Tadbirkorlik faoliyati bu –
foyda olish maqsadida tavakkalchilik bilan amalga
oshiriladigan faoliyat
bozor sub’ektlari o'rtasidagi yuqori foyda va
ko'proq tavakkalchilikka ega bo'lish uchun
kurashni anglatadi
iste’mol jarayonida qo'llanilishi
mumkin bo'lgan vosita
Biznes-reja bu …
korxona (firma)ning rivojlanish strategiyasini
belgilab beruvchi asosiy jujjatdir
asosan ishlab chiqarish bo'limining rejasidir
asosan marketing bo'limining rejasidir
Kompaniyaning kuchli va kuchsiz tomonlari
qanday aniqlanadi?
SWOT tahlili yordamida
STEP tahlili yordamida
BKG matritsasi yordamida
Biznesda STEP tahlili qanday ?
ijtimoiy, texnik, iqtisodiy, siyosiy tomonlarini tahlil
qiladi
kuchli, kuchsiz, imkoniyat, havf tomomlarini
tahlil qiladi
tashqi omillar tahlili
Biznesda SWOT tahlili qanday ?
kuchli, kuchsiz, imkoniyat, havf tomomlarini tahlil
qiladi
ijtimoiy, texnik, iqtisodiy, siyosiy tomonlarini
tahlil qiladi
tashqi omillar tahlili
Strategiya bu-
Faoliyat turlarining ma’lum dastasini nazarda
tutuvchi noyob va qulay mavqeni yaratishdir
Korxona faoliyatini har tomonlama taftish qilish
Korxonada buxgalter zimmasidagi
hisobot
Tadbirkorlikning tashkiliy–iqtisodiy
shakllaridan Hissadorlik jamiyati bu –
ko'proq foyda olish maqsadida mehnat qurollari,
ishlab chiqarish vositalari hamda pul resurslarini
birlashtirgan uyushma
bir tarmoq tadbirkorlari o'rtasidagi narxlar,
ishlab chiqarishning umumiy hajmi bo'yicha
kelishuv
bir tarmoq tadbirkorlari tomonidan
ortiqcha raqobatni bartaraf qilish,
barqaror foyda olish maqsadida
mahsulot sotishni birlashtirish
Ishlab chiqarish xarajatlarining ta’rifi qaysi
javobda to'g'ri berilgan?
firma tomonidan ma’lum bir vaqt ichida tovar ishlab
chiqarish uchun sarflangan mablag'
firmaning iqtisodiy resurslar uchun qilgan sarfi
mahsulot realizatsiyasi uchun firmalar
tomonidan qilingan sarflar
Iqtisodiy inqirozlarning kelib chiqish sababini
toping.
takror ishlab chiqarishdagi beqarorlik va
nomutanosiblikning mavjud bo'lishi.
talabning taklif miqdoridan orqada qolishi
iste’molchi pul daromadlarining yetarli
bo'lmasligi
Subsidiya – bu
iqtisodiyotga byudjet orqali ta’sir etish vositalaridan
biri bo'lib, qaytarib bermaslik sharti bilan
takrorlanmay, faqat bir marta beriladi
maqsadli dotatsiya bo'lib, u mahalliy
byudjetlarga davlat byudjetlaridan ajratiladi, uni
mo'ljallagan maqsad uchun sarflash majburiy va
buni davlat nazorat qiladi
umumiy dotatsiya bo'lib, uni ishlatish
mahalliy hokimiyat ihtiyorida bo'ladi,
markaz unga aralashmaydi
Dotatsiya nima ?
maqsadi ko'rsatilmas-dan beriladigan mablag'
Qarzga berilgan mablag'
Foizsiz qaytarish sharti bilan berilgan
mablag'
Subventsiya nima ?
maqsadi ko'rsatilib beriladigan mablag'
Qarzga berilgan mablag'
Foizsiz qaytarish sharti bilan berilgan
mablag'
Byudjet taqchilligi (defitsit) nima
davlat byudjeti xarajatlarining daromadlaridan ortishi
davlat byudjeti daromadlarining xarajatlaridan
ortishi
davlat byudjeti xarajatlari va
daromadlarining tengligi
Byudjet profitsiti nima ?
davlat byudjeti daromadlarining xarajatlaridan ortishi
davlat byudjeti xarajatlarining daromadlaridan
ortishi
Qarzga berilgan mablag'
Aksionerlik korxonalarning asosiy maqsadi
Ishlab chiqarishda band bulmagan mablag'larni
birlashtirib, uni yangi yo'nalishlarga sarflash
Barcha resurslardan samarali foydalanish
Moddiy resurslardan samarali
foydalanish
Aksiya nima?
Daromaddan uz ulushini olish huquqini ta’minlovchi
qimmatbaho qog'oz
Mulkdan foydalanish huquqini beradi
Mol-mulkka ega bo'ladi
Korxonaning ishlab chiqarish omillarini
belgilang
Moddiy, mehnat va kapital omillari
Moddiy omillari
SHaxsiy omillar
Ishlab chiqarish funktsiyalari deb nimaga
aytiladi?
Barcha omillarning ishlab chiqarish jarayoni oxirgi
natija bilan bog'lanishi
Ikki miqdorning o'zaro bog'likligi
Uchala omilning funktsional
bog'lanishi
Raqobat deganda nimani tushinasiz:
Sub’ektlar o'rtasidagi daromad olish uchun olib
boriladigan kurash
Natural ishlab chiqarishdagi sub’ektlar
o'rtasidagi aloqalar
Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga
solish
Subsidiya nima ?
Qaytarib olmaslik sharti bilan berilgan mablag'
Qarzga berilgan mablag'
Foizsiz qaytarish sharti bilan berilgan
mablag'
Firmaning ma’lum tovarga bo'lgan sotib olish
kurbi nima deyiladi?
bozor muvozanatiga erishganligi
bozorda yuksak mavqega ega bo'lish
yakka talab
Daromadlar usishi bilan talabda qanday
o'zgarish sodir bo'ladi?
talab xajmi muntazam ortib boradi
talab xajmi o'zgarishsiz koladi
turli sub’ektlar talabi qisqaradi
Agar bozorda talab taklifdan ancha oshik bulsa,
u xolda…
bozorda takchillik mavjud bo'ladi
bozor muvozanati yuzaga keladi
bozorda mul-kullik mujassam bo'ladi
Javoblarning kay biri tadbirkorlikning huquqini
ifoda etadi?
o'z mahsuloti narxini belgilash
inflyatsiyaga karshi chora – tadbirlar qo'llash
asosiy fondlardan unumli foydalanish
Tadbirkorlik kapitali qanday shaklda mavjud
bula olmaydi?
davlat kapitali shaklida
pul va unga tenglashtiriladigan qimmatli
qog'ozlar shaklida
unumli kapital shaklida
Tadbirkorlarga ixcham, zamonaviy
texnologiyalarni yetkazib berishda qaysi tizim
katta axamiyat kasb etadi?
lizing
Konsalting
Auditorlik
Yuridik shaxs - bu …
uz ustaviga ega bulib bankda xisob-kitob varagi
ochgan, uz muxri va kayd etilgan manziliga ega
sub’ekt
mustakil ish yurituvchi korxonalar
bankda o'z xisob – kitob varagiga ega
bo'lgan shaxs
o'zlashtirish
Egalik qilish
Foydalanish
Davlat mulkining boshqa mulk shakliga aylanishi
Bozorning mavjud bo'lishi
Ishlab chiqarishning omillariga ketgan xarajat
Moddiy resurslarga sarflangan mablag'
Mulkdorlik xuquqining saqlanishi
Ishchiga mehnati uchun to'lanadigan
pul
Foydani qanday tushinasiz:
Umumiy daromad va xarajat o'rtasidagi farq
Tovarni sotishdan kelib tushgan pul
Korxonaning bankda turgan pul
mablag'i
Daromadni qanday tushinasiz:
Tovarni sotishdan kelib tushgan pul
Umumiy daromad va xarajat o'rtasidagi farq
Korxonaning bankda turgan pul
mablag'i
Reimport nima?
iste’molchi mamlakatdan reeksport tovarlarni sotib
olish
chet ellik mijozlardan tovarlar sotib olish
tovarlarni chet ellik mijozlarga sotish
Mulk munosabatlari tarkibiga kirmaydigan
tarkibiy qismlarni aniqlang:
Xususiylashtirishni qanday tushinasiz:
Ishlab chiqarish xarajatlarini to'g'ri ajratib
ko'rsating:
Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan
va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan
taqsimlangan ma’lumotlar reestri nima deb
ataladi ?
Blokcheyn
Ma’lumotlar banki
Tizim
2021 yil 1 yanvardan blokcheynlarni joriy etish
sohalari
Davlat organlarining faoliyati, davlat xaridlari, shaxs
haqidagi ma’ulmotlarni tekshirish, davlat reestrlari,
korporativ boshqaruv tizimi
Qishloq xo'jaligi, Davlat organlarining faoliyati,
davlat xaridlari, shaxs haqidagi ma’ulmotlarni
tekshirish, davlat reestrlari, korporativ
boshqaruv tizimi
Barcha ta’lim muassasalar, Davlat
organlarining faoliyati, davlat
xaridlari, shaxs haqidagi
ma’ulmotlarni tekshirish, davlat
reestrlari, korporativ boshqaruv tizimi
o'zbekistonda “Elektron tijorat to'g'risida”gi
qaror qanchon qabul qiligan
2004 yil 29 aprel
2005 yil 29 aprel
2010 yil 30 may
..... – bu oddiygina raqamli platforma emas,
balki platformalar ekotizimidir.
Alibaba
U-pay
Pay me
... – bu iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy aloqlarni
raqamli texnologiyalarni qo'llash asosida
amalga oshiriladigan tizimdir
Raqamli iqtisodiyot
Raqamli transformatsiya
Raqamli infrastruktura
Sanoatni raqamlashtirish raqamli iqtisodiyotda
qanday ataladi?
Sanoat 4.0.
Sanoat 3.0
Sanoat 5.0
ERP tizimi nima?
Korxona resurslarini joylashtirish va boshqarish
tizimlari
Maxsulot savdosini tashkil etish tizimi
Maxsulot belgilarini aniqlovchi va
xolati to'g'risida ma’lumot beruvchi
tizim
ERP tizimi nima?
Enterprise Resource Planning System
Enterprise Resource Productning System
Economic Resource Planning System
“Raqamli o'zbekiston – 2030”dasturini amalga
oshirish asosida raqamli iqtisodiyot ulushi
necha foizgacha oshirish rejalashtirilgan?
0,3
0,25
0,35
Raqamli iqtisodiyot atamasini birinchi bo'lim
kim amaliyotga kiritdi
Nikolas Nigroponte
Djon Nigroponte
Debora Porter
Raqamli iqtisodiyot atamasi birinchi qachon
amaliyotga kiritilgan?
1995 yil
1996 yil
2004 yil
..... – kriptovalyuta platformalarini
yaratish(blokcheyn texnologiyalari asosida) va
ishlashini ta’minlovchi faoliyat turi
Mayning
Blokcheyn
Kraudsorsing
.... – oddiy insonlarning yaratuvchanligi, tajriba
va bilimlarga asoslangan holda muammolarni
hal etish va yangi brendlarni yaratishdir
Kraudsorsing
Kraudfanding
Mayning
... – o'z mablag'larini yoki boshqa manbaalardan
olingan mablag'larni ixtiyoriy ravishda
birlashtirish
Kraudfanding
Mayning
Blokcheyn
Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan
va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan
taqsimlangan ma’lumotlar reestri nima deb
ataladi ?
Blokcheyn
Ma’lumotlar banki
Kraudsorsing
Blokcheyn nima ?
Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan va
bloklar bo'yicha joylashtiriladigan taqsimlangan
ma’lumotlar reestri
o'z mablag'larini yoki boshqa manbaalardan
olingan mablag'larni ixtiyoriy ravishda
birlashtirish
oddiy insonlarning yaratuvchanligi,
tajriba va bilimlarga asoslangan holda
muammolarni hal etish va yangi
brendlarni yaratishdir
Mayning nima ?
kriptovalyuta platformalarini yaratish(blokcheyn
texnologiyalari asosida) va ishlashini ta’minlovchi
faoliyat turi
Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan
va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan
taqsimlangan ma’lumotlar reestri
o'z mablag'larini yoki boshqa
manbaalardan olingan mablag'larni
ixtiyoriy ravishda birlashtirish
Kraudfanding nima ?
o'z mablag'larini yoki boshqa manbaalardan olingan
mablag'larni ixtiyoriy ravishda birlashtirish
Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan
va bloklar bo'yicha joylashtiriladigan
taqsimlangan ma’lumotlar reestri
kriptovalyuta platformalarini
yaratish(blokcheyn texnologiyalari
asosida) va ishlashini ta’minlovchi
faoliyat turi
Kraudsorsing ?
oddiy insonlarning yaratuvchanligi, tajriba va
bilimlarga asoslangan holda muammolarni hal etish
va yangi brendlarni yaratishdir
o'z mablag'larini yoki boshqa manbaalardan
olingan mablag'larni ixtiyoriy ravishda
birlashtirish
Barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd
qilinadigan va bloklar bo'yicha
joylashtiriladigan taqsimlangan
ma’lumotlar reestri
Marketinning asosiy sub’ektlari
ishlab chiqaruvchilar, marketing bo'yicha
mutaxassislar, vositachilar va xilma-xil mahsulot va
xizmatlarning iste’molchilari
moddiy tovar, xizmatlar, g'oyalar, tashkilotlar,
hududlar va shaxslar kiradi
Boshqaruv jarayoni
Marketing obe’ktlari
moddiy tovar, xizmatlar, g'oyalar, tashkilotlar,
hududlar va shaxslar kiradi.
ishlab chiqaruvchilar, marketing bo'yicha
mutaxassislar, vositachilar va xilma-xil
mahsulot va xizmatlarning iste’molchilari
Boshqa korxonalar bilan shartnoma
tuzadi
Marketing – bu....
ayirboshlash yo'li bilan ehtiyoj va talablarni
qondirishga yo'naltirilgan inson faoliyatining turi,
bozordagi barcha qatnashchilarning o'zaro
manfaatlariga asoslangan harakatlarini, talabni
shakllantirish va qondirish uchun birlashtirishdir
Ishlab chiqarishni tashkil etish
Sotishni tashkil etish
Strategik marketing...
Bozorni strategik segmentlash asosida firma
strategiyasini shakllantirish, tovarlar sifatini oshirish,
ishlab chiqarishni rivojlantirish va raqobatbardoshlik
me’yorlari strategiyasini prognozlash bo'yicha
ishlarni kompleksi
Bozorni taktik (qisqa muddatli) segmentlash,
reklama va tovarlar sotilishini rag'batlantirish
bo'yicha ishlar kompleksi
Alohida joylar, ob’ektlarning
joylashishiga nisbatan mijozlarning
munosabatini paydo qilish, saqlab
turish yoki o'zgartirish bo'yicha
faoliyat
Remarketing-.....
talab pasaymoqda uni tiklash kerak
talab haddan tashqari ko'p uni kamaytirish kerak
Demarketing-....
talab haddan tashqari ko'p uni kamaytirish kerak
talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak
talab tebranib turadi, uni
barqarorlashtirish kerak
talab pasaymoqda uni tiklash kerak
Sinxromarketing-....
talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak
talab pasaymoqda uni tiklash kerak
talab haddan tashqari ko'p uni
kamaytirish kerak
Bozor segmenti–bu...
boshqa guruhlardan farq qiluvchi, o'xshash
belgilariga ega bo'lgan iste’molchilarning kichik
guruhidir
Ishlab chiqarishni tashkil etish
Sotishni tashkil etish
bozorga tovar siljitish uslublarining majmui
korxonaning va shu korxona
tovarlarining ijobiy obro'-e’tiborini
(imidji) shakllantirish va ular haqidagi
salbiy fikrlarni yumshatish orqali keng
jamoatchilik bilan korxona o'rtasidagi
sog'lom munosabatlardir
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish
foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari
yuzasidan maslahatlar beradi,
loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik
yuritishning yangi shakllariga o'tish,
boshqaruv tizimlarini takomillashtirish
va shunga o'xshash faoliyat turlariga
ko'maklashadi
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiymuhandislik ishlari; yangi texnika,
texnologiya, tovar namunalarini
yaratish; tijorat ishini tashkil etish
usullarini ishlab chiqish va amaliyotga
joriy etish; yo'rik firmalar va davlat
ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish;
ishlab chiqarishni boshqarish bilan
shug'ullanadi
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini
etarlicha moliyaviy vositalar
bo'lmagan boshqa bir korxonaga
mashina- uskunalar va boshqa
mulklarni shartnoma asosida muayyan
muddatga berib turadi
Narx strategiyasi –....
Lizing firmalar – bu
narxlashtirish sohasidagi qarorlar va tadbirlarning
kompleksi
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy
vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashinauskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida
muayyan muddatga berib turadi
Injiring firmalari –
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish
foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan
maslahatlar beradi, loyihalash bilan
shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi
shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini
takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat
turlariga ko'maklashadi
Konsalting firmalar-
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan
maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi,
xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish,
boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga
o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiymuhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya,
tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil
etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga
joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara
kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab
chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi
Venchur firmalari – bu
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik
ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar
namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish
usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish;
yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti
buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish
bilan shug'ullanadi
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha
moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir
korxonaga mashina- uskunalar va boshqa
mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga
berib turadi
turli inshootlar va tuzilmalarni
loyihalash, qurish foydalanishga
topshirish bilan shug'ullanadi
Seleng firmalari–..
jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb
etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin
foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish
foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari
yuzasidan maslahatlar beradi,
loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik
yuritishning yangi shakllariga o'tish,
boshqaruv tizimlarini takomillashtirish
va shunga o'xshash faoliyat turlariga
ko'maklashadi
Trast firmalari – bu…
xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir
saqlanadigan (ishonchli) xizmatlarni bajaradi
jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini
jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar
bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan
shug'ullanadilar
turli inshootlar va tuzilmalarni
loyihalash, qurish foydalanishga
topshirish bilan shug'ullanadi
..... xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir
saqlanadigan (ishonchli) xizmatlarni bajaradi
Trast firmalar
Venchur firmalar
Konsalting firmalar
.... jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini
jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar
bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan
shug'ullanadilar
Seleng firmalari
Lizing firmalar.
Konsalting firmalar
.... kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiymuhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya,
tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil
etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy
etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti
buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni
boshqarish bilan shug'ullanadi
Venchur firmalari
Seleng firmalari
Lizing firmalar.
.... salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha
moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir
korxonaga mashina-uskunalar va boshqa
mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga
berib turadi.
Lizing firmalar
Konsalting firmalar
Seleng firmalari
.... turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash,
qurish
foydalanishga
topshirish
bilan
shug'ullanadi.
Injiring firmalar
Konsalting firmalar
Venchur firmalar
..... ishlab chiqarishning turli muammolari
yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan
shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi
shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini
takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat
turlariga ko'maklashadi.
Konsalting firmalar
Trast firmalar
Lizing firmalar.
Obligatsiya – bu:
o'z egasiga dvidend olish xuquqini beruvchi qimmatli
qog'ozdir
o'z qiymatiga nisbatan qat’iy belgilangan foiz
shaklida daromad keltiruvchi qimmatli qog'ozdir
Emitentning qisqa muddatli qarz
majburiyati
Dividend – bu:
Emitentning qarzdorligi va bu qarz uchun foiz to'lash
zarurligi xaqida guvoxlik beruvchi qimmatli qog'oz
Bir shaxs tomonidan ikkinchisiga yozib berilgan
qarz majburiyatini ifodalovchi qimmatli
qog'ozning bir turi
Aktsiya minimal qiymati
Investitsiyani qanday tushinasiz:
Ishlab chiqarishni rivojlantirishga qo'yilgan kapital
Ishlab chiqarishni yangilash uchun berilgan qarz
Eskirgan stanok uskunalarni
yangilashga sarflangan mablag'
Real ish xaqi nimani ifodalaydi:
Nominal ish xaqiga sotib olish mumkin bo'lgan
tovarlar
Ishchining barcha daromadlari yig'indisi
Ishchi pul daromadi
Nominal ish xaqi nima:
Ishchining pul shaklida oladigan ish xaqi
Ishchi olgan pulning xarid qobilyati
Bozordagi mavjud bo'lgan narx navo
tizimi
Amerika dollarining real almashuv kursi oshib
borsa:
Xalkaro savdo aylanmasi nima?
Amerika fukarolari uchun import tovarlar arzonrok
buladi
Eksport va import xajmi
iste’molchi mamlakatdan reeksport tovarlarni sotib
olish
Reimport nima?
Import xissasining ortishi
Joriy operatsiyalar balansi takchilligi
oshib boradi
Eksport xissasining ortishi
chet ellik mijozlardan tovarlar sotib olish
tovarlarni chet ellik mijozlarga sotish
Amerika sof eksporti kiskaradi
Jahon xo'jaligi rivojlanishiga qanday tendentsiya
xos?
taraqqiyot darajasi jihatidan turli mamlakatlarning
bir-biriga yaqinlashuvi
turli mamlakatlarning iqtisodiy taraqqiyot
darajasi jihatidan bir tekis rivojlanishi
ilg'or va qoloq mamlakatlar o'rtasidagi
farqning kuchayishi
Menejment –bu:
boshqaruv munosabatlari
ishlab chiqarish munosabatlari
tijorat munosabatlari
Menejer — bu:
ishlab chiqarishni tashkil qilish va
boshqarish bo'yicha professional bilimlarga ega
bo'lgan yollanma boshqaruvchi
boshqaruv apparatida muayyan lavozimni
egallagan shaxs
uch kishidan kam bo'lmagan qo'l
ostida ishlovchiga ega bo'lgan raxbar
Menejer va tadbirkor o'rtasida qanday farq bor?
birinchisi yollanma boshqaruvchi, ikkinchisi esa
mulk egasi
birinchisi buyruq beradi, ikkinchisi bajaradi
ular o'rtasida xech qanday farq yo'q
Marketing, moliya, kadrlar, texnologiya, axborot
bular tashkilotning
funktsional elementlari
Resurslari
tashqi muxiti
Klassik yoki ma’muriy boshqaruv maktabi
fikrlarning rivojlanish davri:
1920-1950 yil
1985-1920 yil
1930— 1950 yildan hozirgi davrgacha
Klassik - ma’muriy
namoyondasi:
maktabning
yorkin
“Inson munosabatlari” maktabi fikrlarning
rivojlanish davri:
“Inson munosabatlari” maktabi namoyondalari:
Ilmiy menejment maktabi fikrlarning rivojlanish
davri:
F.Teylor ta’limotining asosiy mazmuni
Anri Fayol
F.Teylor
Abraham Maslou
1950 -hozirgi davrgacha
1920-1950 yil
1985-1920 yil
E.Meyo, R Laykert
A.Fayol
F.Teylor
1985-1920 yil
2000-2014 yillar
1930— 1950 yildan hozirgi davrgacha
yollanma ishchilar unumdorligini oshirishda g'oyatda
va maqbul usullarni izlashdir
aniq qo'yilgan maqsad va g'oya shuningdek
oqilona fikr
X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi
G.Emerson ta’limotining asosiy mazmuni
aniq qo'yilgan maqsad va g'oya shuningdek oqilona
fikr
X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi
tashkilotga keng qamrovli kelajak
nuqtai nazaridan yondoshib, undagi
umumiy xususiyatlar va
qonuniyatlarini yaratish orqali
muvaffaqiyatga erishish
Mumtoz menejment namoyondasi A.Fayol olg'a
surgan tamoyillar
tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazaridan
yondoshib, undagi umumiy xususiyatlar va
qonuniyatlarini yaratish orqali muvaffaqiyatga
erishish
aniq qo'yilgan maqsad va g'oya shuningdek
oqilona fikr
X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi
tashkilotga keng qamrovli kelajak
nuqtai nazaridan yondoshib, undagi
umumiy xususiyatlar va
qonuniyatlarini yaratish orqali
muvaffaqiyatga erishish
faoliyatimizning ustuvor yo'nalishini
belgilaydi;
D.Mak Gredor ta’limotining asosiy mazmuni
X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi
yollanma ishchilar unumdorligini oshirishda
g'oyatda va maqbul usullarni izlashdir
Boshqarishning
funksiyalari
rejalashtirish, tashkil qilish, tartibga solish va
muvofiqlashtirish, nazorat rag'batlantirish
bo'lajak harakatlarimizni oldindan aniqlab
beradi;
Boshqarish strukturasi bu–.....
funktsiyalarni bajaruvchi bir-biri bilan bog'langan
turli boshqaruv organlari va bo'g'inlarining majmui
boshqaruv ob’ekti doirasida barcha
boshqariluvchi va boshqaruvchi jarayonlarning
uyushqoqligini ta’minlaydi
mablag'larni tejash maqsadida
boshqaruvdagi parellelizm va bir-birini
takrorlashni bartaraf qilish imkonini
beradi
Boshqarish strukturalarining tashkiliy turlari
chiziqli struktura; chiziqli-shtabli struktura;
funksiyasional struktura; chiziqli funksiyaonal
struktura; dasturli maqsadli struktura
rejalashtirish, tashkil qilish, tartibga solish va
muvofiqlashtirish, nazorat rag'batlantirish
bo'lajak harakatlarimizni oldindan
aniqlab beradi;
Strategiya — bu:
har tomonlama detallashgan tashkilot missiyasini
amalga oshirishni, hamda mahsulotlarni ta’minlash
yo'llarini, vositalarini aks ettiruvchi kompleks reja
batafsil qisqa muddatli reja
ishchi dastur
asosiy,
o'ziga
xos
aniq
Menejment — bu:
Lizing firmalar – bu
kishilarga tasir o'tkazish va cheklangan resurslardan
samarali foydalangan xolda, ma’lum maqsad yo'lida
ularni boshqara olish qobiliyati
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy
vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashinauskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida
muayyan muddatga berib turadi
boshqaruv fani va san’atidir
resurslarni boshqarish bo'yicha alohida
mohirlik va ma’muriy ko'nikmadir
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish
foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari
yuzasidan maslahatlar beradi,
loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik
yuritishning yangi shakllariga o'tish,
boshqaruv tizimlarini takomillashtirish
va shunga o'xshash faoliyat turlariga
ko'maklashadi
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiymuhandislik ishlari; yangi texnika,
texnologiya, tovar namunalarini
yaratish; tijorat ishini tashkil etish
usullarini ishlab chiqish va amaliyotga
joriy etish; yo'rik firmalar va davlat
ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish;
ishlab chiqarishni boshqarish bilan
shug'ullanadi
Injiring firmalari –
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish
foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan
maslahatlar beradi, loyihalash bilan
shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi
shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini
takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat
turlariga ko'maklashadi
Konsalting firmalar-
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan
maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi,
xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish,
boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga
o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiymuhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya,
tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil
etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga
joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara
kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab
chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini
etarlicha moliyaviy vositalar
bo'lmagan boshqa bir korxonaga
mashina- uskunalar va boshqa
mulklarni shartnoma asosida muayyan
muddatga berib turadi
Venchur firmalari – bu
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik
ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar
namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish
usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish;
yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti
buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish
bilan shug'ullanadi
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha
moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir
korxonaga mashina- uskunalar va boshqa
mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga
berib turadi
turli inshootlar va tuzilmalarni
loyihalash, qurish foydalanishga
topshirish bilan shug'ullanadi
Seleng firmalari–..
jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb
etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin
foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish
foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari
yuzasidan maslahatlar beradi,
loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik
yuritishning yangi shakllariga o'tish,
boshqaruv tizimlarini takomillashtirish
va shunga o'xshash faoliyat turlariga
ko'maklashadi
Trast firmalari – bu…
xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir
saqlanadigan (ishonchli) xizmatlarni bajaradi
jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini
jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar
bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan
shug'ullanadilar
turli inshootlar va tuzilmalarni
loyihalash, qurish foydalanishga
topshirish bilan shug'ullanadi
Tashkiliy-ma’muriy usullar
boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini,
boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi
ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko'rsatishning butun
mexanizmini ifodalaydi
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda
asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning
iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo
manfaatlarda namoyon bo'ladi
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir
etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori,
ruhiyatini hisobga olib ularning
ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish
orqali boshqarishni bildiradi
Boshqarishning iqtisodiy usullari –
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi.
Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy
munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon
bo'ladi
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li
bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga
olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini
qondirish orqali boshqarishni bildiradi
boshqaruv organlarining o'zaro
alovada ishlashini, boshqaruv
munosabatlarini aks ettirib,
boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy
ta’sir ko'rsatishning butun
mexanizmini ifodalaydi
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan
kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib
ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali
boshqarishni bildiradi
boshqaruv organlarining o'zaro alovada
ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks
ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir
ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda
asoslanadi. Zero, har qanday
jamiyatning iqtisodiy munosabatlari,
eng avvalo manfaatlarda namoyon
bo'ladi
A. Fayolning diqqat markazida, eng avvalo:
14 tadan iborat boshqarish printsiplari turadi
ikki printsip, ya’ni aniq qo'yilgan maqsad va
g'oyalar, shuningdek oqil va sog'lom fikr yotadi
yollanma ishchilar mexnatining
unumdorligini oshirishda g'oyatda
samarador va maqbul usullarni izlash
turadi
Amal qilish xarakteriga qarab boshqaruv
qarorlari quyidagi turlarga bo'linadi:
vaqtinchalik qarorlar, tezkor (operativ) qarorlar,
muntazam qarorlar, vaqti - vaqti bilan qabul
qilinadigan qarorlar
muntazam qarorlar
tezkor (operativ) qarorlar
Strategik qaror
yuqori boshqaruv organlari tomonidan tub va
istiqbolli dasturlarni ishlab chiqish maqsadlarida
qabul qilinadi
maqsadga erishining vosita va usullari
xususidagi joriy, tezkor qarorlardir
bir xil muammoga daxldor bo'lib,
barcha bo'g'inlar uchun birdek amal
qiladi
Taktik qarorlar
maqsadga erishining vosita va usullari xususidagi
joriy, tezkor qarorlardir
bir xil muammoga daxldor bo'lib, barcha
bo'g'inlar uchun birdek amal qiladi
tor doiradagi muammoga taalluqli
bo'lib, korxonaning muayyan bir
bo'limi yoki bir guruh xodimlari
yuzasidan qabul qilinadi
Umumiy qarorlar
bir xil muammoga daxldor bo'lib, barcha bo'g'inlar
uchun birdek amal qiladi
tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib,
korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh
xodimlari yuzasidan qabul qilinadi
yuqori boshqaruv organlari tomonidan
tub va istiqbolli dasturlarni ishlab
chiqish maqsadlarida qabul qilinadi
Maxsus qarorlar
tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib,
korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh
xodimlari yuzasidan qabul qilinadi
yuqori boshqaruv organlari tomonidan tub va
istiqbolli dasturlarni ishlab chiqish maqsadlarida
qabul qilinadi
maqsadga erishining vosita va usullari
xususidagi joriy, tezkor qarorlardir
Stereotip qarorlar
qat’iy yo'riqnomalar, me’yoriy hujjatlar doirasida
qabul qilinadi. Bunday qarorlar ba’zon kundalik,
ba’zan masalalar bo'yicha qabul qilinadi
tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib,
korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh
xodimlari yuzasidan qabul qilinadi
yuqori boshqaruv organlari tomonidan
tub va istiqbolli dasturlarni ishlab
chiqish maqsadlarida qabul qilinadi
Konsensus tamoyili qarorlar
fikr almashishi va maslahat shuningdek ilgari
surilayotgan muqobili masalalarni maqsadga
muvofiqlashtirishning har xil usullarini qo'llash
yordamida erishiladi
qat’iy yo'riqnomalar, me’yoriy hujjatlar
doirasida qabul qilinadi. Bunday qarorlar ba’zon
kundalik , ba’zan masalalar bo'yicha qabul
qilinadi
tor doiradagi muammoga taalluqli
bo'lib, korxonaning muayyan bir
bo'limi yoki bir guruh xodimlari
yuzasidan qabul qilinadi
Boshqaruvning uchta darajasi farqlanadi:
Boshqaruvda ilmiy yondoshuvlari deganda
qo'yidagilar tushuniladi:
yuqori, o'rta, quyi
iqtisodiy, moliyaviy, texnik
gorizontal, vertikal, tarmoqli
tizimli, jarayonli, vaziyatiy, miqdoriy
xususiy umumiy
Kompleksli
«Insoniy munosabatlar» maktabi:
«Teylorizm» ga qarshi turuvchi maktabdir
«Teylorizm»ni qo'llab quvvatlovchi maktabdir
mehnatni texnokratik boshqarilishiga
asos solgan maktabdir
Marketinning asosiy sub’ektlari
ishlab chiqaruvchilar, marketing bo'yicha
mutaxassislar, vositachilar va xilma-xil mahsulot va
xizmatlarning iste’molchilari
moddiy tovar, xizmatlar, g'oyalar, tashkilotlar,
hududlar va shaxslar kiradi
Boshqaruv jarayoni
Marketing obe’ktlari
moddiy tovar, xizmatlar, g'oyalar, tashkilotlar,
hududlar va shaxslar kiradi
ishlab chiqaruvchilar, marketing bo'yicha
mutaxassislar, vositachilar va xilma-xil
mahsulot va xizmatlarning iste’molchilari
Boshqa korxonalar bilan shartnoma
tuzadi
Boshqaruv qarorlariga qo'yiladigan talablar:
ilmiy asoslangan bo'lishi, bir-biri bilan aloqadorligi,
tezkor bo'lishi, samarali bo'lishi
mehnat sharoitini yaratish
ishlab chiqarishni tashkil qilish
Quyida qayd qilingan ehtiyojlarning qaysi bir
birlamchi ehtiyojlarga kiradi:
fiziologik ehtiyojlar
sotsial ehtiyojlar
o'zlikni anglashga bo'lgan ehtiyojlar
Qaror qabul qilishda “Ringi” usuli necha
bosqichdan iborat
5 bosqich
4 bosqich
3 bosqich
Kommunikatsiya—bu:
ikki va undan ortiq odamlar o'rtasidagi axborot
almashish jarayoni
ma’lumot va xabarlarni to'plashdir
davlat nazorati va boshqaruvi ostidagi
ob’ektdir
Sifatni boshqarish jarayonida birinchi qaysi
bosqichlarni o'z ichiga oladi
Ishlab chiqarishgacha- konstruktsiyalash, samarali
texnologiyani, standartlarni ishlab chiqish
ishlab chiqarish jarayonida – bu yerda yaroqsiz
mahsulotni ishlab chiqarishga yo'l qo'ymaslik
ishlab chiqarishdan keyingi bosqich –
saqlash, sotish, tashish, xizmat
ko'rsatish va boshqa jihatlar ustida
qattiq nazoratni o'rnatish
Sifatni nazorat qilishning birinchi bosqichi
Kelayotgan xom-ashyo, materiallar, yarim fabrikalar
va butlovchi qismlari tekshirishdan iborat bo'lgan
kirish nazorati
ishlab chiqarish jarayonida mahsulotlar
parametrlarni tekshirishdan iborat ehtiyot yoki
joriy nazorat
tayyor mahsulotni tekshirishga
qaratilgan qabul qilish nazoratlariga
bo'linadi
Funktsiyaonal boshqaruv nima
kadrlar masalasini echish bilan bog'liq masalalar,
ya’ni kadrlarni tanlash, ishdan bo'shatish, malakasini
oshirish, ish haqi va hakazolar
Tashkiliy boshqaruv bu….
kadrlar ishi uchun bevosita javob beruvchi barcha
shaxs va institutlar, ya’ni rahbarlar, kadrlar bo'limi,
kasaba uyushmalar va boshqalar
kadrlar ishi uchun bevosita javob beruvchi
barcha shaxs va institutlar, ya’ni rahbarlar,
kadrlar bo'limi, kasaba uyushmalar va boshqalar
kadrlar masalasini echish bilan bog'liq
masalalar, ya’ni kadrlarni tanlash, ishdan
bo'shatish, malakasini oshirish, ish haqi va
hakazolar
Motivlashtirish–bu….
ruhiy omil bo'lib, shaxs faolligining manbai sababi,
dalili va har xil turli ehtimollaridir. U xodimlarni
jonli mehnat faoliyatiga rag'batlantiruvchi kuchli
vositadir
ishlab chiqarishgacha- konstruktsiyalash,
samarali texnologiyani, standartlarni ishlab
chiqish
ishlab chiqarish jarayonida – bu yerda
yaroqsiz mahsulotni ishlab chiqarishga
yo'l qo'ymaslik
Demotivlashtirish–bu….
xodimlarning tashabbusini qo'llab quvvatlamaslik,
ular bilan hisoblashmaslik
ruhiy omil bo'lib, shaxs faolligining manbai
sababi, dalili va har xil turli ehtimollaridir. U
xodimlarni jonli mehnat faoliyatiga
rag'batlantiruvchi kuchli vositadir
ishlab chiqarish jarayonida – bu yerda
yaroqsiz mahsulotni ishlab chiqarishga
yo'l qo'ymaslik
Rag'batlantirish va jazo strategiyasi
Ish orqali motivlashtirish,
Menejerlar bilan doimiy aloqada
bo'lish strategiyasi
Amerikali
ruhshunos
Abraxam
Maslou
ehtiyojlar ustunligi nazariyasi necha turiga
tayangan
5 ta
4 ta
6 ta
Rag'batlantirish va jazo strategiyasi....
kim ko'p va yaxshi ishlasa , unga haq to'lanadi; kim
undan ko'p ishlasa shunchalik ko'p haq to'lanadi; kim
sifatsiz ishlasa u jazolanadi
xodimga uni qoniqtiradigan ishni bersangiz bas,
ijro etish sifati yuqori bo'ladi
bo'ysinuvchilar bilan birga maqsadni
aniqlab olish, unga ijobiy aks aloqaga
imkon berish, hattoki u to'g'ri yoki
notug'ri, yohud yanglishdan hollarda
ham
Motivlashtirish
strategiyasini
oqilona (ratsion) model
tanlashdagi
davlat nazorati va boshqaruvi ostidagi
ob’ektdir
davlat nazorati va boshqaruvi ostidagi
ob’ektdir
Ish orqali motivlashtirish....
xodimga uni qoniqtiradigan ishni bersangiz bas, ijro
etish sifati yuqori bo'ladi
bo'ysinuvchilar bilan birga maqsadni aniqlab
olish, unga ijobiy aks aloqaga imkon berish,
hattoki u to'g'ri yoki notug'ri, yohud yanglishdan
hollarda ham
alternativ yechim tanlash
Marketing – bu....
ayirboshlash yo'li bilan ehtiyoj va talablarni
qondirishga yo'naltirilgan inson faoliyatining turi,
bozordagi barcha qatnashchilarning o'zaro
manfaatlariga asoslangan harakatlarini, talabni
shakllantirish va qondirish uchun birlashtirishdir
Ishlab chiqarishni tashkil etish
Sotishni tashkil etish
Marketing atamasi qachon fanga atama sifatida
kiritilgan
1902 yilda
1974 yilda
1804 yilda
Risklarni o'rganish, tahlil qilish, sabalarini
aniqlash, oldini olish, tahsirini kamaytirish va
bartaraf qilish bilan shug'ullanuvchi maxsus
xizmatlar
Autsorsing
Sotish xizmati
savdo xizmati
Autsorsing xizmati qanday faoliyat
korxona moliya - xo’jalik faoliyatining barcha
jabhasida yuzaga keladigan muammolarni bartaraf
etishda, optimal yechimni aniqlash hamda samarali
boshqaruvni tashkil etish maqsadida korxona o’zi
bajarishi lozim bo’lgan funktsiyalarni ana shunday
xizmat ko’rsatuvchi korxonaga yuklashi bilan bog’liq
bo’lgan iqtisodiy faoliyatdir
biznes sub'ektining ichki tuzilmasida nizolarsiz,
stresslarsiz ish faoliyatini tahminlaydi. Ko’plab
yoshlar kasb-hunar kollejlarini tamomlab,
o’zlarini biznes tuzilmalarini ochib, pul topish
maqsadida faoliyat qilayotganlar uchun bu
usullardan foydalanish hayotiy zaruratdir
mantiqiy usullar va haqiqatni qidirib
topishda qo’llaniladigan nazariy
tadqiqot qoidalari tizimidir
Benchmarking xizmati qanday faoliyat
biznes sub'ektining ichki tuzilmasida nizolarsiz,
stresslarsiz ish faoliyatini tahminlaydi. Ko’plab
yoshlar kasb-hunar kollejlarini tamomlab, o’zlarini
biznes tuzilmalarini ochib, pul topish maqsadida
faoliyat qilayotganlar uchun bu usullardan
foydalanish hayotiy zaruratdir
mantiqiy usullar va haqiqatni qidirib topishda
qo’llaniladigan nazariy tadqiqot qoidalari
tizimidir
korxona moliya - xo’jalik faoliyatining
barcha jabhasida yuzaga keladigan
muammolarni bartaraf etishda, optimal
yechimni aniqlash hamda samarali
boshqaruvni tashkil etish maqsadida
korxona o’zi bajarishi lozim bo’lgan
funktsiyalarni ana shunday xizmat
ko’rsatuvchi korxonaga yuklashi bilan
bog’liq bo’lgan iqtisodiy faoliyatdir
Risk nima
xavf
zarar
foyda
“Marketing - tovarlarni yaratish, taklif etish va
ayriboshlash asosida ayrim olingan kishi va
guruhlarning talab va ehtiyojlarini qondirishga
qaratilgan iqtisodiy va boshqaruv jarayonidir” bu
kimning fikri
F.Kotler
Peter Drukker
A.Maslou
“Marketingning maqsadi sotishga qaratilgan
harakatlarni yo‘q qilishdan iboratdir. Uning
maqsadi xaridorlarni shunday o‘rganish va
tushunishdan iboratki, tovar va xizmatlar uning
talabiga aynan mos tushib, pirovardida o‘zinio‘zi sotadi” bu kimning fikri
Peter Drukker
A.Maslou
F.Teylor
Strategik marketing...
Bozorni strategik segmentlash asosida firma
strategiyasini shakllantirish, tovarlar sifatini oshirish,
ishlab chiqarishni rivojlantirish va raqobatbardoshlik
me’yorlari strategiyasini prognozlash bo'yicha
ishlarni kompleksi
Bozorni taktik (qisqa muddatli) segmentlash,
reklama va tovarlar sotilishini rag'batlantirish
bo'yicha ishlar kompleksi
Alohida joylar, ob’ektlarning
joylashishiga nisbatan mijozlarning
munosabatini paydo qilish, saqlab
turish yoki o'zgartirish bo'yicha
faoliyat
Remarketing-.....
talab pasaymoqda uni tiklash kerak
talab haddan tashqari ko'p uni kamaytirish kerak
Demarketing-....
talab haddan tashqari ko'p uni kamaytirish kerak
talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak
Sinxromarketing-....
talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak
talab pasaymoqda uni tiklash kerak
Bozor segmenti–bu...
boshqa guruhlardan farq qiluvchi, o'xshash
belgilariga ega bo'lgan iste’molchilarning kichik
guruhidir
Ishlab chiqarishni tashkil etish
Sotishni tashkil etish
narxlashtirish sohasidagi qarorlar va tadbirlarning
kompleksi
bozorga tovar siljitish uslublarining majmui
korxonaning va shu korxona
tovarlarining ijobiy obro'-e’tiborini
(imidji) shakllantirish va ular haqidagi
salbiy fikrlarni yumshatish orqali keng
jamoatchilik bilan korxona o'rtasidagi
sog'lom munosabatlardir
bozorga tovar siljitish uslublarining majmui
korxonaning va shu korxona tovarlarining ijobiy
obro'-e’tiborini (imidji) shakllantirish va ular
haqidagi salbiy fikrlarni yumshatish orqali keng
jamoatchilik bilan korxona o'rtasidagi sog'lom
munosabatlardir
To'g'ri javob yo'q
mablag'larning doiraviy oborotini ta’minlash
axborotlar oqimini tashkil qilish
rozilik berish
alternativ yechim tanlash
rozilik berish
Farmoyish berish
Narx strategiyasi –....
Kommunikatsion siyosat–.....
Jamoatchilik bilan aloqalar (pablik rileyshnz)–....
Qaror qabul qilish —bu....
Boshqarishning iqtisodiy usullarining jumlasiga
quyidagilar kiradi
korxonaning va shu korxona tovarlarining ijobiy
obro'-e’tiborini (imidji) shakllantirish va ular
haqidagi salbiy fikrlarni yumshatish orqali keng
jamoatchilik bilan korxona o'rtasidagi sog'lom
munosabatlardir.
muammolarni o'rganish va erishilgan natijalarga baho
berish
kredit va foiz stavkasi, soliq va soliq yuki, boj
tulovlari, subsidiya va sanktsiya, narx -navo
talab tebranib turadi, uni
barqarorlashtirish kerak
talab pasaymoqda uni tiklash kerak
talab haddan tashqari ko'p uni
kamaytirish kerak
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
sog'lom ijtimoiy-ruhiy muhitni yaratishdir
kredit va foiz stavkasi, soliq va soliq yuki, boj
tulovlari, subsidiya va sanktsiya, narx —navo
rozilik berish
Tashkiliy-ma’muriy usullar.....
tashkiliy ta’sir ko'rsatish vafarmoyish berish
sog'lom ijtimoiy-ruhiy muhitni yaratishdir
kredit va foiz stavkasi, soliq va soliq
yuki, boj tulovlari, subsidiya va
sanktsiya, narx —navo
ijro etuvi xokimiyat va boshqaruv organlari
kontsernlar hisoblanadi
Ishlab chiqarish
tuman maqsadlari
siyosiy maqsadlar
iqtisodiy maqsqdlar
Rejalashtirish, tashkil qilish, tartibga solish va
muvofiqlashtirish
mablag'larning doiraviy oborotini ta’minlash
axborotlar oqimini tashkil qilish
Quyida qayd qilingan funktsiyalarning qaysi biri
boshqarishning sotsial funktsiyasiga kiradi
xodimlarning sottsial madaniy-ma’naviy
yextiyojlarini qondirish.
mablag'larning doiraviy oborotini ta’minlash
axborotlar oqimini tashkil qilish
Avtokratik rahbarlar bo'ysinuvchilarning...
tashabbuskorligiga yo'l qo'ymaydi
tashabbuskorligiga to'la-to'kis tayanadi
tashabbuskorligini rag'batlantiradi va
undan foydalanadi
Strategik rejalashtirishning
boskichini belgilang
tashki, ichki muxit taxlili: vazifa va maksadning
aniklanishi, strategiya ishlab chiqish
natijaviylik taxlili: rakobatbardoshligini
aniklash, firmaning iktisodiy imkoniyatlarini
aniklash
rakobatbardoshligini aniklash, ichki
muxit taxlili
Boshkarish ta’limotidagi asosiy maktablar
Ilmiy, mumtoz, "Insoniy munosabatlar maktabi",
mikdoriy tizimli menejment
Mumtoz, ilmiy, chizikli, funktsional
Aralash, chizikli, funktsional
Biznes boshqaruv asoslari fanining taxlil usullari
Sistemali, kompleks, kuzatish, integratsion, iktisodiy
matematik, eksperiment, sotsiologik kuzatuv
Samarali, kompleks, chizikli, funktsional
Mikrodarajada, makrodarajada
Boshkaruvning "7-s" tamoyili
Strategiya, struktura, tizim, xodimlar tarkibi,
boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy
natijalar
Iktisodiy ishlab chikarish, struktura, tizim,
xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv
maxorati, yakuniy natijalar
Ijtimoiy ximoya, struktura, "nou-xau",
xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi,
boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar
Boshqaruvning “To'rt maqsad” usuli
boshqaruv tartib-qoidasi, iqtisodiy ishlab chiqarish,
“nou-xau”, ijtumoiy humoya
Strategiya, struktura, tizim, xodimlar tarkibi,
boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati,
yakuniy natijalar
Iktisodiy ishlab chikarish, struktura,
tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv
koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy
natijalar
Boshqarish strukturalarining tashkiliy turlari
Chiziqli, chizikli shtabli, funktsional, chizikli
funktsional, dasturli maksadli
Chiziksiz, funktsional, dasturli maksadli
Funktsional, dasturli maksadli,
chiziksiz funktsional, bosh shtab
Strategik marketing...
Bozorni strategik segmentlash asosida firma
strategiyasini shakllantirish, tovarlar sifatini oshirish,
ishlab chiqarishni rivojlantirish va raqobatbardoshlik
me’yorlari strategiyasini prognozlash bo'yicha
ishlarni kompleksi.
Bozorni taktik (qisqa muddatli) segmentlash,
reklama va tovarlar sotilishini rag'batlantirish
bo'yicha ishlar kompleksi
Alohida joylar, ob’ektlarning
joylashishiga nisbatan mijozlarning
munosabatini paydo qilish, saqlab
turish yoki o'zgartirish bo'yicha
faoliyat
Amal qilish xarakteriga qarab boshqaruv
qarorlari quyidagi turlarga bo'linadi:
vaqtinchalik qarorlar, tezkor (operativ) qarorlar,
muntazam qarorlar, vaqti -vaqti bilan qabul
qilinadigan qarorlar
muntazam qarorlar
tezkor (operativ) qarorlar
Boshqaruv sub’ekti bo'lib
Boshqarish pog'ona (daraja)lariga
maqsadlar qanday turlarga bo'linadi
qarab
Quyida qayd qilinganlarning qaysi
boshqarish funktsiyasi xisoblanadi
uchta
biri
asosiy
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiymuhandislik ishlari; yangi texnika,
texnologiya, tovar namunalarini
yaratish; tijorat ishini tashkil etish
usullarini ishlab chiqish va amaliyotga
joriy etish; yo'rik firmalar va davlat
ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish;
ishlab chiqarishni boshqarish bilan
shug'ullanadi
Injiring firmalari –
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish
foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan
maslahatlar beradi, loyihalash bilan
shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi
shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini
takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat
turlariga ko'maklashadi
Tashkiliy boshqaruv bu….
kadrlar ishi uchun bevosita javob beruvchi barcha
shaxs va institutlar, ya’ni rahbarlar, kadrlar bo'limi,
kasaba uyushmalar va boshqalar
kadrlar masalasini echish bilan bog'liq
masalalar, ya’ni kadrlarni tanlash, ishdan
bo'shatish, malakasini oshirish, ish haqi va
hakazolar
davlat nazorati va boshqaruvi ostidagi
ob’ektdir
Boshqarish strukturasi bu–.....
funktsiyalarni bajaruvchi bir-biri bilan bog'langan
turli boshqaruv organlari va bo'g'inlarining majmui
boshqaruv ob’ekti doirasida barcha
boshqariluvchi va boshqaruvchi jarayonlarning
uyushqoqligini ta’minlaydi
mablag'larni tejash maqsadida
boshqaruvdagi parellelizm va bir-birini
takrorlashni bartaraf qilish imkonini
beradi
tashki, ichki muxit taxlili: vazifa va maksadning
aniklanishi, strategiya ishlab chikish
natijaviylik taxlili: rakobatbardoshligini
aniklash, firmaning iktisodiy imkoniyatlarini
aniklash
rakobatbardoshligini aniklash, ichki
muxit taxlili
Mumtoz menejment namoyondasi A.Fayol olg'a
surgan tamoyillar
tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazaridan
yondoshib, undagi umumiy xususiyatlar va
qonuniyatlarini yaratish orqali muvaffaqiyatga
erishish
aniq qo'yilgan maqsad va g'oya shuningdek
oqilona fikr
X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi
Stereotip qarorlar
qat’iy yo'riqnomalar, me’yoriy hujjatlar doirasida
qabul qilinadi. Bunday qarorlar ba’zon kundalik,
ba’zan masalalar bo'yicha qabul qilinadi
tor doiradagi muammoga taalluqli bo'lib,
korxonaning muayyan bir bo'limi yoki bir guruh
xodimlari yuzasidan qabul qilinadi
D.Mak Gredor ta’limotining asosiy mazmuni
X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi
yollanma ishchilar unumdorligini oshirishda
g'oyatda va maqbul usullarni izlashdir
Motivlashtirish –bu….
ruhiy omil bo'lib, shaxs faolligining manbai sababi,
dalili va har xil turli ehtimollaridir. U xodimlarni
jonli mehnat faoliyatiga rag'batlantiruvchi kuchli
vositadir
ishlab chiqarishgacha- konstruktsiyalash,
samarali texnologiyani, standartlarni ishlab
chiqish
ishlab chiqarish jarayonida – bu yerda
yaroqsiz mahsulotni ishlab chiqarishga
yo'l qo'ymaslik
Kimning ta’limotida yollanma ishchilar
unumdorligini oshirishda g'oyatda va maqbul
usullarni izlashga erisilgan
F.Teylor
A.Fayol
G.Emirson
Strategik rejalashtirishning
boskichini ayting
uchta
asosiy
yuqori boshqaruv organlari tomonidan
tub va istiqbolli dasturlarni ishlab
chiqish maqsadlarida qabul qilinadi
tashkilotga keng qamrovli kelajak
nuqtai nazaridan yondoshib, undagi
umumiy xususiyatlar va
qonuniyatlarini yaratish orqali
muvaffaqiyatga erishish
Kimning ta’limotida boshqarish va mehnatni
tashkil qilishning kompleks, sistemali tizimini
ishlab chilgan
G.Emirson
D.Mak Gredor
F.Teylor
Kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiymuhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya,
tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil
etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy
etish; yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti
buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni
boshqarish bilan shug'ullanadigan firma–…
Venchur firmalari
Konsalting firmalari
Seleng firmalari
Konsalting firmalar-
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan
maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug'ullanadi,
xo'jalik yuritishning yangi shakllariga o'tish,
boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga
o'xshash faoliyat turlariga ko'maklashadi.
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiymuhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya,
tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil
etish usullarini ishlab chiqish va amaliyotga
joriy etish; yo'rik firmalar va davlat ijara
kontrakti buyurtmalarini bajarish; ishlab
chiqarishni boshqarish bilan shug'ullanadi
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini
etarlicha moliyaviy vositalar
bo'lmagan boshqa bir korxonaga
mashina- uskunalar va boshqa
mulklarni shartnoma asosida muayyan
muddatga berib turadi
Venchur firmalari – bu
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiy- muhandislik
ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar
namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish
usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish;
yo'rik firmalar va davlat ijara kontrakti
buyurtmalarini bajarish; ishlab chiqarishni boshqarish
bilan shug'ullanadi.
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha
moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir
korxonaga mashina- uskunalar va boshqa
mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga
berib turadi
turli inshootlar va tuzilmalarni
loyihalash, qurish foydalanishga
topshirish bilan shug'ullanadi
Seleng firmalari–..
jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini jalb
etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar bo'yicha erkin
foydalanish masalalari bilan shug'ullanadilar.
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish
foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari
yuzasidan maslahatlar beradi,
loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik
yuritishning yangi shakllariga o'tish,
boshqaruv tizimlarini takomillashtirish
va shunga o'xshash faoliyat turlariga
ko'maklashadi
Xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir
saqlanadigan (ishonchli) xizmatlarni bajaradigan
firma–…
Trast firmalari
Konsalting firmalari
Seleng firmalari
Ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan
maslahatlar
beradi,
loyihalash
bilan
shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi
shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini
takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat
turlariga ko'maklashadigan firma–…
Konsalting firmalari
Seleng firmalari
Injiring firmalari
Turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash,
qurish
foydalanishga
topshirish
bilan
shug'ullanadigan firma–…
Injiring firmalari.
Trast firmalari
Konsalting firmalari
Jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini
jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar
bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan
shug'ullanadigan firma–…
Seleng firmalari
Injiring firmalari
Trast firmalari
Salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha
moliyaviy vositalar bo'lmagan boshqa bir
korxonaga mashina- uskunalar va boshqa
mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga
berib turadigan firma–…
Lizing firmalar
Injiring firmalari
Trast firmalari
Klassik yoki ma’muriy boshqaruv maktabi
fikrlarning rivojlanish davri:
1920-1950 yil
1985-1920 yil
1930— 1950 yildan hozirgi davrgacha
Ilmiy menejment maktabi fikrlarning rivojlanish
davri:
1985-1920 yil
1930— 1950 yildan hozirgi davrgacha
1950 —hozirgi davrgacha
Ilmiy
menejment
namoyondasi:
maktabining
yorkin
F.Teylor
Abraham Maslou
Meri Parker Follet
Klassik—ma’muriy
namoyondasi:
maktabning
yorkin
Anri Fayol
F.Teylor
Abraham Maslou
kichik biznesning bir turi bo'lib: ilmiymuhandislik ishlari; yangi texnika,
texnologiya, tovar namunalarini
yaratish; tijorat ishini tashkil etish
usullarini ishlab chiqish va amaliyotga
joriy etish; yo'rik firmalar va davlat
ijara kontrakti buyurtmalarini bajarish;
ishlab chiqarishni boshqarish bilan
shug'ullanadi
tashkilotga keng qamrovli kelajak
nuqtai nazaridan yondoshib, undagi
umumiy xususiyatlar va
Injiring firmalari –
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish
foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan
maslahatlar beradi, loyihalash bilan
shug'ullanadi, xo'jalik yuritishning yangi
shakllariga o'tish, boshqaruv tizimlarini
takomillashtirish va shunga o'xshash faoliyat
turlariga ko'maklashadi
D.Mak Gredor ta’limotining asosiy mazmuni
X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi
yollanma ishchilar unumdorligini oshirishda
g'oyatda va maqbul usullarni izlashdir
qonuniyatlarini yaratish orqali
muvaffaqiyatga erishish
G.Emerson ta’limotining asosiy mazmuni
aniq qo'yilgan maqsad va g'oya shuningdek oqilona
fikr
X (iks) va Ye (egrik) nazariyasi
tashkilotga keng qamrovli kelajak
nuqtai nazaridan yondoshib, undagi
umumiy xususiyatlar va
qonuniyatlarini yaratish orqali
muvaffaqiyatga erishish
Boshqarish strukturasi bu–.....
funktsiyalarni bajaruvchi bir-biri bilan bog'langan
turli boshqaruv organlari va bo'g'inlarining majmui
boshqaruv ob’ekti doirasida barcha
boshqariluvchi va boshqaruvchi jarayonlarning
uyushqoqligini ta’minlaydi
mablag'larni tejash maqsadida
boshqaruvdagi parellelizm va bir-birini
takrorlashni bartaraf qilish imkonini
beradi
rejalashtirish, tashkil qilish, tartibga solish va
muvofiqlashtirish, nazorat rag'batlantirish
bo'lajak harakatlarimizni oldindan aniqlab
beradi;
faoliyatimizning ustuvor yo'nalishini
belgilaydi;
Trast firmalari – bu…
xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir
saqlanadigan (ishonchli) xizmatlarni bajaradi
jismoniy va yuridik shakxslarning mulklarini
jalb etish va bu mulklardan o'z ehtiyojlar
bo'yicha erkin foydalanish masalalari bilan
shug'ullanadilar
turli inshootlar va tuzilmalarni
loyihalash, qurish foydalanishga
topshirish bilan shug'ullanadi
Tashkiliy-ma’muriy usullar
boshqaruv organlarining o'zaro alovada ishlashini,
boshqaruv munosabatlarini aks ettirib, boshqaruvchi
ob’ektlarga ma’muriy ta’sir ko'rsatishning butun
mexanizmini ifodalaydi.
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda
asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning
iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo
manfaatlarda namoyon bo'ladi
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir
etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori,
ruhiyatini hisobga olib ularning
ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish
orqali boshqarishni bildiradi
Boshqarishning iqtisodiy usullari –
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi.
Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy
munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon
bo'ladi.
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li
bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga
olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini
qondirish orqali boshqarishni bildiradi
boshqaruv organlarining o'zaro
alovada ishlashini, boshqaruv
munosabatlarini aks ettirib,
boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy
ta’sir ko'rsatishning butun
mexanizmini ifodalaydi
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li bilan
kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga olib
ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish orqali
boshqarishni bildiradi.
boshqaruv organlarining o'zaro alovada
ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks
ettirib, boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir
ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda
asoslanadi. Zero, har qanday
jamiyatning iqtisodiy munosabatlari,
eng avvalo manfaatlarda namoyon
bo'ladi
Boshqarishning
funksiyalari
asosiy,
o'ziga
xos
aniq
….–boshqaruv organlarining o'zaro alovada
ishlashini, boshqaruv munosabatlarini aks ettirib,
boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy ta’sir
ko'rsatishning butun mexanizmini ifodalaydi
Tashkiliy-ma’muriy usullar
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
Boshqarishning iqtisodiy usullari
…–ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li
bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga
olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini
qondirish orqali boshqarishni bildiradi
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
Tashkiliy-ma’muriy usullar
Boshqarishning iqtisodiy usullari
…–iqtisodiy
manfaatlardan
foydalanishda
asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning
iqtisodiy
munosabatlari,
eng
avvalo
manfaatlarda namoyon bo'ladi
Boshqarishning iqtisodiy usullari
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
Tashkiliy-ma’muriy usullar
Lizing firmalar – bu
salohiyat qudratli xo'jalik tizimini etarlicha moliyaviy
vositalar bo'lmagan boshqa bir korxonaga mashinauskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida
muayyan muddatga berib turadi
turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish
foydalanishga topshirish bilan shug'ullanadi
ishlab chiqarishning turli muammolari
yuzasidan maslahatlar beradi,
loyihalash bilan shug'ullanadi, xo'jalik
yuritishning yangi shakllariga o'tish,
boshqaruv tizimlarini takomillashtirish
va shunga o'xshash faoliyat turlariga
ko'maklashadi
Boshkaruvning "7-s" tamoyili
Strategiya, struktura, tizim, xodimlar tarkibi,
boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy
natijalar
Iktisodiy ishlab chikarish, struktura, tizim,
xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi, boshkaruv
maxorati, yakuniy natijalar
Ijtimoiy ximoya, struktura, "nou-xau",
xodimlar tarkibi, boshkaruv koidasi,
boshkaruv maxorati, yakuniy natijalar
Boshqaruvning “To'pt maqsad” usuli
boshqaruv tartib-qoudasi, iqtisodiy ishlab chiqarish,
“nou-xau”, ijtumoiy humoya
Strategiya, struktura, tizim, xodimlar tarkibi,
boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati,
yakuniy natijalar
Iktisodiy ishlab chikarish, struktura,
tizim, xodimlar tarkibi, boshkaruv
koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy
natijalar
Motivlashtirish –bu….
ruhiy omil bo'lib, shaxs faolligining manbai sababi,
dalili va har xil turli ehtimollaridir. U xodimlarni
jonli mehnat faoliyatiga rag'batlantiruvchi kuchli
vositadir
ishlab chiqarishgacha- konstruktsiyalash,
samarali texnologiyani, standartlarni ishlab
chiqish
ishlab chiqarish jarayonida – bu yerda
yaroqsiz mahsulotni ishlab chiqarishga
yo'l qo'ymaslik
Strategiya, struktura, tizim, xodimlar tarkibi,
boshkaruv koidasi, boshkaruv maxorati, yakuniy
natijalar-bular boshqaruvning qaysi usuli
Boshkaruvning "7-s" tamoyili.
Boshqaruvning “To'pt maqsad” usuli
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
Boshqaruv tartib-qoudasi, iqtisodiy ishlab
chiqarish, “nou-xau”, ijtumoiy humoya-bular
boshqaruvning qaysi usuli
Boshqaruvning “To'pt maqsad” usuli.
Boshqaruvning ijtimoiy-ruhiy usullari
Tashkiliy-ma’muriy usullar
Konsensus tamoyili qarorlar
fikr almashishi va maslahat shuningdek ilgari
surilayotgan muqobili masalalarni maqsadga
muvofiqlashtirishning har xil usullarini qo'llash
yordamida erishiladi.
qat’iy yo'riqnomalar, me’yoriy hujjatlar
doirasida qabul qilinadi. Bunday qarorlar ba’zon
kundalik , ba’zan masalalar bo'yicha qabul
qilinadi
tor doiradagi muammoga taalluqli
bo'lib, korxonaning muayyan bir
bo'limi yoki bir guruh xodimlari
yuzasidan qabul qilinadi
Boshqarishning iqtisodiy usullari –
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda asoslanadi.
Zero, har qanday jamiyatning iqtisodiy
munosabatlari, eng avvalo manfaatlarda namoyon
bo'ladi.
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir etish yo'li
bilan kishilarning fel-atvori, ruhiyatini hisobga
olib ularning ijtimoiy (sotsial) talablarini
qondirish orqali boshqarishni bildiradi
boshqaruv organlarining o'zaro
alovada ishlashini, boshqaruv
munosabatlarini aks ettirib,
boshqaruvchi ob’ektlarga ma’muriy
ta’sir ko'rsatishning butun
mexanizmini ifodalaydi
Korxonaning va shu korxona tovarlarining ijobiy
obro'-e’tiborini (imidji) shakllantirish va ular
haqidagi salbiy fikrlarni yumshatish orqali keng
jamoatchilik bilan korxona o'rtasidagi sog'lom
munosabat nima deb ataladi
Jamoatchilik bilan aloqalar (pablik rileyshnz)
Kommunikatsion siyosat
Reklama
Kommunikatsion siyosat –
Jamoatchilik bilan aloqalar (pablik rileyshnz),
Reklama, Sotishni rag'batlantirish
iqtisodiy manfaatlardan foydalanishda
asoslanadi. Zero, har qanday jamiyatning
iqtisodiy munosabatlari, eng avvalo
manfaatlarda namoyon bo'ladi
ijtimoiy-ma’naviy vaziyatga ta’sir
etish yo'li bilan kishilarning fel-atvori,
ruhiyatini hisobga olib ularning
ijtimoiy (sotsial) talablarini qondirish
orqali boshqarishni bildiradi
Ish orqali motivlashtirish....
xodimga uni qoniqtiradigan ishni bersangiz bas, ijro
etish sifati yuqori bo'ladi
bo'ysinuvchilar bilan birga maqsadni aniqlab
olish, unga ijobiy aks aloqaga imkon berish,
hattoki u to'g'ri yoki notug'ri, yohud yanglishdan
hollarda ham
Sotishni rag'batlantirish
Rag'batlantirish va jazo strategiyasi, Ish orqali
motivlashtirish, Menejerlar bilan doimiy aloqada
bo'lish strategiyasi.
Jamoatchilik bilan aloqalar (pablik rileyshnz)
Reklama
Ehtiyoj - bu........
hayotiy vositalarga bo'lgan zaruriyat.
ishlab chiqarish jarayoni
Ishlab chiqarishning asosiy omillari:
Pulning qaysi vazifasi narxning shakllanishi
bilan bog'liq?
Bozorni tartibga solish mexanizmi:
ishchi kuchi, kapital, yer va tadbirkorlik qobiliyati.
xom-ashyo va ishlab chiqarish texnologiyasi
iste’mol jarayonida qo'llanilishi
mumkin bo'lgan vosita
ishlab chiqarish resurslari
qiymat o'lchovi
muomala vositasi
jamg'arma vositasi
talab, taklif, narh, raqobat
ko'payib boruvchi ehtiyojlarni qondiruvchi yagona
manbaa
monopoliya, oligopoliya, monopsoniya
tadbirkorlik, biznes, foyda
jamiyat hayoti uchun 2 – darajali rolь
o'ynaydi
oshib boruvchi ehtiyojlarni qondirish
davlat iqtisodiyotini rivojlantirish
Motivlashtirish
yondoshuvlar
strategiyasini
tanlashdagi
Ishlab chiqarish – bu
Ishlab chiqarishning asosiy maqsadi –
iqtisodiyotni moliyalashtiruvchi yagona manbaa
davlatning ishlab chiqarish
potentsialini oshirish
Quyidagilardan qaysi biri ishlab chiqarishning
shaxsiy – insoniy omili hisoblanadi?
ishchi kuchi
xom – ashyo
Iste’molchilarning muvozanati – bu
iste’molchining daromadlari xarajatlariga teng
iste’molchining katta qoniqishga ega bo'lishi
Iste’molchilarning real daromadi –
iste’molchilarning sotib olish qobiliyati
mahsulot miqdorini uni ishlab chiqarishga ketgan ish
vaqtiga nisbati bilan
har oylik maosh
mahsulot miqdorini qilingan sarf – xarajatlarga
nisbati bilan
iste’molchining xaridordan rozi
bo'lishi
mehnatga haq to'lash
mahsulot miqdorini asosiy kapitalga
taqqoslash yo'li bilan
Pulning qaysi vazifasi boylik to'plash bilan
bog'liq?
jamg'arma vositasi
muomila vositasi
to'lov vositasi
Pulning vazifasi nimadan iborat?
yagona hisob – kitob yurgizish, almashuv, jamg'arma,
muomila, to'lov vositasi vazifasini bajaradi
pul iste’moli bilan ijtimoiy talabga bo'lgan
investitsiya omili
ijtimoiy taklif va almashuv uchun
zarur bo'lgan miqdorni belgilaydigan
kapital qiymatlar omili
Tovar deb, nimaga aytiladi?
kishilar ehtiyojini qondiradigan va bozor uchun
ishlab chiqarilgan mahsulotga
yaratilgan mahsulotga
iste’molga tushgan barcha moddiy
ne’mat va xizmatlarga
Milliy pulimiz so'm qachon joriy qilindi va
muomilaga kiritildi?
1994 yil 1-iyul
1993 yil 1-noyabr
1994 yil 1-iyun
Bozor – bu .................... majmui bo'lib, ularning
munosabatlari natijasida tovarlarning sotish va
sotib olish imkoniyati tug'iladi.
xaridor va sotuvchilar
odamlar va kompaniyalar
sotib oluvchilar va firmalar
Bozorning vujudga kelishi:
tovar xo'jaligi vujudga kelishi bilan paydo bo'lgan
natural xo'jalik hukmron bo'lgan davrda vujudga
kelgan
bozor iqtisodiyotiga o'tish vaqtidan
boshlab vujudga kelgan
Bozor muvozanati deganda –
bozordagi talab va taklifning miqdoran va tarkiban
bir – biriga muvofiq kelishi tushiniladi
bozorda muvozanatning mavjudligi yoki
buzilganligi tushiniladi
mazkur bozorning tarkibida amal
qiluvchi bo'g'inlar tushiniladi
Bozorni segmentlash (tabaqalash) deganda –
ma’lum belgi, alomatlar va savdo-sotiqning shartsharoitiga qarab bozorni har xil bo'g'inlarga ajratish,
tabaqalash tushiniladi
milliy bozor eksport – importni davlat
tomonidan himoya qilinishi tushiniladi
milliy yoki regional bozorga
tashqaridan suqulib kirish va u bozorni
o'ziga tobe’ etish tushiniladi
Bozorni tartibga solish mexanizmi:
rezume qaysi bo'limlarni o' ichiga olmaydi
talab, taklif, narh, raqobat
olinayotgan daromadlari
monopoliya, oligopoliya, monopsoniya
Shaxsiy ma’lumotlar
tadbirkorlik, biznes, foyda
Tajribalari
Quyidagi
ta’riflardan
qay
biri
iqtisodiyotini to'laroq ifoda etadi?
iqtisodiy hatti – harakatlarning erkin, mustaqil
ravishda yuz berishi, tovar – pul munosabatlaridan
keng foydalanish, ularning bozor mexanizmi orqali
bir-birlariga bog'lanib muvofiqlashuv amalga
oshadigan iqtisodiyot.
hozirgi zamon iqtisodiyoti
taqchillik yo'q iqtisodiyot
ham ichki, ham tashqi iqtisodiy munosabatlarini
mafkuradan xoli qilish zarurligini bildiradi
qonun va qonunlarga rioya etish ustivor bo'lish
zarurligini bildiradi
davlatning bosh islohotchi bo'lishi
lozimligini bildiradi
Mehnat unumdorligi qanday aniqlanadi?
bozor
“Iqtisodiyotning siyosatdan ustunligi” tamoyili:
materiallar
Bozorda korxona mahsulotiga talab va uning
orqasidan narx o'smoqda. SHu bilan birga, ushbu
tovarni ishlab chiqarish va bozorga yetkazib
berish xarajatlari ham mos ravishda ko'paysa,
taklif miqdorida o'zgarish bo'ladimi?
tovarni narxi oshishi, albatta, taklifni ko'paytiradi
taklif miqdori tez o'sib boradi
taklif miqdori o'zgarishsiz qoladi
Erkin narxlar deganda:
talab va taklif ta’sirida shakllanadigan narxlar
tovarlar bevosita iste’molchilarga sotiladigan
narxlar
davlat byudjeti hisobidan maxsus
arzonlashtirilgan narxlar
Хalqaro iqtisodiy munosabatlar – bu:
jahonning turli mamlakatlari o‘rtasidagi хo‘jalik
aloqalari majmui
iqtisodiy munosabatlar yagona tarmog‘ining
tashkil topishi
kapitalning chеt elda joylashtirilishi
Хalqaro iqtisodiy intеgratsiya jarayonini
ob’еktiv tavsifdagi omillari qatoriga nimalar
kirmaydi?
milliy iqtisodiyot yopiqligi darajasining kuchayishi
хalqaro mеhnat taqsimotining chuqurlashuvi
milliy iqtisodiyot ochiqligining
kuchayishi
Ikki va undan ortiq mamlakatlarning o`zaro
kelishuviga asosan, bu mamlakatlarda ishlab
chiqarilgan mahsulotlar bilan o`zaro savdo
qilishda bojlar va boshqa cheklovlarni bekor
qilishdan iborat integratsion guruh darajasi
qanday nomlanadi?
Erkin savdo hududi
Yagona bojxona ittifoqi
Umumiy Bozor
Davlatlar orasidagi o`zaro savdoda boj
to`lovlari va yig`imlari va boshqa cheklovchi
tadbirlar olib tashlanadigan integratsion guruh
darajasi qanday nomlanadi?
Bojxona ittifoqi
Erkin savdo hududi
Umumiy bozor
Хalqaro savdoda mutlaq ustunlik nazariyasini
ilgari surgan iqtisodchi olim kim?
A.Smit
D.Rikardo
U.Pеtti
Хalqaro savdoda qiyosiy ustunlik nazariyasini
ilgari surgan iqtisodchi olim kim?
D.Rikardo
A.Smit
T.Mann
A.Smit
U.Pеtti
D.Rikardo
A.Smit tilga olgan «Ko‘zga ko‘rinmas qo‘l»
nima?
raqobat va xususiy manfaat
qiymat qonuni
narx qonuni
Quyidagilardan qaysi biri protеktsionizm
siyosatining asosiy bеlgisi hisoblanmaydi?
tovarlar eksportini chеklash va importni har
tomonlama qo‘llab-quvvatlash, bu orqali
mamlakatdagi qat’iy valuta miqdorini ko‘paytirish
xorijiy tovarlarga yuqori boj to‘lovlari o‘rnatish
orqali milliy ishlab chiqarishni himoyalash
tovarlar importini chеklash va
eksportni har tomonlama qo‘llabquvvatlash
Quyidagilardan qaysi biri eksportni
rag‘batlantirishning krеdit-moliyaviy usullari
tarkibiga kirmaydi?
eksportdan olinuvchi tushumlar va foydaga
qo‘shimcha soliqlarni joriy etish
eksport qiluvchilar uchun davlat krеditlarini
bеrish
хususiy krеditlar bеrilishini
rag‘batlantirish
“Ko‘rinmas qo‘l” kontsеptsiyasining asoschisi
kim?
Tovarlarni chеt ellik mijozlarga sotish
maqsadida mamlakatdan tashqariga chiqarish
nima dеb ataladi?
eksport
import
rеeksport
Chеt ellik mijozlardan tovarlar (хizmatlar) sotib
olib, ularni mamlakatga kеltirish nima dеb
ataladi?
import
rеeksport
rеimport
Biror bir mamlakat boshqa mamlakatda ishlab
chiqarilgan tovarni o‘z istе’moli uchun emas,
balki uchinchi mamlakatga qayta sotish uchun
хarid qilgan taqdirda nima ro‘y bеradi?
rеeksport
rеimport
eksport
bartеr yoki muovaza
auktsion
talab
eksport=import
alohida olingan bozorda istе’mol buyumlariga
bo‘lgan talab va taklif
eksport>import
milliy istе’molchilarning rеal хarid qilish
layoqati
eksport<import
Globallashuv vositasi hisoblangan holda
xalqaro biznes zamonaviy sharoitlarda qanday
jihatlari bilan belgilanadi?
Ochiqlik va umumiylik, rivojlanishning bosqichmabosqichligi, texnologik globallashuv,
moliyalashtirish, milliy va baynalmilalning o’zaro
aloqalari
Ma’muriy iqtisodiyotga asoslanganligi,
rivojlanishning bosqichma-bosqichligi,
texnologik globallashuv, moliyalashtirish, milliy
va baynalmilalning o’zaro aloqalari
Rivojlanish darajasining yuqoriligi,
rivojlanishning bosqichma-bosqichligi,
texnologik globallashuv,
moliyalashtirish, milliy va
baynalmilalning o’zaro aloqalari
Chet ellik hamkorlar oldida u yoki bu qimmatga
ega bo’lgan va mos ravishda, firmaning xalqaro
bozorga chiqishi uchun foydalanish mumkin
bo’lgan milliy afzalliklar qanday?
Yuqori malakali va nisbatan arzon ishchi kuchi,qator
tarmoqlarda tadqiqot va loyihalarning yetarli darajada
yuqori ekanligi,
Resurslarga ega bo’lish, Moliyaviy yordam
Qimmatli qog’ozlar narxi oshishi,
valyuta ayirboshlash erkinligi
Xalqaro menejerning tashkilotchilik roli
quyidagi asosiy muammolarning xal etilishini
nazarda tutadi:
Jamoa bilan birgalikda izlanishlar yo’nalishlarni
ajratib ko’rsatish, dastlabki tahlil o’tkazish uchun
tashqi maslahatchilar va xizmatlar xarakatini tashkil
etish,istiqbolli imkoniyatlarni yakuniy tanlash
Xo`jalik hayotining yanada baynalminallashuvi,
xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashuvi
Jamoa bilan ishlash, xodimlarni
eshitish , birgalikda qaror qabul qilish
Turli mamlakat va mintaqalar bozorlarda ishlash va
turli mamlakat va mintaqalarning imkoniyatlaridan
foydalanish vositasida foyda olish
Ushbu mamlakat sharoitlarida “ITTKI-ishlab
chiqarish-sotuv-servis” tizimida raqobatli
afzalliklarni shakllantirish, ushlab turish va
rivojlantirish
Xalqaro aloqalar va turli
mamlakatlarning imkoniyatlaridan
foydalanish asosida “ITTKI-ishlab
chiqarish-sotuv-servis” tizimida
raqobatli afzalliklarni shakllantirish,
ushlab turish va rivojlantirish
Tovarlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri, pul ishtirokisiz
bir-biriga ayirboshlash nima dеb ataladi?
Qanday holatda savdo balansi vujudga kеladi?
Quyidagi omillardan qaysi biri valyuta
kurslarining o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatmaydi?
Xalqaro biznes maqsadi ?
mamlakatdagi inflyatsiya darajasi
Mamlakat biznes maqsadi?
Ushbu mamlakat va uning bozorlari sharoitlarida
“ITTKI-ishlab chiqarish-sotuv-servis” tizimida
raqobatli afzalliklardan foydalanish vositasida foyda
olish
Turli mamlakat va mintaqalar bozorlarda ishlash
va turli mamlakat va mintaqalarning
imkoniyatlaridan foydalanish vositasida foyda
olish
Ushbu mamlakat sharoitlarida “ITTKIishlab chiqarish-sotuv-servis” tizimida
raqobatli afzalliklarni shakllantirish,
ushlab turish va rivojlantirish
Xalqaro biznesga xos bo’lgan multi va kross
yondashuv o’xshashliklari motivatsiya va
nazorat sohasida firma boshqaruvida qanday
muhit nuqtai nazaridan to’liq namoyon bo’ladi?
Funksional
Hududiy
Ijtimoiy
Mahsulotning xalqaro hayotiylik sikli tamoyili
qaysi iqtisodchi tomonidan ishlab chiqilgan
mahsulotning hayotiylik sikli nazariyasiga
asoslanadi?
R. Vernan
J.M Keyns
David Rikardo
Mahsulotning hayotiylik sikli birinchi bosqichi
qanday nomlanadi?
Yangilik kiritish bosqichi
Xarid hajmining ko’payishi bosqichi
Bozorni to’ldirish bosqichi
Mahsulotning hayotiylik sikli ikkinchi bosqichi
qanday nomlanadi?
Xarid hajmining ko’payishi bosqichi
Yangilik kiritish bosqichi
Bozorni to’ldirish bosqichi
Mahsulotning hayotiylik sikli uchinchi bosqichi
qanday nomlanadi?
Bozorni to’ldirish bosqichi
Yangilik kiritish bosqichi
Bozorni to’ldirish bosqichi
Mahsulotning hayotiylik sikli to’rtinchi
bosqichi qanday nomlanadi?
Kamayish bosqichi
Xarid hajmining ko’payishi bosqichi
Yangilik kiritish bosqichi
Mahsulotning hayotiylik sikli bosqichlari to’gri
ko’rsatilgan qatorni belgilang?
Yangilik kiritish bosqichi, Xarid hajmining ko’payish
bosqichi, Bozorni to’ldirish bosqichi, Kamayish
bosqichi
Xarid hajmining ko’payish bosqichi, Yangilik
kiritish bosqichi, Bozorni to’ldirish bosqichi,
Kamayish bosqichi
Xalqaro koorperatsiyaga tarif bering
Mamlakatlar o`rtasida ular tomonidan nisbatan kam
harajatlar bilan ishlab chiqarilgan mahsulotlarni
ayirboshlashga asoslangan hamkorlik
Milliy iqtisodiyotning jahon bozorida sotish
uchun muayyan turdagi mahsulotlarni ishlab
chiqarishga ixtisoslashuvi
Yangilik kiritish bosqichi, Bozorni
to’ldirish bosqichi, Xarid hajmining
ko’payish bosqichi, Kamayish
bosqichi
mamlakatning tayyor mahsulotni
ishlab chiqarish bilan bog‘liq muayyan
operatsiyaga ixtisoslashuvini anglatadi
Ishlab chiqarishning xalqaro xtisoslashuvida
detalli ixtisoslashuvga tarif bering
alohida detallar, butlovchi qismlar, agregatlar va
ularni keyinchalik ushbu qismlarni yig‘uvchi, tayyor
mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalarga yetkazib
berishga ixtisoslashuvdir.
mamlakatning tayyor mahsulotni ishlab
chiqarish bilan bog‘liq muayyan operatsiyaga
ixtisoslashuvini anglatadi
Tayyor mahsulotlar ishlab chiqarishga
ixtisoslashuvdir.
Ishlab chiqarishning xalqaro xtisoslashuvida
texnologik ixtisoslashuvga tarif bering
mamlakatning tayyor mahsulotni ishlab chiqarish
jarayoni bilan bog‘liq muayyan operatsiyalariga
ixtisoslashuvini anglatadi
Tayyor mahsulotlar ishlab chiqarishga
ixtisoslashuvdir.
alohida detallar, butlovchi qismlar,
agregatlar va ularni keyinchalik ushbu
qismlarni yig‘uvchi, tayyor mahsulot
ishlab chiqaruvchi korxonalarga
yetkazib berishga ixtisoslashuvdir.
alohida detallar, butlovchi qismlar,
agregatlar va ularni keyinchalik ushbu
qismlarni yig‘uvchi, tayyor mahsulot
ishlab chiqaruvchi korxonalarga
yetkazib berishga ixtisoslashuvdir.
Ishlab chiqarishning xalqaro xtisoslashuvida
predmetli ixtisoslashuvga tarif bering
Tayyor mahsulotlar ishlab chiqarishga
ixtisoslashuvdir.
mamlakatning tayyor mahsulotni ishlab
chiqarish bilan bog‘liq muayyan operatsiyaga
ixtisoslashuvini anglatadi
“Xalqaro savdoning ko‘lami” atamasini yoritib
bering
tovar va xizmatlar xalqaro savdosining miqdoriy
jihatlari.
xalqaro savdoni aniqlovchi hududiy
mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.
xalqaro savdoning hududiy tarkibini
aniqlovchi mutanosibliklar va aloqalar
majmuyi.
“Xalqaro savdoning tarkibi” atamasini yoritib
bering
xalqaro savdoni aniqlovchi hududiy mutanosibliklar
majmuyi va aloqalari.
tovar va xizmatlar xalqaro savdosining miqdoriy
jihatlari.
xalqaro savdoni aniqlovchi tovar
mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.
“Xalqaro savdoning tovar tarkibi” atamasini
yoritib bering
xalqaro savdoni aniqlovchi tovar mutanosibliklar
majmuyi va aloqalari.
xalqaro savdoni aniqlovchi hududiy
mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.
tovar va xizmatlar xalqaro savdosining
miqdoriy jihatlari.
“Xalqaro savdoning hududiy tarkibi” atamasini
yoritib bering
xalqaro savdoning hududiy tarkibini aniqlovchi
mutanosibliklar va aloqalar majmuyi.
xalqaro savdoni aniqlovchi tovar
mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.
tovar va xizmatlar xalqaro savdosining
miqdoriy jihatlari.
“Xalqaro savdo siyosati” atamasini yoritib
bering
jahon savdosini tartibga solishga yo'naltirilgan
xalqaro tashkilot va hududiy ittifoqlar faoliyati.
xalqaro savdoning hududiy tarkibini aniqlovchi
mutanosibliklar va aloqalar majmuyi.
xalqaro savdoni aniqlovchi tovar
mutanosibliklar majmuyi va aloqalari.
JST (Jahon Savdo Tashkiloti)ning funksiyalari
to`g`ri ko`rsatilgan qatorni ko`rsating
Kelushuvlarni joriy etish va nazorat qilish; o‘zaro
muzokaralarni olib borish uchun forumlarni tashkil
qilish; savdo nizolarini hal qilish; turli
mamlakatlarning savdo siyosatini amalga oshirish
to‘g‘risida axborot berish;
Tovarlar savdosida savdo to`siqlarini bartaraf
etish; jahon savdosida barcha turdagi
cheklovlarni bekor qilish; real daromadlar va
talablarni oshirish, xomashyodan foydalanishni
yaxshilash.
Davlat savdo siyosatiga jahon savdosi
qoidalarini ishlab chiqish orqali ta’sir
o`tkazish; savdo munosabatlarini
erkinlashtirish va muzokalar uchun
forum yaratish, savdo bo`yicha
nizolarni tartibga solish
GATT(Tariflar va savdo bo'yicha bosh
kelishuv) ning vazifalari to`g`ri ko`rsatilgan
qatorni ko`rsating
Tovarlar savdosida savdo to`siqlarini bartaraf etish;
jahon savdosida barcha turdagi cheklovlarni bekor
qilish; real daromadlar va talablarni oshirish,
xomashyodan foydalanishni yaxshilash.
Kelushuvlarni joriy etish va nazorat qilish;
o‘zaro muzokaralarni olib borish uchun
forumlarni tashkil qilish; savdo nizolarini hal
qilish; turli mamlakatlarning savdo siyosatini
amalga oshirish to‘g‘risida axborot berish;
Tovarlar va xizmatlar savdosi hajmini
oshirish; jahon savdosida tarif va
notarif cheklovlarni qisqartirish;
mimkin qadar qulaylik yaratish
prinsipi asosida faoliyat olib borish
GATT(Tariflar va savdo bo'yicha bosh
kelishuv)ning funksiyalari to`g`ri ko`rsatilgan
qatorni ko`rsating
Davlat savdo siyosatiga jahon savdosi qoidalarini
ishlab chiqish orqali ta’sir o`tkazish; savdo
munosabatlarini erkinlashtirish va muzokalar uchun
forum yaratish, savdo bo`yicha nizolarni tartibga
solish
Tovarlar va xizmatlar savdosi hajmini oshirish;
jahon savdosida tarif va notarif cheklovlarni
qisqartirish; mimkin qadar qulaylik yaratish
prinsipi asosida faoliyat olib borish
Kelushuvlarni joriy etish va nazorat
qilish; o‘zaro muzokaralarni olib
borish uchun forumlarni tashkil qilish;
savdo nizolarini hal qilish; turli
mamlakatlarning savdo siyosatini
amalga oshirish to‘g‘risida axborot
berish;
JST (Jahon Savdo Tashkiloti)ning vazifalari
to`g`ri ko`rsatilgan qatorni ko`rsating
Tovarlar va xizmatlar savdosi hajmini oshirish; jahon
savdosida tarif va notarif cheklovlarni qisqartirish;
mimkin qadar qulaylik yaratish prinsipi asosida
faoliyat olib borish
Davlat savdo siyosatiga jahon savdosi
qoidalarini ishlab chiqish orqali ta’sir o`tkazish;
savdo munosabatlarini erkinlashtirish va
muzokalar uchun forum yaratish, savdo bo`yicha
nizolarni tartibga solish
Tovarlar savdosida savdo to`siqlarini
bartaraf etish; jahon savdosida barcha
turdagi cheklovlarni bekor qilish; real
daromadlar va talablarni oshirish,
xomashyodan foydalanishni
yaxshilash.
JST (Jahon Savdo Tashkiloti) ga a’zo bo`lish
bosqichlarini ketma-ket sanang
Tayyorgarlik bosqichi, Muzokaralar bosqichi,
A’zolik shartlarini loyihalashtirish bosqichi, Qaror
qabul qilish bosqichi
Tayyorgarlik bosqichi, A’zolik shartlarini
loyihalashtirish bosqichi, Qaror qabul qilish
bosqichi
Tayyorgarlik bosqichi, Muzokaralar
bosqichi, Parlament saylovi bosqichi,
Qaror qabul qilish bosqichi
JST (Jahon Savdo Tashkiloti) ga a’zo
mamlakatlar ro`yxatini ko`rsating
Rossiya Federatsiyasi, Pokiston, Niderlandiya, Peru
Rossiya Federatsiyasi, Qozog`iston,
Qirg`iziston, O`zbekiston, Tojikiston
AQSh, Yaponiya, Korreya,
O`zbekiston
JST (Jahon Savdo Tashkiloti) da kuzatuvchi
maqomiga ega mamlakatlar ro`yxatini
ko`rsating
Eron, Sudan, Turkmaniston, O`zbekiston
Rossiya Federatsiyasi, Belarus, Ozarbayjon,
O`zbekiston
Saudiya Arabistoni, Yaman, Misr Arab
Respublikasi, BAA
Tashqi savdo siyosatini yuritishda tarif
usullarini aniqlang
Bojxona bojlari, Tarif kvotasi
Kvotalash, Soliqlar va yig`imlar
Tarif kvotasi, Kreditlash
Tashqi savdo siyosatini yuritishda notarif
usullarining miqdoriy usulini aniqlang
Kvotalash, Litsenziyalash
Davlat xaridlari, Soliqlar va yig`imlar
Kreditlash, Subsidiyalar
Tashqi savdo siyosatini yuritishda notarif
usullarining yashirin usulini aniqlang
Davlat xaridlari, Soliqlar va yig`imlar
Kvotalash, Litsenziyalash
Bojxona bojlari, Tarif kvotasi
Tashqi savdo siyosatini yuritishda notarif
usullarining moliyaviy usulini aniqlang
Kreditlash, Subsidiyalar
Bojxona bojlari, Tarif kvotasi
Kvotalash, Litsenziyalash
R. Kuper “o`zaro bog`liqlik” konsepsiyasida
bog`liqlikni turlarga bo`ladi. Ular qaysilar?
Tarkibiy, iqtisodiy siyosat sohasidagi maqsadlar
borasidagi, iqtisodiy rivojlanishning tashqi omillari
borasidagi, siyosiy bog`liqlik,
Hamkorlikdagi dasturlarni amalga oshirish,
shartnoma asosida ixtisoslashuv, qo`shma
korxonalar tashkil qilish
Predmetli, detalli, texnologik o`zaro
bog`liqlik
“Bir mamlakatning boyishi boshqa
mamlakatlarning qashshoqlanishishi hisobiga
amalga oshadi” – deb, hisoblash qaysi iqtisodiy
nazariya g`oyalariga mos keladi?
Merkantilizm nazariyasi
Klassik nazariya
Mutlaq ustunlik nazariyasi
Ekrportni oshirish va importni kamaytirishga
qaratilgan tashqi savdo siyosatini yuritish
Mamlakatlar ishlab chiqarishda afzallikka ega
bo`lgan tovarlarni ishlab chiqarishga
ixtisoslashishlari kerak va bu tovarlarni boshqa
mamlakatlar afzallikka ega bo`lgan tovarlar
bilan ayirboshlashi kerak
Davlat tashqi savdoga aralashishi
kerak emas va mamlakat erkin savdo
rejimiga rioya qilishi lozim
Quyidagi fikrlardan qaysi bir merkantilizm
nazariyasi g`oyalariga mos keladi?
Quyidagi fikrlardan qaysi bir klassik nazariya
g`oyalariga mos keladi?
Mamlakatlar ishlab chiqarishda afzallikka ega
bo`lgan tovarlarni ishlab chiqarishga
ixtisoslashishlari kerak va bu tovarlarni boshqa
mamlakatlar afzallikka ega bo`lgan tovarlar bilan
ayirboshlashi kerak
Ekrportni oshirish va importni kamaytirishga
qaratilgan tashqi savdo siyosatini yuritish
Xom-ashyoning olib chiqilishini qattiq
cheklash yoki ta’qiqlash va
mamlakatda mavjud bo`lmagan xomashyo importidan boj undirmaslik
kerak
“Ko`rinmas qo`l” nazariyasini ilgari surgan
olim kim?
Adam Smit
Devid Rikardo
Tomas Man
“Ko`rinmas qo`l” nazariyasi bosh g`oyasi
ko`rsatilgan qatorni belgilang
Narx bozorda talab va taklif o`zaro kesishidan hosib
bo`ladi va buni hech kim belgilamaydi.
Bir birlik tovarni ishlab chiqarishga
sarflanadigan xarajatning ikkinchi tovarni ishlab
chiqarishga zarur bo`lgan xarajat orqali
ifodalanishi
Mamlakat qaysi ishlab chiqarish omili
bilan nisbatan yaxshi ta’minlangan
bo`lsa, shu omilni nisbatan ko`proq
talab qiladigan tovar ishlab chiqarishga
ixtisoslashishi va eksport qilishi kerak.
Xeksher-Olin nazariyasi bosh g`oyasi to`g`ri
ko`rsatilgan qatorni belgilang
Mamlakat qaysi ishlab chiqarish omili bilan nisbatan
yaxshi ta’minlangan bo`lsa, shu omilni nisbatan
ko`proq talab qiladigan tovar ishlab chiqarishga
ixtisoslashishi va eksport qilishi kerak.
Mamlakatlar ishlab chiqarishda afzallikka ega
bo`lgan tovarlarni ishlab chiqarishga
ixtisoslashishlari kerak va bu tovarlarni boshqa
mamlakatlar afzallikka ega bo`lgan tovarlar
bilan ayirboshlashi kerak
Ekrportni oshirish va importni
kamaytirishga qaratilgan tashqi savdo
siyosatini yuritish
Tarmoqlar o`rtasida erkin harakatlanadigan
ishlab chiqarish omili nima deb ataladi?
Harakatchan (mobil) omil
Maxsus omil
Kapital omili
Xalqaro savdo narxi o`sayotgan tovarni ishlab
chiqarishda nisbatan intensiv foydalaniladigan
omil narxining o`sishiga va aksincha, narxi
pasayotgan tovarni ishlab chiqarishda nisbatan
intensiv foydalaniladigan omil narxining
pasayishiga olib keladi
Barqaror narxlar va iqtisodiyotda faqat
ikkita sektorning mavjudligi sharoitida
ishlab chiqarish omillaridan birining
taklifining ko`payishi ushbu omildan
intensiv foydalaniladigan tarmoqlarda
ishlab chiqarishning hajmini va bu
tarmoq korxonalari oladigan
daromadning ko`payishiga olib keladi,
boshqa sektorda esa, ishlab chiqarish
hajmining va olinadigan daromadning
kamayishiga olib keladi
Samuelson-Jons nazariyasi g`oyasi to`g`ri
ko`rsatilgan qatorni belgilang
Xalqaro savdoda ishtirok etish natijasida eksport
tarmoqlari uchun spetsifik bo`lgan omil egalarining
daromadi va import bilan raqobatlashuvchi tarmoq
uchun spetsifik bo`lgan omil egalarining daromadi
kamayadi
Stolper-Samuelson nazariyasi g`oyasi to`g`ri
ko`rsatilgan qatorni belgilang
Xalqaro savdo narxi o`sayotgan tovarni ishlab
chiqarishda nisbatan intensiv foydalaniladigan omil
narxining o`sishiga va aksincha, narxi pasayotgan
tovarni ishlab chiqarishda nisbatan intensiv
foydalaniladigan omil narxining pasayishiga olib
keladi
Xalqaro savdoda ishtirok etish natijasida eksport
tarmoqlari uchun spetsifik bo`lgan omil
egalarining daromadi va import bilan
raqobatlashuvchi tarmoq uchun spetsifik bo`lgan
omil egalarining daromadi kamayadi
Ishlab chiqarishning muayyan
texnologik va tashkiliy xususiyatlari
sababli mahsulot miqdorining ortishi
natijasida bir birlik tovar ishlab
chiqarishga sarflanayotgan o`rtacha
xarajatning kamayishini ifoda etadi
T. Ribchinskiy nazariyasi g`oyasi to`g`ri
ko`rsatilgan qatorni belgilang
Barqaror narxlar va iqtisodiyotda faqat ikkita
sektorning mavjudligi sharoitida ishlab chiqarish
omillaridan birining taklifining ko`payishi ushbu
omildan intensiv foydalaniladigan tarmoqlarda ishlab
chiqarishning hajmini va bu tarmoq korxonalari
oladigan daromadning ko`payishiga olib keladi,
boshqa sektorda esa, ishlab chiqarish hajmining va
olinadigan daromadning kamayishiga olib keladi
Ishlab chiqarishning muayyan texnologik va
tashkiliy xususiyatlari sababli mahsulot
miqdorining ortishi natijasida bir birlik tovar
ishlab chiqarishga sarflanayotgan o`rtacha
xarajatning kamayishini ifoda etadi
Xalqaro savdoda ishtirok etish
natijasida eksport tarmoqlari uchun
spetsifik bo`lgan omil egalarining
daromadi va import bilan
raqobatlashuvchi tarmoq uchun
spetsifik bo`lgan omil egalarining
daromadi kamayadi
Ishlab chiqarishning muayyan texnologik va tashkiliy
xususiyatlari sababli mahsulot miqdorining ortishi
natijasida bir birlik tovar ishlab chiqarishga
sarflanayotgan o`rtacha xarajatning kamayishini ifoda
etadi
Barqaror narxlar va iqtisodiyotda faqat ikkita
sektorning mavjudligi sharoitida ishlab chiqarish
omillaridan birining taklifining ko`payishi ushbu
omildan intensiv foydalaniladigan tarmoqlarda
ishlab chiqarishning hajmini va bu tarmoq
korxonalari oladigan daromadning ko`payishiga
olib keladi, boshqa sektorda esa, ishlab chiqarish
hajmining va olinadigan daromadning
kamayishiga olib keladi
Xalqaro savdo narxi o`sayotgan
tovarni ishlab chiqarishda nisbatan
intensiv foydalaniladigan omil
narxining o`sishiga va aksincha, narxi
pasayotgan tovarni ishlab chiqarishda
nisbatan intensiv foydalaniladigan
omil narxining pasayishiga olib keladi
Eksport diversifikatsiyasi
Eksport tarkibi
Eksportni rag`batlantirish
Bojxona tarifi
Soliq tarifi
Eksport
Bojxona boji bajaradigan vazifalar to`g`ri
berilgan qatorni ko`rsating
Fiskal, proteksionistik, balanslovchi
Fiskal, monitar, proteksionistik
Bojxona bojlari undirish usuliga ko`ra qanday
turlarga bo`linadi?
Maxsus (spetsifik), advalor, aralash
Import, eksport, tranzit
“Miqyos samarasi” nazariyasi g`oyasi to`g`ri
ko`rsatilgan qatorni belgilang
“Xorijga sotilayotgan tovarlar va xizmatlar
nomenklaturasining kengayishi” qanday
ataladi?
Tashqi savdo siyosatini amalga oshirishda
asosiy dastak bo`lib nima xizmat qiladi?
Mavsumiy, dempinga qarshi,
kompensatsion
Bojxona bojlari soliq solish obyektiga ko`ra
qanday turlarga bo`linadi?
Import, eksport, tranzit
Maxsus (spetsifik), advalor, aralash
Avtonom, konvension, preferensial
Bojxona bojlari mazmuniga ko`ra qanday
turlarga bo`linadi?
Mavsumiy, dempinga qarshi, kompensatsion
Avtonom, konvension, preferensial
Maxsus (spetsifik), advalor, aralash
Bojxona bojlari kelib chiqishiga ko`ra qanday
turlarga bo`linadi?
Avtonom, konvension, preferensial
Mavsumiy, dempinga qarshi, kompensatsion
Import, eksport, tranzit
Mahsulotni bojxona qiymatidan foiz shaklida
hisoblanuvchi va undiriluvchi boj qanday
nomlanadi?
Advalor
Spetsifik
Avtonom
Mahsulotning har bir o`lchov birligidan
belgilangan miqdorda undiriladigan boj qanday
nomalanadi?
Spetsifik
Advalor
Konvension
Avtonom
Konvension
Advalor
Konvension
Avtonom
Spetsifik
Tarif eskalatsiyasiga tarif bering
Tovarlardan undiriladigan import bojining mahsulot
qayta ishlanganlik darajasining chiqirlashuviga mos
ravishda ortib borishi
Tashqi savdodagi to`siqlarni minimallashtirish
Tarif va notarif instrumentlarini
qo`llash orqali ichki bozorni xorijiy
raqobatdan himoya qilish
Tovarlar eksporti yoki importini muayyan vaqt
ichida ma’lum miqdor yoki summa bilan
miqdoriy jihatdan cheklash. Ushbu ta’rifga mos
atamani belgilang.
Kvotalash
Litsenziyalash
Subsidiya
Mutasaddi davlat organlari tomonidan tashqi
iqtisodiy faoliyatga ruxsat berish orqali eksport
yoki import qilinayotgan tovarlarni muayyan
vaqt ichida ma’lum bir miqdorda eksport yoki
import qilishga ruxsat berish. Ushbu ta’rifga
mos atamani belgilang.
Litsenziyalash
Eksportni ixtiyoriy cheklash
Kvotalash
Rasmiy davlatlararo yoki tovar ekportiga
norasmiy kvota belgilash to`g`risida savdodagi
hamkor tomonidan savdoni cheklash yoki
eksportni kengaytirmaslik to`g`risidagi
majburiyatiga asoslangan eksportni miqdor
jihatidan cheklash. Ushbu ta’rifga mos atamani
belgilang.
Eksportni ixtiyoriy cheklash
Kvotalash
Litsenziyalash
Davlat boshqa davlatlar bilan kelishib
o`tirmasdan joriy qiladigan bir tomonlama
bojxona boji qanday nomlanadi?
Ikki yoki ko`p tomonlama kelishuv asosida
joriy qilinuvchi bojxona bojlari qanday
nomlanadi?
Milliy ishlab chiqaruvchilarni qo`llabquvvatlash va importni bilvosita kamaytirishga
qaratilgan davlat budjetidan ajratiladigan pulli
to`lov. Ushbu ta’rifga mos atamani belgilang.
Subsidiya
Eksportni ixtiyoriy cheklash
Kvotalash
Savdo qilinmaydigan xizmatlar tushunchasini
yoritib bering
Ishlab chiqaruvchi va iste’molchi bir mamlakat
rezidenti hisoblangan va ishlab chiqarilgan
mamlakatda iste’mol qilinadigan xizmatlar
hisoblanadi
Bir mamlakat rezidenti tomonidan ishlab
chiqariladigan va boshqa mamlakat rezidenti
tomonidan iste’mol qilinadigan xizmatlar
hisoblanadi
Ishlab chiqarish omillarining xalqaro
harakati natijasida yuzaga keluvchi
ximatlar hisoblanadi
Savdo qilinadigan xizmatlar tushunchasini
yoritib bering
Bir mamlakat rezidenti tomonidan ishlab
chiqariladigan va boshqa mamlakat rezidenti
tomonidan iste’mol qilinadigan xizmatlar hisoblanadi
Ishlab chiqaruvchi va iste’molchi bir mamlakat
rezidenti hisoblangan va ishlab chiqarilgan
mamlakatda iste’mol qilinadigan xizmatlar
hisoblanadi
Ularga transport, turizm va boshqa
nomoliyaviy xizmatlar kiradi
Ularga transport, turizm va boshqa nomoliyaviy
xizmatlar kiradi
Ishlab chiqaruvchi va iste’molchi bir
mamlakat rezidenti hisoblangan va
ishlab chiqarilgan mamlakatda
iste’mol qilinadigan xizmatlar
hisoblanadi
Omilli xizmatlar tushunchasini yoritib bering
Ishlab chiqarish omillarining xalqaro harakati
natijasida yuzaga keluvchi ximatlar hisoblanadi
Omil bo`lmagan xizmatlar tushunchasini yoritib
bering
Ularga transport, turizm va boshqa nomoliyaviy
xizmatlar kiradi
Ishlab chiqarish omillarining xalqaro harakati
natijasida yuzaga keluvchi ximatlar hisoblanadi
Bir mamlakat rezidenti tomonidan
ishlab chiqariladigan va boshqa
mamlakat rezidenti tomonidan
iste’mol qilinadigan xizmatlar
hisoblanadi
Adabiyot, san’at va ilmiy asarlarni yaratish
hamda ulardan foydalanish bilan bog`liq
bo`lgan munosabatlarni tartibga solish. Ushbu
ta’rifga mos atamani ko`rsating
Mualliflik huquqi
Turdosh huquq
Patent huquqi
Musiqachi-ijrochi, fonogramma tayorlash va
efirga uzatishni tashkillashtirish kabi
faoliyatlarga egalik huquqini beruvchi
qo`shimcha intellektual mulk huquqi turi
qanday nomlanadi?
Turdosh huquq
Mualliflik huquqi
Seleksiya yutuqlari
Ixtirolar, sanoat namunalari, modellarga uni
berish yo`li bilan muhofaza tartibini
belgilaydigan huquqiy normalar tizimi. Ushbu
ta’rifga mos atamani ko`rsating
Patent huquqi
Seleksiya yutuqlari
Mualliflik huquqi
Yangi o`simliklar navlari yoki hayvon turlarini
yaratish, uning bu yangiliklarini muhofaza
qilish huquqi. Ushbu ta’rifga mos atamani
ko`rsating
Seleksiya yutuqlari
Patent huquqi
Turdosh huquq
Xalqaro kapital migratsiyasi kelib chiqish
manbasiga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?
Rasmiy (davlat), xususiy (nodavlat)
Ssuda, tadbirkorlik
Uzoq muddatli, o`rta muddatli, qisqa
muddatli
Xalqaro kapital migratsiyasi foydalanish
tabiatiga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?
Ssuda, tadbirkorlik
Rasmiy (davlat), xususiy (nodavlat)
To`g`ridan-to`g`ri investitsiyalar,
portfel investitsiyalar, boshqa
investitsiyalar
Xalqaro kapital migratsiyasi yo`naltirish
maqsadiga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?
To`g`ridan-to`g`ri investitsiyalar, portfel
investitsiyalar, boshqa investitsiyalar
Uzoq muddatli, o`rta muddatli, qisqa muddatli
Ssuda, tadbirkorlik
Investitsion da’volarni tartibga solish bo`yicha
xalqaro markaz qachon tashkil topgan?
1966
1988
1977
Investitsiyalarni kafolatlash bo`yicha xalqaro
agentlik (IKXA) qachon tashkil topgan?
1988
1966
1977
Transmilliy korporatsiyalarga ta’rif bering
Bosh kompaniya bir mamlakat kapitaliga tegishli
bo`lib, filiallari esa dunyo bo`ylab tarqalib ketgan
bo`ladi
Bosh kompaniya ikki va undan ortiq mamlakat
kapitaliga tegishli bo`lib, xorijiy bo`limlari turli
mamlakatlarda joylashgan bo`ladi
Jahon bozoridagi global iqtisodiy
masalalarni birgalikda hal etish
maqsadida tuzilgan firmalararo ittifoq
bo`lib, ushbu ittifoq mazkur
firmalarning boshqa sohalarda
raqobatlashuviga to`sqinlik qilmaydi
Kopmillatli korporatsiyalarga ta’rif bering
Bosh kompaniya ikki va undan ortiq mamlakat
kapitaliga tegishli bo`lib, xorijiy bo`limlari turli
mamlakatlarda joylashgan bo`ladi
Bosh kompaniya bir mamlakat kapitaliga
tegishli bo`lib, filiallari esa dunyo bo`ylab
tarqalib ketgan bo`ladi
O`zaro raqobatda bo`lgan
kompaniyalarning xalqaro bozorlarda
bir-birini to`ldiruvchi strategiyani
amalga oshirish maqsadidagi birlashuv
Strategik alyanslarga ta’rif bering
Jahon bozoridagi global iqtisodiy masalalarni
birgalikda hal etish maqsadida tuzilgan firmalararo
ittifoq bo`lib, ushbu ittifoq mazkur firmalarning
boshqa sohalarda raqobatlashuviga to`sqinlik
qilmaydi
O`zaro raqobatda bo`lgan kompaniyalarning
xalqaro bozorlarda bir-birini to`ldiruvchi
strategiyani amalga oshirish maqsadidagi
birlashuv
Bosh kompaniya bir mamlakat
kapitaliga tegishli bo`lib, filiallari esa
dunyo bo`ylab tarqalib ketgan bo`ladi
Transmillaylashuv indeksi nima?
Transmilliy kompaniyaning xorijdagi tovar va
xizmatlar ishlab chiqarishga jalb etilganlik darajasi
Jahon ssuda kapitali va moliya-kredit xizmatlari
bozorida faol qatnashish imkonini beruvchi
kapitalga ega yirik banklar
O`zaro tashkiliy-xo`jalik aloqalari
asosida tashkil etilgan korporativ
birlashmalar
Transmilliy banklar nima?
Jahon ssuda kapitali va moliya-kredit xizmatlari
bozorida faol qatnashish imkonini beruvchi kapitalga
ega yirik banklar
Transmilliy kompaniyaning xorijdagi tovar va
xizmatlar ishlab chiqarishga jalb etilganlik
darajasi
O`zaro raqobatda bo`lgan
kompaniyalarning xalqaro bozorlarda
bir-birini to`ldiruvchi strategiyani
amalga oshirish maqsadidagi birlashuv
Moliya-sanoat guruhlari nima?
O`zaro tashkiliy-xo`jalik aloqalari asosida tashkil
etilgan korporativ birlashmalar
O`zaro raqobatda bo`lgan kompaniyalarning
xalqaro bozorlarda bir-birini to`ldiruvchi
strategiyani amalga oshirish maqsadidagi
birlashuv
Jahon ssuda kapitali va moliya-kredit
xizmatlari bozorida faol qatnashish
imkonini beruvchi kapitalga ega yirik
banklar
To`g`ridan-to`g`ri xorijiy investitsiyalarning
kapital harakatiga mos javobni belgilang
Rezident va norezident o`rtasida uzoq muddatli
o`zaro iqtisodiy manfaatning vujudga kelishiga olib
keluvchi kapital harakati
Qimmatli qog`ozlar oldi-sotdisi bilan bog`liq
kapital harakati
Davlatlararo kreditlar va bank
depozitlari bilan bog`liq kapital
harakati
Portfel investitsiyalarning kapital harakatiga
mos javobni belgilang
Qimmatli qog`ozlar oldi-sotdisi bilan bog`liq kapital
harakati
Rezident va norezident o`rtasida uzoq muddatli
o`zaro iqtisodiy manfaatning vujudga kelishiga
olib keluvchi kapital harakati
To`lov balansi qoldig`ini qoplash
uchun foydalanish mumkin bo`lgan
aktivlar bilan bog`liq kapital harakati
“Boshqa investitsiyalar” guruhidagi
investitsiyalarning kapital harakatiga mos
javobni belgilang
Davlatlararo kreditlar va bank depozitlari bilan
bog`liq kapital harakati
To`lov balansi qoldig`ini qoplash uchun
foydalanish mumkin bo`lgan aktivlar bilan
bog`liq kapital harakati
Rezident va norezident o`rtasida uzoq
muddatli o`zaro iqtisodiy manfaatning
vujudga kelishiga olib keluvchi kapital
harakati
Xalqaro kapitalning zaxira aktivlariga xos
javobni belgilang
To`lov balansi qoldig`ini qoplash uchun foydalanish
mumkin bo`lgan aktivlar bilan bog`liq kapital
harakati
Davlatlararo kreditlar va bank depozitlari bilan
bog`liq kapital harakati
Qimmatli qog`ozlar oldi-sotdisi bilan
bog`liq kapital harakati
Adabiyot, audio va videoasar muallifining o`z
ishini ko`rsatish va taqdim etish huquqi qanday
nomlanadi?
Kopirayt
Patent shartnomasi
“Nou-xau”
“... – bu xalqaro savdo bitimi bo`lib, unga
muvofiq intellektual mulk egasi ixtirodan
foydalanish huquqini xaridorga beradi”. Ushbu
ta’rif qaysi atamani ifodalaydi?
Patent shartnomasi
Kopirayt
Injiniring
Muayyan yutuqqa erishish imkonini beruvchi
texnik tajriba va ishlab chiqarish sirlarini
taqdim qilish qaysi atama bilan ifodalanadi?
“Nou-xau”
Injiniring
Kopirayt
Xarid qilingan yoki ijaraga olingan mashina va
uskunalarni montaj qilish hamda ishlatish uchun
zarur bo`lgan texnologik bilimlarni taqdim etish
xalqaro savdoda nima deb ataladi?
Injiniring
“Nou-xau”
Patent shartnomasi
Litsenzion to`lov nima?
Litsenziat tomonidan shartnoma predmetidan
foydalanganligi evaziga litsenziarlarga to`lanadigan
to`lov
Shartnomaning amal qilish muddati davrida
xaridor daromadidan litsenziyadan
foydalanishda oladigan foydasi hajmidan kelib
chiqqan holda amalga oshiriladigan ajratmalar
Shartnomada qayd etilgan bir marta
to`lanadigan to`lov bo`lib,
litsenziyadan foydalanish vaqti bilan
bog`liq bo`lmay, ekspert baholash
asosida oldindan belgilanadi
Royalti nima?
Shartnomaning amal qilish muddati davrida xaridor
daromadidan litsenziyadan foydalanishda oladigan
foydasi hajmidan kelib chiqqan holda amalga
oshiriladigan ajratmalar
Litsenziat tomonidan shartnoma predmetidan
foydalanganligi evaziga litsenziarlarga
to`lanadigan to`lov
Litsenziat tomonidan litsenziarga
litsenziyadan foydalanganlik uchun
o`z korxonalari aksiyalarining bir
qismini berishi
Pausha to`lovi nima?
Shartnomada qayd etilgan bir marta to`lanadigan
to`lov bo`lib, litsenziyadan foydalanish vaqti bilan
bog`liq bo`lmay, ekspert baholash asosida oldindan
belgilanadi
Litsenziat tomonidan litsenziarga litsenziyadan
foydalanganlik uchun o`z korxonalari
aksiyalarining bir qismini berishi
Litsenziat tomonidan shartnoma
predmetidan foydalanganligi evaziga
litsenziarlarga to`lanadigan to`lov
Mulkda qatnashish nimani anglatadi?
Litsenziat tomonidan litsenziarga litsenziyadan
foydalanganlik uchun o`z korxonalari aksiyalarining
bir qismini berishi
Shartnomada qayd etilgan bir marta to`lanadigan
to`lov bo`lib, litsenziyadan foydalanish vaqti
bilan bog`liq bo`lmay, ekspert baholash asosida
oldindan belgilanadi
Shartnomaning amal qilish muddati
davrida xaridor daromadidan
litsenziyadan foydalanishda oladigan
foydasi hajmidan kelib chiqqan holda
amalga oshiriladigan ajratmalar
Xalqaro valyuta zaxiralari tushunchasiga ta’rif
bering
Boshqa davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan hisobkitob qilish uchun foydalanish mumkin bo`lgan oltin,
erkin konvertatsiyalanadigan valyuta va boshqa shu
kabi aktivlar
Mamlakatlar hukumatlari va markaziy banklari
ixtiyoridaa turuvchi yuqori likvidli moliyaviy
aktivlar
Mamlakatning o`z tashqi
majburiyatlarini valyuta cheklovlariga
murojaat etmasdan, kreditorlar uchun
maqbul to`lov vositalarida to`lay olish
qobiliyati
Oltin-valyuta zaxiralari tushunchasiga ta’rif
bering
Mamlakatlar hukumatlari va markaziy banklari
ixtiyoridaa turuvchi yuqori likvidli moliyaviy aktivlar
Boshqa davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan
hisob-kitob qilish uchun foydalanish mumkin
bo`lgan oltin, erkin konvertatsiyalanadigan
valyuta va boshqa shu kabi aktivlar
Davlat aksiyalari, obligatsiyalari va
boshqa qimmatli qog`ozlar
qiymatining hajmi
Xalqaro valyuta likvidligi tushunchasiga ta’rif
bering
Mamlakatning o`z tashqi majburiyatlarini valyuta
cheklovlariga murojaat etmasdan, kreditorlar uchun
maqbul to`lov vositalarida to`lay olish qobiliyati
Davlat aksiyalari, obligatsiyalari va boshqa
qimmatli qog`ozlar qiymatining hajmi
Boshqa davlatlar va xalqaro
tashkilotlar bilan hisob-kitob qilish
uchun foydalanish mumkin bo`lgan
oltin, erkin konvertatsiyalanadigan
valyuta va boshqa shu kabi aktivlar
Xalqaro valyuta likvidligi ko`rsatkichiga ta’rif
bering
Jahon oltin-valyuta zaxirlari hajmining yillik import
qiymatiga nisbati
Mamlakatlar hukumatlari va markaziy banklari
ixtiyoridaa turuvchi yuqori likvidli moliyaviy
aktivlar
Mamlakatning o`z tashqi
majburiyatlarini valyuta cheklovlariga
murojaat etmasdan, kreditorlar uchun
maqbul to`lov vositalarida to`lay olish
qobiliyati
Kreditor tomonidan qarz bo`yicha to`lovlarni
kechiktirishi bilan bo`gliq operatsiyaga nima
deb ataladi?
Prolongatsiya
Kechiktirilgan qarz
Oppolongiya
Xalqaro valyuta munosabatlarida SDR
tushunchasi nimani anglatadi?
Xalqaro valyuta fondining shartli maxsus pul birligi
Har qanday xorijiy valyutaga erkin va
cheklanmagan miqdorda ayirboshlanadigan
valyuta
Valyuta kursini o`rnatish
Xalqaro valyuta munosabatlarida “erkin
konvertatsiyalanadigan valyuta” tushunchasi
nimani anglatadi?
Har qanday xorijiy valyutaga erkin va cheklanmagan
miqdorda ayirboshlanadigan valyuta
Xalqaro valyuta fondining shartli maxsus pul
birligi
Milliy valyuta kursini oshirishga
qaratilgan tadbir
Xalqaro valyuta munosabatlarida
“kotirovkalash” tushunchasi nimani anglatadi?
Valyuta kursini o`rnatish
Milliy valyuta kursini oshirishga qaratilgan
tadbir
Xalqaro valyuta fondining shartli
maxsus pul birligi
Xalqaro valyuta munosabatlarida “revalvatsiya”
tushunchasi nimani anglatadi?
Milliy valyuta kursini oshirishga qaratilgan tadbir
Valyuta kursini o`rnatish
Har qanday xorijiy valyutaga erkin va
cheklanmagan miqdorda
ayirboshlanadigan valyuta
Jahon moliya bozorlarida valyuta kurslarining
kelgusida salbiy tomonga o`zgarishidan
ko`riladigan moliyaviy zararning oldini olish
bilan shug`ullanuvchi ishtirokchilar kimlar deb
nomlanadi?
Xedjerlar
Spekulyantlar
Treyderlar
Jahon moliya bozorlarida moliyaviy
instrumentlarning kurslaridagi farq hisobiga
foyda olishni ko`zlagan ishtirokchilar kimlar
deb nomlanadi?
Spekulyantlar
Xedjerlar
Arbitrajchilar
Jahon moliya bozorlarida moliyaviy
instrumentlarning kurslari o`zgarishidan
foydalangan holda bir yoki bir necha
shartnomalar asosida foyda olishni ko`zlagan
ishtirokchilar kimlar deb nomlanadi?
Treyderlar
Arbitrajchilar
Xedjerlar
Jahon moliya bozorlarida bir vaqtning o`zida
turli bozorlarda, turli narxlar asosida moliyaviy
resursni sotib olish va sotish orqali foyda
ko`radigan jahon moliya bozorlari
ishtirokchilari kimlar deb nomlanadi?
Arbitrajchilar
Treyderlar
Spekulyantlar
Xalqaro savdo iqtisodiy tashkilotlar berilgan
qatorni belgilang
GATT(Tariflar va savdo bo'yicha bosh kelishuv), JST
(Jahon Savdo Tashkiloti), YuNKTAD, Xalqaro savdo
palatasi
XVF, Jahon Banki, YTTB
G7, G20, Yevropa Ittifoqi, ShHT