzie.
– Gdzie stoją krzesła?
– Krzesła stoją przy stole.
– A fotele?
– Przy ławie.
– Gdzie są książki?
– Książki są na półce.
– A czasopisma?
– Na stoliku.
– Gdzie byłeś ostatnio?
– Ostatnio byłem na Słowacji.
A ty?
– Byłem na Litwie.
– Gdzie spędziliście wakacje?
– Na Ibizie. A wy?
– Na Korsyce.
– Gdzie byłeś wczoraj?
– Byłem na imprezie. A ty?
– Na koncercie. (zob. 2.9)
Kiedy się spotkamy?
Louise mieszka w Paryżu.
Krzesła stoją przy stole.
Książki są na półce.
Byłem na koncercie.
** Przyimek w ma wariant fonetyczny we. Przyimek ten występuje zwykle przed grupą spółgłosek, np.: we Francji, we Wrocławiu, ale: w Anglii, w Polsce.
36
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić dialogi za pomocą odpowiednich przyimków: o, w, na, po.
Gdzie się
spotkamy?
1. – Gdzie się spotkamy?
w parku, koło fontanny o 14.00?
– Może ____
2. – Nie było cię ____ domu? Dzwoniłem o dziesiątej.
– Nie słyszałam, brałam prysznic.
3. – To prawda, że byliście w czerwcu ____ Kubie?
– Tak. Mieliśmy fantastyczne wakacje.
4. – Masz ochotę iść w sobotę na basen?
– O nie, w ten weekend byliśmy ____ basenie. Za dużo ludzi.
5. – Słyszałam, że Ola studiuje prawo?
Może w parku, koło
– Tak, ____ Uniwersytecie Warszawskim.
fontanny o 14.00?
– A gdzie mieszka, u ciotki?
– Nie, wolała mieszkać ____ akademiku.
6. – Masz chwilę?
– Słuchaj, nie mogę teraz rozmawiać. Zadzwonię do ciebie ____ południu.
7. – Jesteś sama? A gdzie mały?
– ____ przedszkolu. Chodzi do przedszkola od września.
8. – To prawda, że wyjeżdżacie za granicę?
– Tak, będziemy mieszkać ____ Francji.
9. – ____ której godzinie będziesz w domu?
– Nie wiem dokładnie, ale na pewno nie wcześniej niż ____ siedemnastej.
10. – Hej, wcale nie słuchasz, co do ciebie mówię!
– Przepraszam cię, od rana myślę ____ mojej siostrze. Jest w szpitalu i właśnie rodzi.
– To będziesz ciotką, gratuluję!
2
Gdzie możemy wykonywać te czynności? Proszę napisać odpowiedzi w formie miejscownika.
Uwaga na przyimki w oraz na! Możliwe są różne odpowiedzi.
restauracja dom basen ławka stacja paliw jezioro las wystawa plaża fotel
galeria przedpokój supermarket ogród targ szatnia muzeum łóżko wanna
1. Gdzie można zjeść obiad?
W restauracji, w domu
_______________________________________
.
2. Gdzie można kupić warzywa?
_______________________________________ .
3. Gdzie można zatankować benzynę?
_______________________________________ .
4. Gdzie można zostawić płaszcz?
_______________________________________ .
5. Gdzie można obejrzeć obrazy?
_______________________________________ .
6. Gdzie można się kąpać?
_______________________________________ .
7. Gdzie można znaleźć grzyby?
_______________________________________ .
8. Gdzie można się opalać?
_______________________________________ .
37
Telegram: @polskigram
2.13 miejscownik – dopełniacz – biernik
rzeczownik
Byłem na koncercie. Wracam z koncertu.
1.
– Gdzie (dokąd) idziesz?
– Idę na koncert.
– Skąd wracasz?
– Wracam z koncertu.
– Gdzie byłeś?
– Byłem na koncercie.
2.
– Gdzie (dokąd) jedziesz?
– Jadę do Gdańska.
– Skąd wracasz?
– Wracam z Gdańska.
– Gdzie byłaś?
– Byłam w Gdańsku.
Gdzie?
Skąd?
Dokąd (gdzie)?
miejscownik
dopełniacz
biernik
na koncercie
na imprezie
na Litwie
na Mazowszu
na Florydzie
z koncertu
z imprezy
z Litwy
z Mazowsza
z Florydy
na koncert
na imprezę
na Litwę
na Mazowsze
na Florydę
Byłam na imprezie.
Ona jest z Pekinu.
Lecę do Londynu.
Gdzie?
Skąd?
Dokąd (gdzie)?
miejscownik
dopełniacz
dopełniacz
w Gdańsku
w Poznaniu
w Paryżu
w Londynie
w Madrycie
w Pekinie
z Gdańska
z Poznania
z Paryża
z Londynu
z Madrytu
z Pekinu
do Gdańska
do Poznania
do Paryża
do Londynu
do Madrytu
do Pekinu
Przyimek na pełni dwie ważne funkcje:
1. wyraża lokalizację, np.: na stole, na oknie, na imprezie,
2. wyraża ruch, np.: na imprezę, na koncert, na stół (zob. 2.9).
38
Telegram: @polskigram
1
Proszę ułożyć zdania według podanego wzoru.
0. Jadę do Warszawy.
Jestem w Warszawie.
Wracam z Warszawy.
1. Jadę na wakacje.
_______________________ .
_______________________ .
2. _______________________ .
Jestem na koncercie.
_______________________ .
4. Idę do kina.
_______________________ .
_______________________ .
3. _______________________ .
_______________________ .
Wracam z pracy.
5. _______________________ .
_______________________ .
Wracam z dworca.
2
Proszę przeczytać zdania, a następnie ułożyć do nich pytania według wzoru.
0. Wczoraj byłem na kolacji u znajomych.
Gdzie byłeś wczoraj?
1. Jutro jedziemy na tydzień do Gdańska.
_________________________________
2. Kuba wrócił wczoraj z Budapesztu.
_________________________________
3. Wieczorem idę na wykład.
_________________________________
4. W czwartek byliśmy na basenie.
_________________________________
5. Joasia z Anią właśnie wróciły z parku.
_________________________________
6. Mój syn bawi się w ogrodzie.
_________________________________
3
Do czy na? Proszę uzupełnić zdania.
na wystawę fotografii?
0. Może pójdziemy ____
1.
2.
3.
4.
5.
Może pójdziemy na
wystawę fotografii?
Rzadko chodzę ______ muzeum. Nie interesuję się sztuką.
Masz ochotę pójść po południu ______ lasu? Są grzyby!
W tym roku chcemy pojechać na wakacje ______ Hiszpanii.
Naprawdę jedziemy ______ Korsykę? Zawsze chciałam tam pojechać!
Moi znajomi chcą iść z nami w ten weekend ______ teatru. Zgadzasz się?
4
Proszę ułożyć zdania z podanych wyrazów. Proszę dodać odpowiedni przyimek: na, w, z, do lub od.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
0. Jacek / być / szkoła / jeszcze
Jacek jest jeszcze w szkole.
(my) / być / las / wczoraj
(ja) / praca / wracać / o 17.00
(my) / jeść / restauracja / często
(ja) / iść / jutro / dentysta
w czwartek / kolacja / iść / razem
wracać / Monika / (ja) / właśnie
_________________________________ .
_________________________________ .
_________________________________ .
_________________________________ .
_________________________________ .
_________________________________ .
39
Telegram: @polskigram
2.14 narzędnik
rzeczownik
Rozmawiałam z profesorem.
– Z kim rozmawiałaś?
– Rozmawiałam z siostrą. A ty?
– Rozmawiałam z szefem.
– Z kim pojedziesz do Gdańska, z Markiem?
– Nie, pojadę z Justyną.
– Z kim się dziś spotykasz?
– Spotykam się z kolegą. A ty?
– Spotykam się z koleżanką.
– Czym pojedziesz do Londynu,
autobusem?
– Nie, polecę samolotem.
Rozmawiałam
z szefem.
Polecę samolotem.
Narzędnik jest przypadkiem bardzo prostym, wyrażanym za pomocą dwu końcówek, zob. tabela.
a także
masculinum i neutrum
femininum
komputerem
rowerem
samochodem
oknem
słońcem
widelcem
makowcem
dziadkiem
ołówkiem
pociągiem
wrogiem
matką
siostrą
dziewczyną
kobietą
osobą
rodziną
łyżką
pianistą
dentystą
kolegą
Rzeczowniki zakończone na -k, -g, typu chłopak, pociąg, mają postać narzędnika chłopakiem, pociągiem.
Narzędnik występuje często z przyimkiem z, np.: z Markiem, z bratem, z Beatą, z siostrą.
Przyimek z ma dwa znaczenia i łączy się z dwoma przypadkami.
1. z narzędnikiem, np.: z Markiem with Mark
2. z dopełniaczem, np.: z Londynu from London (zob. 2.9)
40
Telegram: @polskigram
1
Proszę podpisać rysunki według wzoru.
Joanna…
Patryk…
autobusem
0. jedzie ____________
1. jedzie __________________
2. jedzie __________________
3. jedzie __________________
długopisem
0. pisze ____________
1. rysuje___________________
METRO
4. jedzie __________________
5. jedzie __________________
2. je zupę __________________
6. leci ____________________
7. płynie __________________
3. je mięso _________________
8. jedzie __________________
9. jedzie __________________
4. bawi się _________________
2
Proszę przeczytać zdania, a następnie ułożyć do nich pytania według wzoru.
1.
2.
3.
4.
5.
0. Jedziemy na kemping samochodem.
Czym jedziecie na kemping?
Rozmawiałam wczoraj z szefem.
Od tygodnia spotykam się z Karolem.
Lecimy do Londynu samolotem.
Codziennie jeżdżę rowerem do pracy.
Wolę jeść sushi widelcem.
________________________________ ?
________________________________ ?
________________________________ ?
________________________________ ?
________________________________ ?
41
Telegram: @polskigram
2.15 narzędnik
rzeczownik
Jestem studentką.
– Kim jesteś?
– Jestem Anglikiem. A ty?
– Jestem Niemcem.
– Kim jest Kevin?
– Kevin jest Amerykaninem.
– A Ayub?
– Ayub jest Kenijczykiem.
– Kim jesteś (z zawodu)?
– Jestem urzędnikiem. A ty?
– Jestem internistką.
– Kim jest Maria?
– Maria jest studentką.
– A Jan?
– Jan jest uczniem.
Maria jest studentką.
Orzeczenie złożone wyrażane za pomocą łącznika np. jestem i orzecznika np. student
wymaga użycia narzędnika, zob. Jestem studentem. W tego typu konstrukcjach
orzecznik musi być rzeczownikiem, np.:
Jan jest wysokim studentem.
ale
Jan jest wysoki.
Jan jest wyso
kim
studentem.
Maria jest miła.
Zob. też:
Jan jest lekarzem.
jest
Joanna larką.
ma
zn a n ą
Maria jest lekarką.
Marek został urzędnikiem.
Beata została urzędniczką.
Paweł stał się znanym malarzem.
Joanna została znaną malarką.
Tomek stał się dobrym studentem.
Magda została dobrą studentką.
Marek został urzędnikiem.
42
Telegram: @polskigram
1
Kim oni byli? Proszę napisać zdania według wzoru.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
0. Elvis Presley był Amerykaninem, był piosenkarzem / muzykiem.
1. ______________________________________________________ .
2. ______________________________________________________ .
3. ______________________________________________________ .
4. ______________________________________________________ .
5. ______________________________________________________ .
6. ______________________________________________________ .
7. ______________________________________________________ .
8. ______________________________________________________ .
9. ______________________________________________________ .
10. ______________________________________________________ .
2
Proszę przeczytać wypowiedzi tych osób i zdecydować, kim są z zawodu.
0. – Pracuję w restauracji. Podaję ludziom obiad.
Ta osoba jest kelnerem / kelnerką.
1. – Pracuję na uniwersytecie. Codziennie mam wykłady dla studentów.
_________________________________________ .
2. – Pracuję w warsztacie. Naprawiam samochody.
_________________________________________ .
3. – Pracuję w restauracji. Gotuję dla klientów.
_________________________________________ .
4. – Pracuję w szkole. Uczę dzieci.
_________________________________________ .
5. – Pracuję w wojsku. Jestem oficerem.
_________________________________________ .
6. – Pracuję na komisariacie lub na ulicy, gdzie
kontroluję kierowców.
_________________________________________ .
7. – Pracuję w firmie. Zajmuję się finansami.
_________________________________________ .
43
Telegram: @polskigram
2.16 dopełniacz – biernik – narzędnik
rzeczownik
Nad morze. Nad morzem.
– Gdzie (dokąd) jedziesz?
– Jadę nad Bałtyk. A ty?
– Jadę nad Adriatyk.
– Gdzie byłaś?
– Byłam nad Bałtykiem. A ty?
– Byłam nad Adriatykiem.
– Skąd wracasz?
– Wracam znad Bałtyku. A ty?
– Wracam znad Adriatyku.
Przyimki nad, pod, przed, za oraz (po)między występują w trzech konfiguracjach i łączą się z trzema przypadkami, zob. tabela.
Gdzie?
Dokąd? (gdzie?)
Skąd?
BIERNIK
NARZĘDNIK
DOPEŁNIACZ
nad morze
pod stół
przed dom
za las
(po)między drzewa
nad morzem
pod stołem
przed domem
za lasem
(po)między drzewami
znad morza
spod stołu
sprzed domu
zza lasu
spomiędzy drzew
Przyimki nad, pod, przed, za, (po)między z narzędnikiem wyrażają miejsce, np.:
Czekam przed domem.
Byliśmy nad morzem.
Jest to konstrukcja statyczna.
Pozostałe konstrukcje wyrażają ruch docelowy – biernik, np.:
Wychodzę przed dom.
Jedziemy nad morze.
oraz ruch od celu – dopełniacz, np.:
y nad m
Jesteśm
Wracam sprzed domu.
Wracamy znad morza.
Są to konstrukcje dynamiczne.
44
Telegram: @polskigram
orzem.
1
Proszę napisać zdania według wzoru.
0. morze
morzem . Pojechaliśmy nad __________
morze na początku lipca.
W lipcu byliśmy nad ____________
morza w połowie lipca.
Wróciliśmy znad __________
1. rzeka
Spędziliśmy kilka godzin nad ____________ . Poszliśmy nad ____________ rano.
Wróciliśmy znad ____________ po południu.
2. jezioro
Mam dom nad ____________ . Codziennie po południu chodzę nad ____________ czytać książkę.
Wracam znad ____________ wieczorem.
3. ocean
Dwa lata temu byłem we Francji nad ____________ . Pojechałem nad ____________ na wakacje
z przyjaciółmi. Wróciłem znad ____________ opalony.
2
Proszę ułożyć zdania z podanych wyrazów, używając rzeczowników i czasowników we właściwej formie.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
0. Ania / Alaska / miesiąc temu / na / polecieć
Miesiąc temu Ania poleciała na Alaskę.
jechać / (my) / Mazury / za tydzień / na
wrócić / (my) / znad / dwa tygodnie temu / Bałtyk
dom / ogród / za / być / w / dzieci
lubić / pies / kanapa / przed / spać
wchodzić / łóżko / kot / pod / lubić
dziecko / stół / wyjść / nie chcieć / spod
____________________________________________ .
____________________________________________ .
____________________________________________ .
____________________________________________ .
____________________________________________ .
____________________________________________ .
3
Proszę wybrać poprawną odpowiedź.
0. – Gdzie są dzieci?
za domem.
– Bawią się ____
a. za b. pod c. między
1. – Widzisz ten samolot? To dziwne, że leci tak nisko
_____ miastem!
a. przed b. nad c. pod
2. – Gdzie są moje buty? Włożyłeś je _____ szafę?
a. zza b. spod c. pod
3. – Adasiu, czy możesz wyjść _____ łóżka?
– Nie, tato! Ja tutaj będę spał.
a. spod b. znad c. sprzed
4. – Ta lampa może stać _____ fotelem a komodą.
a. między b. nad c. pod
5. – Widziałam, jak jakiś człowiek wychodził _____
domu. Może to złodziej?
a. spod b. znad c. zza
6. – Czy dzieci już wróciły _____ jeziora?
a. z b. nad c. znad
7. – Widziałaś mojego kota? Dwie godziny temu
wszedł _____ tamte drzewa i jeszcze nie wrócił.
a. między b. spomiędzy c. zza
45
Telegram: @polskigram
2.17 celownik
rzeczownik
Kupiłem kwiaty matce.
Komu pomagasz?
Komu pożyczyłaś książkę?
A ty?
Pomagam
Pożyczyłam książkę koleżance.
przyjacielowi
nauczycielowi
lektorowi
siostrze
siostrzenicy
babci
dziecku
Koledze.
Celownik pełni funkcję dopełnienia dalszego (indirect object).
Kupiłem kwiaty (biernik – direct object) matce (celownik – indirect object).
W języku polskim celownik jest wyrażany za pomocą końcówek, zob. tabela.
rodzaj żeński
tce.
iaty ma
w
k
m
e
ł
Kupi
rodzaj męski
jak miejscownik (zob. 2.11)
rodzaj nijaki
-owi
-e
-u
nauczycielowi
przyjacielowi
wnuczkowi
lektorowi
domowi
pokojowi
matce
siostrze
dziecku
oknu
słońcu
zadaniu
śniadaniu
słuchaniu
-y
bratanicy
siostrzenicy
-i
W rodzaju męskim następujące rzeczowniki utrzymują
dawną końcówkę -u: Bogu, panu, ojcu, bratu, księdzu,
księciu, chłopu, chłopcu, wołu, psu, kotu, lwu, łbu, światu.
babci
kolacji
Rzeczowniki orzeł, kat, czart, diabeł, osioł mogą mieć obie końcówki,
tj. -u oraz -owi, np.: orłu-orłowi, diabłu-diabłowi, osłu-osłowi.
Z celownikiem łączą się m.in. czasowniki: dziękować, dawać, pomagać, przeszkadzać,
pokazywać, podobać się , pożyczać, opowiadać, oddawać, wierzyć, np.:
Dziękuję matce za prezent.
Pożyczyłam Markowi książkę.
Babcia opowiada wnuczkowi bajkę.
orzeł
Celownik obok wołacza (zob. 2.18) jest najrzadziej używanym przypadkiem w języku polskim. Jego funkcję przejmują inne przypadki, głównie dopełniacz, np.:
Kupiłem prezent matce.
Kupiłem prezent dla matki.
Przyniosłam książkę siostrze.
Przyniosłam książkę dla siostry.
Napisałem Markowi, że go odwiedzę.
Napisałem do Marka, że go odwiedzę.
46
Telegram: @polskigram
1
Proszę połączyć wyrazy z kolumn i utworzyć zdania według wzoru.
Dziadek
zabrała
czekoladę
dzieciom
Piotr
pożyczył
kwiaty
córce
Nauczycielka
dała
nowe buty
siostrze
Marta
kupił
pieniądze
wnukowi
Ojciec
oddał
komórki
babci
Babcia
pokazała
samochód
koledze
0. Dziadek kupił kwiaty babci.
1.
2.
3.
4.
5.
__________________________________________________________ .
__________________________________________________________ .
__________________________________________________________ .
__________________________________________________________ .
__________________________________________________________ .
2
Proszę uzupełnić zdania czasownikami w odpowiedniej formie.
przeszkadzać dziękować dać pomagać pożyczyć wierzyć
przeszk‌adzasz mamie. Chodź, pójdziemy do ogrodu pograć w piłkę.
0. – Jasiu _______________
1.
2.
3.
4.
5.
– _______________ Tomkowi pieniądze dwa tygodnie temu i jeszcze mi nie oddał.
– Nie rozumiem, dlaczego _______________ temu człowiekowi. Wszyscy wiedzą, że on kłamie.
– _______________ panu za pomoc. Jestem naprawdę wdzięczna.
– Nie mogę teraz wyjść, _______________ bratu w lekcjach.
– Te czerwone spodnie _______________ mojej siostrze. Na mnie były już za małe.
3
Proszę ułożyć zdania według wzoru, używając czasownika podobać się.
1.
2.
3.
4.
5.
0. Jola: „Kraków to niezwykłe miasto!”
Joli podoba się Kraków.
Marcin: „Ten motocykl jest fantastyczny!”
Agnieszka: „Masz świetne buty!”
Profesor: „Bardzo dobry projekt!”
Dziecko: „Jakie śliczne, małe kotki!”
Karolina: „Ten telefon to moje marzenie.”
___________________________________________________ .
___________________________________________________ .
___________________________________________________ .
___________________________________________________ .
___________________________________________________ .
47
Telegram: @polskigram
2.18 wołacz
rzeczownik
Kasiu, czy możesz mi pomóc?
Panie profesorze, chciałbym z panem porozmawiać.
Robercie, czy masz
czas dzisiaj wieczorem?
Marku, o której się
spotkamy?
W sytuacjach
nieformalnych:
Mamo, mam coś dla ciebie.
Justyno, ładnie wyglądasz.
Marysiu, jak się masz?
Siostro, proszę mi zmienić
opatrunek.
Pani Beato, jak się pani czuje?
Pani Zosiu, proszę nas odwiedzić.
Panie profesorze, czy mógłbym
z panem porozmawiać?
Panie doktorze, źle się czuję.
Panie Marku, proszę chwilę poczekać.
W sytuacjach
formalnych:
Kochanie, czekam
na ciebie.
Dziecko, wróć
wcześnie.
W języku polskim wołacz realizuje się za pomocą końcówek, zob. tabela.
rodzaj nijaki
rodzaj męski
jak miejscownik (zob. 2.11)
rodzaj żeński
jak mianownik (zob. 2.2)
-e
-u
-o
-i
-o
-e
profesorze
doktorze
studencie
nauczycielu
mechaniku
lekarzu
matko
siostro
Beato
pani
gospodyni
miłości
dziecko
kochanie
serce
-u
-y
ciociu
babciu
młodzieży
nocy
Niektóre rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -ec mogą mieć dawną końcówkę
-e zamiast -u, np.: ojcze, chłopcze, głupcze.
W rodzaju żeńskim dominuje końcówka -o, np.: matko, córko, siostro. Pozostałe końcówki są dość rzadkie.
1. Końcówkę -u mają deminutiva zakończone na spółgłoskę miękką (zwłaszcza -sia, -zia, -cia, -dzia, -(u)nia,
-la), np.: ciociu, babciu, mamusiu, Zosiu, Jadziu, Jolu;
2. Końcówkę -i mają rzeczowniki zakończone w miejscowniku liczby pojedynczej na -i (-ini // -yni), np.: pani,
gospodyni, sprzedawczyni, oraz -(o)ść, np.: miłości, radości.
Końcówkę -i lub -y mają ponadto feminina zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę
(zob. 1.3). Rzeczowniki zakończone na spółgłoskę miękką mają w wołaczu końcówkę -i, np.: postaci, śmierci, natomiast rzeczowniki zakończone na spółgłoskę stwardniałą mają zakończenie -y, np.: młodzieży, nocy,
mocy. Są to jednak formy bardzo rzadko używane, stosuje się je głównie w literaturze.
Wołacz (a także celownik) jest jednym z najrzadziej używanych przypadków. W języku potocznym, zwłaszcza
w odniesieniu do imion, jego funkcje pełni mianownik, np.: Janek, Tomek, Magda, Justysia.
48
Telegram: @polskigram
1
Proszę obejrzeć rysunki, a następnie uzupełnić wypowiedzi.
0. (pan doktor) –
Panie dok‌torze ,
_________________
chciałbym umówić się
na wizytę w przyszłym
tygodniu.
1. (pan profesor) –
_________________ ,
czy ma pan chwilę
czasu?
2. (pan Tomek) – Tak,
_________________ ,
zapraszam do gabinetu.
3. (pani Zosia) –
_________________ ,
spóźniłem się, bo
autobus nie przyjechał.
4. (pan Wojtek) –
_________________ ,
to już pana trzecie
spóźnienie w tym
tygodniu!
5. (pan Tadeusz) –
_________________ ,
mam dla pana te żółte
pomidory, o które pan
prosił w zeszłym tygodniu.
6. (pani Teresa) – Dziękuję,
_________________ ,
zawsze mogę na panią
liczyć.
9. (mamusia) –
_________________ ,
ja chcę lody!
7. (pan prezydent) –
_________________ ,
kierowca czeka.
8. (pan Janek) –
A dokąd jedziemy,
_________________ ?
10. (Staś) – Nie
kupię ci lodów,
_________________ ,
jest za zimno!
49
Telegram: @polskigram
2.19 rzeczownik liczby pojedynczej
rzeczownik
Idę do restauracji na obiad. podsumowanie
W języku polskim dominuje 5 typów fleksyjnych, są to rzeczowniki zakończone na:
1.
2.
3.
4.
5.
-Ø
-a
-o
-e
-(o)ść
człowiek, stół, internet (są to wyłącznie masculina);
kobieta, laska, podłoga, pianista (są to feminina, a także masculina osobowe);
dziecko, okno, futro, jajko (są to neutra);
śniadanie, zadanie, przedmieście (są to neutra);
powieść, miłość, radość, wiadomość (są to feminina).
99% polskich rzeczowników ma takie zakończenia, w tym ok. 85% ma końcówkę -Ø i -a.
Najbardziej rozbudowaną strukturę fleksyjną mają masculina z końcówką mianownika liczby pojedynczej -Ø
oraz rzeczowniki zakończone na -a.
Pozostałe typy fleksyjne, głównie rzeczowniki zakończone na -i (-ini // -yni), np.: członkini, gospodyni, oraz
feminina o wygłosie spółgłoskowym, typu noc, pomoc, dłoń, przystań, sól, stanowią niespełna 1% polskiego
słownictwa.
1. Rzeczowniki rodzaju męskiego z końcówką mianownika liczby pojedynczej -Ø mają następującą odmianę:
M.
D.
C.
B.
N.
Msc. W.
chłopak
chłopaka
chłopakowi
chłopaka
chłopakiem
chłopaku
koń
konia
koniowi
konia
koniem
koniu
piórnik
piórnika
piórnikowi
piórnik
piórnikiem
piórniku
stół
stołu
stołowi
stół
stołem
stole
internet
internetu
internetowi
internet
internetem
internecie
O doborze końcówek D. i B. decyduje znaczenie rzeczownika (także czynniki morfologiczne) oraz kryterium
fonetyczne.
2. Rzeczowniki rodzaju żeńskiego (i męskiego) z końcówką mianownika liczby pojedynczej -a mają następującą
odmianę:
M.
D.
C. Msc.
B.
N.
W.
matka
matki
matce
matkę
matką
matko
próba
próby
próbie
próbę
próbą
próbo
praca
pracy
pracy
pracę
pracą
praco
ciocia
cioci
cioci
ciocię
ciocią
ciociu
O doborze końcówek D., C. i M. decyduje kryterium
fonetyczne.
3. Rzeczowniki rodzaju nijakiego z końcówką mianownika liczby pojedynczej -o mają następującą odmianę:
M. B. W.
D.
C.
N.
Msc.
oko
oka
oku
okiem
oku
radio
radia
radiu
radiem
radiu
palto
palta
paltu
paltem
palcie
futro
futra
futru
futrem
futrze
O doborze końcówek miejscownika decyduje
kryterium fonetyczne.
50
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić teksty, wpisując rzeczowniki podane w nawiasach w odpowiedniej formie.
koronowirusa 0 (koronowirus). Ludzie na całym świecie musieli
W marcu 2020 roku zaczęła się pandemia _______________
zostać w ____________1 (dom). Mogliśmy wychodzić tylko do ____________2 (sklep) albo do ____________3
(lekarz). Konsultacje lekarskie często odbywały się przez ____________4 (telefon). Było trudno umówić się
na ____________5 (wizyta) do ____________6 (dentysta) albo do ____________7 (szpital). Dzieci nie chodziły
do ____________8 (szkoła) i uczyły się w ____________9 (dom). Kto miał taką możliwość, pracował zdalnie
i spotkania odbywały się przez ____________10 (internet). Aby utrzymać ____________11 (kondycja) fizyczną,
ludzie wychodzili na krótkie ____________12 (spacer) po ____________13 (park) lub jeździli na ____________14
(rower). Nie można było swobodnie podróżować, a jeżeli ktoś chciał wyjechać za ____________15 (granica),
musiał odbyć ____________16 (kwarantanna). Pandemia skończyła się w 2022 roku, po tym jak większość ludzi
na świecie wzięła ____________17 (szczepionka) na ____________18 (wirus) i nabyliśmy odporność na chorobę.
2
Proszę wpisać, w jakim przypadku gramatycznym występują podkreślone rzeczowniki.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
0. Widziałam się wczoraj z moim wujkiem.
narzędnik
_____________
Widziałam wczoraj mojego wujka.
Czytam książkę na komputerze.
Czytam książkę o komputerze.
Moja siostra ma nowego chłopaka.
Moja siostra nie ma chłopaka.
Zjadłam na śniadanie tylko banana.
Nie jadłam nic oprócz banana.
W galerii długo przyglądałam się ciekawemu obrazowi.
W galerii widziałam ciekawy obraz.
____________
____________
____________
____________
____________
____________
____________
____________
____________
Widziałem się wczoraj
z moim wujkiem.
3
Proszę ułożyć zdania, używając podanych wyrazów.
0. śniadanie / pić / kawa / mleko
1. umówić się / wizyta / specjalista
2. potrzebować / pomoc / remont / dom
3. znaleźć / klucz / dywan / stół
4. dać / bukiet / mąż / urodziny
5. dziadek / nie słuchać / radio / ale / korzystać / internet
6. babcia / lubić / oglądać / filmy / YouTube
7. woleć / pisać / pióro / długopis
8. nie lubić / czytać / książka / telefon
9. deser / jeść / sorbet owocowy
10. niemowlę / przyglądać się uważnie / matka
11. wujek / ciocia / podarować / futro
Na śniadanie piję kawę z mlekiem.
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
51
Telegram: @polskigram
2.20 rzeczownik liczby pojedynczej
rzeczownik
Dostałam nową wiadomość. podsumowanie (cd.)
Bardzo prostą i bezwyjątkową strukturę fleksyjną mają rzeczowniki zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na -e, np.: zadanie, serce, a zwłaszcza leksemy z sufiksami -(o)ść, -i (-ini // -yni), np.: miłość, radość, sprzedawczyni, członkini, a także feminina zakończone na spółgłoskę, np.: noc, sól.
sprzedawczyni
1. Rzeczowniki zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na -e
M. B. W.
D.
C. Msc.
N.
śniadanie
śniadania
śniadaniu
śniadaniem
zadanie
zadania
zadaniu
zadaniem
serce
serca
sercu
sercem
gospodyni
2. Rzeczowniki zakończone na -(o)ść
miłość
miłości
miłością
M. B.
D. C. Msc. W.
N.
wiadomość
wiadomości
wiadomością
powieść
powieści
powieścią
bogini
3. Rzeczowniki zakończone na -i (-ini // -yni)
M. D. C. Msc. W.
B.
N.
gospodyni
gospodynię
gospodynią
sprzedawczyni
sprzedawczynię
sprzedawczynią
bogini
boginię
boginią
sól
Bardzo często używany rzeczownik pani ma dodatkowo synkretyzm
B. i N., stąd w obu przypadkach występuje forma panią.
4. Feminina z końcówką mianownika liczby pojedynczej -Ø
M. B.
D. C. Msc. W.
N.
sól
soli
solą
noc
nocy
nocą
pomoc
pomocy
pomocą
O doborze końcówek -i lub -y decyduje kryterium fonetyczne.
noc
52
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić zdania, wpisując wyrazy podane w nawiasach w odpowiedniej formie.
za‌dania (zadanie) na czas.
0. Niestety, nie udało mi się dokończyć __________
1.
2.
3.
4.
W niedzielę po _________________ (śniadanie) zawsze idziemy na rodzinny spacer.
Daliśmy _______________ (brat) pieniądze na remont domu.
W dawnych czasach ludzie rzadko pobierali się z _________________ (miłość).
Poprosiłam _________________ (sprzedawczyni), żeby zamówiła dla mnie tę sukienkę w mniejszym
rozmiarze.
5. _______________ (dyrektor) bardzo się podoba wasz pomysł.
6. Kupiłem _______________ (Olga) piękne kwiaty na walentynki.
7. Znowu nie kupiłaś _________________ (sól)!
8. Opowiedziałem _______________ (przyjaciel), co się stało wczoraj na imprezie.
9. Jeśli chcesz szybko zasnąć, spróbuj policzyć do tyłu od stu do _________________ (zero).
10. Olu, czy możesz pożyczyć swojej _______________ (kuzynka) tę lalkę?
11. Ten dyktator to zbrodniarz wojenny, człowiek bez _________________ (serce).
12. Nasza córka dostała się na architekturę! Nie możemy się nacieszyć tą _________________ (wiadomość).
13. Będziemy spali w hotelu, nie będziemy robić kłopotu _______________ (gospodyni).
14. Demeter jest grecką _________________ (bogini) urodzaju.
15. Nie potrzebuję twojej _________________ (pomoc) przy przeprowadzce, ale dziękuję za propozycję.
2
Proszę uzupełnić zdania według wzoru.
0. Przeprowadziłam się do nowego domu.
Mam nadzieję, że w nowym domu będzie mi się dobrze mieszkało.
Przeprowadziłam
się do nowego
domu.
1. Moi rodzice od lat jeżdżą fiatem.
Ja również postanowiłam kupić sobie _________________ .
2. Przeczytałam tę powieść w jedną noc.
Zakończenie tej _________________ mnie rozczarowało.
3. Sprzedawczyni poradziła mi, żebym wybrał inny garnitur.
Podziękowałem _________________ za pomoc w wyborze garnituru.
4. Lubię uczyć się w nocy.
_________________ jestem bardziej skupiona, bo mam ciszę w domu.
5. Nie mogę znaleźć twojej wiadomości.
Pamiętam, że wysłałaś mi taką _________________ w zeszły piątek.
6. Zwykle na śniadanie jem jajecznicę lub parówki.
Po _________________ myję zęby.
53
Telegram: @polskigram
2.21 mianownik liczby mnogiej
rzeczownik
To są zeszyty, a to są książki.
Mianownik liczby mnogiej tworzy się za pomocą czterech końcówek, co ilustruje poniższa tabela.
1. Końcówkę -y mają rzeczowniki twardotematowe rodzaju męskiego i żeńskiego.
k an apa
kanapy
3. Końcówkę -e mają rzeczowniki rodzaju męskiego i żeńskiego zakończone na spółgłoski miękkie i funkcjonalnie miękkie.
słoń
słonie
To jest
To są
klub
ogród
spam
balkon
kot
pies
kluby
ogrody
spamy
balkony
koty
psy
broda
mama
ściana
kanapa
kobieta
brody
mamy
ściany
kanapy
kobiety
koc
pieniądz
kosz
korytarz
mecz
słoń
gwóźdź
koce
pieniądze
kosze
korytarze
mecze
słonie
gwoździe
ulica
kawiarnia
kolacja
ulice
kawiarnie
kolacje
To jest
To są
2. Końcówkę -i mają rzeczowniki rodzaju męskiego i żeńskiego zakończone na -k, -g oraz rzeczowniki
rodzaju żeńskiego na -(o)ść.
zegarek
pociąg
zegarki
pociągi
matka
droga
wiadomość
nowość
powieść
matki
drogi
wiadomości
nowości
powieści
4. Końcówkę -a mają rzeczowniki rodzaju nijakiego.
palto
radio
śniadanie
zadanie
muzeum
centrum
palta
radia
śniadania
zadania
muzea
centra
Uwaga
1. Rzeczowniki twardotematowe rodzaju żeńskiego, w tym zakończone na -k, -g, a także -(o)ść mają
mianownik liczby mnogiej równy dopełniaczowi liczby pojedynczej (zob. 2.6), np.:
Nie mam torby. / To są torby.
Nie znam drogi. / To są drogi.
Szukam wiadomości. / To są wiadomości.
Podobnie rzeczowniki rodzaju nijakiego mają mianownik liczby mnogiej synkretyczny z dopełniaczem liczby pojedynczej, np.:
Nie mam palta. / To są palta. Słucham radia. / To są radia.
2. Rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone na -um są odmienne w liczbie mnogiej, zob. muzea,
licea.
3. Rzeczowniki rodzaju męskiego o znaczeniu osobowym, np.: student, dyrektor, brat mają odrębny
typ odmiany (zob. 2.23, 2.24).
54
Telegram: @polskigram
1
Proszę utworzyć liczbę mnogą podanych wyrazów i wpisać je do odpowiedniej rubryki.
klub, rzeka, most, rondo, skrzyżowanie, ulica, park, kino, aleja, auto, warsztat, uniwersytet, szkoła, teatr, pociąg,
tramwaj, przedszkole, przystanek, gimnazjum, supermarket, księgarnia, pub, restauracja, galeria, urząd, pizzeria,
salon, kiosk, cmentarz, kościół
k‌luby,
-y
-a
-i
-e
2
Proszę uzupełnić wypowiedzi, wpisując wyrazy podane w nawiasach w mianowniku liczby mnogiej.
spódnice (spódnica), gdzie mogę je przymierzyć?
0. – Podobają mi się te dwie ___________
1. – Nie smakują mi te ____________________ (placek), są za słodkie.
2. – Twoje brudne______________________ (skarpetka) leżą na podłodze. Czy możesz tu wreszcie
posprzątać?
3. – Bolą mnie ______________________ (oko). Cały dzień siedziałem przy komputerze.
4. – Babciu, bardzo mi smakują twoje ______________________ (ciasto), ale już naprawdę nie mogę zjeść
więcej.
5. – Nie bolą cię ______________________ (noga) od tych obcasów? Jak możesz chodzić w takich butach?!
6. – Podobają mi się polskie ______________________ (miasto), najbardziej lubię zabytkowe
______________________ (centrum). Nie podobają mi się betonowe ______________________ (osiedle)
i ______________________ (blok).
7. – Nie wiesz może, gdzie są moje ______________________(dokument)? Zostawiłem je na stole.
8. – Mógłbyś zamknąć drzwi? ______________________ (klucz) leżą na stole.
9. – Wychodzimy! Jak będziecie głodni, to w lodówce są ______________________ (kanapka) z tuńczykiem.
10. – Czy możesz ściszyć muzykę albo włożyć słuchawki? Bolą mnie ______________________ (ucho) od tego
hałasu.
55
Telegram: @polskigram
2.22 biernik liczby pojedynczej i mnogiej
rzeczownik
Kupuję książkę i zeszyty.
Biernik liczby mnogiej (oprócz masculinów o znaczeniu osobowym) jest równy mianownikowi liczby mnogiej,
np.: Widzę koty, pociągi, kawiarnie, licea.
Doborem końcówek biernika liczby mnogiej – w przeciwieństwie do liczby pojedynczej – rządzi zasadniczo kryterium fonetyczne (jakość spółgłoski), a w wypadku rzeczowników rodzaju nijakiego również rodzaj.
Mianownik liczby
pojedynczej
Biernik liczby
pojedynczej
Biernik liczby
mnogiej
To jest
Widzę
Widzę
kot
tygrys
dom
pociąg
kota
tygrysa
dom
pociąg
koty
tygrysy
domy
pociągi
droga
matka
ciotka
kawiarnia
ulica
drogę
matkę
ciotkę
kawiarnię
ulicę
drogi
matki
ciotki
kawiarnie
ulice
zadanie
palto
muzeum
zadanie
palto
muzeum
zadania
palta
muzea
Nieliczna grupa rzeczowników ma osobliwe
końcówki biernika (a także mianownika).
Do grupy tej należą m.in. rzeczowniki: ręka-ręce,
dziecko-dzieci, ucho-uszy, oko-oczy, rzecz-rzeczy,
mysz-myszy, myśl-myśli, pieśń-pieśni, odpowiedź-odpowiedzi, gęś-gęsi, pierś-piersi, sieć-sieci, chęć-chęci, nić-nici.
Często używane czasowniki łączące się z biernikiem: brać, czytać, dawać, kochać, kupować,
lubić, malować, pisać, prosić, otwierać, odwiedzać, rysować, widzieć, wiedzieć, znać,
zamykać, np.:
Kupuję zeszyt.
Otwieram butelkę.
Zamykam okno.
Kupuję zeszyty.
Otwieram butelki.
Zamykam okna.
Z biernikiem łączą się ponadto m.in. przyimki
w, za, na, o. (zob. 2.3)
1. Przyimek w łączy się z rzeczownikami oznaczającymi
góry i oznacza ruch do celu, np.:
Jadę w góry.
Alpy / Tatry / Himalaje / Pireneje
Nazwy gór mają na ogół tylko formę liczby mnogiej.
2. Przyimek za występuje w konstrukcjach temporalnych, np.:
Za miesiąc skończę 25 lat. / Za dwa miesiące
pojadę na Litwę. / Przyjdę do was za pięć minut.
3. Przyimek na oznacza czas trwania, np.:
Pojadę do Londynu na cztery dni.
Przyjdę do was na chwilę.
4. Przyimek o łączy się z niektórymi czasownikami, np.:
prosić, walczyć, martwić się, troszczyć się
Proszę o spokój. / Martwię się o rodzinę.
56
Telegram: @polskigram
1
Od podanych wyrazów proszę utworzyć liczbę mnogą. Uwaga! Dwa z wymienionych rzeczowników
występują tylko w liczbie mnogiej. Które to wyrazy?
0. oko – oczy
1. ucho – _______________________
2. policzek – _ ___________________
3. włos – _ ______________________
4. usta – ________________________
5. warga – ______________________
6. rzęsa – _______________________
7. brew – _______________________
8. plecy – _______________________
9. ręka – _ ______________________
10. palec – _______________________
11. paznokieć – ___________________
12. dłoń – _ ______________________
13. pierś – _______________________
14. pośladek – ____________________
15. udo – ________________________
16. kolano – _ ____________________
17. stopa – _______________________
18. noga – _______________________
Wyrazy występujące tylko w liczbie mnogiej (plurale tantum) to:
1. _____________________________
2. _____________________________
2
Proszę uzupełnić tekst, wpisując brakujące końcówki wyrazów (biernik liczby mnogiej).
Będziemy rodzicami!
i 0 ? Warto sprawdzić, czy jesteście gotowi:
Planujecie zostać rodzicami? Kochacie dziec__
•
•
•
•
•
•
•
•
spędzać sobotnie wieczor__1 w domu zamiast w klubie;
czytać codziennie wieczorem bajk__2;
oglądać ciągle te same film__3 rysunkowe;
malować smok__4 i królewn__5 zamiast paznokci;
chodzić w niedziele rano na spacer__6 zamiast spać do południa;
prać i prasować ubrani__7 dziecka kilka razy w tygodniu;
kupować praktyczne, ciemne mebl__8;
znać imion__9 wszystkich zabawek dziecka.
Jeśli jesteście gotowi, powodzenia!!!
3
Proszę uzupełnić zdania, wpisując podane w nawiasach wyrazy w bierniku liczby mnogiej.
minuty (minuta) będzie północ.
0. Za trzy __________
1.
2.
3.
4.
5.
Za dwie ________________ (godzina) kończę pracę.
Za dwa ________________ (dzień) jadę na urlop.
Za trzy ________________ (miesiąc) będą święta.
Za dwa ________________ (rok) skończę studia.
Za cztery ________________ (tydzień) mam urodziny.
57
Telegram: @polskigram
2.23 mianownik liczby mnogiej
rzeczownik
rzeczowników męskoosobowych
To jest student, a to są studenci.
Rzeczowniki rodzaju męskiego o znaczeniu osobowym mają odrębne końcówki niż pozostałe rzeczowniki
(tj. ­masculina nieosobowe, feminina i neutra).
Rzeczowniki męskoosobowe mają w mianowniku liczby mnogiej cztery końcówki, co ilustruje tabela.
Mianownik liczby pojedynczej
Mianownik liczby mnogiej
Kaszub
sąsiad
żandarm
blondyn
chłop
prezes
student
detektyw
wirtuoz
Kaszubi
sąsiedzi
żandarmi
blondyni
chłopi
prezesi
studenci
detektywi
wirtuozi
1. Końcówkę -i mają rzeczowniki twardotematowe
(oprócz -f, -ł, -(c)h)
chłopiec
głupiec
kierowca
twórca
aktor
redaktor
śpiewak
chemik
chirurg
biolog
2. Końcówkę -y mają rzeczowniki zakończone na
-ec, -ca, -r, -k, -g
3. Końcówkę -owie mają
rzeczowniki zakończone na
-ek, -f, -ł, -(c)h
4. Końcówkę -e mają rzeczowniki zakończone na
spółgłoski stwardniałe
i miękkie
świadek
kochanek
filozof
szef
generał
poseł
Kazach
monarcha
kibic
piwosz
papież
biegacz
nauczyciel
złodziej
To jest detektyw.
To jest kierowca.
To jest poseł.
To są kibice.
58
Telegram: @polskigram
chłopcy
głupcy
kierowcy
twórcy
aktorzy
redaktorzy
śpiewacy
chemicy
chirurdzy
biolodzy
świadkowie
kochankowie
filozofowie
szefowie
generałowie
posłowie
Kazachowie
monarchowie
kibice
piwosze
papieże
biegacze
nauczyciele
złodzieje
1
Proszę utworzyć formy liczby mnogiej podanych rzeczowników męskoosobowych.
lekarz – lekarze
żołnierz
dziennikarz
taksówkarz
doktor – doktorzy
aktor
autor
kelner
komik – komicy
katolik
fizyk
muzyk
kierowca – kierowcy
sprzedawca
władca
sprawca
astrolog – astrolodzy
psycholog
kardiolog
chirurg
turysta – turyści
artysta
optymista
dentysta
protestant – protestanci
prezydent
student
brunet
prezes – prezesi
komandos
Latynos
Hindus
biznesmen – biznesmeni
blondyn
kretyn
benedyktyn
2
Proszę zdecydować, co mają ze sobą wspólnego poniższe postacie. Proszę utworzyć formę liczby mnogiej
podanych rzeczowników.
reżyser cesarz przyjaciel detektyw komunista papież malarz
milioner kowboj
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
0. Roman Polański i Steven Spilberg
reżyserzy
Flip i Flap
Sherlock Holmes i inspektor Clouseau
Józef Stalin i Mao Tse Tung
Pat Garret i Billy Kid
Vang Gogh i Michał Anioł
Jan Paweł II i Benedykt XVI
Napoleon i Juliusz Cezar
Donald Trump i Bill Gates
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
0
59
Telegram: @polskigram
2.24 mianownik rzeczowników
rzeczownik
męskoosobowych
To są Amerykanie, a to są Rosjanie.
1. Końcówka -e obejmuje rzeczowniki zarówno męskoosobowe, jak i niemęskoosobowe, np.:
kibic-kibice
notariusz-notariusze
przyjaciel-przyjaciele
czarodziej-czarodzieje
koc-koce
kosz-kosze
bal-bale
pokój-pokoje
ulica-ulice
msza-msze
fala-fale
kolacja-kolacje
2. Mianownik liczby mnogiej rzeczowników z sufiksem -ca jest równy dopełniaczowi liczby pojedynczej, np.:
Nie widzę kierowcy.
Tu są kierowcy.
Szukam sprzedawcy.
Tu są sprzedawcy.
Nie widzę twórcy.
Tu są twórcy.
To jest sprzedawca.
3. Rzeczowniki zakończone na -anin:
Mianownik
liczby pojedynczej
Mianownik
liczby mnogiej
Amerykanin
Rosjanin
republikanin
anglikanin
dominikanin
wegetarianin
Amerykanie
Rosjanie
republikanie
anglikanie
dominikanie
wegetarianie
To jest dominikanin.
a także:
Hiszpan
Hiszpanie
4. Istnieje niewielka grupa rzeczowników mająca historycznie uwarunkowane końcówki. Najczęściej używanymi rzeczownikami tego typu są: Czech-Czesi, Włoch-Włosi, mnich-mnisi, brat-bracia, ksiądz-księża, ojciec-ojcowie,
syn-synowie, pan-panowie, wuj-wujowie, minister-ministrowie, król-królowie, mąż-mężowie, widz-widzowie, uczeń-uczniowie, teść-teściowie.
Rzeczowniki męskoosobowe stanowią we współczesnym języku polskim jedynie niewiele ponad 10% leksemów.
To są mnisi.
60
Telegram: @polskigram
1
Proszę wpisać nazwy mieszkańców tych krajów w formie liczby mnogiej.
0. Polska: Polak,
Polacy
___________
1. Austria: Austriak,
2. Belgia: Belg,
3. Dania: Duńczyk,
4. Finlandia: Fin,
5. Francja: Francuz,
6. Grecja: Grek,
7. Hiszpania: Hiszpan,
8. Holandia: Holender,
9. Irlandia: Irlandczyk,
10. Niemcy: Niemiec,
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
11. Portugalia: Portugalczyk,
12. Szwecja: Szwed,
13. Włochy: Włoch,
14. Czechy: Czech,
15. Litwa: Litwin,
16. USA: Amerykanin,
17. Słowacja: Słowak,
18. Rosja: Rosjanin,
19. Węgry: Węgier,
20. Wielka Brytania: Brytyjczyk,
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
2
Proszę przekształcić zdania według podanego wzoru.
0. Nauczyciel pracuje w szkole.
1. Prawnik dużo pracuje.
2. Sędzia ogłasza wyrok.
3. Ksiądz pracuje nie tylko w niedzielę.
4. Chirurg musi długo studiować.
5. Wykładowca pracuje na uniwersytecie.
6. Piekarz zawsze będzie miał klientów.
7. Organista nie musi komponować muzyki.
8. Bokser często przebywa w szpitalu.
9. Poeta nie ma wielu czytelników.
10. Uczeń musi odrabiać zadania domowe.
Nauczyciele pracują w szkole.
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
_______________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
3
Proszę utworzyć liczbę mnogą od podanych w nawiasach rzeczowników.
0. (Londyńczyk) „Londyńczycy”
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
(Brat) „________________ Karamazow”
(Facet) „________________ w czerni”
(Pirat) „_________________ z Karaibów”
(Marsjanin) „_________________ atakują”
(Poszukiwacz) „ __________________ zaginionej arki”
(Łowca) „_______________ duchów”
(Kontroler) „_______________________”
(Kochanek) „____________________ mojej mamy”
61
Telegram: @polskigram
2.25 biernik rzeczowników
rzeczownik
męskoosobowych
Mamy dobrych piłkarzy.
Biernik liczby mnogiej
Mianownik liczby pojedynczej
sąsiad
szef
biolog
leniuch
polityk
generał
żandarm
kuzyn
student
chłopiec
siostrzeniec
kierowca
notariusz
papież
pisarz
piłkarz
słuchacz
biegacz
biegacz
leń
nauczyciel
rywal
złodziej
leń
-ów
-y
-i
sąsiadów
szefów
biologów
leniuchów
polityków
generałów
żandarmów
kuzynów
studentów
chłopców
siostrzeńców
kierowców
notariuszy
papieży
pisarzy
piłkarzy
słuchaczy
biegaczy
leni
nauczycieli
rywali
złodziei
Mamy dobrych
piłkarzy.
Policjanci złapali
złodziei.
Rzeczowniki męskoosobowe mają w bierniku liczby mnogiej trzy końcówki: -ów, -y, -i.
1. Końcówkę -ów otrzymują rzeczowniki zakończone w M.lp. na spółgłoskę twardą oraz -c, np.: szefów, panów,
siostrzeńców. Końcówkę tę mają również rzeczowniki z sufiksami -ista, -ca, np.: pianistów, tenisistów, kierowców. Jest to końcówka najczęstsza.
2. Końcówkę -y mają rzeczowniki zakończone w M.lp. na spółgłoski stwardniałe, np.: funkcjonariuszy, pisarzy,
słuchaczy.
3. Końcówkę -i mają rzeczowniki zakończone w M.lp. na spółgłoskę miękką oraz -l, -j, np.: drani, wielbicieli, złodziei.
Uwaga
1. Końcówkę -ów mają również złożenia z członem mistrz, widz, np.: wicemistrzów, dalekowidzów,
telewidzów.
2. Rzeczowniki zakończone na -anin mają na ogół końcówkę Ø, np.: wegetarianin-wegetarian,
Rosjanin-Rosjan (ale: Amerykanin-Amerykanów, republikanin-republikanów).
Istnieje ponadto niewielka grupa rzeczowników mająca końcówki nieregularne (wyjątkowe), np.: mężczyzn,
przyjaciół, mężów, uczniów, braci.
Biernik rzeczowników męskoosobowych jest synkretyczny z dopełniaczem liczby mnogiej (zob. 2.27).
62
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić zdania, wpisując podane w nawiasach wyrazy w formie biernika liczby mnogiej.
1. Jestem bardzo podekscytowana! W weekend mamy spotkanie klasowe – rocznicę ukończenia szkoły.
kolegów (kolega) i dawnych _________________ (nauczyciel). Po dwudziestu latach!
Zobaczę moich __________
2. Znasz tych _________________ (mężczyzna)? Od kilku dni ciągle ich widzę koło naszego domu!
3. Nareszcie aresztowali tych _________________ (złodziej) samochodów.
4. Szpital na Złotej ma świetną renomę! Znam dobrze _________________ (lekarz), którzy tam pracują,
są bardzo zaangażowani.
5. Mój syn uwielbia historię, zna już wszystkich _________________ (władca) Egiptu, _________________
(cesarz) Rzymu i _________________ (król) Polski.
6. Wolę _________________ (pisarz) niemieckich niż francuskich.
7. Widziałam tych _________________ (chłopiec) wczoraj w sklepie.
8. Przedstawiam ci moich _________________ (brat), Jana i Pawła.
9. Lubię _________________ (Amerykanin) za ich optymizm i poczucie humoru.
10. Moja ciocia miała pięciu _________________ (mąż).
11. Mamo, widziałam w kinie twoich _________________ (uczeń), a film był od 18 lat!
12. Tego lata mam zamiar odwiedzić moich _________________ (przyjaciel) w Hiszpanii.
2
Proszę uzupełnić zdania, wpisując poniższe rzeczowniki w formie biernika liczby mnogiej.
sąsiad szef biolog leń polityk generał papież złodziej kuzyn
student chłopiec siostrzeniec kierowca
studentów z całego świata.
0. Od 20 lat uczę języka polskiego _____________
1. Mam czterech _________________ ze strony mamy, wszyscy są synami mojej ulubionej cioci.
2. Lubię _________________ , którzy znają się na rzeczy, a nie dążą tylko do władzy i pieniędzy.
3. Na obchodach Święta Niepodległości widzieliśmy prawie wszystkich _________________ polskiej armii.
4. Na naszej ulicy mamy naprawdę dobrych _________________ .
5. Znam _________________ , którzy zajmują się inżynierią genetyczną.
6. Spotkałam w parku _________________ z twojej starej szkoły.
7. Moja mama ma czterech _________________ , synów swojej starszej siostry.
8. Zawsze lubiłam swoich _________________ , ale ten nowy manager jest beznadziejny.
9. Policja aresztowała _________________ , którzy okradli jubilera.
10. Myślę, że nauczyciele wolą _________________ od chuliganów.
11. Lubię _________________ , którzy zachowują kulturę jazdy na drogach.
12. Widziałem dwóch _________________ podczas moich wizyt w Watykanie.
63
Telegram: @polskigram
2.26 biernik liczby mnogiej
rzeczownik
Mam kuzynki i kuzynów.
Biernik rzeczowników męskoosobowych
Biernik pozostałych rzeczowników
-ów
-y
studentów
panów
filozofów
astronomów
artystów
chłopców
filmowców
kierowców
koty
psy
stoły
kobiety
dziewczyny
Widzę filmowców.
piłkarzy
stolarzy
malarzy
biegaczy
słuchaczy
papieży
notariuszy
Czytam książki.
-e
Podziwiam biegaczy.
-i
nauczycieli
wielbicieli
rywali
leni
drani
złodziei
-i
stołki
książki
blogi
drogi
wiadomości
powieści
-y
Wyprowadzam psy.
Odwiedzam kawiarnie.
korytarze
konie
kawiarnie
spódnice
ulice
bale
-a
Doceniam rywali.
światła
łóżka
zadania
śniadania
muzea
centra
64
Telegram: @polskigram
Ścielę łóżka.
1
Proszę uzupełnić dialog odpowiednimi formami biernika liczby mnogiej.
sąsiadów 0 (sąsiad). Duża rodzina, mają
–– Cześć, Ola, słuchaj, muszę ci coś opowiedzieć! Mamy nowych ____________
pięcioro dzieci. Poznaliśmy już ich starszych _________________1 (syn), mili chłopcy, 12 i 10 lat. Mają też
_________________2 (bliźniak), 3 lata, też chłopcy, i małą, roczną córeczkę.
–– Ojej, to cała armia!
–– Ale czekaj, to nie wszystko! Mają też w domu _________________3 (zwierzę): _________________4
(pies), trzy lub cztery, widziałem też _________________5 (kot), _________________6 (królik)
i _________________7 (żółw).
–– Żartujesz!
–– Nie. No i dowiedziałem się, że tylko dziewczynka jest ich biologiczną córką. _________________8 (chłopiec)
adoptowali!
–– O rany! To jest naprawdę bardzo ciekawa rodzina.
2
Proszę wybrać poprawną formę biernika liczby mnogiej.
spódnice na wyprzedaży.
0. Kupiłam te __________
a. spódnice b. spódnicy c. spódnic
1. Radio ZET ma ____________ w całej Polsce.
a. słuchaczy b. słuchacz c. słuchacze
2. Pamiętaj, żeby zawsze wyłączać ____________
w samochodzie.
a. światło b. świateł c. światła
3. Naprawdę lubisz czytać ____________ fantastyczne?
a. powieść b. powieści c. powieściami
4. Nie czytam gazet, wolę oglądać ____________ .
a. wiadomość b. wiadomości c. wiadomościach
5. Wolisz ___ czy opowiadania?
a. noweli b. nowele c. nowel
6. Idziemy do zoo, mój syn chce zobaczyć
____________ .
a. słonia b. słoni c. słonie
7. W tym hotelu był remont, pomalowali
____________ i kupili nowe łóżka.
a. ściana b. ściany c. ścian
8. O, macie nowe ____________ !
a. mebla b. mebli c. meble
3
Proszę przekształcić poniższe zdania według wzoru.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
0. Widziałam w zoo tygrysa.
Widziałam w zoo tygrysy.
Kupiłem książkę dla mojej mamy.
Lubię centrum handlowe.
Oglądam mecz w telewizji.
Dziecko wieczorem ogląda bajkę.
Firma wysłała pracownika na kurs języka polskiego.
Jutro nie idę na lekcję.
Zapraszam panią i pana na wykład.
Mam rywala, ale na pewno wygram ten konkurs.
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
65
Telegram: @polskigram
2.27 dopełniacz liczby mnogiej
rzeczownik
Mam kuzynki i kuzynów.
Dopełniacz liczby mnogiej
Mianownik liczby pojedynczej
student
filozof
chłop
pan
stół
dom
papier
chłopiec
koc
-ów
poddasze
studentów
filozofów
chłopów
panów
stołów
domów
papierów
chłopców
koców
osiedle
kobieta
dziewczyna
matka
butelka
laska
spódnica
ulica
palto
ciastko
łóżko
jabłko
serce
-Ø
kobiet
dziewczyn
matek
butelek
lasek
spódnic
ulic
palt
ciastek
łóżek
jabłek
serc
biegacz
pisarz
korytarz
msza
twarz
poddasze
wzgórze
-y
biegaczy
pisarzy
korytarzy
mszy
twarzy
poddaszy
wzgórzy
leń
koń
nauczyciel
kawiarnia
informacja
armia
odludzie
osiedle
-i
leni
koni
nauczycieli
kawiarni
informacji
armii
odludzi
osiedli
O doborze końcówek dopełniacza decyduje rodzaj gramatyczny oraz kryterium fonetyczne.
1. Końcówkę -ów mają masculina twardotematowe oraz zakończone na -c, np.: studentów, kotów, domów,
a także pianistów, tenisistów, kierowców.
2. Końcówkę Ø mają feminina i neutra twardotematowe oraz zakończone na -c, np.: dziewczyn, kobiet,
spódnic, palt, łóżek. Rzeczowniki zakończone zbitką spółgłoskową, np.: książka, matka, okno, jabłko, lustro
mają postać dopełniacza książek, matek, okien, jabłek, luster.
3. Końcówkę -y mają rzeczowniki wszystkich rodzajów, których temat zakończony jest na spółgłoskę
stwardniałą, np.: pisarzy, twarzy, podgórzy.
4. Końcówkę -i mają rzeczowniki wszystkich rodzajów zakończone na spółgłoskę miękką oraz -l, -j, np.:
koni, nauczycieli, kawiarni, osiedli, złodziei.
66
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić zdania odpowiednimi rzeczownikami w formie dopełniacza liczby mnogiej.
butelki nauczyciele ciastka twarze biegacze okna restauracje
osiedla pisarze uczniowie koty
butelek francuskiego wina.
0. Kupiłam kilka __________
Kupiłam kilka butelek
francuskiego wina.
1. Nie jem __________________ , bo jestem na diecie.
2. Kiedy podróżuję, zawsze szukam lokalnych __________________ .
3. Na mecie maratonu nie ma jeszcze __________________ .
4. Nie ma złych __________________ , są tylko złe metody nauczania.
5. Szkoły potrzebują coraz więcej __________________ angielskiego.
6. Nie lubię __________________ angielskich, wolę literaturę niemiecką.
7. Nie lubię __________________ , wolę psy.
8. W moim biurze nie ma __________________ , tylko przeszklone drzwi.
9. To jest fałszywy człowiek, który ma wiele __________________ .
10. Ten deweloper zbudował kilka nowych __________________ mieszkalnych pod Warszawą.
2
Proszę przekształcić zdania według wzoru.
Nie lubię
koni.
Lubię konie.
koni .
0. Weronika lubi konie – Andrzej nie lubi _______
1.
2.
3.
4.
5.
Znam tych panów – Ty nie znasz __________________ .
W tym kościele są msze w soboty – W tamtym kościele __________________ .
Moja córka nosi spódnice – Twoja córka __________________ .
Filozofowie cenią fizyków – Fizycy nie cenią __________________ .
Mam plany na wakacje – Ty __________________ .
3
Proszę podpisać ilustracje, uwzględniając formę dopełniacza liczby mnogiej.
0. Zakaz
parkowania
rowerów
1. _____________
_____________
2. _____________
_____________
3. _____________
_____________
4. _____________
_____________
5. _____________
_____________
6. _____________
_____________
7. _____________
_____________
8. _____________
_____________
67
Telegram: @polskigram
2.28 dopełniacz cząstkowy
rzeczownik
Proszę słoik miodu i pół kilo porzeczek.
Proszę
biernik liczby
pojedynczej
dopełniacz liczby
pojedynczej
słoik
kilo
kawałek
filiżankę
tabliczkę
kieliszek
butelkę
lampkę
kawałek
miodu
cukru
tortu
kawy
czekolady
wódki
mleka
wina
mięsa
Proszę trochę miodu.
Rzeczowniki niepoliczalne wymagają użycia dopełniacza liczby pojedynczej.
Proszę trochę wina.
Proszę
biernik liczby
pojedynczej
dopełniacz liczby
mnogiej
kilo(gram)
paczkę
kilo
20 deka
bukiet
pół kilo
paczkę
ziemniaków
zapałek
pomidorów
cukierków
kwiatów
truskawek
papierosów
Proszę kilogram ziemniaków.
Rzeczowniki oznaczające ilość, np.: kawałek, filiżanka, paczka w połączeniu
z liczebnikami dwa, trzy, cztery występują w bierniku liczby mnogiej, np.:
Proszę dwie paczki zapałek, Proszę dwa kawałki ciasta. W wypadku liczebników pięć i więcej rzeczownik oznaczający ilość musi występować w dopełniaczu, np.: pięć paczek zapałek, pięć kawałków ciasta.
Proszę pudełko zapałek.
68
Telegram: @polskigram
1
Proszę podpisać ilustracje, uwzględniając formę dopełniacza cząstkowego.
0. buteleczka perfum 1. ______________ 2. ______________ 3. ______________ 4. ______________
5. ______________ 6. ______________ 7. ______________ 8. ______________ 9. ______________
2
Proszę podkreślić właściwą formę dopełniacza cząstkowego:
0. Dodaj jeszcze trochę pieprzu / pieprzów!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Dodaj jeszcze
trochę pieprzu!
Zrobię risotto na kolację, tylko musisz kupić paczkę ryżu / ryżów.
Masz ochotę na kawałek tortu / tortów?
Proszę pół kilograma mięsa / mięs!
Proszę dwadzieścia deka arbuza / arbuzów!
Dołożyć ci jeszcze trochę sałatki / sałatek?
Kupiłam pół kilo łososia / łososi.
Kupiłem dla dzieci pudełko czekolady / czekoladek.
Masz ochotę na kieliszek wina / win?
Przed snem lubię wypić szklankę soku / soków.
3
Proszę uzupełnić przepisy, wpisując nazwy produktów w poprawnej formie.
sos pomidorowy szynka maliny cebula oliwki czerwona cebula truskawki feta mozzarella miód
pieczarki jagody sałata pomidorki koktajlowe sos grecki oliwa z oliwek jogurt sok z ananasów
sosu p‌omidorowego , 200 g ______________ , pół ______________ , 250 g ______________ ,
Pizza: słoik ____________________
garść pokrojonych ______________ .
Sałatka owocowa: 100 g ______________ , 100 g ______________ , 100 g ______________ , łyżka
______________ , pół szklanki ______________ .
Sałatka grecka: główka ___________________ , 200 g ___________________ , 10___________________ , duży
kawałek ___________________ , pół ___________________ , mały słoiczek ______________ , 1 opakowanie
__________________ wymieszane z _______________ .
69
Telegram: @polskigram
2.29 miejscownik liczby mnogiej
rzeczownik
Byliśmy w górach.
Miejscownik liczby mnogiej jest przypadkiem bardzo prostym, wyrażanym za pomocą jednej tylko końcówki
-ach, zob. tabela.
Liczba mnoga
Liczba pojedyncza
Masc.
Neut.
Fem.
profesorze
studencie
sąsiedzie
stole
stołku
blogu
chłopcu
e-mailu
wuju
metrze
aucie
rondzie
kole
jajku
tangu
płucu
przedszkolu
radiu
gitarze
kobiecie
modzie
sile
lodówce
drodze
ulicy
koszuli
informacji
profesorach
studentach
sąsiadach
stołach
stołkach
blogach
chłopcach
e-mailach
wujach
Przykłady użycia:
metrach
autach
rondach
kołach
jajkach
tangach
płucach
przedszkolach
radiach
gitarach
kobietach
modach
siłach
lodówkach
drogach
ulicach
koszulach
informacjach
Byliśmy w górach na nartach.
Byliśmy w górach na nartach.
Po wykładach wybieramy się
do muzeum na wystawę.
Książki stoją na półkach.
Książki stoją na półkach.
Byliśmy w różnych krajach świata.
Uwaga!
W języku polskim niektóre kraje, zresztą nieliczne, mają formę liczby
­mnogiej, np. Stany Zjednoczone, Niderlandy, Chiny, Indie, Filipiny, a także Niemcy, ­Węgry, Włochy.
Trzy ostatnie mają archaiczną postać miejscownika, tj. w Niemczech,
we Włoszech, na Węgrzech.
Byliśmy
w Niemczech
we Włoszech
na Węgrzech
Wracamy z
Niemiec
Włoch
Węgier
Jedziemy
Rzeczownik Węgry występuje dodatkowo w konstrukcji na + biernik, stąd forma na Węgry.
Zob. konstrukcje typu Jedziemy na Litwę, idziemy na imprezę. (zob. 2.3)
70
Telegram: @polskigram
do Niemiec
do Włoch
na Węgry
0
1
Proszę napisać, gdzie urodziły się te osoby.
0. Istvan Sabo (Węgry)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1
2
Istvan Sabo urodził się na Węgrzech.
Til Schweiger (Niemcy)
Eva Herzigova (Czechy)
Barack Obama (Hawaje)
Jet Lee (Chiny)
Beyoncé (Stany Zjednoczone)
Monica Belucci (Włochy)
Lalaine (Filipiny)
2
Proszę utworzyć od podanych nazw formy miejscownika liczby mnogiej.
4
5
Mazurach (Mazury).
0. Mikołajki to miasto na _____________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
3
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
7
Rysy to najwyższy szczyt w __________________ (Tatry).
Nepal leży w __________________ (Himalaje).
Port Stanley to największe miasto na __________________ (Falklandy).
Kuba to wyspa na __________________ (Karaiby).
Machu Picchu leży w __________________ (Andy).
Davos to uzdrowisko w __________________ (Alpy).
6
3
Proszę uzupełnić zdania według wzoru, a następnie podpisać rysunki.
nogi palce plecy zęby oczy uszy ręce
nogach .
0. Mężczyzna ma narty na __________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
0
Dziecko stoi na ______________ .
Kobieta ma na __________________ pierścionki.
Pies leży na __________________ .
Dziewczyna ma w __________________ kolczyki.
Kobieta ma łzy w __________________ .
Dziewczyna ma aparat na __________________ .
71
Telegram: @polskigram
2.30 narzędnik liczby mnogiej
rzeczownik
Rozmawiałem z rodzicami.
Narzędnik liczby mnogiej jest przypadkiem bardzo prostym, wszystkie rzeczowniki bez względu na rodzaj gramatyczny mają jedną końcówkę -ami, zob. tabela.
Liczba mnoga
Liczba pojedyncza
Masc.
Neut.
Fem.
synem
lektorem
profesorem
stołem
rowerem
domem
e-mailem
paltem
oknem
krzesłem
radiem
metrem
kinem
kolanem
matką
kobietą
dziewczyną
kuchnią
kawiarnią
ulicą
rolą
Przykłady użycia:
synami
lektorami
profesorami
stołami
rowerami
domami
e-mailami
paltami
oknami
krzesłami
radiami
metrami
kinami
kolanami
matkami
kobietami
dziewczynami
kuchniami
kawiarniami
ulicami
rolami
Byliśmy na wycieczce z rodzicami.
Jesteśmy Amerykanami, a oni Niemcami.
Oni są Francuzami, a one Włoszkami.
Byliśmy na wycieczce z rodzicami.
Uwaga!
Ze względów historycznych nieliczne rzeczowniki mają osobliwą końcówkę -mi: przyjaciółmi, księżmi, pieniędzmi, ludźmi, braćmi, dziećmi, nićmi, gośćmi, liśćmi, kośćmi, końmi, dłońmi.
Oni są dobrymi ludźmi.
Oni są naszymi przyjaciółmi.
Byliśmy z dziećmi w kinie.
Wczoraj spotkałam się z braćmi.
One są Włoszkami.
72
Telegram: @polskigram
1
Proszę przekształcić zdania według wzoru.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
0. Ja i moi dziadkowie rozmawiamy przez Skype’a.
Rozmawiam z dziadkami przez Skype’a.
Ja i moi koledzy poszliśmy do klubu.
Ja i moje dzieci pojechaliśmy na wakacje.
Ja i moi sąsiedzi rozmawialiśmy o polityce.
Ja i moi synowie zbudowaliśmy zamek z piasku.
Tomek i jego psy wyszli na spacer.
Polska drużyna i Niemcy zagrali mecz.
Zwykle jem gulasz i ziemniaki.
Lubię ciasto, w którym są owoce.
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
2
Proszę uzupełnić wypowiedzi podanymi wyrazami w formie narzędnika liczby mnogiej.
0. – Co robisz w sobotę?
przyjaciółmi (przyjaciele).
– Idę na koncert z _______________
1. – Gdzie są rodzice panny młodej?
– Pojechali już z _______________ (goście) do kościoła.
2. – Jestem raczej samotnikiem. Lubię przebywać z _______________ (ludzie), ale niezbyt długo.
3. – Macie już plany na długi weekend?
– Tak, jedziemy z _______________ (dzieci) na Mazury.
4. – Jednak nie kupimy nowego samochodu. Mamy kredyt mieszkaniowy i musimy liczyć się
z ________________ (pieniądze).
5. – Mamo, mogę zjeść tę czekoladę?
– Możesz, ale nie całą. Musisz podzielić się z _______________ (bracia).
3
Proszę wybrać prawidłową odpowiedź.
za tymi drzewami.
0. Samochód stoi ____
a) nad b) pod c) za
1. Obraz wisi _____ oknami.
a) za b) przed c) między
2. Słońce jest ____ chmurami.
a) za b) pod c) przed
3. Tunele są ____ górami.
a) nad b) pod c) za
4. Ameryka leży ____ dwoma oceanami.
a) między b) za c) przed
5. Polityk rozmawiał ____ dziennikarzami.
a) za b) z c) między
6. Samolot leciał nisko ____ dachami domów.
a) między b) za c) nad
7. W zimie noszę rajstopy ____ spodniami.
a) ze b) między c) pod
8. Dzisiaj spotykam się ____ kolegami.
a) z b) przed c) za
73
Telegram: @polskigram
2.31 celownik liczby mnogiej
rzeczownik
Kupiliśmy prezent rodzicom.
Celownik liczby mnogiej jest przypadkiem bardzo prostym, wszystkie rzeczowniki mają tylko jedną końcówkę.
Liczba mnoga
Liczba pojedyncza
masc.
fem.
neut.
profesorowi
lektorowi
telefonowi
listowi
synowi
rowerowi
samochodowi
ptakowi
zegarowi
matce
nodze
siostrze
babci
kawiarni
chwili
ulicy
spódnicy
burzy
dziecku
sercu
zadaniu
krzesłu
biuru
zadaniu
śniadaniu
śródmieściu
stuleciu
profesorom
lektorom
telefonom
listom
synom
rowerom
samochodom
ptakom
zegarom
matkom
nogom
siostrom
babciom
kawiarniom
chwilom
ulicom
spódnicom
burzom
dzieciom
sercom
zadaniom
krzesłom
biurom
zadaniom
śniadaniom
śródmieściom
stuleciom
Warto zapamiętać przyimki łączące się z celownikiem: dzięki, na przekór, przeciw(ko), wbrew (zob. 2.17).
Przykłady użycia:
Dzięki rodzicom mogę studiować.
Dzięki babci mamy kieszonkowe.
Jestem przeciw przemocy.
Dzięki rodzicom
mogę studiować.
Oto niektóre czasowniki wymagające użycia celownika:
dać
dziękować
odpowiedzieć
pokazywać
pomagać
przedstawiać
Dałam prezent rodzicom.
Dziękuję dziadkom za pomoc.
Odpowiedziałam profesorowi na pytanie.
Przewodnik pokazuje turystom zabytki.
Pomagam rodzeństwu.
Nauczyciel przedstawił studentom nowy problem.
74
Telegram: @polskigram
Dałam prezent rodzicom.
1
Proszę ułożyć zdania z podanych niżej zwrotów i wyrazów. Proszę użyć celownika liczby mnogiej.
córka
Mikołaj
przyglądać się
mężczyzna
życzyć
chłopak
piosenkarka
rodzice
dziękować
pozwalać
koledzy
dzieci
ludzie
studenci
przynosić
fani
wysyłać
agent
profesor
prezenty na plaży
pod choinkę
oferty
reklamowe
za listy
pomagać
klienci
wszystkiego
najlepszego
w matematyce
nagrywać
swoje wykłady
0. Córka życzy rodzicom wszystkiego najlepszego.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
2
Proszę przekształcić zdania według wzoru.
0. Wysłałem e-mail do rodziców.
1.
2.
3.
4.
5.
Wysłałem rodzicom e-mail.
Kupiliśmy laptopa dla dziadków.
Przywiozłam prezenty dla przyjaciół.
Szkoła zorganizowała dla uczniów mikołajki.
Firma wysłała do pracowników życzenia świąteczne.
To biuro turystyczne oferuje zniżki dla emerytów.
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
3
Proszę wstawić odpowiedni przyimek: dzięki, wbrew lub przeciw.
Dzięki swoim rodzicom mogłam studiować za granicą. (oni mi pomogli)
0. _________
1.
2.
3.
4.
5.
________________ swoim rodzicom studiuję za granicą. (oni tego nie chcieli)
Wyszła z depresji _________________ swoim przyjaciołom. (oni jej pomogli)
Głosowałem ________________ demokratom, bo jestem konserwatystą. (nie chciałem, żeby wygrali)
W wojnie stuletniej Anglicy walczyli ______________ Francuzom. (nie chcieli, aby oni wygrali)
To centrum pomocy funkcjonuje tylko ________________ wolontariuszom. (oni pomagają)
75
Telegram: @polskigram
2.32 nazwiska i nie tylko
rzeczownik
Znam Agnieszkę Nowak. Znam Marka Nowaka.
Nazwiska kobiet zakończone na spółgłoskę, np.: Pawlak, Nowak, Cieślik, są
w języku polskim nieodmienne (o nazwiskach Kowalski, Kowalska zob. 3.16)
To jest
Marek Nowak
Agnieszka Nowak
Nie znam
Marka Nowaka
Agnieszki Nowak
Pomagam
Markowi Nowakowi
Agnieszce Nowak
Znam
Marka Nowaka
Agnieszkę Nowak
Rozmawiam z
Markiem Nowakiem
Agnieszką Nowak
Myślę o
Marku Nowaku
Agnieszce Nowak
To jest Marek
Nowak.
Zawody, a także stanowiska i funkcje pełnione przez kobiety, np.: profesor, doktor, prezydent, inżynier, tj. zakończone na spółgłoskę, są nieodmienne, a wyznacznikiem żeńskości jest wyraz pani.
To jest
pan
doktor
Marek Nowak
/ pani
doktor
Agnieszka Nowak
Nie znam
pana
doktora
Marka Nowaka
/ pani
doktor
Agnieszki Nowak
Pomagam
panu
doktorowi
Markowi Nowakowi
/ pani
doktor
Agnieszce Nowak
Znam
pana
doktora
Marka Nowaka
/ panią
doktor
Agnieszkę Nowak
Rozmawiam z
panem
doktorem
Markiem Nowakiem
/ panią
doktor
Agnieszką Nowak
Myślę o
panu
doktorze
Marku Nowaku
/ pani
doktor
Agnieszce Nowak
Nie odmieniają się także rzeczowniki głównie obcego pochodzenia typu
cappuccino, credo, igloo, martini, etui, alibi, tabu, rendez-vous, hobby, lobby.
Ta ostatnia grupa obejmuje ponad 1% polskiego słownictwa.
76
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić zdania poprawnymi formami gramatycznymi.
mecenasa Roberta Smok‌tunowicza (mecenas Robert Smoktunowicz).
0. Do studia zaproszono __________________________________
1. Opublikowano wywiad z ___________________________________ (profesor Miodek).
2. Do udziału w dyskusji zaproszono ___________________________________ (pani profesor Maria Janion).
3. O komentarz poproszono znanego ___________________________________ (seksuolog Zbigniew ­Lew-Starowicz).
4. W lokalnej gazecie opublikowano skandaliczny artykuł o ___________________________________ (pani
redaktor Monika Olejnik).
5. Na rozdanie nagród nie zaproszono ___________________________________ (redaktor Wojciech Mann).
6. Prezydent wręczył medal ___________________________________ (minister Błaszczyk).
2
Proszę uzupełnić dialogi poprawnymi formami gramatycznymi.
Wojciecha Killara (Wojciech Kilar)?
0. – Czy znasz muzykę ___________________
1. – Czy czytałeś najnowszy wywiad z ___________________________ (Olga Tokarczuk)?
– A kim ona jest?
– Nie wiesz? Polską noblistką!
2. – Czy oglądałeś jakiś film ___________________________ (Agnieszka Holland)?
– Myślę, że nie. To ktoś popularny?
3. – Czy czytałeś książki ___________________________ (Czesław Miłosz)?
– Oczywiście. Moim zdaniem to świetna literatura!
4. – Czy znasz teorię ___________________________ (Mikołaj Kopernik)?
– Tak, uczyłem się o niej, kiedy jeszcze byłem w szkole. Ale według mnie ciekawsze są prace
___________________________ (profesor Aleksander Wolszczan). To radioastronom.
5. – Ty chyba nie interesujesz się sportami zimowymi, prawda?
– Nie, ale chętnie zjadłabym kolację z ___________________________ (Kamil Stoch).
6. – Ta dziewczyna zrobiła wielką karierę. Też chciałabym być modelką jak ona.
– Ale o kim mówisz?
– O ___________________________ (Anja Rubik). Nie znasz jej?
7. – W przyszłym tygodniu jest koncert ___________________________ (Urszula Dudziak). Chcesz pójść?
– To nie dla mnie. Nie lubię jazzu.
0
2
1
4
3
5
4
7
6
77
Telegram: @polskigram
2.33 plurale tantum
rzeczownik
To są nożyczki, a to są okulary.
Tylko liczbę mnogą mają rzeczowniki oznaczające, np.: przedmioty, narzędzia, rzeczy, składające się z dwu lub
więcej części, zob. ilustracje.
spodnie
majtki
kalesony
rajstopy
nożyczki
szczypce
obcęgi
drzwi
To są
To są
Tylko liczbę mnogą mają ponadto:
1. nazwy gór, np.: Karpaty, Alpy, Andy, Pireneje, Himalaje;
2. nazwy miast zakończone na -ice // -yce, np.: Katowice, Gliwice, Skierniewice, Koszyce;
3. rzeczowniki zakończone na -iny // -yny, np.: imieniny, urodziny, zaręczyny;
4. nieliczne nazwy krajów, np.: Węgry, Włochy, Niemcy, Niderlandy, Chiny, Indie, Filipiny, Stany Zjednoczone.
Rzeczowniki te odmieniają się następująco:
M. B.
D.
C.
N.
Msc.
spodnie
spodni
spodniom
spodniami
spodniach
majtki
majtek
majtkom
majtkami
majtkach
rajstopy
rajstop
rajstopom
rajstopami
rajstopach
78
Telegram: @polskigram
1
Proszę podpisać rysunki, a następnie zdecydować, które
z rzeczowników należą do grupy plurale tantum.
0. usta – plurale tantum
1. _____________
2. _____________
3. _____________
4. _____________
5. _____________
6. _____________
7. _____________
8. _____________
9. _____________
10. _____________
2
Proszę uzupełnić zdania poprawnymi formami wyrazów podanych w nawiasach.
Włoszech (Włochy).
0. Andrea Bocelli mieszka we ___________
1. Co roku jeździmy w ____________ (Alpy) na narty.
2. Pociąg do ____________ (Katowice) odjeżdża o 18.05.
3. W następny weekend idziemy na ____________ (urodziny) do Lilki.
4. Państwo Zawadzcy wyemigrowali do ____________ (Stany Zjednoczone).
5. Nie mogę znaleźć ____________ (nożyczki), wiesz może, gdzie są?
6. Winda jest zepsuta, musimy wejść po ____________ (schody).
7. Anthony de Mello urodził się w ____________ (Indie).
8. Znalazłam dobrą pracę na ____________ (Węgry) i zastanawiam się nad przeprowadzką.
9. W kwietniu jest tak ciepło, że nie trzeba nosić ____________ (rajstopy).
10. Czy możesz nie zamykać ____________ (drzwi) do sypialni?
3
Proszę uzupełnić zdania, wpisując podany czasownik w odpowiedniej formie.
weszły (wejść) do Unii Europejskiej.
0. W roku 2004 Węgry _________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Po śmierci Mao Zedonga Chiny _____________________ (otworzyć się) na świat.
Stany Zjednoczone _______________________ (powstać) w XVII wieku.
Do 1950 roku Indie _______________________ (być) kolonią brytyjską.
Dawniej Niderlandy _______________________ (obejmować) tereny Belgii, Holandii i Luxemburga.
W 1946 roku Włochy _______________________ (zostać) ogłoszone republiką.
W 1898 roku Filipiny _______________________ (uwolnić się) spod panowania Hiszpanii.
79
Telegram: @polskigram
2.34 liczba mnoga
podsumowanie
rzeczownik
To są studentki, a to są studenci.
Odmiana rzeczownika w liczbie mnogiej jest znacznie prostsza niż w liczbie pojedynczej.
Pewnym utrudnieniem są tylko rzeczowniki męskoosobowe, mające inne końcówki względem pozostałych leksemów. Ta odrębność ogranicza się tylko do dwu przypadków, tj. mianownika i biernika:
Rzeczowniki niemęskoosobowe
Rzeczowniki męskoosobowe
Mianownik ci
Biernik tych
studenci
sąsiedzi
redaktorzy
aktorzy
szefowie
wujkowie
lekarze
pisarze
nauczyciele
goście
studentów
sąsiadów
redaktorów
aktorów
szefów
wujków
lekarzy
pisarzy
nauczycieli
gości
Mianownik = Biernik te
studentki
sąsiadki
ławki
drogi
nogi
wiadomości
powieści
stoły
balkony
papiery
ulice
koszule
panie
dziewczyny
pieniądze
radia
auta
śniadania
muzea
W pozostałych przypadkach rodzaj gramatyczny, a także podział na rzeczowniki męskoosobowe i niemęskoosobowe jest nieistotny.
W grupie tej jedynie dopełniacz jest przypadkiem wielokońcówkowym, pozostałe mają bardzo prostą strukturę.
Dopełniacz tych
studentów
sąsiadów
chłopców
zeszytów
widelców
matek
kobiet
dziewczyn
okien
krzeseł
Celownik tym
studentom
sąsiadom
matkom
dziewczynom
nauczycieli
gości
kolacji
informacji
stuleci
studentkach
dziewczynach
podróży
poddaszy
Narzędnik tymi
oknom
zadaniom
studentami
sąsiadami
studentkami
dziewczynami
Miejscownik o tych
studentach
sąsiadach
pisarzy
badaczy
korytarzy
oknach
zadaniach
80
Telegram: @polskigram
oknami
zadaniami
1
Proszę uzupełnić teksty poprawną formą rzeczownika w liczbie mnogiej.
zmian 0 (zmiana)
A. Przewiduje się, ze rozwój sztucznej inteligencji doprowadzi do dramatycznych _________
na rynku pracy. Przewiduje się, że niektóre ________________1 (zawód) przestaną być potrzebne,
na przykład ________________2 (kasjer), ________________3 (maszynista), ________________4
(kontroler). Możliwe, że przestaniemy potrzebować ________________5 (kierowca), bo samochody
będą automatyczne. Będzie mniej pracy dla ________________6 (prawnik), których zastąpią algorytmy,
i ________________7 (broker), a nawet ________________8 (lekarz). Wydaje się, że maszyny nie zastąpią
________________9 (artysta), ________________10 (nauczyciel) i ________________11 (psycholog).
I oczywiście, w dobie sztucznej inteligencji będziemy potrzebować ________________12 (informatyk)
i ________________13 (programista).
B.Zmiana klimatu może doprowadzić do zmian w stylu życia. Z czasem przestaniemy jeździć własnymi
________________1 (samochód) i będziemy korzystać z publicznych ________________2 (pojazd).
Ludzie nie będą tak często latać ________________3 (samolot) w celach zawodowych, bo będą więcej
pracować z domu. Będziemy planowali mniej weekendowych ________________4 (podróż) i spędzali
więcej czasu w naszych ________________5 (dom). Być może będziemy spędzali wakacje w wirtualnych
________________6 (świat) lub odwiedzali inne ________________7 (państwo) i ________________8
(kontynent) za pomocą symulacji komputerowej.
C. ________________1 (specjalista) od odżywiania nie są zgodni, która dieta jest najlepsza.
Na przykład________________2 (wegetarianin) nie jedzą mięsa, a ________________3 (weganin) nie jedzą
________________4 (ser) i ________________5 (jajko), bo uważają, że produkty odzwierzęce są szkodliwe.
________________6 (zwolennik) diety keto jedzą duże ilości ________________7 (wędlina), wszystkie
________________8 (mięso) i ________________9 (ryba), ale nie jedzą ________________10 (węglowodan).
Niedawno powstała nowa dieta, która zachęca do jedzenia wszystkich ________________11 (produkt).
________________12 (człowiek), którzy stosują tą dietę, nazywają się ________________13 (fleksitarianin).
2
Proszę dopisać pasujące wyrazy, uwzględniając odpowiednią formę liczby mnogiej.
1. (mianownik) Proszę wymienić 5 zawodów związanych z pracą z ludźmi: nauczyciele, ___________________
_______________________________________________________________________________________
2. (dopełniacz) Proszę wymienić 5 owoców, których nie lubisz: bananów, _______________________________
_______________________________________________________________________________________
3. (dopełniacz) Proszę wymienić 5 zwierząt, których nie ma w Polsce (z wyjątkiem zoo): delfinów, ___________
_______________________________________________________________________________________
4. (narzędnik) Proszę wymienić środki transportu, którymi ludzie jeżdżą do pracy: hulajnogami, ____________
_______________________________________________________________________________________
5. (celownik) Proszę wymienić krajobrazy, którym można przyglądać się przez okno pociągu: dolinom, _______
_______________________________________________________________________________________
81
Telegram: @polskigram
3.1 rodzaj przymiotnika, mianownik
przymiotnik
liczby pojedynczej
Tomasz jest wysoki, a Maria jest niska.
rodzaj męski
On jest
rodzaj żeński
dobry.
miły.
szczupły.
zdolny.
inteligentny.
wysoki.
elegancki.
towarzyski.
tęgi.
Ona jest
dobra.
miła.
szczupła.
zdolna.
inteligentna.
wysoka.
elegancka.
towarzyska.
tęga.
rodzaj nijaki
Ono jest
dobre.
miłe.
szczupłe.
zdolne.
inteligentne.
wysokie.
eleganckie.
towarzyskie.
tęgie.
Rodzaj przymiotnika jest w języku polskim bardzo prosty.
Masculina mają na ogół końcówkę -y oraz -i po k i g,
np.: stary, chory, zdrowy; słodki, gorzki, drogi.
Feminina mają zawsze końcówkę -a, np.: miła, droga, słodka.
Ono jest słodkie.
Neutra maja zawsze końcówkę -e, np.: stare, chore, zdrowe, słodkie, gorzkie, drogie.
Uwaga! Są wyjątki!
Niewielka grupa przymiotników ma w rodzaju męskim końcówkę -i, np.: olbrzymi, tani, głupi, zachodni, wschodni, sąsiedni, powszedni, odpowiedni, bezpośredni, ostatni, dodatni, bratni, letni, zbytni.
Na plaży, w letni dzień.
82
Telegram: @polskigram
1
Proszę wybrać odpowiedni przymiotnik i podpisać ilustracje. Proszę zwrócić uwagę na rodzaj
przymiotnika.
czerwony/a/e gorący/a/e krótki/a/e czekoladowy/a/e
ciepły/a/e naturalny/a/e gorzki/a/e zimny/a/e
0. czerwona róża
1. __________________
2. __________________
3. __________________
4. __________________
5. __________________
6. __________________
7. __________________
2
Proszę wpisać poprawną końcówkę przymiotnika.
y himalaista z Katowic, zginął podczas wyprawy w 1989 roku.
0. Jerzy Kukuczka, znan__
1. Kuba to bardzo wysok__ mężczyzna.
2. Weź kurtkę, dzisiaj będzie zimn__ noc.
3. Andy Warhol to kontrowersyjn__ artysta.
4. Annę i Agnieszkę łączyła głębok__ przyjaźń.
5. Bitcoin to wirtualn__ pieniądz.
6. Niestety to nie była szczęśliw__ miłość.
3
Proszę połączyć przymiotniki z rzeczownikami. Proszę umieścić przymiotniki w odpowiedniej pozycji
przed lub po rzeczowniku.
narodowe
rower
pozytywny
towarz‌yski
górski
człowiek
towarzyski
wino
górski
muzeum
musujące
kierowca
bezpośredni
kontakt
rajdowy
kraj
sąsiedni
wynik
83
Telegram: @polskigram
3.2 biernik liczby pojedynczej
przymiotnik
Masz miłą i ładną dziewczynę.
1. Rodzaj męski
Mianownik
To jest
To jest mądry nauczyciel.
Biernik
dobry mąż.
starszy brat.
przystojny chłopak.
mądry nauczyciel.
czarny kot.
drogi przyjaciel.
wysoki partner.
Mam
nowy samochód.
stary zegar.
duży dom.
kolorowy magazyn.
drogi samochód.
męski charakter.
Mam czarnego
kota.
dobrego męża.
starszego brata.
przystojnego chłopaka.
mądrego nauczyciela.
czarnego kota.
drogiego przyjaciela.
wysokiego partnera.
nowy samochód.
stary zegar.
duży dom.
kolorowy magazyn.
drogi samochód.
męski charakter.
• Przymiotniki określające rzeczowniki żywotne mają końcówkę -ego, np.: Mam miłego brata, przystojnego męża.
• Przymiotniki określające rzeczowniki nieżywotne mają na ogół końcówkę -y // -i równą mianownikowi, np.: Mam duży dom, szybki samochód.
• Przymiotniki określające rzeczowniki nieżywotne typu ford, citroën, pączek, papieros mają końcówkę
-ego, np.: Kupiłem nowego citroena, Palę słabego papierosa. (zob. 2.4)
Uwaga!
Przymiotniki zakończone na -ki, -gi określające rzeczowniki żywotne mają końcówkę -ego poprzedzoną samogłoską -i, np.: Mam wysokiego, drogiego przyjaciela.
2. Rodzaj żeński
3. Rodzaj nijaki
Mianownik
Biernik
Mianownik
Biernik
To jest
Mam
To jest
Mam
miła koleżanka.
ładna dziewczyna.
dobra praca.
ciekawa książka.
nowa wiadomość.
interesująca powieść.
miłą koleżankę.
ładną dziewczynę.
dobrą pracę.
ciekawą książkę.
nową wiadomość.
interesującą powieść.
dobre dziecko.
nowe auto.
ciekawe spotkanie.
drogie mieszkanie.
dobre dziecko.
nowe auto.
ciekawe spotkanie.
drogie mieszkanie.
Wszystkie przymiotniki określające rzeczowniki rodzaju nijakiego mają końcówkę -e równą mianownikowi,
np.: Mam nowe auto, Jem dobre ciastko.
Wszystkie przymiotniki określające rzeczowniki rodzaju żeńskiego mają końcówkę -ą, np.: Mam dobrą pracę,
Czytam ciekawą książkę, Piję dobrą kawę.
Czytam ciekawą
książkę.
84
Telegram: @polskigram
1
Proszę zaznaczyć prawidłowe formy rzeczownika i przymiotnika.
nowego sąsiada .
0. Od tygodnia mamy ________________
a. nowego sąsiada
b. nowy sąsiad
1. Klinika ma od miesiąca ______________ .
a. świetnego ortopedy
b. świetnego ortopedę
2. Widziałam wczoraj ______________ Karola.
a. czarne volvo
b. czarnego volvo
3. Spotkałem na korytarzu ______________ .
a. znanego poetę
b. znany poeta
4. Mamy zamiar kupić ______________ .
a. drugi laptop
b. drugiego laptopa
5. Dziecko trzyma w ręce ______________ .
a. czerwony balon
b. czerwonego balona
6. Zjedzmy dzisiaj na obiad ______________ !
a. kotlet schabowy
b. kotleta schabowego
7. Dodaj jeszcze ______________ do sałatki.
a. duży pomidor
b. dużego pomidora
8. Dodaj jeszcze ______________ do ciasta.
a. małe jajko
b. małego jajka
9. Widziałam pod domem bardzo ______________ .
a. dziwnym mężczyzną
b. dziwnego mężczyznę
10. Oczywiście, że możesz zaprosić jutro
______________ z klasy.
a. nowy kolega
b. nowego kolegę
2
Proszę dopasować produkty do potraw. Użyj odpowiedniego przypadku.
żółty ser zielona sałata sos pomidorowy jogurt naturalny ostre salami
dojrzały banan czerwona cebula duża pomarańcza słodkie jabłko
zimny kurczak czerwona papryka
1. Do pizzy dodajemy:
ż‌ółty ser,
______________________________________________________________________
2. Do sałatki owocowej dodajemy:
______________________________________________________________________
3. Do sałatki greckiej dodajemy:
______________________________________________________________________
85
Telegram: @polskigram
3.3 dopełniacz liczby pojedynczej
przymiotnik
Nie lubię gorzkiej czekolady.
Przymiotniki w dopełniaczu otrzymują następujące końcówki:
Rodzaj męski i nijaki
Rodzaj żeński
-ego
-ej
dobrego brata, dziecka
ładnego domu, miasta
młodego męża, wina
drogiego samochodu, auta
wysokiego budynku, drzewa
dobrej siostry
ładnej dziewczyny
młodej żony
drogiej sukienki
wysokiej ceny
Rodzaj męski i nijaki
Przymiotniki określające masculina i neutra mają końcówkę -ego, np.: Szukam taniego domu, ładnego mieszkania.
Rodzaj żeński
Wszystkie przymiotniki mają końcówkę -ej, np.: Nie lubię czarnej kawy, mlecznej czekolady.
Po k i g występuje i, np.: słodkiego, drogiego, słodkiej, drogiej.
Przykłady zastosowania:
To jest dom znanego profesora.
Oglądaliśmy obraz znanej artystki.
Nie mam nowego samochodu.
Nie mam nowej wiadomości.
Proszę butelkę wody niegazowanej.
Proszę kufel zimnego piwa.
Wyjeżdżamy do znanej miejscowości.
Wracamy z ciekawej wycieczki.
To jest dom znanego profesora.
Wracamy z ciekawej wycieczki.
Szukam taniego mieszkania.
Potrzebuję nowej sukienki.
86
Telegram: @polskigram
1
Proszę wybrać odpowiedni przymiotnik i wpisać go w formie dopełniacza liczby pojedynczej.
gorzka owocowy mały ostatni tani święty polski japoński indyjski
gorzkiej czekolady
0. Nie lubię __________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Nie oglądałam jeszcze __________________ filmu z Joanną Kulig.
Szukam __________________ mieszkania.
Nigdy nie piłam herbaty __________________ .
Słuchałaś kiedyś __________________ jazzu? Świetna muzyka.
To moja pierwsza toyota, nigdy przedtem nie miałem __________________ samochodu.
Nie widział pan może __________________ kota? Szukam mojego Fafika od wczoraj i nic.
Próbowałaś kiedyś kuchni __________________ ? Ja uwielbiam curry.
Mamo, pod choinką są prezenty, a ja znowu nie widziałam __________________ Mikołaja.
2
Proszę uzupełnić dialogi, wpisując końcówki dopełniacza liczby pojedynczej.
ej wody?
0. – Czy mogę prosić szklankę zimn__
– Oczywiście.
1. – Proszę 20 deka żółt___ sera, może być gouda.
– Proszę bardzo.
2. – Napijesz się herbaty?
– Chętnie, ale nie zielon___ .
3. – Chcesz kawałek ciasta czekoladow___ ?
– Jasne!
4. – Ile śmietany dodajesz do sosu?
– Pół filiżanki chud___ śmietany wystarczy.
5. – Proszę kilogram fasolki!
– Żółt___ czy zielon___ ?
6. – Latem zrobiłam sama kilka litrów
soku malinow___ !
– Gratuluję! Ja nie mam na to czasu.
7. – W tym roku zaprosiliśmy na Wigilię całą
rodzinę. Muszę zrobić dużo barszczu czerwon___
i około 200 pierogów.
– A gotujesz sam czy żona ci pomaga?
8. – Pizza jest pyszna, ale dodałaś za mało sosu
pomidorow___ .
– Bo mój Antoś nie lubi pomidorów.
3
Proszę poprawić błędy w zdaniach.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
0. Codziennie przed snem słucham muzykę relaksacyjną.
muzyki relaksacyjnej
_______________________
Niestety, nie kupiliśmy jeszcze nowe mieszkanie, bo nie mamy pieniędzy.
Ten kurs fotografii nie był ciekawy. Żałuję stracony czas.
Szukam prostą, czarną sukienkę wieczorową. Macie takie?
Chcesz trochę sok imbirowy do herbaty?
Znowu widziałam tego wysoki mężczyzna koło naszego domu.
Potrzebuję białą koszulę i ciemny garnitur na jutrzejszą ceremonię.
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
87
Telegram: @polskigram
3.4 miejscownik liczby pojedynczej
przymiotnik
Byliśmy na dobrym filmie.
Myślę o…
Marzę o…
Rodzaj męski i nijaki
Rodzaj żeński
-ym // -im
-ej
dobrym mężu, dziecku,
nowym domu, mieszkaniu,
ładnym chłopaku, mieście,
miłym przyjacielu, spotkaniu,
drogim samochodzie, aucie,
długim spacerze, życiu,
słodkim uśmiechu, winie,
wysokim wieżowcu, drzewie,
dobrej żonie.
nowej sukience.
ładnej dziewczynie.
miłej koleżance.
drogiej przyjaciółce.
długiej podróży.
słodkiej herbacie.
wysokiej kobiecie.
Przymiotniki określające rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego mają w miejscowniku jedną wspólną końcówkę -ym // -im, np.: Marzę o nowym samochodzie, Myślę o nowym mieszkaniu.
Końcówka -im występuje po k i g, np.: Mieszkamy w wysokim wieżowcu. Mieszkamy na drogim osiedlu.
Po k i g występuje i, np.: słodkiej herbacie, długiej podróży.
Przymiotniki rodzaju żeńskiego mają końcówkę -ej, np.: Myślę o nowej sukience, długiej podróży.
Przykłady zastosowania:
Byliśmy w dobrym klubie.
Byliśmy w dobrej restauracji.
Jan był na ciekawym filmie.
Jan był na ciekawym filmie.
Maria była na ciekawej sztuce.
Marzę o nowym samochodzie.
Myślę o nowej pracy.
Czekałem na Marię przy głównym wejściu.
Spotkamy się przy głównej ulicy.
Po krótkim spotkaniu wróciłem do domu.
88
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić zdania według wzoru:
grub‌ym swetrze .
0. Gruby sweter – Jesienią zawsze chodzę w _________________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Długa, wieczorowa suknia – Idę na przyjęcie w ______________________________ .
Skórzana kurtka – Jeżdżę na motocyklu w ______________________________ .
Kurtka przeciwdeszczowa i ciepła czapka – Idę na wycieczkę górską w ______________________________ .
Ciemny garnitur i niebieski krawat – Chodzę do pracy w ______________________________ .
Lniana spódnica i bawełniana koszulka – Latem najczęściej chodzę w ______________________________ .
Kostium kąpielowy – Na plaży chodzę w ______________________________ .
Gruba piżama – Zimą śpię w ______________________________ .
2
Proszę poprawić błędy w zdaniach, jeśli to konieczne.
0. Byliśmy na nowy film Woody’ego Allena.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Musi pan skręcić
w prawo…
nowym filmie
Spotkamy się przy głównego wejścia.
Musisz skręcić w prawo na dużego skrzyżowania.
Zwykle nie rozmawiam o moją pracą.
Marzę o tej czerwonej sukience.
Spotkamy się i podpiszemy kontrakt po długim weekendzie.
Słyszałam dużo o nowe centrum handlowe w Krakowie. Musimy tam koniecznie pojechać.
Marzę o długie wakacje, od roku nie byliśmy na urlopie.
3
Proszę uzupełnić zdania, wpisując odpowiedni przymiotnik w formie miejscownika liczby pojedynczej.
główny narodowy polityczny klasyczny hipoteczny ekonomiczny
handlowy zielony religijny urlopowy
główn‌ym .
0. Możesz kupić bilety przez internet albo na dworcu ___________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Przechodzimy przez ulicę na _________________ świetle.
Najwięcej obrazów tego malarza znajduje się w muzeum _________________ .
Zakupy świąteczne zawsze robimy w centrum _________________ .
Najlepiej odpoczywam przy muzyce _________________ .
Ostatnio ludzie mówią o kryzysie _________________ na świecie.
Chcę kupić mieszkanie i myślę o kredycie _________________ .
Większość teatrów jest zamknięta w sezonie _________________ , czyli w sierpniu.
Wiele czytałam o systemie _________________ w Europie Wschodniej przed końcem komunizmu.
Niewiele wiem o konflikcie _________________ w Irlandii.
89
Telegram: @polskigram
3.5 narzędnik liczby pojedynczej
przymiotnik
Rozmawiałem z miłą dziewczyną.
Rodzaj męski i nijaki
Rodzaj żeński
-ym // -im
-ą
dobrym synem, dzieckiem
ładnym parkiem
miłym chłopakiem
nowym rowerem
starym domem, mieszkaniem
drogim samochodem, autem
słodkim likierem, winem
dobrą córką
ładną dziewczyną
miłą koleżanką
nową szkołą
starą książką
drogą sukienką
słodką kawą
Jeżdżę nowym
rowerem.
Przymiotniki określające rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego mają w narzędniku końcówkę -ym // -im, np.:
Rozmawiam z mądrym nauczycielem, wysokim chłopakiem, Jechaliśmy nowym, szybkim autem.
Wariant -im występuje po k i g, zob.: wysokim, szybkim, drogim.
Przymiotniki określające rzeczowniki rodzaju żeńskiego mają w narzędniku końcówkę -ą, np.: Spotkałem się z ładną i miłą dziewczyną.
Przykłady zastosowania:
Jan jest bardzo przystojnym chłopakiem.
Przyjechałem tu
starym samochodem.
Maria jest bardzo ładną dziewczyną.
Robert jest bardzo miłym dzieckiem.
Lubię jeździć nowym samochodem.
Przyjechałem tu starym autem.
Interesuję się francuskim filmem.
Interesuję się muzyką klasyczną.
Maria ma spotkanie ze znanym aktorem.
Jan ma spotkanie z popularną aktorką.
90
Telegram: @polskigram
1
Proszę wstawić odpowiedni przymiotnik w narzędniku liczby pojedynczej.
miły ciekawy literacki mały chiński młodszy niebezpieczny najlepszy stary
miłą dziewczyną.
0. Rozmawiałem z _______
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Interesuję się _______________ filozofią zen.
Czy zajmujesz się jeszcze krytyką _______________ ?
Lubię bawić się z moim _______________ synkiem.
Wynajmujemy mieszkanie z moją _______________ przyjaciółką.
Rozmawiałem
Czy ciągle jeździsz swoim _______________ samochodem?
z miłą dziewczyną.
Ostatnio nie rozmawiam często z moim _______________ bratem.
Ten mężczyzna codziennie spaceruje pod blokiem z _______________ psem.
Kupiłam gazetę z bardzo _______________ artykułem o Nagrodzie Nobla dla Baracka Obamy.
2
Proszę podkreślić poprawną formę przymiotnika.
0. Lech Wałęsa jest polską noblistą / polskim noblistą.
1. Tenesee Williams jest amerykańskim poetą /
amerykański poeta.
2. Jan Ząbek jest arbitrem sportowym /
arbiter sportowy.
3. Romek jest moim szkolny kolega /
szkolnym kolegą.
4. Brad Pitt jest przystojnym mężczyzną /
przystojny mężczyzna.
5. Mój dziadek jest wielkim optymistą /
wielki optymista.
1. Mahatma Ghandi (polityk, Indie)
2. Franciszek (papież, Argentyna)
3. Lech Wałęsa (polityk, Polska)
4. Matka Teresa (zakonnica, Albania)
5. Vincent Cassel (aktor, Francja)
6. Monica Bellucci (aktorka, Włochy)
7. Tadeusz Różewicz (poeta, Polska)
8. Kate Moss (modelka, Anglia)
9. Bohumil Hrabal (pisarz, Czechy)
10. Elfriede Jelinek (pisarka, Austria)
9
0
3
Czy wiesz, kim są osoby na fotografiach?
0. Tom Cruise (Aktor, USA)
3
1
10
Tom Cruise jest amerykańskim aktorem.
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
7
5
4
8
6
2
91
Telegram: @polskigram
3.6 celownik liczby pojedynczej
przymiotnik
Pomagam małej dziewczynce.
Rodzaj męski i nijaki
Rodzaj żeński
-emu
-ej
dobremu mężowi, dziecku
ładnemu chłopakowi, miastu
nowemu domowi, mieszkaniu
znanemu aktorowi, miejscu
popularnemu reżyserowi
drogiemu przyjacielowi
wysokiemu chłopakowi, drzewu
dobrej żonie
ładnej dziewczynie
nowej sukience
znanej szkole
popularnej muzyce
drogiej przyjaciółce
wysokiej górze
Przyglądam się wysokiej górze.
Przymiotniki określające rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego mają w celowniku końcówkę -emu, np.: przystojnemu mężowi, dobremu dziecku.
Przymiotniki określające rzeczowniki rodzaju żeńskiego mają końcówkę -ej, np.: dobrej żonie, miłej dziewczynie.
Po spółgłoskach k, g występuje i, np.: wysokiemu, drogiemu, wysokiej, drogiej.
Przykłady zastosowania:
Dzięki bogatemu mężowi nie muszę pracować.
Życzymy naszej drogiej
solenizantce 100 lat.
Ufam mojemu dobremu przyjacielowi.
Przyglądamy się temu uroczemu dziecku.
Marek kupił prezent swojej ukochanej siostrze.
Podziękowałem mojej drogiej przyjaciółce Oli za prezent.
Maria podziękowała starszemu bratu za pieniądze.
Gratuluję mojemu dobremu przyjacielowi nowego samochodu.
Życzymy naszej drogiej solenizantce 100 lat.
Przyglądamy się uroczemu dziecku.
92
Telegram: @polskigram
Dziękuję mojej kochanej
żonie za prezent.
1
Proszę uzupełnić zdania, wpisując odpowiedni przymiotnik w formie celownika liczby pojedynczej.
stary młodszy znany mały wiejski świetny
starej fotografii moich dziadków.
0. Przyglądałem się _______
1.
2.
3.
4.
5.
Wygraliśmy proces dzięki ________________ adwokatowi, który nas reprezentował.
Mój syn oddał swój balon ________________ dziewczynce, którą spotkał na plaży.
Dałem mój laptop ________________ bratu.
Przyglądaliśmy się ________________ aktorce, która leciała tym samym samolotem co my.
Minister osobiście pogratulował ________________ liceum znakomitych rezultatów.
2
Proszę ułożyć zdania według wzoru.
dzięki
systematyczna nauka
ciężka praca
prawdziwy przyjaciel
młoda żona
droga biżuteria
znany lekarz
osiągać cel
mieć dobre rezultaty w szkole
wyglądać elegancko
czuć się młodo
wyzdrowieć
radzić sobie z problemami
0. Dzięki systematycznej nauce mam dobre rezultaty w szkole.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3
Proszę ułożyć zdania z podanych elementów.
1.
2.
3.
4.
5.
0. fotograf / kobieta / piękna / zdjęcia / robić
Fotograf robi zdjęcia pięknej kobiecie.
pracownicy / kolega / nowy / impreza / urządzać
policjant / kierowca / dokumenty / zabierać / pijany
dziecko / człowiek / stary / mały / przyglądać się
agent / klient / dobry / stały / oferta / proponować
firma / kandydat / praca / najlepszy / oferować
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
93
Telegram: @polskigram
3.7 wołacz liczby pojedynczej
przymiotnik
Szanowny Panie…
Rodzaj męski
Rodzaj żeński
Rodzaj nijaki
Szanowny Panie Profesorze
Szanowny Panie Dyrektorze
Kochany Robercie
Drogi Grzegorzu
Szanowna Pani Profesor
Szanowna Pani Dyrektor
Kochana Kasiu
Droga Olu
Drogie dziecko
Przymiotniki określające rzeczowniki w wołaczu mają końcówki równe mianownikowi (zob. 3.1).
Przykłady zastosowania:
Droga Pani Profesor,
przesyłam serdeczne
pozdrowienia z Meksyku.
Jeszcze raz bardzo dziękuję
za pomoc w pisaniu pracy
licencjackiej.
Łączę wyrazy szacunku
Beata Nowak
Szanowny Panie Profesorze,
Kochana Kasiu,
Lizbonie.
już drugi dzień jestem w
czywiście
Stolica Portugalii to rze
piękne miasto. Poznałem
ów
tu bardzo fajnych koleg
.
py
ro
i koleżanki z całej Eu
am
Od poniedziałku zaczyn
dą
bę
zajęcia. Myślę, że nie
stresujące. Co u Ciebie?
Całuję
Marek
Z wyrazami szacunku
Mariusz Lewandowski
właśnie skończyłem pisanie pracy semestralnej. Wersję
roboczą przesyłam w załączniku, chciałbym się jednak
z Panem skontaktować w celu szczegółowego omówienia
pracy. Proszę napisać, kiedy byłoby to możliwe.
Drogi Tomku,
od poniedziałku
jestem w Berlin
ie
na kursie języka
niemieckiego.
Przed południe
m jestem dość
zajęta, ale po p
ołudniu mam
więcej czasu. W
weekend
organizuję z ko
legami imprezę
.
Może do nas d
ołączysz?
Pozdrowienia
Genowefa
94
Telegram: @polskigram
1
Proszę dopasować elementy podane w kolumnach.
Kochana
Kochany
Kochane
Drogi
Droga
Szanowny
Szanowna
Babciu!
Panie Doktorze!
Redakcjo!
Dziecko!
Mężu!
Pani Dyrektor!
Wujku!
0. Kochana Babciu!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
2
Kto do kogo tak się zwraca? Proszę zaznaczyć prawidłową odpowiedź.
0. Moja droga, proszę cię, nie dyskutuj już ze mną!
a. koleżanka do koleżanki
b. studentka do nauczycielki
c. matka do córki
1. Jak masz na imię, młody człowieku?
a. kolega do młodszego chłopca
b. ojciec do syna
c. starszy pan do chłopaka
2. Moja mała księżniczko, chodź do mnie!
a. arystokrata do arystokratki
b. ojciec do córki
c. przyjaciółka do przyjaciółki
3. Kiedy wreszcie mi pomożesz? Nie będę sprzątał
za ciebie!
a. szef do pracownika
b. brat do brata
c. wnuk do dziadka
4. Idź sobie, ty głupia mucho!
a. koleżanka do koleżanki
b. barman do pijanej klientki
c. człowiek do owada
5. Skarbie, będę za 5 minut.
a. chłopak do dziewczyny
b. szef banku do klienta banku
c. syn do ojca
3
Proszę dopasować do siebie fragmenty listów, notatek i SMS-ów.
C.
0 Kochana Mamo,
___
___ Szanowny Panie Profesorze,
___ Droga Pani Beato,
___ Moja miła Marysiu!
B.
0 wszystko w porządku, zadzwonię do Ciebie jutro,
___
pozdrowienia dla taty!
___ Dawno nie mieliśmy wiadomości od Ciebie. Martwimy się…
___ proszę wydrukować ten tekst i zostawić u mnie na biurku.
___ zwracam się z prośbą o zmianę terminu egzaminu…
w w w.prologpublishing.com
0 Całuję
___
___ Pozdrawiam
___ Ściskamy Cię serdecznie
___ Z wyrazami szacunku
FONET YKA
Marzenie
Marzeny
Testuj swój polski
TesT your Polish
Copyright Wydawnictwo PROLOG
A.
95
Telegram: @polskigram
3.8 mianownik i biernik liczby mnogiej
przymiotnik
To są ładne dziewczyny.
Przymiotniki określające rzeczowniki męskie nieosobowe, żeńskie i nijakie mają w mianowniku liczby mnogiej
końcówkę -e. Po k i g występuje i.
Liczba mnoga
Liczba pojedyncza
nowy film
stary zegar
zły pies
dobry obiad
znany uniwersytet
ładny obraz
brzydki blok
wysoki budynek
niski dom
tani sklep
nowa szkoła
stara torba
zła kobieta
dobra kolacja
znana aktorka
ładna dziewczyna
brzydka ulica
wysoka dziewczyna
niska cena
tania sukienka
nowe kino
stare miasto
złe miejsce
dobre śniadanie
znane miasto
ładne dziecko
brzydkie ubranie
wysokie drzewo
niskie saldo
tanie palto
nowe filmy, szkoły, kina
stare zegary, torby, miasta
złe psy, kobiety, miejsca
dobre obiady, kolacje, śniadania
znane uniwersytety, aktorki, miasta
ładne obrazy, dziewczyny, dzieci
brzydkie bloki, ulice, ubrania
wysokie budynki, dziewczyny, drzewa
niskie domy, ceny, salda
tanie sklepy, sukienki, palta
brzydkie
bloki
stara torba
stare torby
tanie palto
tanie palta
Przykłady zastosowania w mianowniku:
To są dobre uniwersytety.
To są dobre szkoły.
To są ciekawe miejsca dla turystów.
Stare zegary są zwykle drogie.
Dobre obiady rzadko są tanie.
Ładne dziewczyny mają zwykle duże powodzenie.
Przykłady użycia w bierniku:
stary zegar
stare zegary
Jan kupuje stare obrazy.
Lubię oglądać nowe filmy.
Lubimy zwiedzać nowe kraje.
Mam dwie dobre koleżanki.
Oni zawsze kupują drogie prezenty.
Klienci lubią niskie ceny.
Firma oferuje tanie towary.
Bartek uwielbia szybkie samochody.
96
Telegram: @polskigram
Bartek uwielbia
szybkie samochody.
1
Proszę dopisać odpowiednią końcówkę przymiotnika w liczbie mnogiej.
Proszę dwie białe kawy
i dwa kawałki sernika.
e kawy i dwa kawałki sernika.
0. – Proszę dwie biał__
– Z bitą śmietaną czy bez?
1. – Musimy zdecydowanie kupić now__ meble. Te są okropn__ !
– Żartujesz? To star__ , przedwojenn__ meble!
– Ale ja wolę nowoczesn__ ! Nie chcę mieszkać w muzeum!
2. – Podobno byliście w Kopenhadze! I jak tam jest?
– Normalnie, jak wszędzie w Europie. Tylko ceny bardzo wysoki__ .
Z bitą śmietaną
czy bez?
3. – Masz jeszcze te ciasteczka kokosow__ ? Bardzo mi smakowały!
– Nie mam już. Ale mogę ci zaproponować czekoladow__ .
4. – Widziałaś tego nowego? Przystojny, czarn__ włosy, niebieski__ oczy i taaakie mięśnie! Gra w koszykówkę!
– Tak, i powiedział na lekcji, że stolicą USA jest Nowy Jork…
5. – Podoba ci się Małgosia?! Żartujesz!
– No pewnie! Przecież to piękna dziewczyna – ma długi__ włosy, duż__ oczy…
– Tak, i duż__ zęby, i wielki nos!
2
Proszę połączyć przymiotniki i rzeczowniki, tak aby powstały kolokacje bądź nazwy własne.
0.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
toksyczne
Polskie
wysokie
niebezpieczne
antyczne
tanie
groźne
gorące
domowe
a. linie lotnicze
b. napoje
c. Koleje Państwowe
d. obiady
e. meble
f. kredyty
g. odpady
h. zakręty
i. psy
0. toksyczne odpady
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
3
Liczba pojedyncza czy mnoga? Proszę zaznaczyć formy liczby mnogiej.
wygodne fotele białe skarpetki długie sukienki czarne BMW stare mieszkanie długie zdania
zielone drzewo czarne jagody szare chmury prawe oko miłe osoby letnie wieczory
centra handlowe kostiumy teatralne ostatnie zadanie
97
Telegram: @polskigram
3.9 formy męskoosobowe
przymiotnik
To są dobrzy aktorzy.
Przymiotniki określające rzeczowniki męskoosobowe, np.: profesor, syn, ojciec, mają końcówki -y oraz -i.
1. Przymiotniki twardotematowe
Mianownik liczby pojedynczej
Mianownik liczby mnogiej
To jest
To są
słaby student
młody lektor
głuchy pacjent
mały chłopiec
uprzejmy sprzedawca
skąpy sponsor
szalony kierowca
łysy policjant
starszy pan
prosty człowiek
sprawiedliwy nauczyciel
słabi studenci
młodzi lektorzy
głusi pacjenci
mali chłopcy
uprzejmi sprzedawcy
skąpi sponsorzy
szaleni kierowcy
łysi policjanci
starsi panowie
prości ludzie
sprawiedliwi nauczyciele
To są mali chłopcy.
2. Przymiotniki z wygłosowymi spółgłoskami -k, -g, -r
wysoki chłopiec
elegancki pan
wysocy chłopcy
eleganccy panowie
drogi przyjaciel
ubogi aktor
drodzy przyjaciele
ubodzy aktorzy
stary człowiek
dobry nauczyciel
starzy ludzie
dobrzy nauczyciele
3. Przymiotniki miękkotematowe oprócz wyjątkowej formy duży-duzi
mają M.lp. równy M.lm. np.:
To są eleganccy panowie.
To jest interesujący aktor.
interesujący aktor – interesujący aktorzy,
tani robotnik – tani robotnicy,
głupi człowiek – głupi ludzie.
98
Telegram: @polskigram
1
Proszę napisać zdania w liczbie mnogiej.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
0. Dobry uczeń dużo się uczy.
Dobrzy uczniowie dużo się uczą.
Uprzejmy człowiek traktuje innych z szacunkiem.
Stary przyjaciel zawsze pomoże, kiedy mamy problem.
Mały chłopiec lubi bawić się samochodami.
Znany adwokat ma zawsze wielu klientów.
Młody kierowca jest niebezpieczny na drodze.
Szczupły mężczyzna ma lepszą kondycję fizyczną.
Ambitny student na pewno zrobi karierę.
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
2
Proszę uzupełnić dialogi, wpisując wybrane przymiotniki w odpowiedniej formie.
0. nowy / miły
nowi uczniowie.
– Pani Barbaro, od przyszłego tygodnia do pani klasy będą chodzić _______
– Uczniowie?! To znaczy ilu?
mili chłopcy, bracia bliźniacy z Krakowa.
– Dwaj _______
1. uprzejmy / głośny / nowy
– Nie uważasz, że ci ________________ sąsiedzi są bardzo ________________ ? Ciągle słuchają muzyki
i krzyczą.
– Spotkałem ich raz na korytarzu. Moim zdaniem to ________________ ludzie.
2. inteligentny / głupi
– Wiesiu, chodź oglądać! Zaczynają się Fakty!
– Nie będę oglądał, ci ________________ politycy mnie denerwują.
– Ależ Wiesiu, ________________ ludzie muszą wiedzieć, co się dzieje na świecie!
3. niebezpieczny / młody
– Uważaj na siebie! Słyszałem, że w tej okolicy kręcą się ________________ ludzie.
– Ale tato, ty się zawsze martwisz!
– ________________ ludzie nie mają wyobraźni! Nie chcę, żebyś chodziła sama po nocy!
4. zabawny / surowy / sympatyczny
– Pamiętaj, nie jedź za szybko! Koło Radomia jest zawsze dużo policjantów i słyszałem, że są bardzo
________________ !
– To zależy. Ostatnio mnie zatrzymali, rozmawialiśmy trochę. Byli bardzo ________________
i ________________ . Nie zapłaciłam mandatu.
– Hmm, ładne dziewczyny mają w życiu łatwiej!
5. miły / grzeczny
– Babciu, co to za ________________ panowie cię odwiedzają?
– Aaa, to pan Józef i pan Kazio. Bardzo ________________ panowie.
99
Telegram: @polskigram
3.10 biernik liczby mnogiej, formy
przymiotnik
męskoosobowe przymiotnika
Mam nowych sąsiadów.
Formy niemęskoosobowe
Formy męskoosobowe
dobre spektakle, książki, dzieci
złe towary, maniery, spojrzenia
nowe samochody, wiadomości, radia
stare zegary, mapy, miasta
młode ziemniaki, aktorki, pokolenia
ładne obrazy, dziewczyny, mieszkania
interesujące filmy, osoby, zdjęcia
brzydkie domy, ulice, słowa
eleganckie buty, dzielnice, mieszkania
drogie sklepy, koszule, futra
tanie swetry, sukienki, ubrania
dobrych synów
złych ludzi
nowych nauczycieli
starych przyjaciół
młodych chłopaków
ładnych partnerów
interesujących aktorów
brzydkich facetów
eleganckich panów
drogich fryzjerów
tanich robotników
Widzę starych przyjaciół.
Tu wiszą drogie futra.
Oni mają plastikowe kaski.
Przymiotniki określające rzeczowniki niemęskoosobowe (męskie nieosobowe, żeńskie i nijakie) mają w bierniku
końcówkę -e równą mianownikowi, np.: Mam nowe filmy, wiadomości, zdjęcia. (zob. 3.9)
Przymiotniki określające rzeczowniki męskoosobowe mają w bierniku końcówkę -ych // -ich, np.: Znam przystojnych chłopaków. Wariant -ich występuje po k i g.
Przykłady zastosowania:
Wczoraj poznałam przystojnych chłopaków.
W czasie imprezy poznałem ładne i miłe dziewczyny.
W tym roku mamy nowe nauczycielki i nowych nauczycieli.
W księgarni Elefant można kupić dobre i ciekawe książki.
Jan lubi szybkie samochody.
Zwiedzaliśmy nowe i eleganckie dzielnice Amsterdamu.
W sobotę odwiedziliśmy naszych starych przyjaciół.
Maria ma dobre dzieci.
Mój brat kolekcjonuje stare znaczki i zdjęcia.
Lubię poznawać nowe kraje i nowe języki.
Poznałam przystojnych chłopaków.
On zbiera stare zdjęcia.
100
Telegram: @polskigram
1
Proszę podkreślić poprawną formę.
Mam miłych
kolegów w pracy.
0. Mam miłe kolegi / miłych kolegów w pracy.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Idziemy do baru na ruskie pierogi / ruskich pierogów. Masz ochotę pójść z nami?
Widziałam wczoraj bardzo eleganckie buty / eleganckich butów. Chyba je kupię!
Podobno masz nowi lokatorzy / nowych lokatorów w domu. Jacy oni są?
Kup kurczaka i młode ziemniaki / młodych ziemniaków.
Moja babcia zawsze lubiła młodzi mężczyźni / młodych mężczyzn.
Masz bardzo mili synowie / miłych synów.
2
Proszę napisać zdania w liczbie mnogiej.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
0. Widzisz tego wysokiego chłopaka? To mój syn.
Widzisz tych wysokich chłopaków? To moi synowie.
Znam dobrego adwokata.
Mam młodszego brata.
W wakacje odwiedzimy starego przyjaciela w Madrycie.
Poznaliśmy wczoraj nowego nauczyciela.
Widzieliśmy w teatrze świetnego aktora.
Spotkałam wczoraj ciekawego człowieka.
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
3
Proszę wybrać i wstawić przymiotniki w odpowiedniej formie.
zły głupi ciekawy niebezpieczny niepunktualny podobny świetny
szalony wspaniały zabawny dobry
złe maniery.
0. Moi dziadkowie mówią, że młodzi ludzie mają naprawdę _____
1. Widzieliśmy wczoraj w parku ___________________ psy.
2. Mamy na kursie naprawdę bardzo ___________________ studentów.
3. Moja mama ciągle ogląda te ___________________ seriale w telewizji.
4. Mamy w polskim kinie ___________________ aktorów.
5. Znam kilku ___________________ mechaników samochodowych.
6. Ciągle spotykam na ulicy dwie bardzo do siebie ___________________ dziewczyny.
7. Czytałaś ostatnio jakieś ___________________ książki?
8. Policja powinna aresztować tych ___________________ motocyklistów.
9. Jak długo jeszcze będziemy czekać na twoich ___________________ znajomych?
10. Masz bardzo ___________________ rodziców.
101
Telegram: @polskigram
3.11 dopełniacz liczby mnogiej
przymiotnik
Nie lubię słodkich jabłek.
Dopełniacz liczby mnogiej
Dopełniacz liczby pojedynczej
Rodzaj męski i nijaki
Rodzaj żeński
Rodzaj męski, nijaki, żeński
nowego domu, mieszkania
starego obrazu, zdjęcia
dobrego syna, dziecka
miłego dnia, spotkania
smacznego obiadu, śniadania
znanego aktora, kina
czystego parku, miasta
szybkiego samochodu, auta
brzydkiego dnia, słowa
długiego wieczoru, spotkania
drogiego prezentu, futra
nowej sukienki
starej monety
dobrej córki
miłej dziewczyny
smacznej kolacji
znanej aktorki
czystej ulicy
szybkiej decyzji
brzydkiej maniery
długiej rozmowy
drogiej firmy
nowych domów, mieszkań, sukienek
starych obrazów, zdjęć, monet
dobrych synów, dzieci, córek
miłych dni, spotkań, dziewczyn
smacznych obiadów, śniadań, kolacji
znanych aktorów, kin, aktorek
czystych parków, miast, ulic
szybkich samochodów, aut, decyzji
brzydkich dni, słów, manier
długich wieczorów, spotkań, rozmów
drogich prezentów, futer, firm
Przymiotniki określające wszystkie rzeczowniki bez względu na ich rodzaj gramatyczny otrzymują w dopełniaczu
liczby mnogiej jedną wspólną końcówkę -ych // -ich; np.: nowych, starych, brzydkich, drogich domów, ulic, miejsc.
Po k i g występuje i.
Przykłady zastosowania:
Liczba pojedyncza
Liczba mnoga
To jest dom mojego dobrego przyjaciela.
To jest samochód mojej nowej koleżanki.
Poproszę lampkę czerwonego wina.
Proszę pęczek świeżej pietruszki.
Nie lubię gorzkiej czekolady.
Nie znam nowej książki Johnsona.
Idę na kolację do dobrego przyjaciela.
Wracam od mojej nowej koleżanki.
Wracam ze znanego miasta.
Nie piję mocnego alkoholu.
Szukam ciekawej oferty wakacyjnej.
To jest dom naszych dobrych przyjaciół.
To są samochody moich nowych koleżanek.
Poproszę kilo(gram) młodych ziemniaków.
Proszę kilo(gram) świeżych śliwek.
Nie lubię kwaśnych jabłek.
Nie czytam nudnych książek.
Idę na kolację do dobrych przyjaciół.
Wracam od moich nowych koleżanek.
Wracam ze znanych miast.
Nie jem tłustych potraw.
Szukam ciekawych ofert wakacyjnych.
Nie lubię gorzkiej czekolady.
To miasto moich nowych przyjaciół.
102
Telegram: @polskigram
Proszę kilogram
kwaśnych jabłek.
1
Proszę zamienić zdania według wzoru. Proszę użyć słowa wcale.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
0. Znam czeskich aktorów.
Wcale nie znam czeskich aktorów.
Znam polskie książki.
Mam dobre koleżanki.
Kupuję kolorowe magazyny.
Mam ciekawe pomysły.
Znam dobre restauracje.
Oglądam amerykańskie seriale.
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
2
Proszę zamienić zdania według wzoru.
0. Musisz dodać do sałatki zielony groszek. (trochę) Musisz dodać do sałatki trochę zielonego groszku.
1. Lubię polskie piosenkarki. (kilka)
____________________________________________
2. Trzeba kupić kolorowe balony. (mnóstwo)
____________________________________________
3. Spotkałam w życiu wspaniałe kobiety. (wiele)
____________________________________________
4. Ta partia polityczna ma dobre kandydatki do Parlamentu Europejskiego. (dużo)
____________________________________________
5. W piątek mam ważne spotkania. (kilka)
____________________________________________
6. Mamy w domu niepotrzebne rzeczy. (trochę)
____________________________________________
3
Proszę wstawić przymiotniki i rzeczowniki w odpowiedniej formie.
udanych wakacji ! (udane wakacje)
0. – Życzę ci __________________
– Dzięki, stary!
1. – Chodźmy na zakupy! Potrzebuję _____________ _____________ (nowe buty).
– Dobrze, ale nie będziemy wchodzić do _____________ _____________ (drogie sklepy).
2. – Gratuluję ci _____________ _____________ (skuteczne negocjacje)!
– Dziękuję!
3. – Używasz ciągle tych samych _____________ _____________ (polskie kosmetyki)!
– Tak, bardzo je lubię.
4. – Mam dość waszych _____________ _____________ (codzienne konflikty). Musicie iść do mediatora.
– Sam sobie idź!
5. – Jesteś zadowolony z tych _____________ _____________ (skórzane fotele)? Wyglądają solidnie!
– Są bardzo wygodne!
6. – Brakuje mi naszych _____________ _____________ (szalone weekendy).
– Ale za to mamy piękne dziecko!
7. – Czy mogłabyś nie prać moich _____________ _____________ (białe koszule) razem z twoimi bluzkami?
– A co, nie lubisz _____________ _____________ (różowe koszule)? Teraz są bardzo modne!
103
Telegram: @polskigram
3.12 narzędnik liczby mnogiej
przymiotnik
Rozmawiałem z miłymi dziewczynami.
W narzędniku przymiotniki mają końcówkę -ymi // -imi. Wariant -imi występuje po spółgłoskach k i g.
Liczba mnoga
Liczba pojedyncza
RODZAJ MĘSKI I NIJAKI
RODZAJ ŻEŃSKI
RODZAJ MĘSKI, NIJAKI I ŻEŃSKI
dobrym filmem, kinem
dobrą koleżanką
dobrymi filmami, kinami, koleżankami
sympatycznym chłopakiem,
dzieckiem
sympatyczną
dziewczyną
sympatycznymi chłopakami, dziećmi,
dziewczynami
ładnym ogrodem, miastem
ładną miejscowością
ładnymi ogrodami, miastami,
miejscowościami
nowym domem, futrem
nową sukienką
nowymi domami, futrami, sukienkami
trudnym problemem, zadaniem
trudną lekcją
trudnymi problemami, zadaniami, lekcjami
szybkim samochodem, metrem
szybką linią
szybkimi samochodami, metrami, liniami
głębokim oddechem, jeziorem
głęboką rzeką
głębokimi oddechami, rzekami, jeziorami
drogim garniturem, paltem
drogą kreacją
drogimi garniturami, paltami, kreacjami
długim korytarzem, wybrzeżem
długą podróżą
długimi korytarzami, wybrzeżami,
podróżami
Przykłady zastosowania:
Jesteśmy dobrymi studentami.
Oni są znanymi aktorami.
Jeździliśmy szybkimi samochodami.
Lataliśmy często tanimi liniami lotniczymi.
Oni pływali wypożyczonymi kajakami.
Rozmawiałem z serdecznymi koleżankami.
Rozmawiałem z naszymi nowymi sąsiadami.
Spotkaliśmy się z naszymi dawnymi nauczycielami.
Dzieci, proszę nie jeść brudnymi rękami.
Włochy cieszą się długimi wybrzeżami.
104
Telegram: @polskigram
1
Proszę ułożyć zdania z podanych wyrazów.
0. Piotr / stare / interesować się / samochody
Piotr interesuje się starymi samochodami.
1. Barbara / dzieci / najmłodsze / opiekować się / przedszkole / w
________________________________________________
2. Roman / zajmować się / ludzie / starsi / hospicjum / w
________________________________________________
3. Antoni / pracować / nad / strategie / skuteczne / biznes / dla
________________________________________________
4. Agnieszka / metody / najnowsze / interesować się / relaksacja
________________________________________________
5. Janusz / martwić się / oceny / syn / złe / szkoła / w
________________________________________________
Piotr interesuje się starymi
samochodami.
2
Proszę uzupełnić zdania za pomocą wybranego czasownika, a następnie wstawić przymiotniki
i rzeczowniki w odpowiedniej formie.
przylecieć pływać latać jeździć lecieć jechać
Prz‌ylecieliśmy (my) do Polski ___________________________
tanimi liniami lotnicz‌ymi (tanie linie lotnicze).
0. ________________
1. Na kursie pilotażu ____________________ (ja) ____________________ (małe), ____________________
____________________ (sportowe samoloty).
2. ____________________ (ty) już kiedyś LOT-em?
3. Przez cały zeszły rok mój chłopak ____________________ do Warszawy ____________________
____________________ (pociągi pośpieszne).
4. Moi znajomi ____________________ do Kielc ____________________ ____________________
(boczne drogi).
5. Razem z żoną ____________________ po Wenecji ____________________ ____________________
(romantyczne gondole).
3
Proszę wstawić przymiotniki i rzeczowniki w odpowiedniej formie, a następnie napisać, jaki zawód
wykonują te osoby.
1.
2.
3.
4.
starymi książkami (stare książki)
0. Zajmuje się ____________________
antyk‌wariusz
________________
W pracy zajmuje się ___________________ ___________________ (małe dzieci).
Jeździ ___________________ ___________________(nocne autobusy).
Robi wywiady ze ___________________ ___________________(znani ludzie).
Zajmuje się ___________________ ___________________(chore zwierzęta).
________________
________________
________________
________________
105
Telegram: @polskigram
3.13 celownik liczby mnogiej
przymiotnik
Pomagałem młodszym kolegom.
Liczba mnoga
Liczba pojedyncza
RODZAJ MĘSKI I NIJAKI
RODZAJ ŻEŃSKI
RODZAJ MĘSKI, NIJAKI I ŻEŃSKI
miłemu chłopakowi, dziecku
miłej dziewczynie
miłym chłopakom, dzieciom, dziewczynom
małemu ogrodowi, państwu
małej wsi
małym ogrodom, państwom, wsiom
dużemu krajowi, miastu
dużej miejscowości
dużym krajom, miastom, miejscowościom
staremu zegarowi, zdjęciu
starej fotografii
starym zegarom, zdjęciom, fotografiom
nowemu domowi, mieszkaniu
nowej koszuli
nowym domom, mieszkaniom, koszulom
ładnemu parkowi, miejscu
ładnej kurtce
ładnym parkom, miejscom, kurtkom
drogiemu sklepowi, ubraniu
drogiej sukience
drogim sklepom, ubraniom, sukienkom
długiemu spacerowi, zebraniu
długiej rozmowie
długim spacerom, zebraniom, rozmowom
szybkiemu samochodowi,
połączeniu
szybkiej biegaczce
szybkim samochodom, połączeniom,
biegaczkom
szerokiemu mostowi, łóżku
szerokiej ulicy
szerokim mostom, rondom, łóżkom
Przymiotniki określające rzeczowniki mają w celowniku liczby mnogiej, bez względu na rodzaj gramatyczny końcówkę -ym // -im, np.: dobrym, szybkim samochodom, autom. Wariant -im występuje po spółgłoskach k i g. Końcówka -ym // -im występuje ponadto w N. i Msc. lp. (zob. 3.4, 3.5).
Przykłady zastosowania:
Podziękowaliśmy naszym serdecznym koleżankom za pomoc.
Dzięki skromnym oszczędnościom mogliśmy spędzić wakacje na Ibizie.
Dzięki tanim liniom lotniczym można niedrogo podróżować.
Mały Adam przeszkadzał swoim starszym braciom, podczas gdy pisali zadania domowe.
Jan chętnie pomaga swoim młodszym kolegom.
Pewien znany profesor zadedykował ostatnią
książkę swoim najlepszym współpracownikom.
Pomagamy
Współczujemy chorym pacjentom.
chorym ludziom.
106
Telegram: @polskigram
1
Proszę wstawić przymiotniki i rzeczowniki w odpowiedniej formie.
mił‌ym ludziom (mili ludzie)!
0. – Powiedz dzień dobry tym _________________
1. – Spotkałem dzisiaj na ulicy takiego miłego pana i on mnie odprowadził do domu.
– Oj, Wojtek, ile razy ci mówiłam, żeby nie mówić __________________ __________________
(obcy ludzie), gdzie mieszkasz.
2. – Panie doktorze, boli mnie o tutaj, nie mogę jeść!
– Zaraz przyjrzę się pani __________________ __________________ (górne zęby).
3. – Muszę dzisiaj długo pracować na komputerze, a bolą mnie oczy.
– Weź te krople! Pomogą twoim __________________ __________________ (zmęczone oczy).
4. – Mamo, czy możemy pobawić się z tymi psami? Są takie milutkie!
– Na twoim miejscu nie ufałabym nawet tak __________________ __________________ (małe psy).
Mogą być niebezpieczne.
5. – Zrobiłam w Krakowie zdjęcia tym __________________ __________________ (zabytkowe kamienice)
na Kazimierzu. Chcesz zobaczyć?
6. – Współczuję tym __________________ __________________(biedni ludzie), ich dom się spalił.
– A byli ubezpieczeni?
7. – Słyszałeś, że ten kandydat na prezydenta obiecał __________________ __________________
(małe miasteczka) dodatkowe pieniądze na remont dróg?
– Politycy zawsze dużo obiecują przed wyborami.
8. – Przyglądałam się twoim __________________ __________________ (studenckie zdjęcia). Może
powinniśmy wydać album?
– Oj, to przeszłość. Już nie zajmuję się fotografią.
Wojtuś, nie przeszkadzaj
swoim starszym braciom
2
w odrabianiu lekcji!
Proszę wybrać poprawną formę.
starsz‌ym braciom w odrabianiu lekcji!
0. Wojtuś, nie przeszkadzaj swoim _________________
a. starszym braciom b. starszym braci
1. Dlaczego tak przyglądasz się moim ____________________ ? Cały dzień pracowałem w ogrodzie!
a. brudnych rękach b. brudnym rękom
2. To bardzo ładnie, że pomagasz swoim ____________________ w matematyce!
a. młodszym kolegom b. młodsi koledzy
3. To bardzo dobre krople! Na pewno pomogą twoim ____________________
a. chorymi uszami b. chorym uszom
4. Biskup pozwolił tym ____________________ jechać na studia do Rzymu.
a. młodych księży b. młodym księżom
5. Dzięki moim ____________________ nie czułem się samotny. Codziennie rozmawialiśmy przez internet.
a. najlepszym przyjaciołom b. najlepszymi przyjaciółmi
6. Przyglądam się tym dwóm ____________________ na fotografii i nie mogę sobie przypomnieć, jak się
nazywają.
a. znany Amerykanin b. znanym Amerykanom
107
Telegram: @polskigram
3.14 miejscownik liczby mnogiej
przymiotnik
Marzę o dalekich podróżach.
Miejscownik liczby pojedynczej
Miejscownik liczby mnogiej
Rodzaj męski i nijaki
Rodzaj żeński
Rodzaj męski, nijaki, żeński
nowym domu, mieszkaniu
dobrym mężu, dziecku
ciekawym filmie, spotkaniu
nudnym wykładzie, zebraniu
ciepłym swetrze, palcie
zimnym klimacie, miejscu
jasnym kolorze, świetle
ciemnym garniturze, ubraniu
bliskim przyjacielu
dalekim kraju, państwie
drogim sklepie
długim spacerze, spotkaniu
tanim locie, jedzeniu
nowej szkole
dobrej córce
ciekawej imprezie
nudnej lekcji
ciepłej kurtce
zimnej herbacie
jasnej koszuli
ciemnej sukience
bliskiej przyjaciółce
dalekiej drodze
drogiej wycieczce
długiej podróży
taniej książce
nowych domach, mieszkaniach, szkołach
dobrych mężach, dzieciach, córkach
ciekawych filmach, spotkaniach, imprezach
nudnych wykładach, zebraniach, lekcjach
ciepłych swetrach, paltach, kurtkach
zimnych klimatach, miejscach, herbatach
jasnych kolorach, światłach, koszulach
ciemnych garniturach, ubraniach, sukienkach
bliskich przyjaciołach, przyjaciółkach
dalekich krajach, państwach, drogach
drogich sklepach, wycieczkach
długich spacerach, spotkaniach, podróżach
tanich lotach, książkach
Jan jest
w nowym
garniturze.
Idę na bal
w ciemnej
sukience.
Wszyscy są w jasnych ubraniach.
Przymiotniki określające wszystkie rzeczowniki otrzymują w miejscowniku liczby mnogiej bez względu na rodzaj
gramatyczny końcówkę -ych // -ich, np.: Rozmawialiśmy o nowych filmach, spotkaniach, znajomościach.
Wariant -ich występuje po spółgłoskach miękkich oraz k i g, np.: drogich, słodkich, takich.
Przykłady zastosowania:
Marzę o długich,
Marzę o długich, egzotycznych podróżach.
egzotycznych
Myślę często o moich dobrych koleżankach.
podróżach.
Byliśmy w kilku dobrych teatrach.
Anna ubiera się tylko w drogich sklepach.
Uczniowie śpią na nudnych lekcjach.
Byliśmy na dobrych filmach.
Po kilku mocnych kawach rozbolała go głowa.
Po długich podróżach wrócił do rodzinnego miasta.
Goście siedzieli przy zabytkowych, dużych stołach na środku sali.
108
Telegram: @polskigram
1
Proszę wstawić wybrany przymiotnik w odpowiedniej formie.
0. Wysoki / następny
– Gdzie byliście na nartach?
Wysokich na Słowacji. Bardzo udane wakacje! Już teraz marzę o _____________
następnych .
– W Tatrach ____________
1. tani / najdroższy / ulubiony
– Może pojedziemy na zakupy? Dawno nie byłam w moich _________________ sklepach!
– Bo nie mamy pieniędzy, a ty zawsze musisz robić zakupy w _________________ butikach.
– No wiesz! Nie będę chodzić w _________________ ubraniach! Przecież chcesz, żebym ładnie wyglądała!
2. luksusowy / niebezpieczny / wąski
– A może kupilibyśmy sobie nowy samochód na lato? Może kabriolet?
– Wiesz co, zamiast myśleć o _________________ samochodach, przygotuj lepiej pokój dla dziecka! W lipcu
będziemy rodzicami!
– A może samochód terenowy? Moglibyśmy jeździć z dzieckiem na off-road.
– Z dzieckiem po _________________ , _________________ drogach w lesie? Zwariowałeś?!
3. trudny / ostatni
– Jesteś blada, źle wyglądasz!
– Jestem po kilku _________________ egzaminach. Nie spałam dużo w _________________ dniach.
4. stary / ogromny
– I słuchaj, fotograf robił mi zdjęcia na takich _________________ schodach. Jedno zdjęcie będzie
na okładce magazynu!
– Więc teraz jesteś gwiazdą! A nie zapomnisz o _________________ przyjaciołach?
5. szeroki / niewielki
– Para młoda będzie siedziała przy tym stoliku razem z rodzicami, a gości posadzimy przy tamtych
_________________ stołach po obu stronach sali.
– A dzieci?
– A dzieci usiądą przy tych _________________ stoliczkach koło drzwi do toalety.
2
Proszę uzupełnić zdania słowami w odpowiedniej formie.
nowych technologiach (nowe technologie)0, a szczególnie o sztucznej inteligencji
Ostatnio dużo czytam o ____________________
(AI). Chociaż jesteśmy już przyzwyczajeni do pracy na ____________________ (szybkie komputery)1
i ____________________ (wielofunkcyjne smartfony)2, perspektywa dostępu do sztucznej inteligencji
w ____________________ (prywatne domy)3 to kwestia czasu. Programy oparte na ____________________
(najnowsze algorytmy)4 AI będą pomagać nam w ____________________ (wiele spraw)5, na przykład
w wyszukiwaniu danych i pisaniu tekstów. Kiedy myślę o ____________________ (nadchodzące
zmiany)6, jestem podekscytowana, ale mam też obawy, bo komputery będą niedługo wiedziały wszystko
o naszych ____________________ (problemy zdrowotne)7, ____________________ (decyzje finansowe)8,
____________________ (problemy miłosne)9 i ____________________ (najdziwniejsze upodobania)10.
Sztuczna inteligencja na pewno wyeliminuje niektóre zawody, ale czy komputery zastąpią ludzi?
109
Telegram: @polskigram
3.15 odmiana mieszana
przymiotnik
Znany artysta.
Masculina z końcówką M. lp. -a typu artysta, pianista, kierowca, sprzedawca, mężczyzna odmieniają się w liczbie
pojedynczej jak feminina, natomiast przymiotniki, które je określają, odmieniają się jak masculina, zob. tabela:
m.
znany artysta
dobry sprzedawca
D.
znanego artysty
dobrego sprzedawcy
C.
znanemu artyście
dobremu sprzedawcy
B.
znanego artystę
dobrego sprzedawcę
N.
znanym artystą
dobrym sprzedawcą
Msc.
znanym artyście
dobrym sprzedawcy
W.
znany artysto
dobry sprzedawco
W liczbie mnogiej przymiotniki te mają w M. i B. końcówki męskoosobowe, natomiast w pozostałych przypadkach zakończenia wspólne wszystkim formom rodzajowym, zob. tabela:
m. W.
znani artyści
dobrzy sprzedawcy
D. B.
znanych artystów
dobrych sprzedawców
C.
znanym artystom
dobrym sprzedawcom
N.
znanymi artystami
dobrymi sprzedawcami
Msc.
znanych artystach
dobrych sprzedawcach
Lubię obrazy znanych
artystów.
Porozmawiajmy o dobrych
sprzedawcach.
110
Telegram: @polskigram
1
Proszę zaznaczyć poprawną odpowiedź.
znanemu ekonomiście z Wiednia.
0. Polski bank zaoferował pracę _____________________
a. znanemu ekonomiście b. znanego ekonomisty c. znany ekonomista
1. Wyślę kartkę z wakacji tylko _________________________ .
a. najlepszym kolegą b. najlepszym koledze c. najlepszemu koledze
2. Poznałam wczoraj w teatrze bardzo _________________________ .
a. interesującego mężczyznę b. interesujący mężczyzna c. interesującemu mężczyźnie
3. Muszę poprosić o opinię _________________________ .
a. wykwalifikowanego specjalistę b. wykwalifikowanym specjalistą c. wykwalifikowanym specjaliście
4. Nasz pradziadek był _________________________ ze Lwowa.
a. bogatym arystokratą b. bogatą arystokratką c. bogatemu arystokracie
5. Nie znam żadnego _________________________ .
a. polskiej noblistki b. polskiego noblistę c. polskiego noblisty
2
Proszę napisać zdania w rodzaju męskim.
0. Polska poetka dostała Nagrodę Nobla. Polski poeta dostał Nagrodę Nobla.
Liczba pojedyncza
1. Ona jest wielką entuzjastką polskiego kina.
____________________________________
2. Gazety ciągle piszą o chorej na raka wokalistce.
____________________________________
3. Spotkaliśmy w Himalajach młodą alpinistkę
z Poznania.
____________________________________
4. Musisz porozmawiać z doświadczoną okulistką
o swoich problemach z oczami.
____________________________________
Liczba mnoga
5. Angielskie biatlonistki wygrały konkurs.
____________________________________
6. Twoje przyjaciółki są strasznymi pesymistkami.
____________________________________
7. Czytałam artykuł o islamskich fundamentalistkach.
____________________________________
8. W tej branży można spotkać wiele niezwykłych
artystek.
____________________________________
3
Proszę poprawić błędy w zdaniach.
0. Młode kierowca motocykli jeżdżą bardzo niebezpiecznie.
1. Po ulicach jeździ dużo młodych, niedoświadczeni kierowcy.
2. To jest pan Tomek, który będzie waszym nowemu wychowawcy.
3. Urząd miasta zorganizował dla wszystkich nowym sprzedawcom alkoholu
i papierosów szkolenie.
4. Jak jeszcze raz zobaczę tego nieuczciwy dostawca towaru, to zadzwonię po policję!
5. Ten list ma nieznanym nadawcy, to jest anonim.
młodzi kierowcy
_________________
_________________
_________________
_________________
_________________
_________________
111
Telegram: @polskigram
3.16 odmiana nazwisk
przymiotnik
Spotkałem Jana Kowalskiego i Monikę Nowicką.
Nazwiska polskie zakończone na -ski, -cki, -dzki typu Kowalski, Nowicki, Niedźwiedzki odmieniają się jak przymiotniki, np.: niebieski, elegancki.
Formy żeńskie tego typu nazwisk mają odpowiednio postać Kowalska, Nowicka, Niedźwiedzka. Nazwiska te odmieniają się według następującego schematu:
Liczba mnoga
Liczba pojedyncza
RODZAJ MĘSKI
RODZAJ ŻEŃSKI
m.
Marek Kowalski
Anna Kowalska
Marek i Anna Kowalscy
D.
Marka Kowalskiego
Anny Kowalskiej
Marka i Anny Kowalskich
c.
Markowi Kowalskiemu
Annie Kowalskiej
Markowi i Annie Kowalskim
b.
Marka Kowalskiego
Annę Kowalską
Marka i Annę Kowalskich
n.
Markiem Kowalskim
Anną Kowalską
Markiem i Anną Kowalskimi
msc.
Marku Kowalskim
Annie Kowalskiej
Marku i Annie Kowalskich
Odmianę przymiotnikową mają ponadto imiona męskie zakończone na -i, -y, np.: Antoni, Hilary, Bonifacy, a także
nazwiska typu Saloni, Wolny, zob.:
m. w.
Antoni
Hilary
Wolny
D. b.
Antoniego
Hilarego
Wolnego
c.
Antoniemu
Hilaremu
Wolnemu
n. msc.
Antonim
Hilarym
Wolnym
Formy żeńskie nazwisk Saloni, Wolny są nieodmienne, np.:
To jest pani Wolny. Spotkaliśmy panią Wolny.
Tak, znam
pana Wolnego.
112
Telegram: @polskigram
To jest pan Wolny.
1
Proszę utworzyć formy liczby mnogiej podanych nazwisk.
-ski, -cki, -dzki
0. Andrzej Kowalski, Maria Kowalska
Maria i Andrzej
Kowalscy
Państwo Andrzej i Maria Kowalscy
1. Jakub Nowacki, Anna Nowacka
______________________________
2. Marek Pogowski, Marta Pogowska
______________________________
3. Mikołaj Zawadzki, Magda Zawadzka
______________________________
4. Jan Dwornicki, Beata Dwornicka
______________________________
5. Mateusz Biernacki, Sylwia Biernacka
______________________________
6. Damian Gromadzki, Monika Gromadzka ______________________________
– spółgłoska
0. Tomasz Nowak, Joanna Nowak
Tomasz i Joanna Nowakowie
1. Daniel Duszak, Kaja Duszak
______________________________
2. Jędrzej Ciuś, Joanna Ciuś
______________________________
3. Marcin Prokop, Ewa Prokop
______________________________
4. Waldemar Okoń, Adela Okoń
______________________________
Joanna i Tomasz
Nowakowie
2
Proszę uzupełnić dialogi, wstawiając podane w nawiasach nazwiska i imiona w odpowiedniej formie.
Kowalskiego (Kowalski).
0. – Dzień dobry, chciałbym się umówić na wizytę do doktora ______________
1. – Widziałaś dzisiaj ________________ (Antoni)? Wszędzie go szukam.
– Godzinę temu byliśmy razem u profesora ________________ (Witkowski), potem poszedł do biblioteki.
2. – Czy doktor ________________ (Dąbrowski) dzisiaj przyjmuje?
– Niestety jest chory. Mogę panią zapisać do pani doktor ________________ (Sosnowska).
3. – Dzień dobry, szukam pani mecenas ________________ (Krajewska).
– Pomylił pan drzwi, to jest gabinet mecenasa ________________ (Zawadzki).
4. – Czy pani dyrektor jest u siebie?
– Pani ________________ (Kamińska) będzie po piątej.
5. – Przepraszam, czy mógłby pan przekazać wiadomość panu________________ (Bury)?
– A od kogo?
– Od ________________ ________________ (Jerzy Wiśniewski). Proszę powiedzieć, że dzwoniłem.
– Ale pana ________________ (Bury) nie będzie już dzisiaj w firmie.
6. – Widział pan redaktor ________________ (Olecka)?
– Tak, jest jeszcze w studiu.
113
Telegram: @polskigram
3.17 stopniowanie przymiotnika
przymiotnik
Marek jest lepszym kolegą niż Jacek.
1. Stopień wyższy (comparativus)
Jan jest wyższy niż Robert.
Jan jest wyższy od Roberta.
Kasia jest milsza niż Agnieszka.
Kasia jest milsza od Agnieszki.
Papieros jest słabszy niż cygaro.
Papieros jest słabszy od cygara.
Jan jest wyższy niż Robert.
Uwaga!
W języku polskim dla wyrażenia porównania używa się wymiennie dwu konstrukcji:
niż + mianownik
od + dopełniacz
2. Stopień najwyższy (superlativus)
Jan jest najwyższy ze wszystkich uczniów w klasie.
Kasia jest najmilsza ze wszystkich studentek w grupie.
Londyn jest największy ze wszystkich miast Europy.
Jan jest najwyższy ze wszystkich uczniów
w klasie.
Uwaga!
Stopień najwyższy wyraża się za pomocą konstrukcji z(e) + dopełniacz
W języku polskim – podobnie jak w innych językach – istnieje stopień równy (positivus), wyższy (comparativus)
i najwyższy (superlativus).
Stopień równy
Stopień wyższy
Stopień najwyższy
-y // -i
-(ej)szy
naj-…-(ej)szy
ładny
ładniejszy
najładniejszy
miły
milszy
najmilszy
daleki
dalszy
najdalszy
drogi
droższy
najdroższy
114
Telegram: @polskigram
1
Proszę zamienić zdania według wzoru.
0. Kraków jest mniejszy niż Warszawa.
Kraków jest mniejszy od Warszawy.
1. Samochód jest szybszy niż tramwaj.
________________________________
2. Wino jest mocniejsze niż piwo.
________________________________
3. Pogoda w październiku jest gorsza niż pogoda w listopadzie.
________________________________
4. Kawa rozpuszczalna jest słabsza niż kawa z ekspresu.
________________________________
5. Ferrari jest szybsze niż fiat.
________________________________
2
Proszę wpisać przymiotniki w stopniu najwyższym.
najstarszy‌ (stary) uniwersytet w Polsce.
0. W Krakowie jest ____________
1. Wisła to ____________________ (długi) rzeka w Polsce.
2. Rysy to ____________________ (wysoki) szczyt w polskich Tatrach.
3. Wola Justowska to ____________________ (bogaty) dzielnica Krakowa.
4. Kazimierz nad Wisłą to ____________________ (modny) turystyczne miasto w Polsce.
5. Zakopane to ____________________ (drogie) miasto w polskich Tatrach.
6. „Seksmisja” to ____________________ (zabawny) polska komedia.
7. Hańcza to ____________________ (głęboki) jezioro w Polsce.
8. ____________________ (niski) temperatura w Polsce jest w styczniu.
9. Sopot to ____________________ (popularny) ośrodek turystyczny nad polskim morzem.
10. Piwnica Świdnicka we Wrocławiu to ____________________ (stary) polska restauracja.
3
Proszę zamienić zdania według wzoru.
0. Giewont jest niższy niż Rysy.
Tatry są wyższe niż Bieszczady.
1. Motocykl jest szybszy niż skuter.
________________________________
2. Perły są droższe niż korale.
________________________________
3. Marzec jest zimniejszy niż maj.
________________________________
4. Moje buty są ładniejsze niż twoje.
________________________________
5. Jan Paweł II jest bardziej znany niż Czesław Miłosz.
________________________________
6. Jazz jest mniej popularny niż rock.
________________________________
7. Psy są bardziej towarzyskie niż koty.
________________________________
8. Telefony komórkowe są wygodniejsze niż telefony stacjonarne. ________________________________
9. Samolot jest mniej niebezpieczny niż samochód.
________________________________
10. Pierogi z grzybami są smaczniejsze niż pierogi z mięsem.
________________________________
115
Telegram: @polskigram
3.18 stopniowanie przymiotnika
przymiotnik
Sok jest lepszy niż woda.
W języku polskim można wyodrębnić trzy typy stopniowania:
I. nieregularne
dobry
zły
duży / wielki
mały
lekki
lepszy
gorszy
większy
mniejszy
lżejszy
najlepszy
najgorszy
największy
najmniejszy
najlżejszy
II. proste
1. Przymiotniki o typie wygłosu: samogłoska + spółgłoska + końcówka mają w comparatiwie sufiks
-szy.
gruby
chudy
kruchy
czuły
nowy
stary
głupi
tani
grubszy
chudszy
kruchszy
czulszy
nowszy
starszy
głupszy
tańszy
najgrubszy
najchudszy
najkruchszy
najczulszy
najnowszy
najstarszy
najgłupszy
najtańszy
ciemny
jasny
ładny
zdolny
ostry
mądry
ciepły
smukły
3. Przymiotniki zakończone na -ki, -oki, -eki poza izolowaną formą wysoki-wyższy stopniują się następująco:
gładki
słodki
szybki
szeroki
głęboki
daleki
gładszy
słodszy
szybszy
szerszy
głębszy
dalszy
najgładszy
najsłodszy
najszybszy
najszerszy
najgłębszy
najdalszy
2. Przymiotniki o typie wygłosu: spółgłoska + spółgłoska + końcówka mają w comparatiwie sufiks
-ejszy.
ciemniejszy
jaśniejszy
ładniejszy
zdolniejszy
ostrzejszy
mądrzejszy
cieplejszy
smuklejszy
najciemniejszy
najjaśniejszy
najładniejszy
najzdolniejszy
najostrzejszy
najmądrzejszy
najcieplejszy
najsmuklejszy
4. Przymiotniki zakończone na -gi stopniują się następująco:
drogi
ubogi
długi
droższy
uboższy
dłuższy
najdroższy
najuboższy
najdłuższy
III. złożone
Przymiotniki wielosylabowe stopniuje się za pomocą poniższych konstrukcji:
sympatyczny
agresywny
zasadniczy
interesujący
odpowiedni
bardziej sympatyczny
bardziej agresywny
bardziej zasadniczy
bardziej interesujący
bardziej odpowiedni
najbardziej sympatyczny
najbardziej agresywny
najbardziej zasadniczy
najbardziej interesujący
najbardziej odpowiedni
116
Telegram: @polskigram
zob. ang. more interesting
1
Proszę wybrać, a następnie wpisać przymiotniki w odpowiedniej formie.
„Avatar” to najlepszy
film, jaki ostatnio
oglądałam.
dobry szeroki zły słodki drogi mały
duży długi daleki lekki szczupły
najlepszy film, jaki ostatnio oglądałam.
0. „Avatar” to ___________
1. Mój samochód jest ___________________ niż twój.
2. Jacek to mój ___________________ rywal.
3. Mój nowy laptop jest zdecydowanie ___________________ niż stary.
4. To były ___________________ pierogi, jakie w życiu jadłem.
5. Czekolada jest ___________________ niż lody.
6. Moja ___________________ podróż w życiu? Dwa miesiące w Indiach.
7. Romek to mój ___________________ krewny, wnuk mojej kuzynki.
8. Te kowbojki to ___________________ buty, jakie w życiu kupiłam.
9. Masz świetną figurę! Jesteś ___________________ niż ja.
10. Drzwi do garażu muszą być zdecydowanie ___________________ . Mam duży samochód.
2
Proszę uzupełnić dialogi, wpisując przymiotniki w odpowiedniej formie.
0. – Przepraszam, ile kosztuje bilet na ekspres do Warszawy?
– 116 złotych.
tańsze (tani) połączenia?
– A czy są jakieś _________
Przepraszam, ile
kosztuje bilet na
ekspres do Warszawy?
1. – Panie Marku, ten kolor jest za ciemny!
Proszę zmienić na _______________ (jasny)!
– To mamy malować jeszcze raz całe mieszkanie?
– Tak. I myślę, że zmienimy kolor na różowy.
A czy są
Jest _______________ (wesoły) niż fiolet.
jakieś tańsze
2. – Możesz mi podać pieprz?
116 złotych.
połączenia?
– Ale zupa jest naprawdę ostra!
– Ale ja chcę, żeby była _______________ (ostry)!
3. – Nie bijcie się, chłopcy!
– Ale mamo, Janek zaczął pierwszy!
– Ale ty jesteś _______________ (stary) i _______________ (mądry) od brata!
4. – Idę spać! Nie będę tego oglądać!
– Co, nie podoba ci się?
– To _______________ (głupi) film, jaki kiedykolwiek widziałam!
5. – Musisz zabrać w góry _______________ (ciepły) sweter i _______________ (wygodny) buty, jakie masz.
Na pewno będzie zimno i ślisko.
– Babciu, nie martw się. Jest kwiecień!
117
Telegram: @polskigram
3.19 ABC odmiany przymiotnika
przymiotnik
Moi bracia są wysocy.
W związku z neutralizacją opozycji gramatycznych (rodzaj, przypadek, liczba) przymiotnik ma dość uproszczoną odmianę. Przymiotniki rodzaju nijakiego mają w czterech przypadkach synkretyczną odmianę z masculinami
(D., C., N., Msc.), natomiast feminina mają jedynie dwie końcówki inne niż forma mianownika, zob.:
1. Deklinacja przymiotnika w liczbie pojedynczej
RODZAJ MĘSKI
RODZAJ NIJAKI
RODZAJ ŻEŃSKI
m.
wysoki, ładny
m. B. W.
wysokie, ładne
m. W.
wysoka, ładna
D.
wysokiego, ładnego
D.
wysokiego, ładnego
D. C. MSC.
wysokiej, ładnej
c.
wysokiemu, ładnemu
c.
wysokiemu, ładnemu
b. N.
wysoką, ładną
N. MSC.
wysokim, ładnym
b.
wysokiego,
ładnego (chłopca),
wysoki, ładny (dom)
n. msc.
wysokim, ładnym
2. Deklinacja przymiotnika w liczbie mnogiej
RODZAJ MĘSKOOSOBOWY
m. W.
wysocy, ładni (chłopcy)
b.
wysokich, ładnych (chłopców)
RODZAJ NIEMĘSKOOSOBOWY
m. B. W.
wysokie, ładne (dziewczyny, stoły, dzieci)
d. MSC.
wysokich, ładnych (chłopców, dziewczyn, stołów, dzieci)
c.
wysokim, ładnym (chłopcom, dziewczynom, stołom, dzieciom)
n.
wysokimi, ładnymi (chłopcami, dziewczynami, stołami, dziećmi)
wysocy, ładni chłopcy
118
Telegram: @polskigram
1
Proszę wybrać odpowiednią formę przymiotnika.
0. Pitbul jest
a. agresywny pies b. agresywnemu psu c. agresywnym psem
1. Przyglądałam się w tramwaju
a. przystojnego mężczyzny b. przystojnemu mężczyźnie c. przystojnym mężczyźnie
2. W czwartek byliśmy w
a. muzeum narodowym b. muzeum narodowego c. muzeum narodowemu
3. Zakochałam się w
a. polskiej muzyce ludowej b. polskiej muzyki ludowej c. polską muzyką ludową
4. Pojechaliśmy na wakacje
a. starego kampera b. starym kamperze c. starym kamperem
5. Mamy
a. dwóch dorosłych synów b. dwóch dorosłych synach c. dwaj dorośli synowie
6. W sklepie nie było
a. czerwoną cebulę b. czerwoną cebulą c. czerwonej cebuli
7. W procesie uczestniczył
a. znany adwokat z Katowic b. znanego adwokata z Katowic c. znanemu adwokatowi z Katowic
8. Byliśmy na
a. wegetariańskiej pizzy b. wegetariańską pizzę c. wegetariańską pizzą
2
Proszę ułożyć zdania z podanych elementów.
Na wycieczkę w góry
zabrałam ciepłą kurtkę
przeciwdeszczową.
0. ja / wycieczka w góry / zabrać / ciepła kurtka przeciwdeszczowa
Na wycieczkę w góry zabrałam ciepłą kurtkę przeciwdeszczową.
1. Mateusz / jeździć / czerwony, sportowy samochód
___________________________________________________
2. ja / kupić / klasyczna, skórzana torebka
___________________________________________________
3. ja / kupić prezent / młodszy, ukochany brat
___________________________________________________
4. Anna / jeździć do pracy / stary, zardzewiały rower
___________________________________________________
5. ja / mieć ochotę na / kawałek / tort czekoladowy
___________________________________________________
6. ja / oglądać wywiad z / znani polscy tenisiści
___________________________________________________
7. ja / zwykle jadać / późne, obfite kolacje
___________________________________________________
8. ja / nie lubić / zimne, listopadowe noce
___________________________________________________
119
Telegram: @polskigram
4.1 przysłówek
przysłówek
Jak się masz? Dziękuję, dobrze.
Polskie przysłówki mają dwa sufiksy: -e, np.: ładnie,
wspaniale, dobrze oraz -o, np.: miło, mało, dużo. Ponad
99% przysłówków można utworzyć od form przymiotnikowych.
Większość przysłówków, tj. ponad 70%, ma sufiks -o,
pozostałe natomiast mają formant -e. O ich doborze
decydują dwa kryteria: fonetyczne oraz słowotwórcze.
1. Formant -o mają przysłówki utworzone od wszystkich przymiotników – zarówno twardo-, jak i miękkotematowych.
wysoki
szeroki
długi
tani
głupi
twórczy
interesujący
gorący
duży
gruby
twardy
suchy
łatwy
mokry
stary
wysoko
szeroko
długo
tanio
głupio
twórczo
interesująco
gorąco
dużo
grubo
twardo
sucho
łatwo
mokro
staro
gorąco
Ładnie
wyglądasz!
Dziękuję, miło
mi to słyszeć.
2. Formant -e mają przysłówki utworzone od przymiotników zakończonych na -ny, -ły oraz -isty, -ity,
-liwy, -iwy:
ładny
serdeczny
skromny
piękny
doskonały
wspaniały
zły
biegły
oczywisty
rzeczywisty
uroczysty
całkowity
jednolity
życzliwy
wnikliwy
ładnie
serdecznie
skromnie
pięknie
doskonale
wspaniale
źle
biegle
oczywiście
rzeczywiście
uroczyście
całkowicie
jednolicie
życzliwie
wnikliwie
Uwaga! Ślisko!
Wskazanymi regułami nie można objąć ok. 20 przysłówków mający sufiks -e, np.: dobrze, szczerze, świadomie,
lub częściej -o, np.: mało, miło, wesoło, ciepło, smutno, dawno, równo, trudno, chłodno, mocno, późno, zimno,
ciemno, pełno, wolno, ciasno, jasno, głośno.
120
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić dialogi, tworząc formy przysłówków od przymiotników.
dobrze (dobry) mi się z tobą pracowało! – Mnie też!
0. – Jaka szkoda, że odchodzisz! Tak ________
1. – Dlaczego nie pójdziesz do fryzjera? W tych siwych włosach wyglądasz ____________ (stary)! – A dlaczego
mam wyglądać ____________ (młody)? Mam 59 lat!
2. – Przepraszam! Pan ____________ (zły) zaparkował! To jest miejsce dla niepełnosprawnych! – Oczywiście,
nie zauważyłem znaku.
3. – Ubieraj się ____________ (szybki)! Musimy wyjść za 10 minut! – Dobrze, już się ubieram!
4. – Dlaczego jedziesz tak ____________ (wolny)? Przecież na drodze nie ma samochodów! – Nie widzisz
znaków drogowych?!
5. – Proszę nie rozmawiać tak ____________ (głośny)! Tu są chorzy ludzie! – Przepraszam, siostro!
6. – Kolekcjonujesz słonie? – Tak, mam ich bardzo ____________ (duży). Kupuję je w każdej podróży.
7. – Chcesz jeszcze kanapkę? Zjadłeś za ____________ (mały). – Nie, babciu, nie jestem już głodny.
8. – Adasiu, bądź ____________ (cichy)! Mamę boli głowa! – Dobrze, przepraszam.
9. – Do widzenia, było mi ____________ (miły) panią poznać. – Mnie również.
10. – ____________ (doskonały) wyglądasz! Co robiłaś w weekend? – Byłam w SPA.
2
Proszę zamienić zdania według wzoru.
W Krakowie jest ładnie.
0. Kraków jest ładny.
1.
2.
3.
4.
5.
Mój angielski jest biegły.
Mówię _______________ po angielsku.
To była bardzo miła kolacja. Na kolacji było bardzo __________________ .
To była długa rozmowa.Rozmawialiśmy ___________________ .
To było upalne lato.
Tego lata było _________________ .
Wykład był ciekawy.
Na wykładzie było _________________ .
3
Na ilustracjach przedstawione są warunki pogodowe. Proszę je podpisać według wzoru.
zimno ciepło chłodno jasno ciemno deszczowo
0. W tym
miejscu jest
zimno .
________
1. W tym
miejscu jest
____________ .
2. W tym
miejscu jest
____________ .
3. W tym
miejscu jest
____________ .
4. W tym
miejscu jest
____________ .
5. W tym
miejscu jest
____________ .
121
Telegram: @polskigram
4.2 stopniowanie przysłówka
przysłówek
Jak się czujesz? Dziękuję, dzisiaj lepiej niż wczoraj.
Stopień wyższy przysłówka (comparativus) wyraża się za pomocą konstrukcji niż + mianownik lub od + dopełniacz.
Jan wygląda młodziej niż Adam.
Jan wygląda młodziej od Adama.
Maria pisze ładniej niż Iza.
Maria pisze ładniej od Izy.
Stopień najwyższy (superlativus) wyraża się za
pomocą morfemów -ej w comparativie, np.: ładniej, dalej, oraz naj-…-ej w superlativie, np.: najładniej, najdalej. Stopień najwyższy wyraża się za
pomocą konstrukcji -z(e) + dopełniacz.
Wino smakuje lepiej niż piwo.
Wino smakuje lepiej od piwa.
Jan wygląda najmłodziej z całej grupy.
Maria pisze najładniej ze wszystkich koleżanek w klasie.
Wino merlot smakuje najlepiej ze wszystkich gatunków
alkoholu.
W języku polskim można wyodrębnić trzy typy stopniowania przysłówka:
1. nieregularne
2. proste
stopień
równy
stopień
wyższy
stopień
najwyższy
stopień
równy
stopień
wyższy
stopień
najwyższy
dobrze
źle
dużo
mało
lekko
lepiej
gorzej
więcej
mniej
lżej
najlepiej
najgorzej
najwięcej
najmniej
najlżej
ładnie
pięknie
skromnie
czule
ciekawie
życzliwie
szczerze
grubo
młodo
miło
łakomo
skąpo
staro
ostro
prosto
gęsto
zdrowo
tanio
ładniej
piękniej
skromniej
czulej
ciekawiej
życzliwiej
szczerzej
grubiej
młodziej
milej
łakomiej
skąpiej
starzej
ostrzej
prościej
gęściej
zdrowiej
taniej
najładniej
najpiękniej
najskromniej
najczulej
najciekawiej
najżyczliwiej
najszczerzej
najgrubiej
najmłodziej
najmilej
najłakomiej
najskąpiej
najstarzej
najostrzej
najprościej
najgęściej
najzdrowiej
najtaniej
Przysłówki zakończone na -go oraz -ko, -oko, -eko
mają dodatkowe alternacje.
drogo
długo
ubogo
głęboko
szeroko
daleko
blisko
nisko
drożej
dłużej
ubożej
głębiej
szerzej
dalej
bliżej
niżej
W tej grupie są pewne osobliwości, np.:
szybko-szybciej, miekko-miękcej.
najdrożej
najdłużej
najubożej
najgłębiej
najszerzej
najdalej
najbliżej
najniżej
122
Telegram: @polskigram
1
Proszę dokończyć zdania według wzoru.
0. Na kursie nie było ciekawie, mam nadzieję, że na następnym będzie ciekawiej.
1. W pierwszym dniu konferencji było nudno, niestety myślę, że jutro będzie jeszcze ________________ .
2. Przez pierwsze 10 kilometrów maratonu nie było mi lekko biec, ale myślę, że dalej będzie już
________________ .
3. W tym miejscu jeziora nie jest głęboko, ale tam dalej jest znacznie ________________ .
4. Okno jest wystarczająco szeroko otwarte, nie musisz otwierać go ________________ .
5. Teraz mam dość blisko do pracy, ale z nowego mieszkania będzie jeszcze ________________ .
2
Proszę zmienić zdania według wzoru. Proszę użyć konstrukcji: coraz + stopień wyższy przysłówka.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
0. Jeżdżę już szybko na nartach.
Jeżdżę na nartach coraz szybciej.
Od połowy sierpnia wieczorami jest już chłodno.
Prowadzę już dobrze samochód.
Ostatnio często wychodzimy do teatru.
Ostatnio mam mało czasu.
Ostatnio źle się czuję.
Wyglądasz już zdrowo.
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
3
Proszę wybrać jeden z dwóch podanych przysłówków i ułożyć zdania z podanych elementów.
1.
2.
3.
4.
5.
0. Luty / mijać / szybko / długo / styczeń
Luty mija szybciej niż styczeń.
Skuter / jeździć / szybko / wolno / samochód
Letni dzień / trwać / krótko / długo / noc
Obiad / być / wcześnie / późno / kolacja
Wesele / być / wcześnie / późno / ślub
Pierwsze piętro / być / nisko / wysoko / parter
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
4
Proszę uzupełnić zdania przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym.
więcej częściej młodziej trudniej najlepiej
więcej czasu w mediach społecznościowych niż przed telewizorem.
0. Ludzie spędzają ________
1.
2.
3.
4.
Na zdjęciach selfie wyglądamy __________ niż w rzeczywistości.
Moje dzieci korzystają __________ z Instagrama niż Facebooka.
Mój dom znajduje się za miastem, __________ , jeśli skorzystasz z Google Maps, żeby do mnie trafić.
Na MacBooku jest __________ zainstalować program niż na innych komputerach.
123
Telegram: @polskigram
4.3 stopniowanie przysłówka (cd.)
przysłówek
Jak się czujesz? Dziękuję, dzisiaj lepiej niż wczoraj.
3. złożone
Przysłówki wielosylabowe stopniuje się za pomocą konstrukcji bardziej + positivus oraz najbardziej + superlativus.
stopień
równy
interesująco
zasadniczo
kategorycznie
efektownie
rewelacyjnie
stopień
wyższy
bardziej interesująco
bardziej zasadniczo
bardziej kategorycznie
bardziej efektownie
bardziej rewelacyjnie
stopień
najwyższy
najbardziej interesująco
najbardziej zasadniczo
najbardziej kategorycznie
najbardziej efektownie
najbardziej rewelacyjnie
124
Telegram: @polskigram
1
Proszę wybrać poprawną formę.
młodziej niż dawniej.
0. Wyglądasz teraz __________
a. młodziej
b. najmłodziej
c. młodo
1. Nie mogę jeść kolacji _________
niż o 18.00, bo _________ się
potem czuję.
a. później, źli
b. najpóźniej, źle
c. później, źle
2. Musisz brać _________ witamin,
jeśli chcesz _________ wyglądać.
a. dużo, najlepiej
b. więcej, lepiej
c. najwięcej, lepiej
3. Ola chodzi spać _________
z nas wszystkich.
a. wcześnie
b. wcześniej
c. najwcześniej
4. Moja żona wyglądała _________
na tym przyjęciu.
a. najbardziej elegancka
b. najelegantsza
c. elegancko
5. Na egzaminie było _________ .
a. stresowo
b. stresująco
c. stresujący
6. Nie musisz się tak
_________ ubierać,
idziemy na bal!
a. skromnie
b. najskromniej
c. bardziej skromnie
7. Mam __________________
wiadomości.
a. małe dobre
b. mało dobrych
c. mniej lepszych
8. O, widzę, że masz dzisiaj
__________________ humor!
a. bardziej lepszy
b. więcej dobry
c. dużo lepszy
9. Ten rok jest
__________________
niż poprzedni.
a. dużo gorszy
b. mniej lepszy
c. mało lepszy
10. Na koncercie było ciekawie,
ale __________________ było
na bankiecie.
a. najmniej
b. interesującej
c. najbardziej interesująco
2
Proszę przeformułować zdania według wzoru.
Moja matka jest
bardziej zasadnicza
niż ojciec.
0. Moja matka jest bardziej zasadnicza niż ojciec.
Moja matka zachowuje się bardziej zasadniczo niż ojciec.
1. Wykład mojego profesora był najbardziej interesujący.
Mój profesor mówił ___________________________ .
2. Sukienka, którą włożyłaś na ślub, była bardziej efektowna niż suknie celebrytek.
Na ślubie wyglądałaś ___________________________ .
3. Atmosfera na koncercie była świetna.
Na koncercie było ___________________________ .
4. To jest najbardziej elegancki garnitur, w jakim cię widziałem.
Wyglądasz ___________________________ .
125
Telegram: @polskigram
5.1 zaimek osobowy – mianownik
zaimek
On jest sympatyczny, a ona jest miła.
1.
ja
czytam
my
czytamy
2.
ty
czytasz
wy
czytacie
3.
on
ona
ono
m.
f.
n.
czyta
oni
one
m.o.
n.m.o.
czytają
Uwaga!
1. W języku polskim używanie zaimków osobowych jest zwykle niepotrzebne. Funkcję zaimków
pełnią końcówki osobowe czasownika, np.: Czytam książkę, Jestem nauczycielem, Wracamy do
domu. (zob. 7.1)
2. Niezbędne jest jednak użycie zaimków w celu wyrażenia akcentu logicznego, np.:
Ja jestem nauczycielką, a ona (jest) studentką.
Ja jestem nauczycielem, a ty jesteś uczniem.
3. Zaimek osobowy w 3. os. lp. i lm. zastępuje (wyraża) nie tylko osoby (zob. A), lecz także rzeczowniki nieosobowe (zob. B).
A.
To jest Marek.
On jest wysoki.
To jest Agnieszka.
Ona jest ładna.
To są nauczyciele.
Oni są mili.
To są nauczycielki.
One są wymagające.
To jest dziecko.
Ono jest wesołe.
To są nauczyciele i nauczycielki.
Oni są wymagający.
To są dzieci.
One są miłe.
B.
To jest pokój.
On jest jasny.
To jest stół.
On jest brązowy.
To jest samochód.
On jest szybki.
To jest szafa.
Ona jest brązowa.
To jest ulica.
Ona jest szeroka.
To jest sukienka.
Ona jest ładna.
To jest okno.
Ono jest duże.
To jest łóżko.
Ono jest wygodne.
To jest radio.
Ono jest nowe.
To są domy. One są nowe.
To są ulice. One są szerokie.
To są łóżka. One są wygodne.
126
Telegram: @polskigram
1
Proszę wpisać odpowiedni zaimek.
Ja my ty on one wy ona ono oni
Ja mam na imię Szymon.
0. ___
1. Czy _______ też uczysz się polskiego?
Ja mam na
2. _______ jest moim najlepszym przyjacielem.
imię Szymon.
3. Alicja? Nie wiem, gdzie _______ mieszka.
4. _______ jest jeszcze małe.
5. _______ znamy się bardzo długo.
6. Dlaczego _______ jeszcze nie śpicie?
7. To _______ wygrali mecz.
8. _______są pilotkami samolotów pasażerskich.
9. – Gdzie są Adam i Monika? – _______czekają na autobus.
10. Helena i Magda lubią czytać. Niestety _______ nie mają na to dużo czasu.
2
Proszę zamienić podkreślone rzeczowniki na zaimek.
0. Marta pracuje w szpitalu.
ona
_____
Tata i ja gotujemy dzisiaj obiad.
_____
Dlaczego ty i Kamil jesteście tacy mokrzy? _____
Pan Jaworski i pan Kapera są sąsiadami.
_____
Tadeusz wstaje codziennie o 5.00 rano.
_____
Czy to dziecko jest chore?
_____
Paulina i Kinga przygotowują razem prezentację.
_____
7. Państwo Grabowscy będą u nas na kolacji. _____
1.
2.
3.
4.
5.
6.
4
Oni czy one? Proszę wpisać odpowiedni zaimek.
Oni są bardzo mili.
0. _____
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
_______ przyszły dwie godziny za późno.
_______ są znane na całym świecie.
_______ są bardzo eleganccy.
_______ będą miały prezentację na konferencji.
_______ zamknęli już sklep.
_______ są zmęczeni.
_______ są bardzo zadowolone z pracy.
3
Proszę zmienić zdania według wzoru. Proszę
zwrócić uwagę na zmianę kolejności wyrazów.
0. Smakowały mi pierogi.
One mi smakowały.
1. Nudzi mnie wykład.
_____________________________
2. Podobają mi się twoje buty.
_____________________________
3. Bardzo smakuje mi twoja kawa.
_____________________________
4. Denerwuje mnie ten telefon!
_____________________________
5. Przeszkadza mi to dziecko.
_____________________________
6. Podoba mi się twoja fryzura.
_____________________________
7. Interesuje mnie twoje zdanie.
_____________________________
8. Na tę kolację zaprosiły mnie koleżanki.
_____________________________
9. Bolą mnie cały czas plecy.
_____________________________
127
Telegram: @polskigram
5.2 zaimek osobowy – biernik
zaimek
Widziałem cię wczoraj.
(ja)
mnie
(my)
nas
(ty)
ciebie, cię
(wy)
was
(on)
jego, niego, go
(oni)
nich, ich
(ona)
nią, ją
(one)
nie, je
(ono)
nie, je
Widziałem cię wczoraj
przed teatrem.
Przykłady zastosowania:
1. Krótkich form zaimkowych używa się po czasowniku:
Widziałem cię wczoraj przed teatrem.
Spotkaliśmy go dwa lata temu w Lizbonie.
To są moje dzieci. Kocham je ponad wszystko.
Gdzie są Marek i Jacek? Nie wiem, nie widziałem ich.
Gdzie są Justyna i Maria? Widziałam je w kawiarni.
2. Długich form zaimkowych, w tym z nagłosowym n- używa się po przyimku:
Czekaliśmy na ciebie cały wieczór.
Lubisz Annę? Dlaczego pytasz? Spoglądałeś na nią przez cały wieczór.
To jest nasze dziecko. Popatrz na nie, śliczne, prawda?
Moi synowie są w szkole. Czekam na nich.
Nasze córki są w przedszkolu. Czekam na nie.
3. Długich form zaimkowych używa się, gdy chcemy zaakcentować zaimek:
Ciebie bardzo lubię, a jego mniej.
Ciebie zaprosiłem na imprezę, a ich nie.
Jego bardziej cenię niż ją.
Jego poznałam rok temu, a ciebie znam od dawna.
Ciebie bardzo lubię,
a jego mniej.
128
Telegram: @polskigram
Czekaliśmy na ciebie
cały wieczór.
1
Proszę uzupełnić zdania za pomocą zaimka w formie biernika.
cię (ty)!
0. Kocham ____
1.
2.
3.
4.
5.
Kocham
cię!
Czekam tu na _______ (ty) już pół godziny!
Zapraszamy _______ (wy) w piątek na kolację do nas do domu.
Znasz _______ (on)?
Czy mógłbyś podwieźć _______ (ja) do domu?
Czekałem na _______ (ona) dwie godziny, ale nie przyszła.
2
Proszę uzupełnić dialogi, wpisując zaimki w odpowiedniej formie.
nie . Był zachwycony.
0. – Bartuś bardzo chciał zobaczyć morze. Wstaliśmy o 5.00 rano i poszliśmy nad ____
je po raz pierwszy?
– Widział ___
1. – Wiesz, że Piotrek i Paweł nie przyjadą w tym roku na konferencję?
– Szkoda, bardzo na ______ liczyłam!
2. – Mateusz! Kiedy posprzątasz swój pokój? Może posprzątasz ______ teraz?
– Ale mamo, teraz rozmawiam z kolegą!
Moi drodzy, czy mogę
3. – Słuchajcie, nie czekajcie na ______ . Przyjadę sama.
______ prosić o ciszę?
– Ale dlaczego nie możesz chociaż raz wyjść wcześniej z pracy?
4. – Nie wiesz może, gdzie są kluczyki do auta?
– Wiem. Znalazłam ______ pod kanapą.
5. – Wiesz co, kocham ______ , ale mam dosyć twoich spóźnień!
– Jak ______ kochasz, to nie bądź na ______ zła!
6. – Znowu się na ______ denerwujesz! To nie moja wina, że jest korek!
– No właśnie, nie denerwuję się na ______ , tylko na ten cholerny korek!
7. – Moi drodzy, czy mogę ______ prosić o ciszę?
Przepraszamy,
– Przepraszamy, pani profesor!
pani profesor!
3
Proszę zaznaczyć prawidłową formę zaimka.
cię wczoraj na przystanku.
0. Widziałem ___
a. cię b. ciebie
1. Znam ____ 20 lat.
a. go b. jego
2. Nie będziemy na ____ dłużej czekać.
a. ich b. nich
3. Było tam wielu mężczyzn, ale ____ zobaczyła
od razu.
a. go b. jego
4. To moja kotka. Znalazłam ____ na ulicy.
a. ją b. nią
5. Dzisiaj wreszcie dostałam paczkę z nowymi
butami. Długo na ____ czekałam.
a. je b. nie
129
Telegram: @polskigram
5.3 zaimek osobowy – dopełniacz
zaimek
Kupiłem dla niej prezent.
(ja)
mnie
(my)
nas
(ty)
ciebie, cię
(wy)
was
(on/ono)
jego, niego, go
(oni/one)
ich, nich
(ona)
jej, niej
Gdzie byłaś? Szukałem
cię cały dzień.
Reguły użycia form długich i krótkich są takie, jak w bierniku. (zob. 5.2)
Przykłady zastosowania:
1. Krótkich form zaimkowych używa się po czasowniku:
Gdzie byłaś? Szukałem cię cały dzień.
Znasz Marka? Tak, ale nie lubię go.
Czy znasz Agnieszkę Nowak? Nie, nie znam jej.
Tu są twoi egzaminatorzy. Boisz się ich?
Gdzie jest Ania? Nie wiem, nie ma jej.
Czy jest Artur? Nie, nie ma go.
Czy wiesz, gdzie są rodzice? Nie wiem, nie ma ich. (zob. 5.2)
2. Długich form zaimkowych, w tym z nagłosowym n- używa się po przyimku:
Justynko, mam coś dla ciebie.
Idziesz na urodziny do Moniki? Tak, już kupiłem dla niej prezent.
Idziesz do rodziców? Tak, wybieram się do nich.
Idziesz do Basi? Tak, idę do niej.
Byłeś u Ewy? Tak, właśnie wracam od niej.
Byłaś u Marka? Tak, byłam u niego.
Czy masz jakieś pretensje do mnie? (zob. 5.2)
3. Długich form zaimkowych używa się,
gdy chcemy zaakcentować zaimek:
Jego nie zaprosiłam, lecz ciebie tak.
Ciebie szukałem cały dzień, a nie jej.
Jego się boisz, a nie jej.
Jego nie ma, wyjechał. (zob. 5.2)
130
Telegram: @polskigram
Jego nie zaprosiłam,
lecz ciebie tak.
1
Proszę zamienić podkreślone rzeczowniki na zaimki. Proszę zwrócić uwagę na kolejność wyrazów!
Nie było go wczoraj w szkole.
0. Jędrka nie było wczoraj w szkole.
1. Nie widziałam Moniki od dwóch miesięcy.
2. Przyjdziemy na kolację bez dziecka.
3. To jest prezent dla rodziców.
4. Jestem bardzo zadowolony z mojej nowej komórki.
5. Używasz jeszcze tego starego laptopa?
6. Potrzebuję na jutro moich słowników.
7. Poszliśmy do teatru bez Jacka i Małgosi.
8. Właśnie jestem u Szymona.
9. Potrzebuję tych książek, żeby przygotować się do egzaminu.
10. Kupiłam ten tablet dla moich wnuczek.
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
2
Proszę uzupełnić dialogi za pomocą zaimków w formie dopełniacza.
was (wy) nie widziałem.
0. – Dawno ____
– Byliśmy na wakacjach.
Dawno was
nie widziałam.
1. – Wiesz może, gdzie jest moja czerwona bransoletka?
– Nie możesz bez _______ (ona) żyć! Widziałem ją w łazience.
2. – Czy to pana parasol?
– Och, dziękuję! Szukałem _______ (on) wszędzie.
3. – Jak było na nartach?
– W porządku, tato, ale bez _______ (ty) to nie to samo.
4. – Dziewczynki jeszcze nie śpią.
Byliśmy
na wakacjach.
– To dobrze, bo mam dla _______ (one) prezenty!
5. – Czy mamy w domu mydło? Nie mogę _______ (ono) znaleźć!
– Włożyłam _______ (ono) do białej szafki, koło wanny.
6. – Jesteście jeszcze u Nowaków?
– Nie, właśnie od _______ (oni) wracamy.
7. – Pójdziesz z nami jutro na mecz?
– Nie, idźcie beze _______ (ja). Mam trochę pracy w domu.
8. – Czy to są rachunki z poprzedniego miesiąca? Dlaczego _______ (one) jeszcze nie zapłaciłeś?
– Przepraszam, zapomniałem!
9. – Cześć ! Masz ochotę na drinka?
– Hmm, chyba _______ (ty) nie znam.
– To poznajmy się! Jestem Piotrek.
10. – No i co, podoba ci się ta nowa płyta?
– Tak sobie. Słuchałem _______ (ona) kilka razy, ale nie jestem pod wrażeniem.
131
Telegram: @polskigram
5.4 zaimek osobowy – celownik
zaimek
Podaj mi, proszę, cukier.
(ja)
mnie, mi
(my)
nam
(ty)
tobie, ci
(wy)
wam
(on/ono)
jemu, niemu, mu
(oni/one)
im
(ona)
jej, niej
Reguły użycia form długich i krótkich są takie, jak w bierniku i dopełniaczu. (zob. 5.2 i 5.3)
Ładnie ci w tej
sukience.
Przykłady zastosowania:
1. Krótkich form zaimkowych używa się po czasowniku:
Czy możesz podać mi cukier?
Agnieszko, muszę ci coś powiedzieć.
Czy podoba ci się ten obraz? Tak, podoba mi się.
Marek ma dzisiaj urodziny. Co mu kupiłaś? Kupiłam mu krawat.
Znasz moją koleżankę Annę? Tak, a co? Szef zaproponował jej pracę za granicą.
W czarnym kolorze jest wam ładnie.
One są szczere, wierzę im.
Kupiłam
mu krawat.
2. Długich form zaimkowych, w tym z nagłosowym n- używa się po przyimku:
Dziękuję ci, Hugo, dzięki tobie mogłem zwiedzić Paryż.
Znasz Marka? Tak, a co? Dzięki niemu spędziliśmy miły wieczór na Kazimierzu.
Moi rodzice są wspaniali. Dzięki nim mam pieniądze na wakacje.
Kasia kandydowała na dyrektorkę szkoły. Przeciwko niej głosowały cztery osoby.
Pan Kowalski i pan Nowicki są kandydatami na prezydenta miasta, ale będę głosował przeciwko nim.
3. Długich form zaimkowych używa się, gdy chcemy zaakcentować zaimek:
Mnie się podoba ten obraz, a jemu nie.
Janusz chyba kłamie. Mnie powiedział, że jest chory, a tobie, że jedzie do Poznania na koncert.
To jest właśnie cały Robert! Jemu się nic nie podoba.
Tobie rodzice kupili nowy płaszcz, a mnie tylko T-shirt.
Uwaga!
Celownik jest przypadkiem rzadko używanym (zob. 2), lecz formy zaimkowe –
podobnie jak w języku angielskim – są
częste. Zob. give me / daj mi.
Jemu kupili nowy płaszcz,
a mnie tylko T-shirt.
132
Telegram: @polskigram
1
Proszę zamienić podkreślone rzeczowniki na zaimki.
1.
2.
3.
4.
5.
0. Dziadek kupił babci prezent.
On kupił jej prezent.
Córka zrobiła rodzicom niespodziankę.
Dziadek opowiedział wnukowi bajkę.
Chłopcy pomogli starszej pani nieść zakupy.
Szef dał pracownikom wolne popołudnie.
Dziewczyny przyglądały się chłopakom w dyskotece.
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
2
Proszę uzupełnić dialogi odpowiednią formą zaimka.
ci (ty) się podobał spektakl?
0. – No i jak __
– Chcesz znać prawdę? Dawno się tak nie nudziłem.
1. – Czy opowiadałem _____ (wy) już tę historię, jak poznałem waszą babcię?
– Tak dziadku, opowiadałeś _____ (my) tysiąc razy.
2. – Słuchaj, moja siostra pytała, czy moglibyśmy pożyczyć _____ (ona) 1000 złotych? Ona i jej mąż mają jakieś
problemy finansowe.
– Dobrze, wyślę _____ (oni) jutro pieniądze. Masz numer konta?
3. – Wiesz, Ola dała _____ (ja) swój numer i wysłałem _____ (ona) SMS-a. Myślisz, że odpisze?
– Z dziewczynami nigdy nie wiadomo.
4. – Kochanie, podaj _____ (ja) pilota!
– Proszę, pilot jest tutaj.
5. – Skarbie, jakiś mężczyzna _____ (ty) się przygląda.
– _____ (ja)? Naprawdę?
6. – Ciociu, bardzo ci dziękuję! Ta sukienka, którą _____ (ja) dałaś, była najładniejsza! Dzięki _____ (ty)
zostałam królową balu!
– Cieszę się, kochanie!
3
Proszę dopasować wypowiedzi do fotografii.
0. Zimno mi!
1.
2.
3.
4.
5.
0
Gorąco mi!
Chce mi się jeść!
Chce mi się spać!
Chce mi się pić!
Nic mi się nie chce!
133
Telegram: @polskigram
5.5 zaimek osobowy – narzędnik
zaimek
Chcę z tobą porozmawiać.
(ja)
mną
(my)
nami
(ty)
tobą
(wy)
wami
(on/ono)
nim
(oni/one)
nimi
(ona)
nią
To jest moje auto.
Przejechałem nim
już 5 tysięcy kilometrów.
Przykłady zastosowania:
– Czy pójdziesz ze mną do kina?
– Rozmawiałaś już z Januszem?
– Nie, jeszcze z nim nie rozmawiałam.
– Monika była ze mną w kinie.
– Jak ma na imię dziewczyna, która siedzi przede mną?
– To jest Kasia.
– Bardzo lubię paryskie metro. Jeździłem
nim przez dwa lata.
Ten chłopak interesuje
się tobą, Justynko.
– Jak się uczy twoja córka?
– Bardzo dobrze, dziękuję, nie mam z nią żadnych problemów.
Czy możesz się dziś
spotkać ze mną?
– Moja przyjaciółka ma na imię Agata. Jestem z nią bardzo
związany.
– Aniu, chciałbym z tobą porozmawiać.
– Może pójdziesz z nami do kawiarni?
– Dziękuję, chętnie się z wami wybiorę.
– Gdzie jest Kasia?
– Siedzi za tobą.
– Chciałbym się kiedyś z wami spotkać.
– Zawsze się możesz z nami spotkać.
– Czy spotkałaś się z Markiem?
– Tak, spotkałam się z nim.
– Co słychać u Ani i Agnieszki?
– Nie wiem, nie widziałem się z nimi już dwa miesiące.
– Rozmawiałaś już z Januszem?
– Nie, jeszcze z nim nie rozmawiałam.
– Czy wiesz, co słychać u naszych kolegów, Mariusza i Bartka?
– Niestety, nie wiem, nie rozmawiałem z nimi prawie pół roku.
134
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić dialogi za pomocą odpowiedniej formy zaimka.
tobą (ty) porozmawiać!
0. – Muszę z _____
– O czym?
Muszę z tobą
porozmawiać!
1. – Ciągle jesteś zajęty! W ogóle się ______ (ja) nie interesujesz!
– Jak to, kochanie, przecież kupiłem ci wczoraj perfumy.
2. – Chodź z ______ (my) na piwo!
– Nie mogę, muszę się uczyć do egzaminu.
3. – Skarbie, moi rodzice chcą jechać z ______(my) na wakacje.
– Nie ma mowy! Nigdzie z ______ (oni) nie pojadę!
O czym?
4. – Tato! Chodź, zagramy w piłkę!
– Zagram z ______ (wy), ale najpierw zjem obiad.
5. – Co się dzieje z Moniką?
– Nie wiem, nie widziałam się z ______ (ona) prawie miesiąc.
6. – To dziecko ciągle płacze! Co się dzieje?
– Nie wiem, chyba musimy iść z ______ (ono) do lekarza.
2
Proszę zamienić podkreślone rzeczowniki na zaimki. Uwaga na kolejność wyrazów z zdaniu!
0. Czy mógłbyś się zająć chwilę dzieckiem?
nim chwilę zająć?
Czy mógłbyś się _____
1. Musisz porozmawiać z ojcem!
________________________________
2. Widziałeś się wczoraj z Elizą i Magdą?
________________________________
3. W zeszły weekend pojechałem z synami na narty. ________________________________
4. Spotkałaś się w końcu z Justyną?
________________________________
5. Bawił się z dzieckiem cały wieczór.
________________________________
3
Proszę zamienić podkreślone rzeczowniki na zaimki.
nim tysiące stron.
0. Piszę tym piórem od zawsze. Napisałem _____
1. Maluję tym pędzlem od czasu studiów. Namalowałem _________ wiele obrazów.
2. Jeżdżę tym samochodem od lat. Przejechałem _________ setki kilometrów.
3. Zawsze robię interesy z Pawłem. Zrobiłem z _________ kilka dobrych interesów.
4. Od paru miesięcy spotykam się z Julką. Spotkałem się z _________ już kilkanaście razy.
5. Od zawsze latam tymi liniami lotniczymi. Przeleciałem _________ setki tysięcy kilometrów.
135
Telegram: @polskigram
5.6 zaimek osobowy – miejscownik
zaimek
Często myślę o tobie.
(ja)
mnie
(my)
nas
(ty)
tobie
(wy)
was
(on/ono)
nim
(oni/one)
nich
(ona)
niej
Przykłady zastosowania:
– Czy myślisz czasem o mnie?
– Tak, często myślę o tobie.
Rozmawialiśmy o was
dzisiaj w kawiarni.
– Często rozmawiam z koleżankami o tobie.
– Naprawdę? Myślę, że plotkujecie o mnie.
– Marek jest dobrym kolegą. Zawsze mogę na nim polegać.
– To jest zdjęcie mojego ojca. Często o nim myślę.
– To jest fotografia mojej babci. Mam dużo pamiątek po niej.
– To jest moja koleżanka Justyna. W szkole podstawowej kochałem
się w niej. Często o niej myślę.
– Synu, zawsze możesz na nas liczyć.
– To są moi rodzice. Często o nich myślę.
O nas?! Mamy nadzieję,
że mówiliście o nas same
dobre rzeczy.
Przeanalizowałam
wszystkie dokumenty,
nie znalazłam w nich
nic ciekawego.
136
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić zdania, a następnie dopasować je do fotografii.
nim (koń) usiąść.
0. Możesz na _____
1.
2.
3.
4.
5.
0
Przy _________ (ty) czuję się bezpiecznie.
Marzę o _________ (porsche) od dziecka.
Do twarzy ci w _________ (brylanty).
Przecież na _________ (komputer) nie można grać!
Usiądź przy _________ (ja)!
2
Proszę uzupełnić dialogi, wstawiając zaimek w odpowiedniej formie.
tobie (ty).
0. – Myślałem wczoraj o _____
– Naprawdę?
Myślałem
wczoraj o tobie.
1. – Cześć! Właśnie o ___________ (ty) rozmawialiśmy.
– Rozmawialiście o ___________ (ja)? Dlaczego?
2. – Powiedziałaś już rodzicom, że masz nowego chłopaka?
– Nie, jeszcze im o ___________ (on) nie mówiłam.
3. – Co słychać u twoich zwariowanych przyjaciółek? Opowiedz coś o ___________ (one).
– Zaraz ci opowiem, co Jolka wczoraj zrobiła.
4. – Dzień dobry, Marysiu! Miło, że dzwonisz, właśnie o ___________ (ty) myślałam.
– No witaj, Basiu. Co u ciebie?
5. – Zauważyłaś, że Romek ciągle rozmawia z Anetą? I jak się na nią patrzy!
– Myślisz, że się w ___________ (ona) kocha?
Naprawdę?
3
Proszę zamienić podkreślone słowa na zaimki. Uwaga na kolejność wyrazów w zdaniu.
0. Ładnie wyglądasz w tej bluzce!
1. Dobrze wyglądasz w tych dżinsach!
2. Dobrze wyglądasz w nowej fryzurze!
3. Wygodnie ci w tym fotelu?
4. Dobrze ci się spało na tym łóżku?
5. Do twarzy ci w okularach.
6. Dobrze ci się pracuje na nowym laptopie?
7. Do twarzy ci w kapeluszu.
8. Dobrze ci się pracuje w nowej firmie?
9. Jeździsz jeszcze na tym starym rowerze?
10. Myślisz, że mogę pójść na przyjęcie w tej sukience?
niej wyglądasz!
Ładnie w ____
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
137
Telegram: @polskigram
5.7 ABC zaimka osobowego
zaimek
Często myślę o tobie.
Mianownik
ja
ty
on
ona
ono
my
wy
oni
one
Dopełniacz
mnie
ciebie, cię
niego, jego, go
niej, jej
nas
was
nich, ich
Celownik
mnie, mi
tobie, ci
niemu, jemu, mu
niej, jej
nam
wam
nim, im
Biernik
mnie
ciebie, cię
niego, jego, go
nią, ją
nie, je
nas
was
nich, ich
nie, je
Narzędnik
mną
tobą
nim
nią
nami
wami
nimi
Miejscownik
mnie
tobie
nim
niej
nas
was
nich
Często myślę
o tobie.
Wy łobuzy,
co robicie?!
Warto zapamiętać
1. W wołaczu istnieją tylko dwie formy zaimkowe: ty i wy, np.: Ty łobuzie, gdzie idziesz?!, Wy łobuzy,
co robicie?!
2. Zaimek osobowy 1. os. lp. w D., B., N. i Msc. wymaga użycia przyimka z samogłoską łączącą e,
tj. beze, ode, przeze, we, przede, ze, np.:
On beze mnie nie może żyć.
Wyszedł ode mnie około dziesiątej.
Przepraszam, przeze mnie spóźniliście się na pociąg.
Patrzył we mnie cały wieczór.
Czy chciałabyś się ze mną spotkać?
Marek siedział w szkole przede mną i wtedy się we mnie kochał.
138
Telegram: @polskigram
1
Proszę zaznaczyć poprawną formę zaimka.
nami na koncert?
0. Macie ochotę pójść z ______
a. nami b. nas
1. Właśnie o ______ rozmawialiśmy!
a. tobą b. tobie
2. Czekaliśmy na ______ pół godziny.
a. nią b. ją
3. Tylko ______ nie było na spotkaniu.
a. go b. jego
4. Nie jest ______ zimno?
a. ci b. tobie
5. Kiedy mi o ______ opowiesz?
a. nich b. ich
6. Czy mógłbyś ______ pożyczyć tę książkę?
a. mi b. mnie
7. Malinowscy mieszkają dwa piętra pode ______ .
a. mnie b. mną
8. Dlaczego przyszliście bez ______ ?
a. nich b. nie
9. Proszę ______ przesłać ofertę.
a. nas b. nam
10. Zadzwonię do ______ wieczorem.
a. ciebie b. cię
2
Proszę uzupełnić wypowiedzi, wstawiając zaimek w odpowiedniej formie.
Ładnie ci w tej
fryzurze.
ci (ty) w tej fryzurze.
0. Ładnie ___
1. – Dlaczego ________ (ja) się tak przyglądasz?
– Lubię patrzeć na ________ (ty), jesteś taka piękna!
2. – Masz dla ________ (my) wiadomości?
– Tak, rozmawiałem z Patrykiem.
Musimy być u ________ (on) jutro między 15.00 a 16.00.
3. – Ale ja nie znam drogi!
– Musisz jechać za ________ (my).
4. – Oddałeś ________ (oni) pieniądze?
– Jutro oddam. Rozmawiałem z ________ (oni), nie ma problemu.
5. – Proszę bardzo, możesz jechać w góry, ale beze ________ (ja). Ja chcę odpocząć, a nie biegać po górach.
– Nie ma sprawy, pojadę z Bolkiem. Już nawet z ________ (on) rozmawiałem i chętnie pojedzie.
6. – Mateusz, widzisz ten bankomat? Stój przy________ (on), a ja zaraz wrócę.
– A gdzie ty idziesz, mamo?
7. – Mam dla ________ (ty) prezent!
– Ojej, dziękuję! Bardzo ________ (ja) się podoba!
8. – Przyniosłam ________ (wy) ciasto!
– Ooo, dzięki! Zrobić ________ (ty) kawy?
9. – Może zaprosimy też Justynę?
– Nie, wiesz, prawie wcale ________ (ona) nie znam.
– No to będziesz miała okazję ________ (ona) poznać. To miła dziewczyna.
10. – Mamo, gdzie są moje czarne rękawiczki? Szukam ________ (one) i nie mogę znaleźć.
– Chyba widziałam ________ (one) na szafce w przedpokoju.
139
Telegram: @polskigram
5.8 zaimek dzierżawczy – odmiana
zaimek
Znam twoją dziewczynę.
Czyj?
Czyja?
Czyje?
Czyi?
Czyje?
m.
f.
n.
m.o.
n.m.o.
ja
mój
moja
moje
moi
moje
ty
twój
twoja
twoje
twoi
twoje
Znam twoją
dziewczynę.
on/ono
jego
ona
jej
my
nasz
nasza
nasze
nasi
nasze
wy
wasz
wasza
wasze
wasi
wasze
oni/one
ich
Uwaga!
1. Zaimki 3. os. lp. i 3. os. lm. nie mają form rodzajowych i w każdym przypadku
mają tę samą postać (zob. ang. his, her, their) np.:
To jest jego ojciec.
To jest jego matka.
To jest jej siostra.
To jest jej brat.
To są ich rodzice.
Znam ich rodziców.
Znam jej siostrę.
2. Zaimki dzierżawcze 1. i 2. os. lp. i lm. odmieniają się jak przymiotniki (zob. 3).
Przykłady zastosowania:
To jest mój samochód.
To jest moja siostra.
To jest moje palto.
Dziś wieczorem wybieram się do mojego brata na urodziny.
Niestety, nie znam twojej siostry. Przepraszam, czyjej? Twojej.
Jeszcze nie widziałem waszego dziecka, na pewno jest słodkie.
Wczoraj pomagałem mojemu bratu.
Dzięki naszej mamie mogliśmy wyjechać na wakacje.
Czy znasz nasze miasto?
W poniedziałek poznałam waszego szefa.
Często myślę o moim ojcu.
Moi rodzice są bardzo wymagający. A twoi? Moi też.
Nasi dziadkowie są wspaniali. Dali nam pieniądze na wakacje.
Znam waszych nauczycieli.
140
Telegram: @polskigram
To jest moja
siostra.
1
Proszę podpisać rysunki. Proszę użyć zaimka mój w odpowiedniej formie.
mój pies.
0. To jest _____
1.
2.
3.
4.
5.
To jest _________ kot.
To jest _________ lalka.
To jest _________ ciastko.
To są _________ rodzice.
To są _________ koleżanki.
0
2
Jego, jej czy ich? Proszę wpisać odpowiedni zaimek.
jej książka.
0. To jest książka Basi. To jest ____
1. To jest samochód moich dziadków.
To jest _______ samochód.
2. To jest brat Kamila. To jest _______ brat.
3. To jest mieszkanie Witkowskich.
To jest _______ mieszkanie.
4. To jest piwo Marka. To jest _______ piwo.
5. To jest mama Antka. To jest _______ mama.
6. To jest kot Oli. To jest _______ kot.
7. To są przyjaciółki Emilii.
To są _______ przyjaciółki.
8. To są płyty Radka. To są _______ płyty.
9. To jest radio Basi. To jest _______ radio.
10. To są rowery Bednarskich.
To są _______ rowery.
3
Proszę wstawić zaimki w odpowiedniej formie.
moich (ja) okularów?
0. – Nie widziałaś gdzieś _______
Twoje (ty) okulary leżą na stole.
– _______
1. – Czy naprawdę musimy jechać na wakacje z _______________ (ty) znajomymi? Wolałabym,
żebyśmy pojechali sami. – Myślałem, że lubisz _______________ (ja) przyjaciół.
2. – _______________ (my) sąsiedzi są wspaniali! Będą opiekować się _______________ (my) psami,
kiedy pojedziemy na wakacje. – O, a znają dobrze Reksa?
3. – Antosiu, chciałabym porozmawiać z _______________ (ty) rodzicami. Niech mama albo tata przyjdą
jutro do szkoły. – Ale pani profesor, _______________ (ja) rodziców nie ma. Wyjechali na wakacje i jestem
z babcią.
4. – Słyszałem o _______________ (wy) problemach finansowych. Może mógłbym jakoś pomóc? – Dzięki,
ale byliśmy już w _______________ (my) banku i chyba dostaniemy kredyt.
5. – Wiesz, że _______________ (ja) bratu ukradli rower? – Niemożliwe!
6. – Czy to nie _______________ (wy) koledzy stoją tam na przystanku? – Tak, to Wojtek i Tomek.
7. – _______________ (ja) znajomi zapraszają nas na kolację. Chcą cię poznać. – O, chętnie poznam
_______________ (ty) przyjaciół.
141
Telegram: @polskigram
5.9 zaimek ogólnodzierżawczy
zaimek
Idź do swojego pokoju!
Liczba pojedyncza
Liczba mnoga
m.
ż.
n.
m.o.
n.m.o.
M.
[swój]
[swoja]
[swoje]
M.
swoi
swoje
D.
swojego
swojej
swojego
D. B.
swoich
swoje
C.
swojemu
swojej
swojemu
C.
swoim
B.
swojego (brata), swój (dom)
swoją
swoje
N.
swoim
swoją
swoim
N.
swoimi
Msc.
swoim
swojej
swoim
Msc.
swoich
Zaimka ogólnodzierżawczego swój, swoja, swoje używa się wtedy, gdy podmiot zdania jest tożsamy z obiektem,
wykonawcą czynności.
Przykłady zastosowania:
To jest pokój Marka. = Marek idzie do swojego pokoju.
To jest pokój Adama. ≠ Marek idzie do jego pokoju. (= do pokoju Adama)
To jest notatnik Agnieszki. = Agnieszka czyta swój notatnik.
To jest notatnik Ewy. ≠ Agnieszka czyta jej notatnik. (= notatnik Ewy)
Tu stoi auto Mariusza. = Mariusz wsiada do swojego auta.
Tu stoi auto Mariusza. ≠ Robert wsiada do jego auta. (= do auta Mariusza)
To są rodzice Justyny. = Justyna rozmawia ze swoimi rodzicami.
To są rodzice Justyny. ≠ Helena rozmawia z jej rodzicami. (= z rodzicami Justyny)
Agnieszka czyta
swój notatnik.
To jest gabinet doktora Szuty. = Doktor Szuta wszedł do swojego gabinetu.
To jest gabinet doktora Szuty. ≠ Pan Nowak wszedł do jego gabinetu. (= do gabinetu doktora Szuty)
W M. lp. formy swój, swoja, swoje nie pełnią funkcji zaimka, lecz przymiotnika, np.:
Swój dom jest zawsze najlepszy.
To jest swój człowiek.
Swoje łóżko jest najlepsze.
Swój dom jest zawsze najlepszy.
142
Telegram: @polskigram
Swoje łóżko jest najlepsze.
1
Proszę wpisać zaimek mój, twój, jego, jej lub swój w odpowiedniej formie.
0. To jest moja sypialnia.
swojej sypialni!
a. Idę do _______
mojej sypialni!
b. Nie wchodź do _______
1. To są moje okulary.
a. Widziałeś gdzieś ______________ okulary?
b. Zgubiłam ______________ okulary.
2. To jest twój samochód.
a. Jedziesz dziś do pracy ______________
samochodem?
b. Może pojedziemy do pracy ______________
samochodem?
3. To jest jego firma.
a. On pracuje w ______________ firmie.
b. My pracujemy w ______________ firmie.
4. To jest jej najnowsza książka.
a. Autorka podpisuje ______________
najnowszą książkę.
b. Kupiliśmy ______________ najnowszą
książkę.
5. To jest twoja decyzja.
a. Czy jesteś zadowolony ze ______________
decyzji?
b. Jestem zadowolona z ______________ decyzji.
2
Proszę zaznaczyć poprawną formę zaimka.
swojego kierowcę, żeby nas zawiózł na lotnisko?
0. Czy możesz poprosić ________
a. naszą b. swojego c. twoją
1. Adasiu, muszę porozmawiać z ________ mamą.
Powiedz jej, żeby do mnie przyszła.
a. swoją b. moją c. twoją
2. Nie interesuj się ________ sprawami!
a. swoimi b. twoimi c. naszymi
3. Widziałam Karola w restauracji. Był ze ________
żoną.
a. swoją b. moją c. jej
4. Czy mogłabyś mi wreszcie oddać ________
bransoletkę?
a. swoją b. moją c. jej
5. Co kupujecie ________ dzieciom pod choinkę?
a. swojemu b. swoim c. swoje
6. Do ciebie! Dzwoni ________ szef. Mam odebrać?
a. twój b. swój c. mój
7. Mam wreszcie ________ własne mieszkanie,
jestem taka szczęśliwa!
a. swoje b. twoje c. nasze
3
Proszę wpisać zaimek swój w odpowiedniej formie.
swoje 5 minut.
0. Ta aktorka jest obecnie bardzo popularna. Ma teraz ______
1.
2.
3.
4.
5.
Najlepiej czuję się w ______________ własnym domu.
Mam ______________ zdanie na ten temat i go nie zmienię!
Każdy decyduje sam o ______________ losie.
Każdy ma ______________ własne problemy.
Obecnie nie pracuję w ______________ zawodzie.
143
Telegram: @polskigram
5.10 zaimek wskazujący
zaimek
Czy czytałaś tę książkę?
Liczba pojedyncza
Liczba mnoga
m.
ż.
n.
m.o.
n.m.o.
M.
ten
tamten
ta
tamta
to
tamto
ci
tamci
te
tamte
D.
tego
tamtego
tej
tamtej
tego
tamtego
tych
tamtych
te
tamte
C.
temu
tamtemu
tej
tamtej
temu
tamtemu
tej
tamtej
tę
tamtą
to
tamto
tym
tamtym
tym
tamtym
tą
tamtą
tym
tamtym
tymi
tamtymi
tym
tamtym
tej
tamtej
tym
tamtym
tych
tamtych
Podoba mi
się ten dom.
B.
tego
tamtego *pana
N.
Msc.
ten *dom
tamten
Nie znam
tego pana.
* W bierniku liczby pojedynczej rodzaju męskiego są dwie formy: ten / tamten i tego / tamtego.
Forma ten / tamten odnosi się do rzeczowników nieżywotnych, np.: dom, ogród, samochód, natomiast forma tego / tamtego odnosi się do rzeczowników żywotnych, np.: pana, brata, konia.
Ten wysoki chłopak to mój brat,
a tamten to mój przyjaciel Marek.
Przykłady zastosowania:
Ta ładna dziewczyna to moja koleżanka ze studiów,
a tamta to dziewczyna Roberta.
Czy znasz tę dziewczynę?
Czy czytałeś tę książkę?
– Czy widzisz tego wysokiego mężczyznę?
– Tak. To jest bardzo znany dziennikarz.
Ci studenci są bardzo zdolni, a tamci trochę mniej.
Te studentki są bardzo aktywne, a tamte raczej nie.
Znam tych pisarzy, a także ich książki.
Znam te dziennikarki oraz ich artykuły.
W języku mówionym używana jest forma tą, w piśmie akceptowana jest jedynie forma tę.
144
Telegram: @polskigram
To ciastko zjem na miejscu,
a tamto proszę zapakować.
1
Proszę uzupełnić zaimki według wzoru.
To ciastko zjem na miejscu, a _______
tamto proszę zapakować.
0. ___
1.
2.
3.
4.
5.
_________ samochodem jeżdżę do pracy, a _________ z rodziną na wycieczki.
Chodzę teraz z _________ dziewczyną, a z _________ już się nie spotykam.
Ładnie wyglądasz w _________dżinsach, a w _________ nie powinnaś chodzić.
_________ kota dostałam od przyjaciół, a _________ znalazłam na ulicy.
Potrzebuje pani teraz _________ książki do polskiego, a _________ będzie
pani potrzebować w przyszłym roku.
2
Proszę zamienić zdania na liczbę mnogą według wzoru.
1.
2.
3.
4.
5.
0. Ten słownik jest mój.
Te słowniki są moje.
Ten człowiek mnie denerwuje.
Tamta dziewczyna ci się przygląda.
Tamten student czeka na pana profesora.
To dziecko jest moje.
Ten pies jest bardzo ładny.
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
_____________________________
Te słowniki
są moje.
3
Proszę uzupełnić dialogi, wpisując zaimki wskazujące w odpowiedniej formie.
0. – Mamo, dobrze wyglądam?
tych starych dżinsach na obiad do babci!
– Nie! Mówiłam ci, że nie możesz iść w ______
Lubię chodzić w tych
starych dżinsach.
1. – Będziesz jeszcze potrzebować __________ słownika?
– Nie, możesz go zabrać.
2. – Przykro mi, ale nie mamy __________ książki w bibliotece.
– A mogłabym pożyczyć __________ ?
3. – Może zaprosimy Adamskich na kolację?
– Nie zgadzam się, __________ ludzie mnie irytują.
4. – Przepraszam, gdzie jest poczta?
– Za __________ czerwonym budynkiem.
5. – Dzwonił do ciebie Marcin Kowal.
– Kto? W ogóle nie znam __________ człowieka.
6. – __________ dziewczyny chyba są same. Może do nich podejdziemy?
– Dobry pomysł, chodźmy!
7. – Gdzie mogę zostawić __________ walizkę?
– Za __________ drzwiami jest przechowalnia bagażu.
8. – Proszę nie siadać na __________ krześle. Jest zepsute.
– A mogę usiąść na __________ ?
145
Telegram: @polskigram
5.11 zaimek względny który
zaimek
i nieokreślony żaden, każdy
Dziewczyna, z którą wczoraj rozmawiałeś, jest moją sąsiadką.
Liczba pojedyncza
Liczba mnoga
m.
ż.
n.
m.o.
n.m.o.
który
każdy
żaden
która
każda
żadna
które
każde
żadne
którzy
wszyscy
żadni
które
wszystkie
żadne
Zaimek który i żaden odmieniają się jak przymiotniki.
Przykłady zastosowania:
To jest człowiek, który nam często pomaga.
To jest studentka, która bardzo dużo czyta.
To jest dziecko, które się bawi cały dzień.
To jest chłopak, którego poznałam rok temu.
To jest dziewczyna, o której ci dużo opowiadałem.
Studenci, którzy systematycznie chodzą na wykłady, mają zwykle dobre oceny.
Osoby, które nie palą, często żyją dłużej.
Jest za pięć
dziesiąta.
Która jest teraz godzina?
Teraz jest pięć po trzeciej.
Przepraszam, która jest godzina?
Jest za pięć dziesiąta.
Który krawat mam kupić – ten czy tamten?
Ten jest ładniejszy, chyba ten.
Przepraszam, która
jest godzina?
Która sukienka ci się podoba – ta czy tamta?
Oczywiście ta.
Każdy student przygotował się do zajęć.
Wszyscy studenci przygotowali się do zajęć.
Każde nowe słowo należy zapamiętać.
Wszystkie nowe słowa należy zapamiętać.
Żaden człowiek nie jest do końca zły.
Żadna osoba z grupy nie znała odpowiedzi na pytanie.
Żadne pytanie nie powinno pozostać bez odpowiedzi.
Żadne odpowiedzi nie były zadawalające.
Nie pomogą ci żadni doradcy.
Wszyscy studenci
przygotowali się do zajęć.
146
Telegram: @polskigram
1
Proszę wstawić zaimek który w odpowiedniej formie.
Byliśmy na filmie, o którym
nam opowiadałaś.
k‌tórym nam opowiadałaś. – I co, dobry?
0. – Byliśmy na filmie, o ________
1. – Do __________ klasy chodzi wasza córka? – Już do piątej. Jak ten czas leci!
2. – W __________ miejscu zaparkowałeś samochód? – Nie pamiętam.
3. – Przyniosłam ci książki, o __________ prosiłaś. – Dzięki!
4. – Do __________ godziny jutro pracujesz? – Do szóstej.
5. – Babciu, to jest Emilia, o __________ ci tyle opowiadałem. – Miło mi panią poznać.
6. – W Madrycie jest wiele muzeów. Do __________ chcesz iść? – Tylko do Prado.
7. Jest kilka miast, w __________ mogłabym mieszkać. Na przykład w Krakowie.
I co, dobry?
8. Wiesz, że ci ludzie, z __________ przed chwilą rozmawiałam, to nasi nowi sąsiedzi?
9. – Zjedz śniadanie! Ludzie, __________ nie jedzą śniadań, nie mają energii na cały dzień. – Dobrze, dziadku!
10. – Musimy kupić psa! Osoby, __________ mają psy, nie chorują. – Eee tam, bzdury!
2
Proszę zamienić zdania według wzoru. Proszę zwrócić uwagę na kolejność wyrazów w zdaniu i na zmianę
przypadka po negacji.
0. Podoba mi się każdy samochód w tym salonie. Nie podoba mi się żaden samochód w tym salonie.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Znam każdą dobrą restaurację w tym mieście.
Lubię każdy film Woody’ego Allena.
Nie smakuje mi żadne tradycyjne polskie danie.
Nie czytałam żadnej książki Marqueza.
Widziałam każdą wystawę tego fotografa.
Nie byłem na żadnej imprezie w tym klubie.
Nie znam żadnej piosenki tego artysty.
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
3
Proszę wstawić zaimek każdy w odpowiedniej formie, a następnie zamienić zdania według wzoru.
k‌ażdego klienta.
0. Proszę wysłać zaproszenia do _________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Znam _______________ sąsiada w moim bloku.
Rozmawiałem o tym z ________________ nauczycielem.
Kupiliśmy słodycze __________________ dziecku.
Czy tańczyłeś już z __________________ dziewczyną?
Daliśmy ofertę _________________ osobie na sali.
Zamieść ogłoszenie na _________________ portalu
społecznościowym.
7. Znam hasła dostępu do _________________ urządzenia
mojego dziecka.
Proszę wysłać zaproszenia do wszystkich klientów.
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
147
Telegram: @polskigram
5.12 zaimek nieokreślony ktoś, coś, nikt, nic
zaimek
Chcę ci coś powiedzieć.
M.
kto?
ktoś
nikt
D. B.
kogo?
kogoś
nikogo
C.
komu?
komuś
nikomu
N. Msc.
kim?
kimś
nikim
M.
co?
coś
nic
D. B.
czego?
czegoś
niczego
C.
czemu?
czemuś
niczemu
N. Msc.
czym?
czymś
niczym
Przykłady zastosowania:
Jest tu ktoś, kogo bardzo lubisz.
Pytał o ciebie ktoś, kogo nie lubisz.
Nie lubię rozmawiać z kimś, kogo nie znam.
Nie powinno się rozmawiać o kimś, kogo nie ma. (zob. 7)
Czy ktoś o mnie pytał? Niestety nikt.
Nikt jeszcze nie przyszedł na zajęcia, pani jest pierwsza.
Nikogo wczoraj nie spotkałem w bibliotece.
Anna jest dość nieufna, nikomu nie wierzy. (zob. 7)
Nic nie umiem.
Czy ktoś
o mnie pytał?
Niestety nikt.
Zaimki kto, ktoś, nikt mają rodzaj męski.
Chciałbym ci coś powiedzieć.
Jest jeszcze coś, czego ci nie powiedziałem.
Nie rozmawiam o czymś, czego nie jestem pewna. (zob. 7)
Adam mówił, że niczego się nie boi.
Chcę być sam, o niczym nie chcę rozmawiać.
Anna ostatnio niczym się nie interesuje.
Zaimki co, coś, nic są rodzaju nijakiego.
Zaimek nic może mieć w bierniku formę nic.
zob. Wiem, że nic nie wiem.
148
Telegram: @polskigram
Chciałbym ci
coś powiedzieć.
1
Proszę ułożyć pytania według wzoru.
0. W tym domu mieszka mój znajomy.
1. Bardzo dawno nie jadłam bigosu.
2. Rozmawialiśmy o polityce.
3. Spotkałem wczoraj na uniwersytecie Sławka.
4. Przyjechałem taksówką.
5. Nie podziękowaliśmy jeszcze Iwonie za pomoc.
6. Mamy się jutro spotkać z ważnym klientem.
7. Zajmuję się głównie makroekonomią.
8. Szukamy Kasi.
9. Potrzebuję do sałatki 5 jajek i kilka ziemniaków.
10. Skończyliśmy już ten projekt.
Kto mieszka w tym domu?
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
2
Proszę uzupełnić dialogi, wstawiając odpowiedni zaimek ktoś, coś, nikt lub nic.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
coś proszę, masz to zrobić natychmiast!
0. – Piąty raz mówię, wyłącz tę muzykę! Kiedy cię o ____
– Dobrze, tato.
Piąty raz mówię, wyłącz tę
– _________________ puka. Możesz otworzyć drzwi?
muzykę! Kiedy cię o coś proszę,
– Zdawało ci się. _________________ nie było za drzwiami.
masz to zrobić natychmiast!
– _________________ się stało? Jesteś taka blada!
– Tak, dostałam mandat. Ale obiecaj, że _________________ nie powiesz!
– Zatrzymaj samochód. Tam _________________ leży! To chyba człowiek!
– Nie, tam _________________ nie ma.
– Możesz mi podać okulary? _________________ nie widzę.
– Nie widzisz, że jestem zajęta? Poproś _________________ innego!
– Ale tu nie ma _________________ innego!
– Mówiłaś _________________ o naszym spotkaniu?
– Nie, _________________ nie wie, że tu jesteśmy.
– Jest pan aresztowany!
– Ale za co? Ja_________________ złego nie zrobiłem!
Dobrze, tato.
– Masz chwilę? Muszę z _________________ porozmawiać, jestem taka zdenerwowana!
– Nie ma problemu, jeśli chcesz o _________________ porozmawiać, zawsze mam dla ciebie czas.
– To dziecko _________________ się nie boi! Widziałeś, jak wchodzi na drzewo?
– Tak, ale jak spadnie, to złamie sobie nogę.
– Rozmawiacie o _________________ ciekawym?
– Nie, właściwie to o _________________ ciekawym.
149
Telegram: @polskigram
5.13 zaimek zwrotny
zaimek
Jak się czujesz?
M.
–
D.
siebie, się
C.
sobie
B.
siebie, się
N.
sobą
Msc.
sobie
Jestem z siebie
zadowolony.
Odmiana zaimka zwrotnego w języku polskim jest dość prosta. Zaimek zwrotny w wypadku wielu czasowników
ma tę samą postać dla każdej osoby.
Przykłady:
Biernik czuć się
Celownik wyobrażać sobie
czuję się
czujemy się
wyobrażam sobie
wyobrażamy sobie
czujesz się
czujecie się
wyobrażasz sobie
wyobrażacie sobie
czuje się
czują się
wyobraża sobie
wyobrażają sobie
Przykłady zastosowania w pozostałych przypadkach:
Oni nie mogą bez siebie żyć.
Uczymy się
One są z siebie zadowolone.
języka
polskiego.
Mamy do siebie zaufanie.
Uczymy się języka polskiego.
One boją się burzy.
Czekali na siebie w różnych miejscach.
Rozmawialiśmy ze sobą dwie godziny.
Spędzili ze sobą 57 lat.
Mówię dużo o sobie swojej żonie.
Oni nie rozmawiają o sobie tak często jak my.
Długie formy zaimkowe wymagają użycia przyimka
(zob. 5.2).
150
Telegram: @polskigram
1
Proszę znaleźć, wykreślić i poprawić błędy w wypowiedziach.
Codziennie myję
się i idę do pracy.
się
0. Codziennie myję siebie i idę do pracy. ____
1. Znamy się z sąsiadami z widzenia, ale mówimy siebie dzień dobry. _____
2. Znasz mnie lepiej niż ja znam się samą. _____
3. Czekaliśmy na sobie dwie godziny, ja w kawiarni, a ona w parku. _____
4. To mój przyjaciel, możemy na siebie polegać. _____
5. Znacie siebie? Jeśli nie, to muszę was ze sobą poznać. _____
6. Egoistka! Interesujesz się tylko siebie. _____
7. Moi rodzice rozwiedli siebie kilka lat temu. _____
8. Przed nami jeszcze 300 kilometrów, a mamy za sobie cały dzień jazdy samochodem. _____
9. Znasz się na winach? Przyniosłem ze siebie dobrego merlota. _____
10. Kaśka i Wojtek się pokłócili i się ze sobą nie rozmawiają. _____
2
Proszę wstawić odpowiednią formę zaimka zwrotnego, jeśli to konieczne.
sobie !
0. – Zjadłeś wszystkie ciastka! Jak zwykle myślisz tylko o ______
– Przepraszam, myślałem, że już nie chcesz.
1. – Moi dziadkowie mają rocznicę ślubu. Spędzili ze _____________ 50 lat.
– Hmm, pół wieku z tą samą osobą…
Zjadłeś wszystkie
2. – Obiecałam _____________ , że w nowym roku nie będę palić.
ciastka!
Jak zwykle
– Zawsze _____________ postanawiasz, że rzucisz palenie, i ciągle palisz.
myślisz tylko o sobie!
3. – Czy mógłbyś umyć _____________ tego psa? Jest bardzo brudny i śmierdzi!
– Zaraz go wykąpię.
4. – Nie lubię z nią rozmawiać, ciągle mówi tylko o _____________ .
– Lubi, kiedy wszyscy _____________ nią interesują.
5. – Zapisałem _____________ na kurs niemieckiego.
– Dlaczego chcesz _____________ uczyć niemieckiego?
– Bo mogę _____________ potrzebować w pracy tego języka.
Przepraszam,
6. – Pozwolisz _____________ zaprosić na obiad?
myślałem, że
– Myślałam, że ze _____________ nie rozmawiamy?
już nie chcesz.
– Nie chcę _____________ dłużej z tobą kłócić _____________ . Porozmawiajmy!
7. – W dzisiejszych czasach człowiek musi liczyć tylko na _____________ . Nikt ci nie pomoże.
– Nieprawda, ja mam dużo przyjaciół i możemy na _____________ liczyć.
8. – Przepraszam, czy mógłbym _____________ stąd zadzwonić?
– Oczywiście.
9. – Jacek to mój przyjaciel z dzieciństwa. Mieszkaliśmy blisko _____________ , studiowaliśmy razem
i pomagaliśmy _____________ w wielu sytuacjach.
151
Telegram: @polskigram
6.1 liczebnik główny
liczebnik
Mam jedną siostrę.
Czy umiesz liczyć? Spróbuj, proszę.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
jeden
dwa
trzy
cztery
pięć
sześć
siedem
osiem
dziewięć
dziesięć
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
jedenaście
dwanaście
trzynaście
czternaście
piętnaście
szesnaście
siedemnaście
osiemnaście
dziewiętnaście
dwadzieścia
21
22
30
40
50
60
70
80
90
100
dwadzieścia jeden
dwadzieścia dwa
trzydzieści
czterdzieści
pięćdziesiąt
sześćdziesiąt
siedemdziesiąt
osiemdziesiąt
dziewięćdziesiąt
sto
Mam jednego brata
i jedną siostrę.
1. Liczebnik jeden ma trzy formy rodzajowe: jeden m., jedna f. i jedno n.
Liczebniki te odmieniają się jak przymiotniki, np.:
Mam jednego brata i jedną siostrę.
Mam jedno pytanie do twojego referatu.
Liczebnik jeden w ciągach liczbowych jest nieodmienny, np.:
Mam dwadzieścia jeden lat.
Płaci pani trzydzieści jeden złotych.
2. Liczebnik dwa oznacza masculina i neutra.
Femininum ma formę dwie, np.:
Tu są dwa stoły.
Tu są dwa okna.
Tu są dwa fotele.
Tam są dwa muzea.
Tu są dwa duże obrazy.
Tu są dwa fotele.
Tu są dwa okna.
Tu są dwie szafy.
W grupie są dwie miłe dziewczyny.
W pokoju stoją dwie lampy.
W pokoju stoją dwie lampy.
152
Telegram: @polskigram
1
Proszę poprawić błędy w obliczeniach, jeśli to konieczne.
0. siedem + siedem = czterdzieści → czternaście
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
dwadzieścia trzy + dziewięć = czterdzieści dwa
szesnaście + dziesięć = dwadzieścia pięć
trzydzieści trzy + czterdzieści siedem = osiemdziesiąt
trzy + dwa + pięć = dziewięć
dwanaście + dwadzieścia + dwa = trzydzieści cztery
osiem + dwanaście + czterdzieści jeden = sześćdziesiąt jeden
sześćdziesiąt cztery + czterdzieści sześć = sto jeden
2
Proszę dokończyć liczebniki tak, aby wynik się zgadzał.
dzieści = sześćdziesiąt
0. sto – czter_______
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
pięćdziesiąt – dwa__________ siedem = dwadzieścia trzy
trzy___________ – trzynaście = siedemnaście
osiemdziesiąt dwa – sześćdziesiąt osiem = czter__________
dziew__________ – siedemnaście = dwa
siedemdziesiąt pięć – siedem__________ = pięćdziesiąt osiem
trzydzieści dwa – dwa__________= dwanaście
sto – trzydzieści trzy = sześć__________ siedem
3
Proszę wpisać odpowiedni liczebnik.
W moim poko
ju stoi
tylko jeden fo
tel.
A. JEDEN, JEDNA CZY JEDNO?
jeden fotel.
0. W moim pokoju stoi tylko _______
1.
2.
3.
4.
5.
__________ piwo proszę!
Mam tylko __________ długopis.
Widzieliśmy dopiero __________ mieszkanie na sprzedaż.
Nie, dziękuję! __________ kawa rano mi wystarczy.
Tylko __________ dziewczyna z mojej grupy wyjedzie na studia do Edynburga.
B. DWA CZY DWIE?
dwa obiady, jeden w szkole, a jeden w domu.
0. Jadłam dzisiaj _______
1.
2.
3.
4.
5.
W kinie były tylko __________ osoby.
Mamy w domu kota i __________ papugi.
Do ciasta dodajesz __________ jajka.
Dlaczego pod naszym domem stoją __________ samochody?
Zamówię jeszcze __________ piwa.
153
Telegram: @polskigram
6.2 liczebnik główny
liczebnik
Mam dwadzieścia jeden lat.
Liczymy dalej!
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
1000 000
sto
dwieście
trzysta
czterysta
pięćset
sześćset
siedemset
osiemset
dziewięćset
tysiąc
milion
dwa
trzy
cztery
tysiące, miliony, lata, złote, centy, grosze
pięć
sześć
siedem
osiem
dziewięć
tysięcy, milionów, lat, złotych, centów, groszy
Mam dwadzieścia
jeden lat. A ty?
Aniu, ile masz lat?
Mam dwadzieścia
trzy lata.
Liczebniki dwa, trzy, cztery różnią się
od pozostałej grupy liczebników.
– Aniu, ile masz lat?
– Mam dwadzieścia jeden lat.
– Mam dwadzieścia trzy lata. A ty?
– A ile lat ma Robert?
– Robert ma dwadzieścia pięć lat.
A ile ma lat
Robert?
Robert ma
dwadzieścia
pięć lat.
Kraków ma osiemset tysięcy mieszkańców.
Londyn ma piętnaście milionów mieszkańców.
Filiżanka kawy kosztuje (jedno) euro pięćdziesiąt centów (~ siedem złotych).
– Ile kosztuje sernik?
– Sernik kosztuje dwa euro dwadzieścia centów (~ dziesięć złotych czterdzieści groszy).
Ile kosztuje
sernik?
Uwaga!
Liczebnik polski jest jednym z najtrudniejszych
zagadnień, wymagających systematycznych
ćwiczeń od poziomu A1 do poziomu C2.
154
Telegram: @polskigram
Sernik kosztuje
dziesięć złotych
i pięćdziesiąt groszy.
1
Proszę dopasować ceny do produktów.
0. narty / samochód
narty /
osiemset dziewięćdziesiąt złotych – ________
samochód
osiemdziesiąt tysięcy – ___________
1. krzesło / sofa
tysiąc trzysta dwadzieścia złotych – ___________ /
sto czterdzieści złotych – ___________
2. rower dla dzieci / rower górski
dziewięćset pięćdziesiąt złotych – ________________ /
dziewięćdziesiąt pięć złotych – ________________
3. mieszkanie / dom
trzysta czterdzieści tysięcy złotych – ___________ /
milion trzysta tysięcy złotych – ___________
2
Proszę zapisać numery telefonów.
0 696 840 321
0. Zero sześćset dziewięćdziesiąt sześć osiemset czterdzieści trzysta dwadzieścia jeden ____________________
1. Zero dwadzieścia dwa siedemset dwadzieścia osiem trzydzieści sześć sześćdziesiąt trzy __________________
2. Zero czterdzieści osiem sześćset dwa dziewięćset dwanaście zero pięćdziesiąt jeden ____________________
3. Zero pięćset jeden czterysta osiemnaście dwieście dwanaście trzysta czterdzieści trzy ___________________
3
Proszę podkreślić odpowiednią formę.
0. Kraków ma prawie osiemset lat / lata.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Na wykładzie były pięćdziesiąt cztery osób / osoby.
Mój dziadek ma osiemdziesiąt dwa lat / lata.
Mieszkamy w Warszawie już dwanaście lat / lata.
Musisz dodać do tego ciasta co najmniej pięć jajek / jajka.
Nie jestem głodna, przed chwilą zjadłam dwa jabłek / jabłka.
Ten samochód kosztował tylko dwanaście tysięcy / tysiące.
Płaci pan dwadzieścia złotych i trzydzieści pięć groszy / grosze.
Kraków ma prawie osiemset lat.
155
Telegram: @polskigram
6.3 liczebnik porządkowy
liczebnik
Dzisiaj jest drugi października.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
pierwszy
drugi
trzeci
czwarty
piąty
szósty
siódmy
ósmy
dziewiąty
dziesiąty
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
20.
30.
40.
50.
60.
70.
80.
90.
100.
jedenasty
dwunasty
trzynasty
czternasty
piętnasty
szesnasty
siedemnasty
osiemnasty
dziewiętnasty
dwudziesty
dwudziesty
trzydziesty
czterdziesty
pięćdziesiąty
sześćdziesiąty
siedemdziesiąty
osiemdziesiąty
dziewięćdziesiąty
setny
Uwaga!
Liczebniki porządkowe mają formy rodzajowe:
Jestem pierwszy raz w Krakowie. (zob. 3)
Przykłady zastosowania:
m.
ż.
n.
pierwszy
drugi
trzeci
pierwsza
druga
trzecia
pierwsze
drugie
trzecie
Dzisiaj jest dwudziesty drugi października. (potocznie październik)
Za tydzień będzie dwudziesty dziewiąty października. (potocznie październik)
– Kiedy jest Boże Narodzenie?
– Boże Narodzenie jest dwudziestego piątego grudnia.
– Kiedy się urodziłaś?
– Urodziłam się piątego stycznia tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego pierwszego roku.
– A ty?
– Urodziłem się szesnastego listopada.
Kiedy się urodziła
twoja mama?
Jeżeli pytanie kiedy? dotyczy dnia i miesiąca,
to w odpowiedzi należy zastosować formę dopełniacza.
W tysiąc dziewięćset
– Kiedy Polska została członkiem Unii Europejskiej?
osiemdziesiątym
– W dwa tysiące czwartym roku.
szóstym roku.
– Kiedy był chrzest Polski?
– W dziewięćset sześćdziesiątym szóstym roku.
– Kiedy się urodziła twoja mama?
– W tysiąc dziewięćset sześćdziesiątym piątym roku.
Jeżeli pytanie kiedy? dotyczy tylko roku, to w odpowiedzi należy zastosować formę miejscownika.
W dużych ciągach liczbowych jedynie dwie ostatnie cyfry mają postać liczebnika porządkowego.
156
Telegram: @polskigram
1
Proszę napisać liczebnik słowami.
dwudziestego czwartego (24) października.
0. Jan urodził się ________________________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Święto narodowe Polski jest ______________ (3) maja.
Wiosna rozpoczyna się ____________________________ (21) marca.
Rok akademicki rozpoczyna się ______________ (1) października.
Agnieszka urodziła się ______________ (6) stycznia.
Spotkamy się jutro o ______________ (13.00).
Grudzień jest ______________ (12) miesiącem roku.
Kamil zajął ______________ (2) miejsce w zawodach.
2
Proszę napisać, która jest godzina.
0. Jest ósma (8.00).
1. ____________________________ (13.00).
2. ____________________________ (15.00).
3. ____________________________ (16.00).
4.
5.
6.
7.
____________________________ (19.00).
____________________________ (20.00).
____________________________ (21.00).
____________________________ (23.00).
3
Proszę odpowiedzieć na pytania.
0. Kiedy urodził się Jan Kochanowski? (1530 rok)
Jan Kochanowski urodził się w tysiąc pięćset trzydziestym roku.
1. Kiedy powstał Uniwersytet Jagielloński? (1364 rok)
__________________________________________________
2. Kiedy Polska straciła niepodległość? (1795 rok)
__________________________________________________
3. Kiedy skończyła się II wojna światowa? (1945 rok)
__________________________________________________
4. Kiedy Polska odzyskała niepodległość? (1918 rok)
__________________________________________________
5. Kiedy Polska weszła do Unii Europejskiej? (2004 rok)
__________________________________________________
6. Kiedy Wisława Szymborska dostała nagrodę Nobla? (1996 rok)
__________________________________________________
7. Kiedy Olga Tokarczuk dostała nagrodę Nobla? (2018 rok)
__________________________________________________
Olga Tokarczuk z nagrodą
Nobla, 2018 r.
157
Telegram: @polskigram
6.4 liczebnik porządkowy
liczebnik
Spotkamy się o siódmej.
Która jest teraz godzina?
12.00
Teraz jest dwunasta.
12.30
Teraz jest dwunasta trzydzieści.
Teraz jest wpół do pierwszej.
12.15
Teraz jest dwunasta piętnaście.
Teraz jest kwadrans po dwunastej.
Teraz jest piętnaście po dwunastej.
12.45
Teraz jest dwunasta czterdzieści pięć.
Teraz jest za kwadrans pierwsza.
Teraz jest za piętnaście pierwsza.
12.10
Teraz jest dwunasta dziesięć.
Teraz jest dziesięć po dwunastej.
12.50
Teraz jest dwunasta pięćdziesiąt.
Teraz jest za dziesięć pierwsza.
Uwaga!
Dla oznaczenia godzin używa się liczebnika porządkowego w rodzaju żeńskim, ponieważ godzina jest
rodzaju żeńskiego.
Dla oznaczenia minut używa się liczebnika głównego.
W języku formalnym używa się form typu trzynasta pięćdziesiąt pięć (13.55).
W języku nieformalnym stosuje się formy typu za pięć druga (13.55).
– O której masz wykład?
– O jedenastej.
– A ty?
– O jedenastej trzydzieści. / O wpół do dwunastej.
– O której godzinie kończysz pracę?
– O szesnastej piętnaście. / Piętnaście po czwartej.
– O której zaczynasz pracę?
– O ósmej czterdzieści pięć.
/ Za kwadrans dziewiąta. / Za piętnaście dziewiąta.
O siedemnastej
trzydzieści.
– O której się spotkamy?
– Może za dziesięć minut, a więc dziesięć po piątej.
158
Telegram: @polskigram
O której godzinie
kończysz pracę?
0. 11.45 – jest jedenasta
czterdzieści pięć
1
Która godzina? Proszę napisać to słowami.
1. 9.30 –
2. 15.50 –
3. 16.15 –
4. 21.10 –
2
Proszę zapisać cyframi, która jest godzina, a następnie zapisać czas w języku nieformalnym.
1.
2.
3.
4.
5.
0. Dziesiąta dziesięć
10.10, dzie‌sięć p‌o dziesiątej
_________________________________
Siódma pięćdziesiąt
Dziesiąta dwadzieścia pięć
Dwunasta trzydzieści
Piętnasta piętnaście
Dwudziesta pierwsza czterdzieści
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
3
Proszę uzupełnić dialogi, zapisując podane w nawiasie godziny w formie cyfr.
17.00 (piątej) na Rynku? – Zgoda.
0. – Spotkamy się o _______
1. – O której jutro kończysz? – Dopiero o _________ (wpół do szóstej).
2. – Musisz być na lotnisku _________ (za dziesięć piąta). – Po południu? – Nie, rano!
3. – Szef może się z panami spotkać o _________ (szesnastej). – Świetnie, będziemy tutaj _________
(za piętnaście czwarta).
4. – Byłam umówiona u pani doktor na) _________ (czternastą dwadzieścia. – Pani doktor jest chora.
Mogę panią umówić na czwartek. O _________ (osiemnastej)?
5. – Proszę państwa, mamy przerwę na obiad między _________ (trzynastą trzydzieści) a _________
(czternastą czterdzieści pięć). Spotykamy się tu _________ (za kwadrans trzecia).
6. – Spektakl zaczyna się _________ (piętnaście po siódmej). – No dobrze, to spotkajmy się koło _________
(szóstej) pod teatrem, pójdziemy jeszcze na kawę.
159
Telegram: @polskigram
7.1 najczęściej używane czasowniki
czasownik
być, mieć
Jestem Anna.
Odmiana dwu najczęściej używanych czasowników:
być
mieć
(ja)
jestem
(my)
jesteśmy
(ja)
mam
(my)
mamy
(ty)
jesteś
(wy)
jesteście
(ty)
masz
(wy)
macie
(on/ona/ono)
jest
(oni/one)
są
(on/ona/ono)
ma
(oni/one)
mają
Przykłady zastosowania:
Jestem Kasia. A ty?
– Jestem Kasia. A ty?
– Jestem Robert.
Jestem Robert.
Kasia jest miła i zdolna, Robert także jest miły i zdolny.
Kasia i Robert są studentami.
Kasia i Robert są dobrymi studentami.
Oni są sympatyczni.
– Jak masz na imię?
– Mam na imię Mariusz. Jak ty masz na imię?
– Mam na imię Joanna.
– Jak ma na imię twoja koleżanka?
– Ona ma na imię Justyna. To są moje koleżanki. One mają na imię Erika i Angela. To są moi koledzy. Oni
mają na imię Marek i Janusz.
Mam brata i siostrę.
Mój brat ma dwadzieścia siedem lat, a siostra ma dwadzieścia dwa lata.
– Kasiu, czy masz dzisiaj czas?
– Niestety, dzisiaj jestem zajęta.
– Czy macie czas dzisiaj po południu?
– Tak, mamy.
Erika i Angela mają dzisiaj wykłady.
Robert i Janusz mają dzisiaj wolny dzień.
Oni są studentami.
160
Telegram: @polskigram
mieć na imię
Mam na imię Rafał.
1
Proszę zastosować właściwą formę czasu teraźniejszego.
jest (być) inżynierem.
0. Jan _____
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Czy ________________ (wy, być) studentami?
Zawsze ________________ (ja, być) punktualny.
Dzisiaj ____________________ (my, nie mieć) czasu.
Jan i Maria ________________ (być) małżeństwem.
Kinga i Marek ________________ (mieć) córkę i syna.
Przepraszam, nie pamiętam, skąd ________________ (ty, być).
Czy ________________ (wy, mieć) czas dzisiaj po południu ?
Jan jest inżynierem.
2
Proszę zastosować właściwą formę czasu przeszłego.
b‌yliśmy (my, być) w teatrze.
0. Wczoraj _________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Gdzie ________________ (wy, być) wczoraj wieczorem?
Ania i Kinga ________________ (być) wczoraj na koncercie.
Marek i Kamil ________________ (być) w weekend w kinie.
Karolina i Michał ________________ (być) wczoraj w teatrze.
Aneta i Adriana ________________ (mieć) dwa dni temu egzamin.
Michał i Adam ________________ (mieć) w czwartek kolokwium.
________________ (my, mieć) wczoraj ważne spotkanie.
Wczoraj byliśmy w teatrze.
3
Proszę zastosować właściwą formę czasu przyszłego.
będzie mieć / będzie miała (mieć) jutro egzamin.
0. Anna __________________________
Anna będzie miała jutro egzamin.
1. W sobotę ________________________________ (ja, być)
w Krakowie, czy możemy się spotkać?
2. Jutro ________________________________ (my, być)
na koncercie.
3. Nasi sąsiedzi ________________________________ (mieć)
wnuka.
4. Kiedy znów ________________________________ (wy, być)
w Warszawie?
5. Ania i Roman ________________________________ (być)
naszymi gośćmi.
6. Marek jutro ________________________________ (mieć)
ważne spotkanie.
7. Kiedy ________________________________ (ty, mieć)
więcej czasu ?
161
Telegram: @polskigram
7.2 bezokolicznik
czasownik
Lubię grać w piłkę.
– Co lubisz robić?
– Lubię śpiewać, słuchać muzyki i uprawiać sport.
– A ty?
– Lubię czytać książki, pisać listy i długo spać.
– Co lubi robić twoja przyjaciółka?
– Ona lubi podróżować, fotografować
i spacerować.
– Co lubicie robić?
– Lubimy biegać, grać w tenisa i pływać.
– Co lubią robić Ania i Agnieszka?
– One lubią się uczyć, gotować i jeść.
Polski bezokolicznik (infinitivus) jest rozpoznawalny na
podstawie wygłosowej spółgłoski -ć, np.: mówić, robić,
pić. Jedynie ok. 20 czasowników kończy się na -c, -ść, -źć,
np.: móc, piec, iść, jeść, znaleźć, zawieźć.
162
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić poniższe dialogi słowami z ramek.
A.
pojechać napisać przygotować uczyć zostać przeczytać zrobić zrobić
wybrać siedzieć
p‌ojechać na wycieczkę za miasto, może nad jezioro?
– Co robimy w następny weekend? Chciałabyś może ___________
– Prawdę mówiąc, wolałabym ___________ w domu. Mam dużo rzeczy do zrobienia na studia, muszę
___________ dwa artykuły i ___________ notatki, ___________ esej i ___________ się do kolokwium.
– Znowu? Nie chce mi się ___________ w domu, wolałbym ___________ coś ciekawego.
– Nie gniewaj się, ale ja naprawdę muszę się ___________ , przecież mógłbyś ___________ się gdzieś
ze znajomymi. Obiecuję, że za dwa tygodnie zrobimy coś razem.
B.
zostawić pamiętać wyprowadzać naładować podgrzać bawić rozczarować
zamówić urządzać ugotować posprzątać sprawdzać poodkurzać odpowiadać
opróżnić zaprosić zachowywać słuchać karmić pozmywać wychodzić
zadzwonić zrobić
z‌ostawić bliźniaki w domu same?
– Naprawdę uważasz, że to dobry pomysł, żeby ___________
– Przecież wyjeżdżamy tylko na dwa dni, a dzieci mają już siedemnaście lat. Zresztą możemy ___________ im
listę.
– Pokaż!
Lista
1. Koniecznie musicie ___________ psa trzy razy dziennie i proszę nie ___________ go między posiłkami!
2. Zostawiliśmy wam w zamrażalniku sos do spaghetti, musicie tylko ___________ makaron i ___________
sos w mikrofalówce. Możecie też ___________ sobie pizzę albo jakieś inne jedzenie na wynos.
3. Pamiętajcie, żeby ___________ telefon i ___________ wiadomości od nas. Jak tylko dojedziemy na miejsce,
wyślemy wam pinezkę. Proszę ___________ na nasze wiadomości!!!
4. Proszę nie ___________ imprez w domu! Możecie ___________ znajomych, ale musicie ___________
się cicho i ___________ o sąsiadach. Pod żadnym pozorem nie wolno wam ___________ głośnej muzyki
po 22.00 i proszę po sobie ___________ , ___________ naczynia i ___________ !
5. Pamiętajcie, żeby ___________ zmywarkę do naczyń!
6. Proszę nie ___________ z domu po 20.00!
7. Pamiętajcie, żeby ___________ do babci Krysi, ma w niedzielę urodziny!
8. Zostajecie w domu sami na weekend po raz pierwszy, mamy do was zaufanie, więc proszę nas nie
___________ !
9. Mamy nadzieję, że będziecie się dobrze ___________ !
163
Telegram: @polskigram
7.3 czas teraźniejszy – podział
czasownik
na koniugacje
Słucham muzyki.
W języku polskim są trzy typy koniugacji:
Ona czyta ciekawą książkę.
1. Typ z końcówkami: -am, -asz, -a, -amy, -acie, -ają
czytać
(ja)
czytam
(my)
czytamy
(ty)
czytasz
(wy)
czytacie
(on/ona/ono)
czyta
(oni/one)
czytają
Do tej grupy należy większość czasowników zakończonych na -ać, np.: śpiewać, biegać, słuchać, sprzątać, pływać, nazywać się, kochać (nie! pisać, spać).
2. Typ z końcówkami -ę, -isz, -i, -imy, -icie, -ą
-ę, -ysz, -y, -ymy, -ycie, -ą
mówić
uczyć się
(ja)
mówię
(my)
mówimy
(ja)
uczę się
(my)
uczymy się
(ty)
mówisz
(wy)
mówicie
(ty)
uczysz się
(wy)
uczycie się
(on/ona/ono)
mówi
(oni/one)
mówią
(on/ona/ono)
uczy się
(oni/one)
uczą się
Do tej grupy należą głównie czasowniki zakończone na -ić, np.: lubić, robić, prowadzić oraz -yć, np.: tańczyć, leczyć,
służyć (zob. III).
3. Typ z końcówkami -ę, -esz, -e, -emy, -ecie, -ą
dziękować
(ja)
dziękuję
(my)
dziękujemy
(ty)
dziękujesz
(wy)
dziękujecie
(on/ona/ono)
dziękuje
(oni/one)
dziękują
Do tej grupy należą czasowniki zakończone na
-ować, np.: kupować, gotować, malować, jednosylabowe czasowniki z samogłoskami i, y, u, np.: pić,
żyć, czuć, czasowniki zakończone na -(n)ąć, np.:
zacząć, zamknąć, a także czasowniki na -iwać //
-ywać, np.: podpisywać, oszukiwać.
W gramatykach polskich można spotkać także IV koniugację -em, -esz Do grupy tej należą jedynie trzy czasowniki: rozumieć, umieć, śmieć.
(ja)
rozumiem
(my)
rozumiemy
(ty)
rozumiesz
(wy)
rozumiecie
(on/ona/ono)
rozumie
(oni/one)
rozumieją
Przykłady zastosowania czasu teraźniejszego:
Teraz czytam książkę.
Teraz rozmawiamy po polsku.
Maria uczy się języka polskiego.
Zwykle wracam do domu przed piątą.
Zawsze kupuję „Gazetę Wyborczą”.
Codziennie rano piję kawę.
164
Telegram: @polskigram
1
Proszę ułożyć pytania według wzoru.
0. Czytam ciekawą książkę. Co czytasz?
1. Piszę e-mail do siostry.
2. Nie rozumiem tego tekstu.
3. Piję kawę z mlekiem.
4. Słucham dobrej muzyki.
5. Robię kolację dla kolegów.
6. Uczę się polskiego.
7. Sprzątam mieszkanie.
8. Gram na pianinie.
9. Gotuję obiad.
10. Kupuję gazetę.
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
2
Proszę odpowiedzieć na pytania.
0. Czy grasz na gitarze?
1. Czy zwykle jesz kolację w domu?
2. Czy tańczysz salsę?
3. Czy znasz włoski?
4. Czy lubisz gotować?
5. Czy kupujesz książki przez internet?
6. Czy chodzisz do szkoły?
7. Czy często latasz samolotem?
8. Czy marzysz o domu w Hiszpanii?
9. Czy pracujesz w weekendy?
10. Czy interesujesz się literaturą?
Nie, nie gram na gitarze. / Tak, gram na gitarze.
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
3
Proszę wstawić podane w nawiasach czasowniki w odpowiedniej formie.
Wracają (wracać) w niedzielę wieczorem.
0. – A gdzie masz rodzinę? – Pojechali na narty. __________
1. – Możesz mi przeczytać, co tam jest napisane? – Nie ________________ (widzieć)? – Nie mam okularów.
Nie ________________ (pamiętać), gdzie je zostawiłam.
2. – Nie mamy czasu w weekend. – A co ________________ (robić)? – ________________ (organizować)
urodziny córki.
3. – Czy mógłbyś mi pożyczyć tę książkę? – Jasne, dam ci ją, jak tylko skończę. Jeszcze ją ________________
(czytać).
4. – W tym roku mój syn ________________ (zapraszać) całą rodzinę na święta. – Piętnaście osób? I sam
wszystko ________________ (przygotowywać)? – Oczywiście, że nie. ________________ (jeść) kolację
w restauracji.
165
Telegram: @polskigram
7.4 czas teraźniejszy – koniugacja -ę, -esz
czasownik
Jak żyjesz?
W języku polskim najbardziej rozbudowana jest koniugacja -ę, -esz. W ramach tej koniugacji można wyodrębnić
kilka podgrup:
1. Czasowniki zakończone na -ować
całować
(ja)
całuję
(my)
całujemy
(ty)
całujesz
(wy)
całujecie
(on/ona/ono)
całuje
(oni/one)
całują
Ania całuje swojego psa.
2. Jednosylabowe czasowniki z samogłoskami -i, -y, -u
pić
żyć
czuć się
(ja)
piję
żyję
czuję się
(ty)
pijesz
żyjesz
(on/ona/ono)
pije
żyje
Czuję, że żyję!
pić
żyć
czuć się
(my)
pijemy
żyjemy
czujemy się
czujesz się
(wy)
pijecie
żyjecie
czujecie się
czuje się
(oni/one)
piją
żyją
czują się
Często piję wodę
i czuję się dobrze.
166
Telegram: @polskigram
1
Proszę wstawić odpowiedni czasownik.
pracować podróżować nagrywać rysować zapisywać przygotowywać
krytykować segregować oszukiwać wygrywać reagować
pracuje w ambasadzie brytyjskiej? – Tak, to prawda.
0. – Czy to prawda, że twój mąż _________
1. – _________________ (wy) śmieci? – Tak, mamy kontenery na plastik, papier i szkło.
2. – Jak ty wyglądasz?! Masz za duży dekolt i za mocny makijaż! – Daj spokój, nasza córka ma 25 lat, a ty ciągle
ją _________________ .
3. – Nasza córeczka pięknie _________________ , prawda? – Tak, hmm… piękna abstrakcja.
4. – Zapraszacie rodziców na święta? – Nie, oni zawsze _________________ w grudniu. W tym roku jadą
do Lizbony.
5. – Cześć, mamo! Słuchaj, zadzwonię do ciebie później. – Przepraszam, nie wiedziałam, że jesteś zajęta. – Nie,
nie. Są u mnie koleżanki, _________________ razem kolację.
6. – _________________ ! Widziałam, jak zmieniłeś kartę! – Wcale nie! Miałem asa!
7. – Dlaczego pani wszystko _________________ ? Dostaniemy materiały z konferencji. – Wiem. Po prostu
wolę mieć własne notatki.
8. – Proszę cię, nie wyłączaj komputera! _________________ dane na płytę. – Dobrze.
9. – I jaki jest wynik meczu? – Na razie Polska _________________ 2:1 z Anglią! – No to super!
10. – Panie doktorze! W jakim stanie jest mój mąż? – Pacjent jest stabilny, oczy _________________ na światło.
Będzie dobrze!
2
Proszę ułożyć zdania z podanych wyrazów.
0. czuć / jak / ty / się
1. moi / już / nie / dziadkowie / żyć
2. pić / ja / piwo / nie / dziękuję / ale
3. czuć / lepiej / syn / już / czy / twój / się
4. pić / co / wy
5. jak / ty / żyć
6. źle / czuć / dzisiaj / się / ja
7. zawsze / ja / zęby / rano / myć / i / wieczorem
8. ty / pić / biała / kawa / czarna / czy
9. nie / matka / moja / żyć / niestety
10. Monika / włosy / myć / codziennie / rano
Jak się czujesz?
________________________________________ .
________________________________________ .
________________________________________ ?
________________________________________ ?
________________________________________ ?
________________________________________ .
________________________________________ .
________________________________________ ?
________________________________________ .
________________________________________ .
167
Telegram: @polskigram
7.5 czas teraźniejszy – koniugacja -ę, -esz
czasownik
(cd.)
Jak żyjesz?
3. Czasowniki zakończone na -(n)ąć
płynąć
(ja)
płynę
(my)
płyniemy
(ty)
płyniesz
(wy)
płyniecie
(on/ona/ono)
płynie
(oni/one)
płyną
4. Czasowniki zakończone na -iwać // -ywać
oszukiwać
przepisywać
(ja)
oszukuję
przepisuję
(ty)
oszukujesz
przepisujesz
(on/ona/ono)
oszukuje
przepisuje
(my)
oszukujemy
przepisujemy
(wy)
oszukujecie
przepisujecie
(oni/one)
oszukują
przepisują
On oszukuje na egzaminie.
5. Czasowniki z podstawą dawać
dawać
sprzedawać
(ja)
daję
sprzedaję
(ty)
dajesz
sprzedajesz
(on/ona/ono)
daje
sprzedaje
(my)
dajemy
sprzedajemy
(wy)
dajecie
sprzedajecie
(oni/one)
dają
sprzedają
Sprzedaję tylko świeże owoce i warzywa.
168
Telegram: @polskigram
1
Proszę podpisać fotografie według wzoru.
gondola jacht kajak prom statek motorówka
0. Ja płynę gondolą.
1. Ty _____________
________________ .
2. On _____________
________________ .
3. My _____________
________________ .
4. Wy _____________
________________ .
5. Oni _____________
________________ .
2
Proszę utworzyć czasowniki z podstawą dawać. Proszę sprawdzić ich znaczenie w słowniku, a następnie
uzupełnić poniższe zdania.
dawać
za-________
sprze-_________________
do-_________________
wy-_________________
przy- _________________ się
na-_________________ (się)
pod-_________________ się
za‌daje nam pracę domową.
0. Nauczycielka codziennie ________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Nauczycielka codziennie zadaje nam
pracę domową.
Moim zdaniem _________________ (ty) za dużo pieniędzy. Musimy oszczędzać!
Moja babcia nie wyrzuca słoików. _________________ (one) jej się do robienia domowych dżemów.
Jacek zdaje po raz trzeci na medycynę. On _________________ nigdy nie _________________ .
Czy to prawda, że w przyszłym roku _________________ mieszkanie i wyprowadzacie się na wieś?
Uwielbiam twój bigos! Co do niego _________________ , że jest taki pyszny?
Te dżinsy są stare i nie _________________ już do noszenia. Musisz je wyrzucić!
Bronek! Chodź oglądać! _________________ (oni) właśnie transmisję z Watykanu!
169
Telegram: @polskigram
7.6 czas teraźniejszy – wybrane
czasownik
czasowniki nieregularne
Czy możesz mi pomóc?
1. Czasowniki zakończone na -c
móc
piec
(ja)
mogę
(my)
możemy
(ja)
piekę
(my)
pieczemy
(ty)
możesz
(wy)
możecie
(ty)
pieczesz
(wy)
pieczecie
(on/ona/ono)
może
(oni/one)
mogą
(on/ona/ono)
piecze
(oni/one)
pieką
Dzisiaj nie mogę się z wami spotkać.
Czy możecie mi powiedzieć, gdzie jest hotel Baron?
Babcia piecze ciasto dla wnuczki.
Piekarze pieką chleb.
2. Czasowniki zakończone na -ść
iść
jeść
(ja)
idę
(my)
idziemy
(ja)
jem
(my)
jemy
(ty)
idziesz
(wy)
idziecie
(ty)
jesz
(wy)
jecie
(on/ona/ono)
idzie
(oni/one)
idą
(on/ona/ono)
je
(oni/one)
jedzą
– Gdzie (dokąd) idziesz?
– Idę do filharmonii na koncert.
Codziennie rano jem śniadanie.
Ania i Marek zwykle jedzą obiad w restauracji.
3. Inne czasowniki
jechać
wiedzieć
(ja)
jadę
(my)
jedziemy
(ja)
wiem
(my)
wiemy
(ty)
jedziesz
(wy)
jedziecie
(ty)
wiesz
(wy)
wiecie
(on/ona/ono)
jedzie
(oni/one)
jadą
(on/ona/ono)
wie
(oni/one)
wiedzą
Jadę autobusem do pracy.
Piotr i Weronika jadą pociągiem do Warszawy.
Wiem, że nic nie wiem.
Oni nie wiedzą, że dzisiaj jest test.
Warto zapamiętać odmianę czasowników pisać, spać, brać, prać
(ja)
piszę
śpię
biorę
(my)
piszemy
śpimy
bierzemy
(ty)
piszesz
śpisz
bierzesz
(wy)
piszecie
śpicie
bierzecie
(on/ona/ono)
pisze
śpi
bierze
(oni/one)
piszą
śpią
biorą
Często piszę e-maile do kolegów.
Anna często pisze do mnie SMS-y.
Piotr zwykle długo śpi.
Moje dzieci zawsze bardzo długo śpią.
Codziennie rano biorę prysznic.
W sobotę zwykle piorę brudne ubranie.
170
Telegram: @polskigram
1
Proszę napisać, jaki jest bezokolicznik podkreślonych form osobowych.
iść
0. W czwartek idziemy do kina. ________________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Dokąd tak biegniesz? ________________
Bierzecie ze sobą namiot? Przecież nie jedziemy na kemping! ________________ , ________________
Skąd wiesz, że ten film jest słaby, widziałeś go już? ________________
Moim zdaniem dzieci jedzą za dużo słodyczy. ________________
Pies śpi pod stołem. ________________
Czy możesz mi powiedzieć, jak długo pieczesz indyka? Mój zawsze jest za twardy. ________________ ,
________________
7. Niech pani nie pierze tego płaszcza ręcznie, tylko chemicznie! ________________
Dokąd idziesz?
8. Czy twoi studenci jeszcze piszą test? ________________
9. Idziesz ze mną na spacer? Jest piękna pogoda. ________________
10. Czy oni wiedzą, że sklepy są dzisiaj zamknięte? ________________
2
Proszę uzupełnić pytania według wzoru.
idzie‌sz ? – Idę do kina.
0. – Dokąd _________
1. – Czy _______________ iść ze mną na zakupy? – Mogę, ale za godzinę.
2. – Co _______________ ? – Piekę ciasteczka cynamonowe.
Idę do kina.
3. – Co _______________ ? – Nic nie jem, mam gumę do żucia.
4. – Dokąd tak _______________ ? – Biegnę na przystanek, mam autobus za 15 minut.
5. – Dokąd _______________ na wakacje? – Tym razem jadę do Rumunii.
6. – Czy _______________ ze sobą laptopa? – Tak, biorę. Jest mały i lekki.
7. – Jak _______________ tę sukienkę? To chyba jedwab? – Tak, to jedwab. Piorę ją tylko chemicznie.
8. – Czy _______________ , kto to jest? – Tak, wiem. To jest nasz nowy kolega z kursu.
9. – Gdzie _______________ ? – Idę do sklepu.
10. – Do której _______________ w niedzielę? – Zwykle śpię do 9.00.
3
Proszę ułożyć zdania z podanych elementów.
1.
2.
3.
4.
5.
0. Czy / test / pisać / jeszcze / państwo
Czy państwo piszą jeszcze test?
Czy / wiedzieć / się / test / pani / o / zaczynać / której
Czy / po / twoje / spać / dziecko / południu
Dlaczego / nie / deser / pani / jeść
Czy / pomóc / móc / państwo / mi
Czy / ze / brać / państwo / GPS / sobą
_________________________________________ ?
_________________________________________ ?
_________________________________________ ?
_________________________________________ ?
_________________________________________ ?
171
Telegram: @polskigram
7.7 czas przeszły
czasownik
Wczoraj byłam w kinie.
Czas przeszły w języku polskim ma bardzo prostą strukturę. Tworzy się go przez odcięcie spółgłoski -ć i dodanie
odpowiednich morfemów:
być + czas przeszły + końcówka
Liczba pojedyncza
BY –
Ł
–
E(M)
RODZAJ MĘSKI
RODZAJ ŻEŃSKI
RODZAJ NIJAKI
(ja)
byłem
byłam
–
(ty)
byłeś
byłaś
–
(on/ona/ono)
byłØ
byłaØ
byłoØ
Liczba mnoga
RODZAJ MĘSKOOSOBOWY
Jak było na
spotkaniu?
RODZAJ NIEMĘSKOOSOBOWY
(my)
byliśmy
(my)
byłyśmy
(wy)
byliście
(wy)
byłyście
(oni)
byliØ
(one)
byłyØ
Taką postać ma zdecydowana większość polskich czasowników.
Przykłady zastosowania czasu przeszłego:
– Co robiłaś wczoraj wieczorem?
– Byłam na koncercie.
Było bardzo miło.
– Czy czytałaś najnowszą książkę Olgi Tokarczuk?
– Jeszcze nie czytałam.
– Jak było na spotkaniu?
– Było bardzo miło.
– Gdzie spędziliście wakacje?
– W tym roku byliśmy na Korsyce.
– Co robiliście po południu?
– Pływaliśmy i graliśmy w piłkę.
Wczoraj wieczorem byłem na koncercie.
Marek i Grzegorz wyjechali wczoraj na Daleki Wschód.
Kasia i Justyna były wczoraj w bibliotece, czytały i uczyły się do egzaminu.
172
Telegram: @polskigram
1
Co oni robili wczoraj? Proszę podpisać fotografie.
grali w piłkę.
0. Chłopcy _______
3. Dziecko _________________
obrazek.
1. Mężczyzna _________________
pociągiem.
2. Dziewczyna
_________________ zakupy.
4. Chłopak i dziewczyna
_________________ po parku.
5. Kobiety _________________
kawę w kawiarni.
2
-ły czy -li? Proszę zaznaczyć odpowiednią formę czasowników.
Studenci czekali na wyniki egzaminu.
0. Studenci czekali / czekały na wyniki egzaminu.
1.
2.
3.
4.
5.
Psy spali / spały na sofie.
Rodzice zawsze odwiedzali / odwiedzały nas w Boże Narodzenie.
Turystki pytali / pytały o drogę.
Dzieci czytali / czytały książkę.
Koleżanki dziękowali / dziękowały za świetną imprezę.
3
Proszę wstawić podane w nawiasach czasowniki w odpowiedniej formie czasu przeszłego.
Był 0 (być) koniec lata. Słońce ________________1 (zachodzić) już za horyzont. Na autostradzie
_____
________________2 (być) prawie pusto. Czerwone auto ________________3 (jechać) bardzo szybko.
Nagle samochód ________________4 (zatrzymać się) na stacji benzynowej. Drzwi ________________5
(otworzyć się) gwałtownie i z auta wysiadła młoda kobieta. W ręku ________________6 (trzymać) niewielką
walizkę. Kobieta ________________7 (mówić) coś szybko do mężczyzny, który ________________8 (zostać)
w aucie. Mężczyzna ________________9 (słuchać) i ________________10 (tłumaczyć) coś zdenerwowanej
kobiecie. W końcu drzwi się zamknęły i auto ________________11 (odjechać). Kobieta ________________12
(patrzyć) przez chwilę na czerwony, oddalający się punkt, potem ________________13 (odwrócić się)
i ________________14 (skierować się) w stronę budynku stacji.
173
Telegram: @polskigram
7.8 czas przeszły
czasownik
Wczoraj nie miałem czasu.
Czasowniki zakończone na -eć, np.:
mieć, myśleć, chcieć, lecieć, powiedzieć, rozumieć, umieć, siedzieć, leżeć
mają bardzo podobną budowę jak czasowniki przedstawione w 7.7.
Cechą tych czasowników jest wymiana e na a przed spółgłoską ł, na przykład: miał, miała, miało, miały, ale w rodzaju męskoosobowym forma mieli.
Liczba pojedyncza
RODZAJ MĘSKI
RODZAJ ŻEŃSKI
RODZAJ NIJAKI
(ja)
miałem
miałam
–
(ty)
miałeś
miałaś
–
(on/ona/ono)
miał
miała
miało
Liczba mnoga
RODZAJ MĘSKOOSOBOWY
RODZAJ NIEMĘSKOOSOBOWY
(my)
mieliśmy
(my)
miałyśmy
(wy)
mieliście
(wy)
miałyście
(oni)
mieli
(one)
miały
Wczoraj mieliśmy dużo czasu na granie.
Przykłady zastosowania:
Wczoraj chciałem cię odwiedzić, ale nie miałem czasu.
Wiedziałam, że mnie nie odwiedzisz.
Marek nigdy nie leciał samolotem z Warszawy do Gdańska. Zawsze jeździł pociągiem.
Agnieszka nie umiała odpowiedzieć na pytanie nauczycielki.
Jeszcze miesiąc temu to dziecko nie umiało mówić.
Dzisiaj przed południem siedziałyśmy w kawiarni na Krakowskim Przedmieściu.
Wczoraj powiedzieliście, że możemy się dziś spotkać.
Skąd wiedziałyście, że Kasia ma dziś urodziny?
Wczoraj prawie cały dzień leżeliśmy na plaży.
Studenci rozumieli wszystko, co mówił wykładowca.
Dziewczyny nie wiedziały, że je obserwujemy.
174
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić brakujące litery.
Uważaj!
a tego samochodu.
0. – Uważaj! – Ojej! Nie widzi__łam
1. – Wiesz, że Nowakowie mi___li wypadek na nartach?
– Tak, słyszałam, że trzy tygodnie leż___li w szpitalu.
2. – Leci___łeś już kiedyś samolotem? – Nie, to mój pierwszy raz.
3. – Kupiliśmy nową kanapę! Podoba ci się?
– O rany, jeszcze nigdy nie siedzi___łam na takiej wygodnej
Ojej! Nie widziałam
kanapie! I ma piękny kolor.
tego samochodu.
4. – Czy państwo rozumi___li, co mówił przewodnik?
– Tak, mówił powoli i nie mi___liśmy problemu.
5. – Ma pan świetną technikę! – Naprawdę? A jeszcze kilka lat temu nie umi___łem jeździć na nartach.
6. – Spóźniliście się! Seans się już zaczął. – Ojej, ale powiedzi___liście, że film zaczyna się o 19.30!
7. – Która z pań chci___ła rozmawić z profesorem? Jest u siebie w gabinecie. – To ja.
8. – Zobacz, jak te dwie dziewczyny są ubrane! – Może one myśl___ły, że to bal kostiumowy, ha ha.
9. – Kraków nie jest najstarszym miastem w Polsce. Nie mi___liście racji! – Naprawdę? A wygląda całkiem
staro.
10. – Tu nie wolno palić! – Przepraszam, nie wiedzi___łam.
2
Proszę zmienić zdania według wzoru.
miały .
0. Nie miałam nigdy samochodu, moje przyjaciółki też nie ________
1.
2.
3.
4.
5.
Nie wiedziałam, że Bratysława jest stolicą Słowacji, oni też nie ________________ .
Kiedy byłam mała, umiałam grać na gitarze, a moje siostry nie ________________ .
Nie chciałem studiować medycyny, ale moi rodzice ________________ , żebym został lekarzem.
Jeszcze nigdy nie siedziałem przy tym stoliku, zawsze ________________ tam moi nauczyciele.
Powiedziałam moim koleżankom, żebyśmy poszły już do domu, a one ________________ , że chcą jeszcze
zostać i potańczyć.
6. Leżałam w solarium tylko 10 minut i już jestem opalona, a moje koleżanki ________________ całe
popołudnie na plaży i ciągle są blade.
7. Oglądałem film po angielsku i wszystko rozumiałem, a oni nic nie ________________ .
8. Myślałam, że one będą na mnie czekać w kawiarni, a one ________________ , że ja będę na nie czekać
przed wejściem.
9. Z Krakowa do Barcelony lecieliśmy trzy godziny. A wy? Jak długo ________________ ?
10. – Powiedziałeś już rodzicom, że chcesz zmienić studia? – Nie, jeszcze im o tym nie ________________ .
11. Zaprosiłem ich do znajomych na Facebooku, a oni mnie nie ________________ .
12. Udostępniłam ich wideo na moim Tiktoku, a one mojego nie ________________ .
13. Zawsze komentowałem wszystkie jego posty na Twitterze, a on moich nigdy nie ________________ .
14. Śledziłam moich kuzynów w mediach społecznościowych, a oni mnie nie ________________ .
175
Telegram: @polskigram
7.9 czas przeszły
czasownik
Zaczęłam się uczyć polskiego.
Czasowniki zakończone na -(n)ąć
zacząć, zapiąć, wziąć, ciągnąć, zamknąć, cofnąć, płynąć, stanąć, uśmiechnąć się, kliknąć
Czasowniki zakończone na -ąć i -nąć mają budowę czasu przeszłego bardzo podobną do czasowników ujętych
w 7.7 i 7.8. Różni je jedynie (oprócz masculinum) wymiana samogłoski ą na ę.
Liczba pojedyncza
masc.
Fem.
Neut.
(ja)
wziąłem
wzięłam
–
(ty)
wziąłeś
wzięłaś
–
(on/ona/ono)
wziął
wzięła
wzięło
Liczba mnoga
RODZAJ MĘSKOOSOBOWY
Dziecko wzięło dwa cukierki.
Kasia i Marek wzięli ślub.
RODZAJ nieMĘSKOOSOBOWY
(my)
wzięliśmy
(my)
wzięłyśmy
(wy)
wzięliście
(wy)
wzięłyście
(oni)
wzięli
(one)
wzięły
Samogłoski ą i ę należy wymawiać jako o i e.
Zapięłam pasy i ruszyłam w drogę.
Przykłady zastosowania:
Wziąłem prysznic i zacząłem czytać dzisiejszą prasę.
Spóźniłam się na ostatni tramwaj, więc wzięłam taksówkę.
Słyszałam, że zacząłeś nowe studia.
Prom z Wenecji na Korfu płynął prawie 24 godziny.
Kierowca szybko cofnął swój samochód.
Kliknąłem dwa razy, żeby otworzyć program.
Przed startem samolotu zapięliśmy pasy.
Czy zamknęliście drzwi na klucz?
Dwie dziewczyny uśmiechnęły się do mnie, byłem bardzo zadowolony.
176
Telegram: @polskigram
1
Z rozsypanych elementów proszę ułożyć zdania w czasie przeszłym.
0. zamknąć / nie / do / drzwi / garażu / ja
Nie zamknąłem drzwi do garażu.
1. zacząć / uczyć się / rodzice / moi / angielski
______________________________________________________________
2. uśmiechnąć się / mnie / dziecko / do
______________________________________________________________
3. wziąć / w / rok / urlop / w / my / ten / czerwiec
______________________________________________________________
4. wziąć / dziecko / zabawkę / z / półka
______________________________________________________________
5. zacząć / szybko / samochód / jechać
______________________________________________________________
Nie zamknąłem
drzwi do garażu.
2
Proszę uzupełnić dialogi, wpisując odpowiedni czasownik w formie czasu przeszłego.
zacząć zapiąć wziąć ciągnąć zamknąć cofnąć płynąć
wziąć stanąć uśmiechnąć się kliknąć
zaczęli pisać test.
0. – Czy egzamin już się zaczął? – Tak, studenci przed chwilą _________
1. – Będzie mandat, panie kierowco! – Ale nie jechałem za szybko! – Nie o to chodzi. Nie _________________
pan pasów.
2. – Mareczku, dlaczego ta dziewczyna _________________ do ciebie? – Och, kochanie, nie bądź zazdrosna!
To moja studentka.
3. – Komputer nie działa! – Oj, mamo, znowu _________________ nie tam, gdzie trzeba.
4. – Jechaliście do Londynu Eurotunelem? – Nie, był wypadek. _________________ promem z Calais.
5. – Ojej, zobacz! Ola i Witek nie _________________ tego ciasta, które im zapakowałam. – Na pewno zaraz
po nie wrócą.
6. – Jasiu, Marysia mówi, że _________________ ją za włosy. – To nieprawda, mamo, to Marysia mnie biła!
7. – Prawie miałem wypadek! Wchodziłem na ulicę, nagle zobaczyłem motor i w ostatniej chwili się
_________________ . – Nic ci się nie stało?
8. – Czy ty słyszałaś, że męża Karoliny _________________ w więzieniu? – A co on zrobił? – Jakieś
malwersacje finansowe.
9. – Dlaczego się spóźniłeś? – _________________ na chwilę na stacji benzynowej. Musiałem coś zjeść.
10. – Jesteś pewna, że wszystko _________________ ? – Tak, mam wszystko. Możemy już iść.
177
Telegram: @polskigram
7.10 czas przeszły
czasownik
Wczoraj poszedłem do kina.
Wybrane czasowniki nieregularne
Nieliczna grupa czasowników zakończonych na -ść, -źć i -c ma nieregularną postać czasu przeszłego. Na podstawie formy infinitivu nie można bowiem powiedzieć, w jaki sposób należy utworzyć czas przeszły. Trzeba je
zapamiętać.
iść, pójść, jeść, kraść, usiąść, kłaść, znaleźć, móc, pomóc, piec
1. Czasowniki zakończone na -ść i -źć
iść-pójść
jeść
masc.
Fem.
Neut.
masc.
Fem.
Neut.
(ja)
(po)szedłem
(po)szłam
–
(ja)
jadłem
jadłam
–
(ty)
(po)szedłeś
(po)szłaś
–
(ty)
jadłeś
jadłaś
–
(on)
(po)szedł
(ona) (po)szła
(ono) (po)szło
(on)
jadł
(ona) jadła
(ono) jadło
(my)
(po)szliśmy
(my)
(po)szłyśmy
(my)
jedliśmy
(my)
jadłyśmy
(wy)
(po)szliście
(wy)
(po)szłyście
(wy)
jedliście
(wy)
jadłyście
(oni)
(po)szli
(one)
(po)szły
(oni)
jedli
(one)
jadły
kraść
usiąść
masc.
Fem.
Neut.
masc.
Fem.
Neut.
(ja)
kradłem
kradłam
–
(ja)
usiadłem
usiadłam
–
(ty)
kradłeś
kradłaś
–
(ty)
usiadłeś
usiadłaś
–
(on)
kradł
(ona) kradła
(ono) kradło
(on)
usiadł
(ona) usiadła
(ono) usiadło
(my)
kradliśmy
(my)
kradłyśmy
(my)
usiedliśmy
(my)
usiadłyśmy
(wy)
kradliście
(wy)
kradłyście
(wy)
usiedliście
(wy)
usiadłyście
(oni)
kradli
(one)
kradły
(oni)
usiedli
(one)
usiadły
kłaść
znaleźć
masc.
Fem.
Neut.
masc.
Fem.
Neut.
(ja)
kładłem
kładli
–
(ja)
znalazłem
znalazłam
–
(ty)
kładłeś
kładłaś
–
(ty)
znalazłeś
znalazłaś
–
(on)
kładł
(ona) kładła
(ono) kładło
(on)
znalazł
(ona) znalazła
(ono) znalazło
(my)
kładliśmy
(my)
kładłyśmy
(my)
znaleźliśmy
(my)
znalazłyśmy
(wy)
kładliście
(wy)
kładłyście
(wy)
znaleźliście
(wy)
znalazłyście
(oni)
kładli
(one)
kładły
(oni)
znaleźli
(one)
znalazły
178
Telegram: @polskigram
1
Proszę wybrać odpowiedni bezokolicznik i uzupełnić poniższe zdania, używając formy czasu przeszłego.
pójść iść pojechać znaleźć znaleźć oddać pomóc zmienić
padać jeść zdążyć ukraść zgubić upiec usiąść pożyczyć
położyć położyć spędzić widzieć mieć
p‌oszedłeś z nami do kina?
0. Jacku, dlaczego nie ___________
1. – Olu, masz mokre spodnie!
– Tak ____________ na mokrej ławce. Rano ____________
deszcz i ławka nie ____________ wyschnąć.
2. – Marcel, nie ____________ gdzieś moich okularów?
– Tak, ____________ je rano na podłodze koło kanapy
i ____________ na biurku w twoim gabinecie.
3. – Dziękuję, Stasiu i Ewo, mój tort urodzinowy wygląda wspaniale.
Naprawdę sami go ____________ ?
Dlaczego nie poszłaś
z nami do kina?
– Prawie, tata trochę nam ____________ .
4. – Jak wam się udało tak schudnąć? Wyglądacie fantastycznie!
– ____________ całkowicie dietę. Przez pół roku w ogóle nie ____________ słodyczy i węglowodanów.
5. Jestem wściekła, moja koleżanka z pracy ____________ mi pomysł na kampanię reklamową w mediach
społecznościowych.
6. Wczoraj ____________ przez park obok waszego domu i ____________ piłkę z autografami piłkarzy. Czy
przypadkiem nie ____________ wasz jej syn? Chyba ____________ podobną.
7. – Tomku, ____________ ci wczoraj moją ładowarkę do telefonu, nie mogę jej znaleźć, gdzie ją ____________ ?
– Przecież ____________ ci ją wczoraj, mamo, nie pamiętasz?
8. – Gdzie ____________ święta Bożego Narodzenia?
– Jak co roku ____________ na narty do Zakopanego.
2
Proszę zmienić zdania według wzoru.
0. Czy jadłeś już kolację? (pan)
1. Czy Staś już poszedł do szkoły? (dzieci)
2. Czy usiadłaś wygodnie? (państwo)
3. Czy mogliście zmienić rezerwację? (pani)
4. Czy on naprawdę kradł samochody? (oni)
5. Czy piekłaś sama to ciasto? (panie)
6. Czy to prawda, że pomogłeś Mateuszowi zrobić projekt? (pan)
7. Czy znalazłeś te dokumenty? (państwo)
8. Czy kiedy byłeś studentem, kładłeś się późno spać? (wy)
9. Czy poszedłeś wczoraj na basen? (wy)
10. Czy mogłaś się z nim skontaktować? (one)
Czy jadł pan już kolację?
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
179
Telegram: @polskigram
7.11 czas przeszły (cd.)
czasownik
Wczoraj poszedłem do kina.
2. Czasowniki zakończone na -c
móc
piec
masc.
Fem.
Neut.
masc.
Fem.
Neut.
(ja)
mogłem
mogłam
–
(ja)
piekłem
piekłam
–
(ty)
mogłeś
mogłaś
–
(ty)
piekłeś
piekłaś
–
(on)
mógł
(ona) mogła
(ono) mogło
(on)
piekł
(ona) piekła
(ono) piekło
(my)
mogliśmy
(my)
mogłyśmy
(my)
piekliśmy
(my)
piekłyśmy
(wy)
mogliście
(wy)
mogłyście
(wy)
piekliście
(wy)
piekłyście
(oni)
mogli
(one)
mogły
(oni)
piekli
(one)
piekły
Czasownik pomóc odmienia się jak móc, tj. pomogłem, pomogłeś itd.
Mogłem mu pomóc, więc pomogłem.
Wczoraj piekłam szarlotkę.
Przykłady zastosowania:
Wczoraj jedliśmy pierogi, więc dzisiaj możemy spróbować bigosu.
Nie mogłem cię odwiedzić, ponieważ byłem bardzo zajęty.
Babcia i mama piekły wczoraj przez trzy godziny pyszne ciasto.
Czy może ktoś
znalazł mój szalik?
Wczoraj poszedłem na bardzo ciekawy koncert.
Czy poszłyście wczoraj na wieczór autorski?
Jeszcze nigdy nie jadłem tak smacznego obiadu.
One dzisiaj jeszcze nic nie jadły.
Dwie osoby usiadły obok mnie.
Nigdy nie kładłam się tak wcześnie jak dzisiaj.
Nigdy nie szłam spać tak wcześnie jak dzisiaj.
Złodzieje okradli bank.
180
Telegram: @polskigram
Tak, ja
znalazłam.
1
Proszę uzupełnić zdania, wpisując odpowiedni czasownik w formie czasu przeszłego.
jeść pójść ukraść usiąść kłaść znaleźć móc pomóc piec
usunąć znaleźć jeść zainstalować
jadłem dzisiaj śniadania.
0. Jestem głodny, bo nie _________
1. Boli mnie głowa, bo nie ______________________ spać w nocy.
2. Nie mam roweru, bo ______________________ mi go złodzieje.
3. Andrzej jest na mnie zły, bo nie ______________________ z nim na spotkanie.
4. Nie kupiłem tortu, bo w tym roku ______________________ go sam.
5. Jestem zmęczony, bo przez cały tydzień ______________________ się spać po północy.
6. Szef dał mi wolny dzień, bo ______________________ przygotować konferencję.
7. Jestem szczęśliwy, bo ______________________ kobietę mojego życia.
8. Bolały mnie nogi, więc ______________________ na chwilę na ławce.
9. Długo szukałem nowej pracy i wreszcie ją ______________________ .
10. Kiedy byłem dzieckiem, nie lubiłem marchewki, więc nigdy jej nie ______________________ .
11. Jest mi teraz łatwiej, bo ______________________ na komputerze program do dyktowania tekstu.
12. Nie masz miejsca na dysku, bo nie ______________________ programów, których od dawna nie używasz.
2
Proszę ułożyć z podanych elementów zdania w czasie przeszłym.
0. Dziecko / kolacja /zjeść
1. Ja / drzwi / otworzyć / móc / nie
2. Dziewczynki / kotek / znaleźć / mały
3. Wojtek / kolega / ukraść / zegarek
4. Babcia / ciasto / upiec / pyszne
5. Chłopcy / basen / pójść / na
6. Mężczyźni / ławka / usiąść / na
7. Dzieci / pomóc / ja / akwarium / umyć
8. Oni / pójść / na / wczoraj / nie / kurs
9. Pracownik / towar / kłaść / na / półka
10. Ania / iść / pieszo / do / dom
11. Ja / dodać / Facebook / ty / znajomi / do
12. Podczas / pandemia / wszyscy /
pracować / z / dom
Dziecko zjadło kolację.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
181
Telegram: @polskigram
7.12 czas przyszły
czasownik
Jutro będę robić zakupy.
Czas przyszły tworzy się za pomocą słowa posiłkowego być i odpowiedniej formy infinitivu.
(ja)
będę
(my)
będziemy
(ty)
będziesz
(wy)
będziecie
(on/ona/ono)
będzie
(oni/one)
będą
+
bezokolicznik
Przykłady zastosowania:
– Czy będziesz jutro w domu?
– Tak, będę.
Uwaga
Jakie masz plany
na jutro?
Nie! Będę być.
– Jakie masz plany na jutro?
– Jutro będę prać, prasować i sprzątać.
– Co będzie robić jutro Justyna?
– Mówiła, że będzie grać z Markiem w tenisa.
– Co będziecie robić w sobotę?
– Będziemy się uczyć do egzaminu.
– Jakie plany na weekend mają Ania i Marek?
– Nieciekawe, będą malować mieszkanie.
Jutro też będę prać,
prasować i sprzątać.
Ania i Marek będą malować mieszkanie.
182
Telegram: @polskigram
np.: sprzątać
1
Proszę ułożyć zdania w czasie przyszłym, a następnie podpisać rysunki.
0
Julka opowiada o swoich planach na przyszłość.
1.
2.
3.
4.
5.
0. mieć / mąż
Będę mieć męża.
mieszkać / dom / w / duży / my
my / dzieci / mieć
pracować / ja / szpital / mama / w / jak / moja
być / mąż / dyrektor / mój
my / wakacje / jeździć / często / na
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
2
Proszę postawić pytania według wzoru.
0. Na wakacjach mam zamiar czytać książki po angielsku.
Co / Jakie książki będziesz czytać na wakacjach?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
W zimie mamy zamiar jeździć na nartach w Alpach.
Po południu mam zamiar sprzątać garaż.
Moja córka ma zamiar studiować w Oksfordzie.
Pani Beata ma zamiar organizować akcje charytatywne.
Pan Kamil ma zamiar sprzedawać samochody elektryczne.
Moje dzieci mają zamiar chodzić na basen w każdy czwartek.
Państwo Kamińscy mają zamiar wynajmować dwa pokoje turystom.
Od następnego roku mój mąż ma zamiar pracować wyłącznie
zdalnie.
9. Mam problem z laptopem, więc po południu mam zamiar dzwonić
do kilku najpopularniejszych serwisów komputerowych.
10. Po sprzedaży mieszkania moi rodzice mają zamiar podróżować
do Francji.
11. W weekend Jędrek ma zamiar pisać esej na temat fizyki kwantowej.
_______________________________ ?
_______________________________ ?
_______________________________ ?
_______________________________ ?
_______________________________ ?
_______________________________ ?
_______________________________ ?
_______________________________ ?
_______________________________ ?
_______________________________ ?
_______________________________ ?
183
Telegram: @polskigram
7.13 czas przyszły
czasownik
Będę się uczyła.
Konstrukcje z infinitivem są często zastępowane przez formy osobowe:
(ja)
będę
(ty)
będziesz
(on/ona/ono)
będzie
+ 3. os. lp.
czasu przeszłego
czytał, -a, -o
(my)
będziemy
(wy)
będziecie
(oni/one)
będą
+ 3. os. lm.
czasu przeszłego
czytali, czytały
Forma 3. os. lp. i lm. genetycznie nie oznaczała czasu przeszłego, lecz participium praeteriti, służące do tworzenia
różnych form gramatycznych.
Przykłady zastosowania:
– Co będziesz robiła jutro?
– Jutro przez cały dzień będę czytała książkę.
– A ty?
– Jutro będę grał w tenisa.
Jutro Maria będzie czytała książkę.
Andreas jutro będzie naprawiał samochód.
Angelika będzie sprzątała mieszkanie.
Będziemy często do was pisali.
Będziemy wam pomagały.
Czy będziecie jutro gotowały pierogi?
Oni będą malowali mieszkanie.
Andreas jutro będzie naprawiał samochód.
One będą im pomagały.
Będę do ciebie
pisała.
184
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić zdania według wzoru.
Będziemy malowali (malować) mieszkanie.
0. – Macie czas w niedzielę? Idziemy na mecz. – Niestety, nie. ____________________
1. – Podobno zapraszasz rodzinę na Wigilię do domu. – Tak, w tym roku _______________________
(przygotowywać) wszystko sama.
2. – Kiedy kończysz studia? – Za dwa miesiące. – I co, _______________________ (szukać) pracy? – Jeszcze
nie wiem, ale na pewno od października _______________________ to _______________________
(robić).
3. – Widziałeś te pomidory? Są zepsute! – Nie _______________________ (kupować) warzyw w tym sklepie.
4. – Naprawdę przeprowadzacie się do Londynu? – Tak, ale _______________________ (latać) do Polski
co najmniej raz na miesiąc.
5. – Wiesz, widziałam wczoraj twojego męża z młodą blondynką… – Wybacz, ale nie
_______________________ (rozmawiać) z tobą na ten temat.
6. – Od nowego roku nie _______________________ (jeść) mięsa. – Będziecie wegetarianami?
7. – Wojtuś, zapisałam cię na kurs tańca. – Mamo, ile razy ci mówiłem, że nie _______________________
(uczyć się) tańczyć. – Ale młody mężczyzna musi umieć tańczyć!
8. – Zapisałam się na kick-boxing! – Co? Żartujesz, ty _______________________ (trenować) boks?
9. – Idę spać. Długo jeszcze _______________________ (siedzieć) przed telewizorem?
– _______________________ (oglądać) film. Czy to jest dla ciebie problem?
10. – Czy to mieszkanie jest ciche i spokojne? – Oczywiście! _______________________ (słyszeć) państwo tylko
śpiew ptaków i wiatr. W tej okolicy nie ma samochodów.
11. Kazałem córce usunąć wszystkie konta w mediach społecznościowych. Nie _______________________
(siedzieć) z nosem w telefonie.
12. Poradziłam rodzicom, żeby wzięli kolejną szczepionkę na COVID. Przynajmniej nie
_______________________ (bać się) wychodzić z domu.
13. Od przyszłego roku wszyscy moi pracownicy _______________________ (pracować) zdalnie, bo zamykam
biuro w Warszawie.
14. Dam ci hasło i _______________________ (móc) zalogować się z mojego komputera.
2
Proszę napisać poniższe zdania w czasie przyszłym, a następnie ułożyć je chronologicznie.
0. [1] W przyszłym miesiącu Kasia uczy się już do matury.
[_] Jesienią chodzi na kurs grafiki komputerowej.
[_] Na wiosnę w przyszłym roku obchodzi 20 urodziny.
[_] W lutym jeździ na nartach na południu Polski.
[_] Latem podróżuje po Europie Południowej.
[_] W święta odpoczywa i spędza czas z rodziną.
[_] W maju zdaje maturę.
[_] W Sylwestra bawi się z przyjaciółmi na wielkiej imprezie.
[2] Miesiąc przed maturą ma urodziny.
[_] Na początku czerwca zdaje egzaminy na Akademię Sztuk Pięknych.
[_] Pod koniec września przygotowuje się do studiów.
będzie ucz‌yła się
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
Telegram: @polskigram
185
7.14 tryb przypuszczający
czasownik
Co chciałbyś dzisiaj robić?
Tryb przypuszczający tworzy się przez dodanie do 3. os. lp. lub 3. os. lm. czasu przeszłego cząstki by i końcówek
osobowych.
Kluczowym elementem coniunctivu jest cząstka by:
Liczba pojedyncza
RODZAJ MĘSKI
RODZAJ ŻEŃSKI
RODZAJ NIJAKI
(ja)
czytałbym
czytałabym
–
(ty)
czytałbyś
czytałabyś
–
(on)
czytałby
(ona) czytałaby
(ono) czytałoby
Liczba mnoga
RODZAJ
MĘSKOOSOBOWY
RODZAJ NIEMĘSKOOSOBOWY
(my)
czytalibyśmy
czytałybyśmy
(wy)
czytalibyście
czytałybyście
(oni)
czytaliby
czytałyby
Dzieci czytałyby chętnie tę książkę.
Przykłady zastosowania:
Kupiłbym tę książkę, ale nie mam pieniędzy.
Chciałabym dzisiaj pójść do teatru.
Czy chciałabyś mi coś powiedzieć?
Jeżeli nie miałabyś nic przeciwko temu, chciałbym cię odwiedzić.
Marek odwiedziłby nas dzisiaj, ale ma ważne spotkanie.
Monika mówiła, że chętnie poszłaby z nami na koncert.
Chętnie pojechalibyśmy do Chorwacji, ale nie mamy już urlopu.
Uczyłybyśmy się dzisiaj, ale musimy odwiedzić chorą koleżankę.
Gdzie chcielibyście wyjechać na wakacje?
Ania i Marek mówili, że gdyby mieli pieniądze, wyjechaliby do Kenii. (zob. 7.15)
186
Telegram: @polskigram
Czy chciałbyś mi
coś powiedzieć?
1
Proszę napisać poniższe zdania w trybie przypuszczającym, a następnie podpisać fotografie.
0
1.
2.
3.
4.
5.
0. Czy możesz wyłączyć światło?
Czy mógłbyś wyłączyć światło?
Wolisz braciszka czy siostrzyczkę?
Czy chcą państwo wygrać milion euro?
Nie boisz się skoczyć na bungee?
Może powiesz dzień dobry cioci Irenie?
Pozwoli mi pani skserować jedną stronę?
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
2
Proszę zamienić zdania według wzoru.
0. Nie kupię tej książki, bo nie mam pieniędzy. Kupiłbym tę książkę, ale nie mam pieniędzy.
1. Nie pójdę na koncert, bo nie mam czasu.
___________________________________________________________
2. Nie pojedziemy na narty, bo nie ma śniegu.
___________________________________________________________
3. Kazik nie weźmie kredytu, bo to zbyt ryzykowne.
___________________________________________________________
4. Nie ugotuję obiadu, bo wracam dziś późno z pracy.
___________________________________________________________
5. Nie pożyczymy ci tego filmu, bo jeszcze go nie obejrzeliśmy.
___________________________________________________________
6. Nie pomogę ci przy tym projekcie, bo nie skończyłam jeszcze mojego.
___________________________________________________________
7. Nie zrobię ci kawy, bo się skończyła.
___________________________________________________________
8. Nie zamkniemy okna, bo w pokoju jest za gorąco.
___________________________________________________________
Kupiłbym tę książkę,
ale nie mam pieniędzy.
187
Telegram: @polskigram
7.15 tryb przypuszczający
czasownik
Gdybym był bogaty…
Formy analityczne
Tryb przypuszczający występuje często w postaci analitycznej, tzn.
byśmy
bym
byś
+ 3. os. lp.
np.: kupił, -a, -o
by
byście
+ 3. os. lm.
np.: kupili, kupiły
by
Elementy bym, byś… pisze się łącznie ze spójnikami, np.: gdybym, gdybyś, jeślibym, jeślibyś.
Co byś zrobił, gdybyś
wygrał milion euro?
Z pozostałymi częściami mowy stosuje się zapis oddzielny.
Przykłady zastosowania:
Gdybym był bogaty, chętnie bym kupił dom nad Atlantykiem.
Gdybym miała stypendium, wynajmowałabym mieszkanie.
Gdybym miał wolny wieczór, chętnie bym cię odwiedził.
Gdyby Marek był pracowity, nie miałby długów.
Gdyby Anna dziś miała czas, poszłabym z nią do teatru.
Gdyby zadanie było łatwe, już dawno bym je napisał.
Gdyby była ładna pogoda, poszlibyśmy na spacer.
Gdybyśmy teraz miały wakacje, pojechałybyśmy do Egiptu.
Gdybyście byli pracowici, na pewno zdalibyście egzamin.
Gdybym wygrał milion
euro, pojechałbym z tobą
w daleką podroż.
Gdybyście pojechały do Gdańska, pokazałbym wam starówkę.
Gdyby Ania i Marek wzięli kredyt w banku, już dawno mieliby swoje mieszkanie.
188
Telegram: @polskigram
1
Proszę połączyć zdania według wzoru.
0. Gdybym miał więcej czasu,
1. Gdybyśmy wyszli wcześniej,
2. Gdybyś kupił los na loterię,
3. Gdyby pani pozwoliła mi skończyć,
4. Gdyby Ewa dostała dobrą ofertę,
5. Gdybym miała do ciebie zaufanie,
6. Gdyby babcia czuła się lepiej,
7. Gdyby pan zainwestował pieniądze w naszą firmę,
8. Gdybyście były bardziej uprzejme,
9. Gdyby Wojtek pożyczył od ciebie pieniądze,
10. Gdyby państwo jechali wolniej,
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
j.
k.
zabralibyśmy ją ze sobą na wakacje nad morze.
na pewno nie oddałby ich szybko.
wytłumaczyłbym pani, w czym problem.
malowałbym obrazy.
na pewno byłby pan już bardzo bogaty.
od razu zmieniłaby pracę.
nie dostaliby państwo mandatu.
mógłbyś wygrać dużo pieniędzy.
nie spóźnilibyśmy się na spektakl.
opowiedziałabym ci o swoich problemach.
profesor zmieniłby termin egzaminu.
2
Proszę zamienić zdania według wzoru.
0. Nie kupiłem wcześniej biletów, więc nie pójdziemy na koncert.
Gdybym kupił wcześniej bilety, poszlibyśmy na koncert.
1. Nie mamy urlopu w lipcu, więc nie pojedziemy z wami na wakacje.
_____________________________________________________________
2. Nie znamy Warszawy, więc nie przyjedziemy samochodem.
_____________________________________________________________
3. Nie masz jeszcze 18 lat, więc nie pojedziesz sam na kemping.
_____________________________________________________________
4. Nie lecę samolotem do Londynu, więc nie kupię ci tych perfum na lotnisku.
_____________________________________________________________
5. Nie oglądałam „Avatara”, więc nie mogę ci powiedzieć, co o nim myślę.
_____________________________________________________________
6. Nie oglądaliśmy wiadomości, więc nie wiemy, co się stało.
_____________________________________________________________
7. Nie poszedłem do sklepu, więc nie zrobiłem zakupów.
_____________________________________________________________
8. Nie miałam pieniędzy, więc nie kupiłam tej sukienki.
_____________________________________________________________
9. Marek nie ma jej numeru telefonu, więc nie może do niej zadzwonić.
_____________________________________________________________
10. Nie uprawiacie sportu, więc nie jesteście w dobrej kondycji.
_____________________________________________________________
189
Telegram: @polskigram
7.16 proszę + bezokolicznik
czasownik
Proszę mówić wolniej!
W języku polskim często używa się konstrukcji:
proszę (prosimy) + bezokolicznik
np.: Proszę zamknąć drzwi.
Konstrukcji tej używa się w sytuacjach oficjalnych.
Przykłady zastosowania:
– Przepraszam, gdzie jest Krakowskie Przedmieście?
– Proszę iść prosto, a potem skręcić w lewo.
– Dziękuję.
– Przepraszam, jak mogę dojechać na lotnisko?
– Proszę skręcić w pierwszą ulicę w lewo, a potem jechać cały czas prosto.
– Proszę wczytać kartę i wpisać numer PIN.
– Przepraszam, nie rozumiem. Proszę mówić wolniej.
– Przepraszamy, kiedy będzie egzamin?
– Egzamin będzie za tydzień. Proszę się uczyć, czytać i powtarzać.
– Przepraszam, czy można tutaj palić?
– Niestety nie. Proszę tu nie palić.
Przepraszam, gdzie
jest Dworzec Główny?
Proszę skręcić w prawo,
a potem iść prosto.
Przepraszam, a kiedy
będzie test?
Dziękuję.
Za dwa tygodnie. Proszę
już zacząć przygotowania.
190
Telegram: @polskigram
1
Gdzie można zobaczyć taki napis? Proszę dopasować tablice informacyjne do fotografii.
0
1.
2.
3.
4.
5.
0. Proszę wziąć koszyk!
W sklepie / supermarkecie
Proszę zapiąć pasy!
Proszę wyłączyć telefony komórkowe!
Proszę nie deptać trawnika!
Proszę zachować ciszę!
Proszę założyć obuwie ochronne!
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
2
Co się mówi w tej sytuacji? Proszę podkreślić właściwe słowo.
0. Okno jest otwarte, a w pokoju jest zimno: Proszę zamknąć / otworzyć okno!
1. Konduktor prosi o bilety do kontroli:
2. Lekarz zaczyna badanie:
3. W ogłoszeniu jest podany numer telefonu:
4. W kinie słyszymy często:
5. Ktoś daje swój numer telefonu:
6. W autobusie możemy przeczytać:
7. Nauczyciel mówi do uczniów:
8. W restauracji możemy usłyszeć:
9. Policjant mówi do kierowcy:
10. W bibliotece słyszymy:
11. Podczas szkolenia możemy usłyszeć:
12. W samolocie słyszymy:
13. Na lotnisku słyszymy:
14. Taksówkarz może nas poprosić:
Proszę pokazać / dać bilety do kontroli!
Proszę się rozebrać / zdjąć ubrania!
Proszę dzwonić / rozmawiać po 18.00.
Proszę włączyć / wyłączyć komórki.
Proszę zapamiętać / zapisać mój numer.
Proszę skasować / mieć bilet.
Proszę otworzyć / zamknąć podręcznik na stronie dziesiątej.
Proszę nie wychodzić / wchodzić ze zwierzętami.
Proszę mieć / pokazać prawo jazdy.
Proszę nie mówić / rozmawiać.
Proszę najpierw zalogować / wylogować się na komputerze.
Proszę włączyć / wyłączyć tryb samolotowy
w urządzeniach elektronicznych.
Proszę zdjąć / położyć walizkę na wadze.
Proszę odpiąć / zapiąć pasy.
191
Telegram: @polskigram
7.17 tryb rozkazujący czasowników
czasownik
być, mieć
Bądź grzeczny!
Tryb rozkazujący czasowników być i mieć jest nieregularny.
Tworzy się go od podstaw bądź, miej, dodając końcówki 1. os. lm. -my oraz 2. os. lm. -cie.
Forma 3. os. jest wyrażana za pomocą partykuły niech + 3. os. lp. i lm. czasu teraźniejszego:
być
mieć
(ja)
–
(my)
bądźmy
(ja)
–
(my)
miejmy
(ty)
bądź
(wy)
bądźcie
(ty)
miej
(wy)
miejcie
(on/ona/ono)
niech
będzie
(oni/one)
niech będą
(on/ona/ono)
niech ma
(oni/one)
niech
mają
Przykłady zastosowania:
Marku, bądź grzeczny w szkole.
Bądźmy optymistami,
wszystko będzie dobrze.
Aniu, bądź grzeczna w przedszkolu.
Dlaczego krzyczysz? Cicho bądź!
Nie bądźcie smutni!
Nie byłeś w szkole! Miej odwagę to powiedzieć rodzicom.
Proszę, nie miej do mnie pretensji.
Niech Marek nie ma iluzji. W ten weekend nie możemy
nigdzie wyjechać, bo zostajemy w domu.
Miejmy nadzieję, że jutro będzie ładna pogoda.
Jesteście smutni. Miejcie dużo optymizmu.
Chcieliśmy im pomóc, niech nie mają do nas żalu.
Proszę trzy egzemplarze
podręcznika „HURRA!!!
Po polsku 1”.
Mogę się z tobą spotkać
dopiero w sobotę.
Czy może tak być?
Przykro mi,
zostały tylko dwa.
Dobrze, niech będą dwa.
Dobrze, niech tak będzie.
192
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić dialogi za pomocą odpowiedniej formy czasowników być i mieć w trybie rozkazującym.
bądź taki pewny siebie!
0. – Na pewno zdam egzamin do szkoły aktorskiej! – Nie _______
1. – Więc spotykamy się na lotnisku o 10.30. Proszę cię, ______________ punktualny i ___________ przy sobie
paszport! – Oczywiście, będę punktualnie.
2. – Znowu się pani spóźniła! – Szefie, ________ pan nie ________ do mnie pretensji! Całą noc padał śnieg,
nie mogłam wyjechać z garażu!
3. – Do zobaczenia, Kasiu, i proszę cię, ____________ w kontakcie! – Jasne, napiszę do ciebie, jak tylko dojadę.
4. – Proszę was, nie _____________ do mnie pretensji! Nie mogę przyjechać na wasz ślub. – Będzie nam bardzo
przykro.
5. – Myślisz, że nasza córka może już jechać sama na wakacje? – Myślę, że tak. _____________ do niej zaufanie.
6. – Wizyta u pani doktor Dąbrowskiej jest o 17.00, ale ____________ pan ____________ 15 minut wcześniej.
– Dobrze, oczywiście.
7. – Wiem, że nie lubisz mojej siostry, ale ____________ dla niej dzisiaj miły. – Spróbuję…
8. – Mówiłam ci już, co się stało? – Tak, wiem, to trudna sytuacja, ale ____________ nadzieję, że wszystko
będzie dobrze.
2
Niech będzie czy niech będą? Proszę uzupełnić zdania i dopasować dialogi.
0
BILETY
Niech będzie w piątek!
0. – Spotykamy się w piątek po pracy. Pasuje ci? – ______________
1. – Słuchaj, czy mógłbym pożyczyć od ciebie ten czerwony krawat? – Hmm… Nie lubię go pożyczać,
ale _______ ci ________ !
2. – Proszę kilogram tych mandarynek. – To nie są mandarynki, proszę pani! – A co to jest? – Klementynki!
– Dobrze, więc ________ ________ klementynki!
3. – To które buty pan bierze? Brązowe czy czarne? – ________ ________ obie pary.
4. – Bierze pani tę czerwoną sukienkę czy żółtą? – ________ ________ żółta!
5. – Proszę dwa bilety na „Top Gun: Maverick” na godzinę 19.30. – Niestety nie ma już biletów na tę godzinę.
Może na 21.45? – No dobrze, ________ ________ dwa bilety na 21.45.
193
Telegram: @polskigram
7.18 tryb rozkazujący
czasownik
Baw się dobrze!
1. Czasowniki koniugacji -am, -asz, np.: kochać, sprzątać, słuchać, rozmawiać, trzymać, tworzą tryb rozkazujący od
3. os. lm. czasu teraźniejszego, np.:
słuchaj-ą rozmawiaj-ą trzymaj-ą
2. Czasowniki koniugacji -ę, -esz oraz -ę, -isz // -ysz typu kupować, pić, bawić się, uczyć tworzą tryb rozkazujący od
2. os. lp. czasu teraźniejszego, np.:
kupuj-esz pij-esz baw-isz się
Rozmawiaj ze mną!
Czasownik w trybie rozkazującym ma następujące formy:
rozmawiać
(ja)
–
(my)
rozmawiajmy
(ty)
rozmawiaj
(wy)
rozmawiajcie
(on/ona/ono)
niech rozmawia
(oni/one)
niech rozmawiają
bawić się
(ja)
–
(my)
bawmy się
(ty)
baw się
(wy)
bawcie się
(on/ona/ono)
niech się bawi
(oni/one)
niech się bawią
Bawcie się razem.
Przykłady zastosowania:
– Idziemy na imprezę.
– Bawcie się dobrze.
Już
idziesz?
– Słuchaj, czy masz jutro czas?
– Niestety, jestem zajęta.
Trzymaj
się!
Ucz się dużo i nie rozmawiaj na lekcji.
Przepraszam, nie rozmawiajcie tak głośno, przeszkadzacie.
– Słuchajcie, czy byliście już na najnowszej wystawie w Pałacu Sztuki?
– Nie jeszcze nie.
Proszę, niech pani wejdzie. = Proszę wejść.
Proszę, niech pan nas odwiedzi. = Proszę nas odwiedzić.
Proszę, niech panowie / panie usiądą. = Proszę usiąść.
194
Telegram: @polskigram
Tak.
1
Proszę wstawić czasowniki w nawiasach w odpowiedniej formie, a następnie dopasować wypowiedzi
do fotografii.
0
wyjdź (wyjść) z psem na spacer!
0. Piotrze, ________
1.
2.
3.
4.
5.
________________ (włożyć) zakupy do lodówki!
________________ (iść) już do domu! Ja zamknę biuro.
________________ (otworzyć) okno, w kuchni jest szaro od dymu!
________________ (zadzwonić) do mnie, będę czekał!
________________ (przyjechać) do nas w niedzielę na obiad!
2
Z poniższych elementów proszę ułożyć zdania w trybie rozkazującym.
0. na / jechać / dworzec / my / taksówka
1. wy / parasol / padać / deszcz / bo /wziąć
2. państwo / niedziela / do / przyjść / my / w
3. nie / ty / sama / wracać / noc / w
4. nie / ty / teraz / dziecko / bo / odkurzać / spać
5. pani / kurs / zapisać się / na
6. ty / ja / kawa / zrobić
7. my / na / zakupy / centrum handlowe / chodzić / do
8. nie / ty / słuchać / głośno / tak / muzyka
9. pan / ten / podpisać / dokument
10. wy / przeczytać / ta / książka / interesująca
11. ty / napisać / wiadomość / z / mój / telefon
12. my / zrobić / sobie / wspólne zdjęcie
13. ty / pożyczyć / ja / ładowarka / do / iPad
14. pan / wygooglować / adres / przychodnia
Jedźmy na dworzec taksówką!
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
195
Telegram: @polskigram
7.19 czasowniki modalne
czasownik
Przepraszam, ale muszę już iść.
Funkcje modalne w języku polskim pełnią czasowniki:
musieć chcieć woleć móc mieć umieć potrafić
Odmiana w czasie teraźniejszym:
chcieć
musieć
(ja)
chcę
(my)
chcemy
(ja)
muszę
(my)
musimy
(ty)
chcesz
(wy)
chcecie
(ty)
musisz
(wy)
musicie
(on/ona/ono)
chce
(oni/one)
chcą
(on/ona/ono)
musi
(oni/one)
muszą
woleć
móc
(ja)
wolę
(my)
wolimy
(ja)
mogę
(my)
możemy
(ty)
wolisz
(wy)
wolicie
(ty)
możesz
(wy)
możecie
(on/ona/ono)
woli
(oni/one)
wolą
(on/ona/ono)
może
(oni/one)
mogą
umieć
potrafić
(ja)
umiem
(my)
umiemy
(ja)
potrafię
(my)
potrafimy
(ty)
umiesz
(wy)
umiecie
(ty)
potrafisz
(wy)
potraficie
(on/ona/ono)
umie
(oni/one)
umieją
(on/ona/ono)
potrafi
(oni/one)
potrafią
W czasie przeszłym odmieniają się jak wszystkie czasowniki zakończone na -eć (zob. 7.8), np.: wolałem, wolałeś,
woleliśmy, wolałyśmy.
Czasownik móc jest nieregularny (zob. 7.11), zob. mogłem, mogłam, mogliśmy, mogłyśmy.
W trybie przypuszczającym czasowniki modalne odmieniają się podobnie jak pozostałe czasowniki (zob. 7.14,
7.15), np.: musiałbym, musiałbyś itd.
Przykłady zastosowania:
Przepraszam, ale muszę już iść do pracy.
Anna chce nas jutro odwiedzić.
Chcieliśmy kupić nowy samochód.
Nasz syn umie już pływać. = Nasz syn potrafi już pływać.
Wolę południe Europy niż Skandynawię.
Wolałbym się z tobą spotkać po południu niż wieczorem.
Kupiliśmy nowy
dom, musicie nas
odwiedzić.
– Czy możesz mówić trochę wolniej?
– Oczywiście, przepraszam.
– Czy widziałaś Marka?
– Tak, właśnie zaraz mam się z nim spotkać.
196
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić zdania za pomocą odpowiednich czasowników modalnych w czasie teraźniejszym.
muszę iść już do domu.
0. Przepraszam was, ale ________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
musieć chcieć woleć móc
mieć umieć potrafić lubić
Nie ________________ jeździć na nartach!
________________ kawę z mlekiem niż ze śmietanką.
Dobrze, ________________ ci pomóc przy kolacji.
Nie ________________ wstawać rano.
________________ pisać na klawiaturze tylko trzema palcami.
________________ napisać ten raport na jutro.
Nie pójdę z tobą do klubu, bo ________________ iść dzisiaj wcześniej spać.
2
Proszę uzupełnić dialogi za pomocą czasowników podanych w nawiasach.
0. (mieć / móc)
– Idziesz z nami na spotkanie?
mam (ja) skończyć na jutro projekt.
– Nie ma szans, _______
możemy (my) ci jakoś pomóc?
– A __________
1. (woleć / chcieć)
– ______________ (wy) kawy? – Ja dziękuję, _______________ (ja) się napić kawy po obiedzie.
2. (móc / musieć)
– Przepraszam, jestem studentką socjologii. Czy _______________ pan wypełnić ankietę? – Przykro mi,
spieszę się. _______________ (ja) iść do pracy.
3. (umieć / lubić)
– _______________ (ja) jeździć na snowboardzie, ale nie _______________ skręcać.
4. (potrafić / chcieć)
– Czy _______________ państwo wynająć samochód? – Niestety, ani ja, ani mój mąż nie
_______________ (my) prowadzić auta po lewej stronie drogi.
5. (mieć / musieć)
– Dlaczego ich jeszcze nie ma? _______________ (oni) tu być godzinę temu. – Coś _______________ się
stać.
6. (mieć / chcieć)
– Wczoraj _______________ ze mną porozmawiać, Aniu, ale nie przyszłaś. – Przepraszam, nie
_______________ przeszkadzać.
7. (umieć / móc)
– Oni nie _______________ uwierzyć, że Polacy wygrają ten mecz. – Bo oni myślą, że Polacy nie
_______________ grać.
8. (móc / musieć)
– Co państwo tu robią? To jest pokój dla pracowników technicznych, nie _______________ państwo tu
wchodzić. – Przepraszam, _______________ (my) się zgubić.
197
Telegram: @polskigram
7.20 czasownik modalny powinien
czasownik
Powinieneś się więcej uczyć.
Czasownik powinien nie ma postaci bezokolicznika i jako jedyny polski czasownik ma formy rodzajowe w czasie teraźniejszym:
Powinienem uważać z kawą przy pracy.
Odmiana w czasie teraźniejszym
Masc.
Fem.
Neut.
(ja)
powinienem
powinnam
–
(ty)
powinieneś
powinnaś
–
(on)
powinien
(ona) powinna
(ono) powinno
m.O.
N.M.O.
(my)
powinniśmy
powinnyśmy
(wy)
powinniście
powinnyście
(oni)
powinni
powinny
Odmiana w czasie przeszłym
Masc.
Fem.
Neut.
(ja)
powinienem
powinnam
–
(ty)
powinieneś
(on)
powinien
+ był
powinnaś
+ była
(ona) powinna
(ono) powinno
m.O.
N.M.O.
(my)
powinniśmy
powinnyśmy
(wy)
powinniście
(oni)
powinni
+ byli
–
powinnyście
+ było
+ byli
powinny
Czasownik powinien nie ma form czasu przyszłego.
Funkcję tę pełni czas teraźniejszy.
Przykłady zastosowania:
Powinienem dzisiaj odwiedzić rodziców.
Czy uważasz, że powinnam z nim porozmawiać?
Jest późno, dzieci powinny już spać.
Za dwadzieścia minut powinnyśmy już wylądować.
Za godzinę pociąg powinien już być
w Gdańsku.
Formy czasu teraźniejszego są często używane również w odniesieniu do przeszłości, np.:
Pani Nowak powinna dwa dni temu oddać projekt.
Powinniśmy to zrobić już wczoraj.
Szkoda, że nie powiedziałyśmy o tym dyrektorowi. Powinnyśmy mu o tym powiedzieć.
Można je jednak wyrazić również następująco:
Pani Nowak powinna była dwa dni temu oddać projekt.
Powinnyśmy były mu o tym powiedzieć.
198
Telegram: @polskigram
Powinniśmy
byli to zrobić
już wczoraj.
1
Proszę uzupełnić zdania odpowiednią formą czasownika powinien.
p‌owinn‌yście (wy, fem.) być już na lotnisku!
0. Jeszcze jesteście w domu? Od 15 minut _____________
1. – To Adam nie wie, że dostałaś ofertę pracy w Brukseli? ________________ (ty, fem.) mu powiedzieć!
– Wiem, że ________________ (ja, fem.), ale nie mam odwagi.
2. Profesor ma 80. urodziny w przyszłym miesiącu. ________________ (my, masc.) mu kupić jakiś specjalny
prezent.
3. – ________________ pan rzucić palenie, panie Michale! Wszystkie pana problemy z sercem biorą się
od papierosów. – Wiem, że ________________ (ja, masc.), panie doktorze, ale to nie jest takie proste!
4. – Ale tu bałagan, dziewczynki! ________________ (wy, fem.) natychmiast tu posprzątać! – Ale mamo,
bawimy się w sklep!
5. – Przepraszam, czy na Starówce jest jakiś parking strzeżony? – Jest, ale moim zdaniem nie
________________ pan jechać samochodem do centrum Warszawy.
6. – Dlaczego nie mogę wejść z psami na plażę? To jakiś absurd! – Taka jest decyzja władz miasta. Psy nie
________________ (one) znajdować się w miejscu, gdzie bawią się małe dzieci.
7. – Jak to, nie chcesz jechać z moimi rodzicami na wakacje? – Twoi rodzice ________________ (oni)
zrozumieć, że ich 40-letnia córka ma prawo jechać na wakacje tylko ze swoim mężem!
2
Proszę podpisać fotografie według wzoru.
0
wziąć parasol iść do fryzjera jechać pociągiem jechać metrem jeździć w kasku
używać kremu z filtrem
0. Powinna była wziąć parasol!
1. ________________________________________
2. ________________________________________
3. ________________________________________
4. ________________________________________
5. ________________________________________
199
Telegram: @polskigram
7.21 czasowniki modalne nieodmienne
czasownik
Należy się uczyć.
Funkcje modalne pełnią ponadto czasowniki defektywne (ułomne):
można warto wolno trzeba należy wypada
Czasowniki te nie mają postaci bezokolicznika i są nieodmienne.
Czy można
tutaj palić?
Przykłady zastosowania w czasie teraźniejszym:
Warto obejrzeć ten film, jest bardzo ciekawy.
Trzeba się dużo uczyć. = Należy się dużo uczyć.
Chciałbym być punktualny. Nie wypada się spóźniać.
Nie, tutaj nie
wolno palić.
W czasie przeszłym czasowniki te mają następującą budowę:
można było
W sali było głośno. Nie można było nic usłyszeć.
warto było
Warto było pójść na ten koncert. Był fantastyczny.
wolno było
Marcie nie wolno było jeść słodyczy.
trzeba było
Zapomnieliśmy kupić biletów. Trzeba było to zrobić wcześniej.
należało
Zapomnieliśmy kupić biletów. Należało to zrobić wcześniej.
wypadało
Przyszliśmy punktualnie. Nie wypadało się przecież spóźnić.
W czasie przyszłym czasowniki te mają następującą budowę:
można będzie
Kiedy można będzie się z tobą spotkać?
warto będzie
Program konferencji jest interesujący. Chyba warto będzie na nią pojechać.
trzeba będzie
Mieliśmy wczoraj odwiedzić rodziców. Trzeba będzie pójść do nich dzisiaj.
wolno będzie
Na razie masz trzy lata, ale kiedyś wolno ci będzie spacerować samemu.
należy
Mieliśmy wczoraj odwiedzić rodziców. Należy pójść do nich dzisiaj.
wypada
Mamy na dzisiaj zaproszenie na promocję książki. Nie wypada nie pójść.
W trybie przypuszczającym czasowniki te mają następującą postać:
można by
warto by
trzeba by
wolno by
można by było
warto by było
lub
trzeba by było
wolno by było
należałoby
wypadałoby
Czy nie można by tego zrobić lepiej?!
Jest sobota. Może warto by było pójść do teatru, a potem
do kawiarni.
Nie sprzątaliśmy domu cały tydzień. Trzeba by było wreszcie
posprzątać.
Moja przyjaciółka ma urodziny. Wypadałoby jej kupić ciekawy
prezent.
200
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić zdania za pomocą poniższych czasowników defektywnych.
można warto wolno trzeba należy wypada
można stąd zadzwonić?
0. Przepraszam, czy _________
1.
2.
3.
4.
5.
Proszę pani! Tutaj nie _______________ palić!
Mogą państwo odwiedzić chorego, ale _______________ włożyć na buty plastikowe ochraniacze.
Bilet _______________ skasować zaraz po wejściu do autobusu!
„Avatar” to bardzo ciekawy film i _______________ go zobaczyć w kinie 3D.
Nie _______________ iść do teatru w szortach i podkoszulku.
2
Proszę zaznaczyć prawidłową formę czasowników defektywnych.
Trzeba b‌yło wziąć parasol!
0. Mówiłam ci, że będzie padać deszcz! ____________
a. trzeba było b. trzeba będzie
1. Znowu jesteś niepunktualny! Ile razy mówiłam, że nie _____ się spóźniać na lekcje!
a. należy b. należałoby
2. W przyszłą niedzielę jesteśmy zaproszeni na kolację do Nowaków, _____ kupić kwiaty i wino.
a. wypadało b. wypadałoby
3. Za miesiąc są targi budowlane w Poznaniu. _____ pojechać.
a. Trzeba by było b. Trzeba było
4. Jak mogłeś się tak niegrzecznie zachować! _____ odpowiedzieć pani Kasi na pytania, a nie siedzieć i oglądać
telewizję!
a. Należy b. Należało
5. Słyszałaś, że od przyszłego roku nie _____ palić w restauracjach i pubach?
a. można by b. można będzie
6. Ten samochód jest dla nas za mały. _____ kupić większy.
a. Warto będzie b. Warto by było
7. Dzień dobry, jestem dziennikarzem z gazety studenckiej. Mam pytanie, czy ____ zrobić kilka zdjęć
uczestnikom konferencji?
a. wolno by b. wolno będzie
8. Jestem głodna. ____ zamówić pizzę, co ty na to?
a. Można by było b. Można będzie
9. Musisz zorganizować sobie trochę wolnego czasu w weekend. Zdecydowanie ____ pomalować łazienkę.
a. trzeba b. trzeba by
10. Hej, ja czytam ten magazyn! Dlaczego go zabierasz? ____ najpierw zapytać, nie uważasz?
a. Należałoby b. Należałoby było
201
Telegram: @polskigram
7.22 aspekt – wprowadzenie
czasownik
Chcę ci coś powiedzieć.
Większość polskich czasowników tworzy pary, np.: wracać-wrócić, powtarzać-powtórzyć, robić-zrobić, iść-pójść,
­mówić-powiedzieć.
Pierwszy czasownik jest niedokonany (imperfectivum) i oznacza czynność nieskończoną w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości (zob. 7.23, 7.24). Często towarzyszą mu określenia wskazujące na brak końca, fragmentaryczność lub powtarzalność, np.:
zawsze, często, rzadko, niekiedy, przez dwie godziny, co pięć lat, codziennie.
Drugi czasownik jest dokonany (perfectivum) i oznacza czynność skończoną w przeszłości lub przyszłości. Czasownik dokonany z natury nie może więc mieć czasu teraźniejszego.
Można wyodrębnić trzy grupy par aspektowych:
1. czasowniki sufiksalne
2. czasowniki prefiksalne
niedokonany
dokonany
niedokonany
dokonany
wracać
powtarzać
zamawiać
kupować
zamykać
klikać
wrócić
powtórzyć
zamówić
kupić
zamknąć
kliknąć
robić
czytać
pisać
sprzątać
pić
jeść
zrobić
przeczytać
napisać
posprzątać
wypić
zjeść
3. czasowniki supletywne (jest to grupa nieliczna)
niedokonany
dokonany
brać
mówić
kłaść
oglądać
widzieć
wziąć
powiedzieć
położyć
obejrzeć
zobaczyć
Lubię czytać
i pić kawę.
Czasowniki być i mieć mają tylko formy niedokonane.
Lubię wracać
do Krakowa.
202
Lubię oglądać
telewizję.
Telegram: @polskigram
1
Proszę wstawić odpowiednie czasowniki.
czytać Dostojewskiego. W wakacje mam zamiar ____________
przeczytać „Braci Karamazow”.
0. Lubię ________
(czytać / przeczytać)
1. Uwielbiam ______________ dla przyjaciół. W weekend planuję ______________ dla nich coś specjalnego.
(gotować / ugotować)
2. Muszę dzisiaj ______________ ostatnie pięć lekcji z angielskiego, bo jutro mamy test. Najbardziej nie lubię
______________ gramatyki. (powtarzać / powtórzyć)
3. Masz zamiar ______________ cały kubek kawy? Nie powinieneś _____________ kawy na noc! (pić / wypić)
4. Mogłabym _____________ twoje pierogi codziennie! Czy mogę ______________ jeszcze kilka? (jeść / zjeść)
5. Naprawdę umiesz ______________ na skrzypcach? Czy mógłbyś ______________ coś dla mnie?
(grać / zagrać)
2
Proszę podkreślić odpowiednią formę czasownika.
0. Jestem zmęczona, nie mam ochoty oglądać / obejrzeć teraz filmu.
1.
2.
3.
4.
5.
Czy mógłbyś myć / umyć naczynia po obiedzie?
Czy możesz kłaść / położyć moje okulary na stole?
Nie potrafię wybierać / wybrać prezentu dla taty na gwiazdkę. Może mi pomożesz?
Nie mogę widzieć / zobaczyć, co tu jest napisane. Proszę, przeczytaj mi!
To jest taka akcja charytatywna. Musisz po prostu jak najczęściej klikać / kliknąć na ten link.
3
Proszę uzupełnić dialogi podanymi niżej wyrażeniami.
często tym razem wreszcie kilka razy zwykle od razu jeszcze raz
co roku przez kilka lat w końcu nigdy długo szybko
częs‌to wracałam tędy do domu i nie wiedziałam, że to niebezpieczne miejsce!
0. Jestem zaskoczona! Ostatnio ______
1. – Słyszałam , że _________________ się przeprowadziłaś? – O tak! _________________ szukałam
odpowiedniego mieszkania i _________________ znalazłam!
2. – ________________ nie słyszałam piękniejszej muzyki. Kto to jest? – Muzyk z Irlandii. ________________
mieszkał w Edynburgu, potem wyprowadził się do Londynu i ________________ nagrał płytę.
3. – Co ci się stało? _________________ kupujesz książki przez internet, a teraz chcesz iść do księgarni?
– To prawda, ale muszę _________________ kupić jakiś prezent dla Oli.
4. – Nie ma mowy, nie pójdę z wami na kabaret. Widziałam już _________________ ten spektakl. – Ale zawsze
ci się podobał. Dlaczego nie chcesz obejrzeć go _________________ ?
5. – Masz jakiś pomysł na sylwestra? – _________________ spędzam sylwestra w górach, _________________
chcę pojechać w tropiki.
203
Telegram: @polskigram
7.23 aspekt a czas przeszły
czasownik
Przez godzinę czytałem książkę.
Zarówno czasownik niedokonany, jak i dokonany mają formy czasu przeszłego, np.:
wracać – wracałem, wracałeś…, wrócić – wróciłem, wróciłeś…
Czasownik niedokonany
Czasownik dokonany
Wczoraj przez dwie godziny czytałem książkę.
Wczoraj przeczytałem książkę.
Dzisiaj prawie przez cały dzień pisałam esej,
słuchałam muzyki i oglądałam film.
Dzisiaj wreszcie napisałam ten nudny esej
i obejrzałam ciekawy film.
W czasie wakacji prawie codziennie opalaliśmy się,
jedliśmy dużo owoców, a wieczorem rozmawialiśmy
ze znajomymi.
Ładnie się opaliłaś! Gdzie byłaś na wakacjach?
Wczoraj przez trzy godziny Maria sprzątała
mieszkanie.
Wczoraj Maria posprzątała mieszkanie.
Urządzaliśmy nowe mieszkanie przez ponad
miesiąc.
Urządziliśmy nowe mieszkanie. Kiedy nas
odwiedzicie?
Zwykle robiliśmy zakupy w Netto.
Wczoraj pierwszy raz zrobiliśmy zakupy
w Biedronce.
Agnieszka i Marek spotykali się prawie codziennie
po zajęciach.
Agnieszka i Marek spotkali się ostatni raz tydzień
temu.
Ania i Monika przygotowywały się wczoraj
do egzaminu.
Ania i Monika przygotowały się wczoraj
do egzaminu.
Wczoraj Marek posprzątał
mieszkanie.
Wczoraj zrobiliśmy zakupy
w Biedronce.
Ania i Monika przygotowywały się
wczoraj do egzaminu.
204
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić zdania za pomocą form dokonanych czasownika w czasie przeszłym.
wróciłem tramwajem.
0. Zwykle wracam do domu pieszo, ale wczoraj ___________
1.
2.
3.
4.
Często robię zakupy w małych sklepach, ale wczoraj ________________ zakupy w supermarkecie.
Normalnie nie zamykam okna na noc, ale wczoraj było bardzo zimno, więc ________________ .
Zawsze biorę prysznic rano, ale dzisiaj była awaria i nie ________________ prysznica.
Rzadko oglądam wiadomości, ale dzisiaj były informacje o kandydatach na prezydenta, więc
________________ .
5. Nigdy nie sprzątam w niedzielę, ale dzisiaj mam gości, więc ________________ rano.
6. Najczęściej zamawiam pizzę w restauracji na dole, ale dzisiaj ________________ makaron.
2
Proszę napisać zdania ponownie, zmieniając aspekt dokonany czasownika na niedokonany. Proszę użyć
poniższych wyrażeń.
często rzadko zwykle codziennie od czasu do czasu nigdy zawsze
0. Dzisiaj rano spotkałem na przystanku Karolinę.
Częs‌to spotykam na przystanku Karolinę.
_________________
Dziś rano spotkałem
na przystanku Karolinę.
1. Wczoraj wysłałam e-mail do rodziców.
_____________________________________________________
2. Rano zadzwoniłem do kilku klientów.
_____________________________________________________
3. Tym razem zapłaciłam za benzynę gotówką.
_____________________________________________________
4. Właśnie zaprosiliśmy znajomych na obiad.
_____________________________________________________
5. W zeszłym tygodniu odwiedziłam koleżankę w szpitalu.
_____________________________________________________
6. Tym razem zaparkowałem samochód pod blokiem.
_____________________________________________________
3
Proszę poprawić błędy w zdaniach.
1.
2.
3.
4.
5.
0. Często zjedliśmy obiad w tej restauracji.
Często jedliśmy obiad w tej restauracji.
Wczoraj wracałam do domu po północy.
Robiłeś dla mnie kawę?
Na urlopie codzienne opaliliśmy się.
W hotelu zwykle zamówiłem budzenie przez telefon.
Przepraszam, że nie oddawałem ci jeszcze książki.
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
205
Telegram: @polskigram
7.24 aspekt a czas przyszły
czasownik
Wieczorem zadzwonię do ciebie.
Zarówno czasowniki niedokonane, jak i dokonane mają czas przyszły.
Czasowniki niedokonane mają czas przyszły złożony (analityczny), wyrażany konstrukcją będę, będziesz…, np.:
będę pisać // pisał, będziemy pisać // pisali (zob. 7.12, 7.13).
Czasowniki dokonane mają końcówki typowe dla czasu teraźniejszego, np.: -am; -asz; -ę; -isz // -ysz (zob. 7.3–7.6).
Przykłady zastosowania:
Czas przyszły niedokonany
Cieszę się, że będziesz przez tydzień w Krakowie. Będziemy się codziennie spotykać.
To dobrze, że teraz mieszkasz w centrum. Będziemy się często odwiedzać.
Jutro babcia będzie gotowała pyszny obiad.
To miło, że przyjedziesz
do Polski. Będę dzwonił
do ciebie codziennie.
Marek będzie dzisiaj pisał nowy reportaż.
Maria powiedziała, że jutro będzie kończyła pisać artykuł.
Ojciec powiedział, że nie będzie rozmawiał o moich problemach.
Czas przyszły dokonany
Jutro zadzwonię do ciebie.
Spotkamy się w sobotę.
Dzisiaj jesteśmy zajęci, odwiedzimy cię dopiero w niedzielę.
Jutro babcia ugotuje pyszny obiad.
Maria powiedziała, że jutro skończy pisać artykuł.
Ojciec powiedział, że jutro porozmawia o moich problemach.
Marek napisze dziś nowy reportaż.
206
Telegram: @polskigram
1
Proszę utworzyć formy, dodając odpowiedni prefiks do czasowników.
Forma niedokonana
Forma dokonana
piszę
gotuję
piję
jem
czytam
robię
kąpię się
myję
napiszę
znauprzewy-
2
Proszę zmienić zdania według wzoru.
1.
2.
3.
4.
5.
0. Jutro przez cały dzień będę sprzątać.
Jutro posprzątam.
W weekend przez cały czas będę czytać książkę.
Wieczorem przez dwie godziny będę oglądać film.
W lecie przez tydzień będę malować mieszkanie.
W sobotę rano przez kilka godzin będę robić zakupy.
W przyszłym tygodniu codziennie wieczorem będę pisać referat.
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
3
Proszę uzupełnić dialogi, wpisując czasowniki w odpowiedniej formie.
z‌ostaniesz (ty – zostawać / zostać) szefową nowej sekcji?
0. – Czy to prawda, że w przyszłym tygodniu ____________
– Tak, dostałam awans!
1. – Co powiedział ojciec? – Powiedział, że jutro __________________ (on – pomagać / pomóc) mi naprawić
rower!
2. – Niestety od przyszłego tygodnia __________________ (my – wstawać / wstać) wcześniej. – Dlaczego?
– Bo w niedzielę czas __________________ (on – zmieniać / zmienić się) z zimowego na letni.
3. – Mamo, __________________ (ty – czytać / przeczytać) mi bajkę na dobranoc? – Dobrze, ale tylko jedną!
4. – Czy ma pan dyplom? – Jeszcze nie. Studia __________________ (ja – kończyć / skończyć) dopiero
w przyszłym roku, ale już teraz chciałbym pracować u was jako wolontariusz.
5. – Jeśli państwo nie __________________ (znajdować / znaleźć) hotelu, proszę zadzwonić pod ten numer.
– Och, dziękujemy.
6. – Masz bilety? – Nie, __________________ (my – kupować / kupić) na dworcu.
7. – Nikogo nie znam w Warszawie. Boję się tej przeprowadzki! – Nie martw się, __________________
(ja – odwiedzać / odwiedzić) cię w weekendy.
207
Telegram: @polskigram
7.25 czasowniki ruchu – wprowadzenie
czasownik
Idę do sklepu.
iść, jechać, lecieć, płynąć
Ruch pieszy wyrażany jest za pomocą czasownika iść, np.:
Dzisiaj nie idę na wykład, bo jestem chory.
John idzie teraz na zajęcia.
Czy wy też idziecie na uniwersytet?
iść
Ruch kołowy wyrażany jest za pomocą czasownika jechać, np.:
– Czym jedziecie dzisiaj do pracy – tramwajem czy autobusem?
– Wczoraj kupiliśmy samochód, więc jedziemy samochodem.
Jan i Maria jadą teraz pociągiem Intercity do Warszawy.
jechać
Ruch powietrzny wyrażany jest za pomocą czasownika lecieć, np.:
– Wieczorem lecimy samolotem z Warszawy do Lizbony.
– Jak długo leci ten samolot?
– Leci ponad cztery godziny.
Samolot z Zurychu do Johannesburga leci ponad piętnaście godzin. Jeszcze nigdy tak długo nie lecieliśmy.
Ania i Kasia jeszcze nigdy nie leciały balonem.
lecieć
Ruch (transport) wodny wyrażany jest za pomocą czasownika płynąć,
np.:
Prom z Wenecji na Korfu płynie prawie dwadzieścia cztery godziny.
Jan jeszcze nigdy nie płynął statkiem.
Płynęliśmy statkiem prawie cały dzień.
płynąć
208
Telegram: @polskigram
1
Proszę podpisać fotografie przy pomocy słów z ramki 1, 2 i 3.
0
1
2
3
iść, jechać, lecieć, płynąć
rower, sam, samolot, prom, pieszo,
taksówka
wycieczka, rzeka, rejs, Chiny,
lotnisko, szkoła
0. On idzie sam do szkoły
1.
2.
3.
4.
5.
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
2
Proszę ułożyć pytania z podanych wyrazów.
0. pociąg / jechać / dokąd / ten
Dokąd jedzie ten pociąg?
1. tramwaj / ten / jechać / czy / centrum / do
___________________________________________________________________ ?
2. ty / praca / dzisiaj / pieszo / iść / do
___________________________________________________________________ ?
3. chcieć / my / ty / z / Warszawa / nasz / jechać / samochód / do
___________________________________________________________________ ?
4. woleć / Anglia / prom / płynąć / jechać / ty / do / czy / tunel
___________________________________________________________________ ?
5. lecieć / długo / Kraków / Rzym / z / do / samolot / jak
___________________________________________________________________ ?
209
Telegram: @polskigram
7.26 czasowniki ruchu a aspekt
czasownik
W sobotę pójdziemy do kina.
Czasowniki ruchu mają następujące pary aspektowe:
Czasownik niedokonany
Czasownik dokonany
iść
jechać
lecieć
płynąć
pójść
pojechać
polecieć
popłynąć
Odmiana czasownika (po)jechać:
(ja)
(po)jadę
(my)
(po)jedziemy
(ty)
(po)jedziesz
(wy)
(po)jedziecie
(on/ona/ono)
(po)jedzie
(oni/one)
(po)jadą
Za tydzień też
pojedziemy na
wycieczkę rowerową.
W czasie przeszłym (oprócz czasownika iść – pójść – zob. 7.10) czasowniki te mają regularną postać, np.: pojechał, -a; poleciał, -a; popłynął, popłynęła.
Przykłady zastosowania:
Teraz idę do kina. Jutro też pójdę do kina.
Dzisiaj Jan i Maria jadą do pracy tramwajem, ale jutro pojadą nowym samochodem.
Teraz John płynie wodolotem, ale w drugą stronę popłynie statkiem.
Samolot z Warszawy do Lizbony leciał ponad cztery godziny.
Wczoraj, gdy szliśmy do kina, spotkaliśmy naszą koleżankę.
Tym razem Marek leci do Londynu tanimi liniami lotniczymi, ale następnym razem
poleci samolotem rejsowym.
Wczoraj poszliśmy do kina na dość ciekawy film.
Pociąg do Warszawy jechał ponad dwie i pół godziny.
Mariusz pojechał
do Gdańska.
Jechał pięć godzin.
Nasi rodzice polecieli na Ibizę.
Nasz prom płynął prawie całą noc.
Nasi rodzice popłynęli do Sztokholmu (zob. 7.27).
210
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić zdania za pomocą odpowiednich czasowników.
Dzieci szły do szkoły przez park.
0. iść / pójść
p‌oszły już do szkoły.
a. Dzieci ________
szły do szkoły przez park.
b. Dzieci ______
1. jechać / pojechać
a. Marty nie ma, __________________ na zakupy.
b. Marta __________________ na zakupy prawie godzinę, bo był korek.
2. płynąć / popłynąć
a. Naprawdę wolicie __________________ promem? Tunelem jest szybciej!
b. Adamscy są na wakacjach. __________________ jachtem na Korczulę.
3. lecieć / polecieć
a. (my) __________________ do Hawany 14 godzin, bo samolot miał międzylądowanie.
b. Michała nie ma. __________________ na kongres do Sydney.
4. iść / pójść
a. Dziewczyny już __________________ ? Chciałem je jeszcze o coś zapytać.
b. __________________ całą drogę pieszo? Przecież mogłaś wziąć taksówkę!
2
Proszę uzupełnić zdania formą dokonaną czasowników.
p‌ojedziemy pociągiem.
0. Jechaliśmy 7 godzin samochodem do Warszawy. Następnym razem ____________
1. Lecieliśmy do Londynu tanimi liniami. Następnym razem __________________ LOT-em.
2. Moi rodzice płynęli statkiem turystycznym po Adriatyku. W przyszłym roku __________________
na Karaiby.
3. Rok temu płynęłam tym jachtem ze znajomymi. Nigdy więcej nim nie __________________ .
4. Szłyśmy na uniwersytet na skróty. Następnym razem __________________ normalną drogą.
5. Jechałem dzisiaj do pracy rowerem, ale było zimno. Jutro na pewno __________________ samochodem.
3
Proszę poprawić błędy w wypowiedziach.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
0. Dzieci poszli do szkoły godzinę temu.
p‌oszły
________
W zeszłym tygodniu jedziemy na koncert do Katowic.
Jak długo popłynąłeś z New Castle do Amsterdamu?
Dziewczyny pojechali na zakupy do Galerii Centrum.
Roman dawno pójdzie już do domu.
Dlaczego nie polecicie z nami w rejs po jeziorze Wigry?
Pójdziesz ze mną na dwa dni do teatru?
Nie, już nie rób mi kawy, bo pójdziemy do domu! Dzięki za miły wieczór!
Będziesz pójść z nami na ten koncert?
________
________
________
________
________
________
________
________
211
Telegram: @polskigram
7.27 czasowniki ruchu – frequentativa
czasownik
Rzadko jeżdżę taksówką.
Specyficzną cechą czasowników ruchu jest trzecia (oprócz niedokonanej i dokonanej) forma frekwencyjna (częstotliwa).
Postaci frekwencyjnej używa się w celu wyrażenia powtarzalności, często z określeniami typu:
zawsze, często, niekiedy, rzadko, co miesiąc, (przez) cały dzień.
Czasowniki frekwencyjne mają więc trzyelementową strukturę.
Czasownik niedokonany
Czasownik dokonany
czasownik frekwencyjny
iść
jechać
lecieć
płynąć
pójść
pojechać
polecieć
popłynąć
chodzić
jeździć
latać
pływać
Odmiana czasowników frekwencyjnych w czasie teraźniejszym:
chodzić
jeździć
(ja)
chodzę
(my)
chodzimy
(ja)
jeżdżę
(my)
jeździmy
(ty)
chodzisz
(wy)
chodzicie
(ty)
jeździsz
(wy)
jeździcie
(on/ona/ono)
chodzi
(oni/one)
chodzą
(on/ona/ono)
jeździ
(oni/one)
jeżdżą
latać
pływać
(ja)
latam
(my)
latamy
(ja)
pływam
(my)
pływamy
(ty)
latasz
(wy)
latacie
(ty)
pływasz
(wy)
pływacie
(on/ona/ono)
lata
(oni/one)
latają
(on/ona/ono)
pływa
(oni/one)
pływają
W czasie przeszłym i trybie przypuszczającym czasowniki te mają regularną odmianę, np.: chodziłam, jeździłam,
latałyśmy, pływałyśmy, chodziłabym…
Przykłady zastosowania:
Zwykle chodzę do pracy pieszo, ale dzisiaj jadę tramwajem.
Nasz syn już umie chodzić.
Marek chodzi z Beatą.
Codziennie jeździłem do pracy tramwajem. Dzisiaj zaspałem, więc pojechałem taksówką.
Monika bardzo dobrze jeździ na nartach i na łyżwach.
Zawsze lataliśmy do Paryża samolotem. Tym razem pojechaliśmy samochodem.
Jan bardzo dobrze pływa.
Jan zawsze pływa kraulem, ale tym razem płynie delfinem.
212
Telegram: @polskigram
1
Proszę zaznaczyć prawidłową odpowiedź.
p‌oszedł dzisiaj pierwszy raz do przedszkola.
0. Mój syn ________
a. poszedł b. szedł c. chodził
1. Przez ostatnie dwa lata co trzy tygodnie ___________
do Warszawy.
a. jechałam b. pojechałam c. jeździłam
2. Od kwietnia ___________ z mężem do szkoły tańca.
Mój syn poszedł w tym roku do przedszkola.
a. pójdziemy b. będziemy chodzić c. będziemy szli
3. W tym roku pierwszy raz ___________ na narty do Włoch.
a. pojechaliśmy b. jechaliśmy c. jeździliśmy
4. W lutym jedziemy do Danii i mamy zamiar ___________ stamtąd promem do Norwegii.
a. płynąć b. pływać c. popłynąć
5. Mój ojciec jest pilotem, więc cała rodzina ___________ LOT-em za darmo.
a. leci b. lata c. poleci
6. Bardzo często ___________ liniami Alitalia do Włoch, a nawet do Hiszpanii i możemy je polecić.
a. polecieliśmy b. lecieliśmy c. lataliśmy
7. Widziałem ten wypadek, kiedy ___________ rano do pracy.
a. szedłem b. poszedłem c. chodziłem
2
Proszę wstawić odpowiednie wyrażenie.
często zawsze nigdy rzadko codziennie teraz długo nagle szybko
0. – Gdzie chcecie iść na kolację?
Częs‌to tam chodzimy, mają pyszne jedzenie.
– Może do tej węgierskiej restauracji? ________
1. – Dlaczego wczoraj poszliście tak ______________ do domu? Nawet nie mieliśmy czasu porozmawiać.
– Marta była zmęczona.
2. – Masz ochotę wybrać się z nami na Mazury na jacht? – Sama nie wiem, ______________ jeszcze nie
pływałam jachtem.
3. – Twoja córka jest bardzo szczupła! – Chce być primabaleriną. ______________ chodzi na zajęcia baletowe.
4. – Halo, Piotr? – Cześć! Zadzwonię do ciebie później. Jadę ______________ samochodem i nie mogę
rozmawiać.
5. – A może pojedziemy dzisiaj na inny basen? _____________ jeździmy do Aquaparku! – A co, nie lubisz
Aquaparku?
6. – Kacper jest chory. – Grypa? – Nie, wczoraj za _____________ pływał z kolegami w jeziorze i teraz ma
katar.
7. – Co się stało Jackowi? – Nie mam pojęcia! _____________ wstał i poszedł do domu.
8. – Macie już plany na wieczór? – Nie, my teraz _____________ gdzieś chodzimy. Wiesz, mamy małe dziecko.
213
Telegram: @polskigram
7.28 czasownik
czasownik
Czytam i powtarzam.
podsumowanie
I. Czas teraźniejszy i przyszły dokonany
bezokolicznik
I.
A. -ać
czytać
B. -eć*
rozumieć
II.
A. -ować
pracować
B. -i,-y,-u
pić, żyć, czuć
C. -(n)ąć
lp. 1. os.
2. os.
3. os.
lm. 1. os.
2. os.
3. os.
-am
-asz
-a
-amy
-acie
-ają
czytam
czytasz
czyta
czytamy
czytacie
czytają
rozumiem
rozumiesz
rozumie
rozumiemy
rozumiecie
rozumieją
-ę
-esz
-e
-emy
-ecie
-ą
pracuję
pracujesz
pracuje
pracujemy
pracujecie
pracują
piję
pijesz
pije
pijemy
pijecie
piją
płynę
płyniesz
płynie
płyniemy
płyniecie
płyną
D. -ąć
zacząć
E. -awać
sprzedawać
F. -iwać/-ywać
pokazywać
III.
A. -ić
chwalić
B. -yć
liczyć
zacznę
zaczniesz
zacznie
zaczniemy
zaczniecie
zaczną
sprzedaję
sprzedajesz
sprzedaje
sprzedajemy
sprzedajecie
sprzedają
pokazuję
pokazujesz
pokazuje
pokazujemy
pokazujecie
pokazują
-ę
-isz/-ysz
-i/-y
-imy/-ymy
-icie/-ycie
-ą
chwalę
chwalisz
chwali
chwalimy
chwalicie
chwalą
liczę
liczysz
liczy
liczymy
liczycie
liczą
* koniugację I. B
tworzą tylko
trzy czasowniki:
rozumieć, umieć,
śmieć
II. Czas przeszły dokonany i niedokonany
bezokolicznik
A. (nie: -eć, -(n)ąć)
czytać
B. -eć
myśleć
lp. 3. os. m.
ż.
n.
lm. 3. os. m.o.
n.m.o.
czytał
czytała
czytało
czytali
czytały
myślał
myślała
myślało
myśleli
myślały
C. -(n)ąć
płynął,
płynęła,
płynęło,
płynęli,
płynęły,
zaczął
zaczęła
zaczęło
zaczęli
zaczęły
Liczba mnoga
Liczba pojedyncza
1.
2.
3.
RODZAJ MĘSKI
RODZAJ ŻEŃSKI
RODZAJ NIJAKI
m.O.
N.M.O.
czytałem
czytałeś
czytał
czytałam
czytałaś
czytała
–
–
czytało
czytaliśmy
czytaliście
czytali
czytałyśmy
czytałyście
czytały
III. Czas przyszły niedokonany
Liczba pojedyncza
1.
będę
2.
będziesz
3.
będzie
bezokolicznik, np.:
czytać
lub
3. os. lp. cz. przeszły
np.: czytał, -a, -o
Liczba mnoga
będziemy
będziecie
będą
1. bezokolicznik, np.:
czytać
lub
2. 3. os. lm. cz. przeszły,
np.: czytali, czytały
214
Telegram: @polskigram
1
Proszę zastosować właściwą formę czasu teraźniejszego.
kupuje (kupować) świeże pieczywo.
0. Babcia codziennie ________
1.
2.
3.
4.
Mariusz _______________ (studiować) medycynę.
Babcia codziennie kupuje świeże pieczywo.
Codziennie rano _______________ (ja, pić) kawę.
Maria _______________ (marzyć) o wakacjach w Portugalii.
Wieczorem nasze dzieci zwykle _______________ (czytać) książki lub _______________ (grać)
na komputerze.
5. W niedzielę zawsze _______________ (my, odwiedzać) babcię.
6. Kiedy zazwyczaj _______________ (wy, sprzątać) mieszkanie?
7. Dokąd (gdzie) _______________ (ty, wybierać się) na urlop?
2
Proszę zastosować właściwą formę czasu przeszłego.
kupiliśmy (my, kupić) nowy telefon.
0. Wczoraj ____________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
O której wczoraj _______________ (wy, wrócić) do domu?
Wczoraj kupiliśmy nowy telefon.
Jan _______________ (być) w tym roku w Alpach.
Anna i Maria _______________ (mieć) wczoraj dużo obowiązków.
Piotr i Robert _______________ (zająć) pierwsze miejsce w zawodach sportowych.
_______________ (ja, zapomnieć) wyłączyć żelazko, muszę wrócić do domu.
Jan _______________ (zdziwić się), gdy _______________ (dowiedzieć się), że _______________
(nie zdać) egzaminu.
7. Wczoraj przez cały wieczór _______________ (my, przygotowywać się) do egzaminu.
3
Proszę zastosować właściwą formę czasu przyszłego.
będziesz robić / będziesz robił / będziesz robiła (ty, robić)?
0. Co jutro ____________________________________________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Wieczorem _________________________ (my, słuchać) muzyki.
Jeśli _________________________ (ty, nie uczyć się), nie zdasz egzaminu.
Jan _________________________ (pracować) w renomowanej firmie.
Babcia w tym roku _________________________ (remontować) mieszkanie, chcemy jej pomóc.
Wkrótce _________________________ (my, mieć) nowy samochód.
Jutro po południu _________________________ (ja, pisać) esej.
Co jutro
będziesz robiła?
Kiedy znów _________________________ (ty, być) w Krakowie?
215
Telegram: @polskigram
7.29 czasownik
czasownik – podsumowanie
podsumowanie (cd.)
7.26.
czasownik
Wieczorem zjemy dobrą kolację.
???
IV. Tryb przypuszczający (czasownik dokonany i niedokonany), zob. II
bezokolicznik
A. (nie: -eć, -(n)ąć)
B. -eć
C. -(n)ąć
lp. 3. os. m.
ż.
n.
lm. 3. os. m.o.
n.m.o.
czytałby
czytałaby
czytałoby
czytaliby
czytałyby
myślałby
myślałaby
myślałoby
myśleliby
myślałyby
płynąłby,
płynęłaby,
płynęłoby,
płynęliby,
płynęłyby,
zacząłby
zaczęłaby
zaczęłoby
zaczęliby
zaczęłyby
Liczba mnoga
Liczba pojedyncza
1.
2.
3.
R. MĘSKI
R. ŻEŃSKI
R. NIJAKI
m.O.
N.M.O.
czytałbym
czytałbyś
czytałby
czytałabym
czytałabyś
czytałaby
–
–
czytałoby
czytalibyśmy
czytalibyście
czytaliby
czytałybyśmy
czytałybyśmy
czytałyby
V. Tryb rozkazujący (czasownik dokonany i niedokonany), zob. I
typ koniugacji
bezokolicznik
I czytać
czytaj-ą
II i III pracować, chwalić
pracuj-esz chwal-isz
lp. 1. os.
2. os.
3. os.
lm. 1. os.
2. os.
3. os.
–
czytaj
niech czyta
czytajmy
czytajcie
niech czytają
– –
pracuj chwal
niech pracuje niech chwali
pracujmy chwalmy
pracujcie chwalcie
niech pracują niech chwalą
VI. Wybrane czasowniki nieregularne w czasie teraźniejszym i przyszłym
bezokolicznik
iść
pójść
(po)jechać
(z)jeść
dać
lp. 1. os.
2. os.
3. os
lm. 1. os.
2. os.
3. os.
idę
idziesz
idzie
idziemy
idziecie
idą
pójdę
pójdziesz
pójdzie
pójdziemy
pójdziecie
pójdą
(po)jadę
(po)jedziesz
(po)jedzie
(po)jedziemy
(po)jedziecie
(po)jadą
(z)jem
(z)jesz
(z)je
(z)jemy
(z)jecie
(z)jedzą
dam
dasz
da
damy
dacie
dadzą
VII. Wybrane czasowniki nieregularne w czasie przeszłym, zob. II
bezokolicznik
lp. 3. os. m.
ż.
n.
lm. 3. os. m.o.
n.m.o.
iść-pójść
szedł
szła
szło
szli
szły
poszedł
poszła
poszło
poszli
poszły
(z)jeść
móc / pomóc
(u)piec
(z)jadł
(z)jadła
(z)jadło
(z)jedli
(z)jadły
mógł
mogła
mogło
mogli
mogły
(u)piekł
(u)piekła
(u)piekło
(u)piekli
(u)piekły
216
Telegram: @polskigram
1
Proszę zastosować właściwą formę trybu rozkazującego.
0. Otwórz okno.
Nie otwieraj okna.
1. Zrób zakupy.
Nie ___________________________________ .
2. Wyłączcie telewizor.
Nie ___________________________________ .
3. Zaproś Agnieszkę na kolację.
Nie ___________________________________ .
4. Zadzwoń do mnie wieczorem.
Nie ___________________________________ .
5. Powiedz mi, gdzie wczoraj byłeś.
Nie ___________________________________ .
6. Zamów mi czarną kawę.
Nie ___________________________________ .
7. Zdejmij okulary.
Nie ___________________________________ .
2
Proszę zastosować właściwą formę trybu przypuszczającego.
Kupilib‌yśmy (my, kupić) nowe mieszkanie, ale nie chcemy brać kredytu.
0. ______________
1. _________________________ (my, wyjechać) na Wyspy Kanaryjskie,
ale nie mamy urlopu.
2. Marek _________________________ (chcieć) studiować medycynę.
3. Czy _________________________ (ty, móc) nas odwiedzić w weekend?
4. Może _________________________ (my, pójść) w niedzielę na nową wystawę?
5. Chętnie _________________________ (my, spotkać się) z wami, ale nie mamy czasu.
6. Może _________________________ (wy, odwiedzić) wieczorem rodziców?
7. Czy _________________________ (ty, mieć) czas w sobotę, żeby się ze mną spotkać?
3
Proszę zastosować odpowiednią formę czasownika.
będę się ucz‌ył / ucz‌yła . (ja, uczyć się, nauczyć się)
0. Jutro przez cały dzień _______________________
p‌osprzątam mieszkanie. (ja, sprzątać, posprzątać)
Jutro rano _____________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Jutro _________________________ rodziców. (my, odwiedzać, odwiedzić)
_________________________ w sobotę. (my, spotykać się, spotkać się)
Tato, kiedy mi _________________________ nowy komputer? (kupować, kupić)
Kiedy _________________________ na stałe do Polski? (wy, wracać, wrócić)
_________________________ do ciebie o 10.00 wieczorem. (ja, dzwonić, zadzwonić)
Już za rok _________________________ studia. (my, kończyć, skończyć)
Jutro ci _________________________ , kiedy znów przyjadę do Polski. (mówić, powiedzieć)
217
Telegram: @polskigram
8.1 pytania rozstrzygające
składnia
Czy Ania jest twoją przyjaciółką?
Na pytania rozstrzygające, np. „Czy jutro się spotkamy?”, odpowiadamy tak lub nie (niestety).
– Czy masz jutro czas?
– Tak, mam jutro czas.
– Czy ten przystojny pan to twój mąż?
– Niestety nie, ten przystojny pan jest mężem mojej koleżanki.
– Czy ta miła kobieta jest twoją żoną?
– Tak, oczywiście, ona jest moją żoną.
– Czy to miejsce jest wolne?
– Niestety nie. Jest zajęte. Czekam na kogoś.
– Czy ci chłopcy są twoimi kolegami?
– Tak, oczywiście – to są Robert i Mike.
– Czy możemy się jutro spotkać?
– Przykro mi, ale nie.
– Czy Ania i Monika dobrze się uczą?
– Niestety nie wiem. Nie umiem odpowiedzieć na to pytanie.
Czy masz czas
w niedzielę?
Czy Robert i Mike
są zdolnymi
studentami?
Nie, w niedzielę
jestem zajęta.
Tak, to są bardzo
zdolni studenci.
Czy te dziewczyny są
twoimi koleżankami?
Tak, to są moje
koleżanki.
218
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić wypowiedzi
osób na rysunkach.
0
Masz jutro czas?
(nie) Nie, nie mam
jutro czasu.
Zatańczysz?
Czy to jest twój pies?
1
2
(nie)
_________________
_________________
(nie)
_________________
_________________
Napijesz się kawy?
Czy może pan nam
zrobić zdjęcie?
4
3
(tak)
_________________
_________________
2
Proszę odpowiedzieć na pytania według wzoru.
0. Czy masz czas jutro wieczorem?
Tak, mam czas jutro wieczorem.
Nie, nie mam czasu jutro wieczorem.
1. Czy znasz język francuski?
Tak, ___________________________________
Nie, ___________________________________
2. Czy nadal mieszkasz we Wrocławiu?
Tak, nadal ______________________________
Nie, już _ _______________________________
(tak)
_________________
_________________
3. Czy możesz pożyczyć mi tę książkę?
Tak, ___________________________________
Nie, ___________________________________
4. Czy są jeszcze bilety na koncert?
Tak, ___________________________________
Niestety, ________________________________
5. Czy możesz pomóc mi przetłumaczyć ten tekst?
Tak, oczywiście __________________________
Przykro mi, _____________________________
3
Proszę ułożyć pytania do poniższych odpowiedzi.
0. Czy będziesz jutro na spotkaniu? Nie, nie będzie mnie jutro na spotkaniu.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
________________________________ ? Nie, nie biorę urlopu w połowie lipca.
________________________________ ? Nie, nie napisałam jeszcze raportu.
________________________________ ? Nie, nie było nas na konferencji.
________________________________ ? Nie, nie będzie mnie jutro w firmie.
________________________________ ? Nie, nie znam lepszej restauracji w tym mieście.
________________________________ ? Oczywiście, że cię odwiedzę w Warszawie.
________________________________ ? Tak, to moi synowie.
________________________________ ? Tak, na pewno przyjdziemy na imprezę.
219
Telegram: @polskigram
8.2 konstrukcje temporalne
składnia
Trzy lata temu byłam w Paryżu.
Typy zdań pytających 1
1. odnoszące się do przyszłości
za + biernik
– Kiedy do nas przyjedziesz?
– Chyba za dwa tygodnie. Teraz jestem zajęta.
Kiedy do nas
przyjedziesz?
– Kiedy będzie przerwa?
– Już za pięć minut.
– Mówiłaś, że chcesz zmienić pracę. Kiedy to zrobisz?
– Chyba za rok. Teraz chcę skończyć jeszcze projekt.
– Kiedy skończysz studia?
– Dopiero zacząłem, a więc za trzy lata.
Chyba za dwa
tygodnie. Teraz
jestem zajęta.
2. odnoszące się do przeszłości
określenie czasu + temu
– Kiedy ostatnio byłaś w kinie?
– Tydzień temu.
– A ty?
– Chyba trzy dni temu.
Nie wiedziałam,
że byłaś w Wenecji.
Kiedy wróciłaś?
– Kiedy skończyłaś studia?
– Dwa lata temu.
– A ty?
– Pięć lat temu.
– Nie wiedziałam, że byłeś w Wenecji. Kiedy wróciłeś?
– Już dwa tygodnie temu.
Już dwa tygodnie
temu.
220
Telegram: @polskigram
1
Proszę podkreślić poprawną formę.
dwa tygodnie
0. Za _______________
jadę na urlop.
a. dwa tygodnie
b. dwoma tygodniami
c. dwóch tygodni
1. Za _______________
skończę studia.
a. kilku miesiącach
b. kilku miesiącami
c. kilka miesięcy
2. Mój kontrakt kończy się
za _______________ .
a. dwóm latom
b. dwa lata
c. dwóch lat
3. Za _______________
jedziemy w góry.
a. dwa dni
b. dwoma dniami
c. dwóch dni
4. Dziecko urodzi się
za _______________ .
a. pięć tygodni
b. pięciu tygodni
c. pięciu tygodniami
5. Mam nadzieję, że za
_______________ dostanę awans.
a. kilku latach
b. kilka lat
c. kilku lat
2
Proszę wstawić odpowiednie wyrażenie czasowe.
wczoraj kilka dni temu przedwczoraj rok temu tydzień temu
miesiąc temu kilka lat temu
1. Poniedziałek, 21 marca 2023 r.
Wcz‌oraj (w niedzielę) padał deszcz i cały dzień spędziliśmy w domu, ale
Weekend minął tak szybko. __________
__________________ (w sobotę) była piękna pogoda. Poszliśmy do parku i na lody. Wiosna! Trudno uwierzyć,
że jeszcze __________________ (w lutym) na ulicach leżał śnieg. A _________________ (w marcu 2022 r.) o tej
porze byliśmy na nartach.
2. Wtorek, 12 lipca 2023 r.
_________________ (w piątek) wróciliśmy z wakacji. Wcale nie chce mi się pracować. Jeszcze
_________________ (we wtorek 5 lipca) leżałam na plaży i kąpałam się w ciepłym morzu. Dzieci uwielbiają
Bułgarię. Pierwszy raz pojechaliśmy tam _________________ (w lipcu 2016 r.) i od tamtej pory zawsze
spędzamy dwa tygodnie na Morzem Czarnym.
3
Proszę poprawić błędy w zdaniach, jeśli jest to konieczne.
pięć minut temu
0. – Przepraszam, o której zaczyna się spektakl? – Zaczął się za pięć minut. _ __________________________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Pospiesz się! Pociąg odjeżdża kilka minut temu! _ _______________________________________________
– Masz czas w ten weekend? – Nie bardzo. Za kilka dni temu mam ostatni egzamin. ____________________
– Kiedy się przeprowadzacie? – Pięć tygodni temu. Już się zaczęłam pakować. _________________________
– Byłaś w Chinach? Kiedy? – Oj, już za kilka lat. Byłam jeszcze studentką. ____________________________
Miesiąc temu będę już na wakacjach! _________________________________________________________
– Rozmawiałaś już z szefem? – Tak, pojutrze. ___________________________________________________
221
Telegram: @polskigram
8.3 konstrukcje temporalne
składnia
Czytałem ciekawą książkę (przez) całą noc.
Typy zdań pytających 2
Jak długo się
wczoraj uczyłaś?
1. Pytanie o czas trwania czynności
przez + biernik
– Jak długo się wczoraj uczyłaś?
– Uczyłam się (przez) dwie godziny.
– Jak długo uczyłeś się języka angielskiego?
– Uczyłem się (przez) osiem lat.
– Jak długo będziesz się dzisiaj uczyła?
– Nie wiem, ale chyba (przez) cały wieczór.
Uczyłam się (przez)
dwie godziny.
2. Pytanie o dzień tygodnia i święta
w + biernik
Kiedy masz wykład
z socjologii?
– Kiedy masz wykład z socjologii?
– W poniedziałek.
– Kiedy macie wolny czas?
– Dopiero w sobotę i w niedzielę, a więc w weekend.
– Kiedy się poznaliście?
– W Nowy Rok.
W poniedziałek.
– Kiedy odwiedzisz swoich rodziców?
– W Boże Narodzenie. Wcześniej nie mogę.
3. Pytania o miesiąc i rok
w + miejscownik
Kiedy zaczynacie
pierwsze zajęcia?
– Kiedy zaczynacie pierwsze zajęcia?
– W październiku.
– A wy?
– Już we wrześniu.
A wy?
Już we wrześniu.
– Kiedy się urodziła twoja siostra?
– W tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym czwartym roku.
– A twój brat?
– Jest o rok starszy. Urodził się w tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym trzecim roku.
Uwaga
W dużych ciągach liczbowych odmieniają się tylko dwa ostatnie elementy.
222
Telegram: @polskigram
W październiku.
1
Proszę zmienić zdania według wzoru.
0. Rozmawiałam przez telefon od 19.00 do 21.00.
Rozmawiałam przez telefon przez dwie godziny.
1. Mieszkaliśmy na tej ulicy od 1999 do 2009 r.
______________________________________
2. Sprzątałam mieszkanie od rana do wieczora.
______________________________________
3. Ola chodziła na lekcje muzyki od września do grudnia.
______________________________________
4. Byliśmy na wakacjach od 10 do 25 sierpnia.
______________________________________
5. Uczę się włoskiego trzy razy w tygodniu od 13.00 do 14.00. ______________________________________
6. Pracowałam w tej firmie od czerwca 2007 do stycznia 2009 r. ______________________________________
7. Ćwiczę jogę codziennie od 6.30 do 7.00.
______________________________________
8. Graliśmy w karty od 19.00 do 23.00.
______________________________________
9. Rozmawialiśmy tylko od 9.50 do 9.54.
______________________________________
10. Oglądali film od 20.00 do 22.00.
______________________________________
2
Proszę uzupełnić zgodnie z podanym przykładem.
Boże Narodzenie sylwester święta Wielkanoc weekend wakacje
w Boże Narodz‌enie (25, 26 grudnia) będziemy w górach.
0. – Jakie macie plany na święta? – W tym roku ____________________
1. – Przyjedziesz do nas w sobotę na kolację? – Niestety, nie będzie mnie _________________
(sobota, niedziela).
2. – Jedziesz z nami w lipcu nad morze? – Niestety w tym roku nie mam urlopu __________________
(lipiec, sierpień).
3. – Organizujemy __________________ (31 grudnia) domową imprezę. Będziecie? – Jasne! Nie mieliśmy
żadnych planów.
4. – Podobno byłaś chora __________________ (25, 26 grudnia)? – Niestety! Miałam grypę.
5. – Przyjedziecie w kwietniu na święta? – Tym razem nie, mamo. Jacek pracuje __________________
(Wielka Niedziela). Ma dyżur w szpitalu.
3
Proszę ułożyć zdania z podanych wyrazów.
1.
2.
3.
4.
5.
0. wrzesień /szkoła / dzieci / iść
We wrześniu dzieci idą do szkoły.
środa / iść / my / mecz / po południu
grudzień / jechać / my / narty
niedziela / być / my / basen
czerwiec / ja / urodzić się
czwartek / ja / spotkać / Piotrek / klub
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
223
Telegram: @polskigram
8.4 konstrukcje temporalne
składnia
Przyjdę do was na chwilę.
Typy zdań pytających 3
1. Pytanie o dzień, miesiąc i rok
dopełniacz, miejscownik
– Kiedy się urodziłeś?
– Urodziłem się dwudziestego pierwszego października tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego pierwszego roku (zob. 6.3).
Od kiedy tutaj
pracujesz?
2. Pytanie o początek czynności
od + dopełniacz
– Od kiedy tutaj pracujesz?
– Od miesiąca.
– Od kiedy jesteś w Krakowie?
– Od wtorku.
3. Pytanie o koniec czynności
Od miesiąca.
do + dopełniacz
– Do kiedy będziesz w Warszawie?
– Do niedzieli.
– Do kiedy pracujesz?
– Tylko do czwartku, ale w niedzielę muszę iść na cztery godziny do pracy.
4. Pytanie o czas trwania czynności
na + biernik
– Na jak długo wyjeżdżasz do Londynu?
– Tylko na weekend.
– Na jak długo idziesz do pracy?
– Tylko na dwie godziny.
– Na jak długo do nas przyjedziesz?
– Niestety, tylko na chwilę. Jestem bardzo zajęta.
Tylko na dwie
godziny.
224
Telegram: @polskigram
Na jak długo
idziesz do pracy?
1
Proszę zaznaczyć poprawną formę rzeczownika.
Od kiedy jesteś
w Krakowie?
0. Od kiedy jesteś w Krakowie?
a. od wtorku b. we wtorek c. do wtorku
1. Kiedy możesz przyjść mi pomóc?
a. za tydzień b. na tydzień c. w tydzień
2. Do kiedy masz oddać tę książkę?
a. od pierwszego czerwca b. do pierwszego czerwca c. pierwszego czerwca
3. Na kiedy jesteś umówiona z adwokatem?
a. w czwartek b. na czwartek c. do czwartku
4. Kiedy zaczynasz nową pracę?
a. do przyszłego tygodnia b. w przyszłym tygodniu c. przyszły tydzień
5. Od kiedy wiesz o tej sprawie?
a. od przedwczoraj b. do przedwczoraj c. przedwczoraj
6. Na jak długo jedziesz na urlop?
a. na dwa tygodnie b. dwie tygodnie c. do dwóch tygodni
7. Do kiedy masz oddać projekt?
a. w sobotę rano b. od soboty rano c. do soboty rano
Od wtorku.
2
Proszę ułożyć pytania do podanych zdań.
Kiedy masz urodziny? Urodziny mam 17 lipca.
0. _______________________
1.
2.
3.
4.
5.
_______________________________ ? Przyjechaliśmy tylko na weekend.
_______________________________ ? Nie pracuję w tym banku już od roku.
_______________________________ ? Wyjeżdżamy do Anglii na trzy lata.
_______________________________ ? Paweł musi zostać w Warszawie do następnego tygodnia.
_______________________________ ? Musi pani oddać książkę do końca kwietnia.
3
Proszę uzupełnić zdania według wzoru.
Od kiedy się spotykacie?
0. _____
1. Znowu wczoraj siedziałaś w biurze _____ późna?
2. _____ kiedy mogę odebrać list polecony?
3. Czy już wiesz, _____ kiedy musicie przygotować
tę prezentację?
4. _____ kiedy wiesz, że mama jest chora?
5. _____ kiedy masz zamiar siedzieć
przed komputerem?
225
Telegram: @polskigram
8.5 konstrukcje temporalne
składnia
Codziennie uprawiam sport.
Typy zdań pytających 4
1. Konstrukcja
Jak często wyjeżdżacie
z Krakowa?
co + mianownik lub biernik
– Jak często macie zajęcia z języka polskiego?
– Codziennie (co dzień) oprócz weekendu.
– Jak często chodzisz do kina?
– Prawie co tydzień, szczególnie w soboty.
– Jak często wyjeżdżacie z Krakowa?
– Praktycznie co dwa tygodnie.
2. Konstrukcja
Praktycznie
co dwa tygodnie.
Jak często
robicie zakupy?
raz, dwa razy + w + miejscownik
– Jak często spotykacie się z całą rodziną?
– Niestety, dość rzadko. Tylko raz w roku.
– Jak często dzwonisz do rodziców?
– Może raz-dwa razy w miesiącu.
– Tak rzadko?
– Tak, ale oni dzwonią do mnie co dwa dni.
– Jak często robicie zakupy?
– Najczęściej raz w tygodniu, czasem dwa razy w tygodniu.
3. Konstrukcja
na + biernik
Najczęściej raz w tygodniu,
czasem dwa razy w tygodniu.
Czy wyjeżdżacie gdzieś
na weekend?
– Czy wyjeżdżacie gdzieś na weekend?
– Niestety nie. Zostajemy w domu.
– Czy macie jakieś plany na Nowy Rok?
– Tak, spotykamy się z rodziną.
– Czy jedziecie gdzieś na święta?
– Na jakie święta?
– Na Boże Narodzenie.
– Jedziemy do dziadków.
Niestety nie.
Zostajemy w domu.
226
Telegram: @polskigram
1
Proszę zamienić zdania, używając konstrukcji co + mianownik lub biernik.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
0. Jak często bierzesz tabletki na ból gardła? (co 240 minut)
Co cztery godziny.
Jak często musisz brać antybiotyk? (o 8.00, a potem o 20.00)
Jak często jest serwis informacyjny w telewizji TVN24? (co kwadrans)
Jak często jeździsz na wakacje? (zawsze w sierpniu)
Jak często chodzisz do dentysty? (co 6 miesięcy)
Jak często robisz manicure? (co 21 dni)
Jak często chodzisz do fryzjera? (co 90 dni)
Jak często myjesz okna? (co 6 tygodni)
Jak często zmieniasz samochód? (co 36–48 mięsiecy)
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
_____________________________
______________________________
______________________________
2
Proszę uzupełnić zdania, wpisując odpowiednie wyrażenia.
raz na pół roku raz w roku dwa razy w tygodniu dwa razy w roku
raz w miesiącu dwa razy w miesiącu
0. – I jak moje wyniki, panie doktorze?
– Całkiem dobrze, ale musi je pan powtarzać co sześć miesięcy / raz na pół roku.
1. – Jak często latasz samolotem? – ________________________ / co sześć miesięcy.
2. – Często jeździsz pociągiem? – Bardzo często, ________________________ / co dwa tygodnie.
3. – Masz dobry kontakt z siostrą? – Tak, chociaż spotykamy się tylko ________________________ / na święta
Bożego Narodzenia.
4. – Jak często masz lekcje hiszpańskiego? – ________________________ / we wtorki i w czwartki.
5. – Jak często myjesz samochód? – ________________________ / co miesiąc… To zależy od pogody.
3
Proszę zamienić zdania według wzoru.
Boże Narodzenie Wielkanoc sylwester wakacje urlop urodziny weekend
1.
2.
3.
4.
5.
6.
0. 25 i 26 grudnia będziemy w górach.
Jedziemy w góry na Boże Narodzenie.
W lipcu będziemy nad morzem.
W sobotę i niedzielę będę na wsi.
31 grudnia moi znajomi będą w Rzymie.
W lipcu i sierpniu dzieci będą u dziadków.
Od Wielkiego Piątku do Wielkiej Niedzieli będziemy u siostry.
17 czerwca będę w najlepszej restauracji.
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
227
Telegram: @polskigram
8.6 typy zdań pytających
składnia
O co pytałaś?
1. Pytanie z przyimkiem
przyimek + pytanie przypadka
Na kogo czekasz?
– Na kogo czekasz?
– Czekam na Kasię. Zaraz skończy zajęcia.
– Na co czekacie?
– Na autobus. Powinien przyjechać za dwie minuty.
– Wiesz, Maria nie może bez niego żyć.
– To znaczy bez kogo?
– No, bez Dawida.
Czekam na Kasię.
Zaraz skończy
zajęcia.
– Przez ciebie spóźniłam się do szkoły!
– Przez kogo?! Przeze mnie?! Chyba żartujesz?!
– Jan zakochał się w Agnieszce.
– W kim? W Agnieszce? Nie wierzę.
2. Inne typy pytań
– Gdzie mieszkasz?
– Mieszkam w akademiku.
– A ty?
– Mieszkam w wynajętym mieszkaniu.
Gdzie mieszkasz?
Mieszkam
w akademiku.
– Gdzie (dokąd) idziecie?
– Idziemy do kina na film.
– Gdzie (dokąd) jedziecie?
– Jedziemy na wakacje do Hiszpanii.
A ty?
– Skąd wracasz?
– Wracam z teatru.
– Skąd jesteś?
– Jestem z Lizbony, z Portugalii.
– A ty?
– Jestem z Sewilli, z Hiszpanii.
228
Telegram: @polskigram
Mieszkam
w wynajętym
mieszkaniu.
1
Proszę uzupełnić zdania według wzoru.
Na kogo czekasz? – Na Mariusza, widziałaś go może?
0. – _________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
– _________________ są te kwiaty? – Dla mojej żony, dzisiaj ma urodziny.
– _________________ pytał ten człowiek? – O dyrektora, chce się z nim spotkać.
– _________________ rozmawiacie? – O tobie.
– _________________ czym teraz pracujecie? – Nad projektem kampanii reklamowej nowego jogurtu.
– _________________ myślisz? – Przepraszam, cały czas myślę o tym wczorajszym spotkaniu.
– _________________ czekasz, na tramwaj czy autobus? – Czekam na autobus.
– _________________używasz oregano? – Zwykle używam oregano do mięsa.
– _________________ idziesz na bal maturalny? – Z moim nowym chłopakiem.
2
Proszę ułożyć pytania według wzoru.
Gdzie mieszk‌asz? Mieszkam na ulicy Puławskiej.
0. __________________
1.
2.
3.
4.
5.
_________________________________ ? Jestem z Richmond, z północnej Anglii.
_________________________________ ? Jedziemy do naszej dalekiej rodziny.
_________________________________ ? Będziemy nocować w hotelu.
_________________________________ ? Znam go jeszcze ze studiów.
_________________________________ ? Wysyłam tę paczkę do mojego brata.
3
Proszę ułożyć pytania według wzoru.
0. Idziemy do kina 1 na film 2 z Penelope Cruz 3.
1) Dokąd idziecie?
2) Na co idziecie do kina?
3) Z kim jest ten film?
1. Mieszkam z rodzicami 1 w nowym 2 domu na ulicy
Jodłowej 3.
1) ______________________________________
2) ______________________________________
3) ______________________________________
2. Zaprosiłem Iwonę 1 na obiad 2 do restauracji 3.
1) ______________________________________
2) ______________________________________
3) ______________________________________
3. Rozmawialiśmy z szefem 1 o nowej ofercie 2
dla naszych klientów 3.
1) ______________________________________
2) ______________________________________
3) ______________________________________
4. Przedszkole zorganizowało dla dzieci 1 piknik 2
nad rzeką 3.
1) ______________________________________
2) ______________________________________
3) ______________________________________
5. Marek pojechał na wakacje 1 do Egiptu 2 bez żony 3.
1) ______________________________________
2) ______________________________________
3) ______________________________________
229
Telegram: @polskigram
8.7 typy zdań pytających
składnia
Po co oni tu przyszli?
– Dlaczego wczoraj nie byłeś w szkole?
– Byłem chory.
– Dlaczego wróciłaś tak późno?
– Miałam ważne spotkanie w pracy.
Dlaczego nie napisałeś
pracy domowej?
– Po co kupiłeś ten telewizor?!
– Myślałem, że będziesz zadowolona.
– Nie wiesz, po co on tu przyszedł?
– Nie wiem.
Oglądałem film.
Zaraz napiszę.
– Po co ci te pieniądze?!
– Jak to po co?! Chcę wyjechać na wakacje.
– Nie wiesz, czyj jest ten samochód? Nie mogę zaparkować.
– Chyba naszego kolegi Marka.
– Ktoś zostawił kurtkę. Czyja jest ta kurtka?
– Dziękuję bardzo. To jest moja kurtka.
Nie wiem.
– Czyje jest to pióro? Ktoś je zostawił na ławce.
– Dziękuję bardzo. To jest moje pióro.
– Jak się dzisiaj czujesz?
– Dziękuję, dzisiaj czuję się dobrze.
– Jak ona ma na imię?
– Angelika.
– Którędy idziecie na Kazimierz?
– Przez Rynek, a potem Starowiślną.
– Którędy idziecie na Starówkę?
– Chyba przez Nowy Świat.
230
Telegram: @polskigram
Nie wiesz, po co
on tu przyszedł?
1
Dlaczego czy po co? Proszę uzupełnić zdania według wzoru.
Dlaczego wróciłeś tak wcześnie? – Przyjęcie było nudne, nie miałem ochoty zostać.
0. – __________
1.
2.
3.
4.
5.
– ___________________ jesteś taka zdenerwowana? – Szef chce ze mną rozmawiać, nie wiem, o co chodzi.
– ___________________ ci te kable? – Chcę zainstalować internet w kuchni.
– Wiesz, ___________________ nie będzie jutro lekcji? – Jutro jest polskie święto narodowe.
– ___________________ jedziesz jutro do Krakowa? – Mam szkolenie.
– ___________________ dzwonisz co chwilę do mamy? – Bo chcę ugotować barszcz, a nie wiem jak.
2
Proszę wpisać odpowiedni zaimek, a następnie dopasować zdania według wzoru.
Możecie odebrać? Mogę się poczęstować? Mogę pożyczyć? Mogę się napić?
Mogę obejrzeć? Mogę przeczytać?
Możecie odebrać?
0. Czyj telefon dzwoni? __________________
1.
2.
3.
4.
5.
________ to woda? _______________________________
________ to długopis? _______________________________
________ ciastka leżą na stole? _______________________________
________ to zdjęcia? _______________________________
________ to recenzja? _______________________________
3
Proszę uzupełnić zdania, wpisując zaimki: jak, którędy, po co, dlaczego.
jak dojechać do dworca? – Autobusem 107.
0. – Przepraszam, _____
1. – ______________ jedziesz do domu? – Samochodem, mogę cię zabrać.
2. – ______________ jedziesz do domu? – Aleją Niepodległości, mogę cię zabrać.
3. – ______________ jedziesz do domu? – Zapomniałem teczki, będę z powrotem za godzinę.
4. – ______________ jedziesz do domu? – Jestem zmęczony i boli mnie głowa.
5. – ______________ nie idziesz na ten koncert? – Nie mam czasu, muszę napisać recenzję do wtorku.
6. – ______________ wróciłeś do domu? – Taksówką.
7. – ______________ wracałeś do domu? – Szłam przez park.
8. – ________________ chodzisz do pracy? – Zwykle najpierw przez osiedle, a potem ulicą Kwiatową.
9. – _________________ dojść do centrum? – Proszę iść cały czas prosto tą ulicą.
10. – ________________ tak często biegasz? – Oczywiście, żeby być w dobrej formie.
231
Telegram: @polskigram
8.8 szyk wyrazów w zdaniu
składnia
Ania czyta książkę.
W języku polskim najczęściej występuje szyk SVO, tzn. podmiot (Subject) – czasownik (Verb) – dopełnienie (Object) lub / i inne części zdania, np.:
Ania czyta książkę.
Mały Adam ogląda ciekawą bajkę.
Agata bardzo lubi żółty kolor.
Babcia idzie do sklepu spożywczego.
Wczoraj byliśmy w centrum handlowym.
Ania czyta książkę.
Przymiotnik występuje zwykle przed rzeczownikiem, np.: ciekawa książka, żółty kolor, biały sweter.
Przymiotnik występuje też po rzeczowniku, np.: samochód osobowy, komputer stacjonarny, pociąg osobowy,
pociąg pośpieszny, sklep spożywczy, dom towarowy, język polski.
Zwykle informacja znana znajduje się na pierwszym miejscu, natomiast informacja nowa na drugim, np.:
Maria i Jan mieszkają w Krakowie.
W Krakowie jest Rynek Główny.
Na Rynku Głównym są kościoły, Sukiennice i ratusz.
Anna wstała już o szóstej.
O szóstej było jeszcze ciemno.
Na Rynku Głównym są kościoły, Sukiennice i ratusz.
232
Telegram: @polskigram
1
Proszę dopasować przymiotniki do rzeczowników. Proszę zdecydować, który przymiotnik powinien
znajdować się przed rzeczownikiem, a który po nim.
0. nowoczesny dworzec główny
1.
2.
3.
4.
5.
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
główny
stary
tanie
nowy
żółty
elegancka
pomidorowa
służbowy
nowoczesny
lotnicze
koktajlowa
gorąca
dworzec
ser
zupa
linie
sukienka
samochód
2
Proszę ułożyć wyrazy w odpowiedniej kolejności.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
0. Justyna kota ma ślicznego.
Justyna ma ślicznego kota.
Agata na kurs idzie prawa jazdy.
Tatuaż Marzena na nodze ma.
Ma Ania na balkonie kwiaty piękne.
Mariusz harcerzem w młodości był.
Głos Paweł piękny ma.
Tęskni Agnieszka za przyjaciółmi.
Jest Kraków miastem w Polsce najpiękniejszym.
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
3
Proszę ułożyć zdania z podanych wyrazów.
0. Warszawa / Polska / stolica / być
1. przyjaciel / granica / mieszkać / mój / za
2. maj / kwiaty / dużo / być / w
3. jeszcze /spać / dziecko
4. lekcje / zaczynać / o / dopiero / dziewiąta / dzisiaj / się
5. ja / pies / spacery / lubić / z / na / chodzić / do / park
6. ja / znajomi / rozmawiać / polityka / często / o / z
7. ja / język / od / francuski / uczyć / rok / się
8. dziecko / alergia /czekolada / na / mieć / moje
9. my / w / przyjaciele / piątek / klub / wieczór / spotkać / z / się / w
10. polski / hobby / język / to / moje
Warszawa jest stolicą Polski.
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
233
Telegram: @polskigram
8.9 podmiot po czasowniku
składnia
Bolała ją głowa.
Podmiot może niekiedy występować po czasowniku. Tego typu konstrukcje występują obowiązkowo bądź fakultatywnie po niektórych, zresztą nielicznych czasownikach, np.: boleć, interesować, denerwować, nudzić, podobać się.
Przykłady zastosowania:
Wczoraj bolały mnie oczy.
Nie siedź tak długo przy komputerze. Będą cię bolały oczy.
Andrzeja boli noga. à Boli go noga.
Interesuje mnie matematyka. = Interesuję się matematyką.
Marka interesuje biologia. = Marek interesuje się biologią.
Interesuje go biologia. = On interesuje się biologią.
Interesowały nas różne przedmioty. = Interesowaliśmy się różnymi przedmiotami.
Denerwował mnie ten film.
Annę denerwowała teściowa. à Denerwowała ją teściowa.
Denerwowały nas jej maniery.
Nudziło nas to przedstawienie.
Marka i Annę nudziło to przedstawienie. à Nudziło ich to przedstawienie.
Boli mnie głowa.
Nudziły nas.
Podoba mi się ten obraz.
Marii podobał się film. à Podobał jej się film.
Podobały nam się wszystkie obrazy.
Uwaga
Dopełnienie (Object) wyrażane rzeczownikiem stoi zwykle przed czasownikiem, np.: Marii podobał się film, natomiast dopełnienie zaimkowe stoi
po czasowniku, np.: Podobał jej się film.
W celu uwydatnienia pewnych fragmentów wypowiedzi należy używać długich form zaimkowych w pozycji
przed czasownikiem, np.:
Mnie się podobał ten obraz, a jej nie. (= a jej się nie podobał)
Jemu podobały się Alpy, a mnie Pireneje. (= a mnie się podobały Pireneje)
Jego bolała głowa, a mnie serce.
Ją bolały nogi, a mnie ręce i głowa. (zob. 5.9)
234
Telegram: @polskigram
1
Proszę wstawić wybrany czasownik w odpowiedniej formie: boleć, interesować, denerwować, nudzić,
podobać się.
boli mnie głowa.
0. – Źle wyglądasz dzisiaj. Jesteś chora? – Od rana _____
1. – _______________ mnie ten film. Może wyjdziemy? – Daj spokój, przecież to świetne kino akcji!
2. – Jak ci się ______________ moja nowa fryzura? – Hmm… Irokez jest trochę ryzykowny w twoim wieku…
3. – Mam bilety na finał Ligi Mistrzów! – To świetnie, ale naprawdę nie ______________ mnie futbol.
Może pójdziesz z kolegą?
4. – Czy możesz wyłączyć radio? _______________ mnie ten program. – Ale to bardzo ważna audycja!
5. – Jak się dzisiaj czujesz? – Dziękuję, już lepiej, ale jeszcze trochę _______________ mnie gardło.
2
Proszę zmienić zdania według wzoru.
0. Literatura iberoamerykańska jest interesująca. Interesuje mnie literatura iberoamerykańska.
1.
2.
3.
4.
5.
Twój alarm w telefonie jest denerwujący.
Jej felietony są nudne.
Dzieci w samolocie są denerwujące.
Twoje pomysły są interesujące.
Te buty są brzydkie.
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
3
Proszę zmienić zdania według wzoru.
1.
2.
3.
4.
5.
0. Od wczoraj mam straszny ból głowy.
Ta sukienka jest piękna.
Od wczoraj boli mnie głowa.
Podoba mi się ta sukienka.
Pacjent skarży się na ból pleców.
Ta książka jest bardzo dobra.
Masz świetne dżinsy.
To nie jest dobry plan.
Czuję ból w całym ciele.
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
4
Podane w nawiasach czasowniki proszę wpisać w czasie przeszłym.
denerwował . (denerwować)
0. Ten człowiek zawsze mnie _____________
1.
2.
3.
4.
5.
Przedstawienie bardzo mi się __________________ . (podobać)
____________________ cię mój projekt? (zainteresować)
____________________ nas ta impreza, dlatego wyszliśmy. (znudzić)
Nie ____________________ mi się koledzy Daniela. (spodobać się)
Klienci tak mnie ____________________ , że musiałem zrobić sobie przerwę. (zdenerwować)
235
Telegram: @polskigram
8.10 szyk wyrazów w zdaniu
składnia
bezpodmiotowym Mamo, nudzi mi się.
Konstytutywną częścią zdań bezpodmiotowych jest czasownik, oznaczający zwykle stany umysłowe i fizjologiczne, np.: wydawać się, przypomnieć się, nudzić się, chcieć. Czasowniki te wymagają użycia celownika.
Czasownik w tego typu zdaniach występuje zawsze w 3. os. lp., a w czasie przeszłym w rodzaju nijakim, np.:
Wydaje mi się, że jutro będzie ładna pogoda.
Janowi i Marii wydawało się, że będą dobrym małżeństwem.
Ani przypomniało się, że nie napisała pracy domowej.
Przypomniało jej się, że nie napisała pracy domowej.
Małemu Adamowi nudzi się w przedszkolu.
Nudzi mu się w przedszkolu.
Monice podobało się muzeum.
Podobało jej się muzeum.
Markowi chce się pić.
Chce mu się pić.
Małemu Adamowi nudzi się w przedszkolu.
Ani przypomniało się, że nie napisała
pracy domowej.
Monice podobało się w muzeum.
Janowi i Marii wydawało się, że będą dobrym małżeństwem.
236
Telegram: @polskigram
1
Proszę wpisać czasowniki wydawać się, przypomnieć się, nudzić się, chcieć w odpowiedniej formie.
Wydaje jej się, że tego nie da się zrobić.
0. ________
1. _____________ jej się, że nie wyłączyła żelazka.
2. _____________ mu się spać.
3. _____________ im się.
4. _____________ mi się, że już się gdzieś
spotkaliśmy.
5. _____________ jej się jeść.
0
2
Proszę zastosować właściwą formę rzeczownika.
Mateusza (Mateusz) boli głowa.
0. _____________
1. _____________ (Kasia) boli ząb.
2. _____________ (Kinga) podoba się Sandomierz.
3. _____________ (Janek) nudziło się na
urodzinach babci.
4. _____________ (Roman) nie było w szkole.
5. _____________ (Maria) nie ma w domu.
6. _____________ (Karolina) nie będzie jutro na
wykładzie.
7. _____________ (Piotr) nie udało się wyjechać
do Chorwacji.
8. _____________ (Aneta) udało się rozwiązać
zadanie.
9. _____________ (dziadek) boli noga.
3
Proszę zastosować właściwą formę zaimka.
mi (ja) się przyjść wcześniej
0. Udało _____
do domu.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Boli ______ (ja) głowa.
Nie będzie ______ (ja) jutro na zajęciach.
Nudziło ______ (ona) się w przedszkolu.
Nie podobał ______ (on) się film.
Nie było ______ (on) wczoraj w pracy.
Jak ______ (ty) się podobał wczorajszy spektakl?
Nie udało ______ (my) się kupić tanich biletów.
______ (ja) się podobał wczorajszy film, ale Ania
była rozczarowana.
9. Wydaje ______ (ja) się, że zaraz zacznie padać.
237
Telegram: @polskigram
8.11 podmiot a liczba i rodzaj czasownika
składnia
Nie ma ich tutaj.
Pytanie
Odpowiedź przecząca
Odpowiedź twierdząca
Czy jest / są
nie ma + D.
jest, są + M.
Czy był, -a, -o / byli, były
nie było + D.
był, -a, -o / byli, były + M.
Czy będzie / będą
nie będzie + D.
będzie, będą + M.
Nie, nie było tutaj Moniki.
Czy była tutaj Monika?
– Czy jest Marek?
– Nie, nie ma Marka.
– Tak, jest, zaraz go poproszę.
– Czy są Kasia i Janusz?
– Niestety nie ma ich.
– Tak, są. Zaraz ich poproszę.
Tak, była. Wyszła
pięć minut temu.
– Czy Agnieszka i Iza były wczoraj na spotkaniu?
– Nie, nie było ich.
– Tak, były.
– Czy Ania i Łukasz będą dzisiaj na spotkaniu?
– Nie, nie będzie ich.
– Tak, mówili, że będą.
– Czy będzie dzisiaj profesor Lewandowski?
– Niestety, dzisiaj nie będzie profesora Lewandowskiego.
– Tak, będzie za pół godziny.
1. Konstrukcji nie ma, nie było, nie będzie używa się niezależnie od liczby i rodzaju rzeczownika.
2. Konstrukcji nie ma, nie było, nie będzie używa się wtedy, gdy obecność (np.: osoby, rzeczy) jest oczekiwana.
Jeżeli obecność (np.: osoby, rzeczy) nie jest oczekiwana, wtedy używa się konstrukcji z mianownikiem, np.:
Marek nigdy nie był w Barcelonie.
Kasia jeszcze nie była w Gdańsku.
Adam i Ania studiują język słowacki, ale nigdy nie byli w Bratysławie.
Agnieszka i Monika jeszcze nie były w Bułgarii, choć interesują się kulturą tego kraju.
238
Telegram: @polskigram
1
Proszę odpowiedzieć na pytania według wzoru.
0. – Czy doktor Pawłowski już przyszedł?
– Nie, jeszcze go nie ma.
– Czy doktor Pawłowski jest jeszcze u siebie? – Nie, już go nie ma.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Czy Kasia już wróciła?
Czy uczniowie są jeszcze w klasie?
Czy twoje dziecko wróciło już z wakacji?
Czy są jeszcze u was znajomi?
Czy jesteście już w domu?
Czy jesteś jeszcze w biurze?
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
2
Proszę odpowiedzieć na pytania według wzoru.
Nie, nie będzie mnie.
0. Czy będziesz na imprezie? _____________________
Nie, Ani nie b‌yło.
Czy była tu Ania? __________________
1. Będziecie jutro w domu? Nie, ________________________________________________
2. Byłaś wczoraj w pracy? Nie, _ ________________________________________________
3. Czy wasze dziecko było wczoraj w szkole? Nie, _ _________________________________
4. Czy szef będzie na konferencji? Nie, ___________________________________________
5. Czy na deser będą ciastka? Nie, _ _____________________________________________
6. Czy Jola była na kolacji? Nie, _ _______________________________________________
7. Czy będziesz jutro w klubie? Nie, _____________________________________________
8. Czy twoi przyjaciele będą na wystawie? Nie, _ ___________________________________
9. Czy w parku były psy? Nie, __________________________________________________
10. Czy były pytania do profesora? Nie, ___________________________________________
3
Proszę dopasować wypowiedzi, które mają podobne znaczenie.
Wszyscy wyszli. Musimy się spieszyć. To nie jest logiczne. Jest ciemno.
Lodówka jest pusta. Nie mogę znaleźć kluczy. To żaden kłopot.
0. Nikogo nie ma w domu. Wszyscy wyszli.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Nie ma nic do jedzenia.
Nigdzie nie ma kluczy.
Nie ma światła.
Nie ma czasu.
Nie ma problemu.
To nie ma sensu.
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
Nikogo nie ma w domu.
Wszyscy wyszli.
239
Telegram: @polskigram
8.12 podmiot a liczba i rodzaj czasownika
składnia
Na lotnisku było dużo pasażerów.
Wyrażenia oznaczające ilość, np.: dużo, mało, wiele, trochę, parę, kilka, kilo(gram), wymagają użycia:
1. rzeczownika w D. lp. (rzeczowniki niepoliczalne) lub w D. lm. (rzeczowniki policzalne). (zob. 2.28)
2. czasownika wyłącznie w lp., np.: jest, będzie, było.
Przykłady zastosowania:
Na wykładzie profesora Lewandowskiego zawsze jest dużo studentów.
Wczoraj była ładna pogoda. Dużo ludzi spacerowało po parku.
Na koncercie na pewno będzie dużo fanów muzyki.
W tym roku było dość zimno. Nad Bałtykiem było mało turystów.
Parę osób czeka przed gabinetem lekarza.
Dużo pasażerów czekało na pociąg.
W parku leży dużo żółtych liści.
Wczoraj było pięć stopni mrozu.
Zostało nam niewiele czasu. Za godzinę musimy być na lotnisku.
Zostało mi tylko pół butelki wody. Muszę iść do sklepu.
Na wykładzie profesora Lewandowskiego zawsze jest dużo
studentów.
Na koncercie na pewno będzie dużo fanów muzyki.
Dużo pasażerów czekało na pociąg.
240
Telegram: @polskigram
1
Proszę podpisać rysunki.
kilogram, kubek, litr, paczka,
butelka, puszka, słoik, talerz
mąka, kawa, miód, cola, zupa,
papierosy, sok, mleko
0. kilogram mąki
1. ________________
2. ________________
3. ________________
4. ________________
5. ________________
6. ________________
7. ________________
2
Proszę uzupełnić dialogi za pomocą wyrażeń ilościowych.
dużo wiele trochę parę kilka
duż‌o czasu!
0. – Czy możesz się pospieszyć? Spóźnimy się na pociąg! – Nie denerwuj się, jest jeszcze _______
1. – Czy możesz zmienić kanał? Za ______________ minut zaczyna się mój ulubiony program. – Ale ja chcę
obejrzeć mecz do końca!
2. – Jak ci się udała prezentacja? – Dobrze, ______________ osób zostało, żeby porozmawiać o projekcie.
3. – Mamo, kiedy będzie obiad? – Za dwie godziny, ale zostało ______________ zupy z wczoraj, chcesz?
4. – Kiedy zaczynałem pracę w szkole, miałem ______________ pomysłów, a teraz już mi się nic nie chce.
– Może powinieneś zmienić zawód.
3
Proszę ułożyć zdania według podanego wzoru.
1.
2.
3.
4.
0. Na mecz przyszli kibice. (dużo)
Na mecz prz‌yszło duż‌o kibiców.
_________________________________
Na koncert przyszli fani. (wielu)
W samolocie byli pasażerowie. (mało)
W kolejce stały osoby. (dużo)
Na przyjęcie przyszli dziennikarze. (kilku)
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
Na mecz przyszło
dużo kibiców.
241
Telegram: @polskigram
8.13 orzeczenie złożone a przypadek
składnia
rzeczownika
Janek jest sportowcem.
Niektóre czasowniki, np.: być, zostać, stać się, okazać się, stanowią tylko część orzeczenia, tj. łącznik (copula). Pełna informacja wymaga użycia orzecznika, tj. dodatkowych wyrazów: rzeczowników i przymiotników. Czasowniki
te w połączeniu z przymiotnikiem tworzą bardzo proste konstrukcje, np.:
Adam jest mały.
Marysia jest bardzo miła.
Zadanie jest trudne.
Wczoraj Adam i Marysia byli niegrzeczni.
Ania i Kasia są zawsze sympatyczne.
Czasowniki te w połączeniu z rzeczownikiem lub / i przymiotnikiem i rzeczownikiem wymagają użycia narzędnika, np.:
Mały Adam chce zostać marynarzem.
Marysia jest pielęgniarką.
Jan i Marek są nauczycielami.
Byliśmy dobrymi i ambitnymi studentami.
Mariusz stał się najgorszym uczniem w klasie.
Angelika okazała się bardzo dobrą koleżanką.
Julia i Kamil zostali dobrymi przyjaciółmi.
Konstrukcje te występują też w połączeniu z określeniami oznaczającymi profesję (z zawodu) i edukację (z wykształcenia), np.:
Jan jest z zawodu inżynierem budownictwa.
Mariola jest z zawodu nauczycielką.
Bernard jest z wykształcenia germanistą, ale pracuje jako dziennikarz.
Anna jest z wykształcenia dziennikarką, ale pracuje w szkole.
Mariola jest z zawodu nauczycielką.
Jan jest z zawodu inżynierem
budownictwa.
Ona pracuje jako dziennikarka.
242
Telegram: @polskigram
1
Proszę podpisać fotografie według wzoru.
0. Czesław Miłosz, laureat
Nagrody Nobla, 1980
Czesław Miłosz został
laureatem Nagrody Nobla
w 1980 roku.
1. Adam Małysz, zwycięzca
Pucharu Świata, 2001
_________________________
_________________________
_________________________
2. Otylia Jędrzejczak,
złota medalistka Igrzysk
Olimpijskich w Atenach, 2004
_________________________
_________________________
_________________________
3. Andrzej Wajda,
zdobywca Oscara, 2000
_________________________
_________________________
_________________________
2
Proszę poprawić błędy w zdaniach.
1.
2.
3.
4.
5.
0. Ten człowiek jest bardzo wysokim.
wy‌soki
___________
Ten sportowiec jest złotym medalista.
Mój kolega jest prawdziwą optymistą.
Joanna Kulig jest znaną w Hollywood.
Olga Tokarczuk jest polska pisarka.
Ta kobieta jest popularna modelką.
___________
___________
___________
___________
___________
Ten człowiek
jest wysoki.
3
Proszę podkreślić odpowiedni czasownik
0. – Słyszałam, że Ania idzie na studia medyczne? – Tak, chce zostać / okazać się chirurgiem.
1. – Kiedy byłem / stałem się małym chłopcem, chciałem stać się / zostać strażakiem, a ty? – A ja chciałam
okazać się / zostać stewardessą.
2. – Jak wasza nowa szefowa? – Na początku nie byłem pewny, ale ona okazała się / została bardzo dobrym
menadżerem.
3. – Spotkaliśmy wczoraj Adama. Po ślubie był / stał się innym człowiekiem. – Adam się ożenił?!
4. – Słyszałaś, że Marta i Jarek okażą się / zostaną rodzicami? – To wspaniale! Myślę, że Jarek będzie / stanie się
świetnym ojcem!
5. – Nasza praktykantka została / okazała się świetną nauczycielką. Myślę, pani dyrektor, że powinniśmy
zaproponować jej pracę. – Hmm, zastanowię się nad tym.
243
Telegram: @polskigram
8.14 zdania przeczące
składnia
Nikogo nie widziałam.
Przeczenie (negację) wyraża się za pomocą partykuły nie.
Przeczenie nie występuje zawsze bezpośrednio przed czasownikiem, np.:
Wczoraj miałam wolny dzień, więc nie byłam w pracy.
Od dawna nie mieszkam w Warszawie.
Uwaga
1. Zaprzeczony biernik wymaga użycia dopełniacza, np.:
Jan nie przeczytał książki. (Jan przeczytał książkę.)
Maria nie ugotowała obiadu. (Maria ugotowała obiad.)
2. Zaprzeczone zdanie z czasownikiem być wymaga użycia konstrukcji:
nie ma, nie było, nie będzie + D., np.:
Jana nie ma. = Nie ma go.
Jana nie było. = Nie było go.
Jana nie będzie. = Nie będzie go. (zob. 8.9)
Negację wyrażają ponadto zaimki nikt (nikogo, nikomu…), nic (niczego, niczemu…), żaden (żadnego, żadnemu…), nigdy, nigdzie, znikąd, donikąd, spójniki ani…, ani… Określenia te wymagają użycia przeczenia nie. Jest
to tzw. podwójna negacja.
Bardzo przepraszam.
Przykłady zastosowania:
Nikt nas dzisiaj nie odwiedził.
Nikogo tu nie było.
Dominik jest nieufny, nikomu nie wierzy.
Niczego nie szukamy.
Nic (niczego) nie widzę.
Byłam zmęczona, o niczym nie myślałam.
Żaden człowiek nie jest idealny.
Nie znam żadnej Izabeli. Nie wiem, o kim mówisz.
Nigdy nie byliśmy w Reykjavíku.
Nigdzie nie mogłem znaleźć wczorajszej gazety.
Nigdzie nie byłem. Cały dzień spędziłem w domu.
Znikąd nie wracam. Byłam tylko w sklepie.
Ta droga donikąd (nigdzie) nie prowadzi.
Nie lubię ani makowca, ani sernika. (zob. 8.15)
244
Telegram: @polskigram
Nic nie szkodzi.
1
Proszę odpowiedzieć przecząco na pytania.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
0. Czytasz jeszcze tę książkę?
Nie, już nie czytam tej książki.
Lubisz ten film?
Porozmawiasz z nią?
Mieszkasz w tym domu?
Masz rodzeństwo?
Dla mnie kupiłeś te kwiaty?
Masz w piątek wolne popołudnie?
Czekałeś na mnie?
Znasz ją?
Chcesz kawę z cukrem?
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
2
Proszę ustawić wyrazy w odpowiednim szyku.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
0. Go nie ma w pracy.
Nie ma go w pracy.
Nie już mieszkam w Krakowie.
Się nie widziałyśmy dawno.
Nie skończyłam tej książki czytać jeszcze.
Ich nie znam.
Nie go lubię.
Nie na nas czekajcie!
Się nie denerwuj!
Nie z nim rozmawiaj!
Chcę nie jeść deseru.
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
3
Proszę odpowiedzieć na pytania w formie przeczącej.
0. Widziałaś gdzieś te klucze?
1. Ktoś do mnie dzwonił?
2. Coś się stało?
3. Masz na coś ochotę?
4. Powiedziałaś o tym komuś?
5. Rozmawiałeś z kimś o tym?
6. Jedziecie gdzieś na długi weekend?
7. Szukałeś już wszędzie pracy?
8. Znasz tu kogoś?
9. Oglądasz coś?
10. Myślisz o czymś?
Nigdzie nie widziałam tych kluczy.
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
245
Telegram: @polskigram
8.15 formy grzecznościowe
składnia
Czy może pani powiedzieć…
Formy grzecznościowe wyraża się za pomocą czasownika w 3 os. lp. lub 3 os. lm. oraz rzeczowników w funkcji
zaimka pan (m.), pani (f.) oraz państwo, panowie, panie w lm.
Forma państwo oznacza zarówno kobiety, jak i mężczyzn.
Formy nieoficjalne
Formy oficjalne
Czy znasz tę dziewczynę?
Czy zna pani / pan tę dziewczynę?
Czy znałeś tę dziewczynę?
Czy znał pan tę dziewczynę?
Kiedy go poznałaś?
Kiedy go pani poznała?
Masz nowy samochód, gratuluję.
Ma pani / pan nowy samochód, gratuluję.
Gdzie kupiłaś tę bluzkę? Jest ładna.
Gdzie pani kupiła tę bluzkę? Jest ładna.
Gdzie spędziłeś weekend?
Gdzie pan spędził weekend?
Z kim tak długo rozmawiałyście?
Z kim panie tak długo rozmawiały?
Czy przeczytałyście ten artykuł?
Czy przeczytały panie ten artykuł?
Wczoraj rozmawialiście tylko po polsku, gratuluję.
Wczoraj rozmawiali państwo / panowie tylko
po polsku, gratuluję.
Czy byliście wczoraj na wykładzie?
Czy byli państwo / panowie wczoraj na wykładzie?
Formy pan, pani, państwo używa się ponadto w następujących
sytuacjach:
Pani Beato, co pani dolega?
Pan Kowalski jest lekarzem, a pani Kowalska nauczycielką.
Pani Nowak jest dziennikarką, a pan Nowak aktorem.
Wczoraj odwiedzili nas państwo Kowalscy.
Państwo Nowakowie są dobrym małżeństwem.
Panie dyrektorze, chciałbym o coś zapytać.
Pani doktor, czuję się źle.
* Panie Marku, do której pan pracuje?
* Pani Aniu, gdzie pani kupiła tę bluzkę?
* Kulturowo bardziej akceptowalna jest forma zwrotu z użyciem imienia niż
nazwiska. Do pana Marka Kowalskiego mówimy więc raczej: panie Marku, zamiast
panie Kowalski.
Pani doktor,
bolą mnie plecy.
246
Telegram: @polskigram
1
Proszę zamienić formy nieoficjalne na oficjalne.
1.
2.
3.
4.
5.
0. Czy możesz mi pomóc? (pan)
Czy może mi pan pomóc?
Czy chcesz zarezerwować bilet? (pani)
Możecie wejść. (państwo)
Gdzie mieszkasz? (pani)
Znacie ten film? (państwo)
Mówisz po hiszpańsku? (pan)
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
2
Proszę zmienić zdania według wzoru i dopasować wypowiedzi do fotografii.
0. Proszę usiąść!
Niech pan / pani usiądzie
Niech państwo usiądą.
0
1. Proszę wejść!
_______________________
_______________________
2. Proszę posłuchać!
_______________________
_______________________
3. Proszę poczekać!
_______________________
_______________________
4. Proszę tu podpisać!
_______________________
_______________________
5. Proszę zamknąć drzwi.
_______________________
_______________________
6. Proszę tu zostać.
_______________________
_______________________
247
Telegram: @polskigram
8.16 typy zdań współrzędnych
składnia
Czytam książkę i słucham muzyki.
Spójniki: i, a, natomiast
Maria czyta książkę i pije gorącą herbatę.
Jan uczył się nowych słów i często korzystał ze słownika.
Babcia będzie gotowała obiad i (będzie) piekła pyszne ciasto.
Jedliśmy kolację i rozmawialiśmy z rodzicami.
Studenci czytają książki i robią notatki.
Spójnik i łączy dwie czynności / akcje wykonywane równocześnie
(w tym samym czasie) przez tę samą osobę.
Maria czyta książkę, a Jan uczy się języka angielskiego.
Jan jeździł na nartach, a Maria czekała na niego.
Babcia piecze ciasto, a mama gotuje obiad.
Pani Nowak jest lekarką, a pan Nowak jest dziennikarzem.
Jedliśmy kolację i rozmawialiśmy z rodzicami.
Maria czyta książkę
i pije gorącą herbatę.
Babcia będzie gotowała obiad
i piekła pyszne ciasto.
a = natomiast
Maria czyta książkę, natomiast Jan uczy się języka angielskiego.
Wczoraj byliśmy w teatrze, natomiast jutro pójdziemy na koncert.
Maria jest bardzo precyzyjna, natomiast Jan jest trochę chaotyczny.
Spójnik natomiast występuje głównie w języku standardowym.
Spójniki a, natomiast wyrażają dwie różne czynności (cechy, stany) przeciwstawne. Są to czynności wykonywane
przez różne osoby w tym samym czasie lub przez te same osoby w różnym czasie.
248
Telegram: @polskigram
1
Proszę połączyć czynności przedstawione na rysunkach przy pomocy spójnika i.
Jan:
słucha radia bierze prysznic prowadzi samochód
rozmawia przez telefon pije kawę prasuje ogląda telewizję
śpiewa obserwuje ptaki myśli czyta gazetę gotuje obiad
siedzi w ogrodzie leży na kanapie
0
0. Jan prowadzi samochód i słucha radia.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
3
4
1
5
2
6
2
Proszę połączyć zdania przy pomocy spójnika a.
0. Moja mama jest okulistką. Mój tata jest pediatrą.
Moja mama jest okulistką, a mój tata jest pediatrą.
1. Moja siostra lubi lody czekoladowe. Ja wolę lody owocowe.
__________________________________________________________________________
2. Mój dziadek jest emerytem. Moja babcia jeszcze pracuje.
__________________________________________________________________________
3. Pojechaliśmy z żoną do Egiptu. Nasz syn pojechał na obóz z kolegami.
__________________________________________________________________________
4. Nasza córka już studiuje. Nasz syn jest jeszcze uczniem szkoły podstawowej.
__________________________________________________________________________
5. Wczoraj na obiad jedliśmy stek. Na deser zamówiliśmy sernik.
__________________________________________________________________________
6. W czerwcu skończę studia. W lipcu pójdę już do pracy.
__________________________________________________________________________
7. Moi rodzice woleliby, żebym uczył się hiszpańskiego. Ja wybrałem polski.
__________________________________________________________________________
249
Telegram: @polskigram
8.17 typy zdań współrzędnych
składnia
Nie znam ani Jana, ani Marii.
Spójniki łączne: ani…ani, (a) następnie, (a) potem
Nie mam ani brata, ani siostry. Jestem jedynakiem.
Moja żona źle się czuła. Nie chciała ani pójść na spacer, ani pojechać na wycieczkę.
Babcia jest chora. Wczoraj ani nie ugotowała obiadu, ani nie upiekła ciasta.
Nie mogę cię odwiedzić ani jutro, ani w sobotę, lecz dopiero w przyszłym tygodniu.
John zjadł obiad, odpoczął, (a) następnie zaczął pisać zadanie domowe.
Najpierw pojechaliśmy do Barcelony, (a) następnie do Madrytu.
Marek najpierw uczył się języka angielskiego, (a) następnie czytał ciekawą książkę.
Byliśmy w teatrze na ciekawym spektaklu, następnie poszliśmy do restauracji na kolację.
następnie = potem
Spójnik (a) następnie występuje głównie w języku standardowym, przede wszystkim w pisanym. Spójnik
(a) potem występuje zarówno w języku standardowym, jak i kolokwialnym.
Byliśmy na zajęciach, (a) potem pojechaliśmy do chorej koleżanki.
Zjadłyśmy obiad, (a) potem zwiedzałyśmy zabytki starego miasta.
John odwiedził swoich rodziców, (a) potem pojechał do swojej dziewczyny.
Maria kupiła elegancką sukienkę, (a) potem szybko poszła do swojej koleżanki.
Nie mam ani brata, ani
siostry. Jestem jedynaczką.
Moja żona źle się czuła. Nie chciała ani pójść na spacer,
ani pojechać na wycieczkę.
250
Telegram: @polskigram
1
Proszę odpowiedzieć na pytania według wzoru.
1.
2.
3.
4.
5.
Chcesz kawy czy herbaty?
0. Chcesz kawy czy herbaty?
Nie chcę ani kawy, ani herbaty.
Jeździsz do pracy autem czy tramwajem?
Masz brata czy siostrę?
Znasz angielski czy niemiecki?
Grasz na gitarze czy na pianinie?
Jesteś kolegą Ewy czy Magdy?
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
2
Proszę zamienić zdania przy pomocy spójnika ani… ani…
Nie chcę ani kawy,
ani herbaty.
0. Nie oglądam wiadomości, nie czytam gazet, bo nie interesuję się polityką.
Ani nie oglądam wiadomości, ani nie czytam gazet, bo nie interesuję się polityką.
1. To nie była grypa i to nie była angina, byłam po prostu przeziębiona.
_______________________________________________________________________________________
2. Nie wzięliśmy na wakacje telefonów, nie wzięliśmy laptopów, bo chcieliśmy naprawdę odpocząć.
_______________________________________________________________________________________
3. W tym miasteczku nie ma kina, nie ma teatru, wieczorami nie ma co robić.
_______________________________________________________________________________________
4. Nie wiedziałem, że wyszłaś za mąż i że urodziłaś dziecko. Co za niespodzianka!
_______________________________________________________________________________________
5. Nie powinien pan jeździć na nartach, na snowboardzie też nie, proszę oszczędzać kolano!
_______________________________________________________________________________________
6. Nie mam czasu i nie mam cierpliwości, żeby robić pierogi, wolę kupić gotowe.
_______________________________________________________________________________________
3
Proszę podkreślić odpowiedni spójnik.
0. Nie mam teraz czasu. Porozmawiamy potem / następnie!
1. – Do której jesteś w pracy? – Do 17:00, jak zwykle. – A co robisz potem / następnie? Może pójdziemy
na kawę?
2. Do 2009 roku mieszkałam w Krakowie, potem / następnie wyprowadziłam się do Warszawy, a potem /
następnie do Londynu.
3. – Jakie macie plany na wakacje? – Najpierw jedziemy z dziećmi nad morze, potem / następnie na kilka dni
do znajomych do Berlina, a potem / następnie sami z mężem lecimy na weekend do Paryża.
4. Możemy pójść na basen najpóźniej o 16.00, potem / następnie nie mogę, mam wieczorem lekcję włoskiego.
5. Nie kupuj od razu tej kanapy, bo potem / następnie możesz żałować. Zastanów się najpierw.
6. Będzie pan u nas miesiąc na stażu, a potem / następnie przeniesiemy pana do naszej filii w Gdańsku.
251
Telegram: @polskigram
8.18 zdania współrzędne
składnia
A jednak nie poszedł do szkoły.
Spójniki przeciwstawne: ale, lecz, jednak
Poszlibyśmy do parku, ale pada deszcz, więc zostaniemy w domu.
Chcieliśmy polecieć do Egiptu, ale wczoraj zmieniliśmy plany. Pojedziemy do Chorwacji.
Marek szedł do szkoły, ale po drodze spotkał kolegów i razem poszli do kina.
John pracował przez rok jako dziennikarz, lecz szybko zmienił zawód. Ostatnio zajmuje się biznesem.
To nie jest Kasia, lecz Monika. Poznałem ją rok temu w Chorwacji.
Ten stół nie jest czarny, lecz brązowy.
Chyba się pomyliłaś. To nie jest mój parasol, lecz twój.
Chcieliśmy pojechać na wycieczkę, jednak padał deszcz. Musieliśmy zostać w hotelu.
Anna chciała sobie kupić czarną sukienkę, jednak miała za mało pieniędzy i smutna wróciła do domu.
John kochał się w Marii, jednak miesiąc temu spotkał Annę i nie może bez niej żyć.
Spójniki ale i jednak mogą być używane wymiennie, choć nie zawsze są synonimami. Spójnik lecz występuje
niemal wyłącznie w języku standardowym, w polszczyźnie mówionej zastępuje go często spójnik ale.
Ten stół nie jest czarny, lecz brązowy.
Chyba się pomyliłaś. To nie
jest mój parasol, lecz twój.
252
Telegram: @polskigram
1
Proszę wstawić odpowiedni spójnik: lecz, ale, jednak.
ale zaczął padać deszcz.
0. Mieliśmy pójść po południu do parku, _____
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Mieliśmy pójść po południu
do parku, ale zaczął padać
deszcz.
Mieliśmy lecieć na weekend do Moskwy, __________ nie dostałem wizy.
Lekarze próbowali uratować pacjenta, __________ było już za późno.
Planowałam zmienić pracę, __________ zmieniłam zdanie.
Adam poprosił dyrektora o urlop, __________ go nie dostał.
Te buty są piękne, __________ niewygodne.
Ten uczeń jest zdolny, __________ leniwy.
Chciałam zostać lekarzem, __________ nie dostałam się na medycynę.
Wieczór jest piękny, __________ chłodny.
2
Proszę ułożyć wyrazy w odpowiednim szyku.
0. chciałabym nie w pojechać na ale czasu mam wakacje lipcu urlopu
Chciałabym pojechać na wakacje w lipcu, ale nie mam urlopu.
1.
2.
3.
4.
5.
wieczór czekałem jednak na nie nią cały przyszła
jednak zaproponowali nie mi przyjąłem pracę oferty
ale późno napiłabym już się kawy za jest
bardzo ten człowiek samotny bogaty jest lecz
koncert biletów ale chcieliśmy zobaczyć zabrakło ten
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
3
Proszę połączyć zdania przy pomocy odpowiednich spójników.
ale lecz jednak a natomiast i
0. Miałem oddać ci książkę dzisiaj. Jeszcze nie skończyłem jej czytać.
Miałem oddać ci książkę dzisiaj, ale jeszcze nie skończyłem jej czytać.
1. Bardzo chciałam zobaczyć ten spektakl. Wróciłam do domu rozczarowana.
___________________________________________________________
2. Mój starszy syn studiuje medycynę. Młodszy chce zostać malarzem.
___________________________________________________________
3. Lubię polską kuchnię. Najbardziej smakują mi pierogi.
___________________________________________________________
4. Piłkarze dobrze grali. Jak zwykle przegrali mecz.
___________________________________________________________
5. Od kilku miesięcy uczę się portugalskiego. Coraz lepiej mówię.
___________________________________________________________
Miałam oddać ci książkę
dzisiaj, ale jeszcze nie
skończyłam jej czytać.
253
Telegram: @polskigram
8.19 zdania współrzędne
składnia
Myślę, więc jestem.
Spójniki wynikowe: (a) więc, dlatego, wobec tego
Spójniki (a) więc, dlatego, wobec tego wyrażają wynik (rezultat) czynności.
Przykłady zastosowania:
Wczoraj padał deszcz, więc nie poszliśmy do parku, lecz zostaliśmy w domu.
Nie uczyłeś się, więc nie bądź zdziwiony, że masz słabe oceny.
Dzisiaj skończyłem już pracę, a więc możemy już chyba iść do domu.
Mały Patryk jest chory, dlatego dzisiaj nie przyszedł do przedszkola.
Zgubiłem okulary, dlatego nie mogę czytać.
Babcia jest przeziębiona, dlatego dzisiaj nie upiekła ciasta.
Dziadek palił papierosy, dlatego teraz często choruje.
Spójnik dlatego nie jest tożsamy ze spójnikiem dlatego że. (zob. 8.22)
Zrobiliśmy już wszystko, wobec tego mamy wolny wieczór.
Dzisiaj jesteśmy zajęci, wobec tego spotkamy się jutro.
Synu, masz bardzo słabe oceny w szkole, wobec tego codziennie musisz się dużo uczyć.
Jutro jest święto, wobec tego nie musimy iść do pracy.
Nie poszliśmy na spacer, dlatego że padał deszcz.
Spójniki (a) więc, dlatego, wobec tego są w zasadzie synonimami.
Spójniki (a) więc i wobec tego występują głównie w języku standardowym, natomiast spójnik dlatego występuje
zarówno w języku standardowym, jak i potocznym.
Nie poszliśmy na spacer, dlatego że padał deszcz.
254
Telegram: @polskigram
1
Proszę połączyć zdania za pomocą spójników więc lub dlatego.
0. Było już późno. Wróciliśmy do domu. Było już późno, więc wróciliśmy do domu.
1. Chciałem z tobą porozmawiać. Zaprosiłem cię na kawę.
_________________________________________________________
2. Moja mama jest emerytką. Ma dużo czasu dla siebie.
_________________________________________________________
3. Mam zepsuty samochód. Nie mogę cię podwieźć.
_________________________________________________________
4. Przed chwilą jedliśmy kolację. Nie jesteśmy głodni.
_________________________________________________________
5. Mamy małe dziecko. Nie możemy z wami pojechać na weekend do Pragi.
_________________________________________________________
2
Proszę zmienić zdania według wzoru.
0. Był na mnie zły, bo się spóźniłam. Spóźniłam się, więc był na mnie zły.
1. Będę się uczyć całą noc, bo jutro rano mam egzamin.
_______________________________________________________________
2. Agata wyjechała na kurs do Londynu, bo chce szybko nauczyć się angielskiego.
_______________________________________________________________
3. Nie mogłem spać, bo wypiłem wieczorem bardzo mocną kawę.
_______________________________________________________________
4. Codziennie rano biegam, bo chcę mieć ładną sylwetkę.
_______________________________________________________________
3
Proszę połączyć zdania przy pomocy spójnika wobec tego.
0. Nie rozumiem, dlaczego masz do mnie pretensje. To nie moja wina.
To nie moja wina, wobec tego nie rozumiem, dlaczego masz do mnie pretensje.
1. Nasza rozmowa nie ma sensu. Nie słuchasz, co do ciebie mówię.
__________________________________________________________________
2. Będziesz się musiał więcej zajmować dzieckiem. W przyszłym miesiącu idę do pracy.
__________________________________________________________________
3. Zmieniłam pracę. Miałam dość atmosfery w firmie.
__________________________________________________________________
4. Przestałam czytać gazety. Lekarz kazał mi unikać stresu.
__________________________________________________________________
255
Telegram: @polskigram
8.20 zdania współrzędne
składnia
Albo jutro, albo w sobotę. Sok czy woda?
Spójniki włączające: to znaczy, to jest
Spójniki rozłączne: albo, lub, czy
Mój szef, to znaczy pan Lewandowski, chciałby z panem porozmawiać.
Nasza ulubiona piosenkarka, to znaczy Eleni, jest polską Greczynką.
Stolica Turcji, to jest Stambuł, jest bardzo pięknym miastem.
Pani doktor Nowak, to jest ordynator naszego szpitala, dostała nagrodę.
Spójniki to znaczy i to jest są synonimami. Spójniki te uzupełniają treść zdania.
Spotkamy się jutro lub we wtorek. = Spotkamy się jutro albo we wtorek.
Jutro pójdę na długi spacer albo (lub) pojadę na wycieczkę.
Spotkamy się albo (lub) jutro, albo (lub) pojutrze.
Spójniki lub i albo są synonimami. Spójnik lub występuje głównie w języku standardowym, natomiast spójnik
albo zarówno w języku potocznym, jak i standardowym.
Spójniki lub, albo nie są synonimami spójnika czy.
Spójnik czy wymaga rozstrzygnięcia, tzn. konkretnej odpowiedzi, np.:
Zgadnij, kto dzwonił:
babcia czy dziadek?
Orzeł czy reszka?
Dziadek.
Orzeł.
Nie, babcia.
Kawa czy herbata?
Sweter.
Co mam ci kupić?
Sweter czy koszulę?
Kawę proszę.
256
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić dialogi za pomocą spójników: albo, lub, czy.
czy herbaty? – Proszę herbatę.
0. – Czego się napijesz, kawy _____
1.
2.
3.
4.
– Co robimy wieczorem? – Możemy iść na spacer _________ zostać w domu i obejrzeć jakiś film. Jak wolisz.
– Weź sweter _________ jakąś bluzę, jest zimno. – Ale mamo, mam kurtkę!
– Rozmawiałam z Moniką. Chce się ze mną spotkać. – A ty zadzwoniłaś do niej _________ ona do ciebie?
– Pracujecie w piątek _________ macie wolne? – Teoretycznie mamy wolne, bo jest długi weekend,
ale ja i tak muszę iść do firmy.
5. – Nie wiem, co włożyć na spotkanie, spódnicę _________ spodnie. – Włóż ten niebieski kostium,
jest odpowiedni.
6. – Możemy zrobić test w czwartek _________ w następny wtorek, jak wolicie? – A może nie róbmy wcale tego
testu!?
7. – Musimy porozmawiać, znajdziesz czas? – Możemy się spotkać dzisiaj po pracy _________ jutro iść razem
na lunch. Jak wolisz.
2
Proszę poprawić zdania, wstawiając odpowiedni spójnik.
lub
0. Daj mi trochę wody czy soku, chce mi się pić! _____
1.
2.
3.
4.
5.
Daj mi trochę wody lub
soku, chce mi się pić!
Przeczytałam tę książkę, albo wcale mi się nie podobała. __________
Zadzwoń, ale wyślij smsa, jak dojedziesz! __________
Spotkamy się koło zegara lub w restauracji? __________
Uczysz się włoskiego, to jest hiszpańskiego? __________
Czy mogłabyś mi pożyczyć parasol czy kurtkę przeciwdeszczową?
Nie wzięłam ze sobą nic na deszcz! __________
3
Proszę zmienić zdania według wzoru.
0. Nasz znajomy został politykiem. Ten znajomy to Paweł Wroński.
Nasz znajomy, to jest Paweł Wroński, został politykiem.
1. W tym tygodniu mamy kontrolę z urzędu skarbowego. Dokładnie w czwartek.
__________________________________________________________________
2. Nasz przyjaciel będzie miał w piątek debiut w Teatrze Narodowym. Ten przyjaciel to Zygmunt.
__________________________________________________________________
3. Czy mój brat może przenocować u was, jak będzie w Warszawie? Ten brat to Marcin.
__________________________________________________________________
4. Moja szefowa była wczoraj w telewizji. Ta szefowa to pani Zofia Żmuda.
__________________________________________________________________
5. Pani Krysia i ja studiowałyśmy razem. Pani Krysia to mama Justyny.
__________________________________________________________________
257
Telegram: @polskigram
8.21 typy zdań podrzędnych
składnia
ze spójnikiem że
Wiem, że nic nie wiem.
Spójnik: że
Spójnik że uzupełnia treść zdania nadrzędnego (pierwszego).
Przykłady zastosowania:
Uważam, że „Lista Schindlera” jest bardzo dobrym filmem.
Nauczyciele uważają, że powinniśmy się więcej uczyć.
Myślałam, że dzisiaj będzie ładna pogoda, ale znów jest brzydka.
Rodzice myślą, że jestem teraz w szkole.
Marek sądził, że egzamin będzie łatwy, jednak się pomylił.
Sądziliśmy, że koncert będzie ciekawy, jednak był trochę nudny.
Czasowniki uważać, myśleć, sądzić są w tego typu zdaniach synonimami.
Wiemy, że Hiszpania jest pięknym krajem, ale w tym roku chcielibyśmy pojechać do Portugalii.
Nie wiedziałyśmy, że Anna jest chora. Musimy ją odwiedzić.
Ojciec obiecał, że kupi mi nowy komputer.
Rodzice mówili, że dzisiaj wrócą trochę później.
Przypuszczam,
że ten film
będzie nudny.
Jan i Maria przypuszczali, że będzie ładna pogoda.
Szkoda, że nie wzięli ciepłych kurtek.
Jestem pewny, że Agnieszka czeka na mnie na dworcu.
Byliśmy pewni, że egzamin będzie trudny, dlatego dużo się uczyliśmy.
Wydaje mi się, że ten egzamin nie był tak trudny, jak przypuszczałam.
Wydawało nam się, że w górach będzie zimno, ale jest piękna pogoda.
W języku polskim użycie spójnika że jest obowiązkowe.
258
Telegram: @polskigram
1
Co mogą mówić osoby pokazane na rysunkach? Proszę użyć czasowników: myśleć, uważać, sądzić.
0. Znana aktorka: „Myślę,
że mój ostatni film mówi
o bardzo ważnym dla
wszystkich problemie”.
1. Rolnik: ____________
____________________
_____________________
_____________________
2. Projektant mody: ___
____________________
____________________
_____________________
3. Dietetyk: ___________
_____________________
____________________
_____________________
4. Uczeń: _____________
_____________________
____________________
_____________________
5. Matka: _____________
_____________________
____________________
_____________________
6. Psycholog: __________
_____________________
____________________
_____________________
7. Nauczyciel: _________
____________________
_____________________
_____________________
2
Proszę uzupełnić zdania według wzoru.
mówić twierdzić sądzić uważać przypuszczać być pewnym
wydawać się myśleć mieć wrażenie podejrzewać być przekonanym wierzyć
mówili , że jutro będzie padać.
0. W telewizji (oni) _________
1. Czy (ty) nie ____________________ , że powinniśmy porozmawiać?
2. (Ja) ____________________ , że zdasz ten egzamin. Jesteś bardzo dobrze przygotowany.
3. Ten polityk ____________________ , że wygra wybory prezydenckie, a jednak przegrał.
4. Moja córeczka ____________________ , że w telewizorze mieszkają krasnoludki.
5. Lekarz ____________________ , że powinieneś pić mniej kawy i wcześniej chodzić spać.
6. Policja ____________________ , że rowery kradnie ktoś, kto mieszka w tym bloku.
7. Ekonomiści ____________________ , że sytuacja finansowa Polski będzie coraz lepsza.
8. Mojej mamie ____________________ , że ciągle jestem dzieckiem.
9. Mój syn ____________________ , że prezenty przynosi Święty Mikołaj.
10. Czy (ty) nie ____________________ , że skądś się znamy?
259
Telegram: @polskigram
8.22 typy zdań podrzędnych ze
składnia
spójnikami bo, ponieważ, dlatego że
Nie pójdę z wami do kina, ponieważ mam dużo obowiązków.
Spójniki: bo, ponieważ, dlatego że
Spójniki bo, ponieważ, dlatego że są synonimami, choć używa się ich w różnych odmianach języka.
Spójniki te wyrażają przyczynę lub skutek. Często są odpowiedzią na pytanie „dlaczego?”.
Przykłady zastosowania:
Nie byłam w szkole, bo byłam chora.
Monika nie poszła z nami do teatru, bo się źle czuła.
Dominik i Krystian mają słabe oceny, bo się mało uczą i rzadko chodzą do szkoły.
Spójnik bo występuje głównie w języku potocznym.
Babcia upiekła pyszny sernik, ponieważ wiedziała, że ją odwiedzimy.
Czytałam tę książkę do rana, ponieważ była bardzo ciekawa.
Muszę odpocząć, ponieważ jestem bardzo zmęczona.
Spójnik ponieważ występuje głównie w języku standardowym (pisanym).
W wypadku spójnika ponieważ możliwy jest także szyk odwrotny (inwersja), np.:
Ponieważ był wysoki, bez problemu wrzucał piłkę do kosza.
Ponieważ babcia wiedziała, że ją odwiedzimy, upiekła pyszny sernik.
Uczę się języka angielskiego, dlatego że teraz mieszkam w Londynie.
Ania nie może pisać, dlatego że boli ją ręka.
Chcielibyśmy pojechać do Amsterdamu, dlatego że interesuje nas to miasto.
W wypadku spójników bo i dlatego że niemożliwa jest inwersja.
Spójnik dlatego że nie jest synonimem dlatego. (zob. 8.19)
Czytałam tę książkę
do rana, ponieważ była
bardzo ciekawa.
Uczę się języka angielskiego,
dlatego że teraz mieszkam
w Londynie.
260
Telegram: @polskigram
1
Proszę zmienić zdania według wzoru. Proszę użyć spójników: bo, dlatego że.
0. Mark dostał pracę w Warszawie, więc musi uczyć się polskiego.
Mark musi uczyć się polskiego, bo dostał pracę w Warszawie.
1. Chce mi się spać, więc napiję się kawy.
_________________________________________
2. Byłam zmęczona, dlatego wróciłam wcześniej do domu. _________________________________________
3. Szef prosił o kontakt, więc musisz do niego zadzwonić. _________________________________________
4. Jutro jest sobota, dlatego nie musimy wcześnie wstawać. _________________________________________
2
Proszę zmienić zdania według wzoru. Proszę użyć spójnika ponieważ.
0. Był długi weekend, więc pojechaliśmy odwiedzić rodziców.
Ponieważ był długi weekend, pojechaliśmy odwiedzić rodziców.
1. Sklepy były zamknięte, więc zrobiliśmy zakupy na stacji benzynowej. _______________________________
2. Niewiele osób kupiło bilety, dlatego koncert został odwołany.
_______________________________
3. Konrad ciągle spóźniał się do pracy, więc w końcu go zwolnili.
_______________________________
4. Pacjent czuje się lepiej, więc może zostać wypisany do domu.
_______________________________
3
Proszę połączyć zdania przy pomocy spójników: bo, ponieważ, dlatego że.
Mówiłeś, że ten film jest dobry. Dzisiaj jest mecz. Mam wysoki cholesterol.
Boli mnie głowa. Postanowiłem go obejrzeć. Jeszcze nie odpisałam ci na maila.
Wyprowadzamy się do Londynu. Miałem dzisiaj ciężki dzień. Nie pójdę z tobą na ten film.
Koło stadionu jest dużo policji. Od kilku dni nie mam internetu. Lekarz kazał mi zmienić dietę.
Jędrek musi szybko nauczyć się angielskiego. Nie lubię horrorów.
0. Ponieważ mówiłeś, że ten film jest dobry, postanowiłem go obejrzeć.
1. _______________________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________________________
6. _______________________________________________________________________________________
261
Telegram: @polskigram
8.23 typy zdań podrzędnych ze
składnia
spójnikami choć, chociaż, mimo że, niż
Poszła do szkoły, chociaż była chora.
Spójniki: choć, chociaż, mimo że, niż
Spójniki choć, chociaż, mimo że wyrażają pokonanie pewnej przeszkody. Spójniki choć, chociaż są synonimami
i można ich używać wymiennie. Spójnik mimo że jest im bliski znaczeniowo.
Przykłady zastosowania:
choć = chociaż
Chociaż była ładna pogoda, Jan został w domu i pisał artykuł.
Adam poszedł z Kingą do kina, choć nie miał na to ochoty.
Chociaż jest brzydka pogoda, Dawid poszedł na spacer.
Janusz poszedł do szkoły, mimo że jest chory.
Pojechaliśmy na wakacje do Hiszpanii, mimo że byliśmy tam już pięć razy. Lubimy ten kraj.
Mimo że czułem się nie najlepiej, spotkałem się z Agnieszką.
Nie byłem w szkole, ponieważ byłem chory. = Ponieważ byłem chory, nie byłem w szkole.
Spójnik niż służy do wyrażania porównania.
Wolę pojechać na wycieczkę niż siedzieć w domu.
Mały Adam wolał zostać u babci niż iść do przedszkola.
Jan jest wyższy niż Adam.
Egzamin był trudniejszy, niż myślałem.
Spójnik niż występuje wyłącznie po zdaniu nadrzędnym (głównym).
Robiłam to dłużej, niż się spodziewałam.
Adam poszedł z Kingą do kina,
choć nie miał na to ochoty.
Wolę iść na spacer
niż siedzieć w domu.
262
Telegram: @polskigram
1
Proszę zmienić zdania, używając spójników choć, chociaż, mimo że.
0. Miałam ochotę zostać w domu, jednak poszłam na przyjęcie.
Poszłam na przyjęcie, chociaż miałam ochotę zostać w domu.
lub
Chociaż miałam ochotę zostać w domu, poszłam na przyjęcie.
1. Było zimno, ale wróciliśmy znad morza zadowoleni.
___________________________________________________
2. Jest już listopad, ale Adam codziennie jeździ do pracy rowerem.
___________________________________________________
3. Andrzej nie miał ochoty pójść na spotkanie, ale poszedł.
___________________________________________________
4. Marta jest na diecie, a jednak zjadła ciasto.
___________________________________________________
5. Mój ojciec powinien już pójść na emeryturę, ale ciągle pracuje.
___________________________________________________
Miałem ochotę
zostać w domu,
jednak poszedłem
na przyjęcie.
2
Proszę ułożyć wyrazy we właściwej kolejności.
0. nie chociaż dam prosił numeru Jackowi mojego mnie Nie dam Jackowi mojego numeru, chociaż mnie prosił.
1. zjadła jest mówi mięso Ania że choć wegetarianką ____________________________________________
2. wystawę nie zaproszenie przyszli na mimo mieli że ____________________________________________
3. pracę Zbyszek mało swoją lubi zarabia mimo że
____________________________________________
4. mi nie prezentacji zadowolona byłam ja mojej gratulowali z wszyscy choć
____________________________________________
3
Proszę wstawić odpowiednie spójniki.
choć chociaż mimo że jednak ale natomiast albo
choć miałem ochotę zostać w domu.
0. Poszedłem na spotkanie, ______
1.
2.
3.
4.
Ciągle do mnie dzwonią z pracy, ______________ jestem na urlopie.
Myślałam, że nigdy nie zdam egzaminu na prawo jazdy, ______________ w końcu mi się udało.
Pomalujemy mieszkanie na biało ______________ kremowo, nie lubię mocnych kolorów w domu.
Mówiłam mu, że będzie miał kłopoty, jeśli nadal będzie się tak zachowywał, ______________ nie chciał
mnie słuchać.
5. Mój starszy syn jest bardzo dobrym uczniem, ______________ młodszy ciągle ma kłopoty w szkole.
6. Kierowca jechał bardzo szybko, ______________ było ciemno i padał deszcz.
263
Telegram: @polskigram
8.24 typy zdań podrzędnych ze
składnia
spójnikami jeżeli, jeśli, jak, czy
Jeśli masz czas, możemy pójść do kawiarni na kawę.
Spójniki: jeśli, jeżeli, jak, czy
Spójniki jeśli, jeżeli, jak wyrażają warunek. Spójniki jeśli, jeżeli są synonimami i mogą być używane wymiennie.
Spójnik jak jest ich odpowiednikiem, jednak używa się go wyłącznie w języku mówionym.
Jeżeli przyjedziecie do Krakowa, (to) chętnie pokażę wam Kazimierz.
Pójdziemy na Wawel, jeśli będzie ładna pogoda.
Jeśli do mnie zadzwonisz, opowiem ci coś ciekawego.
Jak będę miała czas, przyjdę do was.
Jak będę miał czas, przyjdę do ciebie. = Przyjdę do ciebie, jak będę miał czas.
Jeśli do mnie
zadzwonisz, opowiem
ci coś ciekawego.
Jak będę miała czas,
przyjdę do was.
Spójnik czy, w przeciwieństwie do jeśli, jeżeli, jak, wyraża wątpliwość, niepewność, brak jasności.
Nie jestem pewien, czy mogę się jutro z tobą spotkać.
Nie wiem, czy masz jutro czas.
Mama pytała, czy jutro nas odwiedzicie.
Interesuje mnie, czy byliście wczoraj na wykładzie.
Jesteśmy ciekawi, czy byliście na Ukrainie.
Interesuje mnie, czy byliście
wczoraj na wykładzie.
Spójnik czy nigdy nie występuje w inwersji.
Mama pytała, czy
jutro nas odwiedzicie.
264
Telegram: @polskigram
1
Proszę zmienić zdania według wzoru.
0. Wyślę ci zdjęcia z imprezy, kiedy dasz mi adres mailowy.
Jeśli / Jeżeli / Jak dasz mi adres mailowy, wyślę ci zdjęcia z imprezy.
Jeśli dasz mi adres
mailowy, wyślę ci
zdjęcia z imprezy.
1. Napisz mi SMS-a, kiedy będziesz miała ochotę na kawę.
_______________________________________________________
2. Dostaniesz laptopa, kiedy będziesz miał lepsze wyniki w szkole.
_______________________________________________________
3. Zorganizujemy wystawę, kiedy znajdziemy sponsora.
_______________________________________________________
4. Pójdziemy na ten spektakl, kiedy uda nam się kupić bilety.
_______________________________________________________
2
Proszę zmienić zdania według wzoru.
0. Spotkajmy się jutro rano, to skończymy wreszcie ten projekt!
Jeśli / Jeżeli / Jak spotkamy się jutro rano, to skończymy wreszcie ten projekt.
Jak spotkamy się jutro
rano, to skończymy
wreszcie ten projekt.
1. Poczekaj na mnie, to pójdę z tobą!
_______________________________________________________
2. Zróbmy to razem, to będzie łatwiej!
_______________________________________________________
3. Przestań palić papierosy, będziesz czuła się lepiej!
_______________________________________________________
4. Wróć wcześniej z pracy, to pojedziemy na zakupy!
_______________________________________________________
3
Proszę zmienić zdania według wzoru.
0. Ewa: „Może nie zdam tego egzaminu”. (martwić się) Ewa się martwi, czy zda ten egzamin.
1. Renata: „Ciekawe, czy dostanę tę nagrodę”. (zastanawiać się)
_______________________________________________________
2. Ja: „Test będzie długi?” (interesować)
_______________________________________________________
3. Pan Janusz: „Kupić ten samochód czy nie?” (wahać się)
_______________________________________________________
4. My: „Mamy szansę na kredyt w tym banku?” (być ciekawym)
_______________________________________________________
5. Paweł: „Zaprosić tę dziewczynę na randkę czy nie?” (myśleć)
_______________________________________________________
Ewa się martwi, czy zda ten egzamin.
265
Telegram: @polskigram
8.25 typy zdań podrzędnych ze
składnia
spójnikami gdy, kiedy, jak
Gdy będę miała czas, odwiedzę was.
Spójniki: gdy, kiedy, jak
Spójniki gdy, kiedy, jak służą do wyrażania czasu. Spójniki te są synonimami, jednak spójnik jak występuje wyłącznie w języku mówionym, zwłaszcza potocznym.
Uwaga
W zdaniu nadrzędnym i podrzędnym obowiązuje zgodność czasu gramatycznego.
W zdaniach ze spójnikami gdy, kiedy, jak możliwy jest szyk odwrotny (inwersja).
Przykłady zastosowania:
1.
Gdy mam dużo czasu, czytam książki.
Chodzimy do kawiarni, kiedy mamy (na to) ochotę.
Jak myślę o niej, zawsze oglądam album ze zdjęciami.
2.
Gdy będę w Amsterdamie, zwiedzę Muzeum van Gogha.
Kupimy sobie nowoczesny samochód, kiedy będziemy mieli dużo pieniędzy.
Jak będziemy na miejscu, zadzwonimy do was.
3.
Było już bardzo późno, kiedy wracaliśmy do domu.
Gdy Anna skończyła pisanie powieści, wyjechała na kilka dni nad morze.
Jan poczuł się lepiej, jak rzucił palenie papierosów.
Spójniki kiedy, gdy mogą występować w połączeniu z formą wtedy, tj. wtedy, kiedy; wtedy, gdy, np.:
Jest piękna pogoda jak wtedy, kiedy cię poznałem.
Wtedy, kiedy mam zły humor, dzwonię do przyjaciółki.
Anna zawsze rozmawia ze mną wtedy, gdy ma problemy w pracy.
Gdy mamy dużo czasu, wtedy odwiedzamy znajomych.
Pływam tylko wtedy, gdy jest ciepła woda.
Jest piękna pogoda jak
wtedy, kiedy cię poznałam.
266
Telegram: @polskigram
1
Proszę zaznaczyć poprawną odpowiedź.
kiedy skończę.
0. Wyślę ci raport mailem, _____________
a. kiedy skończę.
b. jak kończę.
c. gdy skończyłem.
1. Kiedy oglądam zdjęcia z Chorwacji, ___________
________________________________________
a. miałam ochotę pojechać tam znowu.
b. pojadę tam znowu.
c. mam ochotę pojechać tam znowu.
2
Proszę połączyć zdania przy pomocy spójników:
kiedy, gdy, jak.
Wyślę wam SMS-a.
Proszę zadzwonić pod ten numer.
Poznałam mojego męża.
Będę już na miejscu.
Podejmiemy ostateczną decyzję.
Wróci z podróży służbowej.
Pracowałam w Brukseli.
Zadzwonimy do pana.
Będzie pani miała jakiś problem.
Szef będzie mógł się z państwem spotkać.
0. Wyślę wam SMS-a, kiedy będę już na miejscu.
1. _______________________________________
_______________________________________
2. _______________________________________
_______________________________________
3. _______________________________________
_______________________________________
4. _______________________________________
_______________________________________
2. Jak spotkam Marka, ________________________
________________________________________
a. to mu powiedziałam, że go szukałaś.
b. to mu powiem, że go szukasz.
c. to mu mówię, że go szukałaś.
3. Przeczytam tę książkę, ______________________
________________________________________
a. jak tylko znajduję czas.
b. gdy tylko znajdę czas.
c. jeśli tylko znalazłem czas.
4. Porozmawialiśmy chwilę, ____________________
________________________________________
a. gdy spotkałem ją na przystanku.
b. jak spotykałem ją na przystanku.
c. kiedy spotkam ja na przystanku.
5. Odwiedzaliśmy dziadków, ___________________
________________________________________
a. zawsze kiedy jechaliśmy do Warszawy.
b. jak tylko pojechaliśmy do Warszawy.
c. gdy pojechaliśmy do Warszawy.
3
Proszę zmienić zdania według wzoru.
0. Jem czekoladę, bo jestem zdenerwowana.
Jem czekoladę wtedy, gdy jestem
zdenerwowana.
1. Nie chcesz ze mną rozmawiać, bo mam rację.
_______________________________________
2. Idę wcześnie spać, bo jestem zmęczony.
_______________________________________
3. Dzwonię do przyjaciółki, bo jest mi smutno.
_______________________________________
4. Rozmawiam z rodzicami, bo muszę podjąć
trudną decyzję.
_______________________________________
5. Wyjeżdżam na weekend w góry, bo chcę być sam.
_______________________________________
267
Telegram: @polskigram
8.26
składnia
typy zdań podrzędnych z zaimkami jakie, skąd,
dokąd, którędy (w funkcji wskaźników zespolenia)
Nie wiem, którędy mam jechać.
Zaimki: gdzie, skąd, dokąd, którędy
Funkcje łączenia zdań pełnią także zaimki gdzie, skąd, dokąd, którędy. Zaimek gdzie wyraża miejsce, natomiast
zaimki skąd, dokąd, którędy oznaczają kierunek.
Zaimek dokąd, wyrażający kierunek do celu, jest zastępowany zarówno w języku standardowym, jak i potocznym
przez formę gdzie. W tego typu zdaniach mogą występować również:
gdzie? tu(taj), tam
dokąd? (gdzie?) tu(taj), tam
skąd? stąd, stamtąd
którędy? tędy, tamtędy
W centrum Krakowa, gdzie zwykle jest dużo turystów, trudno jest znaleźć wolne miejsce w kawiarni.
Urlop spędziliśmy tam, gdzie zawsze (spędzamy), to znaczy w Portugalii.
Jestem ciekawa, gdzie w tym roku spędziłeś wakacje.
Byliśmy tam, gdzie (dokąd) zwykle chodzimy, to znaczy w Teatrze Starym.
Pojadę z tobą, gdzie (dokąd) tylko będziesz chciała.
Nie pamiętam, skąd jesteś, przepraszam.
– Jesteśmy ciekawi, skąd Jan ma tak dużo pieniędzy.
– Myślę, że stąd, skąd zawsze, to znaczy z banku.
– Którędy przyszliście?
– Przyszliśmy tędy, którędy zawsze przychodzimy.
– Ale możecie wrócić tamtędy, którędy wracaliście ostatnio.
Jestem ciekawa, skąd
Jan ma tak dużo pieniędzy.
Myślę, że stąd, skąd zawsze,
to znaczy z banku.
268
Telegram: @polskigram
1
Proszę wstawić odpowiedni zaimek: gdzie, skąd, dokąd, którędy.
gdzie są moje buty narciarskie? Nie mogę ich znaleźć.
0. – Wiesz może, _______
– Są na poddaszu, w szafie.
Skąd wiesz?
– _______
– Widziałem, jak sama je tam włożyłaś!
4. – ______________ znasz tego chłopaka?
1. – O, Paweł i Ania! Co za spotkanie!
– Ze studiów. Poznać cię z nim?
______________ wracacie? Macie bardzo brudny
5. – Napijesz się czegoś?
samochód!
– Tak, ale najpierw włóż te kwiaty do wody.
– Z off-roadu. A ty ______________ się
______________ masz wazon?
wybierasz?
6. – Przepraszam, ______________ mogę dojść
2. – Nie wiesz, ______________ poszła Marzena?
do hotelu Polonica?
Nie ma jej w biurze.
– Proszę iść ulicą Senatorską.
– Pewnie jest w toalecie. Poczekaj tu chwilę.
7. – ______________ masz te buty? Świetne!
3. – Cześć, Justyna! A co ty jesteś taka czerwona?
– Nie powiem ci, bo kupisz takie same.
– Szłam do pracy na piechotę.
8. – Heleno, zaczekaj! Mogę cię podwieźć!
– Na piechotę? A ______________ szłaś?
______________ jedziesz?
– Szłam alejami, to dłuższa droga.
– Do centrum.
2
Proszę ułożyć pytania według wzoru.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
0. Klucze są na biurku.
Gdzie są klucze?
Znam Jarka ze szkoły.
Kupiłem ten kapelusz w Meksyku.
Ci wszyscy ludzie idą do kościoła.
Wiem z radia, że Krupnicki będzie kandydował na prezydenta.
Najlepiej iść ulicą Puławską.
Wisła płynie przez Kraków i Warszawę.
__________________________________ ?
__________________________________ ?
__________________________________ ?
__________________________________ ?
__________________________________ ?
__________________________________ ?
3
Proszę wstawić odpowiedni zaimek.
tam tędy tędy stąd stąd tamtędy tamtędy stamtąd
Tam leżą.
0. – Wiesz może, gdzie są moje okulary? – ______
1. – Skąd jest lepszy widok? – To zależy. __________ widać morze, a __________ basen.
2. – Którędy chcesz iść? __________ czy przez park? – Chodźmy __________ . ____________ szliśmy wczoraj.
3. – Przepraszam, czy możemy jechać tamtą drogą? – Nie, __________ nie można jeździć, to droga
dla pieszych.
4. – Skąd tyle o mnie wiesz? – ___________ , że mamy wspólnych znajomych.
269
Telegram: @polskigram
8.27 typy zdań podrzędnych z zaimkami
składnia
kto, co
Nie wiem, o kim mówisz.
Zdania z zaimkami pytajnymi kto, co w funkcji spójników uzupełniają treść zdania nadrzędnego. Forma zaimka zależy od
czasownika występującego w zdaniu nadrzędnym.
Jeżeli czasownik wymaga użycia przyimka, to występuje on
przed zaimkiem (spójnikiem).
Zaimki (spójniki):
M. kto? co?
D. kogo? czego?
C. komu? czemu?
B. kogo? co?
N. (z) kim? (z) czym?
Msc. (o) kim? (o) czym?
Przykłady zastosowania:
Nie pamiętam, kto dzwonił wczoraj wieczorem. Chyba Marek.
Nie wiesz, co się działo wczoraj na rynku? Było bardzo dużo ludzi.
Mama pytała, dla kogo kupiłeś kwiatki i pierścionek.
Jestem ciekawa, od kogo dostałeś ten prezent.
Jan jest dość chaotyczny. Nie pamięta, komu pożyczył książkę.
Powiedz, proszę, kogo chcesz zaprosić na urodziny.
Jutro mamy egzamin. Nie wiemy, o co profesor będzie pytał.
Jestem ciekawy, z kim wczoraj tak długo rozmawiałaś.
Zapytałam Marka, czym się bardziej interesuje: samochodami czy informatyką.
Zapytałem żonę, o kim tak długo rozmawiała z koleżanką.
Powiedz, proszę, o czym myślisz.
Nie pamiętam, kto dzwonił wczoraj
wieczorem. Chyba Marek.
270
Telegram: @polskigram
1
Proszę uzupełnić dialogi przy pomocy odpowiednich zaimków.
kogo spotkałam na dworcu? Iwonę Maciejczyk.
0. – Wiesz, ______
– To ona nie wyjechała do Kanady?
1. – Powiesz mi, z __________rozmawiałaś przez telefon?
– Oj, z koleżanką, tato!
Wiesz, kogo spotkałam na
2. – Pokażesz mi, __________ kupiłaś dla Karoliny?
dworcu? Iwonę Maciejczyk.
– Nic ciekawego, szalik. Jutro zobaczysz.
3. – Pani Ewo, dla __________ jest ten raport?
To ona
nie
wyjechała
– Dla dyrektora artystycznego, prosił mnie o niego w zeszłym tygodniu.
do Kanady?
4. – Panie Piotrze, __________ powiedział pan o naszym projekcie kampanii reklamowej?
– Powiedziałem żonie, ale ona jest dyskretna…
5. – Kochanie, o __________ myślisz?
– O tym, że jutro muszę jechać do warsztatu. Może powinniśmy zmienić samochód?
2
Proszę wybrać prawidłową formę.
komu pożyczyłem książkę.
0. Nie pamiętam, _______
a. komu b. kogo c. kim
1. Pamiętacie, o __________ mówiliśmy
na poprzedniej lekcji?
a. co b. czym c. czego
2. Nie wiesz, do __________ mógłbym zadzwonić
w tej sprawie?
a. czego b. komu c. kogo
3. Powiesz mi, z __________ się ostatnio spotykasz?
a. komu b. kim c. kogo
4. Nie wiem już, na __________ mogę liczyć.
a. kogo b. kim c. komu
5. Możesz mi wyjaśnić, do __________ używałeś
miksera?
a. czego b. czym c. czemu
6. Nie rozumiem, z __________ się tak cieszysz.
a. czego b. czym c. czemu
7. Powiesz mi, z __________ się tak śmiejesz?
a. czego b. czym c. czemu
8. Jestem ciekawa, przy __________ będziemy
siedzieli.
a. komu b. kogo c. kim
3
Proszę zmienić zdania według wzoru.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
0. Mogę zadzwonić do przyjaciela.
Wiem, do kogo mogę zadzwonić.
Mogę zaufać mojej siostrze.
Wyglądam dobrze w tych spodniach.
Nie powinienem rozmawiać o sprawach firmy.
Warto zaprosić na imprezę Izę i Jacka.
Straciłem szansę na awans.
Nie żałuję swojej decyzji.
Wiem, ___________________________
Wiem, ___________________________
Wiem, ___________________________
Wiem, ___________________________
Wiem, ___________________________
Wiem, ___________________________
271
Telegram: @polskigram
8.28 typy zdań podrzędnych ze spójnikami
składnia
jeśliby, jeżeliby, gdyby, jakby
Zadzwoń, jeżelibyś miała czas.
Spójniki: jeśliby, jeżeliby, gdyby, jakby
Spójniki jeśliby, jeżeliby, gdyby, jakby dostają końcówki osobowe: -m, -ś, -Ø, -śmy, -ście, -Ø i wymagają użycia
czasownika w czasie przeszłym w 3. os. lp. lub 3. os. lm., np.:
(my) jeżelibyśmy
(ja) jeżeliby
+ 3. os. lp., np.:
był, -a, -o
(ty) jeżelibyś
(on / ona / ono) jeżeliby
(wy) jeżelibyście
+ 3. os. lp., np.:
był, -a, -o
(oni / one) jeżeliby
Spójniki te rozpoczynają zwykle zdanie podrzędne, choć możliwy jest również szyk odwrotny (inwersja). W zdaniu
podrzędnym może występować obocznie spójnik to, tzn. jeżeli…, to…
Spójniki te wyrażają warunek.
1. Zdania z trybem przypuszczającym
Gdybym miał pieniądze, (to) kupiłbym nowy samochód.
Pomógłbym ci zrobić zakupy, jeżelibyś wcześniej do mnie zadzwoniła.
Gdybyśmy miały czas, (to) poszłybyśmy do galerii na nową wystawę.
Zagralibyśmy w piłkę, jakby nie padał deszcz.
2. Zdania z czasem przyszłym
Gdybyś się jutro źle czuła, (to) przyjdę do ciebie.
Będę się opiekować małym Adamem, jeżelibyście wyjechali.
Jeżelibyśmy przyjechali na weekend do Krakowa, (to) chętnie się z wami spotkamy.
Jakbyście czegoś potrzebowali, to chętnie wam pomogę.
3. Zdania z trybem rozkazującym
Zadzwoń do mnie, gdybyś miała jakieś pytania.
Jeżelibyście przyjechali do Krakowa, (to) zadzwońcie do mnie.
Jeżelibyś jutro się źle czuła, idź do lekarza.
Jakbyście miały czas, to przyjdźcie do mnie.
Jeżelibyś jutro się źle czuł,
idź do lekarza.
Uwaga
Spójnik jakby występuje wyłącznie w języku mówionym.
272
Telegram: @polskigram
1
Proszę zmienić zdania według wzoru.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
0. Jeśli będziesz mieć jakiś problem, zadzwoń!
Jeślibyś miała jakiś problem, zadzwoń!
Zadzwonię, gdy będę jechać do Poznania.
Jeżeli będą państwo zainteresowani, pokażę państwu ten dom.
Jeśli pani zmieni zdanie, proszę o kontakt.
Możemy się spotkać, gdy będziecie w Warszawie.
Jeżeli pan skończy wcześniej, proszę zostawić klucze na portierni.
Jeśli będziecie potrzebowali ręczników, znajdziecie je w szafce.
Niech przyjdą do mnie, gdy będą mieli jakieś problemy.
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
2
Proszę wstawić spójniki w odpowiedniej formie.
Gdyb‌yście (gdy, wy) zostali dłużej, obejrzelibyście sztuczne ognie.
0. __________
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
_______________ (jeżeli, wy) powiedzieli, pojechalibyśmy razem na koncert.
_______________ (jeśli, ty) chciała pojechać, mógłbym ci pokazać piękne miejsce za miastem.
_______________ (jeżeli, ja) wiedziała, że idziemy na kolację, włożyłabym czarną sukienkę.
_______________ (gdy, ja) cię nie znała, uwierzyłabym, że mówisz serio.
_______________ (jeśli, my) mieli zamiar wyprowadzić się na wieś, zrobilibyśmy to dwa lata temu.
_______________ (gdy, ona) chciała się ze mną spotkać, dałaby mi swój numer telefonu.
_______________ (jeżeli, on) wiedział, że będziesz, na pewno też by przyszedł.
3
Proszę połączyć zdania według wzoru.
0. Pada deszcz / nie pójdziemy na spacer Gdyby nie padał deszcz, poszlibyśmy na spacer.
1. Nie mam urlopu / nie pojadę na wakacje
________________________________________________
2. Mamy dzieci / nie kupimy apartamentu w centrum Poznania
________________________________________________
3. Nie zna tego programu / musi prosić mnie o pomoc
________________________________________________
4. Je za dużo słodyczy / ma problemy z nadwagą ________________________________________________
5. Nie słuchaliście, co do was mówiłam / nie wiecie, o co chodzi
________________________________________________
6. Nie chce pan / nie zaproponuję innej oferty
________________________________________________
7. Kupili państwo używany laptop / nie mogą państwo skorzystać z serwisu gwarancyjnego
________________________________________________
8. Nie wysłała pani e-maila w określonym terminie / nie zaprosimy pani na rozmowę kwalifikacyjną
________________________________________________
273
Telegram: @polskigram
8.29 typy zdań podrzędnych
składnia
ze spójnikami (a)żeby, aby, by
Robert pracuje, żeby mieć pieniądze na wakacje.
Spójniki: (a)żeby, aby, by
Spójniki żeby, ażeby, aby, by łączą zdania wyrażające cel. Najczęściej używanym spójnikiem jest koniunkcja żeby,
pozostałe są jej synonimami. Zdanie celowe odpowiada na pytania po co? w jakim celu? Spójniki te występują
w dwóch konstrukcjach:
żeby + bezokolicznik oraz żeby + końcówka osobowa i czasownik w 3. os. lp. lub 3. os. lm. czasu przeszłego.
1. żeby + bezokolicznik
Musimy się dużo uczyć, żeby mieć dobre oceny.
Jan i Maria poszli do supermarketu, żeby zrobić zakupy.
Idę do kiosku, żeby kupić gazetę.
Będziemy dużo pracować, żeby mieć pieniądze i kupić dom.
W tego typu zdaniach występuje identyczny podmiot (subject) i możliwe jest użycie każdego czasu gramatycznego.
2. żeby + końcówka osobowa + 3. os. lp. lub 3. os. lm. czasu przeszłego
żebym
żebyś
żeby
żebyśmy
+ 3. os. lp., np.: był, -a, -o
żebyście
+ 3. os. lm., np.: byli, były
żeby
Rodzice pożyczyli nam pieniądze, żebyśmy mogli kupić mieszkanie.
Kupię mojej żonie nową sukienkę, żeby ładnie wyglądała.
Chory ojciec wysłał mnie do sklepu, żebym mu kupił gazety.
Ojciec ciężko pracował, żebyśmy mieli dom i mogli chodzić do dobrej szkoły.
Musicie się uczyć więcej, żebyście mieli dobre oceny.
W tego typu zdaniach występują dwa różne podmioty i możliwe jest użycie każdego czasu gramatycznego.
Będziemy dużo
pracować, żeby mieć
pieniądze i kupić dom.
274
Telegram: @polskigram
1
Proszę zmienić zdania według wzoru.
1.
2.
3.
4.
5.
0. Idę do kiosku po gazetę. (żeby)
Idę do kiosku, żeby kupić gazetę.
Idę do kina na film. (aby)
Jadę w góry na narty. (żeby)
Jadę do salonu po nowy samochód. (by)
Idziemy do restauracji na obiad. (aby)
Idziemy do kina na nowy film. (ażeby)
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
________________________________
2
Proszę połączyć zdania według wzoru.
Zadzwoniłam do matki,
żeby zapytać, jak się czuje.
0. Zadzwoniłam do matki. Chciałam zapytać, jak się czuje. (żeby)
Zadzwoniłam do matki, żeby zapytać, jak się czuje.
1. Poszliśmy do szefa. Chcieliśmy poprosić o wolne w piątek. (ażeby)
_____________________________________________________
2. Napiszę e-mail. Chcę dowiedzieć się więcej o programie kursu. (aby)
_____________________________________________________
3. Kupił żonie kwiaty. Chciał jej zrobić niespodziankę. (by)
_____________________________________________________
4. Przeprowadzamy się na wieś. Potrzebujemy mieć więcej przestrzeni. (ażeby)
_____________________________________________________
5. Kupię modem. Potrzebuję mieć stały dostęp do internetu. (by)
_____________________________________________________
3
Proszę połączyć zdania według wzoru.
0. Zrobiłam wam kanapki, nie będziecie głodni.
1.
2.
3.
4.
5.
Prosiłam was, nie mówcie o tym nikomu!
Kupiliśmy dom, dzieci będą mogły bawić się w ogrodzie.
Mówiłam ci, idź już spać!
Ostrzegałam cię, nie baw się ogniem!
Kupiłam wam komiksy, będzie mieli co czytać
w samolocie.
6. W metrze zawsze noszę maseczkę, nie chcę zarazić się
wirusem.
7. Proszę często zmieniać hasła dostępu,
nikt nie wykradnie danych z komputera.
8. Poproś lekarza, może przyjmie cię online,
jeśli nie możesz przyjść osobiście na wizytę.
Zrobiłam wam kanapki, żebyście nie byli głodni.
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
275
Telegram: @polskigram
8.30 typy zdań podrzędnych z zaimkiem
składnia
względnym który
To jest nauczyciel, który mnie uczył języka polskiego.
Zdanie z zaimkiem który – wprowadzenie
Zaimek względny który łączy zdanie podrzędne i uzupełnia treść zdania nadrzędnego. Zaimek względny który
występuje w formach rodzajowych, np.: który m., która f., które n., którzy m.o., które n.m.o., oraz w odpowiednim
przypadku, np.: którego, której, których.
O użyciu odpowiedniej końcówki zaimka który, a także przyimka decyduje czasownik.
Właśnie dostałam list, na
który czekałam od tygodnia.
Przykłady zastosowania:
To jest nauczyciel, który mnie uczył
przez cztery lata.
To jest osoba, która nam zawsze pomaga.
Jutro muszę się spotkać z profesorem, którego osobiście nie znam.
Dostałem wiadomość, której nie oczekiwałem.
To jest kolega, któremu często pomagam.
Opowiadał jej o dziewczynie, którą poznał rok temu w Grecji.
Robert spotkał się z kolegą, z którym chodził do szkoły podstawowej.
Słuchamy muzyki, którą się bardzo interesujemy.
To jest właśnie koleżanka, o której ci często opowiadałam.
Często oglądał dom, w którym mieszkał przez cztery lata.
To są nauczyciele, którzy mnie uczyli przez dwa lata.
To są nauczycielki, które mnie uczyły przez dwa lata.
To są koledzy, których poznałem dwa lata temu.
Spotkałam koleżanki, o których ci często opowiadam.
Podobne zasady obowiązują w zdaniach z zaimkiem jaki, jaka, jakie, jacy, jakie, np.:
To był film, jakiego jeszcze nie widziałem.
Kupiła sukienkę, jaką zawsze chciała mieć.
276
Telegram: @polskigram
1
Proszę wstawić zaimek który w odpowiedniej formie.
k‌tóra razem ze mną wynajmuje mieszkanie.
0. – To jest Ola, dziewczyna, _______
– Miło mi cię poznać!
To jest Ola, dziewczyna,
która razem ze mną
wynajmuje mieszkanie.
1. – Czy to jest ten człowiek, ___________ zaproponował ci pracę?
– Tak, nazywa się Wiktor Janowski.
2. – Ja się nazywa ta dziewczyna, z ___________ studiowałaś?
– Monika Witkowska.
3. – Mamo, ten chłopak, o ___________ wam mówiłam, przyjdzie jutro na kolację.
– No to trzeba upiec ciasto.
4. – Pamiętasz tego mężczyznę, ___________ spotkałyśmy w samolocie?
Miło mi cię poznać!
– Taki dziwny, z brodą?
– Tak. Wyobraź sobie, że to jest Adam Szparag, ten pisarz!
5. – Ta sprawa, o ___________ mówili w telewizji, jest bardzo ciekawa.
– Tak, piszą o niej w internecie.
6. – Nie widziałaś mojego niebieskiego krawata? Tego, ___________ pasuje do brązowej koszuli?
– Jest w szafie.
7. – Czy ten kolega, ___________ pożyczyłeś pieniądze, oddał ci je?
– Tak, w zeszłym tygodniu.
8. – Ci ludzie, ___________ byli w restauracji, to nasi koledzy z pracy.
– To dlaczego z nimi nie rozmawiałaś?
9. – Mam nadzieję, że wszyscy chłopcy, ___________ zaprosiłeś na urodziny, przyjdą, bo mamy dużo jedzenia.
– I będzie dużo prezentów!
10. – Te dziewczyny, z ___________ rozmawiałam, to moje koleżanki ze studiów.
– Ładne!
2
Proszę zmienić zdania według wzoru.
0. Takiej książki jeszcze nigdy nie czytałam!
1. Takiego przyjaciela nigdy nie miałem!
2. Z taką kobietą mógłbym się ożenić.
3. Z takimi ludźmi chciałbym pracować.
4. Takim samochodem chciałabym jeździć.
5. Taki dom chcielibyśmy zbudować.
6. Takiemu człowiekowi nigdy nie potrafiłabym zaufać.
7. Z takiej obsługi każdy byłby zadowolony.
8. O takiej podróży wam się nie śniło.
9. Tacy adwokaci zawsze mają klientów.
10. Długo szukałam takiej sukienki!
To książka, jakiej jeszcze nigdy nie czytałam.
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
277
Telegram: @polskigram
8.31 składnia
składnia
podsumowanie
Gdybyście mieli czas, moglibyście mnie odwiedzić.
1. Spójniki łączące zdania współrzędne
a
albo
ale
ani
dlatego
i
jednak
lecz
lub
natomiast
więc
Robert poszedł na mecz, a Monika została w domu.
• a ≈ natomiast,
• albo ≈ lub,
Marek zwykle gra w tenisa albo słucha muzyki.
• ale ≈ lecz ≈ jednak.
Mieszkaliśmy w Warszawie, ale przeprowadziliśmy się
do Krakowa.
Nie napisałam eseju ani nie przeczytałam książki.
Był chory, dlatego nie poszedł do szkoły.
Babcia gotuje obiad i piecze ciasto.
Miałem ochotę iść na koncert, jednak zostałem w domu i pisałem esej.
Chciałyśmy pojechać do Francji, lecz zmieniłyśmy plany.
Wieczorem oglądamy filmy, słuchamy muzyki lub czytamy książki.
Jan pisał listy, natomiast Maria słuchała muzyki.
Nie było wykładu, więc poszliśmy do biblioteki.
2. Spójniki łączące zdania podrzędne
aby / ażeby
bo
by
Pracujemy, aby (ażeby) zarabiać pieniądze.
• aby ≈ ażeby ≈ by ≈ żeby,
Jan nie był w szkole, bo był chory.
• bo ≈ dlatego że ≈ ponieważ,
Pojechaliśmy do Poznania,
• gdy ≈ kiedy ≈ jak,
by odwiedzić babcię.
• jeśli ≈ jeżeli ≈ jak,
chociaż / choć Zostaliśmy w domu,
• chociaż ≈ choć,
chociaż (choć) była ładna pogoda.
• gdyby ≈ jeśliby ≈ jeżeliby ≈ jakby.
Choć / chociaż była brzydka pogoda,
poszliśmy na spacer do parku.
czy
Nie wiem, czy masz jutro czas.
dlatego że
Nie skończyłem artykułu, dlatego że źle się czułem.
gdy
Odwiedzę was, gdy będę w Krakowie.
jak
Jak będziesz w Krakowie, zadzwoń do nas.
jakby
Jakbyś była w Krakowie, zadzwoń do nas.
jeśli
Jeśli (jeżeli) masz ochotę, możemy iść na kawę.
jeśliby
Jeślibyście przyjechali do Krakowa, pokazalibyśmy wam Kazimierz.
jeżeli
Możemy iść na kawę, jeżeli (jeśli) masz ochotę.
jeżeliby
Pokazalibyśmy wam Kazimierz, jeżelibyście (jeślibyście) przyjechali do Krakowa.
kiedy
Kiedy będziesz w Krakowie, pójdziemy na Wawel.
mimo że
Zwiedzaliśmy miasto, mimo że była brzydka pogoda.
ponieważ
Nie byłem w szkole, ponieważ byłem chory.
żeby
Pracujemy, żeby mieć pieniądze. / Babcia pożyczyła nam pieniądze, żebyśmy kupili dom.
278
Telegram: @polskigram
1
Proszę wstawić odpowiedni spójnik.
a albo ale ani dlatego i jednak lecz lub natomiast więc
a mój chłopak polskiego.
0. Ja uczę się angielskiego, __
1. Mieliśmy zostać dwa tygodnie nad morzem, _____________ pogoda była brzydka, _____________
wróciliśmy wcześniej.
2. Aktorka nie chce komentować sytuacji, _____________ reżyser jest zadowolony ze skandalu.
3. Może pan wyjść dzisiaj wcześniej, _____________ musi pan jutro _____________ w piątek zostać dłużej
w pracy.
4. Lekarze zrobili wszystko, żeby uratować pacjenta, _____________ było już za późno.
5. Nie oddałeś mi dwóch książek, które ci pożyczyłam, _____________ więcej nie pożyczę ci żadnych książek
_____________ filmów.
6. Możesz iść z nami _____________ zostać w domu _____________ siedzieć sam.
2
Proszę poprawić błędy w zdaniach.
1.
2.
3.
4.
5.
0. Poszliśmy na spacer, chociaż była ładna pogoda.
bo
__________
Możemy iść do kina, jakby masz ochotę.
Zadzwonię do was, jeżeliby będę w Krakowie.
Nie pojechaliśmy do Pragi, bo mieliśmy ochotę.
Nie poszedł do pracy, mimo że był chory.
Prosiłam go, że zrobił zakupy.
__________
__________
__________
__________
__________
3
Proszę połączyć zdania według wzoru.
0. my / żeby – kupić dużego psa / czuć się bezpiecznie
Kupiliśmy dużego psa, żeby czuć się bezpiecznie.
Kupiliśmy dużego psa, żeby
czuć się bezpiecznie.
1. ludzie / bo / kupować duże psy / chcieć czuć się bezpiecznie
______________________________________________
2. ty / jeśli / ja – pożyczyć ci następną książkę / oddać poprzednią
______________________________________________
3. my / mimo że / oni – zaprosić na imprezę / nie zapraszać nigdy
_______________________________________________
4. ty / zadzwonić pod ten numer / gdy – mieć jakieś problemy
_______________________________________________
5. ona / chociaż / on – wciąż ją kochać / umrzeć wiele lat temu
_______________________________________________
279
Telegram: @polskigram
8.32 składnia
składnia
podsumowanie (cd.)
Gdybyście mieli czas, moglibyście mnie odwiedzić.
3. Zaimki w funkcji łączenia zdań
dlaczego
Nie wiem, dlaczego wczoraj nie zadzwoniłeś.
dokąd (gdzie) Pojedziemy, dokąd (gdzie) będziesz chciała.
którędy
Czy wiesz, którędy mam jechać?
po co
Nie wiesz, po co ona tu przyszła?
skąd
Nie pamiętam, skąd jesteś.
kto
Nie wiem, o kim mówisz. / Wiem, z kim się wczoraj spotkałaś.
co
Nie wiem, o czym myślisz. / Powiedz, czym się interesujesz.
który
Czy to jest dziewczyna, o której mi czasem opowiadasz?
To są nauczyciele, którzy mnie uczyli w szkole średniej.
Pojedziemy, dokąd
będziesz chciała.
Nie wiem, dlaczego
wczoraj nie zadzwoniłeś.
280
Telegram: @polskigram
1
Proszę zaznaczyć poprawną formę.
tam .
0. Apteka jest ______
a. tam b. stamtąd c. tędy
1. Może pani wjechać __________ na parking.
a. tu b. tędy c. dotąd
2. __________ wracaliście do domu?
a. Dokąd b. Stamtąd c. Którędy
3. Można dojść tylko __________ , dalej są miejsca
dla VIP-ów.
a. dotąd b. tamtędy c. stamtąd
4. __________ wiesz, że byliśmy wczoraj w klubie?
a. Skąd b. Stamtąd c. Dotąd
5. __________ pracowała w naszej kancelarii.
a. Stamtąd b. Dokąd c. Dotąd
6. __________ nocujecie w Paryżu?
a. Gdzie b. Dokąd c. Skąd
7. __________ słychać tę muzykę?
a. Którędy b. Skąd c. Dokąd
8. Chodźmy __________ , nie lubię tej ulicy.
a. tędy b. tamtędy c. którędy
2
Proszę wstawić zaimki pytające co, kto, dlaczego, jak, który, jaki w odpowiedniej formie.
dlaczego jutro nie ma wykładu?
0. – Wiesz może, __________
– Profesor jest chory.
Wiesz może, dlaczego jutro
nie ma wykładu?
1. – Zabieram cię na wakacje, na ____________ jeszcze nie byłaś!
– Tak? A dokąd pojedziemy?
2. – Panie Władysławie, z ____________ pan do mnie przychodzi tym razem?
– Panie doktorze, jestem naprawdę chory, wszystko mnie boli.
3. – Za ____________ razem zdałaś egzamin na prawo jazdy?
– Za drugim, a ty?
4. – Nie rozumiem, ____________ ludzie chcieliby mieszkać w tym domu, to ruina.
– Kochanie, to cudowny dom, trzeba go tylko wyremontować.
5. – Wiecie już, ____________ macie plany na święta?
– Nie, jeszcze nie wiemy, ____________ będziemy robić.
6. – ____________ to był za człowiek, ____________ się tak przyglądałaś na lotnisku?
– ____________ to, nie wiesz? To Marian Pauca! Ten aktor z serialu „Kontrowersyjny
Kot”.
Profesor jest chory.
7. – Nie rozumiem tego.
– ___________ nie rozumiesz? Przecież to łatwe!
8. – ____________ mogłaś opowiedzieć wszystkim o moich problemach! To był sekret!
– Ale wszyscy pytali, ____________ się z tobą dzieje i ____________ nie przychodzisz do klubu.
9. – Nie podoba mi się ten chłopak, z ____________ się spotykasz. Wszędzie ma tatuaże.
– Mamo, to jest muzyk rockowy!
10. Studenci, ____________ nie zdali egzaminu, będą mieli następny termin w marcu.
281
Telegram: @polskigram
9.1 przyimki łączące się z dopełniaczem
przyimek
Idziemy do kina.
Idę do Anny
na urodziny.
Przyimki: do, od, z(e), u
1. do à u à od (dotyczy osób)
– Gdzie (do kogo) idziesz?
– Idę do Anny na urodziny.
– Gdzie (u kogo) byłaś?
– Byłam u Anny.
– Skąd (od kogo) wracasz?
– Wracam od Anny.
2. od à do (dotyczy czasu)
– Jak długo dzisiaj pracujesz?
– Jak zwykle od dziewiątej do piątej.
– Dzwoniłeś do babci? Co robi babcia?
– Jak zwykle jest zajęta od rana do wieczora.
3. do à z (dotyczy miejsc)
Pracuję jak zwykle od
dziewiątej do piątej.
– Gdzie (dokąd) idziecie?
– Idziemy do muzeum na wystawę.
– Skąd wracacie?
– Wracamy z muzeum.
– Gdzie (dokąd) jedziecie?
– Jedziemy do Pragi.
– Skąd jesteś?
– Jestem z Londynu, z Anglii. A ty?
– Jestem z Nairobi, z Kenii.
Skąd jesteś?
Jestem z Londynu,
z Anglii. A ty?
Jestem z Nairobi,
z Kenii.
282
Telegram: @polskigram
1
Proszę wybrać prawidłowy przyimek.
do Muzeum Sztuki
0. Idę właśnie ____
Nowoczesnej.
a. do b. od
1. Wracamy właśnie ______ koncertu
jazzowego.
a. z b. od
2. W sobotę byliśmy ______ Olejników
na kolacji.
a. do b. u
3. Pracuję jutro ______ 7.00 ______ 17.30.
a. do / od b. od / do
4. Właśnie wracamy ______ Piotra i Moniki.
a. od b. z
5. Jeszcze nie wróciliśmy ______ sklepu.
a. z b. ze
6. Wrócę ______ zakupów przed piątą.
a. z b. ze
3
Proszę ułożyć pytania z podanych elementów,
dodając brakujący przyimek.
0. ty / koncert / wrócić / już / ?
z koncertu?
Czy już wróciłeś __
1. torebka / Prada / być / ta / ?
____________________________________
2. ty / klucze / dom / mieć / ?
____________________________________
3. ty / wrócić / dlaczego / tak / kolega / późno / ?
____________________________________
4. dzieci / szkoła / już / przyjść / ?
____________________________________
5. ty / już / wyjechać / garaż / samochód / ?
____________________________________
6. ty / lodówka / włożyć / zakupy / ?
____________________________________
2
Proszę wstawić odpowiedni przyimek.
do garażu?
0. – Czy możesz wjechać samochodem ____
– Oczywiście, daj mi kluczyki.
1. – Spotkamy się ______ mnie czy ______ ciebie?
– Jak wolisz.
2. – Dasz mi trochę mleka ______ kawy? Nie lubię
czarnej.
– A może wolisz śmietankę?
3. – Nie widziałem Anny ______ czasu studiów,
a wczoraj spotkałem ją na ulicy.
– I jak teraz wygląda?
4. – Czy możesz wyjąć ______ szafy mój płaszcz
zimowy?
– Który? Czarny czy beżowy?
5. – To Michał nie jest Polakiem?
– Tak i nie. Jest ______ Szwecji, tam się urodził,
ale jego mama jest Polką.
6. – Podobał ci się film?
– Nudny, ledwie wytrzymałam _____ końca.
7. – Cześć, Monia! Właśnie wracam ______ ciebie
______ domu. Gdzie jesteś?
– Jak to gdzie? ______ ciebie!
4
Proszę znaleźć i poprawić błędy w zdaniach.
ze
0. Wróciłam właśnie z Sztokholmu. ___
1. Urządzamy imprezę od okazji naszej rocznicy ślubu.
____
2. Ten człowiek nie podobał mi się do samego
początku. ____
3. Czy możesz do mnie zadzwonić, jak będziesz
wychodzić z lekarza? ____
4. Kupiłam na lotnisku piękne okulary z Chanel. ____
5. Zapomniałam mój PIN z karty kredytowej. ____
283
Telegram: @polskigram
9.2 przyimki łączące się z dopełniaczem
przyimek
Mam coś dla ciebie.
Przyimki: bez, dla, koło, obok, oprócz, w czasie, wzdłuż
– Proszę kawę bez cukru.
– Proszę bardzo.
– Proszę, tu jest kawa. Zaraz podam mleko.
– Dziękuję, babciu, piję kawę bez mleka.
– Dla kogo kupiłeś kwiatki?
– Dla Marii. Ma dzisiaj urodziny. Zapomniałaś?
– Ach, rzeczywiście.
– Gdzie mieszkają Maria i Jan?
– Koło Krakowa. Niedawno kupili nowy dom.
Dla kogo
kupiłaś kwiatki?
Dla Kasi. Ma dzisiaj
urodziny. Zapomniałeś?
Ach, rzeczywiście.
– Gdzie się spotkamy?
– Może jak zwykle koło ratusza.
Łóżko stoi obok szafy.
Lampa stoi obok kanapy.
Basia usiadła obok mnie.
Wszyscy oprócz Marka napisali pracę domową.
Kupiliśmy wszystko oprócz chleba. Pech!
Lubię wszystkie przedmioty oprócz gramatyki.
Poznaliśmy się w czasie podróży do Grecji.
Szliśmy dwie godziny wzdłuż rzeki.
Adam nie uważał w szkole, rozmawiał w czasie lekcji i teraz nic nie umie.
Lampa stoi obok kanapy.
Przyimki: znad, spod, sprzed, zza, spomiędzy
Wracamy znad morza.
Kot wychodzi spod fotela.
Samochód odjechał sprzed domu.
Wracamy zza granicy.
Samochód wyjechał spomiędzy drzew. (zob. 9.7)
Samochód odjechał sprzed domu.
Kot wychodzi spod krzesła.
284
Telegram: @polskigram
Chcesz kawę
z mlekiem czy bez?
1
Proszę wybrać odpowiedni przyimek.
be‌z ?
0. Chcesz kawę z mlekiem czy _____
a. bez b. oprócz
1. Mój mąż od miesiąca jest ______ pracy. Zaczynam się martwić.
a. w czasie b. bez
2. Wzięłam wszystko ______ mapy! I jak my teraz wrócimy do hotelu?
a. oprócz b. bez
3. Nie mogę się z tobą spotkać ______ pracy. Umówimy się na wieczór.
a. wzdłuż b. w czasie
4. Będę dzisiaj wolny ______ szóstej. Zobaczymy się?
a. koło b. obok
5. Dlaczego pojechałeś do szpitala ______ mnie? Też chciałam odwiedzić babcię!
a. oprócz b. beze
6. Czy możemy zostawić samochód ______ przystanku i pójść na spacer do parku?
a. wzdłuż b. koło
2
Proszę wstawić odpowiedni przyimek.
obok koło bez dla oprócz w czasie wzdłuż
obok naszego domu? Co on tu robi?
0. Czy to nie samochód Witka stoi _____
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Możemy wracać przez park albo _________ rzeki. Jak wolisz?
Kupiłam tę bluzkę _________ siebie, ale zmieniłam zdanie i dam ją mojej siostrze.
Proszę państwa, bardzo prosimy nie korzystać z telefonów komórkowych _________ wykładu!
Wszyscy moi znajomi ze studiów, _________ jednej dziewczyny, brali udział w programie Erasmus.
Nie pójdę na to przyjęcie _________ ciebie. Nikogo tam nie znam.
Możesz zaparkować _________ stacji metra. Pójdę dalej sama.
3
Proszę uzupełnić zdania, wpisując odpowiedni zaimek.
0. z / znad
z koncertu.
Wróciliśmy __
znad morza.
Wróciliśmy ______
1. z / spod
Ten pies boi się wyjść ______ łóżka.
Ten pies nie chce zejść ______ łóżka.
2. z / sprzed
Samochód wyjechał ______ garażu.
Taksówka odjechała ______ domu.
3. z / spomiędzy
Kot wyszedł ______ drzew.
Kot skoczył ______ dachu.
4. z / znad
Kiedy wrócicie ______ basenu?
Kiedy wrócicie ______ jeziora?
5. ze / zza
Motocykl wyjechał ______ rogu.
Motocykl odjechał ______ stacji benzynowej.
Telegram: @polskigram
285
9.3 przyimki łączące się z biernikiem
przyimek
Jedziemy na Słowację.
Przepraszam, jak mogę
dojechać na Kazimierz?
Biernik ruchu, na + biernik
– Gdzie (dokąd) idziecie?
– Idziemy do teatru na spektakl.
– Idziemy na spektakl.
– Gdzie (dokąd) idziecie?
– Idziemy do restauracji na kolację.
– Idziemy na kolację.
– Gdzie (dokąd) idziesz?
– Idę do Agnieszki na domówkę.
– Idę na domówkę.
To jest bardzo blisko.
Proszę iść pięć minut prosto,
a potem skręcić w lewo.
– Gdzie (dokąd) jedziesz na wakacje?
– Chyba na Korsykę.
– A wy?
– Planowaliśmy pojechać na Krym, ale polecimy prawdopodobnie na Mauritius.
Wyspy i półwyspy wymagają użycia przyimka na.
– Nie wiesz, gdzie pojechał Marek?
– Na Łotwę. Jest pasjonatem kultury łotewskiej.
Kraje Litwa, Łotwa, Białoruś (f.), Ukraina, Słowacja i Węgry (pl.) wymagają użycia przyimka na.
– Gdzie jedziesz?
– Jadę na Pomorze. Tam mieszka moja rodzina.
– A ty?
– Jadę na Mazowsze. Tam mieszka moja teściowa.
Nazwy regionów Polski oprócz nazw Małopolska i Wielkopolska wymagają użycia przyimka na.
– Przepraszam, jak mogę dojechać na Kazimierz?
– To jest bardzo blisko. Proszę iść pięć minut prosto, a potem skręcić w lewo.
Dzielnice miast wymagają na ogół użycia przyimka na.
– Gdzie (dokąd) idziesz?
– Idę na uniwersytet. A ty?
– Idę najpierw na dworzec, a potem na pocztę.
Niektóre wyrazy jak uniwersytet, dworzec, poczta, cmentarz wymagają użycia przyimka na zamiast do.
286
Telegram: @polskigram
1
Na czy do? Proszę wstawić odpowiedni przyimek.
na wakacje? – ____
Do Hiszpanii, jak co roku.
0. – Dokąd wyjeżdżacie ____
1. – Mam ochotę gdzieś wyjść dzisiaj wieczorem. Może pójdziemy coś zjeść?
– Lepiej chodźmy ______ spacer, nie mam ochoty iść ______ restauracji.
2. – Biorę w lipcu trzy tygodnie urlopu. Dokąd chcesz pojechać?
– ______ Kubę albo ______ Meksyku. Może być?
3. – Idziesz ______ pocztę? Może weźmiesz moje listy?
– Jasne, daj!
4. – Pospiesz się! Za pięć minut musimy wyjechać ______ lotnisko, bo inaczej się spóźnimy!
– Dobrze, jeszcze tylko muszę iść ______ toalety.
5. – Jesteś gotowa?
– Wiesz co, może najpierw pójdziemy ______ targ, a potem pojedziemy ______ supermarketu?
6. – Daj spokój, nie pójdę ______ wystawę sztuki nowoczesnej, w ogóle mnie to nie interesuje.
– No to chodźmy ______ jakiejś innej galerii.
7. – Agnieszka wyszła już ______uniwersytet?
– Tak. Wyszła wcześniej, bo chciała jeszcze iść ______ biblioteki.
8. Nie musisz jechać ______ dworzec, żeby kupić bilety ______ Warszawy. Możesz kupić przez internet.
2
Proszę zmienić zdania według wzoru.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Chodźmy na kawę!
0. Może napijemy się kawy?
Chodźmy na kawę!
Może zjemy obiad?
Może obejrzymy wystawę?
Może zjemy lody?
Może wypijemy piwo?
Może zjemy pierogi?
Może obejrzymy spektakl?
______________________ !
______________________ !
______________________ !
______________________ !
______________________ !
______________________ !
3
Proszę zmienić zdania według wzoru. Proszę użyć czasowników pójść lub pojechać w czasie przeszłym.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
0. Zosia jest na zebraniu.
Zosia poszła na zebranie.
Pan profesor jest na konferencji.
Moi dziadkowie są na Majorce.
Mój brat jest na Mazurach.
Córka jest na imprezie.
Dziewczyny są na pokazie mody.
Rodzice są na zakupach.
Cała rodzina jest na cmentarzu.
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
______________________
Zosia poszła na zebranie.
287
Telegram: @polskigram
9.4 przyimki łączące się z biernikiem
przyimek
Jedziemy w góry.
Przyimki: na, w(e), o, przez(e), nad, pod, przed, za, po(między)
na + biernik
o + biernik
w + biernik
czekać na
liczyć na
patrzeć na
odpowiadać na
reagować na
zgadzać się na
krzyczeć na
pytać o
prosić o
walczyć o
bić się o
martwić się o
wierzyć w
grać w
bawić się w
uderzyć w
trafić w
kopnąć w
Na kogo czekasz?
– Na kogo czekasz?
– Czekam na Kasię. Zaraz kończy zajęcia.
– O kogo pytasz, nie słyszę.
– O Agnieszkę. Jestem ciekawa, czy zdała egzamin.
– Czy wierzysz w coś?
– Tak, wierzę w dobro.
O doborze przyimków na, o, w decyduje czasownik.
Czekam na Kasię.
Zaraz kończy zajęcia.
– Gdzie (dokąd) wyjeżdżacie?
– Wyjeżdżamy w Alpy. A wy?
– W Tatry.
Przyjadę do Krakowa
na cały rok.
Rzeczowniki oznaczające góry wymagają użycia przyimka w.
– Przyjdę do was na chwilę.
– Dobrze, czekamy.
– Przyjadę do Krakowa na cały rok.
Wczoraj przez dwie godziny uczyłam się gramatyki.
Prawie przez cały wieczór rozmawialiśmy na czacie.
Za rok znowu przyjadę do Warszawy.
Za chwilę będzie przerwa.
Jedziemy nad morze.
Kot wchodzi pod stół.
Samochód podjeżdża przed dom.
Jedziemy za granicę.
Samochód wjechał pomiędzy drzewa.
Kot wchodzi pod stół.
Konstrukcje nad, pod, przed, za, (po)między + biernik wyrażają ruch.
288
Telegram: @polskigram
1
Proszę podkreślić odpowiedni przyimek.
0. W lipcu jedziemy na / za / przez dwa tygodnie do Włoch.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Na / Za / Przez cały wieczór uczyłam się do egzaminu.
Chodźmy już! Film zaczyna się na / za / przez pół godziny.
Wyjeżdżamy na / za / przez cały weekend na wieś.
Poczekajcie tu na mnie, na / za / przez chwilę wrócę.
Mieszkaliśmy w Warszawie na / za / przez kilka miesięcy.
Poczekasz na / za / przez mnie przez chwilę, muszę wyjść.
Zdecydowałam się wyjechać na / za / przez stałe do Londynu.
Na razie nie ma sensu o tym rozmawiać, ale na / za / przez jakiś czas wrócimy do tematu.
2
Proszę zmienić zdania według wzoru.
0. Taksówka stoi pod naszym domem.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Taksówka podjechała pod nasz dom.
Kot śpi na swoim ulubionym fotelu.Kot wskoczył na ___________________________
Mieszkamy na dziewiątym piętrze.
Winda wjechała na _________________________
Dzieci bawią się na boisku szkolnym.Dzieci pobiegły na _ ________________________
Słownik leży na górnej półce.Odłożyłam słownik na ______________________
Królik jest pod tamtą kanapą.Królik uciekł pod __________________________
Ciężarówka stoi za mniejszym magazynem. Ciężarówka wjechała za _____________________
3
Proszę wstawić odpowiedni przyimek.
Na kogo czekasz? – Na Ewę, bardzo długo jej nie ma.
0. – ____
1. – Tato, mogę pojechać z moim chłopakiem ______ wakacje ______ namiot? – Nie, absolutnie się
nie zgadzam ______ ten wyjazd!
2. – Czy mogę prosić jeszcze ______ cukier? – Zaraz przyniosę!
3. – Mamo, czy możemy wziąć trochę jedzenia z lodówki? – Jesteście głodne? – Nie, bawimy się ______ sklep!
4. – Masz ochotę pójść ______ mecz? – Bardzo chętnie! W dzieciństwie grałem ______ piłkę nożną z kolegami,
teraz jestem kibicem.
5. – Dlaczego tak ______ mnie patrzysz? Mam coś na twarzy? – Nie, po prostu pięknie wyglądasz!
6. – Nie chcę, żebyś wyjeżdżał do Warszawy. Tam jest tak niebezpiecznie! – Babciu, nie martw się ______ mnie!
Zawsze chciałem studiować aktorstwo w Warszawie.
7. – Adam, nie krzycz ______ niego, to tylko mały pies! – Ale on zjada moje buty!
8. – Odpowiesz mi ______ pytanie, co się stało w szkole? – No… biłem się z chłopakami ______ dziewczynę…
9. – W gazetach piszą, że jest nowy lek na odchudzanie. – A ty wierzysz ______ to, co piszą? Trzeba jeść mniej
czekolady!
289
Telegram: @polskigram
9.5 przyimki łączące się z narzędnikiem
przyimek
Byliśmy nad morzem.
Przyimki: z(e), nad, pod, przed, za, (po)między
– Z kim się wczoraj spotkałaś?
– Z Agnieszką.
Z kim się wczoraj
spotkałaś?
– Czy możesz ze mną chwilę porozmawiać?
– Tak, oczywiście.
– Czy mieszkasz sama?
– Nie, mieszkam z rodzicami.
Z Agnieszką.
Konstrukcja z + narzędnik nie jest tożsama z konstrukcją z + dopełniacz. (zob. 9.1)
Przyimki nad, pod, przed, za, (po)między lokalizują obiekt w przestrzeni i czasie. Relacje te wyrażają czasowniki
o znaczeniu statycznym, np.: być, spędzić, leżeć, stać, siedzieć, znajdować się.
Jesteśmy teraz nad Barceloną. Bardzo szybko leci ten samolot.
Ostatnie wakacje spędziliśmy nad Morzem Śródziemnym.
Londyn leży nad Tamizą.
Przyimek nad wyraża miejsce znajdujące się nad wodą (rzeka, jezioro, morze, ocean).
Pod ratuszem jest kawiarnia i teatr.
Kot siedzi pod stołem.
Pod ratuszem jest kawiarnia i teatr.
Samochód zatrzymał się przed domem.
Przed uniwersytetem jest zwykle dużo studentów.
Wrócę do domu dopiero przed dziesiątą.
Prawie dwa miesiące spędziliśmy za granicą.
Za domem mamy mały ogród.
Radom znajduje się (po)między Warszawą i Krakowem.
Mam czas (po)między piątą i szóstą.
Za domem mamy mały ogród.
Przed uniwersytetem jest zwykle dużo studentów.
290
Telegram: @polskigram
1
Proszę dopasować rzeki i miasta, które nad nimi leżą. Proszę napisać zdania według wzoru.
a. Warszawa, Londyn, Paryż, Asuan, Macapa, Wiedeń, Frankfurt
b. Wisła, Men, Dunaj, Tamiza, Sekwana, Nil, Amazonka
0. Warszawa leży nad Wisłą.
1. _________________________________
2. _________________________________
3. _________________________________
4. _________________________________
5. _________________________________
6. _________________________________
2
Proszę napisać, gdzie znajdują się osoby (turyści) na rysunkach.
portret Mona Lisy piramidy wieża Eiffla Rzym
0. Turyści stoją przed
portretem Mona Lisy.
1. ___________________ 2. ___________________ 3. ___________________
___________________
___________________
___________________
3
Proszę uzupełnić dialogi za pomocą przyimków: z(e), nad, pod, przed, za, (po)między.
p‌od pomnikiem Chopina?
0. – Gdzie się spotkamy w czwartek? – Może w Łazienkach ____
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
– Ten pan w średnim wieku to twój brat?! – Tak, jest ______________ nami 21 lat różnicy.
– Dlaczego przyszłaś sama? – Wojtek został w domu ______________ Adasiem. Obaj mają katar.
– Co robiłyście w weekend? – Ja siedziałam ______________ telewizorem, a Renata przy komputerze.
– Przepraszam, tu jest kolejka! – Ale ja stałam ______________ tym panem! Byłam ostatnia.
– I jak było na wakacjach? – Świetnie! Byliśmy ______________ Morzem Czarnym.
– Gdzie teraz mieszkasz? – Blisko centrum. Wreszcie wszystkie sklepy mam ______________ domem.
– Przepraszam, gdzie jest kosz? – W łazience, ______________ umywalką.
– Gdzie położyłeś GPS? – Leży na półce ______________ biurkiem.
– Proszę jechać wolniej i patrzeć w lusterka! Musi pani jednocześnie mieć kontrolę ______________
samochodem i nad tym, co się dzieje na drodze. – Dobrze, panie instruktorze!
291
Telegram: @polskigram
9.6 przyimki łączące się z miejscownikiem
przyimek
Byliśmy na Węgrzech.
Przyimki: na, we, o, przy, po
– Gdzie byłaś?
– Byłam w teatrze na spektaklu. A ty?
– W kinie na superfilmie.
biernik ↔ miejscownik
– Gdzie byliście?
– Byliśmy w restauracji na obiedzie. A wy?
– Byliśmy u Ani na kawie.
dopełniacz ↔ miejscownik
– Czy jedziecie na Litwę?
– Nie, już byliśmy na Litwie.
– Mówiliście, że planujecie polecieć na Mauritius.
– Tak, ale zmieniliśmy plany. Byliśmy na Krymie.
– Czy w tym roku też wyjechaliście na Pomorze?
– Nie, w tym roku byliśmy na Mazowszu.
– Czy w tym roku też wyjechaliście
do Hiszpanii na wakacje?
– Nie, w tym roku byliśmy w Portugalii.
– Czy przyjedziecie na kurs językowy
do Krakowa?
– Nie, wolimy się uczyć w Warszawie.
– Mówiliście, że chcecie pojechać w Pireneje.
– Tak, ale byliśmy w Alpach.
o + miejscownik
mówić
rozmawiać
opowiadać
dyskutować
wiedzieć
czytać
myśleć
marzyć
pamiętać
zapomnieć
Goście siedzą przy stole.
– O której się spotkamy?
– O piątej. Wtedy kończę zajęcia.
– O czym rozmawialiście?
– Rozmawialiśmy o ostatnim filmie Romana Polańskiego.
– Zapomniałem o czymś.
– O czym?
– O wykładzie.
O doborze konstrukcji o + biernik lub o + miejscownik decyduje czasownik.
Większość czasowników łączy się z miejscownikiem.
– Kiedy się spotkamy?
– Chyba po wykładzie.
– O której wróciłaś do domu?
– Dość późno. Dopiero po jedenastej.
Goście siedzą przy stole.
Mieszkamy przy ulicy Długiej.
Nasze biuro znajduje się przy banku.
Może porozmawiamy przy kawie?
292
Telegram: @polskigram
1
Proszę zmienić zdania według wzoru.
0. Wczoraj poszliśmy na kawę. Wczoraj byliśmy na kawie.
1. Rok temu pojechaliśmy na wakacje na Kubę. ___________________________________________________
2. W weekend pojechałem w góry. _____________________________________________________________
3. W piątek poszliśmy na obiad do restauracji argentyńskiej. _________________________________________
4. W czwartek poszłam na rolki. _______________________________________________________________
5. W ferie pojechaliśmy na narty w Alpy. ________________________________________________________
6. W zeszłym tygodniu pojechałam do szpitala. ___________________________________________________
7. Dwa lata temu pojechaliśmy do Niemiec. ______________________________________________________
8. Mój mąż dzisiaj rano poszedł na rozmowę kwalifikacyjną. _ _______________________________________
9. Przedwczoraj poszliśmy na seminarium do Instytutu Fizyki Kwantowej. _ ____________________________
10. Wiele lat temu pojechaliśmy na obóz survivalowy. _______________________________________________
2
W, przy czy na? Proszę wstawić odpowiedni przyimek.
Moi rodzice
pracują w szkole.
w szkole.
0. Moi rodzice pracują __
1. Nauczyłam się angielskiego ______ kursach językowych.
2. Aniu! Chodź na obiad! Wszyscy już siedzą ______ stole.
3. Dzieci są ______ basenie.
4. Nie widziałaś moich okularów? Zostawiłem je ______ stole.
5. Dziadkowie są ______ ogrodzie, czytają gazety.
6. Zatrzymaliśmy się na noc w motelu ______ drodze.
7. Monika jest już ______ uniwersytecie.
8. Żona jest jeszcze ______ pracy, proszę zadzwonić później.
9. Nie wiem, o której jest ostatni tramwaj. Sprawdzimy ______ przystanku.
10. Spędziłem ______ lotnisku 7 godzin, bo była zła pogoda i samoloty nie mogły startować.
3
Proszę uzupełnić dialogi za pomocą przyimków: o, po, przy, na, we.
O czym rozmawiacie? – Zastanawiamy się, gdzie pojechać na urlop w tym roku.
0. – ___
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
– Tato, chciałbym kupić nowy laptop. – Hmm, porozmawiamy ______ tym później, ______ obiedzie.
– Myślisz jeszcze ______ zmianie pracy? – Nie, teraz ______ firmie jest dobra atmosfera.
– Który to dom? – Ten ______ drodze. Myślimy ______ tym, żeby go kupić.
– Byłaś ______ wykładzie? – Nie, byłam taka zmęczona ______ zajęciach, że wróciłam do domu.
– Czy pies musi siedzieć z nami ______ stole? – Dlaczego nie? On woli jeść ______ towarzystwie.
– Co się stało? ______ całej ulicy nie ma światła! – Była awaria ______ elektrowni.
– Pamiętasz ______ urodzinach Agatki? – Oczywiście! Nie zapomniałem też ______ prezencie dla niej!
– Opowiedz nam ______ swoich przygotowaniach do ślubu! Ile osób będzie ______ weselu? – Prawie 200.
293
Telegram: @polskigram
9.7 przyimek
przyimek
Wracam znad morza.
podsumowanie
I. Przyimki łączące się z dopełniaczem
bez, dla, do, koło, obok, od, oprócz, u, spomiędzy, spod,
sprzed, w czasie, wzdłuż, z, znad, zza
II. Przyimki łączące się z biernikiem
na, nad, o, pod, (po)między, przed, przez, w
III. Przyimki łączące się z narzędnikiem
nad, pod, (po)między, przed, za, z
IV. Przyimki łączące się z miejscownikiem
na, o, po, przy, w
Warto zapamiętać:
1. Przyimek współtworzy przypadek i jest jego
konstytutywnym elementem, np.:
Rozmawialiśmy o polityce.
Byliśmy w Pradze.
Rozmawialiśmy o polityce.
2. O doborze przyimka, także przypadka,
decyduje na ogół czasownik, np.:
Pytam o drogę.
Pytam o drogę. (B.)
Rozmawiamy o muzyce. (Msc.)
3. O doborze przyimka decyduje również
znaczenie rzeczownika, np.:
Jedziemy w Alpy.
Mieszkamy na Słowacji.
Jedziemy w Alpy.
294
Telegram: @polskigram
1
Proszę wstawić rzeczowniki i przymiotniki w nawiasach w odpowiedniej formie.
Gdańska (Gdańsk).
0. Janek pojechał wczoraj do __________
1. Może wrócimy dzisiaj do ______________ (dom) przez ______________ (park)?
2. Około ______________ (czwarta) muszę być na ______________ (lotnisko).
3. Codziennie rano biegam 5 kilometrów wzdłuż ______________ (rzeka).
4. Ciemne chmury wiszą nad ______________ (miasto).
5. Jedźmy na ______________ (weekend) na ______________ (wieś)!
6. Jasiu, umyj ręce przed ______________(obiad)!
7. Samochód odjechał sprzed ______________ (dom).
8. Czy możesz położyć te walizki na ______________ (podłoga) obok ________ (krzesło)?
9. Rozmawialiśmy właśnie o ______________ (pogoda).
10. Może usiądziemy przy ______________ (stół) w kuchni?
2
Proszę wybrać poprawną formę.
3
Proszę znaleźć i poprawić błędy w zdaniach.
nas na weekend?
0. Może przyjedziesz do _____
a. nas b. nam c. nami
1. Właśnie o _______ rozmawialiśmy.
a. tobą b. tobie c. ciebie
2. Czekałem na _______ prawie godzinę.
a. nią b. niej c. ją
3. Nie pójdziemy bez _______ na przyjęcie.
a. ich b. nimi c. nich
4. Oprócz _______ nie znam tu nikogo.
a. tobie b. ciebie c. tobą
5. Nie wiedziałam, że _______ znasz.
a. nie b. je c. im
4
Proszę podkreślić poprawne formy rzeczownika.
0. Właśnie wróciłam od domu.
do
_______
1.
2.
3.
4.
5.
Przeszliśmy wzdłuż mostem.
_______
Może wrócimy do domu przed park? _______
Będę u ciebie obok piątej.
_______
Mój dziadek urodził się pod wojną. _______
Proszę nie rozmawiać na telefon w czasie lekcji!
_______
6. Kilka dni temu wróciliśmy z morza. _______
7. Możemy porozmawiać o tym przy filmie?
_______
8. Wiem, że zawsze mogą o ciebie liczyć. _______
9. Wszyscy mężczyźni, bez ciebie, są ubrani
w garnitury.
_______
10. Dzieci wybiegły za domu.
_______
0. Na konferencję / konferencji było nudno.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Może zapytamy kogoś o drogę / drodze?
Pies spał pod stół / stołem.
Proszę, nie rozmawiajmy już o politykę / polityce!
Jestem zadowolony z pracę / pracy.
Królik wszedł pod kanapę / kanapą.
Dzisiaj wieczorem idę na kolację / kolacji z kolegą z pracy.
Przestań kłócić się z bratem / brata.
Na konferencji było nudno.
295
Telegram: @polskigram
Klucz odpowiedzi
1.1
2.2
1
1
Rodzaj męski: pies, chłopak, samochód, adres, telefon, internet, park, rok,
sklep, zeszyt, student
Rodzaj żeński: kobieta, ulica, telewizja, lampa, kawiarnia, pogoda, godzina,
szkoła, książka
Rodzaj nijaki: miasto, drzewo, dziecko, zdanie, mieszkanie, słowo
2
Rodzaj męski: nos, brzuch, palec
Rodzaj żeński: szyja, ręka, noga, stopa
Rodzaj nijaki: czoło, oko, ucho, udo, kolano
3
mleko, chleb, śniadanie, jajko, obiad, herbata, masło, szynka, ser, jogurt,
jabłko, cukier, bułka, czekolada, ciastko, dżem, kotlet, sałatka, ryż, makaron,
mięso, woda, zupa
1.2
1. siostrę, 2. plan, 3. przyjaciela, 4. barszcz, 5. kota, 6. kuzyna
2
samochód, syna, komputer, czas, noc, wieś, kuzyna, Mozarta, jesień, ser,
makaron, indyka, barszcz, kurczaka, język, Londyn, doktora, Tomasza, numer,
powieść, tekst, Platona, artykuł, autora
3
1. znasz tę dziewczynę, 2. chcesz, kawę czy herbatę, 3. masz czas w środę,
4. czytasz tę książkę, 5. Masz może ochotę na pizzę, 6. gotujesz dzisiaj
na kolację, 7. lubisz tę muzykę
2.3
1
1. dworzec, 2. koncert, 3. wystawę, 4. lotnisko, 5. kolację, 6. kawę, 7. lekcję,
8. basen, 9. klubu, imprezę, didżeja
2
1
pianistka, egoistka, optymistka, wychowawczyni, turystka, władczyni
2
Poprawne formy: kierowca, rewolucjonista, ekonomista, władca, kierownik,
muzyk, pianista, bandyta, erudyta, reformator, sprawca, banita
3
2. do Słowacji na Słowację, 4. do Podhala na Podhale, 5. do Mazowsza
na Mazowsze, 6. do Pomorze na Pomorze, 7. do Śląska na Śląsk, 9. Odo
Kuby na Kubę, 10. na Tajlandię do Tajlandii
3
1. w, 2. na, 3. w, 4. na, 5. w, 6. na, 7. w, w, 8. na, na
1. trudność, 2. radość, 3. wdzięczność, 4. gościnność, 5. złość, 6. wysokość,
7. szerokość, 8. starość, 9. młodość, 10. głębokość, 11. długość, 12. odległość
2.4
4
2. laptopa, samsunga, 3. e-maila, 4. hamburgera, hot-doga, 5. SMS-a,
6. papierosa, 7. banana, jogurt
1. kociątko, 2. źrebiątko, 3. cielątko, 4. prosiątko, 5. pisklątko, 6. kurczątko
2
1.3
1
Rodzaj męski: gość, poeta, sędzia, idiota, inwalida, tata, patriota, kolega,
mężczyzna
Rodzaj żeński: noc, poezja, pomoc, pamięć, mysz, sól, rzecz, wieś, płeć, podróż,
twarz, jesień, dłoń, śmierć, dobroć, gałąź
2
Poprawne formy: szum, rum, tłum, album
3
1. płeć, 2. dyplomata, 3. gałąź, 4. kieszeń, 5. gość, 6. czerwień
1.4
1
Pory dnia: 1. r. nijaki, 2. r. nijaki, 3. r. męski, 4. r. żeński
Czas: 1. r. żeński, 2. r. męski, 3. r. męski, 4. r. męski, 5. r. męski
Pogoda: 1. r. męski, 2. r. męski, 3. r. męski, 4. r. żeński, 5. r. żeński, 6. r. męski,
7. r. żeński
Pory roku: 1. r. nijaki, 2. r. żeński, 3. r. żeński
1. Chciałbym / Chciałabym mieć fiata / mercedesa / forda, 2. Jadłem / Jadłam
ostatnio pomidora / banana / grejpfruta, 3. Napisałem / Napisałam ostatnio
e-maila / SMS-a
3
Poprawne formy: 1. walca, 2. funta, 3. hamburgera, 4. mini coopera, 5. rower
2.5
1
1. powieść, 2. loda, 3. naukowca, 4. sąsiada, 5. brata, 6. barszcz, 7. książkę
2
Idę: na kawę, na plac zabaw, na kabaret, na bankiet, na obiad, na siłownię,
na pizzę, na basen, na łąkę, na urodziny, na przyjęcie
Jadę: na Śląsk, na olimpiadę, na wyścigi konne, na Mazury, na rajd, na zawody
sportowe
Lecę / Płynę: na Ibizę, na Kubę, na Wysypy Kanaryjskie, w Himalaje, na Alaskę,
na Majorkę
2.6
1
2.1
2. czyj, 3. Czyje, 4. czyja, 5. czyj, 6. czyj
1
1. Karol, kolega, 2. mąż, mecz, 3. noc, 4. Asystentka, e-mail, 5. Pociąg, 6. siostra
2
1
1. Kot przygląda się psu – celownik, 2. Warszawa jest ładniejsza od Krakowa –
dopełniacz, 3. Córka złożyła życzenia ojcu – celownik, 4. Matka myśli o synu –
miejscownik, 5. Mąż kupił prezent żonie – celownik
2
właścicielka mieszkania, prezes firmy, kolekcjoner sztuki, królowa Anglii,
kierownik sklepu, kierowca autobusu, asystentka dyrektora, rektor
uniwersytetu
3
1. sałatki, fasoli, 2. herbaty, 3. Warszawy, drogi, 4. kuzynki, 5. siostry,
6. kobiety, pani, Małgosi
296
Telegram: @polskigram
4
1. deszczu, 2. makaronu, 3. sportu, 4. chleba, 5. telefonu, 6. laptopa, 7. numeru,
8. parasola
2.7
w wannie, 7. W lesie, w supermarkecie, w ogrodzie, na targu, 8. Na basenie,
na ławce, na plaży, w ogrodzie
2.13
1
1
1. wody, 2. dżemu, 3. ciastek, 4. mleka, 5. mięsa, 6. szynki, 7. masła, 8. herbaty,
9. kawy
1. Jestem na wakacjach, Wracam z wakacji, 2. Jadę na koncert, Wracam
z koncertu, 3. Jadę do pracy, Jestem w pracy, 4. Jestem w kinie, Wracam z kina,
5. Jadę na dworzec, Jestem na dworcu
2
2
1. mało, 2. trochę, 3. dużo, 4. mało, 5. dużo
3
1. sernik, 2. ołówek, 3. Janek, 4. zegarek, 5. plecak
4
Poprawne formy: segregator, stolik, komputer, portfel
2.8
1
1. jogurtu, 2. książki, 3. samochodu, 4. soku, 5. marchewki, 6. czasu,
7. restauracji, 8. testu
2
1. nie było, 2. nie ma, 3. nie będzie, 4. nie było, 5. Nie będzie, 6. Nie ma
3
1. Dzieci są w domu, 2. Tomek i Jacek będą na imprezie, 3. Rodzice byli
na moich urodzinach, 4. Jest już mleko, 5. Marta i Ola były na basenie, 6. Jutro
będzie deszcz, 7. Prezes był w biurze, 8. Wczoraj było słońce, 9. Rano była
burza.
2.9
3
1. do, 2. do, 3. do, 4. na, 5. do
4
1. Byliśmy wczoraj w lesie, 2. Wracam z pracy o 17.00, 3. Często jemy
w restauracji, 4. Jutro idę do dentysty, 5. W czwartek idziemy razem na kolację,
6. Właśnie wracam od Moniki
2.14
1
Joanna: 1. samochodem / autem, 2. taksówką, 3. pociągiem, 4. tramwajem,
5. metrem, 6. samolotem, 7. statkiem, 8. rowerem, 9. skuterem
Patryk: 1. ołówkiem, 2. łyżką, 3. nożem i widelcem, 4. piłką
2
1. Z kim wczoraj rozmawiałaś?, 2. Z kim się spotykasz od tygodnia?, 3. Czym
lecicie do Londynu?, 4. Czym jeździsz codziennie do pracy?, 5. Czym wolisz
jeść sushi?
2.15
1
1. c, 2. a, 3. a, 4. b, 5. c, 6. c, 7. a, 8. b
1
2
1. z, 2. z, 3. do, 4. u, 5. dla, 6. z, 7. od
3
1. Skąd wracasz?, 2. Jutro jest niedziela, nie idę do pracy., 3. Do kogo piszesz
list?, 4. Czy idziecie w sobotę na imprezę do Marka?, 5. Już kupiłem / kupiłam
prezent dla Tomka., 6. Moi rodzice wracają jutro z Pragi.
2.10
1. Jan Paweł II był Polakiem, był papieżem, 2. Mohatma Ghandi był
Indyjczykiem / Hindusem, był prawnikiem, był filozofem, był politykiem,
3. Marilyn Monroe była Amerykanką, była aktorką, była modelką, była
piosenkarką, 4. Michael Jackson był Amerykaninem, był piosenkarzem,
5. Albert Einstein był Niemcem, był fizykiem, 6. Wolfgang Amadeusz Mozart
był Austriakiem, był kompozytorem, 7. Leonardo da Vinci był Włochem, był
malarzem, 8. Lady Diana była Angielką, była księżną, 9. Vincent Van Gogh był
Holendrem, był malarzem, 10. Frida Kahlo była Meksykanką, była malarką.
2
1
1. kluczy, 2. do niego, 3. kota, 4. żyrafy
2
1. Co czytasz?, 2. Co wczoraj kupiłaś?, 3. Czego zapomniałeś?, 4. Czego zawsze
słuchasz?, 5. Czego potrzebujesz?, 6. Co lubisz?, 7. Co masz?, 8. Czego używasz
w pracy?, 9. Czego brakuje?, 10. Czego się boisz?
1. Ta osoba jest wykładowcą / wykładowczynią, 2. Ta osoba jest mechanikiem /
mechaniczką, 3. Ta osoba jest kucharzem / kucharką, 4. Ta osoba jest
nauczycielem / nauczycielką, 5. Ta osoba jest żołnierzem / żołnierką, 6. Ta
osoba jest policjantem / policjantką, 7. Ta osoba jest księgowym / księgową.
2.16
1
2.11
1. rzeką, rzekę, rzeki, 2. jeziorem, jezioro, jeziora, 3. oceanem, ocean, oceanu
1
Rodzaj męski: dzwonie, stawie, klubie, promie, Efezie
Rodzaj żeński: zupie, wannie, kawa, torba, tamie, bluzie
Rodzaj nijaki: tempo, wino, piwie, niebie, pióro, mięso
2
kurtce, sałatce, nodze, drodze, dacie, studencie, rowerze, teatrze, szkole, mydle,
pogodzie, ogrodzie, kasie, mięsie, chłopcu, ojcu, kotku, statku
3
1. dworcu, 2. domu, 3. krześle, 4. synu, 5. psie, 6. panu
2.12
1
2. w, 3. na, 4. na, 5. na, w, 6. po, 7. W, 8. we, 9. O, o, 10. o
2
1. Gdzie (Dokąd) jutro jedziecie?, 2. Skąd Kuba wczoraj wrócił?, 3. Gdzie
idziesz wieczorem?, 4. Gdzie byliście w czwartek?, 5. Skąd właśnie wróciły
Joasia z Anią?, 6. Gdzie bawi się twój syn?
2. W supermarkecie, na targu, 3. Na stacji paliw, 4. W przedpokoju, w szatni,
na fotelu, 5. Na wystawie, w galerii, w muzeum, 6. W basenie, w jeziorze,
2
1. Jedziemy na Mazury za tydzień, 2. Dwa tygodnie temu wróciliśmy znad
Bałtyku, 3. Dzieci są za domem w ogrodzie, 4. Pies lubi spać przed kanapą,
5. Kot lubi wchodzić pod łóżko, 6. Dziecko nie chce / chciało wyjść spod stołu.
3
1. b, 2. c, 3. a, 4. a, 5. c, 6. c, 7. a
2.17
1
Przykładowe odpowiedzi: 1. Piotr oddał pieniądze koledze, 2. Nauczycielka
zabrała komórki dzieciom, 3. Marta pokazała nowe buty siostrze, 4. Ojciec
pożyczył samochód córce, 5. Babcia dała czekoladę wnukowi.
2
1. Pożyczyłem / Pożyczyłam, 2. wierzysz, 3. Dziękuję, 4. pomagam, 5. dałam
297
Telegram: @polskigram
3
1. Marcinowi podoba się motocykl, 2. Agnieszce podobają się buty,
3. Profesorowi podoba się projekt, 4. Dziecku podobają się kotki, 5. Karolinie
podoba się telefon.
2.18
2
1. przyjaciele, 2. detektywi, 3. komuniści, 4. kowboje, 5. malarze, 6. papieże,
7. cesarze, 8. milionerzy
2.24
1
1
1. Panie profesorze, 2. panie Tomku, 3. Pani Zosiu, 4. Panie Wojtku, 5. Panie
Tadeuszu, 6. pani Tereso, 7. Panie prezydencie, 8. panie Janku, 9. Mamusiu,
10. Stasiu
1. Austriacy, 2. Belgowie, 3. Duńczycy, 4. Finowie, 5. Francuzi, 6. Grecy,
7. Hiszpanie, 8. Holendrzy, 9. Irlandczycy, 10. Niemcy, 11. Portugalczycy,
12. Szwedzi, 13. Włosi, 14. Czesi, 15. Litwini, 16. Amerykanie, 17. Słowacy,
18. Rosjanie, 19. Węgrzy, 20. Brytyjczycy
2.19
2
1
1. domu, 2. sklepu, 3. lekarza, 4. telefon, 5. wizytę, 6. dentysty, 7. szpitala,
8. szkoły, 9. domu, 10. internet, 11. kondycję, 12. spacery, 13. parku / parkach,
14. rowerze / rowerach, 15. granicę, 16. kwarantannę, 17. szczepionkę,
18. wirusa
2
1. biernik, 2. miejscownik, 3. miejscownik, 4. biernik, 5. dopełniacz, 6. biernik,
7. dopełniacz, 8. celownik, 9. biernik
3
Przykładowe odpowiedzi: 1. Umówiłem / Umówiłam się na wizytę
do specjalisty, 2. Potrzebuję pomocy przy remoncie domu, 3. Znalazłem /
Znalazłam klucz na dywanie pod stołem, 4. Mąż dał mi bukiet na urodziny,
5. Dziadek nie słucha radia, ale korzysta z internetu, 6. Babcia lubi oglądać
filmy na YouTubie, 7. Wolę pisać piórem niż długopisem, 8. Nie lubię
czytać książki na telefonie, 9. Na deser zjadłem / zjadłam sorbet owocowy,
10. Niemowlę przyglądało się uważnie matce, 11. Wujek podarował cioci futro.
2.20
1. Prawnicy dużo pracują, 2. Sędziowie ogłaszają wyroki, 3. Księża pracują nie
tylko w niedzielę, 4. Chirurdzy muszą długo studiować, 5. Wykładowcy pracują
na uniwersytecie, 6. Piekarze zawsze będą mieli klientów, 7. Organiści nie
muszą komponować muzyki, 8. Bokserzy często przebywają w szpitalu, 9. Poeci
nie mają wielu czytelników, 10. Uczniowie muszą odrabiać zadania domowe
3
1. Bracia, 2. Faceci, 3. Piraci, 4. Marsjanie, 5. Poszukiwacze, 6. Łowcy,
7. Kontrolerzy, 8. Kochankowie
2.25
1
1. nauczycieli, 2. mężczyzn, 3. złodziei, 4. lekarzy, 5. władców, cesarzy, królów,
6. pisarzy, 7. chłopców, 8. braci, 9. Amerykanów, 10. mężów, 11. uczniów,
12. przyjaciół
2
1. kuzynów, 2. polityków, 3. generałów, 4. sąsiadów, 5. biologów, 6. chłopców,
7. siostrzeńców, 8. szefów, 9. złodziei, 10. leni, 11. kierowców, 12. papieży
2.26
1
1. śniadaniu, 2. bratu, 3. miłości, 4. sprzedawczynię, 5. Dyrektorowi, 6. Oldze,
7. soli, 8. przyjacielowi, 9. zera, 10. kuzynce, 11. serca, 12. wiadomością,
13. gospodyni, 14. boginią, 15. pomocy
2
1. fiata / samochód, 2. powieści, 3. sprzedawczyni, 4. Nocą, 5. wiadomość,
6. śniadaniu
2.21
1
y: mosty, warsztaty, uniwersytety, szkoły, teatry, supermarkety, puby, urzędy,
salony, kościoły, a: ronda, skrzyżowania, kina, auta, przedszkola, gimnazja,
i: rzeki, parki, pociągi, przystanki, kioski, e: ulice, aleje, tramwaje, księgarnie,
restauracje, galerie, pizzerie, cmentarze
2
1. placki, 2. skarpetki, 3. oczy, 4. ciasta, 5. nogi, 6. miasta, centra, osiedla, bloki,
7. dokumenty, 8. Klucze, 9. kanapki, 10. uszy
1
1. synów, 2. bliźniaków, 3. zwierzęta, 4. psy, 5. koty, 6. króliki, 7. żółwie,
8. Chłopców
2
1. a, 2. c, 3. b, 4. b, 5. b, 6. c, 7. b, 8. c
3
1. Kupiłem książki dla mojej mamy, 2. Lubię centra handlowe, 3. Oglądam
mecze w telewizji, 4. Dziecko wieczorami ogląda bajki, 5. Firma wysłała
pracowników na kurs języka polskiego, 6. Jutro nie idę na lekcje, 7. Zapraszam
panie i panów na wykład, 8. Mam rywali, ale na pewno wygram ten konkurs
2.27
1
1. ciastek, 2.restauracji, 3. biegaczy, 4. uczniów, 5. nauczycieli, 6. pisarzy,
7. kotów, 8. okien, 9. twarzy, 10. osiedli
2
2.22
1. tych panów, 2. nie ma mszy w soboty, 3. nie nosi spódnic, 4. filozofów,
5. nie masz planów na wakacje
1
3
1. uszy, 2. policzki, 3. włosy, 4. usta, 5. wargi, 6. rzęsy, 7. brwi, 8. plecy, 9. ręce,
10. palce, 11. paznokcie, 12. dłonie, 13. piersi, 14. pośladki, 15. uda, 16. kolana,
17. stopy, 18. nogi
Wyrazy występujące tylko w liczbie mnogiej: 1. usta, 2. plecy
2
1. Zakaz palenia papierosów, 2. Zakaz używania telefonów, 3. Zakaz
wprowadzania psów, 4. Zakaz jedzenia lodów, 5. Zakaz parkowania, 6. Zakaz
jazdy na deskorolkach, 7. Zakaz karmienia kaczek, 8. Zakaz robienia zdjęć
2.28
1
1. y, 2. i, 3. y, 4. i, 5. y, 6. y, 7. a, 8. e, 9. a
3
1. kieliszek wina, 2. szklanka wody, 3. filiżanka kawy, 4. kubek / szklanka
herbaty, 5. główka sałaty, 6. słoik dżemu, 7. skrzynia / skrzynka jabłek, 8. bukiet
kwiatów, 9. miska owoców
2.23
2
1. godziny, 2. dni, 3. miesiące, 4. lata, 5. tygodnie
1
żołnierze, dziennikarze, taksówkarze, aktorzy, autorzy, kelnerzy, katolicy, fizycy,
muzycy, sprzedawcy, władcy, sprawcy, psycholodzy, kardiolodzy, chirurdzy,
artyści, optymiści, dentyści, prezydenci, studenci, bruneci, komandosi,
Latynosi, Hindusi, blondyni, kretyni, benedyktyni
Poprawne formy: 1. ryżu, 2. tortu, 3. mięsa, 4. arbuza, 5. sałatki, 6. łososia,
7. czekoladek, 8. wina, 9. soku
3
Przykładowe odpowiedzi: Pizza: 200 g szynki, pół cebuli, 250 g mozzarelli, garść
pokrojonych pieczarek
298
Telegram: @polskigram
Sałatka owocowa: 100 g malin, 100 g truskawek, 100 g jagód, łyżka soku
z ananasów, pół szklanki jogurtu
Sałatka grecka: główka sałaty, 200 g oliwek, 10 pomidorków koktajlowych, duży
kawałek fety, pół czerwonej cebuli, mały słoiczek miodu, 1 opakowanie sosu
greckiego wymieszane z oliwą z oliwek
2.29
1
1. Til Schweiger urodził się w Niemczech, 2. Eva Herzigova urodziła się
w Czechach, 3. Barack Obama urodził się na Hawajach, 4. Jet Lee urodził
się w Chinach, 5. Beyoncé urodziła się w Stanach Zjednoczonych, 6. Monica
Belucci urodziła się we Włoszech, 7. Lalaine urodziła się na Filipinach
2.34
1
A. 1. zawody, 2. kasjerzy, 3. maszyniści, 4. kontrolerzy, 5. kierowców,
6. prawników, 7. brokerów, 8. lekarzy, 9. artystów, 10. nauczycieli,
11. psychologów, 12. informatyków, 13. programistów
B. 1. samochodami, 2. pojazdów, 3. samolotami, 4. podróży, 5. domach,
6. światach, 7. państwa, 8. kontynenty
C. 1. Specjaliści, 2. wegetarianie, 3. weganie, 4. serów, 5. jajek, 6. Zwolennicy,
7. wędlin, 8. mięsa, 9. ryby, 10. węglowodanów, 11. produktów, 12. Ludzie,
13. fleksitarianinami
2
1. rękach, 2. palcach, 3. plecach, 4. uszach, 5. oczach, 6. zębach
Przykładowe odpowiedzi: 1. kasjerzy, kierowcy, dziennikarze, prawnicy,
architekci, 2. ananasów, truskawek, winogron, jabłek, gruszek, 3. niedźwiedzi
polarnych, tygrysów, lwów, pingwinów, anakond, 4. autobusami,
samochodami, rowerami, tramwajami, pociągami, 5. rzekom, górom, lasom,
polom uprawnym, łąkom
2.30
3.1
2
1. Tatrach, 2. Himalajach, 3. Falklandach, 4. Karaibach, 5. Andach, 6. Alpach
3
1
1
1. Poszedłem do klubu z (moimi) kolegami, 2. Pojechałem / Pojechałam
z dziećmi na wakacje, 3. Rozmawiałem / Rozmawiałam z sąsiadami o polityce,
4. Zbudowałem / Zbudowałam z synami zamek z piasku, 5. Tomek wyszedł
z psami na spacer, 6. Polska drużyna zagrała z Niemcami mecz, 7. Zwykle jem
gulasz z ziemniakami, 8. Lubię ciasto z owocami
1. zimne piwo, 2. jogurt naturalny, 3. gorzka kawa, 4. gorąca zupa, 5. krótka
spódniczka / spódnica, 6. ciastko czekoladowe, 7. ciepły sweter
2
Od góry: wino musujące, muzeum narodowe, kierowca rajdowy, bezpośredni
kontakt, sąsiedni kraj, pozytywny wynik
1. gośćmi, 2. ludźmi, 3. dziećmi, 4. pieniędzmi, 5. braćmi
3
2
1. i, 2. a, 3. y, 4. a, 5. y, 6. a
3
1. c, 2. a, 3. b, 4. a, 5. b, 6. c, 7. c, 8. a
3.2
2.31
1. b, 2. a, 3. a, 4. b, 5. a, 6. b, 7. b, 8. a, 9. b, 10. b
1
1
1. Mikołaj przynosi dzieciom prezenty pod choinkę, 2. Mężczyzna
przygląda się ludziom na plaży, 3. Chłopak pomaga kolegom w matematyce,
4. Piosenkarka dziękuje fanom za listy, 5. Agent wysyła klientom oferty
reklamowe, 6. Profesor pozwala studentom nagrywać swoje wykłady
2
2
1. sos pomidorowy, ostre salami, czerwoną paprykę, 2. jogurt naturalny,
dojrzałego banana, dużą pomarańczę, słodkie jabłko, 3. zieloną sałatę,
czerwoną cebulę, zimnego kurczaka
3.3
1. Kupiliśmy dziadkom laptopa, 2. Przywiozłam przyjaciołom prezenty,
3. Szkoła zorganizowała uczniom mikołajki, 4. Firma wysłała pracownikom
życzenia świąteczne, 5. To biuro turystyczne oferuje emerytom zniżki
1
3
2
1. Wbrew, 2. dzięki, 3. przeciw, 4. przeciw, 5. dzięki
1. ego, 2. ej, 3. ego, 4. ej, 5. ej, ej, 6. ego, 7. ego, 8. ego
3
2.32
1
1. profesorem Miodkiem, 2. panią profesor Marię Janion, 3. seksuologa
Zbigniewa Lwa-Starowicza, 4. pani redaktor Monice Olejnik, 5. redaktora
Wojciecha Manna, 6. ministrowi Błaszczykowi
2
1. Olgą Tokarczuk, 2. Agnieszki Holland, 3. Czesława Miłosza, 4. Mikołaja
Kopernika, profesora Aleksandra Wolszczana, 5. Kamilem Stochem, 6. Anji
Rubik, 7. Urszuli Dudziak
2.33
1
1. nożyczki – p.t., 2. spodnie – p.t., 3. drzwi – p.t., 4. uszy, 5. rajstopy – p.t.,
6. oczy, 7. plecy – p.t., 8. palce, 9. schody – p.t., 10. góry
2
1. Alpy, 2. Katowic, 3. urodziny, 4. Stanów Zjednoczonych, 5. nożyczek,
6. schodach, 7. Indiach, 8. Węgrzech, 9. rajstop, 10. drzwi
3
1. ostatniego, 2. taniego, 3. owocowej, 4. polskiego, 5. japońskiego, 6. małego,
7. indyjskiej, 8. świętego
1. otworzyły się, 2. powstały, 3. były, 4. obejmowały, 5. zostały, 6. uwolniły się
1. nowe mieszkanie nowego mieszkania, 2. stracony czas straconego
czasu, 3. prostą, czarną sukienkę wieczorową prostej, czarnej sukienki
wieczorowej, 4. sok imbirowy soku imbirowego, 5. wysoki mężczyzna
wysokiego mężczyznę, 6. białą koszulę i ciemny garnitur białej koszuli
i ciemnego garnituru
3.4
1
1. długiej, wieczorowej sukni, 2. skórzanej kurtce, 3. kurtce przeciwdeszczowej
i ciepłej czapce, 4. ciemnym garniturze i niebieskim krawacie, 5. lnianej
spódnicy i bawełnianej koszulce, 6. kostiumie kąpielowym, 7. grubej piżamie
2
1. głównego wejścia głównym wejściu, 2. dużego skrzyżowania dużym
skrzyżowaniu, 3. moją pracą mojej pracy, 4. —, 5. —, 6. nowe centrum
handlowe nowym centrum handlowym, 7. długie wakacje długich
wakacjach
3
1. zielonym, 2. narodowym, 3. handlowym, 4. klasycznej, 5. ekonomicznym,
6. hipotecznym, 7. urlopowym, 8. politycznym, 9. religijnym
299
Telegram: @polskigram
3.5
3.10
1
1
2
2
1. chińską, 2. literacką, 3. małym, 4. najlepszą, 5. starym, 6. młodszym,
7. niebezpiecznym, 8. ciekawym
Poprawne formy: 1. amerykańskim poetą, 2. arbitrem sportowym, 3. szkolnym
kolegą, 4. przystojnym mężczyzną, 5. wielkim optymistą
3
1. Mahatma Ghandi jest indyjskim politykiem, 2. Franciszek jest argentyńskim
papieżem, 3. Lech Wałęsa jest polskim politykiem, 4. Matka Teresa jest
albańską zakonnicą, 5. Vincent Cassel jest francuskim aktorem, 6. Monica
Bellucci jest włoską aktorką, 7. Tadeusz Różewicz jest polskim poetą, 8. Kate
Moss jest angielską modelką, 9. Bohumil Hrabal jest czeskim pisarzem,
10. Elfriede Jelinek jest austriacką pisarką
Poprawne formy: 1. ruskie pierogi, 2. eleganckie buty, 3. nowych lokatorów,
4. młode ziemniaki, 5. młodych mężczyzn, 6. miłych synów
1. Znam dobrych adwokatów, 2. Mam młodszych braci, 3. W wakacje
odwiedzimy starych przyjaciół w Madrycie, 4. Poznaliśmy wczoraj nowych
nauczycieli, 5. Widzieliśmy w teatrze świetnych aktorów, 6. Spotkałam wczoraj
ciekawych ludzi
3
1. niebezpieczne, 2. zabawnych, 3. głupie, 4. wspaniałych, 5. świetnych,
6. podobne, 7. ciekawe, 8. szalonych, 9. niepunktualnych, 10. dobrych
3.11
1
3.6
1
1. świetnemu, 2. małej, 3. młodszemu, 4. znanej, 5. wiejskiemu
2
1. Dzięki ciężkiej pracy osiągam cel, 2. Dzięki prawdziwemu przyjacielowi
radzę sobie z problemami, 3. Dzięki młodej żonie czuję się młodo, 4. Dzięki
drogiej biżuterii wyglądam elegancko, 5. Dzięki znanemu lekarzowi
wyzdrowiałem / wyzdrowiałam
3
1. Pracownicy urządzają imprezę nowemu koledze, 2. Policjant zabiera
dokumenty pijanemu kierowcy, 3. Małe dziecko przygląda się staremu
człowiekowi, 4. Agent proponuje dobrą ofertę stałemu klientowi, 5. Firma
oferuje pracę najlepszemu kandydatowi
3.7
1. Wcale nie znam polskich książek, 2. Wcale nie mam dobrych koleżanek,
3. Wcale nie kupuję kolorowych magazynów, 4. Wcale nie mam ciekawych
pomysłów, 5. Wcale nie znam dobrych restauracji, 6. Wcale nie oglądam
amerykańskich seriali
2
1. Lubię kilka polskich piosenkarek, 2. Trzeba kupić mnóstwo kolorowych
balonów, 3. Spotkałam w życiu wiele wspaniałych kobiet, 4. Ta partia
polityczna ma dużo dobrych kandydatek do parlamentu Europejskiego,
5. W piątek mam kilka ważnych spotkań, 6. Mamy w domu trochę
niepotrzebnych rzeczy
3
1. nowych butów, drogich sklepów, 2. skutecznych negocjacji, 3. polskich
kosmetyków, 4. codziennych konfliktów, 5. skórzanych foteli, 6. szalonych
weekendów, 7. białych koszul, różowych koszul
3.12
1
1. Kochany Mężu!, 2. Kochane Dziecko!, 3. Drogi Wujku!, 4. Droga Redakcjo!,
5. Szanowny Panie Doktorze!, 6. Szanowna Pani Dyrektor!
2
1. c, 2. b, 3. b, 4. c, 5. a
3
1. Szanowny Panie Profesorze, zwracam się z prośbą o zmianę terminu
egzaminu…, Z wyrazami szacunku, 2. Droga Pani Beato, proszę wydrukować
ten tekst i zostawić u mnie na biurku, Pozdrawiam, 3. Moja miła Marysiu!
Dawno nie mieliśmy wiadomości od Ciebie. Martwimy się…, Ściskamy Cię
serdecznie
3.8
1
1
1. Barbara opiekuje się najmłodszymi dziećmi w przedszkolu, 2. Roman
zajmuje się starszymi ludźmi w hospicjum, 3. Antoni pracuje nad skutecznymi
strategiami dla biznesu, 4. Agnieszka interesuje się najnowszymi metodami
relaksacji, 5. Janusz martwi się złymi ocenami syna w szkole
2
1. latałem / latałam małymi, sportowymi samolotami, 2. leciałeś / leciałaś,
3. jeździł, pociągami pośpiesznymi, 4. jechali, bocznymi drogami,
5. pływaliśmy, romantycznymi gondolami
3
1. małymi dziećmi
3. znanymi ludźmi
przedszkolanka, 2. nocnymi autobusami kierowca,
dziennikarz, 4. chorymi zwierzętami weterynarz
3.13
1. e, e, y, y, e, 2. e, 3. e, e, 4. e, e, 5. e, e, e
1
2
1. Polskie Koleje Państwowe, 2. wysokie kredyty, 3. niebezpieczne zakręty,
4. antyczne meble, 5. tanie linie lotnicze, 6. groźne psy, 7. gorące napoje,
8. domowe obiady
3
Liczba mnoga: wygodne fotele, długie sukienki, czarne BMW (lp. = lm.),
długie zdania, czarne jagody, szare chmury, miłe osoby, letnie wieczory, centra
handlowe, kostiumy teatralne
3.9
1. obcym ludziom, 2. górnym zębom, 3. zmęczonym oczom, 4. małym psom,
5. zabytkowym kamienicom, 6. biednym ludziom, 7. małym miasteczkom,
8. studenckim zdjęciom
2
1. b, 2. a, 3. b, 4. b, 5. a, 6. b
3.14
1
1. ulubionych, najdroższych, tanich, 2. luksusowych, niebezpiecznych, wąskich,
3. trudnych, ostatnich, 4. ogromnych, starych, 5. szerokich, niewielkich
1
2
1. Uprzejmi ludzie traktują innych z szacunkiem, 2. Starzy przyjaciele zawsze
pomogą, kiedy mamy problem, 3. Mali chłopcy lubią bawić się samochodami,
4. Znani adwokaci mają zawsze wielu klientów, 5. Młodzi kierowcy są
niebezpieczni na drogach, 6. Szczupli mężczyźni mają lepszą kondycję fizyczną,
7. Ambitni studenci na pewno zrobią kariery
1. szybkich komputerach, 2. wielofunkcyjnych smartfonach, 3. prywatnych
domach, 4. najnowszych algorytmach, 5. wielu sprawach, 6. nadchodzących
zmianach, 7. problemach zdrowotnych, 8. decyzjach finansowych,
9. problemach miłosnych, 10. najdziwniejszych upodobaniach
2
3.15
1. nowi, głośni, uprzejmi, 2. głupi, inteligentni, 3. niebezpieczni, Młodzi,
4. surowi, sympatyczni, zabawni, 5. mili, grzeczni
1
1. c, 2. a, 3. a, 4. a, 5. c
300
Telegram: @polskigram
2
1. On jest wielkim entuzjastą polskiego kina, 2. Gazety ciągle piszą o chorym
na raka wokaliście, 3. Spotkaliśmy w Himalajach młodego alpinistę z Poznania,
4. Musisz porozmawiać z doświadczonym okulistą o swoich problemach
z oczami, 5. Angielscy biatloniści wygrali konkurs, 6. Twoi przyjaciele są
strasznymi pesymistami, 7. Czytałam artykuł o islamskich fundamentalistach,
8. W tej branży można spotkać wielu niezwykłych artystów
3
3
1. ciepło, 2. chłodno, 3. ciemno, 4. jasno, 5. deszczowo
4.2
1
1. nudniej, 2. lżej, 3. głębiej, 4. szerzej, 5. bliżej
2
3.16
1. Od połowy sierpnia wieczorami jest coraz chłodniej, 2. Prowadzę samochód
coraz lepiej, 3. Ostatnio coraz częściej wychodzimy do teatru, 4. Ostatnio
mam coraz mniej czasu, 5. Ostatnio czuję się coraz gorzej, 6. Wyglądasz coraz
zdrowiej
1
3
1. niedoświadczonych kierowców, 2. nowym wychowawcą, 3. nowych
sprzedawców, 4. nieuczciwego dostawcę, 5. nieznanego nadawcę
-ski, -cki, -dzki: 1. Państwo Jakub i Anna Nowaccy, 2. Państwo Marek i Marta
Pogowscy, 3. Państwo Mikołaj i Magda Zawadzcy, 4. Państwo Jan i Beata
Dworniccy, 5. Państwo Mateusz i Sylwia Biernaccy, 6. Państwo Damian
i Monika Gromadzcy
-spółgłoska: 1. Daniel i Kaja Duszakowie, 2. Jędrzej i Joanna Ciusiowie / Ciusie,
3. Marcin i Ewa Prokopowie, 4. Waldemar i Adela Okoniowie
2
1. Antoniego, Witkowskiego, 2. Dąbrowski, Sosnowskiej, 3. Krajewskiej,
Zawadzkiego, 4. Kamińska, 5. Buremu, Jerzego Wiśniewskiego, Burego,
6. Olecką
1. Skuter jeździ wolniej niż samochód, 2. Letni dzień trwa dłużej niż noc,
3. Obiad jest wcześniej niż kolacja, 4. Wesele jest później niż ślub, 5. Pierwsze
piętro jest wyżej niż parter
4
1. młodziej, 2. częściej, 3. najlepiej, 4. trudniej
4.3
1
1. c, 2. b, 3. c, 4. c, 5. b, 6. a, 7. b, 8. c, 9. a, 10. c
2
3.17
1
1. najbardziej interesująco, 2. bardziej efektownie niż celebrytki, 3. świetnie,
4. najbardziej elegancko w tym garniturze
1. Samochód jest szybszy od tramwaju, 2. Wino jest mocniejsze od piwa,
3. Pogoda w październiku jest gorsza od pogody w listopadzie, 4. Kawa
rozpuszczalna jest słabsza od kawy z ekspresu, 5. Ferrari jest szybsze od fiata
5.1
2
1. ty, 2. On, 3. ona, 4. Ono, 5. My, 6. wy, 7. oni, 8. One, 9. Oni, 10. one
1. najdłuższa, 2. najwyższy, 3. najbogatsza, 4. najmodniejsze, 5. najdroższe,
6. najzabawniejsza, 7. najgłębsze, 8. Najniższa, 9. najpopularniejszy,
10. najstarsza
3
1. Skuter jest wolniejszy niż motocykl, 2. Korale są tańsze niż perły, 3. Maj jest
cieplejszy niż marzec, 4. Twoje buty są brzydsze niż moje, 5. Czesław Miłosz
jest mniej znany niż Jan Paweł II, 6. Rock jest popularniejszy niż jazz, 7. Koty
są mniej towarzyskie niż psy, 8. Telefony stacjonarne są mniej wygodne niż
telefony komórkowe, 9. Samochód jest bardziej niebezpieczny niż samolot,
10. Pierogi z mięsem są mniej smaczne niż pierogi z grzybami
3.18
1
2
1. my, 2. wy, 3. oni, 4. on, 5. ono, 6. one, 7. oni
3
1. On mnie nudzi, 2. One mi się podobają, 3. Ona mi bardzo smakuje, 4. On
mnie denerwuje, 5. Ono mi przeszkadza, 6. Ona mi się podoba, 7. Ono mnie
interesuje, 8. One mnie zaprosiły na tę kolację, 9. One mnie cały czas bolą
4
1. One, 2. One, 3. Oni, 4. One, 5. Oni, 6. Oni, 7. One
5.2
1
1. ciebie, 2. was, 3. go, 4. mnie, 5. nią
1
1. mniejszy, 2. największy, 3. droższy, 4. najgorsze, 5. słodsza, 6. najdłuższa,
7. dalszy, 8. najlżejsze, 9. szczuplejsza, 10. szersze
2
2
3
1. jaśniejszy, weselszy, 2. ostrzejsza, 3. starszy, mądrzejszy, 4. najgłupszy,
5. najcieplejszy, najwygodniejsze
3.19
1. a, 2. b, 3. b, 4. a, 5. b
5.3
1
1
1. b, 2. a, 3. a, 4. c, 5. a, 6. c, 7. a, 8. a
2
1. Mateusz jeździ czerwonym, sportowym samochodem, 2. Kupiłem / Kupiłam
klasyczną, skórzaną torebkę, 3. Kupiłem / Kupiłam prezent młodszemu,
ukochanemu bratu, 4. Anna jeździ do pracy starym, zardzewiałym rowerem,
5. Mam ochotę na kawałek tortu czekoladowego, 6. Oglądam wywiad ze
znanymi polskimi tenisistami, 7. Zwykle jadam późne, obfite kolacje, 8. Nie
lubię zimnych, listopadowych nocy
1. Nie widziałam jej od dwóch miesięcy, 2. Przyjdziemy na kolację bez niego,
3. To jest prezent dla nich, 4. Jestem z niej bardzo zadowolony, 5. Używasz go
jeszcze?, 6. Potrzebuję ich na jutro, 7. Poszliśmy do teatru bez nich, 8. Właśnie
u niego jestem, 9. Potrzebuję ich, żeby przygotować się do egzaminu,
10. Kupiłam tablet dla nich
2
1. niej, 2. go, 3. ciebie, 4. nich, 5. go, je, 6. nich, 7. mnie, 8. ich, 9. cię, 10. jej
5.4
1
4.1
1
1. staro, młodo, 2. źle, 3. szybko, 4. wolno, 5. głośno, 6. dużo, 7. mało, 8. cicho,
9. miło, 10. Doskonale
2
1. nich, 2. go, 3. mnie, 4. je, 5. cię, mnie, mnie, 6. mnie, ciebie, 7. was
1. biegle, 2. miło, 3. długo, 4. upalnie, 5. ciekawie
1. Ona zrobiła im niespodziankę, 2. On opowiedział mu bajkę, 3. Oni pomogli
jej nieść zakupy, 4. On dał im wolne popołudnie, 5. One przyglądały się im
w dyskotece
2
1. wam, nam, 2. jej, im, 3. mi, jej, 4. mi, 5. ci, Mi, 6. mi, tobie
301
Telegram: @polskigram
3
Podpisy fotografii kolejno od lewej: 3, 4, 5, 1, 2
5.11
1
1. której, 2. którym, 3. które, 4. której, 5. której, 6. którego, 7. których,
8. którymi, 9. którzy, 10. które
5.5
1
1. mną, 2. nami, 3. nami, nimi, 4. wami, 5. nią, 6. nim
2
1. Musisz z nim porozmawiać, 2. Widziałeś się wczoraj z nimi?, 3. W zeszły
weekend pojechałam z nimi na narty, 4. Spotkałaś się z nią w końcu?, 5. Bawił
się z nim cały wieczór
3
1. nim, 2. nim, 3. nim, 4. nią, 5. nimi
5.6
1
1. tobie, 2. nim, 3. nich, 4. nim, 5. mnie
Podpisy fotografii kolejno od lewej: 2, 5, 4, 1, 3
2
1. tobie, mnie, 2. nim, 3. nich, 4. tobie, 5. niej
3
1. Dobrze w nich wyglądasz, 2. Dobrze w niej wyglądasz, 3. Wygodnie ci
w nim?, 4. Dobrze ci się na nim spało?, 5. Do twarzy ci w nich, 6. Dobrze ci
się na nim pracuje?, 7. Do twarzy ci w nim, 8. Dobrze ci się w niej pracuje?,
9. Jeździsz jeszcze na nim?, 10. Myślisz, że mogę w niej pójść na przyjęcie?
2
1. Nie znam żadnej restauracji w tym mieście, 2. Nie lubię żadnego filmu
Woody’ego Allena, 3. Smakuje mi każde tradycyjne polskie danie, 4. Czytałam
każdą książkę Marqueza, 5. Nie widziałam żadnej wystawy tego fotografa,
6. Byłem na każdej imprezie w tym klubie, 7. Znam każdą piosenkę tego artysty
3
1. każdego, Znam wszystkich sąsiadów w moim bloku, 2. każdym,
Rozmawiałem o tym ze wszystkimi nauczycielami, 3. każdemu, Kupiliśmy
słodycze wszystkim dzieciom, 4. każdą, Czy tańczyłeś już ze wszystkimi
dziewczynami?, 5. każdej, Daliśmy ofertę wszystkim osobom na sali,
6. każdym, Zamieść ogłoszenie na wszystkich portalach społecznościowych,
7. każdego, Znam hasła dostępu do wszystkich urządzeń mojego dziecka
5.12
1
1. Czego bardzo dawno nie jadłaś?, 2. O czym rozmawialiście?, 3. Kogo
spotkałeś wczoraj na uniwersytecie?, 4. Czym przyjechałeś?, 5. Komu jeszcze
nie podziękowaliście za pomoc?, 6. Z kim macie się jutro spotkać?, 7. Czym
się głównie zajmujesz?, 8. Kogo szukacie?, 9. Czego potrzebujesz do sałatki?,
10. Co już skończyliście?
2
1. Ktoś, Nikogo, 2. Coś, nikomu, 3. ktoś, nikogo, 4. Nic, kogoś, nikogo,
5. komuś, nikt, 6. nic / niczego, 7. kimś, czymś, 8. niczego, 9. czymś, niczym
5.7
1
1. b, 2. a, 3. b, 4. a, 5. a, 6. a, 7. b, 8. a, 9. b, 10. a
5.13
2
1
1. mi, ciebie, 2. nas, niego, 3. nami, 4. im, nimi, 5. mnie, nim, 6. nim, 7. ciebie,
mi, 8. wam, ci, 9. jej, ją, 10. ich, je
1. siebie sobie, 2. się siebie, 3. sobie siebie, 4. siebie sobie, 5. siebie
się, 6. siebie sobą, 7. siebie się, 8. sobie sobą, 9. siebie sobą, 10. się
2
5.8
1
1. mój, 2. moja, 3. moje, 4. moi, 5. moje
Podpisy fotografii kolejno od lewej: 5, 3, 1, 2, 4
2
1. ich, 2. jego, 3. ich, 4. jego, 5. jego, 6. jej, 7. jej, 8. jego, 9. jej, 10. ich
3
1. sobą, 2. sobie, sobie, 3. —, 4. sobie, się, 5. się, się, —, 6. się, sobą, się, —,
7. siebie, siebie, 8. —, 9. siebie, sobie
6.1
1
1. czterdzieści dwa trzydzieści dwa, 2. dwadzieścia pięć dwadzieścia sześć,
3. —, 4. dziewięć dziesięć, 5. —, 6. —, 7. sto jeden sto dziesięć
1. twoimi, moich, 2. Nasi, naszymi, 3. twoimi, moich, 4. waszych, naszym,
5. mojemu, 6. wasi, 7. Moi, twoich
2
5.9
3
1
1. a. moje, b. swoje, 2. a. swoim, b. twoim, 3. a. swojej, b. jego, 4. a. swoją, b. jej,
5. a. swojej, b. twojej
1. dzieścia, 2. dzieści, 3. naście, 4. iętnaście, 5. naście, 6. dzieścia, 7. dziesiąt
A. 1. Jedno, 2. jeden, 3. jedno, 4. Jedna, 5. jedna
B. 1. dwie, 2. dwie, 3. dwa, 4. dwa, 5. dwa
6.2
2
1
3
2
1. c, 2. c, 3. a, 4. b, 5. b, 6. a, 7. a
1. sofa, krzesło, 2. rower górski, rower dla dzieci, 3. mieszkanie, dom
1. swoim, 2. swoje, 3. swoim, 4. swoje, 5. swoim
1. 022 728 36 63, 2. 048 602 912 051, 3. 0501 418 212 343
3
5.10
Poprawne formy: 1. osoby, 2. lata, 3. lat, 4. jajek, 5. jabłka, 6. tysięcy, 7. groszy
1
1. Tym, tamtym, 2. tą, tamtą, 3. tych, tamtych, 4. Tego, tamtego, 5. tej, tamtej
6.3
2
1
1. Ci ludzie mnie denerwują, 2. Tamte dziewczyny ci się przyglądają, 3. Tamci
studenci czekają na pana profesora, 4. Te dzieci są moje, 5. Te psy są bardzo
ładne
3
1. tego, 2. tej, tamtą / tę, 3. ci, 4. tamtym / tym, 5. tego, 6. Tamte / Te, 7. tę,
tymi / tamtymi, 8. tym / tamtym, tym / tamtym
1. trzeciego, 2. dwudziestego pierwszego, 3. pierwszego, 4. szóstego,
5. trzynastej, 6. dwunastym, 7. drugie
2
1. Jest trzynasta, 2. Jest piętnasta, 3. Jest szesnasta, 4. Jest dziewiętnasta,
5. Jest dwudziesta, 6. Jest dwudziesta pierwsza, 7. Jest dwudziesta trzecia
3
1. Uniwersytet Jagielloński powstał w tysiąc trzysta sześćdziesiątym czwartym
roku, 2. Polska straciła niepodległość w tysiąc siedemset dziewięćdziesiątym
302
Telegram: @polskigram
piątym roku, 3. II wojna światowa skończyła się w tysiąc dziewięćset
czterdziestym piątym roku, 4. Polska odzyskała niepodległość w tysiąc
dziewięćset osiemnastym roku, 5. Polska weszła do Unii Europejskiej w dwa
tysiące czwartym roku, 6. Wisława Szymborska dostała nagrodę Nobla w tysiąc
dziewięćset dziewięćdziesiątym szóstym, 7. Olga Tokarczuk dostała nagrodę
Nobla w dwa tysiące osiemnastym roku
1
1. płyniesz kajakiem, 2. płynie statkiem, 3. płyniemy motorówką, 4. płyniecie
jachtem, 5. płyną promem
2
1. wydajesz, 2. Przydają, 3. się, poddaje, 4. sprzedajecie, 5. dodajesz, 6. nadają
się, 7. Nadają
6.4
1
1. Jest dziewiąta trzydzieści, 2. Jest piętnasta pięćdziesiąt, 3. Jest szesnasta
piętnaście, 4. Jest dwudziesta pierwsza dziesięć
2
1. 7.50, za dziesięć ósma, 2. 10.25, dwadzieścia pięć po dziesiątej, 3. 12.30, wpół
do pierwszej, 4. 15.15, piętnaście po trzeciej, 5. 21.40, za dwadzieścia dziesiąta
3
1. 17.30, 2. 4.50, 3. 16.00, 15.45, 4. 14.20, 18.00, 5. 13.30, 14.45, 14.45, 6. 19.15,
18.00
7.6
1
1. biec, 2. brać, jechać, 3. wiedzieć, 4. jeść, 5. spać, 6. móc, piec, 7. prać, 8. pisać,
9. iść, 10. wiedzieć
2
1. możesz, 2. pieczesz, 3. jesz, 4. biegniesz, 5. jedziesz, 6. bierzesz, 7. pierzesz,
8. wiesz, 9. idziesz, 10. śpiesz
3
1. Czy wie pani, o której zaczyna się test?, 2. Czy twoje dziecko śpi
po południu?, 3. Dlaczego nie je pani deseru?, 4. Czy państwo mogą mi
pomóc?, 5. Czy państwo biorą ze sobą GPS?
7.1
1
1. jesteście, 2. jestem, 3. nie mamy, 4. są, 5. mają, 6. jesteś, 7. macie
2
1. byliście, 2. były, 3. byli, 4. byli, 5. mieli, 6. mieli, 7. Mieliśmy
3
1. będę, 2. będziemy, 3. będą mieli / mieć, 4. będziecie, 5. będą, 6. będzie miał /
mieć, 7. będziesz miał / miała / mieć
7.2
1
A. zostać, przeczytać, zrobić, napisać, przygotować, siedzieć, zrobić, uczyć,
wybrać
B. zrobić, wyprowadzać, karmić, ugotować, podgrzać, zamówić, naładować,
sprawdzać, odpowiadać, urządzać, zaprosić, zachowywać, pamiętać, słuchać,
posprzątać, pozmywać, poodkurzać, opróżnić, wychodzić, zadzwonić,
rozczarować, bawić
7.3
1
1. Co piszesz?, 2. Czego nie rozumiesz?, 3. Co pijesz?, 4. Czego słuchasz?,
5. Co robisz?, 6. Czego się uczysz?, 7. Co sprzątasz?, 8. Na czym grasz?,
9. Co gotujesz?, 10. Co kupujesz?
2
1. Nie, zwykle nie jem kolacji w domu. / Tak, zwykle jem kolację w domu,
2. Nie, nie tańczę salsy. / Tak, tańczę salsę, 3. Nie, nie znam włoskiego. / Tak,
znam włoski, 4. Nie, nie lubię gotować. / Tak, lubię gotować, 5. Nie, nie kupuję
książek przez internet. / Tak, kupuję książki przez internet, 6. Nie, nie chodzę
do szkoły. / Tak, chodzę do szkoły, 7. Nie, nie latam często samolotem. /
Tak, często latam samolotem, 8. Nie, nie marzę o domu w Hiszpanii. / Tak,
marzę o domu w Hiszpanii, 9. Nie, nie pracuję w weekendy. / Tak, pracuję
w weekendy, 10. Nie, nie interesuję się literaturą. / Tak, interesuję się literaturą.
3
1. widzisz, pamiętam, 2. robicie, Organizujemy, 3. czytam, 4. zaprasza,
przygotowuje, Jemy
7.4
7.7
1
1. jechał, 2. robiła, 3. malowało, 4. biegali, 5. piły
2
Poprawne formy: 1. spały, 2. odwiedzali, 3. pytały, 4. czytały, 5. dziękowały
3
1. zaszło / zachodziło, 2. było, 3. jechało, 4. zatrzymał się, 5. otworzyły się,
6. trzymała, 7. mówiła, 8. został, 9. słuchał, 10. tłumaczył, 11. odjechało,
12. patrzyła, 13. odwróciła się, 14. skierowała się
7.8
1
1. e, e, 2. a, 3. a, 4. e, e, 5. a, 6. e, 7. a, 8. a, 9. e, 10. a
2
1. wiedzieli, 2. umiały, 3. chcieli, 4. siedzieli, 5. powiedziały, 6. leżały,
7. rozumieli, 8. myślały, 9. lecieliście, 10. powiedziałem, 11. zaprosili,
12. udostępniły, 13. komentował, 14. śledzili
7.9
1
1. Moi rodzice zaczęli uczyć się angielskiego, 2. Dziecko uśmiechnęło się
do mnie, 3. W tym roku wzięliśmy urlop w czerwcu, 4. Dziecko wzięło
zabawkę z półki, 5. Samochód zaczął szybko jechać
2
1. zapiął, 2. uśmiechnęła się, 3. kliknęłaś, 4. płynęliśmy / popłynęliśmy,
5. wzięli, 6. ciągnąłeś / pociągnąłeś, 7. cofnąłem, 8. zamknęli, 9. Stanąłem,
10. wzięłaś
7.10
1
1. usiadłam, padał, zdążyła, 2. widziałeś, znalazłem, położyłem, 3. upiekliście,
pomógł, 4. Zmieniliśmy, jedliśmy, 5. ukradła, 6. szłam, znalazłam, zgubił, miał,
7. pożyczyłam, położyłeś, oddałem, 8. spędziliście, pojechaliśmy
2
1
1. Segregujecie, 2. krytykujesz, 3. rysuje, 4. podróżują, 5. przygotowujemy,
6. Oszukujesz, 7. zapisuje, 8. Nagrywam, 9. wygrywa, 10. reagują
2
7.5
1. Moi dziadkowie już nie żyją, 2. Dziękuję, ale nie piję piwa, 3. Czy twój
syn czuje się już lepiej?, 4. Co pijecie?, 5. Jak żyjesz?, 6. Źle się dzisiaj czuję,
7. Zawsze myję zęby rano i wieczorem, 8. Pijesz białą czy czarną kawę?,
9. Niestety, moja matka nie żyje, 10. Monika myje włosy codziennie rano
1. Czy dzieci już poszły do szkoły?, 2. Czy usiedli państwo wygodnie?,
3. Czy mogła pani zmienić rezerwację?, 4. Czy oni naprawdę kradli
samochody?, 5. Czy panie same piekły to ciasto?, 6. Czy to prawda, że pomógł
pan Mateuszowi zrobić projekt?, 7. Czy znaleźli państwo te dokumenty?,
8. Czy kiedy byliście studentami, kładliście się późno spać?, 9. Czy poszliście
wczoraj na basen?, 10. Czy one mogły się z nim skontaktować?
303
Telegram: @polskigram
7.11
10. Gdybyście uprawiali / uprawiały sport, bylibyście / byłybyście w dobrej
kondycji
1
1. mogłem / mogłam, 2. ukradli, 3. poszedłem / poszłam, 4. upiekłem,
5. kładłem, 6. pomogłem / pomogłam, 7. znalazłem, 8. usiadłem / usiadłam,
9. znalazłem, 10. jadłem, 11. zainstalowałem, 12. usunąłeś / usunęłaś
2
1. Nie mogłem / mogłam otworzyć drzwi, 2. Dziewczynki znalazły małego
kotka, 3. Wojtek ukradł koledze zegarek / Kolega ukradł Wojtkowi zegarek,
4. Babcia upiekła pyszne ciasto, 5. Chłopcy poszli na basen, 6. Mężczyźni
usiedli na ławce, 7. Dzieci pomogły mi umyć akwarium, 8. Oni wczoraj nie
poszli na kurs, 9. Pracownik kładł / położył towar na półce, 10. Ania poszła
pieszo do domu, 11. Dodałem / Dodałam cię do znajomych na Facebooku,
12. Podczas pandemii wszyscy pracowali z domu
7.16
1
1. W samolocie, 2. W teatrze, 3. W parku, 4. W muzeum, 5. W szpitalu
2
Poprawne formy: 1. pokazać, 2. rozebrać, 3. dzwonić, 4. wyłączyć, 5. zapisać,
6. skasować, 7. otworzyć, 8. wchodzić, 9. pokazać, 10. rozmawiać,
11. zalogować, 12. włączyć, 13. położyć, 14. zapiąć
7.17
1
1. bądź, miej, 2. niech, ma, 3. bądźmy, 4. miejcie, 5. Miejmy, 6. niech, będzie,
7. bądź, 8. miejmy
7.12
1
2
1. Będziemy mieszkać / mieszkali w dużym domu, 2. Będziemy mieć / mieli
dzieci, 3. Będę pracować / pracowała w szpitalu jak moja mama, 4. Mój mąż
będzie dyrektorem, 5. Będziemy często jeździć / jeździli na wakacje
7.18
2
1
Przykładowe odpowiedzi: 1. Co będziecie robić w zimie?, 2. Co będziesz
robić po południu?, 3. Gdzie będzie studiować twoja córka?, 4. Co będzie
organizować pani Beata?, 5. Co będzie sprzedawać pan Kamil?, 6. Gdzie będą
chodzić twoje dzieci w każdy czwartek?, 7. Co będą wynajmować państwo
Kamińscy turystom?, 8. Jak twój mąż ma zamiar pracować od następnego
roku?, 9. Co masz zamiar zrobić z laptopem?, 10. Co mają zamiar zrobić twoi
rodzice po sprzedaży mieszkania?, 11. Co ma zamiar zrobić Jędrek?
7.13
1
1. będę przygotowywała, 2. będziesz szukał / szukała, będę to robił / robiła,
3. będę kupował, 4. będziemy latali, 5. będę rozmawiała, 6. będziemy jedli,
7. będę uczył się, 8. będziesz trenowała, 9. będziesz siedział / siedziała, będę
oglądał / oglądała, 10. Będą słyszeli, 11. będzie siedziała, 12. będą bali się,
13. będą pracowali, 14. będziesz mógł / mogła
2
1. niech będzie, 2. niech będą, 3. Niech będą, 4. Niech będzie, 5. niech będą
1. Włóż, 2. Idź, 3. Otwórz, 4. Zadzwoń, 5. Przyjedź
2
Podpisy fotografii kolejno od lewej: 3, 2, 4, 5, 1
1. Weźcie parasol, bo pada deszcz, 2. Niech państwo przyjadą do nas
w niedzielę, 3. Nie wracaj sama w nocy, 4. Nie odkurzaj teraz, bo dziecko śpi,
5. Niech pani zapisze się na kurs, 6. Zrób mi kawę, 7. Chodźmy na zakupy
do centrum handlowego, 8. Nie słuchaj tak głośno muzyki, 9. Niech pan
podpisze ten dokument, 10. Przeczytajcie tę interesującą książkę, 11. Napisz
wiadomość z mojego telefonu, 12. Zróbmy sobie wspólne zdjęcie, 13. Pożycz
mi ładowarkę do iPada, 14. Niech pan wygoogluje adres przychodni
7.19
1
1. potrafię, 2. Wolę, 3. mogę, 4. lubię, 5. Umiem, 6. Mam, 7. chcę
2
Kolejno od góry: 7. będzie chodziła, 11. będzie obchodziła, 10. będzie
jeździła, 5. będzie podróżowała, 8. będzie odpoczywała i spędzała, 3. będzie
zdawała, 9. będzie bawiła się, 2. będzie miała, 4. będzie zdawała, 6. będzie
przygotowywała się
1. Chcecie / Chcesz, wolę, 2. może, Muszę, 3. Lubię, umiem, 4. chcą, potrafimy,
5. Mieli, musiało, 6. miałaś, chciałam, 7. mogą, umieją, 8. mogą, musieliśmy
7.14
1
1. Powinnaś, powinnam, 2. Powinniśmy, 3. Powinien, powinienem,
4. Powinnyście, 5. powinien, 6. powinny, 7. powinni
2
1. Powinna była jechać metrem, 2. Powinien był jeździć w kasku, 3. Powinna
była jechać pociągiem, 4. Powinna była używać kremu z filtrem, 5. Powinna
była iść do fryzjera
1. Wolałabyś braciszka czy siostrzyczkę?, 2. Czy chcieliby państwo wygrać
milion euro?, 3. Nie bałbyś się skoczyć na bungee?, 4. Może powiedziałabyś
dzień dobry cioci Irenie?, 5. Pozwoliłaby mi pani skserować jedną stronę?
1. Poszedłbym / Poszłabym na koncert, ale nie mam czasu, 2. Pojechalibyśmy /
Pojechałybyśmy na narty, ale nie ma śniegu, 3. Kazik wziąłby kredyt, ale to
zbyt ryzykowne, 4. Ugotowałbym / Ugotowałabym obiad, ale wracam dziś
późno z pracy, 5. Pożyczylibyśmy ci ten film, ale jeszcze go nie obejrzeliśmy,
6. Pomogłabym ci przy tym projekcie, ale nie skończyłam jeszcze mojego,
7. Zrobiłbym / Zrobiłabym ci kawę, ale się skończyła, 8. Zamknęlibyśmy /
Zamknęłybyśmy okno, ale w pokoju jest za gorąco
1
2
7.21
1
1. wolno, 2. należy, 3. trzeba, 4. warto, 5. wypada
2
1. a, 2. b, 3. a, 4. b, 5. b, 6. b, 7. b, 8. a, 9. a/b, 10. a
7.22
7.15
1
1
1. i, 2. h, 3. c, 4. f, 5. j, 6. a, 7. e, 8. k, 9. b, 10. g
2
7.20
1. Gdybyśmy mieli urlop w lipcu, pojechalibyśmy z wami na wakacje,
2. Gdybyśmy znali Warszawę, przyjechalibyśmy samochodem, 3. Gdybyś miał
18 lat, pojechałbyś sam na kemping, 4. Gdybym leciał / leciała samolotem
do Londynu, kupiłbym / kupiłabym ci te perfumy na lotnisku, 5. Gdybym
oglądała „Avatara”, mogłabym ci powiedzieć, co o nim myślę, 6. Gdybyśmy
oglądali wiadomości, wiedzielibyśmy, co się stało, 7. Gdybym poszedł
do sklepu, zrobiłbym zakupy, 8. Gdybym miała pieniądze, kupiłabym tę
sukienkę, 9. Gdyby Marek miał jej numer telefonu, zadzwoniłby do niej,
1. gotować, ugotować, 2. powtórzyć, powtarzać, 3. wypić, pić, 4. jeść, zjeść,
5. grać, zagrać
2
Poprawne formy: 1. umyć, 2. położyć, 3. wybrać, 4. zobaczyć, 5. klikać
3
1. wreszcie / w końcu, Długo, wreszcie / w końcu, 2. Nigdy, Przez kilka lat,
od razu, 3. Zwykle, szybko, 4. kilka razy, jeszcze raz, 5. Co roku, tym razem
304
Telegram: @polskigram
2
7.23
1
1. zrobiłem / zrobiłam, 2. zamknąłem / zamknęłam, 3. wziąłem / wzięłam,
4. obejrzałem / obejrzałam, 5. posprzątałem / posprzątałam / sprzątnąłem /
sprzątnęłam, 6. zamówiłem / zamówiłam
2
Przykładowe odpowiedzi: 1. Zawsze wysyłam e-maile do rodziców,
2. Codziennie dzwonię do kilku klientów, 3. Rzadko płacę za benzynę gotówką,
4. Zwykle zapraszamy znajomych na obiad, 5. Od czasu do czasu odwiedzam
koleżankę w szpitalu, 6. Nigdy nie parkowałem samochodu pod blokiem
3
1. Wczoraj wróciłam do domu po północy, 2. Zrobiłeś dla mnie kawę?,
3. Na urlopie codziennie się opalaliśmy, 4. W hotelu zwykle zamawiałem /
zamawiam budzenie przez telefon, 5. Przepraszam, że nie oddałem ci jeszcze
książki
7.24
1
1. wróciliście, 2. był, 3. miały, 4. zajęli, 5. Zapomniałem / Zapomniałam,
6. zdziwił się, dowiedział się, nie zdał, 7. przygotowywaliśmy się
3
1. będziemy słuchać / słuchali / słuchały, 2. nie będzie się uczyć / uczył /
uczyła, 3. będzie pracować / pracował, 4. będzie remontować / remontowała,
5. będziemy mieć / mieli / miały, 6. będę pisać / pisał / pisała / napiszę,
7. będziesz
7.29
1
1. rób zakupów, 2. wyłączajcie telewizora, 3. zapraszaj Agnieszki na kolację,
4. dzwoń do mnie wieczorem, 5. mów mi, gdzie wczoraj byłeś, 6. zamawiaj mi
czarnej kawy, 7. zdejmuj okularów
2
1. Wyjechalibyśmy / Wyjechałybyśmy, 2. chciałby, 3. mógłbyś / mogłabyś,
4. poszlibyśmy / poszłybyśmy, 5. spotkalibyśmy się / spotkałybyśmy się,
6. odwiedzilibyście / odwiedziłybyście, 7. miałbyś / miałabyś
3
przepiszę, wypiszę, nagotuję, ugotuję, wygotuję, napiję, upiję, przepiję, wypiję,
zjem, najem, przejem, wyjem, naczytam, przeczytam, wyczytam, zrobię,
narobię, urobię, przerobię, wyrobię, wykąpię się, zmyję, umyję, wymyję
1. odwiedzimy, 2. Spotkamy się, 3. kupisz, 4. wrócicie, 5. Zadzwonię,
6. skończymy, 7. powiem
2
8.1
1. W weekend przeczytam książkę, 2. Wieczorem obejrzę film, 3. Latem
pomaluję mieszkanie, 4. W sobotę zrobię zakupy, 5. W przyszłym tygodniu
napiszę referat
3
1. pomoże, 2. będziemy wstawać, zmieni się, 3. przeczytasz, 4. skończę,
5. znajdą, 6. kupimy, 7. będę odwiedzał / odwiedzała / odwiedzać
7.25
1
Przykładowe odpowiedzi: 1. Ona jedzie taksówką na lotnisko, 2. Oni płyną
promem w rejs, 3. Oni lecą samolotem do Chin, 4. On jedzie rowerem wzdłuż
rzeki, 5. Oni idą pieszo na wycieczkę
2
1. Czy ten tramwaj jedzie do centrum?, 2. Idziesz dzisiaj do pracy pieszo?,
3. Chcesz jechać z nami do Warszawy naszym samochodem?, 4. Wolisz
do Anglii płynąć promem czy jechać tunelem?, 5. Jak długo leci samolot
z Krakowa do Rzymu?
7.26
1
1. Nie, nie zatańczę, 2. Nie, to nie jest mój pies, 3. Tak, mogę wam zrobić
zdjęcie, 4. Tak, napiję się kawy
2
1. znam język francuski, nie znam języka francuskiego, 2. mieszkam
we Wrocławiu, nie mieszkam we Wrocławiu, 3. mogę pożyczyć ci tę książkę,
nie mogę pożyczyć ci tej książki, 4. są jeszcze bilety na koncert, nie ma już
biletów na koncert, 5. mogę ci pomóc przetłumaczyć ten tekst, nie mogę ci
pomóc przetłumaczyć tego tekstu
3
1. Czy bierzesz urlop w połowie lipca?, 2. Czy napisałaś już raport?,
3. Czy byliście na konferencji?, 4. Czy będziesz jutro w firmie?, 5. Czy znasz
lepszą restaurację w tym mieście?, 6. Czy odwiedzisz mnie w Warszawie?,
7. Czy to twoi synowie?, 8. Czy przyjdziecie na imprezę?
8.2
1
1. c, 2. b, 3. a, 4. a, 5. b
1
2
2
3
1. a. pojechała, b. jechała, 2. a. płynąć, b. Popłynęli, 3. a. Lecieliśmy, b. Poleciał,
4. a. poszły, b. Szłaś
1. polecimy, 2. popłyną, 3. popłynę, 4. pójdziemy, 5. pojadę
3
1. jedziemy pojechaliśmy, 2. popłynąłeś płynąłeś, 3. pojechali
pojechały, 4. pójdzie poszedł, 5. polecicie popłyniecie, 6. na za,
7. pójdziemy idziemy, 8. Będziesz pójść Będziesz chciał pójść / Pójdziesz
7.27
1
1. c, 2. b, 3. a, 4. c, 5. b, 6. c, 7. a
2
1. szybko, 2. nigdy, 3. Codziennie, 4. teraz, 5. Zawsze, 6. długo, 7. Nagle,
8. rzadko
1. kilka minut temu za kilka minut, 2. temu, 3. Pięć tygodni temu Za pięć
tygodni, 4. za kilka lat kilka lat temu, 5. Miesiąc temu Za miesiąc,
6. pojutrze przedwczoraj
8.3
1
1. Mieszkaliśmy na tej ulicy przez dziesięć lat, 2. Sprzątałam mieszkanie przez
cały dzień, 3. Ola chodziła na lekcje muzyki przez cztery miesiące, 4. Byliśmy
na wakacjach przez piętnaście dni, 5. Uczę się włoskiego trzy razy w tygodniu
przez godzinę, 6. Pracowałam w tej firmie przez dwa lata, 7. Ćwiczę jogę
codziennie przez pół godziny, 8. Graliśmy w karty przez cztery godziny,
9. Rozmawialiśmy tylko przez cztery minuty, 10. Oglądali film przez dwie
godziny
2
7.28
1
1. przedwczoraj, miesiąc temu, rok temu, 2. Kilka dni temu, tydzień temu, kilka
lat temu
1. w weekend, 2. w wakacje, 3. w sylwestra, 4. w święta, 5. w Wielkanoc
1. studiuje, 2. piję, 3. marzy, 4. czytają, grają, 5. odwiedzamy, 6. sprzątacie,
7. wybierasz się
3
1. W środę po południu idziemy na mecz, 2. W grudniu jedziemy na narty,
3. W niedzielę będziemy na basenie, 4. Urodziłem / Urodziłam się w czerwcu,
5. W czwartek spotkałem / spotkałam Piotrka w klubie
305
Telegram: @polskigram
8.4
8.8
1
1
1. stary ser żółty, 2. gorąca zupa pomidorowa, 3. tanie linie lotnicze,
4. elegancka sukienka koktajlowa, 5. nowy samochód służbowy
1. a, 2. b, 3. b, 4. b, 5. a, 6. a, 7. c
2
1. Na jak długo przyjechaliście?, 2. Od kiedy nie pracujesz w tym banku?,
3. Na jak długo wyjeżdżacie do Anglii?, 4. Do kiedy Paweł musi zostać
w Warszawie?, 5. Do kiedy muszę oddać książkę?
3
1. do, 2. Do, 3. do, 4. Od, 5. Do
1. Agata idzie na kurs prawa jazdy, 2. Marzena ma na nodze tatuaż, 3. Ania
ma na balkonie piękne kwiaty, 4. Mariusz był w młodości harcerzem,
5. Paweł ma piękny głos, 6. Agnieszka tęskni za przyjaciółmi, 7. Kraków jest
najpiękniejszym miastem w Polsce
3
8.5
1
1. Co dwanaście godzin, 2. Co piętnaście minut, 3. Co roku, 4. Co pół roku,
5. Co trzy tygodnie, 6. Co trzy miesiące, 7. Co półtora miesiąca, 8. Co 3–4 lata
2
1. Dwa razy w roku, 2. dwa razy w miesiącu, 3. raz w roku, 4. Dwa razy
w tygodniu, 5. Raz w miesiącu
3
1. Jedziemy nad morze na urlop, 2. Jadę na wieś na weekend, 3. Moi znajomi
jadą do Rzymu na sylwestra, 4. Dzieci jadą do dziadków na wakacje,
5. Jedziemy do siostry na Wielkanoc, 6. Jadę do najlepszej restauracji
na urodziny
8.6
1. Mój przyjaciel mieszka za granicą, 2. W maju jest dużo kwiatów, 3. Dziecko
jeszcze śpi, 4. Dzisiaj lekcje zaczynają się dopiero o dziewiątej, 5. Lubię
chodzić z psem na spacery do parku, 6. Często rozmawiam ze znajomymi
o polityce, 7. Od roku uczę się języka francuskiego, 8. Moje dziecko ma alergię
na czekoladę, 9. W piątek wieczorem spotkamy się z przyjaciółmi w klubie,
10. Język polski to moje hobby
8.9
1
1. Nudzi, 2. podoba, 3. interesuje, 4. Denerwuje, 5. boli
2
1. Denerwuje mnie twój alarm w telefonie, 2. Nudzą mnie jej felietony,
3. Denerwują mnie dzieci w samolocie, 4. Interesują mnie twoje pomysły,
5. Nie podobają mi się te buty
3
1
1. Dla kogo, 2. O kogo, 3. O kim, 4. Nad, 5. O czym, 6. Na co, 7. Do czego,
8. Z kim
2
1. Skąd jesteś?, 2. Do kogo jedziecie?, 3. Gdzie będziecie nocować?, 4. Skąd go
znasz?, 5. Do kogo wysyłasz tę paczkę?
3
1.
1) Z kim mieszkasz?
2) W jakim domu mieszkasz?
3) Gdzie mieszkasz?
2.
1) Kogo zaprosiłeś?
2) Na co zaprosiłeś Iwonę?
3) Dokąd zaprosiłeś Iwonę na obiad?
3.
1) Z kim rozmawialiście?
2) O czym rozmawialiście z szefem?
3) Dla kogo jest nowa oferta?
4.
1) Dla kogo przedszkole zorganizowało piknik?
2) Co zorganizowało przedszkole?
3) Gdzie przedszkole zorganizowało piknik?
5.
1) Gdzie pojechał Marek?
2) Dokąd Marek pojechał na wakacje?
3) Bez kogo Marek pojechał do Egiptu?
8.7
1. Pacjenta bolą plecy, 2. Podoba mi się ta książka, 3. Podobają mi się twoje
dżinsy, 4. Ten plan jest zły, 5. Boli mnie całe ciało
4
1. podobało, 2. Zainteresował, 3. Znudziła, 4. spodobali, 5. zdenerwowali
8.10
1
1. Przypomniało, 2. Chce, 3. Nudzi, 4. Wydaje, 5. Chce
2
1. Kasię, 2. Kindze, 3. Jankowi, 4. Romana, 5. Marii, 6. Karoliny, 7. Piotrowi,
8. Anecie, 9. Dziadka
3
1. mnie, 2. mnie, 3. jej, 4. mu, 5. go, 6. ci, 7. nam, 8. Mnie, 9. mi
8.11
1
1. Nie, jeszcze jej nie ma, 2. Nie, już ich nie ma, 3. Nie, jeszcze go nie ma,
4. Nie, już ich nie ma, 5. Nie, jeszcze nas nie ma, 6. Nie, już mnie nie ma
2
1. nie będzie nas, 2. nie byłam / nie było mnie, 3. nie było go, 4. szefa
nie będzie / nie będzie go, 5. nie będzie (ich), 6. Joli nie było / nie było jej,
7. nie będzie mnie, 8. nie będzie ich, 9. nie było psów, 10. nie było (pytań)
3
1. Lodówka jest pusta, 2. Nie mogę znaleźć kluczy, 3. Jest ciemno, 4. Musimy
się spieszyć, 5. To żaden kłopot, 6. To nie jest logiczne
8.12
1
1. Dlaczego, 2. Po co, 3. dlaczego, 4. Po co, 5. Po co
2
1. Czyja, Mogę się napić?, 2. Czyj, Mogę pożyczyć?, 3. Czyje, Mogę się
poczęstować?, 4. Czyje, Mogę obejrzeć?, 5. Czyja, Mogę przeczytać?
3
2
1. Jak, 2. Którędy, 3. Po co, 4. Dlaczego, 5. Dlaczego, 6. Jak, 7. Którędy,
8. Którędy, 9. Jak, 10. Po co
1
1. litr mleka, 2. słoik miodu, 3. puszka coli, 4. paczka papierosów, 5. butelka
soku, 6. kubek kawy, 7. talerz zupy
2
1. kilka / parę, 2. parę / kilka, 3. trochę, 4. wiele
3
1. Na koncert przyszło wielu fanów, 2. W samolocie było mało pasażerów,
3. W kolejce stało dużo osób, 4. Na przyjęcie przyszło kilku dziennikarzy
306
Telegram: @polskigram
8.13
na nartach, ani na snowboardzie, proszę oszczędzać kolano, 6. Nie mam ani
czasu, ani cierpliwości, żeby robić pierogi, wolę kupić gotowe
1
1. Adam Małysz został zwycięzcą Pucharu Świata w 2001 roku, 2. Otylia
Jędrzejczak została złotą medalistką Igrzysk Olimpijskich w Atenach
w 2004 roku, 3. Andrzej Wajda został zdobywcą Oscara w 2000 roku
3
2
8.18
1. medalista medalistą, 2. prawdziwą prawdziwym, 3. znaną
4. polska pisarka polską pisarką, 5. popularna popularną
znana,
3
Poprawne formy: 1. byłem, zostać, zostać, 2. okazała się, 3. stał się, 4. zostaną,
będzie, 5. okazała się
8.14
1
1. Nie, nie lubię tego filmu, 2. Nie, nie porozmawiam z nią, 3. Nie, nie
mieszkam w tym domu, 4. Nie, nie mam rodzeństwa, 5. Nie, nie dla ciebie
kupiłem te kwiaty, 6. Nie, nie mam w piątek wolnego popołudnia, 7. Nie, nie
czekałem na ciebie, 8. Nie, nie znam jej, 9. Nie, nie chcę kawy z cukrem
2
1. Nie mieszkam już / Już nie mieszkam w Krakowie, 2. Dawno się nie
widziałyśmy, 3. Nie skończyłam jeszcze czytać tej książki / Jeszcze nie
skończyłam czytać tej książki, 4. Nie znam ich, 5. Nie lubię go, 6. Nie czekajcie
na nas, 7. Nie denerwuj się, 8. Nie rozmawiaj z nim, 9. Nie chcę jeść deseru
3
Poprawne formy: 1. potem, 2. potem, następnie, 3. potem, następnie, 4. potem,
5. potem, 6. potem
1
1. ale / lecz, 2. lecz / ale / jednak, 3. ale / jednak / lecz, 4. ale / lecz / jednak,
5. lecz / ale, 6. lecz / ale, 7. lecz / ale / jednak, 8. ale / lecz
2
1. Czekałem na nią cały wieczór, jednak nie przyszła, 2. Zaproponowali mi
pracę, jednak nie przyjąłem oferty, 3. Napiłabym się kawy, ale jest już za późno,
4. Ten człowiek jest bogaty, lecz bardzo samotny, 5. Chcieliśmy zobaczyć ten
koncert, ale zabrakło biletów
3
1. Bardzo chciałam zobaczyć ten spektakl, jednak wróciłam do domu
rozczarowana, 2. Mój starszy syn studiuje medycynę, natomiast młodszy chce
zostać malarzem, 3. Lubię polską kuchnię, a najbardziej smakują mi pierogi,
4. Piłkarze dobrze grali, lecz jak zwykle przegrali mecz, 5. Od kilku miesięcy
uczę się portugalskiego i coraz lepiej mówię
8.19
1
1. Nikt do ciebie nie dzwonił, 2. Nic się nie stało, 3. Nie mam na nic ochoty,
4. Nikomu o tym nie powiedziałam, 5. Z nikim o tym nie rozmawiałem,
6. Nigdzie nie jedziemy na długi weekend, 7. Nie wszędzie szukałem pracy,
8. Nikogo tu nie znam, 9. Nic (niczego) nie oglądam, 10. O niczym nie myślę
Przykładowe odpowiedzi: 1. Chciałem z tobą porozmawiać, dlatego zaprosiłem
cię na kawę, 2. Moja mama jest emerytką, więc ma dużo czasu dla siebie,
3. Mam zepsuty samochód, dlatego nie mogę cię podwieźć, 4. Przed chwilą
jedliśmy kolację, więc nie jesteśmy głodni, 5. Mamy małe dziecko, więc nie
możemy z wami pojechać na wakacje do Pragi
8.15
2
1
1. Czy chce pani zarezerwować bilet?, 2. Mogą państwo wejść, 3. Gdzie pani
mieszka?, 4. Znają państwo ten film?, 5. Mówi pan po hiszpańsku?
2
1. Niech pan / pani wejdzie, Niech państwo wejdą, 2. Niech pan / pani
posłucha, Niech państwo posłuchają, 3. Niech pan / pani poczeka,
Niech państwo poczekają, 4. Niech pan / pani tu podpisze, Niech państwo tu
podpiszą, 5. Niech pan / pani zamknie drzwi, Niech państwo zamkną drzwi,
6. Niech pan / pani tu zostanie, Niech państwo tu zostaną
8.16
1. Jutro rano mam egzamin, więc będę się uczyć całą noc, 2. Agata chce szybko
nauczyć się angielskiego, więc wyjechała na kurs do Londynu, 3. Wypiłem
wczoraj bardzo mocną kawę, więc nie mogłem spać, 4. Chcę mieć ładną
sylwetkę, więc codziennie rano biegam
3
1. Nie słuchasz, co do ciebie mówię, wobec tego nasza rozmowa nie ma
sensu, 2. W przyszłym miesiącu idę do pracy, wobec tego będziesz się musiał
więcej zajmować dzieckiem, 3. Miałam dość atmosfery w firmie, wobec tego
zmieniłam pracę, 4. Lekarz kazał mi unikać stresu, wobec tego przestałam
czytać gazety
8.20
1
Podpisy fotografii kolejno od lewej: 6, 4, 1, 3, 2, 5
1. Jan bierze prysznic i śpiewa, 2. Jan siedzi w ogrodzie i obserwuje ptaki,
3. Jan gotuje obiad i myśli, 4. Jan leży na kanapie i czyta gazetę, 5. Jan prasuje
i ogląda telewizję, 6. Jan rozmawia przez telefon i pije kawę
2
1
1. albo / lub, 2. albo / lub, 3. czy, 4. czy, 5. czy, 6. albo / lub, 7. albo / lub
2
1. albo
lub
1. Moja siostra lubi lody czekoladowe, a ja wolę lody owocowe, 2. Mój dziadek
jest emerytem, a moja babcia jeszcze pracuje, 3. Pojechaliśmy z żoną do Egiptu,
a syn pojechał na obóz z kolegami, 4. Nasza córka już studiuje, a nasz syn
jest jeszcze uczniem szkoły podstawowej, 5. Wczoraj na obiad jedliśmy stek,
a na deser zamówiliśmy sernik, 6. W czerwcu skończę studia, a w lipcu pójdę
już do pracy, 7. Moi rodzice woleliby, żebym uczył się hiszpańskiego, a ja
wybrałem polski
3
8.17
2
1
1. Nie jadę do pracy ani autem, ani tramwajem, 2. Nie mam ani brata,
ani siostry, 3. Nie znam ani angielskiego, ani niemieckiego, 4. Nie gram ani
na gitarze, ani na pianinie, 5. Nie jestem kolegą ani Ewy, ani Magdy
2
1. To nie była ani grypa, ani angina, byłam po prostu przeziębiona,
2. Nie wzięliśmy na wakacje ani telefonów, ani laptopów, bo chcieliśmy
naprawdę odpocząć, 3. W tym miasteczku nie ma ani kina, ani teatru,
wieczorami nie ma co robić, 4. Ani nie wiedziałem, że wyszłaś za mąż, ani
że urodziłaś dziecko. Co za niespodzianka!, 5. Nie powinien pan jeździć ani
ale, 2. ale
albo / lub, 3. lub
czy, 4. to jest
czy, 5. czy
albo /
1. W tym tygodniu, to jest w czwartek, mamy kontrolę z urzędu skarbowego,
2. Nasz przyjaciel, to jest Zygmunt, będzie miał w piątek debiut w Teatrze
Narodowym, 3. Czy mój brat, to jest Marcin, może przenocować u was, jak
będzie w Warszawie?, 4. Moja szefowa, to jest Zofia Żmuda, była wczoraj
w telewizji, 5. Pani Krysia, to jest mama Justyny, i ja studiowałyśmy razem
8.21
Przykładowe odpowiedzi: 1. uważasz, 2. Jestem przekonany / przekonana, 3. był
pewny, 4. myślała, 5. twierdzi, 6. podejrzewa, 7. przypuszczają, 8. wydaje się,
9. wierzy, 10. masz wrażenia
8.22
1
1. Napiję się kawy, bo chce mi się spać, 2. Wróciłam wcześniej do domu, bo /
dlatego że byłam zmęczona, 3. Musisz zadzwonić do szefa, bo prosił o kontakt,
4. Nie musimy wcześnie wstawać, bo / dlatego że jutro jest sobota
307
Telegram: @polskigram
2
1. Zrobiliśmy zakupy na stacji benzynowej, ponieważ sklepy były zamknięte,
2. Koncert został odwołany, ponieważ niewiele osób kupiło bilety, 3. W końcu
zwolnili Konrada, ponieważ ciągle spóźniał się do pracy, 4. Pacjent może zostać
wypisany do domu, ponieważ czuje się lepiej
3
Przykładowe odpowiedzi: 1. Koło stadionu jest dużo policji, bo dzisiaj jest
mecz, 2. Lekarz kazał mi zmienić dietę, dlatego że mam wysoki cholesterol,
3. Nie pójdę z tobą na ten film, ponieważ nie lubię horrorów, 4. Jeszcze
nie odpisałam ci na maila, bo od kilku dni nie mam internetu, 5. Boli mnie
głowa, bo miałem dzisiaj ciężki dzień, 6. Jędrek musi szybko nauczyć się
angielskiego, ponieważ wyprowadzamy się do Londynu
8.23
1
1. Skąd, dokąd / gdzie, 2. gdzie / dokąd, 3. którędy, 4. Skąd, 5. Gdzie, 6. którędy,
7. Skąd, 8. Dokąd / Gdzie
2
1. Skąd znasz Jarka?, 2. Gdzie kupiłeś ten kapelusz?, 3. Dokąd idą ci wszyscy
ludzie?, 4. Skąd wiesz, że Krupnicki będzie kandydował na prezydenta?,
5. Którędy najlepiej iść?, 6. Którędy płynie Wisła?
3
1. Stąd, stamtąd, 2. Tędy, tędy, Tamtędy, 3. tamtędy, 4. Stąd
8.27
1
1
Przykładowe odpowiedzi: 1. Wróciliśmy znad morza zadowoleni, mimo że było
zimno / Mimo że było zimno, wróciliśmy znad morza zadowoleni, 2. Adam
codziennie jeździ do pracy rowerem, mimo że jest już listopad / Mimo że jest
już listopad, Adam codziennie jeździ do pracy rowerem, 3. Andrzej poszedł
na spotkanie, mimo że nie miał ochoty / Mimo że Andrzej nie miał ochoty,
poszedł na spotkanie 4. Marta zjadła ciasto, chociaż jest na diecie / Chociaż
Marta jest na diecie, zjadła ciasto, 5. Mój ojciec ciągle pracuje, mimo że
powinien już pójść na emeryturę / Mimo że mój ojciec powinien już pójść
na emeryturę, ciągle pracuje
2
1. Ania zjadła mięso, choć mówi, że jest wegetarianką, 2. Nie przyszli
na wystawę, mimo że mieli zaproszenie, 3. Zbyszek lubi swoją pracę, mimo
że mało zarabia, 4. Wszyscy mi gratulowali, choć ja nie byłam zadowolona
z mojej prezentacji
3
1. mimo że, 2. ale, 3. albo, 4. jednak, 5. natomiast, 6. chociaż
8.24
1. kim, 2. co, 3. kogo, 4. komu, 5. czym
2
1. b, 2. c, 3. b, 4. a, 5. a, 6. a, 7. a, 8. c
3
1. komu mogę zaufać, 2. w czym dobrze wyglądam, 3. o czym nie powinienem
rozmawiać, 4. kogo warto zaprosić na imprezę, 5. co straciłem, 6. czego
nie żałuję
8.28
1
1. Zadzwonię, gdybym jechał / jechała do Poznania, 2. Jeżeliby byli państwo
zainteresowani, pokażę państwu ten dom, 3. Jeśliby pani zmieniła zdanie,
proszę o kontakt, 4. Możemy się spotkać, gdybyście byli w Warszawie,
5. Jeżeliby pan skończył wcześniej, proszę zostawić klucze w portierni,
6. Jeślibyście potrzebowali ręczników, znajdziecie je w szafce, 7. Niech przyjdą
do mnie, gdyby mieli jakieś problemy
2
1. Jeżelibyście, 2. Jeślibyś, 3. Jeżelibym, 4. Gdybym, 5. Jeślibyśmy, 6. Gdyby,
7. Jeżeliby
1
Przykładowe odpowiedzi: 1. Jeżeli będzie miała ochotę na kawę, napisz mi
SMS-a, 2. Jeśli będziesz miał lepsze wyniki w szkole, dostaniesz laptopa, 3. Jeśli
znajdziemy sponsora, zorganizujemy wystawę, 4. Jeżeli uda nam się kupić
bilety, pójdziemy na ten spektakl
2
Przykładowe odpowiedzi: 1. Jeśli poczekasz na mnie, to pójdę z tobą, 2. Jeśli
zrobimy to razem, to będzie łatwiej, 3. Jeżeli przestaniesz palić papierosy,
będziesz czuła się lepiej, 4. Jeżeli wrócisz wcześniej z pracy, to pojedziemy
na zakupy
3
1. Renata zastanawia się, czy dostanie tę nagrodę, 2. Interesuje mnie, czy test
będzie długi, 3. Pan Janusz waha się, czy kupić ten samochód, czy nie,
4. Jesteśmy ciekawi / ciekawe, czy mamy szansę na kredyt w tym banku,
5. Paweł myśli, czy zaprosić tę dziewczynę na randkę, czy nie
8.25
1
3
1. Gdybym miał / miała urlop, pojechałbym / pojechałabym na wakacje,
2. Gdybyśmy nie mieli dzieci, kupilibyśmy apartament w centrum Poznania,
3. Gdyby znał / znała ten program, nie musiałby / musiałaby prosić mnie
o pomoc, 4. Gdyby nie jadł / jadła za dużo słodyczy, nie miałby / miałaby
problemów z nadwagą, 5. Gdybyście słuchali, co do was mówiłam,
wiedzielibyście, o co chodzi, 6. Gdyby pan chciał, zaproponowałbym /
zaproponowałabym inną ofertę, 7. Gdyby państwo nie kupili używanego
laptopa, mogliby państwo skorzystać z serwisu gwarancyjnego, 8. Gdyby
wysłała pani e-maila w określonym terminie, zaprosilibyśmy panią
na rozmowę kwalifikacyjną
8.29
1
1. Idę do kina, aby obejrzeć film, 2. Jadę w góry, żeby pojeździć na nartach,
3. Jadę do salonu, by kupić nowy samochód, 4. Idziemy do restauracji, aby zjeść
obiad, 5. Idziemy do kina, ażeby obejrzeć nowy film
2
1. c, 2. b, 3. b, 4. a, 5. a
2
Przykładowe odpowiedzi: 1. Proszę zadzwonić pod ten numer, gdy będzie pani
miała jakiś problem, 2. Poznałam mojego męża, kiedy pracowałam w Brukseli,
3. Szef będzie mógł się z państwem spotkać, kiedy wróci z podróży służbowej,
4. Zadzwonimy do pana, gdy podejmiemy ostateczną decyzję
3
8.26
1. Nie chcesz ze mną rozmawiać wtedy, gdy mam rację, 2. Idę wcześniej spać
wtedy, gdy jestem zmęczony, 3. Dzwonię do przyjaciółki wtedy, gdy jest mi
smutno, 4. Rozmawiam z rodzicami wtedy, gdy muszę podjąć trudną decyzję,
5. Wyjeżdżam na weekend w góry wtedy, gdy chcę być sam
1. Poszliśmy do szefa, ażeby poprosić o wolne w piątek, 2. Napiszę e-mail,
aby dowiedzieć się więcej o programie kursu, 3. Kupił żonie kwiaty, by jej
zrobić niespodziankę, 4. Przeprowadzamy się na wieś, ażeby mieć więcej
przestrzeni, 5. Kupię modem, by mieć stały dostęp do internetu
3
1. Prosiłam was, żebyście nie mówili / mówiły o tym nikomu!, 2. Kupiliśmy
dom, żeby dzieci mogły bawić się w ogrodzie, 3. Mówiłam ci, żebyś poszedł /
poszła już spać, 4. Ostrzegałam cię, żebyś nie bawił / bawiła się ogniem,
5. Kupiłam wam komiksy, żebyście mieli / miały co czytać w samolocie,
6. W metrze zawsze noszę maseczkę, żeby nie zarazić się wirusem, 7. Proszę
często zmieniać hasła dostępu, żeby nikt nie wykradł danych z komputera,
8. Poproś lekarza, żeby przyjął cię online, jeśli nie możesz przyjść osobiście
na wizytę
308
Telegram: @polskigram
8.30
9.4
1
1
1. który, 2. którą, 3. którym, 4. którego, 5. której, 6. który, 7. któremu, 8. którzy,
9. których, 10. którymi
2
1. To przyjaciel, jakiego nigdy nie miałem!, 2. To kobieta, z jaką mógłbym
się ożenić, 3. To ludzie, z jakimi chciałbym pracować, 4. To samochód, jakim
chciałbym jeździć, 5. To dom, jaki chcielibyśmy zbudować, 6. To człowiek,
jakiemu nigdy nie potrafiłabym zaufać, 7. To obsługa, z jakiej każdy byłby
zadowolony, 8. To podróż, o jakiej wam się nie śniło, 9. To adwokaci, jacy
zawsze mają klientów, 10. To sukienka, jakiej długo szukałam
8.31
1
1. ale, więc, 2. natomiast, 3. jednak, lub, 4. lecz, 5. dlatego, ani, 6. albo, i
2
Przykładowe zmiany: 1. jakby
ponieważ, 5. że żeby
jeśli, 2. jeżeliby
jak, 3. nie, 4. mimo że
1. Ludzie kupują duże psy, bo chcą czuć się bezpiecznie, 2. Pożyczę ci następną
książkę, jeśli oddasz poprzednią, 3. Zaprosili nas na imprezę, mimo że nigdy
nie zapraszali, 4. Zadzwoń pod ten numer, gdy będziesz mieć / miał / miała
jakieś problemy, 5. Wciąż ją kocha, chociaż umarła wiele lat temu
8.32
1
1. b, 2. c, 3. a, 4. a, 5. c, 6. a, 7. b, 8. b
2
1. jakich, 2. czym, 3. którym, 4. dlaczego, 5. jakie, co, 6. Co, któremu, Jak,
7. Czego, 8. Jak, co, dlaczego, 9. którym, 10. którzy
3
1. na, pod, na, 2. o, 3. w, 4. na, w, 5. na, 6. o, 7. na, 8. na, o, 9. w
9.5
1
1. Londyn leży nad Tamizą, 2. Paryż leży nad Sekwaną, 3. Asuan leży
nad Nilem, 4. Macapa leży nad Amazonką, 5. Wiedeń leży nad Dunajem,
6. Frankfurt leży nam Menem
2
1. Turyści lecą nad Rzymem, 2. Turyści stoją pod wieżą Eiffla, 3. Turyści stoją
pomiędzy piramidami
1. między, 2. z, 3. przed, 4. za, 5. nad, 6. pod, 7. pod, 8. nad, 9. nad
9.6
1
1. Rok temu byliśmy na wakacjach na Kubie, 2. W weekend byłem w górach,
3. W piątek byliśmy na obiedzie w restauracji argentyńskiej, 4. W czwartek
byłam na rolkach, 5. W ferie byliśmy na nartach w Alpach, 6. W zeszłym
tygodniu byłam w szpitalu, 7. Dwa lata temu byliśmy w Niemczech, 8. Mój
mąż dzisiaj rano był na rozmowie kwalifikacyjnej, 9. Przedwczoraj byliśmy
na seminarium w Instytucie Fizyki Kwantowej, 10. Wiele lat temu byliśmy
na obozie survivalowym
2
1. na, 2. przy, 3. na, 4. na, 5. w, 6. przy, 7. na, 8. w, 9. na, 10. na
9.1
3
1
1. o, po, 2. o, w, 3. przy, o, 4. na, po, 5. przy, w, 6. Na, w, 7. o, o, 8. o, na
1. a, 2. b, 3. b, 4. a, 5. b, 6. a
9.7
2
1. u, u, 2. do, 3. od, 4. z, 5. ze, 6. do, 7. od, z, U
1
3
1. Czy ta torebka jest od Prady?, 2. Czy masz klucze do domu?, 3. Dlaczego
wróciłeś / wróciłaś tak późno od kolegi?, 4. Czy dzieci przyszły już ze szkoły?,
5. Czy wyjechałeś / wyjechałaś już z garażu samochodem?, 6. Czy włożyłeś /
włożyłaś zakupy do lodówki?
1. od
1. swój ulubiony fotel, 2. dziewiąte piętro, 3. boisko szkolne, 4. górną półkę,
5. tamtą kanapę, 6. mniejszy magazyn
3
3
4
Poprawne formy: 1. Przez, 2. za, 3. na, 4. za, 5. przez, 6. na, 7. na, 8. za
2
z, 2. do
od, 3. z
od, 4. z
od, 5. z
do
9.2
1. domu, park, 2. czwartej, lotnisku, 3. rzeki, 4. miastem, 5. weekend, wieś,
6. obiadem, 7. domu, 8. podłodze, krzesła, 9. pogodzie, 10. stole
2
1. b, 2. a, 3. c, 4. b, 5. b
3
1. wzdłuż pod, 2. przed przez, 3. obok około / o, 4. pod przed, 5. na
przez, 6. z znad, 7. przy po, 8. o na, 9. bez oprócz, 10. za zza
4
Poprawne formy: 1. drogę, 2. stołem, 3. polityce, 4. pracy, 5. kanapę, 6. kolację,
7. bratem
1
1. b, 2. a, 3. b, 4. a, 5. b, 6. b
2
1. wzdłuż, 2. dla, 3. w czasie, 4. oprócz, 5. bez, 6. koło
3
1. spod, z, 2. z, sprzed, 3. spomiędzy, z, 4. z, znad, 5. zza, ze
9.3
1
1. na, do, 2. Na, do, 3. na, 4. na, do, 5. na, do, 6. na, do, 7. na, do, 8. na, do
2
1. Chodźmy na obiad, 2. Chodźmy na wystawę, 3. Chodźmy na lody,
4. Chodźmy na piwo, 5. Chodźmy na pierogi, 6. Chodźmy na spektakl
3
1. Pan profesor poszedł na konferencję, 2. Moi dziadkowie pojechali
na Majorkę, 3. Mój brat pojechał na Mazury, 4. Córka poszła na imprezę,
5. Dziewczyny poszły na pokaz mody, 6. Rodzice poszli na zakupy, 7. Cała
rodzina pojechała na cmentarz
309
Telegram: @polskigram
INNE W SERII
Autor: Monika Gworys, Anna Mądrecka
ISBN: 978-83-958337-8-6
Strony: 128
Autor: Monika Gworys, Anna Mądrecka
ISBN: 978-83-961550-5-4
Strony: 180
• To podręcznik do doskonalenia sprawności mówienia.
• Pomaga w przygotowaniu się do egzaminów
certyfikatowych z języka polskiego jako obcego.
• Gotowe jednostki lekcyjne są przeznaczone na poziomy
A1 i A2.
• Obejmuje zagadnienia zawarte w „Programach
nauczania”.
• Składa się z 20 rozdziałów (po 10 na każdy poziom).
• Bodźcami do wypowiedzi są głównie teksty autentyczne
(na przykład o znanych Polakach, popularnych miejscach,
kulinariach itp.), infografiki, komiksy oraz zdjęcia i ilustracje.
• Zróżnicowane techniki pracy i typy zadań pozwalają
realizować podstawowe działania językowe: produktywne
(monologowe) i interakcyjne (dialogowe).
• Na poziomach egzaminacyjnych student ma możliwość
odsłuchania nagrań z przykładowymi wypowiedziami
egzaminacyjnymi.
• Pomaga w przygotowaniu się do egzaminów
certyfikatowych z języka polskiego jako obcego.
• Gotowe jednostki lekcyjne są przeznaczone na poziomy
B1 i B2.
• Obejmuje zagadnienia zawarte w „Programach
nauczania”.
• Składa się z 20 rozdziałów (po 10 na każdy poziom).
• Bodźcami do wypowiedzi są głównie teksty autentyczne
(na przykład o znanych Polakach, popularnych miejscach,
kulinariach itp.), infografiki, komiksy oraz zdjęcia i ilustracje.
• Na obu poziomach egzaminacyjnych B1, B2 student ma
możliwość odsłuchania nagrań z przykładowymi
wypowiedziami egzaminacyjnymi.
• Dodatkową pomoc dla nauczyciela stanowią karty
komunikacyjne do pobrania i druku.
Telegram: @polskigram
Autor: Anna Seretny
ISBN: 978-83-60229-49-1
Strony: 256
Autor: Elżbieta Zarych
ISBN: 978-83-963530-8-5
Strony: 162
W ćwiczeniach, które w większości opierają się na tekstach
poruszających aktualne problemy, wykorzystane zostały
następujące techniki pracy:
• dopasowywanie wyrazów do ich definicji;
• uzupełnianie luk sterowanych i otwartych;
• uzupełnianie tekstów wyrazami z banku;
• dopełnianie kolokacji;
• dobieranie poprawnych połączeń wyrazowych;
• wybór formy leksykalnej adekwatnej do kontekstu;
• parafrazowanie;
• tworzenie form pokrewnych;
• tworzenie matryc słowotwórczych;
• formułowanie sterowanej leksykalnie odpowiedzi krótkiej
lub rozszerzonej.
W 10 rozdziałach kompleksowo przedstawione zostały
zagadnienia, które sprawiają obcokrajowcom szczególne
problemy. Szczegółowo wyjaśnionym regułom
ortograficznym towarzyszą różnorodne ćwiczenia,
wśród których znajdują się:
• ćwiczenia fonetyczno-ortograficzne,
• ćwiczenia słowotwórcze,
• teksty z lukami,
• tabele odmiany,
• diagramy,
• gry językowe,
• przepisy kulinarne,
• utwory literackie,
• piosenki,
• dyktanda.
Telegram: @polskigram
Ilustracje:
Jacek Krumholc (33, 249, 291)
Zdjęcia:
Freepik: alexas_fotos (204), amrthele (199), arthurhidden (209, 280), bearfotos (265), bedneyimages (69), bfgfx (71),
brgfx (34, 71, 141, 155), bublikhaus (241), chandlervid85 (7), cookie_studio (195, 204), dashu83 (95), dcstudio (117, 215, 263),
diana.grytsku (176), drazen zigic (184, 186, 188, 194, 199, 247, 265), drobotdean (192), edwcabrera (241), freepik (7, 14, 15, 26,
27, 37, 69, 71, 84, 91, 115, 151, 152, 155, 171, 172, 173, 179, 180, 182, 187, 195, 200, 205, 209, 219, 226, 236, 241, 247, 248, 250,
253, 254, 258, 259, 260, 264, 266, 275, 277, 279, 281, 282, 284, 287), fxquadro (250, 284), garetsvisual (253), gpointstudio (228,
248, 257, 264), graphixmama (141), igorovsyannykov (208), jcomp (141, 241), kamranaydinov (69, 241), katemangostar (19,
259), kroshka_nastya (224), life for stock (209, 241), lifeforstock (284), lipikstockmedia (60), ln_photoart (209), lookstudio (37,
271, 288), luis_molinero (285), macrovector (34, 71, 259), marymarkevich (21), master1305 (241, 290), mego-studio (288),
mjurney (78), mrsiraphol (27), naassomz1 (222), nikitabuida (187), onlyyouqj (27), partystock (195), pch.vector (19, 52, 71,
259, 259, 265), peoplecreations (292), pexels (160), pikistuperstar (71, 259), piotrekwas (290), pixel2013 (209), pixelraw (209),
pixy.org (173), pressfoto (190, 215, 295), prostooleh (29, 187, 226, 280), pvproductions (151, 282), racool_studio (25, 102,
236), rawpixel.com (17, 152, 252), redgreystock (141), senivpetro (144), stefamerpik (276), stockimagefactorycom (7),
studio4rt (259), surprising_shots (160, 219, 290), susanno4 (208), tonodiaz (52, 264, 272), topntp26 (83), vectorpocket (27,
83), wayhomestudio (199, 256), wild0ne (121), wirestock (152, 241, 284), wiroj sidhisoradej (239), zinkevych (247, 293),
PixaBay: 422737 (164), 455992 (184), alexramos10 (176), contaowebsiteerstellen (141), dimitrisvetsikas1969 (173),
finn bjurvoll hansen (180), graphicmama-team (141), homar (176), jacqueline macou (153), luboshouska (187),
natureaddict (174), openclipart-vectors (121, 141, 155), space_zandria (177), ty_yang (191),
Andrzej Hulimka (157)
Prywatne zasoby Prolog (192)
Pozostałe obrazy pochodzą z Depositphotos.com i z domeny publicznej.
Kolaże: Aneta Łobaza (10 – 12019, anaterate, buntysmum, clker, malubeng, publicdomainpictures, ritae, stux,
theandrasbarta, valiphotos, 20 – dooder, layerace, pch.vector, rawpixel.com, timolina, xvector, zlatko_plamenov,
wirestock, 40 – alvaro_cabrera, lookstudio, mrsiraphol, pch.vector, rawpixel.com, rocketpixel, frimufilms, 85 – alexas_fotos,
atlascompany, daria-yakovleva, lifeforstock, pencilparker, ritae, publicdomainpictures, 90 – bearfotos, macrovector, upklyak,
lookstudio, 188 – gdj, jarmoluk, kschneider2991, saydung89, angelolucas, 217 – freepik, lookstudio, wayhomestudio,
245 – dcstudio, freepik, pvproductions, rawpixel.com, wirestock, drobotdean, 255 – brgfx, freepik, macrovector,
cookie_studio, 231 – drazen zigic, freepik, myriammira, sentavio, frimufilms)
Telegram: @polskigram
GRAMAT YKA PolsKA
w CwiCzeniACh dlA obCoKRAjowCów
Wiesław Tomasz Stefańczyk
Agnieszka Dixon
GRAMAT YKA PolsKA w CwiCzeniACh
dlA obCoKRAjowCów to podręcznik
powstały z myślą o początkujących
cudzoziemcach, to znaczy osobach uczących
się na poziomach zaawansowania A1 oraz A2.
Podręcznik składa się z 9 głównych rozdziałów:
· rodzaj gramatyczny, · liczebnik,
· rzeczownik,
· czasownik,
· przymiotnik,
· składnia,
· przysłówek,
· przyimek.
· zaimek,
Każdy z nich zbudowany jest z podrozdziałów,
dotyczących szczegółowych zagadnień
gramatycznych, realizowanych na poziomie
A1+, gdzie teorii towarzyszą równolegle
zamieszczone ćwiczenia.
Gramatyka polska w ćwiczeniach dla
obcokrajowców przeznaczona jest do
indywidualnej nauki oraz jako materiał
uzupełniający na kursach.
W podręczniku znajdziesz:
· precyzyjne wyjaśnienia gramatyczne
(strony parzyste),
· ćwiczenia systematyzujące
(strony nieparzyste),
· ilustracje prezentujące poszczególne tematy,
· informacje o frekwencyjności używania
struktur gramatycznych,
· ciekawe fakty dotyczące polskiej gramatyki,
· klucz do ćwiczeń.
www.prologpublishing.com
A1 A2 B1 B2 C1 C2
Telegram: @polskigram
ISBN 978-83-67351-17-1