I J T I M O I Y TA R A Q Q I Y O T
S O T S I A L O G I YA S I
MUALLIF:
JONY
IJTIMOIY RIVOJLANISH
S O T S I O L O G I YA S I G A K I R I S H
1
2
3
Ijtimoiy rivojlanish sotsiologiyasining tavsifi
Ijtimoiy rivojlanish sotsiologiyasi jamiyatning o'sish va rivojlanishiga ta'sir ko'rsatadigan
jamiyaviy omillarni o'rganadi, ijtimoiy tuzumlar, normativlar va institutlariga e'tibor qaratadi.
Ijtimoiy rivojlanish sotsiologiyasining ahamiyati
Ijtimoiy farqni, madaniy murakkablikni va iqtisodiy farqlarni tahlil qilish orqali, ijtimoiy
rivojlanish sotsiologiyasi ijtimoiy siyosatni kuchaytirish, barqarorlikni oshirish va barqaror
rivojlanishni rag'batlantirishni maqsad qiladi.
Ijtimoiy rivojlanish sotsiologiyasidagi asosiy kontseptlar
Ijtimoiy kapital, ijtimoiy adolat, qudrat bering va jamiyat ishtirokini oshirish kabi kontseptlar,
ijtimoiy rivojlanish muammolarini tushunish va hal qilishda markaziy ahamiyatga ega.
IJTIMOIY RIVOJLANISH
S O T S I O L O G I YA S I D A G I N A Z A R I Y
MODELLAR
1 Modernizatsiya
nazariyasi
2 Bog'liqlik nazariyasi
3 Dunyo tizimlari
nazariyasi
Jamiyatlar g'oyalar orqali,
masalan, industrializatsiya va
shaharlashish kabi, g'arb
modellari asosida rivojlanish
bosqichlaridan o'tadi.
Yopilgan mamlakatlar
rivojlangan mamlakatlar
foydalanadigan global iqtisodiy
tizim tomonidan zarar ko'radi.
Jahon miqyosidagi iqtisodiyot va
jamiyatlar o'rtasidagi
bog'lanishni, asosiy, yarimperiferiya va periferiya
mamlakatlarni ajratib ko'radi.
TA R I X I Y K O ' R G A Z M A L A R B O ' Y I C H A
IJTIMOIY RIVOJLANISH
Qadimgi madaniyatlar
Renessans davri
Qadimgi Mesopotamiya yozilgan qonunlar va
tuzilgan jamiyatlar konsepsiyasini tanishtirdi,
ijtimoiy rivojlanishning asoslarini qo'ydi.
Avropa'da Renessans davri san'at, madaniyat va
ilmning qayta tiklanishini ko'rdi, yangi g'oyalar va
ijtimoiy rivojlanishlarga olib kelgan.
Sanoat Inqilobi
II Jahon urushi keyingi davr
18-asrda bo'lgan Sanoat Inqilobi shaharchilik va
mexanizatsiyani olib kelgan, ijtimoiy tuzilmalarni va
iqtisodiy tizimlarni o'zgartirdi.
II Jahon urushi keyingi natijalari Birlashgan Millatlar
Tashkiloti kabi xalqaro tashkilotlarning o'sishiga
olib kelgan, global islohotlar uchun xalqaro
hamkorlikni rivojlantirdi.
IJTIMOIY RIVOJLANISH
S O T S I O L O G I YA S I N I N G A S O S I Y
TUSHUNCHALARI
1 Ijtimoiy kapital
2 Modernizatsiya
nazariyasi
3 Inson rivojlanish
indeksi (HDI)
Jamoat ichidagi hamkorlik va
jamoat harakatlari uchun
tarmoqlar, aloqalar va
normativlar, masalan, jamoat
tashkilotlari va qo'shnilar
orasidagi ishonch.
Jamiyatning rivojlanish
bosqichlaridan o'tishini
sug'urtalaydigan, iqtisodiy
o'sishning ijtimoiy rivojlanishga
olib kelishini ko'rsatuvchi
perspektiva.
Mamlakatning sog'liqni, ta'limni
va daromadni o'rtacha
yutuqlarini o'lchovchi
qo'shimcha indeks, iqtisodiy
ko'rsatkichlar bilan soliqdan
ko'ra kengroq barqarorlikni
ta'minlaydi.
M E T O D L A R VA Y O N D A S H U V L A R S O T S I A L
RIVOJLANISHNI O'RGANISHDA
Sifatli Tadqiqot Metodlari
Soniy Tadqiqot Yondashuvlari
Sotsial rivojlanishda sifatli tadqiqot metodi,
intervyular, fokus guruhlar va hodisalar o'rganishni,
odamlarning davraniy va tajribalarini tushunishni
o'z ichiga oladi.
Soniy tadqiqot yondashuvlari, raqamli ma'lumotlar
statistik tahlilini o'z ichiga oladi, masalan, ko'priklik
darajalari va ta'lim saviyalarini o'lchash uchun.
Qarışık Tadqiqot Dizaynlari
Ishbilarmonlik Amaliy Tadqiqoti
Qarışık-tadqiqot dizaynlari, sifatli va soniy
yondashuvlarni birlashtirib, sotsial rivojlanish
muammolarini tushunish uchun umumiy ravishda
tushunishga erishishni ta'minlaydi.
Ishbilarmonlik amaliy tadqiqoti, tadqiqotchilar va
jamoatchilik a'zolarining hamkorlik qilishini o'z
ichiga oladi, sotsial muammolarni yechish va
barqaror rivojlanishni oshirishga yordam beradi.
G L O B A L I Z A T S I YA V A I J T I M O I Y
RIVOJLANISH
Iqtisodiy
bog'lanishish
Globalizatsiya savdo shartnomalari va ko'p millatli korporatsiyalar orqali
iqtisodiy bog'lanishni rivojlantiradi, jamoat rivojlanishiga ish o'rinlari yaratish va
yashash standartlarini oshirish orqali ta'sir qiladi.
Madaniy almashtirish
Globalizatsiya g'oyalar, an'analar va amallarni almashish orqali madaniy
almashtirishni rag'batlantiradi, jamiyatni boyitadi va turli jamoatlar o'rtasida
tushuncha va sabrni rivojlantiradi.
Texnologik
rivojlanishlar
Globalizatsiya ma'lumotlar va innovatsiyalar oqimini ta'minlash orqali texnologik
rivojlanishlarni rag'batlantiradi, ta'lim, sog'lik xizmatlari va kommunikatsiya
vositalariga kirishni yaxshilaydi.
I J T I M O I Y F A R Q VA
RIVOJLANISH
Ijtimoiy farqning ta'siri
Daromad farqiyliklari
Ijtimoiy farq ta'lim, sog'liqni saqlash va iqtisodiy
imkoniyatlarga kirishni cheklab rivojlanishni
to'xtatadi, katta guruhlarga yo'naltirilgan.
Daromad farqiyliklari, jamoat ichidagi yashash
standartlari, resurslarga kirish va ijtimoiy mobillik
uchun imkoniyatlar farq qilishiga olib keladi.
Jins farqiylik
Ijtimoiy farqlarning hal qilinishi
Jins farqiylik ijtimoiy farqlarni davom ettiradi,
ayollar uchun ta'lim, ish topish va jamiyatda qaror
qabul qilish huquqlarini cheklab qo'yadi.
Rivojlanishni ta'minlash uchun siyosat tajribalari,
resurslarni barqaror tarqatish, ijtimoiy himoya
dasturlari va barcha uchun inkluziv imkoniyatlar
orqali ijtimoiy farqlarni hal qilish kerak.
J I N S VA R I V O J L A N I S H
S O T S I O L O G I YA S I
1 Jins farqoliklari
2 Jinsni asoslash
3 Ayollar qudratlandirish
Resurslarga va imkoniyatlarga
kirishda jins farqoliklari
rivojlanishga to'sqinlik kiritishi
mumkin, ijtimoiy va iqtisodiy
natijalarni ta'sir qilishi mumkin.
Rivojlanish sotsiologiyasida
jinsni asoslash, jins farqlariga
samarali ravishda qarashlar va
dasturlarni integratsiyalashni o'z
ichiga oladi.
Ayollar qudratlandirish, ta'lim,
ish va qaror qabul qilish
jarayonlarida ishtirok orqali,
mustahkam rivojlanish va
ijtimoiy rivojlanish uchun
ahamiyatli hisoblanadi.
I J T I M O I Y H A R A K AT L A R VA I J T I M O I Y
O'ZGARISHLAR
1 Ijtimoiy Harakatlarning
Ta'riflashi
2 Ijtimoiy O'zgarishlar
uchun Usullar
3 Ijtimoiy Harakatlar
Ijtimoiy harakatlar, fuqarolar yoki
guruhlar tomonidan ijtimoiy,
siyosiy yoki madaniy
o'zgarishlar, masalan, fuqarolik
huquqlari harakati yoki feminist
harakati kabi, olib kelgan
jamoaviy harakatlardir.
Ijtimoiy harakatlar, maqsadlariga
erishish va doimiy jamiyat
o'zgarishini yaratish uchun
protestlar, asosiy tashkilotlar,
media kampaniyalari va himoya
kabi turli usullardan foydalanadi.
Ijtimoiy harakatlar tarixda
jamiyatda qanday o'zgarishlarga
olib kelganligi, shu jumladan, qul
bilan kurash, LGBTQ+ huquqlari
uchun kurash va atrof-muhitni
himoya qilish uchun urishlar
kabi.
O'zgarishlarga Ta'siri
IJTIMOIY RIVOJLANISH UCHUN
S I Y O S AT TA K L I F L A R I
1
2
3
Ijtimoiy siyosatlar bo'yicha inkluzivlik
Jamoat a'zolariga ta'lim, sog'lik, va ishga olish imkoniyatlariga teng murojaatni ta'minlovchi
siyosatlar amalga oshirish.
Jamoatni qo'llab-quvvatlash strategiyalari
Qabul qilish jarayonlarida va ijtimoiy rivojlanish loyihalarida faol jamoat ishtirokini
rag'batlantiruvchi siyosatlar yaratish.
O'zaro qo'llab-quvvatlashuv maqsadlari integratsiyasi
Ijtimoiy rivojlanish siyosatlarini Birlashgan Millatlar Tashkiloti O'zaro Qo'llab-Quvvatlashuv
Maqsadlari bilan moslashtirish, jamiyatda uzun muddatli, boshqacha rivojlanishni ta'minlash.
E ' T I B O R I N G I Z U C H U N R A H M AT !