KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK ( 1ST QUARTER)
KAHULUGAN AT KAHALAGAHAN NG WIKA
WEEK 1
KAHULUGAN NG WIKA.
Ano nga ba ang wika?
1. Gleason (1961) – ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na
pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit sa pakikipagtalastasan ng
mga taong nasa iisang kultura.
2. Finocchiaro (1964) – ang wika ay isang sistemang arbitraryo ng simbolong
pasalita na nagbibigay pahintulot sa mga taong may kultura o ng mga taong
natutunan ang ganoong kultura upang makipag talastasan o di kaya’y
makipag-ugnayan.
3. Sturtevant (1968) – ang wika ay isang Sistema arbitraryo ng mga simbolong ng
mga tunog para sa komunikasyong pantao.
4.Hill (1976) – ang wika ay ang pangunahin at pinakaelaboreyt na anyo
ng simbolikong pantao. Ang mga simbolong ito ay binubuo ng mga tunog na
nililikha ng aparato sa pagsasalita at isinasaayos sa mga klase at padron na
lumilikha at simetrikal na estruktura.
5.Brown (1980)– Ang wika ay masasabing sistematiko. Set simbolikong arbitaryong
mga nagaganap sa isang kultura, pasalita, pantao, at natatamo lahat ng tao.
6. Bouman (1990) – ang wika ay isang paraan ng komunikasyon sa pagitan ng mga
tao sa isang tiyak na lugar, para sa isang partikular na layunin na ginagamitan ng
mga verbal at biswal na signal para makapagpahayag.
7. Webster (1990) – ang wika ay kalipunan ng mga salitang ginagamit at
naiintindihan ng isang maituturing na komunidad.
8. Bernales et al. (2002) - ang wika ay proseso ng pagpapadala at pagtanggap ng
mensahe sa pamamagitan ng simbolikong cues na maaaring berbal o di-berbal.
9. Mangahis et. al (2006)- may mahalagang ginagampanan ang wika sa
pakikipagtalastasan. Ito ang midyum na ginagamit sa maayos na paghahatid at
pagtanggap ng mensahe na susi sa pagkakaunawaan. .
10. Constantino at Zafra- Ang wika ay isang kalipunan ng mga salita at ang
pamamaraan ng
pagsasama-sama ng mga ito para magkaunawaan o makapag-usap ang grupo ng
mga tao.
11. Bienvenido Lumbera- Ang wika ay parang hininga. Gumagamit tayo ng wika
upang
kamtin ang bawat pangangailangan natin.
12. Alfonso O. Santiago (2003)– Wika ang sumasalamin sa mga mithiin, lunggati,
pangarap, damdamin, kaisipan o saloobin, pilosopiya, kaalaman at karunungan,
moralidad, paniniwala, at mga kaugalian ng tao sa lipunan.
KAHALAGAHAN NG WIKA.
●
●
●
●
●
●
●
Ang wika ang pangunahing instrumento sa pakikipagkomunikasyon.
Mahalaga ang wika sa pagpapanatili, pagpapayabong at pagpapalaganap ng
kultura ng bawat grupo ng tao.
Kung walang wika walang magagamit na pantawag sa tradisyon at
kalinangan, paniniwala, pamahiin at sa iba pang bagay na kaugnay ng
pamumuhay at paraan ng pamumuhay ng mga tao.
Kapag may sariling wikang ginagamit ang isang bansa, nangangahulugang
ito ay malaya at may soberanya.
Wika ang nagsisilbing tagapag- ingat at tagapaglaganap ng mga
karunungan at kaalaman.
Mahalaga ang wika bilang lingua franca o bilang tulay para magkausap at
magkaunawaan ang iba’t ibang grupo ng taong may kanya-kanyang wikang
ginagamit.
Ang pagkakaroon ng wika ay nagreresulta sa isang maunlad at masiglang
sangkatauhang bukas sa pakikipag kasunduan sa isa’t isa.
RESULTA NG KAWALAN NG ISANG WIKA.
●
●
Walang saysay ang sangkatauhan kung wala ang wika.
Ang kawalan ng wika ay magdudulot ng pagkabigo ng sangkatuhan.
KONSEPTO NG WIKA
WEEK 2
KONSEPTO NG WIKA NG PILIPINAS.
● Ang tinatawag na “mga wika ng Filipinas” ay ang iba’tibang wikang
katutubo na sinasalita sa buong kapuluan. Hindi tiyak ang bilang ng mga ito,
ngunit may nagsasabing 86 at may nagsasabing 170. Itinuturing ang bawat
isa na wika (language sa Ingles) dahil hindi magkakaintindihan ang
dalawang tagapagsalita nito na may magkaibang katutubong wika.
Halimbawa, hindi maiintindihan ng tagapagsalita ng Ilokano ang
tagapagsalita ng Bikol at vise-versa. Bawat isa sa mga wika ay may mga
sanga na tinatawag na mga diyalekto na maaaring magkaiba sa isa’t isa sa
ilang katangian.
KONSEPTO NG WIKANG KATUTUBO (Unang Wika).
● Ang itinuturing na “wikang katutubo” ay alinman sa mga wika na
kinamulatan ng isang tao na ang mga magulang ay may angkang katutubo
sa Pilipinas. Kabilang sa wikang katutubo ang mga pangunahing wika gaya
ng Tagalog o Waray o ang maliit na gaya ng Higaonon o Ivatan. Ito rin ang
tinatawag na “unang wika” ng isang tao—ang kinagisnan niyang wika sa
pamayanang kinalakihan niya.
KONSEPTO NG WIKANG KATUTUBO (Ikalawang Wika)
● Ito ang wikang natutunan kasunod ng unang wika. Ito kasi ang karaniwang
wikang nagagamit sa kapaligiran ng sariling tahanan.
KONSEPTO NG WIKANG OPISYAL
● Ang wikang opisyal ang itinadhana ng batas na maging wika sa opisyal na
talastasan ng pamahalaan. Ibig sabihin, ito ang wika na maaaring gamitin sa
anumang uri ng komunikasyon, lalo na sa anyong nakasulat, sa loob at sa
labas ng alinmang sangay o ahensya ng gobyerno.
KONSEPTO NG WIKANG PANTURO
● Ang wikang panturo bilang opisyal na ginagamit sa pormal na edukasyon.
Ito ang wikang ginagamit sa pagtuturo at pag-aaral sa mga eskwelahan at
ang wika sa pagsulat ng mga aklat at kagamitan sa pagtuturo sa silid-aralan.
Ang itinatag na pambansang sistema ng edukasyon ng mga Amerikano sa
umpisa ng ika-20 siglo ay monolinggwal. Ang ibig sabihin, may isang wikang
panturo—ang wikang Ingles. Nagsimulang ipagamit ang Wikang Pambansa
bilang wikang panturo sa panahong Komonwelt at para sa edukasyon ng
mga magiging guro ng Wikang Pambansa. Bago sumiklab ang Ikalawang
Digmaang Pandaigdig ay may mga guro na nagtuturo ng Wikang
Pambansa. Sa isang sirkular noong 3 Mayo, 1940, iniatas ni Direktor Celedonio
Salvador ng Kawanihan ng Edukasyon ang pagtuturo ng Wikang Pambansa
bilang regular na asignatura sa Ikaapat na Taon sa paaralang sekundarya.
Pagkaraan ng digma, unti-unting binuksan ang mga asignatura sa
elementarya at sekundarya na nagtuturo ng wika at panitikan at gumagamit
ng Wikang Pambansa bilang wikang panturo.
KONSEPTO NG BILINGGUWALISMO
● Ito ang patakaran kung saan dalawang opisyal na wika ang gagamitin sa
pagtuturo ng mga asignatura sa paaralan.
KONSEPTO NG MONOLINGGUWALISMO
● Ito ang tawag sa pagpapatupad ng isang wika lamang bilang wika ng
edukasyon, wika ng komersyo, wika ng negosyo, wika ng
pakikipagtalastasan, at ng pang-araw-araw na buhay sa isang bansa.
KONSEPTO NG MULTILINGGUWALISMO
● Ang pilipinas ay isang bansang multilinggwal. Mayroon tayong mahigit 150
wika at wikain kaya naman bihira ang Pilipino ang monolinggwal. Karamihan
sa atin, lalo na sa mga nakatira sa labas ng Katagalugan, ay naka pagsasalita
at nakauunawa ng Filipino, Ingles, at isa o higit pang wikang katutubo na
karaniwang wika o mga wikang kinagisnan. Sa kabila nito, sa loob ng
mahabang panahon, ang wikang Filipino at wikang Ingles ang ginagamit na
wikang panturo sa mga paaralan.
KONSEPTO NG WIKANG PAMBANSA
● Ang Pilipinas ay katulad ng karamihan sa mga bansa ngayon sa mundo na
binubuo ng sambayanang may iba't-ibang nasyon at iba-ibang wikang
katutubo. Itinuturing ang wika na isang mabisang bigkis sa pagkakaisa at
pagkakaunawaan. Ang layunin sa pagkakaroon ng isang wikang pambansa
ay ang mabilis na pagkakaunawaan at ang pagsibol ng damdamin ng
pagkakaisa ng mga mamamayan na may iba't-ibang wikang katutubo.
Katulong ito ng isang pambansang watawat, pambansang awit, at iba pang
pambansang sagisag sa pagtatatag ng isang pambansang pamahalaan.
REGISTER - Estilo ito sa pananalita. Salita o termino na may iba’t ibang kahulugan
ayon sa larangang pinaggamitan nito.
Halimbawa:
- Iba ang register ng guro kapag kausap niya ang punong guro, iba rin ang
gamit niyang register kapag kausap niya ang mga kasamahang guro at
lalong naiiba ang register niya kung kaharap ang kanyang mga mag-aaral.
-
Ang text sa cell phone ay tumutukoy sa mensaheng ipinadala patungo sa iba
pang cell phone. Samantalang sa literatura, ang text ay tumutukoy sa
anumang nakasulat na akda gaya ng tula, sanaysay, maikling kwento at iba
pa.
-
Sa propesyon naman, iba ang register ng wika ng guro sa abogado. Iba rin
ang sa inhinyero, computer programmer, game designer, negosyante at iba
pa.
BARAYTI – Tumutukoy sa pagkakaiba-iba ng paggamit ng wika batay sa estilo,
punto at iba pang salik pangwika na ginagamit ng lipunan.
Iba’t Ibang Barayti ng Wika:
A. Dayalek – Barayti ng wika na nililikha ng dimensyong heograpiko. Ito ang
wikang ginagamit sa isang partikular na rehiyon, lalawigan o pook.
Halimbawa:
Naga – Mahigoson ka talaga, Andres!
Sorsogon – Maparangahon ka nagad, Andres!
Naga – Magayunon ka, Marita!
Iriga – Naggayon na ka, Marita!
Iba pang halimbawa:
Legazpi – iyo (oo)
Naga – sogok (itlog)
Guinobatan – amo
Albay - bonay
B. Sosyolek – Barayti ng wika na nililikha at ginagamit ng isang pangkat o uring
panlipunan. Halimbawa nito ay wika ng mga estudyante, wika ng matatanda, wika
ng mga kababaihan, wika ng mga bakla at ng iba pang pangkat.
Halimbawa:
1. Mag-malling muna kaya tayo gurl bago mag-edit ng video presentation.
2. Wow pare, ang tindi ng tingin mo sa chick!
3. Repapips, etneb na lang ang pera ko.
C. Idyolek – Ito ay natatangi at espisipikong paraan ng pagsasalita ng isang tao.
Personal na dayalek ito ng isang tao na nagiging marka o pagkakakilanlan niya.
Halimbawa: Paraan ng pananalita nina Noli de Castro, Kris Aquino, at Gus Abelgas
HOMOGENEOUS - Tumutukoy ito sa pagkakaroon ng iisang anyo at katangian ng
wika. May kaugnayan din ito sa paggamit ng isang partikular na wika.
Halimbawa:
Makikita ito sa mahigpit ng pagtuturo ng mga gramatikal na estruktura at
patakaran ng kung ano ang istandard na Filipino o Ingles sa loob ng mga paaralan.
HETEROGENOUS – Tumutukoy sa pagkakaiba-iba ng uri at katangian ng wika.
Iba-iba ang wika dahil sa lokasyong heograpiko, pandarayuhan, sosyo- ekonomiko,
politikal at edukasyonal na katangian ng isang partikular na lugar o komunidad na
gumagamit ng naturang wika.
Halimbawa:
Dito sa ating bansa, ang pagiging multilingual ay nagsasabi na nag-iiba ang wika.
WIKA SA MODERNONG TEKNOLOHIYA
WEEK 3
Ang Facebook (literal na "aklat ng [mga] mukha") ay isang social networking
website na libre ang pagsali at pinapatakbo at pag-aari ng Facebook, Inc. na isang
pampublikong kumpanya.
Ang Google Inc., Itinatag noong 1998, ay isang kompanya sa Estados Unidos na
namamahala ng Google search engine. Nasa "Googleplex" ang kanilang punong
tanggapan na matatagpuan sa Mountain View, California at mayroon silang higit sa
3,000 empleyado.
MTB-MLE – Mother Tongue Based Multilingual
Education- Tumutugon sa suliranin sa pagiging eksklusibo ng edukasyon para sa
iilan, kailangang buuin ang isang uri ng edukasyong mataas ang kalidad at may
pagpapahalaga sa katutubong kultura at wika ng mag-aaral.
Pagsasalin – paglilipat ng pinakamalapit na katumbas ng wikang isinalin.
Teknolohiya – pagsulong at paglapat ng mga kasangkapan, makina, kagamitan at
proseso upang tumulong sa paglutas ng mga suliranin ng tao.
Bakit gumagamit ng facebook ang mga tao?
●
Ito ay may kakayahang kumonekta sa mga tao at ibahagi ang
pagmamalasakit sa kanila ng sabay. Para sa marami, ang pagkakaroon ng
Facebook account ngayon ay bahagi ng pagiging online, tulad ng
pagkakaroon ng sariling email address. At dahil ang Facebook ay popular,
ang ibang mga website ay ginagamit ito para sa kanilang trabaho.
Nangangahulugan ito na maaari mong gamitin ang isang Facebook account
upang mag-sign in sa iba't ibang mga serbisyo sa buong web.
MGA KONSEPTO NG WIKA
1. Wikang Pambansa - Filipino ang pambansang wika ng Pilipinas at may
konstitusyonal na batayan ang pagiging pambansang wika ng Filipino. Sa
unang bahagi ng Artikulo XIV, Seksyon 6 ng Konstitusyon ng 1987, nakasaad
na, “Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang,
ito ay dapat payabungin at payamanin pa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas
at iba pang mga wika.”
2. Wikang Opisyal - Ayon sa Artikulo IV, Seksyon 7, ang mga wikang opisyal ng
PilipinaS ay Filipino, at hanggat walang ibang itinadhana ang batas, Ingles.
Bilang mga opisyal na wika, may tiyak at magkahiwalay na gamit ang
Filipino at Ingles.
3. Wikang Panturo –Konstitusyon ng 1987 Artikulo XIV, Seksyon 6, nakasaad na,
“Alinsunod sa tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na maaaring
ipasiya ng Kongreso, dapat magsagawa ng mga hakbangin ang Pamahalaan
upang ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit ng Filipino bilang
midyum ng opisyal na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa
sistemang pang-edukasyon.”.
PAGKAKAIBA NG BILINGGWALISMO SA MULTILINGGWALISMO SA KONSEPTO NG
WIKA SA TEKNOLOHIYA.
●
●
Bilingguwalismo – tumutukoy sa kakayahan ng isang taong makapagsalita
ng dalawang wika. Maaari ring ilapat ang konsepto sa isang buong
komunidad kung saan ginagamit ng mga mamamayan ang dalawang
magkaibang wika o kaya naman ay ang politikal o institusyonal na pagkilala
sa dalawang wika.
Multilingguwalismo – tumutukoy sa kakayahan ng isang indibidwal na
makapagsalita at makaunawa ng iba’t ibang wika. Sa antas ng lipunan, ito ay
nangangahulugan ng pagkakaroon ng iba’t ibang wika na sinasalita ng iba’t
ibang grupo ng mga tao sa mga lalawigan at rehiyon.
KAUGNAYAN NG GOOGLE SA KONSEPTONG PANGWIKA.
● Sa pamamagitan ng kaalaman sa wikang Opisyal ng Pilipinas, ang Filipino at
Ingles ay maaari mong malaman ang mga impormasyon na itatanong mo sa
Google.
Bakit ipinatupad ang ang Bilingual Education Policy sa (BEP) Pilipinas?
● Ito ang magiging gabay kung paanong magkahiwalay na gagamitin ang
Filipino at Ingles bilang wikang panturo sa mga tiyak na larangan ng
pagkatuto sa mga paaralan.
Mga layunin ng Bilingual Education Policy (BEP):
1.
Mapapataas ang pagkatuto sa dalawang wika.
2. Mapalaganap ang wikang Filipino Bilang wika ng literasi.
3. Mapaunlad ang Filipino bilang simbolo ng pambansang identidad at
pagkakaisa.
4. Malinang ang elaborasyon at intelektwalisasyon ng Filipino bilang wika ng
akademikong diskurso.
5. Mapanatili ang Ingles bilang internasyonal na wika sa Pilipinas at bilang wika
ng siyensya at teknolohiya.
Mga layunin ng multilinggwal na edukasyon (MTB-MLE)sa Pilipinas:
1.
Matatag na edukasyon at habambuhay na pagkatuto.
2. Kognitibong pag-unlad na may pokus Sa higher order thinking skills.
3. Akademikong pag-unlad na paghahanda sa mga mag-aaral na paghusayin
ang kaalaman sa iba’t ibang larangan ng pagkatuto.
4. Pag-unlad ng kamalayang sosyo-kultural na magpapayabong sa
pagpapahalaga at pagmamalaki ng mag-aaral sa kanilang pinagmulang
kultura at wika.
“Mahalaga ang gampanin ng wika sa lipunan. Ito ang susi sa pagkakaisa at
pagkakaunawaan.”
- Shakespeare
GAMIT NG WIKA SA LIPUNAN( Ayon kay M.A.K. Halliday)
WEEK 4
Wika
● Mahalagang instrumentong nag-uugnay sa bawat isa sa lipunan.
Lipunan
● Ayon kay Durkheim (1985), isang sociologist, nabubuo ang lipunan ng mga
taong naninirahan sa isang pook. Ang mga taong nasa isang lipunan ay may
kanya-kanyang papel na ginagampanan. Sila ay namumuhay, nakikisama, at
nakikipagtalastasan sa bawat isa.
1. Interaksyonal
- ang tungkulin ng wika na ginagamit ng tao sa pagtatatag at pagpapanatili ng
relasyong sosyal sa kapwa tao.
2. Instrumental
- ang tungkulin ng wika na ginagamit sa pagtugon sa mga pangangailangan.
3. Regulatori
- ang tungkulin ng wikang ginagamit sa pagkontrol o paggabay sa kilos o asal ng
ibang tao.
4. Personal
- ang tungkulin ng wikang ginagamit sa pagpapahayag ng sariling damdamin o
opinion.
5. Imahinatibo
- ang tungkulin ng wikang ginagamit sa pagpapahayag ng imahinasyon sa
malikhaing paraan.
6. Heuristik
- ang tungkulin ng wikang ginagamit sa paghahanap o paghingi ng impormasyon.
PARAAN NG PAGBABAHAGI NG WIKA
(Jackobson 2003)
Pagpapahayag ng Damdamin (Emotive)
• Pagpapahayag ng damdamin, saloobin at emosyon.
Panghihikayat (Conative)
• Panghihimok at pag-iimpluwensya sa iba sa pamamagitan ng pag-utos at
pakiusap
Pagsisimula ng pakikipag-ugnayan (Phatic)
• Pakikipag-ugnayan sa kapwa at makapagsimula ng usapan.
Paggamit bilang Sanggunian (Referential)
• Gamit ng wikang nagmula sa aklat at iba pang sangguniang pinagmulan ng
kaalaman upang maiparating ang mensahe at impormasyon.
Paggamit ng Kuro-kuro (Metalingual)
• Lumilinaw sa mga suliranin sa pamamagitan ng pagbibigay ng komento sa
isang kodigo o batas.
Patalinghaga (Poetic)
• Masining na paraan ng pagpapahayag ng panulaan, prosa, sanaysay at iba
pa.
KAKAYAHANG KOMUNIKATIBO
SPEAKING
- Salik-panlipunan na dapat isaalang-alang sa paggamit ng wika ayon kay Hymes.
SETTING
- Ang lugar ay may malaking impluwensya sa komunikasyon
PARTICIPANTS
- Mahalagang isaalang-alang din kung sino ang kausap o kinakausap. Dapat ding
magbago-bago ang paraan n gating pakikipagtalastasan depende sa kung sino
ang taong nasa ating harapan o di kaya'y sinusulatan.
ENDS
- Sa paggamit ng wika kailangan munang isaalang-alang ang layunin sa
pakikipag-usap.
ACT SEQUENCE
- Isinasaalang-alang nito ang daloy o takbo ng usapan.
KEYS
- paggamit ng pormal at di-pormal sa pakikipag-usap.
INSTRUMENTALITIES
- Paggamit ng midyum sa pakikipagkomunikasyon. Lenggwaheng ginagamit o
ang instrumenting ginamit upang makipag komunikasyon
NORMS
- Mahalagang maisaalang-alang ng isang tao ang paksa ng pinag-uusapan.
GENRE
- Batid dapat ng tao kung ano ang genre na ginagamit ng kanyang kausap, nang
sa gayo’y aalam din ng kausap nang genre na kanyang gagamitin.
GAMIT NG WIKA SA TELEBISYON AT PELIKULA
Diyalogo
● Nagsisilbing daan upang ang bawat isa ay magkaroon ng ugnayan.
Tumutulong para maibabahagi ang mga bagay bagay o kaalaman na
gustong iparating sa kapwa.
● Sa pamamagitan ng diyalogo ay madaling naipaparating sa kapwa ang mga
gusto ipahiwatig at mga nararamdaman.
● Karaniwang ginagamitan ng diyalogo ay ang iskrip sa paggawa ng isang
dula o pelikula.
Pelikula
● Kilala rin bilang sine at pinilakang tabing, ay isang larangan na sinasakop ang
mga gumagalaw na larawan, bilang isang anyo ng sining o bahagi ng
industriya ng libangan.
Scarborough/Panatag Shoal
● Ang Kulumpol ng Panatag o Bajo de Masinloc (Ingles: Scarborough Shoal;
Tsino: 黃岩島 Huangyan Dao), mas tamang sinasalarawan bilang isang
pangkat ng mga pulo at bahura sa isang hugis atol sa halip na kulumpol, ay
matatagpuan sa Pampang ng Macclesfield at Luzon, Pilipinas sa Dagat
Timog Tsina, partikular ang Dagat Luzon. Katulad din ng karamihan ng
anyong lupa sa dagat, pinagtatalunan ang soberanya ng lugar na ito. Ito ay
inaangkin ng Pilipinas, Tsina at Taiwan bilang kanilang teritoryo.
Sugnay
● Ang Sugnay ay kalipunan ng mga salitang may simuno at panaguri na
maaaring may buong diwa (makapag-iisa) o di-buong diwa (di
makapag-iisa). Ito ay tinatawag na Clause sa wikang Ingles.
HENERAL LUNA
Ang kwento ay sinimulan sa pakikipagpanayam ni Heneral Antonio Luna sa isang
kabataang mamamahayag, si Joven Hernando. Ipinaliwanag ni Joven na ang
nasabing panayam ay para sa isang peryodiko tulad ng La Independencia. Dahil
nais niyang tapusin ang mga nasimulan ng Heneral.
Pagkatapos nito ay ipinakita na nagkaroon ng pagpupulong ang gabinete ng mga
Pilipino. Ito ay dinaluhan ng ating unang pangulo na si Emilio Aguinaldo, unang
Prime Minister na si Apolinario Mabini, Pedro Paterno, Manuel Buencamino, iba
pang mga miyembro ng gabinete at syempre, ni Heneral Luna. Nagkaroon ng
pagtatalo ang mga Pilipino kung ano ang dapat na mangyari sa pagitan ng
Pilipinas ng Amerika. Sinubukan ni Heneral Luna na hikayatin ang mga Pilipino na
maghanda ng mga pwersa para sa pakikipagdigma. Dahil ayon sa kanya na mas
magandang mamatay sa digmaan kaysa pumunta sa pamumuno ng dayuhan.
Agad itong hinadlangan ng marami partikular na nina Paterno at Buencamino.
Iminungkahi nila na maganda ang
adhikain ng Amerika at mas maganda kung tayo'y makikipagkasundo sa kanila.
Umalma ang Heneral sa pamamagitan ng pagsabi na walang puwang ang mga
bulag sa gabinete ng Pilipinas. Pahapyaw din na ipinakita ni Mabini ang
pagsang-ayon dito sa pamamagitan ng pagsasabi na dapat ipagdasal ang
kapayapaan ngunit dapat na paghandaan ang digmaan. Sa gitna ng pagtatalo nila
ay dumating ang isang liham mula sa mga puwersang Pilipino. Isinasaad nito na
waring nagpapahiwatig na ang mga Amerikano ng giyera dahil pinaputukan ng
mga ito ang mga Pilipino sa Sta. Mesa. Ito na ang nagsilbing hudyat ng labanan.
Naganap ang labanan ng mga Pilipino at Amerikano sa pamumuno ni Heneral
Luna at ni Arthur McArthur. Maraming mga Pilipino ang namatay at nasugatan sa
labanan dahil sa napakalakas ng puwersa ng mga Amerikano. Dahil dito, marami
ang pinanghinaan ng loob. Nang mapansin ito ng Heneral ay agad itong
nanindigan at sumugod ng mag-isa sa mga kalaban. Nakita ito ng mga Pilipino at
dahil dito ay muling nag-alab ang kanilang mga puso, ang pagmamahal sa bayan.
Kinalimutan nila ang kanilang mga sarili at walang takot na sumugod para sa
kasarinlan. Dahil dito ay umatras ang mga Amerikano sa nasabing labanan.
Mayroong naging plano ang Heneral, ito ay ang gumawa ng isang hukay mula
Caloocan hanggang Novaliches bilang bahagi ng taktika na kanyang binubuo.
Hindi lamang nila magawa ang nasabing plano dahil sa kakulangan nila sa mga
manggagawa. Nangalap ng mga tao si Heneral Luna sa loob ng tatlong araw. Nang
siya ay magbalik ay mayroon na siyang 4000 na libong manggagawa na may
dalang kanya-kanyang mga pala at asarol.
Sunod na ipinakita ay ang pagpapatuloy ng panayam ng Heneral kay Joven. Dito ay
ikinuwento ng Heneral ang katapangan at nag-aalab na pagmamahal sa bayan ng
isang tinyenteng nakilala niya habang sila ay nakikipaglaban sa mga Amerikano.
Ipinakita na tinitigan ni Joven sa opisina ng Heneral ang mga bala ng baril na
waring nagsisimbolo ng katapangan at at pag-asa ng kasarinlan ng Pilipinas.
Pagkatapos ay umuwi ang Heneral sa kanyang tahanan at doon ay naabutan niya si
Isabel, ang kanyang kasintahan na nagmula sa isang mayamang pamilya.
Bahagyang nang-away ang dalawa dahil sa lubos ang pag-aalala ni Isabel sa
tuwing nakikipagdigma ang Heneral. “Giyera ang iyong asawa, ako ang iyong
querida”, wika pa niya. Nagpasya si Isabel na wakasan na ang ugnayan nilang
dalawa dahil mas mahalaga umano ang responsibilidad nila sa digmaan kaysa sa
kanilang damdamin sa isa’t isa. Dito ipinakita na mas pinili nila ang kanilang
pagmamahal sa bayan kaysa sa pansariling kaligayahan. Sunod na nangyari ay
nalaman ni Heneral Luna na nagpunta si Heneral Mascardo sa isang pistahan sa
Arayat.
Lubos niya itong kinagalit dahil ayon sa kanya ay wala na daw panahon sa pistahan
sa gitna ng giyera. Ito pinagmulan ng kanilang pag-aaway na siyang nauwi sa
paghaharap nila sa Gua Gua. Habang nasa Gua Gua si Luna ay sinugod ng mga
Amerikano ang Bagbag na siyang nagpabagsak sa bayan.
Pumunta si Heneral Luna sa bagong opisina ni Aguinaldo sa Nueva Ecija upang
magbitiw sa hukbong sandatahan. Hindi ito tinanggap ni Aguinaldo at Mabini.
Hiniling ni Luna na pagpasyahan na ang nais niyang magtayo ng kuta sa norte at
pagkatapos nito ay lumisan na siya.
Nagsumbong ng kasinungalingan sina Paterno at Buencamino kay Aguinaldo na
nais daw umano ni Luna na maging isang diktador kapalit niya. Agad nitong
nalason ang utak ni Aguinaldo.
Makatapos ay may natanggap si Heneral Luna na isang liham mula kay Aguinaldo
na nagpapapunta sa kanya sa Cabanatuan. Nagtungo siya rito ngunit di niya alam
na nakahanda na rito ang mga taong papatay sa kanya. Hindi man lamang
naghinala si Heneral Luna sa layunin ng liham dahil ipinakita sa kwento na malaki
ang kanyang tiwala kay Aguinaldo. At dito ay naganap na nga kalunoslunos na
parte ng kasaysayan ng Pilipinas. Walang awang pinatay ng mga kapwa niya
Pilipino si Heneral Antonio Luna ngunit kailanman ay hindi nabigyan ng hustisya
ang madugong pangyayari.
Ang pelikulang ito ay ayon sa kasaysayan ng ating bansa. Umikot ang istorya sa
panahon ng pananakop ng mga Amerikano at kung paano sila lumaban tungo
sa kalayaan. Ipinakita sa pelikulang ito ang paraan ng pamumuno ni Hen.
Antonio Luna sa mga Pilipinong sundalo laban sa pwersa ng mga Amerikano.
Inilarawan din sa pelikula ang mga suliraning kinaharap ni Luna kasabay ng
kagustuhang makamit ang kalayaan- tagumpay, kataksilan at kamatayan. Sa
huli, na salamin sa pelikula ang kahalagahan ng disiplinang kailangan ng isang
bayan, at katangian ng mga tunay na bayaning handang ibuwis ang sarili para
sa bayan.
Hindi inamin ni Aguinaldo maging ni Buencamino na sila ay may kinalaman sa
nangyari. Nananatili itong isang mantsa sa ating kasaysayan na kailanman ay
hindi mabubura. Kasabay ng pagkamatay ng nag-iisang tunay na Heneral ng
Pilipinas ay ang pagkaupos ng pag-asa sa kasarinlan ng bawat Pilipino. Sinabi ng
Heneral na; “Kung panaginip lamang ang umasa sa pag- unlad, managinip tayo
hanggang sa kamatayan.” Ang mga katagang ito ay kanyang pinanghawakan
hanggang sa kanyang huling hininga.
COHESIVE DEVICE O KOHESIYONG GRAMATIKAL
1. Reperensiya (Reference) - Ito ang paggamit ng mga salitang maaaring tumukoy o
maging reperensiya ng paksang pinag-uusapan sa pangungusap. Maaari ito
maging anapora (kung kailangang bumalik sa teksto upang malaman kung ano o
sino ang tinutukoy) o kaya’y katapora (kung nauna ang panghalip at malalaman
lang kung sino o ano ang tinutukoy kapag pinagpatuloy ang pagbabasa sa teksto).
2. Substitusyon (Substitution) – Paggamit ng ibang salitang ipapalit sa halip na
muling ulitin ang salita.
3. Ellipsis- May binabawas na bahagi ng pangungusap subalit inaasahang
maintindihan o magiging malinaw pa rin sa mambabasa ang pangungusap dahil
makakatulong ang naunang pahayag para matukoy ang nais ipahiwatig ng
nawawalang salita.
4. Pang-ugnay- Nagagamit ang mga pang-ugnay tulad ng at sa pag-uugnay ng
sugnay sa sugnay, parirala sa parirala, at pangungusap sa pangungusap. Sa
pamamagitan nito ay higit na nauunawaan ng mambabasa o tagapakinig ang
relasyon sa pagitan ng mga pinag-ugnay.
5. Kohesyong Leksikal- Mabisang salitang ginagamit sa teksto upang magkaroon
ito ng kohesyon.
a. Reiterasyon- (1) Pag-uulit o repetisyon, (2) Pag-iisa-isa, (3) Pagbibigaykahulugan
b. Kolokasyon
PARAAN NG PAGGAMIT NG WIKA SA LIPUNAN
WEEK 5
Sitwasyon ng Gamit ng Wika sa Lipunan
Bawat indibidwal ay may sapat na kakayahang magamit ang isang wika na may
kaakibat na tungkulin na kailangang pagtuunan ng pansin upang masanay ang
sarili sa tamang paggamit nito. May mga pagkakataong kinakailangan ang gabay
na tungkulin sa wika sa isang sitwasyon, at may pagkakataon din na kailangang
gamitin ang dalawa o higit pang tungkuling pangwika sa isang sitwasyon.
Ayon kay Halliday noong 1973 sa kanyang “Explorations in the Functions of
Language”, mayroong kategorya na ginagampanan ang wika sa ating buhay. Ito ay
pasulat at pasalitang paggamit ng wika.
Halimbawa:
Pasulat: Pagpapadala ng liham sa guro dahil sa hindi pagpasok sa klase
sapagkat mayroong sakit.
Pasalita: Pakikipag-usap sa mga nakasabay sa grocery at pinag-uusapan
ang tungkol sa buhay may asawa at magulang.
Isang katangian ng wika ay nakasandig sa kultura. Anuman o sinuman ang
man dayuhan at makaranas ng mga pangyayari, matuto ng mga bagay-bagay ay
tiyak na maiimpluwensyahan ang wika. Mabilis na lumalawak ang mga salitang
hiram at nagiging bokabularyo rin kinalaunan.
PAG-UNLAD NG WIKANG PAMBANSA
WEEK 6
Wikang Pambansa
● Nag-iisang wikang ginagamit batay sa kultura ng lipunan.
● Filipino ang wikang pambansa ng Pilipinas.
● Ito ay tumutukoy sa isang wikang ginagamit nang pasalita at pasulat ng
mga mamamayan ng bansa.
KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA
Panahon ng mga sinaunang Pilipino
Ang mga katutubo ay may sarili ng
alpabeto at sistema ng pagbaybay na
mas kilala sa tawag na Alibata.
Panahon ng Kastila
Ipinakilala nila ang kanilang sariling
bersyon ng alibata, ang abecedario o
ang alpabetong Espanyol.
Panahon ng Propaganda At
Himagsikan
Maraming naisulat na panitikan sa
wikang Tagalog- tula,sanaysay,kwento
at iba pa na hitik sa damdaming
makabayan.
Panahon ng Amerikano
Ginamit ang wikang Ingles bilang
pangunahing instrumento sa
pagtuturo
kaya ang hispanisasyon ng mga kastila
ay napalitan ng Amerikanisasyon.
Pebrero 8, 1935
● Artikulo XIV sec. 3 ng konstitusyong 1935 ang bagong wika ay ibabase sa mga
kasalukuyang katutubong wikang mayroon sa ating bansa.
● Nagkaroon ng Unang Hakbangin ang Pilipinas ang magkaroon ng wikang
Pambansa.
October 27, 1936
● Nilikha ang Surian ng Wikang Pambansa na gagawa ng pag-aaral sa wikang
katutubo.
Nobyembre 13, 1936
● Pinagtibay ang batas komonwelt blg. 184 na lumikha ng Surian ng Wikang
Pambansa at itinakda ang kapangyarihan nito.
Nobyembre 9, 1937
● Pagtibayin ang Tagalog bilang saligan ng wikang Pambansa.
Nobyembre 13, 1937
● Ang unang Pambansang Asemblea Ng siyang bumubuo sa Institusyon ng
Wikang Pambansa.
Disyembre 30, 1937
● Ang wikang Pambansa ang ibabatay Sa pamamagitan ng kautusang
tagapagpaganap blg. 134 ng Pang. Quezon.
● Hinirang ni Pang. Quezon ang mga kagawad ng Surian ng Wikang
Pambansa.
April 1, 1940
● Ipinalabas ang kautusang na nagtadhana ng paglilimbag ng isang balarila at
isang diksyunaryo sa wikang pambansa.
Hunyo 7, 1940
● Batas komonwelt Blg.570, mula sa hulyo 4, 1946 ang wikang pambansa ay isa
sa mga opisyal na wika ng bansa.
Marso 26, 1954
● Ipinag utos ni pangulong Magsaysay Ang taunang pagdiriwang ng Linggo
ng Wikang Pambansa.
Agosto 12, 1959
Tinawag na Pilipino ang wikang pambansa na nilagdaan ni Kalihim Jose
Romero ang Kagawaran ng Edukasyon ang Kautusang Blg 7.
Oktubre 24, 1967
● Nilagdaan ni Pang. Marcos na ang lahat ng mga gusali at mga tanggapan ng
pamahalaan ay ipangalan sa Pilipino.
Marso, 1968
● Kalihim ng Tagapagpaganap na si Rafael Salas na ang lahat ng pamuhatan
ng liham ng mga kagawaran at mga sangay nito ay maisulat sa Pilipino.
Agosto 7, 1969
● Nanawagan sa mga pinuno at empleyado ng pamahalaan si Ernesto Maceda
na dumalo sa mga seminars sa Pilipino na idinaraos ng Surian ng Wikang
Pambansa upang mapalaganap ang wikang pambansa.
Agosto 17, 1970
● Pagpapalabas ni Alejandro Melchor ng Memorandum Sirkular Blg. 384
nagtalaga ng mga may kakayahang tauhan upang mamahala ng lahat ng
komunikasyon sa Pilipino.
Marso 4, 1971
● Pinalabas ni Alejandro Melchor ang Memorandum Sirkular Blg. 443 na lahat
ng tanggapan ng pamahalaan magdaos ng palatuntunan para sa
kapanganakan ni Balagtas.
Marso 16, 1971
● Nilagdaan ni Pang. Ferdinand Marcos ang Kautusang Tagapagpaganap Blg.
304 Nililiwanag ang kapangyarihan at tungkulin ng Surian ng Wikang
Pambansa.
Hulyo 29,1971
● Memorandum Sirkular Blg. 488 lahat ng tanggapan ng pamahalaan
magdaos ng palatuntunan sa pagdiriwang ng Wikang Pambansa , Agosto
13-19.
●
Agosto 7, 1973
● Resolusyong nagsasaad na gagamiting midyum ng pagtuturo sa lahat ng
paaralan ang Pilipino.
Hunyo 19, 1974
● Nilagdaan ni Kalihim Juan Manuel ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 25
para sa pagpapatupad ng Edukasyong Bilingwal.
Hunyo 30, 1979
● Department Memo no. 194- Ang naturang revised Filipino Alphabet ay
binubuo ng 31 na letra.
Setyembre 9, 1989
● Pinalabas ng Kalihim Quisumbing ang Kautusang Tagapagpaganap blg.335
na nag-uutos na gamitin ang Filipino sa lahat ng komunikasyon at
transaksyon ng pamahalaan.
Agosto 25, 1988
● Kautusang Tagapagpaganap blg. 335 ay ipinalabas ni Pang. Corazon Aquino
na nagtadhana ng komisyong pangwika. Kung kaya patuloy ang pag-aaral
tungo sa kaunlaran ng Wikang Pambansa.
Taong 1987 ang Alpabetong Filipino ay binubuo ng 28 letra.
PANANAW NG MGA AWTOR SA KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA
SURIAN NG WIKANG PAMBANSA
●
●
Mag-aaral ng mga dayalekto sa pangkalahatan para sa layuning mapaunlad
at magpatibay ng pambansang wika batay sa isa sa umiiral na wika.
Hangarin nito na paunlarin ang Filipino bilang isang modernong wikang
magagamit na mabisang kasangkapan sa pagpapaunlad ng wikang
pambansa.
DAYALEKTO
● Barayti ng wikang nilikha ng dimensyong heograpiko tinatawag din itong
wikain.
● Ito ay wika na katulad rin ng bernakular na palasak sa isang pook ng
kapuluan.
Tagalog ang siyang naging batayan ng Wikang Pambansa dahil nagtataglay ng
humigit kumulang na 5,000 salitang hiram sa Kastila 1,500 sa Ingles, 1,500, Sa Intsik
at 3,000 sa Malay.
●
●
●
●
●
●
●
Madali raw matutong magsalita at makaunawa ng Tagalog ang mga tao na
nakatira sa ibang isla. Iyon ay ayon sa pananaliksik na ginawa ni Propesor
Apolinar Parale.
Pinatunayan naman ni Prayle Domingo Navarette na siya ay natutong
magsalita ng Tagalog ng walang gaanong hirap.
Ayon sa mga Iskolar ang Tagalog ang siyang may pinakamalawak na
dayalekto at ito’y halos sumakop sa ibang dayalekto sa Pilipinas.
Ang wikang Tagalog ang siyang wikang nababagay sa yaman at flexibility
para sa pag-unlad ng panitikan, ayon kay Frank Blake.
Pinagtibay ni Henry Bartlett na ang heograpiya ay may malaking gampanin
tungo sa pagpapatibay ng Tagalog.
Pinagtibay pa ito ni David J. Doherty na ang tagalog ay may kapasidad na
maging behikulo ng pagpapatuloy ng kulturang katutubo.
Ayon nga sa mga mananaliksik ang tagalog ay may malawak na basehan
malakas ang potensyal para sa paglalapi o pag-asimilasyon ng mga salitang
banyaga sa Tagalog.
Ano ba ang ibig sabihin ng salitang Filipino?
●
●
●
●
Filipino ang Wikang Pambansa ng Pilipinas
Ang Filipino ay dumaraan sa proseso ng paglinang sa pamamagitan ng
panghihiram sa mga wika sa Pilipinas at di Katutubong wika.
Katutubong wika na ginagamit sa buong Pilipinas bilang wika ng
komunikasyon ng mga etnikong grupo.
Ang wikang Filipino ay buhay at dahil nga buhay, ito ay dinamiko.
Gaano kahalaga ang Pambansang Wika sa isang bansa?
●
●
●
●
Itinuturing itong mabisang bigkis sa pagkakaisa at pagkakaunawaan
Ito’y sibulan ng damdamin ng pagkakaisa
Ito ang nag-uugnay ng sambayanan
Ito ay isang sagisag sa pagtatag ng isang Pambansang pamahalaan.
Ang Filipino ang katutubong wika na ginagamit sa buong Pilipinas bilang wika
ng komunikasyon ng mga etnikong grupo. Katulad ng iba pang wikang buhay,
ang
Filipino ay dumaraan sa proseso ng paglinang sa pamamagitan ng panghihiram
sa
mga wika sa Pilipinas at mga di-katutubong wika at ebolusyon ng iba’t ibang
barayti
ng wika para sa iba’t ibang saligang sosyal at para sa mga paksa ng talakayan ay
iskolarling na pagpapahayag.
KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA
(WEEK 7)
TAGALOG
● Isang Wikang natural at may mga Katutubo itong tagapagsalita.
● Isa rin itong partikular na wika na sinasalita ng isa sa mga
etnolinggwistikong grupo sa bansa na tinatawag ding tagalog.
PILIPINO
● Bilang Wikang Pambansa noong 1959 bunga ito ng kalituhan batay sa
Wikang Pambansa sa Tagalog noong 1937.
● Lumalabas na ang Pilipino ay Tagalog din sa estruktura at nilalaman.
● Ito ay isang Mono Based National Language.
FILIPINO
● Pambansang Lingua Franca, ito ay nagsisilbing pangalawang wika ng higit
sa nakararami sa buong bansa na ating ginagamit sa pakikipagtalastasan.
SANHI AT BUNGA NG PAG-UNLAD NG WIKA
Ang Lingua Franca ay nabuo dahil sa pakikipag-ugnayan sa komersyo ngunit
nagiging dahilan din ito para sa;
● Pagpapalitan ng kultura
● Relihiyosong ugnayan
● Diplomasya
● Pamahalaan sa magkalayong lupain
● Tungkol sa agham mula sa magkaibang nasyonalidad
Pinaka esensya ng konsepto ng wikang Filipino.
● Bilang isang Lingua Franca, ito ang nagsisilbing pangalawang wika ng higit
na nakararami sa buong bansa na ating ginagamit sa pakikipagtalastasan sa
isa’t isa lalo na sa mga siyudad, kahit pa mayroon tayong kani-kaniyang
katutubo at unang wika gaya ng Cebuano, Ilocano, Pampanggo, Tausug,
Kalinga at iba pa.
● Dahil nga Lingua Franca at pangalawang wika, nabubuo ang barayti nito
bunga ng impluwensiya ng ating kani-kanilang unang wika sa paggamit
nito.
● Mga barayti itong bunga ng dimensyong heograpiko, kung kaya maaaring
magkaroon ng Iloco barayti ng Filipino, Cebuano barayti,Mindanaon barayti
at iba pa.
Pahayag ni Dir. Hen. Roberto T. Añonuevo tungkol sa wikang Filipino.
Ang “Filipino” ay nangangailangan ng isang ahensiyang pangwika na
magtataguyod sa naturang simulain. Ang “Filipino” ay hindi na ang “Pambansang
Wika” na nakabatay lamang nang malaki sa Tagalog, bagkus idiniin ang
pangangailangang payabungin ito sa tulong ng mga panrehiyong wika sa Filipinas,
bukod pa ang tinatanggap na mga salita sa ibang internasyonal na wika. At upang
“mapayabong” ang pambansang wika ay kinakailangan ang isang institusyong
pampananaliksik, na may mandatong higit sa itinatakda ng “pagsusuri” ng mga
wika.