8 – LABORATORIYA ISHI
MARSHRUTIZATORLARDA NAT, PAT TEXNOLOGIYASINI
SOZLASH
Ishdan maqsad: Manzillarni translatsiya qilish (NAT)
tamoyillari va
vazifalarini tadqiq qilish va amaliy ko`nikmaga ega bo’lish.
Topshiriq
– Cisco packet tracer muhiti asosida tarmoqni tuzilishini yarating
– Tamoqdag har bir R1, R2 marshrutizatorlarining interfeyslarini sozlang
va tekshiring
– Statik NAT bo`yicha tarmoq konfiguratsiyalarini sozlang va tekshiring
– Dinamik NAT bo`yicha tarmoq konfiguratsiyalarini sozlang va tekshiring
– PAT bo`yicha tarmoq konfiguratsiyalarini sozlang va tekshiring
Qisqacha nazariy ma’lumotlar
NAT (Network Address Translation) - bu TCP / IP tarmoqlarida tranzit
paketlarning IP-manzillarini translatsiya qilish (o’zgartirish, almashtirish) imkonini
beradigan mexanizm. NAT bu TCP/IP tarmoqlarida, paketlarning IP addressini bir
tarmoq segmentidan boshqa tarmoq segmentiga o'tish paytida o'zgartirish
texnologiyasidir. NAT da xususiy (Private) IP manzilni ro'yxatdan o'tkazilgan
ommaviy (Public) IP manzilga translatsiya qilishdan iborat. Umuman olganda,
tarmoqda 2 xil ip adreslar ishlatiladi:
1.Public - ommaviy adreslar(Белый ip-аdres)
2.Private – xususiy adreslar(Серый ip-аdres)
Xususiy ip adreslar – bu lokal tarmoqda ishlatiladigan ip adreslar hisoblanadi.
Deyarli barcha ishxonalarda quyidagi 3 xil diapozondagi xususiy ip adreslar
ishlatiladi:
10.0.0.0/8 (10 dan boshlanadigan ip adreslar)
172.16.0.0/12 (172.16.0.0 dan 172.31.255.255 gacha)
192.168.0.0/16 (192.168.0.0 dan 192.168.255.255 gacha)
Public (ommaviy) adreslarga misol qilib quyidagilarni ko’rsatishimiz mumkin:
Nimaga
bunday
bo’lingan?
Lokal
tarmoqdagi
ip
adreslar
marshrutizatsiyalanmaydi. Public ip adreslar marshrutizatsiyanadi. Bu degani
yuqoridagi 3 ta diapozondagi ip adreslarga internet orqali boshqa joyidan turib
ulanib bo’lmaydi. Public ip adreslarga ulanib bo’ladi. Shuning uchun veb-serverlar,
onlayn o’yin serverlari va boshqalar public ip adresga ega.
8.1-rasm. Manzillarni translatsiya qilish
NAT texnologiyasining 2 ta asosiy vazifasi mavjud:
1. Ichki tarmoq ip adreslarini tashqi tarmoqqa ko'rsatmaslik.
2. Ipv4 adreslarning yetmay qolish muammosini ma'lum darajada hal etish.
Bundan tashqari NATning bir necha nomlari bor: IP Masquerading, Network
Masquerading va Native Address Translation. Translatsiya IP-manzil yoki port
raqamlari bo`yicha amalga oshiriladi. Ushbu texnologiya bir tomondan, IPv4
manzillarining yetishmasligini oldini oladi hamda boshqa tomondan tarmoqning
xavfsizligini oshirish imkoniyatini yaratadi.
NAT ko'pincha korporativ tarmoqdagi qurilmalar uchun, Internet tarmog’iga
ulanish uchun yoki aksincha Internetdan LAN tarmoq ichidagi istalgan manbaga
kirish uchun qo’llaniladi.
Manzillarni translatsiya qilishning uchta asosiy turi mavjud:
– statik (Static Network Address Translation);
– dinamik (Dynamic Address Translation);
– PAT (NAPT, NAT Overload, PAT).
8.2-rasm. Manzillarni translatsiya qilish mexanizmi
1. Static Network Address Translation
Statik NAT - ro'yxatdan o'tmagan IP manzilni ro'yxatdan o'tkazilgan IP
manzilga yakka tartibda translatsiya qilishdan iborat, yani bitta hususiy (Private)
manzilga bitta ommaviy (Public) manzil to’gri keladi.
Statik NAT bo`yicha ishni bajarish tartibi
Cisco IOS Routerlarida NATni sozlash quyidagi bosqichlarni o'z ichiga oladi
1. Ichki va tashqi interfeyslarni tayinlang
2. Translatsiya kim uchun (qaysi IP manzillari) amalga oshirilishini aniqlang.
3. Qaysi translatsiya ishlatishni tanlang
4. Translatsiyani tekshiring
8.3 – rasm. Statik NAT tamoyili asosida qurilgan tarmoq tuzilishi
Birinchi navbatda 8.3 - rasmdagi tarmoq topologiyasi bo’yicha Router1 va
Router2 larga ixtiyoriy yo’nalishda ip route beriladi. Chunki Internetdagi qismidagi
IP - adresslarni oldindan bilmaymiz.
Router1(config)#ip route 0.0.0.0 0.0.0.0 11.11.11.2
Router2(config)#ip route 0.0.0.0 0.0.0.0 11.11.11.1
8.4-rasm. Manzillarni translatsiyasi bo’yicha olingan natijalar
NAT-statik konfiguratsiyasini Router1 ga sozlash uchun birinchi navbatda
translyatsiya bo’luvchi manzilar ko`rsatiladi, yani Private 192.168.1.2 IP-adres
manzilni Public 195.158.1.10 manzilga yoki Private 192.168.1.3 manzil Public
195.158.1.11 manzilga translyatsiya qilinadi.
Router1(config)#ip nat inside source static 192.168.1.2 195.158.1.10
Router1(config)#ip nat inside source static 192.168.1.3 195.158.1.11
Keyingi jarayon Statik NAT ni kiruvchi va chiquvchi router interfesga
biriktiriladi.
Router1(config)#interface fastEthernet 0/1
Router1(config-if)#ip nat outside
Router1(config-if)#exit
Router1(config)#interface fastEthernet 0/0
Router1(config-if)#ip nat inside
Router1(config-if)#end
Router1#show ip nat translations
Bu yerda: 192.168.1.2 manzil-lokal tarmoqdagi PC mazili hisoblanadi. Shu
Private manzilini internetga chiqishi uchun Public manziliga (195.158.1.10)
o’zgartirildi. Bu jarayonda faqat bitta PC 1 manzil internetga ulana oladi, ammo
boshqa PC internetga ulana olmaydi. Agar boshqa PC lar tashqi tarmoqqa chiqishi
uchun shu holat qayta takrorlanadi. Manzillarni translatsiya jarayonini ko’rish
uchun quyidagi komandalar orqali amalga oshiriladi:
Router1# show ip nat translations
Router1# show ip nat statistics
8.5-rasm. Manzillarni translatsiyasi bo’yicha olingan natijalar
2. Dynamic Address Translation
Dinamik NAT - ro'yxatdan o'tmagan IP manzilni ro'yxatdan o'tgan IPmanzillar guruhiga translatsiya qilishdan iborat.
Dinamik NAT ning Statik NAT dan farqi shuki, bu yerda bir nechta xususiy
(Private) adresga bir nechta ommaviy (public) adreslar to‘gri keladi. Ushbu holatni
amalga oshirish uchun access list va Pool dan foydalanimiz
Dinamik NAT bo`yicha ishni bajarish tartibi
8.6 – rasm. Dinamik NAT tamoyili asosida qurilgan tarmoq tuzilishi
Birinchi navbatda Router1 va Router2 larga statik ip route beriladi. Chunki
internet qismidagi adreslarni oldindan bilmaymiz.
Router1(config)#ip route 0.0.0.0 0.0.0.0 11.11.11.2
Router2(config)#ip route 0.0.0.0 0.0.0.0 11.11.11.1
195.158.1.1 dan 195.158.1.10 gacha public IP adreslarni tarqatishimiz uchun
TATU nomli Pool yaratamiz.
Router(config)#ip nat pool TATU 195.158.1.1 195.158.1.10 netmask
255.255.255.240
LAN tarmoqlar ichida aynan 192.168.1.0/24 tarmoq internetga chiqishi
uchun Access list foydalanamiz
Router1(config)#access-list 10 permit 192.168.1.0 0.0.0.255
Access list ni TATU nomli yaratilgan NAT ga biriktiramiz.
Router1(config)#ip nat inside source list 10 pool TATU
Router ning kirish va chiqish portlariga NAT ni biriktiramiz
Router1(config)#interface fastEthernet 0/0
Router1(config-if)#ip nat inside
Router1(config-if)#exit
Router1(config)#interface fastEthernet 0/1
Router1(config-if)#ip nat outside
Router1(config-if)#exit
Router1# show ip nat translations
Router1#show running-config
8.7-rasm. Manzillarni translatsiyasi bo’yicha olingan natijalar
3. NAPT, NAT Overload, PAT
PAT- dinamik NATning bir shakli bo'lib, bir nechta ro'yxatdan o'tmagan
manzillarni turli xil portlardan foydalangan holda bitta ro'yxatdan o'tgan IP manzilga
translatsiya qilishdan iborat.
PAT bo`yicha ishni bajarish tartibi
8.5 – rasm. PAT tamoyili asosida qurilgan tarmoq tuzilishi
Router1(config)#ip route 0.0.0.0 0.0.0.0 12.12.12.2
Router1(config)#ip nat pool nad_pat 195.158.1.1
195.158.1.4
255.255.255.240
Router1(config)#access-list 10 permit 192.168.1.0 0.0.0.255
Router1(config)#ip nat inside source list 10 pool nad_pat overload
Router1(config)#interface fastEthernet 0/0
Router1(config-if)#ip nat inside
Router1(config-if)#exit
Router1(config)#interface fastEthernet 0/1
Router(config-if)#ip nat outside
Router(config-if)#exit
Router(config)#end
netmask
Router#copy run startup-config
Router 2 konfiguratsiyasi
Router(config)#ip route 0.0.0.0 0.0.0.0 12.12.12.1
LAN tarmog`idagi barcha Private adreslar bitta 195.158.1.1 Public adres orqali
translatsiya bo`ladi faqat port har xil.
Nazorat savollari
1. Manzillarni translatsiya qilish (NAT) usullarini keltiring?
2. Statik NAT Dinamik NAT dan qanday farqlanadi?
3. PAT ning ishlash prinsipini tushuntirib bering
4.
Tarmoqda qanday turdagi manzillar mavjud