ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫ ӘКІМДІГІ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫНЫҢ
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАБИНЕТІ
Биология пәнінен жиынтық
бағалау тапсырмаларының
жинағы
(9 - сынып)
Тараз -2019
ӘӨЖ 373
КБЖ 74.268,1
К17
Баспаға Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасы оқу-әдістемелік
кабинетінің Әдістемелік кеңесінің шешімімен ұсынылған (хаттама №2, «14» наурыз 2019
жыл).
Пікір жазғандар:
Зияева Г.К. – М.Х.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университетінің «Биология»
кафедрасының доценті, биология ғылымдарының кандидаты.
Шаймерденова Г.З. – Тараз мемлекеттік педагогикалық университетінің «Биология»
кафедрасының доцент қызметін атқарушы, PHD.
Редакция алқасы:
Ш.А.Усерова – Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасы оқу-әдістемелік
кабинетінің басшысы, төрайым; Б.Х.Тажибаев – облыстық оқу-әдістемелік кабинеті
басшысының орынбасары төрайымның орынбасары; А.М.Жапбасбаева – облыстық
оқу-әдістемелік кабинетінің әдіскері, редактор; Н.Дубанов - Жамбыл ауданы, Б.Бесбаев
атындағы мектеп-гимназиясының биология пәні мұғалімі, Тараз педагогикалық
шеберлік орталығының штаттан тыс тренері, сарапшы; Н.Жаңбыршиева – Жамбыл
ауданы, Б.Момышұлы атындағы мектеп-гимназиясының биология пәні мұғалімі,
хатшы.
Құрастырғандар:
Н.Жаңбыршиева – Жамбыл ауданы, Б.Момышұлы атындағы мектеп-гимназиясының
биология пәні мұғалімі, Б.Асанкулова – Жамбыл ауданы, Шайқорық орта мектебінің
биология пән мұғалімі С.Монтаева – Жамбыл ауданы, №1 орта мектебінің биология пән
мұғалімі, Ж.Жұмашева – Жамбыл ауданы, №1 орта мектебінің биология пән мұғалімі,
С.Икрашева - Т. Рысқұлов ауданы, .№1 мектеп - лицейінің биология пән мұғалімі,
Ж.Тілебалдиева - Т.Рысқұлов ауданы, №1 мектеп - лицейінің биология пән мұғалімі.
«БИОЛОГИЯ ПӘНІНЕН ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫНЫҢ ЖИНАҒЫ»
9 -сынып, – Тараз, 2019. – 78 б.
ISBN
Әдістемелік құрал жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне, мектеп
әкімшілігіне, білім беру бөлімінің әдіскерлеріне, критериалды бағалау бойынша мектеп,
өңірлік үйлестірушілеріне және басқа да мүдделі тұлғаларға арналған.
ӘӨЖ 373
КБЖ 74.268,1
К17
ISBN 978-601-7108-39-7
© Тараз қ., 2019
КІРІСПЕ
Әдістемелік құрал «Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім
беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына», «Оқу бағдарламасына», «Оқу
жоспарына», «Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған
критериалды бағалау бойынша нұсқаулыққа», «Қалыптастырушы бағалауға арналған
тапсырмалар жинағына», «Жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстарға»
негізделіп дайындалған.
«Жиынтық бағалау тапсырмаларының жинағы» әдістемелік құралы мұғалімге
және 9-сынып білім алушыларына «Биология» пәні бойынша жиынтық бағалауды
жоспарлау, ұйымдастыру және өткізуге көмек құралы ретінде құрастырылған.
Бөлім бойынша жиынтық бағалаудың тапсырмалары мұғалімге білім
алушылардың тоқсан бойынша жоспарланған оқу мақсаттарына жету деңгейін
анықтауға мүмкіндік береді.
Әдістемелік құралда бөлім бойынша жиынтық бағалауды өткізуге арналған
бағалау критерийлері мен дескрипторлары бар тапсырмалар ұсынылған.
Дескрипторлары мен балдары бар тапсырмалар ұсыныс түрінде берілген.
Әдістемелік құралды дайындау барысында ресми интернет-сайттағы қолжетімді
ресурстар (суреттер, фотосуреттер, мәтіндер, аудио және бейне материалдар)
қолданылды.
1 – ТОҚСАН БӨЛІМ БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
9.1А «Жасушалық биология» және 9.1В «Тірі ағзалардың көптүрлілігі, биосфера
және экожүйе»
9.4.2.1 Өсімдік және жануар
Оқу мақсаттары
жасушаларының негізгі бөліктерінің
құрылысы мен қызметін түсіндіру
9.4.2.2 Микрофотографияны қолданып,
жасушалардың сызықтық ұлғаюын есептеу
9.1.1.2 Өсімдіктер мен жануарлардың
ерекше белгілерін ағзаларды анықтауда
қолдану (анықтауыштар бойынша)
9.3.1.4 Азот пен көміртектің табиғаттағы
айналымының сызбасын құру
Бағалау критерийлері
Білім алушы:
Өсімдік және жануар жасушаларының
негізгі бөліктерінің құрылысы мен
қызметін сипаттайды
Жасушалардың сызықтық ұлғаюын
есептейді
Ағзаларды анықтауда өсімдіктер
жануарлардың ерекше белгілерін
қолданады
Азот пен көміртектің табиғаттағы
айналымының сызба түрінде көрсетеді
Ойлау дағдыларының деңгейі
Орындау уақыты
Білу және түсіну,
Қолдану,Жоғары деңгей дағдылары
20 минут
1.Тапсырма.А. Кестені толтырыңыз.
Оргоноидтар
1.Рибосома
2.ЭПТ
3.Лизосома
4.Гольджи жиынтығы
1______ 2_______3_______4________
Түсініктеме
А.Түтіктерд
н , көпіршіктерден тұратын
мембрналар.Бұдыр,тегіс түрлері бар.
Б.Мембраналы емес.Ол болмаса тіршілік
болмайды.Жасушалардың барлық
типтеріне тән.
В.Ядроға жақын
орналасады.Диктиосома шығуы мүмкін.
Г.Бір нәрсені бұзаты
,ерітетін денешік.
2.Тапсырма
Митохондрияның ұзындығын ескеріп, ауыстыру коэффициенттерін пайдаланып ,
кестені сызып бос орындарды толтыр.
сантимерт
миллиметр
микрон
микрометр
нанометр
14×10 -7
14
0,1
1
1000
1000
100000
3-тапсырма
Грейг қызғалдағының жүйелеу санаттарын ретімен орналастырыңыз
1.Патшалық__________________
2.Бөлім______________________
3.Класс______________________
4.Тұқымдас__________________
5.Туыс______________________
6.Түр_______________________
Кілт сөзі: Лалагүлділер, жоғары сатыдағылар, грейг қызғалдағы, өсімдіктер дара
жарнақтылар, қызғалдақ,
В.Көміртектің ауадағы мөлшері қанша болуы керек,шамадан асып кеткен жағдайдағы
зиянды әсерін анықта
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_____
Балл қою кестесі
Бағалау
критерийлері
Жасуша
құрылымдарына
анықтама береді
Оргоноидтар
Тапсырма
Дескриптор
балл
1
Эндоплазмалық торды анықтайды
Рибасоманы анықтайды
Лизосома анықтайды
Гольджи жиынтығы анықтайды
1
1
1
1
миллиметрін анықтайды
микронын анықтайды
микрометрін анықтайды
1
1
1
Ағзаларды анықтауда 1
өсімдіктер
жануарлардың
ерекше белгілерін
қолданады
Патшалықты ретімен жазады
Бөлімді ретімен жазады
Класс ретімен жазады
Тұқымдас ретімен жазады
Туыс ретімен жазады
Түр ретімен жазады
1
1
1
1
1
1
Көміртек мөлшерін
көрсетеді
Қоршаған ортаға
әсерін анықтайды
Барлығы
Көміртектің ауадағы мөлшері
1
қанша болуы керек.
Шамадан асып кеткен жағдайдағы
зиянды әсерін анықтайды
1
15
Ауыстыру
коэффициенттерін
пайдаланып , кестені
сызып бос
орындарды толтыр.
1
1
«Жасушалық биология және тірі ағзалардың көптүрлілігі, экология және
биосфера» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты атааналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні __________________________________________
Бағалау
критерийлері
Жасуша
құрылымдарына
анықтама береді
төмен
Оқу жетістіктерінің деңгейі
отраша
жоғары
Жасуша
құрылымдарына
анықтама беруде
қиналады
Ауыстыру
коэффициенттерін
пайдаланып ,
кестені сызып бос
орындарды
толтыруда
қиналады.
Жасуша
құрылымдарына
анықтама беруде
қателіктер жібереді
Ауыстыру
коэффициенттерін
пайдаланып , кестені
сызып бос
орындарды
толтыруда қателіктер
жібереді.
Жасуша
құрылымдарына
анықтама дұрыс
береді
Ауыстыру
коэффициенттерін
пайдаланып ,
кестені сызып бос
орындарды
дұрыс толтырды.
Ағзаларды
анықтауда
өсімдіктер
жануарлар-дың
ерекше белгілерін
қолданады
Ағзаларды
анықтауда
өсімдіктер
жануарлардың
ерекше белгілерін
анықтауға
қиналады
Ағзаларды анықтауда
өсімдіктер
жануарлардың
ерекше белгілерін
анықтауда қателіктер
жібереді
Көміртек мөлшерін
көрсетеді
Қоршаған ортаға
әсерін анықтайды
Көміртек
мөлшерін
көрсетуде
қоршаған ортаға
әсерін анықтауда
қиналады
Көміртек мөлшерін
көрсетуде ,
қоршаған ортаға
әсерін анықтауда
қателіктер жібереді
Ағзаларды
анықтауда
өсімдіктер
жануарлардың
ерекше белгілерін
анықтауда
сипаттама дұрыс
береді
Көміртек
мөлшерін дұрыс
көрсетеді
Қоршаған ортаға
әсерін дұрыс
анықтайды
Ауыстыру
коэффициенттерін
пайдаланып ,
кестені сызып бос
орындарды толтыр.
9.1С «Aдам қызметінің қоршаған ортаға әсері» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары
Бағалау критерийлері
Ойлау дағдыларының деңгейі
Орындау уақыты
Тапсырма
1-тапсырма.
Қазақстанның кескін картасы берілген.
9.3.2.1 Пайдалы қазбаларды өндіру мен
өңдеудің қоршаған ортаға әсерін түсіндіру.
9.3.2.3 Парниктік эффектінің тірі ағзаларға
әсерін түсіндіру
9.3.2.4 Озон қабатының бұзылуы себептері
мен салдарын түсіндіру
Білім алушы:
Пайдалы қазбаларды өндіру мен
өңдеудің қоршаған ортаға әсерін
сипаттайды
Тірі ағзаларға парниктік эффектінің
әсерін түсіндіреді
Озон қабатының бұзылуы себептері мен
салдарын түсіндіреді
Білу және түсіну,
Қолдану дағдылары
20 минут
А.Жамбыл облысының териториясындағы фосфор кен орынын
белгілеңіз.________________________________________________________________
В.Осы жердегі өндіріс орындарының қоршаған ортаға әсерін сипаттаңыз ,2сөйлеммен.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2-тапсырма Сәйкестендіру
1.Инсектицидтер
2.Фунгицидтер
3.Гербициттер
1______2______3______
А.Жануарлардың паразиттерін жоюға
арналған пестицидтер
Б. Арамшөпті жоюға арналған
пецтицидтер
С.Кейбір бунақденелерді жоюға арналған
пестицидтер
3-тапсырма.
Атмосфераның көмірқышқыл газымен және басқа шығындыларымен ластануына
байланысты ғаламдық экологиялық проблемалардың бірі.
А.ғаламдық экология
В.жылу
С.жауын –шашын
Д.жылыжай эффектісі
Е.Өндіріс қалдықтары.
4-тапсырма
Озон қабатының бұзылуы себептері мен салдарын түсіндіреді
№ Тапсырмалар
«Ш» «Ж»
1 Егер озон қалқаны толығымен жойылып кететін болса, құрлық беті
кез келген тірі ағза, тіпті прокариоттар үшін де тіршілік етуге
жарамсыз
2 Озон қалқанының бұзылуының негізгі бір себебі өсімдіктерді өсіру
3 Жылыжай эффектісі күшейген кезде Антрактида және Арктикадағы
мұздықтар ери бастайды.
Балл қою кестесі
Бағалау
критерийлері
Пайдалы қазбаларды
өндіру мен өңдеудің
қоршаған ортаға
әсерін сипаттайды
Тапсырма
1
2
Тірі ағзаларға
парниктік
эффектінің әсерін
түсіндіреді
Озон қабатының
бұзылуы себептері
мен салдарын
түсіндіреді
Дескриптор
А.Жамбыл облысының
териториясындағы фосфор кен
орынын белгілеңіз
В.Осы жердегі өндіріс
орындарының қоршаған ортаға
әсерін сипаттаңыз, 2сөйлеммен
1.Инсектицидтерді сипаттайды
2.Фунгицидтерді сипаттайды
3.Гербициттерді сипаттайды
Жылыжай эффектісін табады
1
1
1
1
1
1
1
3
4
Озон қабатының бұзылуы
себептері мен салдарынның 1-ші
мысалды анықтайды
Озон қабатының бұзылуы
себептері мен салдарынның 2-ші
мысалды анықтайды
Озон қабатының бұзылуы
себептері мен салдарынның 3-ші
мысалды анықтайды
Барлығы
балл
1
1
1
10
«Aдам қызметінің қоршаған ортаға әсері» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың
нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні __________________________________________
Бағалау
критерийлері
Пайдалы
қазбаларды өндіру
мен өңдеудің
қоршаған ортаға
әсерін сипаттайды
Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен
орташа
Пайдалы
Пайдалы
қазбаларды өндіру қазбаларды өндіру
мен өңдеудің
мен өңдеудің
қоршаған ортаға
қоршаған ортаға
әсерін сипаттауда
әсерін сипаттауда
қиналады
қателіктер жібереді
Тірі ағзаларға
парниктік
эффектінің әсерін
түсіндіреді
Тірі ағзаларға
парниктік
эффектінің әсерін
түсіндіруде
қиналады
Озон қабатының
бұзылуы себептері
мен салдарын
түсіндіруде
қиналады
Озон қабатының
бұзылуы себептері
мен салдарын
түсіндіреді
Тірі ағзаларға
парниктік
эффектінің әсерін
түсіндіруде
қателіктер жібереді
Озон қабатының
бұзылуы себептері
мен салдарын
түсіндіруде
қателіктер жібереді
жоғары
Пайдалы
қазбаларды өндіру
мен өңдеудің
қоршаған ортаға
әсерін дұрыс
сипаттайды
Тірі ағзаларға
парниктік
эффектінің әсерін
дұрыс түсіндіреді
Озон қабатының
бұзылуы себептері
мен салдарын
дұрыс түсіндіреді
9.1D «Қоректену» және 9.1Е «Заттардың тасымалы» бөлімі бойынша жиынтық
бағалау
Оқу мақсаттары
Бағалау критерийлері
Ойлау дағдыларының деңгейі
Орындау уақыты
1-тапсырмалар
Асқорыту мүшеріне сипаттама бер.
1.Асқазан
2.Өңеш
3.Жұтқыншақ
4.Ашішек
5.Ұлтабар
9.1.2.1 Адамның асқорыту жолдарындағы
үдерістерді сипаттау
9.1.2.2 Ас қорыту үдерісіндегі
органикалық заттар мен сәйкес
ферменттердің арасындағы байланысты
орнату
9.1.2.3 Ферменттердің белсенділігіне әр
түрлі жағдайлардың (температура, pH)
әсерін зерттеу
9.1.3.1 Активті және пассивті
тасымалдарды салыстыру
9.1.3.2 Өсімдіктердегі транспирация
үдерісінің мәнін түсіндіру
Білім алушы:
Адамның асқорыту жолдарындағы
үдерістерді түсіндіреді
Ас қорыту үдерісіндегі органикалық
заттар мен ферменттердің арасындағы
байланысты орнатады
Ферменттердің белсенділігіне әр түрлі
жағдайлардың әсерін талдайды
Активті және пассивті тапсымалдарды
салыстырады
Өсімдіктердегі транспирация үдерісін
түсіндіреді
Білу және түсіну, Қолдану,
Жоғары деңгей дағдылары
20 минут
2-тапсырмаСәйкестендір
1.Химиялық реакцияларды тездететін
бірақ осы реакция барысында
жұмсалмайтын заттар
А. Ферменттер
2.Биологиялық катализаторлар
В. Катализатор
3-тапсырма.Суретте өттің ағзадағы рөлін сипаттаңдар.2-сөйлем
1.__________________________________________________________________________
2.__________________________________________________________________________
__
4-тапсырма. Қажетті сөздерді тиісті орынға орналастыр.
Белсенді тасымал
Енжар тасымал
Кілт сөздер:Ион түтіктері,қатты бөлшектер, сұйық тамшылар,диффузия, осмос
5-тапсырма .Транспирация сыртқы және ішкі факторлардың әсерін анықтаңыз
Тапсырмалар
1.Транскрипция жапырақтың суды буландыру үдерісі.
2.Қоршаған ауа температурасы булануға әсер етпейді.
3.Буландыратын бет ауданы жапырақ ауданына тәуелді.
4.Жапырақтағы лептесік мөлшері де маңызды көрсеткіш.
Ш
Ж
Балл қою кестесі
Бағалау критерийлері
Тапсырма Дескриптор
Адамның асқорыту
жолдарындағы үдерістерді
түсіндіреді
1
Ас қорыту үдерісіндегі
органикалық заттар мен
ферменттердің арасындағы
байланысты орнатады
Ферменттердің белсенділігіне әр
түрлі жағдайлардың әсерін
талдайды
2
Активті және пассивті
тапсымалдарды салыстырады
4
Өсімдіктердегі транспирация
үдерісін түсіндіреді
5
Барлығы
3
1.Асқазанды сипаттайды
2.Өңеш сипаттайды
3.Жұтқыншақ сипаттайды
4.Ашішек сипаттайды
5.Ұлтабар сипаттайды
Ферменттерді сәйкестендіреді
Катализаторды сәйкестендіреді
Өттің ағзадағы әсеріне 1-ші мысал
жазады
Өттің ағзадағы әсеріне 1-ші мысал
жазады
Белсенді тасымалды анықтайды
Енжар тасымалды анықтайды
Транспирация сыртқы және ішкі
факторлардың әсеріннің 1-ші мысалын
анықтайды
Транспирация сыртқы және ішкі
факторлардың әсеріннің 2-ші мысалын
анықтайды
Транспирация сыртқы және ішкі
факторлардың әсеріннің 3-ші мысалын
анықтайды
Транспирация сыртқы және ішкі
факторлардың әсеріннің 4-ші мысалын
анықтайды
балл
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
15
«Қоректену» және «Заттардың тасымалы» бөлімі бойынша жиынтық
бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні __________________________________________
Адамның асқорыту
жолдарындағы
үдерістерді
түсіндіреді
Адамның асқорыту
жолдарындағы
үдерістерді
түсіндіруде
қиналады
Адамның асқорыту
жолдарындағы
үдерістерді
түсіндіруде
қателіктер жібереді
Адамның асқорыту
жолдарындағы
үдерістерді
түсіндіреді
Ас қорыту
үдерісіндегі
органикалық заттар
мен ферменттердің
арасындағы
байланысты
түсіндіруде
қиналады
Ас қорыту
үдерісіндегі
органикалық заттар
мен ферменттердің
арасындағы
байланысты
түсіндіруде
қателіктер жібереді
Ас қорыту
үдерісіндегі
органикалық заттар
мен ферменттердің
арасындағы
байланысты
түсіндіреді
Ферменттердің
белсенділігіне әр
түрлі
жағдайлардың
әсерін талдайды
Ферменттердің
белсенділігіне әр
түрлі
жағдайлардың
әсерін талдауда
қиналады
Ферменттердің
белсенділігіне әр
түрлі
жағдайлардың
әсерін талдауда
қателіктер жібереді
Ферменттердің
белсенділігіне әр
түрлі
жағдайлардың
әсерін талдайды
Активті және
пассивті
тапсымалдарды
салыстырады
Активті және
пассивті
тапсымалдарды
салыстыруда
қиналады
Активті және
пассивті
тапсымалдарды
салыстыруда
қателіктер жібереді
Активті және
пассивті
тапсымалдарды
салыстырады
Өсімдіктердегі
транспирация
үдерісін
түсіндіруде
қателіктер жібереді
Өсімдіктердегі
транспирация
үдерісін түсіндіреді
Ас қорыту
үдерісіндегі
органикалық заттар
мен ферменттердің
арасындағы
байланысты
орнатады
Өсімдіктердегі
Өсімдіктердегі
транспирация
транспирация
үдерісін түсіндіреді үдерісін
түсіндіруде
қиалады
2 – ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
9.2А «Тыныс алу» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары
9.1.4.1 анықтамаларды пайдалана отырып
тыныс алу үдерістерінің теңдеулерін жазу.
9.1.4.2 Аэробты және анаэробты тыныс алу
үрдістерімен бұлшықеттің қажуы
арасындағы байланысты сипаттау
Бағалау критерийлері
Білім алушы:
Анаэробты және аэробты тыныс алуды
салыстырады
Аэробты және анаэробты тыныс алу
үрдістерінің бұлшықеттің қажуына әсерін
сипаттайды
Ойлау дағдыларының деңгейі
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты
20 минут
1-тапсырма Анықтамаларды пайдаланып тыныс алу түрлерінің химиялық теңдеулерін
жазыңыздар
(і) Тыныс алу үдерісі оттектің қатысуынсыз жүреді_______________________________
___________________________________________________________________________
(іі)Тыныс алу үдерісі оттектің қатысуымен жүреді________________________________
___________________________________________________________________________
2. Төменде берілген сипаттарды тиісті бағанға теріп жазыңыз
Анаэробты тынысалу
Аэробты тынысалу
А. Тынысалу үдерісінде оттекті қажет етеді
В. Тынысалу үдерісінде оттекті қажет етпейді
С. 36 молекула АТФ түзіледі
Д. 2 молекула АТФ түзіледі
Е. Органикалық заттардың оттексіз ыдырауы жүреді
G. Соңғы өнімі сірке қышқылы және пирожүзім қышқылы
3. Аэробты жаттығулардың анаэробты жаттығуларға қарағанда қарқындылығы төмен
екендігін мысалдар келтіре дәлелдеңіз.
___________________________________________________________________________
4. Бұлшықеттің қажуына анаэробты және аэробты тыныс алудың әсерін сипаттаңыз
Балл қою кестесі
Бағалау
критерийлері
Анаэробты және
аэробты тыныс
алуды салыстырады
Тапсырма
№
1
2
Аэробты және
анаэробты тыныс
алу үрдістерінің
бұлшықеттің
қажуына әсерін
сипаттайды
Барлығы
3
4
Дескриптор
Білім алушы
анаэробты теңдеулерді жазады
Балл
аэробты теңдеулерді жазады
1
анаэробты тыныс алудың түрлерін
жасушада жүретін орны бойынша
салыстырады
аэробты тыныс алудың түрлерін
жасушада жүретін орны бойынша
салыстырады
түзілетін соңғы өнімдерін
салыстырады;
АТФ санын салыстырады;
Тынысалу үдерісінде оттектің
қажеттілігін анықтайды
аэробты мен анаэробты жаттығуларға
арасындағы қарқындылықты
түсіндіреді.
аэробты және анаэробты тыныс алу
үрдістерімен бұлшық еттің қажуы
арасындағы байланысты анықтайды.
1
1
1
1
2
1
1
1
10
«Тыныс алу» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты атааналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні __________________________________________
Анаэробтыжәнеаэробтытыны
салудысалыстырады
Анаэробтыжәнеаэробт
ытынысалудысалысты
рудақиналады
Анаэробты және
аэробты тыныс
алуды салыстыруда
қателіктер жібереді
Анаэро
бты
және
аэробт
ы
тыныс
алуды
салыст
ырады
Аэробты және анаэробты
тыныс алу үрдістерінің
бұлшықеттің қажуына әсерін
сипаттайды
Аэробты және
анаэробты тыныс алу
үрдістерімен
бұлшықеттің қажуы
арасындағы
байланысты көрсетуде
қиналады
Аэробты және
анаэробты тыныс
алу үрдістерімен
бұлшықеттің қажуы
арасындағы
байланысты
көрсетуде
қателіктер жібереді
Аэробт
ы және
анаэроб
ты
тыныс
алу
үрдісте
рімен
бұлшық
еттің
қажуы
арасын
дағы
байлан
ысты
көрсете
ді
9.2В «Бөліп шығару» бөлімі бойыншажиынтық бағалау
9.1.5.1 Нефронның құрылысы мен
қызметін сипаттау;
9.1.5.2 Фильтрация және несептің түзілу
үрдістерін сипаттау
9.1.5.4 Зәр шығару жүйесі мүшелері мен
бүйрек ауыруларының алдын алу
жолдарын түсіндіру
9.1.5.5 Әртүрлі ағзалардың мекен ету
ортасы мен зат алмасудың соңғы өнімдері
арасындағы байланысты орнату
Білім алушы:
Нефронның құрылысы мен қызметін
сипаттайды
Фильтрация және несептің түзілуін
түсіндіреді
Зәр шығару жүйесі мүшелері мен бүйрек
ауруларының алдын алу жолдарын
түсіндіреді
Әртүрлі ағзалардың мекен ету ортасы
мен зат алмасудың соңғы өнімдері
арасындағы байланысты орнатады
Оқу мақсаттары
Бағалаукритерийлері
Білу, түсіну,
жоғарыдеңгейдағдылары
20 минут
Ойлаудағдыларыныңдеңгейі
Орындаууақыты
Тапсырма
1. Адам және басқада омыртқалылардыңқұрылымдықәрі қызметтік бірлігі.
А.бүйрек өзекшесі
В.нефрон
С.бауыр
Д.қан
2.Сәйкестендіру.
1.Ультрасүзу
2.Абсорбция
А.1.5л
В.150-170л
1--------------------- 2---------------------3.Зәр шығару жүйесі мүшелері мен бүйрек ауруларын сәйкестендіріңіз.
1.Өрлеме инфекция
А.Бүйректің қабынуы
2.Цистит
3.Несептас
В.Зәр шығару өзегін зақымдауы
С.Қуықтың қабынуы.
4.Пиелонефрит
Д.Ерімейтін тұздардың қалыптасуы
1_____2_____3______4_______
3.Тапсырма.Заттардың ыдырауының соңғы өнімдерінің формуласын жазыңыз.
Ағзалар атауы
Қосмекенділер
Сүтқоректілер
Жорғалаушылар
Өрмекшілер
Соңғы өнімдер
Формуласын жаз
Балл қою кестесі
Бағалау критерийлері
Тапсырма
№
1
Нефронның құрылысы мен
қызметін сипаттайды
Фильтрация және несептің
түзілуін түсіндіреді
Зәршығару жүйесі мүшелері
мен бүйрек ауруларының
алдын алу жолдарын
түсіндіреді
Әртүрлі ағзалардың мекен
ету ортасы мен зат
алмасудың соңғы өнімдері
арасындағы байланысты
орнатады
Барлығы
2
3
4
Дескриптор
Білім алушы
Балл
Адам және басқада омыртқалылардың
құрылымдық әрі қызметтік бірлігін
табады.
1.Ультрасүзуді сәйкестендіреді
1
2.Абсорбция сәйкестендіреді
1
Цистит ауруын сәйкестендіреді
Несептас ауруын сәйкестендіреді
1
1
Пиелонефритсәйкестендіреді
1
Өрлеме жұқпа ауруын сәйкестендіреді
1
Аммиак формуласын табады
Зәр қышқылы формуласын табады
Несепнәр формуласын табады
Гуанин формуласын табады.
1
1
1
1
1
11
«Бөліпшығару» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарғ аақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні __________________________________________
Нефронның
құрылысы мен
қызметін
сипаттайды
Нефронның
құрылысы мен
қызметін
сипаттауда
қиналады
Нефронның
құрылысы мен
қызметін
сипаттауда
қателіктер жібереді
Нефронның
құрылысы мен
қызметін дұрыс
сипаттайды
Фильтрация және
несептің түзілуін
түсіндіреді
Фильтрация және
несептің түзілуін
түсіндіруде
қиналады
Фильтрация және
несептің түзілуін
түсіндіруде
қателіктер жібереді
Фильтрация және
несептің түзілуін
түсіндіреді
Әртүрлі
ағзалардың мекен
ету ортасы мен зат
алмасудың соңғы
өнімдері
арасындағы
байланысты
орнатады
Әртүрлі ағзалардың
мекен ету ортасы
мен зат алмасудың
соңғы өнімдері
арасындағы
байланысты
орнатуда қиналады
Әртүрлі ағзалардың
мекен ету ортасы
мен зат алмасудың
соңғы өнімдері
арасындағы
байланысты
орнатуда
қателіктер жібереді
Әртүрлі ағзалардың
мекен ету ортасы
мен зат алмасудың
соңғы өнімдері
арасындағы
байланысты
орнатады
9.2 C «Координация және регуляция»
бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары
9.1.7.1 Жүйке ұлпасының құрылысы мен
атқаратын қызметі арасындағы
байланысты қалыптастыру
9.1.7.3 Жүйке импульсінің туындауы мен
өтуін сипаттау
9.1.7.5 Ағзаның ішкі ортасының
тұрақтылығын сақтау- гомеостаз
механизмін түсіндіру
9.1.7.6 Өсімдіктердің өсуі мен дамуына
әсер ететін заттардың әрекетін талдау
Бағалау критерийлері
Білім алушы:
Жүйке ұлпасының құрылысы мен
атқаратын қызметі арасында байланыс
орнатады
Жүйке импульсінің туындауы мен өтуін
түсіндіреді
Ағзаның ішкі ортасының тұрақтылығын
сақтау- гомеостаз механизмін түсіндіреді
Өсімдіктердің өсуі мен дамуына әсер
ететін заттардың әрекетін талдайды
Ойлау дағдыларының деңгейі
Білу және түсіну, Қолдану,
Жоғары деңгей дағдылары
20мин
Орындау уақыты
1-тапсырма
А) Сызбада жүйке ұлпасының құрылымдық және функционалдық бірлігі - нейрон
берілген
(а) Сызбада В әрпімен таңбаланған құрылымды атаңыз.
_________________________________________________________________________
(b) Сызбадағы Г әрпімен таңбаланған құрылымның атқаратын қызметін сипаттаңыз.
_________________________________________________________________________
2-тапсырма: Миелинденген және миелинденбеген аксонның қабықшаларын сипаттаңыз
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3-тапсырма: Дұрыс жауаптарды сәйкестендіріңіз.
1. Адам ағзасында гомеостазды сақтау
механизмі
А)Динамикалық тепе-теңдік
2. Көрсеткіштердің шамалы өзгергіштері
В) нейрогуморальды
3.Ішкі ортаның тұрақтылығы
Г) қан, лимфа, ұлпа сұйықтығы
4.Ағзаның ішкі ортасын құрайды
Д) гомеостаз
1________ 2__________ 3___________ 4__________
4-тапсырма: Фитогормондардың кем дегенде 3 түрін анықтаңыз
1.____________________________________________________________________________
_______
2.____________________________________________________________________________
_______
3.____________________________________________________________________________
_______
Балл қою кестесі
Бағалау
критерийлері
Тапсырма
№
Дескриптор
Білім алушы
Балл
Жүйке ұлпасының
құрылысы мен
атқаратын қызметі
арасында байланыс
орнатады
1
Сызбада В әрпімен таңбаланған
құрылымды атайды
1
1
Жүйке импульсінің
туындауы мен өтуін
түсіндіреді
2
Сызбадағы Г әрпімен таңбаланған
құрылымның атқаратын қызметін
сипаттайды.
Миелинденген аксонның
қабықшаларын сипаттайды
Миелинденбеген аксонның
қабықшаларын сипаттайды
Адам ағзасында гомеостазды сақтау
механизмін анықтайды
1
Көрсеткіштердің шамалы
өзгергіштерін анықтайды
Ішкі ортаның тұрақтылығын
анықтайды
Ағзаның ішкі ортасын құраушыларды
анықтайды
Фитогормондардың 1-ші түрін
анықтайды
Фитогормондардың 2-ші түрін
анықтайды
1
Фитогормондардың 3-ші түрін
анықтайды
1
Ағзаның ішкі
ортасының
тұрақтылығын
сақтау- гомеостаз
механизмін
түсіндіреді
Өсімдіктердің өсуі
мен дамуына әсер
ететін заттардың
әрекетін талдайды
Барлығы
3
4
1
1
1
1
1
1
11
«Координация және регуляция» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне
қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні __________________________________________
Бағалау
критерийі
Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен
Орташа
Жүйкеұлпасының
құрылысыменатқ
аратынқызметіара
сындабайланысор
натады
Жүйкеұлпасыныңқұры
Нейронныңқұрылымдықэлемен
лысыменатқаратынқыз
тінатауда/атқаратынқызметінкө
метіарасындабайланыс
рсетуде/
орнатудақиналады атқаратынқызметіменқұрылыс
ыарасындағыбайланыстысипат
таудақателіктержібереді
Жүйкеұлпасыныңқұры
лысыменатқаратынқыз
метіарасындабайланыс
орнатады
Жүйкеимпульсіні
ңтуындауыменөт
уінтүсіндіреді
Жүйкеимпульсініңтуын
дауыменөтуінтүсіндіру
деқиналады
Деполяризация/реполяриз
ация/ гиперполяризация/
тыныштықпотенциалыкез
еңдерінанықтаудақателікт
ержібереді
Жүйкеимпульсініңтуын
дауыменөтуіндұрыстүсі
ндіреді
Ағзаныңішкіорта
сыныңтұрақтылы
ғынсақтаугомеостазмеханиз
мінтүсіндіреді
Ағзаныңішкіортасының
тұрақтылығынсақтаугомеостазмеханизмінтү
сіндірудеқиналады
Ағзаныңішкіортатұрақтыл
ығынсақтаудақандағыглю
козаныңдеңгейініңреттелу
механизмінтүсіндірудеқат
еліктержібереді
Ағзаныңішкіортасының
тұрақтылығынсақтаугомеостазмеханизмінтү
сіндіреді
Өсімдіктердіңөсуі
мендамуынаәсере
тетінзаттардыңәр
екетінталдайды
Өсімдіктердіңөсуіменд
амуынаәсерететінзаттар
дыңәрекетінталдаудақи
налады
Өсімдіктердіңөсуімендаму Өсімдіктердіңөсуіменд
ынаәсерететінзаттыанықта амуынаәсерететінзаттар
уда/
дыңәрекетінталдайды
Ч.Дарвинніңтәжірибесінси
паттаудақателіктержібере
ді
Жоғары
3 – ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
9.3А «Қозғалыс» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Орындау уақыты
20 минут
1-тапсырма
Дене жаттығуы кезінде бұлшықеттер аэробты тыныс алу үшін жетіспей қалады. Бұл
жағдайда бұлшық еттерге қажетті энергия қалай бөлетіндігін түсіндіріңіз.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
2- тапсырма
Салмақтың бұлшықеттің қажуына әсері
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
3-тапсрыма
Графикте қол бұлшықетінің жас өскен сайын төзімділік өзгерісі берілген.
(a) Графиктегі көрсеткіштердің өзгерісін түсіндіріп, қорытынды жасаңыз.
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
Бағалау критериилері
Бағалау критерийлері
Тапсырма
№
Қол бұлшық еттерінің максималды
жұмыс
күшін
және
күшке
төзімділігін
түсіндіреді
Салмақтың бұлшықеттің қажуына
әсерін түсіндіру
1
график
бойынша
өзгерісін түсіндіреді;
Барлығы
2
төзімділік
3
Дескриптор
Білім алушы
бұлшықеттерді
энергиямен
қамтамасыз ету үдерісін
түсіндіреді;
Салмақтың
бұлшықеттің
қажуына әсерін түсіндіреді
график бойынша төзімділік
өзгерісін түсіндіреді;
Балл
3
3
3
9
«Қозғалыс» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты атааналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні _____________________________________________________
Бағалау
критерийі
Қол
бұлшық
еттерінің
максималды
жұмыс күшін және
күшке төзімділігін
түсіндіреді
Салмақтың
бұлшықеттің
қажуына
әсерін
түсіндіру
график бойынша
төзімділік
өзгерісін
түсіндіреді;
Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен
Орта
Жоғары
Қол
бұлшық Қол
бұлшық Қол
бұлшық
еттерінің
еттерінің
еттерінің
максималды
максималды
максималды
жұмыс күшін және
жұмыс күшін және
жұмыс күшін және
күшке төзімділігін
күшке төзімділігін
күшке төзімділігін
Түсіндіруде
Түсіндіруде
түсіндіреді
қиналады
қателіктер
жібереді
Салмақтың
Салмақтың
Салмақтың
бұлшықеттің
бұлшықеттің
бұлшықеттің
қажуына
әсерін қажуына
әсерін қажуына
әсерін
түсіндіруде
түсіндіруде
түсіндіру
қиналады
қателіктер
жібереді
график бойынша график бойынша график бойынша
төзімділік
төзімділік
төзімділік
өзгерісін
өзгерісін
өзгерісін
түсіндіруде
түсіндірде
түсіндіреді;
қиналады
қателіктер
жібереді
9.3В «Молекулалық биология»және 9.3С «Жасушалық цикл» бөлімдері бойынша
жиынтық бағалау
Ойлау дағдыларының деңгейіБілу/түсінуҚолдану
Тапсырма
1. ДНҚ молекуласының сызбасы берілген.
(а) Нуклеотидтің X, Y және Z белгіленген бөліктерін атаңыз.
Х ________________________
Y________________________
Z________________________
2.ДНҚ молекуласының құрылымдық қағидаларын түсіндіріңіз.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
3. Митоздың фазаларын сипаттамаларымен сәйкестендіріңіз
Митоз фазалары
Сипаттамалары
1
2
3
Профаза
Метафаза
Анафаза
А
Б
С
Жас жасушаның қалыптасуы
Центромераның үзілуі
Жасушаның экватор жазықтығына орналасуы
4
Телофаза
Д
Ядрошық пен ядроның бұзылуы
4. (а) Мейоздың І бөліну кезеңі
А) конъюгация
В) кроссинговер
С) редукциялық
Д) эквационды
(б) Екінші бөліну кезінде хромосома саны өзгермейді. Бұл
А) конъюгация
В) кроссинговер
С) редукциялық
Д) эквационды
5.Мейоз бен митоз фазалар салыстырыңыз
Фазалар
Профаза
Метафаза
Анафаза
Телефаза
Мейоз
Митоз
Балл қою кестесі
Бағалау критерийі
Тапсырма Дескриптор
Балл
№
Білім алушы
Дезоксирибонуклеин
1
сызбадан нуклеотидтің X бөлігін атайды;
1
қышқылының молекуласының
сызбадан нуклеотидтің Y бөлігін атайды;
1
қос шиыршықты құрылымын
сызбадан нуклеотидтің Z бөлігін атайды;
1
сипаттайды
Дезоксирибонуклеин
2
ДНҚ молекуласының құрылымдық
2
қышқылының қағидалары
қағидаларын түсіндіреді
көрсетеді құрылымдық
негізінде
митоз кезеңдерінің атайды, сипаттайды
4
Митоздың кезеңдерін
3
түсіндіреді
Мейоздың кезеңдерін
сипаттайды
Mейоз бен митозды
салыстырады
4
5
Мейоз кезеңін сипаттайды
мейоз бен митозды профаза
кезеңін салыстырады;
мейоз бен митозды метафаза кезеңін
салыстырады;
мейоз бен митозды анафаза кезеңін
салыстырады;
мейоз бен митозды телофаза кезеңін
салыстырады;
Барлығы
«Жасушалықцикл» және «Молекулалық биология» бөлімдері бойынша жиынтық
бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
2
1
1
1
1
15
Білім алушы аты-жөні_______________________________________________________
Бағалау
критерийі
Дезоксирибонуклеин
қышқылының
молекуласының қос
шиыршықты
құрылымын
сипаттайды
Дезоксирибонуклеин
қышқылының
құрылымдық
қағидалары негізінде
көрсетеді
Митоздың
кезеңдерін
түсіндіреді
Мейоздың
кезеңдерін
сипаттайды
Mейоз бен митозды
салыстырады
Оқу жетістіктерінің деңгейі
Орташа
Жоғары
Дезоксирибонуклеин
Дезоксирибонуклеин
қышқылының
қышқылының
молекуласының қос молекуласының қос
шиыршықты
шиыршықты
құрылымын
құрылымын
сипаттауда
қате
сипаттайды
ліктер жібереді
Дезоксирибонуклеин Дезоксирибонуклеин
Дезоксирибонуклеин
қышқылының
қышқылының
қышқылының
құрылымдық
құрылымдық
құрылымдық
қағидалары негізінде қағидалары негізінде қағидалары негізінде
көрсетуде қиналады
көрсетуде қателіктер
көрсетеді
жібереді
Митоздың
Митоздың
Митоздың
кезеңдерін
кезеңдерін
кезеңдерін
түсіндіруде
түсіндіруде
Түсіндіреді
қиналады
қателіктер жібереді
Мейоздың
Мейоздың
Мейоздың
кезеңдерін
кезеңдерін
кезеңдерін
сипаттауда қиналады сипаттауда
сипаттайды
қателіктер жібереді
Mейоз бен митозды
Mейоз бен митозды
Mейоз бен митозды
салыстыруда
салыстыруда
салыстырады
қиналады
қателіктер жібереді
Төмен
Дезоксирибонуклеин
қышқылының
молекуласының қос
шиыршықты
құрылымын
сипаттауда қиналады
9.3D «Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары» және
9.3E «Микробиология және биотехнология» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау
Ойлау дағдыларының деңгейі Білу/түсіну, Қолдану
Тапсырма
1. Төменде гомозиготалы
берілген.
қызыл және ақ құлпынайды будандастыру сызбасы
Алынған бірінші ұрпақтың бәрі қызғылт және генотипі Аа.
Бірінші ұрпақты өзара будандастырған сызбасын құрыңыз
2. Марат пен Жанардың отбасында 4 бала бар, олардың қан топтары төмендегі
сызбада көрсетілген.
Марат
Мұрат
А тобы
Қанат
АВ тобы
Жанар
Айман
О тобы
Марат пен Жанар генотиптерін анықтаңыз.
Айжан
В тобы
3.
(а)
Жынысты анықтау кезінде хромосомалардың рөлін түсіндіретін сызба берілген
(і) Берілген шежірені пайдаланып, осы отбасында қанша қыз баланың осы белгі
бойынша науқас екенін анықтаңыз.
____________________________________________________________________
(іі) Осы баланың генотипін жазыңыз.____________________________________
4. Биотехнологияда инсулинді рекомбинантты ДНҚ алу әдісі арқылы өндіреді.
Төменде осы әдістің сызбасы берілген.
Адам жасушасы
инсулин
Бактерия жасушасы
Үрдісті сипаттаңыз.
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
5. Биотехнологияның ауыл шаруашылығында өндірілетін өніміне мысалдар (кемінде
екеу) келтіріңіз.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
(a) Биотехнологияда өндірілетін өнімнің 1 артықшылығын және 1 кемшілігін атаңыз.
Артықшылығы:__________________________________________________
Кемшілігі: ______________________________________________________
Балл қою кестесі
Бағалау критерийлері
Моногибридті
будандастырудың
цитологиялық негіздерін
дәлелдейді және
есептейді
Адамның қан тобының
тұқымқуалауын және қан
топтарын анықтау
механизмін түсіндіреді
Жынысты анықтау
кезінде хромосомалардың
рөлін түсіндіретін сызба
сызады
Тапсырма Дескриптор
№
Білім алушы
1
Бірінші ұрпақты өзара
будандастырған сызбасын құрады
2
3
ұрпақтың қан тобы бойынша атааналарының
генотиптерін
анықтайды;
Балл
3
1
отбасында науқас қызды анықтайды;
1
оның генотипін анықтайды;
1
Инсулин өндіру
мысалында
биотехнологиялық
үдерістің жалпы
сызбасын түсіндіреді
Биотехнологияда
өндірілетін өнімдерге
мысал келтіреді
үрдісті сипаттайды;
4
5
3
биотехнологияның ауыл
шаруашылығында өндірілетін
өніміне мысал келтіреді;
биотехнологияда өндірілетін өнімнің
артықшылығын атайды;
биотехнологияда өндірілетін өнімнің
кемшілігін атайды.
Барлығы
1
1
1
12
«Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары» бөлімі бойынша жиынтық
бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні __________________________________________
Бағалау критерийі
Моногибридті
будандастырудың
цитологиялық
негіздерін
дәлелдейді және
есептейді
Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен
Орташа
Жоғары
Моногибридті
Моногибридті
Моногибридті
будандастырудың
будандастырудың
будандастырудың
цитологиялық
цитологиялық
цитологиялық
негіздерін
негіздерін
негіздерін
дәлелдеуде және
дәлелдеуде және
дәлелдейді және
есептеуде
есептеуде
есептейді
қиналады
қателіктер жібереді
Адамның
қан
тобының
тұқымқуалауын
және қан топтарын
анықтау
механизмін
түсіндіреді
Адамның қан
тобының
тұқымқуалауын және
қан топтарын
анықтау механизмін
түсіндіруде
қиналады
Адамның қан
тобының
тұқымқуалауын және
қан топтарын
анықтау механизмін
түсіндіруде
қателіктер жібереді
Адамның
қан
тобының
тұқымқуалауын
және қан топтарын
анықтау
механизмін
түсіндіреді
Жынысты анықтау
кезінде
хромосомалардың
рөлін түсіндіретін
сызба сызады
Жынысты анықтау
кезінде
хромосомалардың
рөлін түсіндіретін
сызба сызуда
қиналады
Жынысты анықтау
кезінде
хромосомалардың
рөлін түсіндіретін
сызба сызуда
қателіктер жібереді
Жынысты анықтау
кезінде
хромосомалардың
рөлін түсіндіретін
сызба сызады
Инсулин өндіру
мысалында
биотехнологиялық
үдерістің жалпы
сызбасын
түсіндіреді
Инсулин
өндіру
мысалында
биотехнологиялық
үдерістің жалпы
сызбасын
түсіндіруде
қиналады
Инсулин өндіру
мысалында
биотехнологиялық
үдерістің жалпы
сызбасын
түсіндіреді
Биотехнологияда
өндірілетін
өнімдерге
мысал
келтіреді
Биотехнологияда
өндірілетін
өнімдерге мысал
келтіруде
қиналады
Инсулин өндіру
мысалында
биотехнологиялық
үдерістің жалпы
сызбасын
түсіндіруде
қателіктер
жібереді
Биотехнологияда
өндірілетін
өнімдерге
мысал
келтіруде
қателіктер жібереді
Биотехнологияда
өндірілетін
өнімдерге
мысал
келтіреді
4 ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
9.4 А «Көбею» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 9.2.1.1 Адамның жыныс жүйесінің құрылысын сипаттау
9.2.1.4 Менструальдық цикл мен эстроген және прогестеронның
маңызын сипаттау
Бағалау критерийлері
 Адамның жыныс жүйесінің құрылысын түсіндіреді
 Менструальдық
цикл мен экстроген
және прогестеронның маңызын
түсіндіреді
Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану,Жоғары деңгей
дағдылары
Орындау уақыты
20 минут
Тапсырма
1. Сызбада ер адамның жыныс мүшесі берілген. 3. 5 және 10санымен көрсетілген
құрылымдарды атаңыз.
3. _________________________________________________________________________
5. _________________________________________________________________________
10. ___________________________________ ______________________________________
2.Төмендегісуреттежынысжасушасыберілген.
(а)Суреттегі қай жынысжасушасы
_________________________________________________________________________
(b)
Жасушаның
С
бөлігіндегі
ерекшелікті
атқаратын
қызметімен
байланыстырыңыз.
_____________________________________________________________________________
3.Аналық жүйе мен аталық жүйені салыстырып кестені толтырыңдар
Жыныс жүйесі
Құрылыс ерекшеліктері
Аналық жүйесі
Аталық жүйе
4. Қисықта менструалдық айналым кезіндегі өзгеріс берілген.
(а) Менструальдық цикл кезінде гормон мөлшерінің циклдің екінші жартысында
артқаны
байқалады.
Бұл
өзгерістің
маңызын
түсіндіріңіз.
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
(б) Эстроген мен прогестеронның маңызын түсіндіріңіз
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
Балл қою кестесі
Бағалау
Тапсырма Дескриптор
критерийлері
№
Білім алушы
Адамның
жыныс
1
3 құрылымын анықтайды;
жүйесінің
5 құрылымын анықтайды;
құрылысын
10 құрылымын анықтайды;
түсіндіреді
2
Жыныс жасушасын анықтайды
құрылымның С бөлігіндегі ерекшелікті
атқаратын қызметімен байланыстырады;
3
Аналық жүйенің құрылыс
ерекшеліктерін анықтайды
Аталық жүйенің құрылыс
ерекшеліктерін анықтайды
Менструальдық цикл
4
гормон мөлшерінің циклдің екеінші
мен экстроген және
жартысындағы өзгерісін түсіндіреді.
прогестеронның
Эстроген мен прогестеронның маңызын
маңызын түсіндіреді
түсіндіреді
Барлығы
Балл
1
1
1
1
1
1
1
2
2
11
«Көбею» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты атааналарғаақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні __________________________________________
Бағалау
критерийлері
Адамның жыныс
жүйесінің
құрылысын
түсіндіреді
Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен
Орташа
Жоғары
Адамның жыныс
Адамның жыныс
Адамның жыныс
жүйесінің құрылысын
жүйесінің
жүйесінің
түсіндіруде қиналады
құрылысын
құрылысын
түсіндіруде
түсіндіреді
қателіктер жібереді
Менструальдық
цикл
мен
эстроген және
прогестеронның
маңызын
түсіндіреді
Менструальдық цикл
мен эстроген және
прогестеронның
маңызын
түсіндіруде қиналады
Менструальдық
цикл мен эстроген
және
прогестеронның
маңызын
түсіндіруде
қателіктер жібереді
Менструальдық
цикл мен эстроген
және
прогестеронның
маңызын
түсіндіреді
9.4 В «Өсу мен даму» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 9.2.3.2 Ұрықтың дамуындағы плацентаның маңызын түсіндіру
9.2.3.2 Эмбрион мен ұрықтың дамуын салыстыру
9.2.3.3. Адам ұрығының дамуына шылым шегу, алкогольмен басқа
есірткілер әсерінің салдарын түсіндіру
Бағалау критерийлері
Білім алушы:
• Ұрықтың
дамуындағы плацентаның маңызын түсіндіреді
• Эмбрион мен ұрықтың дамуын салыстырады
Ойлау дағдыларының деңгейіҚолдану
Орындау уақыты
20 минут
Тапсырма
1.
Диаграмма жүкті әйелдің жатыр қабырғасындағы және ұрықжолдастағы қан
тамырларының орналасуы, ана мен ұрықтың қан айналу жүйесі бір-бірімен
араласпайтыны көрсетілген.
Ұрықтың дамуындағы плацентаның маңызын түсіндіріңіз.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
2.
Ұрықжолдастың құрылысымен атқаратын қызметінің маңызын
сипаттаңыз.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
3.
Сызбада эмбрион мен ұрықтың даму кезеңдері берілген.
Эмбрион мен ұрықтың дамуындағы айырмашылықтарды сипаттаңыз.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
4.
Ұрықтың дамуына шылымның кері әсерін түсіндіріңіз
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
Балл қою кестесі
Бағалау критерийлері
Ұрықтың
плацентаның
түсіндіреді
дамуындағы
маңызын
Эмбрион мен ұрықтың дамуын
салыстырады
Адам ұрығының дамуына
шылым шегу, алкогольмен басқа
есірткілер әсерінің салдарын
түсіндіру
Барлығы
Тапсырма Дескриптор
№
Білім алушы
1
Ұрықтың дамуындағы
плацентаның маңызын
түсіндіреді
2
Ұрықжолдастың құрылысымен
қызметін түсіндіреді
3
4
Эмбрион мен ұрықтың
дамуындағы екі
айырмашылықты сипаттайды.
Ұрықтың дамуына шылымның
кері әсерін түсіндіреді
Балл
3
3
3
3
12
«Өсумендаму» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты атааналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні ____________________________________________
Бағалау
критерийлері
Ұрықтың
дамуындағы
плацентаның
маңызын
түсіндіреді
Төмен
Ұрықтың
дамуындағы
плацентаның
маңызын
түсіндіруде
қиналады
Оқу жетістіктерінің деңгейі
Орташа
Жоғары
Ұрықтың
Ұрықтың
дамуындағы
дамуындағы
плацентаның
плацентаның
маңызын
маңызын
түсіндіруде
түсіндіреді
қателіктер жібереді
Эмбрион мен
ұрықтың дамуын
салыстырады
Эмбрион мен
ұрықтың дамуын
салыстыруда
қиналады
Эмбрион мен
ұрықтың дамуын
салыстыруда
қателіктер жібереді
Эмбрион мен
ұрықтың дамуын
салыстырады
Адам ұрығының
дамуына шылым
шегу, алкогольмен
басқа есірткілер
әсерінің салдарын
түсіндіру
Ұрықтың дамуына
шылымның кері
әсерін түсіндіруде
қиналады
Ұрықтың дамуына
шылымның кері
әсерін түсіндіруде
қателіктер жібереді
Ұрықтың дамуына
шылымның кері
әсерін түсіндіреді
9.4 С «Эволюциялық даму» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары 9.2.5.1 К. Линней мен Ж.Б. Ламарк еңбектерінің негізгі қағидаларын
оқып зерттеу
9.2.5.3 Эволюцияның қозғаушы күштерін сипаттау
9.2.5.5 Түрдің құрылымы мен критерийлерін сипаттау;
9.2.5.6 Түр түзілу үдерісін түсіндіру
Бағалау
Білім алушы:
•
К. Линней мен Ж.Б. Ламарк, Ч Дарвин еңбектерінің
критерийлері
негізгі қағидаларын атайды
•
Эволюцияның қозғаушы күштерін түсіндіреді
•
Түрдің құрылымы мен критерийлерін сипаттайды
•
Түр түзілу үдерісін түсіндіреді
Ойлау дағдыларының деңгейі Білу/түсіну Қолдану,
Тапсырма
1. Төмендегі кестеде биология ғылымының дамуына үлес қосқан ғалымдардың еңбектері
берілген. Сипаттамаларды ғалымдармен сәйкестендіріңіз
Ғалымдар
А. Ч.Дарвин
Б. Ж.Б.Ломарк
С. К.Линней
А _________________
Сипаттамалар
1. Эволюцияның
қозғаушы
күштерін анықтады
2. Жүйелеуде бинарлы номенклатураны ұсынды
3. Градация туралы ілім ұсынды
4. Табиғи сұрыпталуды эволюцияның қозғаушы күші деп тапты
5. Өсімдіктер мен жануарларды жүйеледі
6. Тіршілік атаулының бәрін тәңір жасады дегенге сенді
7. Жаттығу барысында игерілген белгілер тұқым қуалайды деп есептеді
8. Ең алғашқы эволюциялық тұжырымдама жасады
Б____________________ С___________________
2. Эволюцияның бір қозғаушы күші тіршілік үшін күрес. Тіршілік үшін күресті
сипаттамаларымен сәйкестендіріңіз
1
2
3
Тіршілік үшін күрес
Түрішілік күрес
Түраралық күрес
Абиотикалық күрес
А
В
С
Сипаттамалары
Алуан түрлі даралар арасында жүреді
Ағзалардың қоршаған ортамен қарым-қатынасы
Көптеген даралар тіршілігін жояды
3. Түр критерийлерімен құрылымы туралы тұжырымның шындық жалғанын анықтаңыз
Тұжырым
Ш
Сырттай айқын айырмашылықтары жоқ өсімдіктер мен жануарлар
жеке түрлері –морфологиялық критерий
Сыртқы және ішкі құрылысындағы ұқсастықтың болмауы морфологиялық критерий
Биохимиялық талдауларды қолдану- физиологиялық критерий
Фиологиялық параметрилері бойынша ұқсас түрлердің анықталмауыфизиологиялық критерий
Хромосома өлшемі, саны және еркін шағылыспауы- генетикалық
критерий
Ағзалардың табиғи жағдай кешенін қарастыруы-экологиялық
критерий
Ж
4. Жаңа түрдің түзілу үрдісін түсіндіріңіз.
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
Балл қою кестесі
Бағалау критерийлері
К. Линней мен Ж.Б.
Ламарк, Ч Дарвин
еңбектерінің негізгі
қағидаларын атайды
Эволюцияның қозғаушы
күштерін түсіндіреді
Түрдің құрылымы мен
критерийлерін сипаттайды
Түр
түзілу
түсіндіреді
Барлығы
үдерісін
Тапсырма
Дескриптор
№
Білім алушы
1
К. Линнейдің еңбектерін атайды;
Ж.Б. Ламарктың еңбектерін атайды;
Ч.Дарвиннің. еңбектерін атайды;
2
3
4
Тіршілік үшін күрестің маңызын
түсіндіреді
Түр критерийлерімен құрылымы
туралы
тұжырымның
шындық
жалғанын анықтайды
Жаңа түрдің түзілуін түсіндіреді
Балл
1
1
1
2
3
2
10
«Эволюциялық даму» тарауы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні ___________________________________________________
Бағалау
критерийі
Линней мен Ж.Б.
Ламарк, Ч Дарвин
еңбектерінің негізгі
қағидаларын
атайды
Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен
Орташа
Жоғары
Линней мен Ж.Б.
Линней мен Ж.Б.
Линней мен Ж.Б.
Ламарк, Ч Дарвин
Ламарк, Ч Дарвин
Ламарк, Ч Дарвин
еңбектерінің негізгі
еңбектерінің
еңбектерінің
қағидаларын атауда
негізгі
негізгі
қиналады
қағидаларын
қағидаларын
атауда қателіктер
атайды
жібереді
Эволюцияның
Тіршілік үшін
Тіршілік үшін
Тіршілік үшін
қозғаушы күштерін күрестің маңызын
күрестің маңызын
күрестің маңызын
түсіндіреді
түсіндіруде
түсіндіруде
түсіндіреді
қиналады
қателіктер жібереді
Түрдің құрылымы
мен критерийлерін
сипаттайды
Түр
критерийлерімен
құрылымы туралы
тұжырымның
шындық жалғанын
анықтауда қиналады
Түр
Жаңа түрдің
түзілуін түсіндіруде
қиналады
түзілу
үдерісін
түсіндіреді
Түр
критерийлерімен
құрылымы туралы
тұжырымның
шындық жалғанын
анықтауда
қателіктер жібереді
Жаңа түрдің
түзілуін
түсіндіруде
қатеіктер жібереді
Түр
критерийлерімен
құрылымы туралы
тұжырымның
шындық жалғанын
анықтайды
Жаңа түрдің
түзілуін түсіндіреді
ТОҚСАНДЫҚ ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
1. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты
Тоқсандық жиынтық бағалау оқу бағдарламасы мен оқу жоспарының мазмұнына сәйкес,
оқушылардың тоқсан барысында меңгерген білім, білік және дағдыларды анықтауға
бағытталған.
Тоқсандық жиынтық бағалау күтілетін нәтижелерді және оқу жоспарында жоспарланған оқу
мақсаттарына жету деңгейін тексереді.
2. Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар
Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9 сыныптарына арналған «Биология» пәнінен
жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
3. «Биология» пәні бойынша күтілетін
нәтижелерБілу:
- бастапқы биологиялық ұғымдарды;
- заманауи өмірдегі жаратылыстану ғылымының мәнін;
- негізгі биологиялық теориялар мен заңдардың мәнін;
- атақты ғалымдардың жаратылыстану ғылымдарының қалыптасуы мен дамуына
қосқан үлесін;
- практикалық және эксперименттік жұмыстарды орындау барысында қауіпсіздік
техникасының ережелерін;
- микробиология, молекулалық, жасушалық биология негіздерін;
- өсімдіктер және жануарлар ағзаларының ішкі ортасы мен мүшелер жүйесінің
компоненттерін;
- өсімдіктердің және жануарлардың негізгі топтарын;
- тірі ағзалардың адам және табиғи кешен үшін маңызын;
- эволюциялық дамудың негізі мен заңдылықтарын;
- сұрыптау әдістерін; биогеоценоздар мен агроценоздардың құрылымын;
- тірі ағзаларға қоршаған орта факторларының әсерін;
- адам іс-әрекетінің қоршаған ортаға әсерін біледі.
Түсіну:
- микробиологияның медицинадағы, ауыл шаруашылығындағы және өнеркәсіптегі
маңызын;
- жасушалардағы молекулалар және органоидтар деңгейінде жүретін процестерді;
- өсімдік және жануарлар ағзаларының ішкі ортасы мен мүшелер жүйесінің
функцияларын,
- өсімдік пен жануарлардың негізгі топтарының жіктелу қағидаттарын;
- метаболизм процестерін;
- жаһандық және жергілікті экологиялық проблемаларды түсінеді.
Қолдану:
- тірі және өлі табиғаттағы объектілерді, процестер мен құбылыстарды сипаттау үшін
негізгі биологиялық ұғымдар мен терминдерді;
- тәжірибелік-эксперименттік және зерттеу жұмыстарын қауiпсiз жүргізу әдістерін;
- қолданбалы және оқу тапсырмаларын шешу, практикалық және зертханалық
жұмыстарды орындау барысында биологияның заңдары мен формулаларын;
- нәтижелерді ұсынуда графикалық тәсілдерді, өлшем бірліктердің Халықаралық
жүйесін;
- алынған білімдерін физикалық және химиялық құбылыстардың жүру жағдайларын
және процестерді түсіндіруге;
- ағзалардың әртүрлі топтарын сипаттаған кезде бинарлық номенклатураны
қолданады.
Талдау:
- ғылыми-жаратылыстану эксперименті нәтижесінде алынған деректерді;
- графиктік және кестелік нысанда берілген ақпаратты;
- адам ағзасының химиялық құрамын және оның дұрыс жұмыс істеуі үшін
микроэлементтер мен макроэлементтердің маңызын;
- биологиялық процестер мен құбылыстардың заңдылықтарын;
- тірі ағзалардың мүшелер жүйесінің құрылысы мен функциясын;
- трансгендік технологияларды қолдануға байланысты проблемаларды;
- биогеоценоздағы заттар айналымының процестерін талдайды.
Жинақтау:
- кесте, сызбанұсқа, хабарлама, баяндама, таныстырылым түрінде көрсету үшін
жинақталған және өңделген деректерді, ақпараттарды;
- гипотеза, дәлел және түсініктеме жасауға арналған ғылыми модельдерді және
дәлелдемелерді;
- эксперимент және зерттеулер жүргізу жоспарын жинақтайды.
Бағалау:
- жасалған эксперименттің нәтижелерін, зертханалық жұмыстарды жүргізу кезіндегі
тәуекелдерді;
- түрлі физикалық және химиялық процестердің адамның тыныс-тіршілігі мен
қоршаған ортаға әсерін;
- табиғи биогеоценоздар мен агроценоздардың жағдайын;
- өнеркәсіптің технологиялық қағидаттарының тірі табиғат компоненттері арасындағы
тепе-теңдікті сақтауға әсерін;
- пайдалы қазбалар мен табиғи ресурстарды дұрыс пайдаланудың маңыздылығын
бағалайды.
4. «Биология» пәні бойынша ойлау дағдыларының деңгейі
Ойлау
дағдыларының
деңгейі
Білу және түсіну
Қолдану
Сипаттама
тірі табиғаттың негізгі
патшылықтары ағзаларының көбеюі мен
дамуы, экожүйе, биоалуантүрлілік туралы
білім жүйесін асыру, қоршаған ортаны
қорғау саласындағы практикалық ісшараларға қатысу қажет екенін біледі;
табиғи биологиялық құбылыстар
мен үдерістердің мәнін, адам қызметінің
өсімдіктер мен жануарлар әлеміне,
сонымен қатар адамның денсаулығына
әсерін, оқушыларға экологиялық жағдайды
бағалау және тірі әлемге құндылық деп
қарау қажеттілігін түсінеді.
органикалық дүниенің
көптүрлілігін, тірі ағзалардың түрлі
топтарының ұйымдастырылу және қызмет
ету ерекшеліктерін, адамның қоршаған
ортаға және тірі дүниеге әсер ету салдарын,
оған ұқыпты қарау, биологиялық
білімдерін практикада қолдануға, қоршаған
Тапсырмалар
түрлері
КТБ-Көп таңдауы
бар тапсырмалар
ҚЖ - Қысқа
жауапты қажет
ететін тапсырмалар
ҚЖ - Қысқа
жауапты қажет
ететін тапсырмалар
ТЖ - Толық
жауапты қажет
ететін тапсырмалар
Жоғары деңгей
дағдылары
ортаны қорғау саласындағы практикалық
іс-шараларға қатысуға ұмтылады.
- эксперимент жүргізу үшін
зертханалық жабдықты пайдаланады;
- табиғи биологиялық құбылыстар,
үдерістер, заңдар мен заңдылықтардың
мәнін түсіну үшін зерттеу жұмысын
жүргізеді;
- ақпараттық-коммуникативтік
технологияларды пайдаланады.
ҚЖ - Қысқа
жауапты қажет
ететін тапсырмалар
ТЖ - Толық
жауапты қажет
ететін тапсырмалар
5. Ойлау дағдыларының деңгейіне байланысты тексерілетін мақсаттарды
тоқсандарға бөлу
Жоғары деңгей
Тоқсан
Білу және түсіну
Қолдану
I
25%
38%
дағдылары
37%
II
III
IV
Барлығы
28%
38%
28%
30%
36%
54%
64%
48%
36%
8%
8%
22%
6. Жиынтық бағалауды өткізу ережесі
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға мүмкін
болатын кез келген көрнекі құралдарды: диаграммалар, кестелер, постерлер, плакаттар немесе
карталарды жауып қойыңыз.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқауды
оқыңыз және білім алушыларға жұмыстың орындалуына бөлінген уақытты хабарлаңыз. Білім
алушыларға жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығын ескертіңіз.
Нұсқаулықпен таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық
бағалау басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтыңыз.
Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау барысында
көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар
(спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына жәнеолардың
бір-біріне көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне мүмкіндіктерінің жоқ
екендігіне көз жеткізіңіз.
Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен сызып
қоюды ұсыныңыз.
Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім алушылар
тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім алушыларға көмек
беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға немесе көрсетуге тыйым
салынады.
Жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін білім алушылардан жұмыстарын тоқтатып,
қалам/қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтініңіз.
7. Модерация және балл қою
Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация үдерісінде
бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін жұмыс үлгілерін балл қою
кестесіне сәйкес тексеру қажет.
1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
1-тоқсанның жиынтық бағалауына шолу
Ұзақтығы – 40минут
Балл саны –30
Тапсырмалар түрлері:
КТБ-Көп таңдауы бар тапсырмалар ҚЖ-Қысқа
жауапты қажет ететін тапсырмалар ТЖ -Толық
жауапты қажет ететін тапсырмалар
Жиынтық бағалаудың құрылымы
Аталған нұсқа көп таңдауы бар, қысқа және толық жауапты қажет ететін 15 тапсырмадан
тұрады.
Көп таңдауы бар сұрақтарда білім алушылар берілген жауап нұсқаларынан дұрысын
таңдайды.
Білім алушы қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға сөз немесе қысқа сөйлемдер түрінде
жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін сұрақтарға толық жауап беруі қажет. Тапсырма бірнеше
құрылымдық бөлімдерден/сұрақтардан тұруы мүмкін. Тапсырмаларда суреттер, кестелер,
сызбанұсқалар ұсынылған.
1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау сипаттамасы
Бөлім
Тексерілетін оқу мақсаты
9.1А
9.4.2.1 Өсімдік
және
Ойлау
дағдыларыны
ң деңгейі
Тапсырм
а саны*
жануар
Тапсы
рма
№*
Тапсы
рма
түрі*
Орындау
уақыты,
мин*
Балл*
ҚЖ
3
2
Бөлім
бойынш
а балл
саны
1
Білу және
Жасушалық
жасушаларының
негізгі бөліктерінің
биология
құрылысы мен қызметін түсіндіру
1
түсіну
4
9.4.2.2 Микрофотографияны қолданып,
жасушалардыңсызықтық
ұлғаюын
есептеу
9.1.1.1 Әр түрлі түрлерді сипаттауда
Қолдану
1
2
ТЖ
3
2
Қолдану
1
3
КЖ
1
1
1
4
ТЖ
3
2
1
5
ТЖ
3
2
1
6
ТЖ
2
2
бинарлы номенклатураны қолдану
9.1.1.2 Өсімдіктер мен жануарлардың
9.1В
түрлерін ерекшелік белгілері бойынша
Қолдану
Тірі
танып білу (анықтағыш бойынша)
ағзалардың
9.3.1.1 Популяция өсімінің
көп
экспоненциалдық және сигмоидтік
Жоғары деңгей
түрлілігі.
үлгілерінің қисық сызықтарының
дағдылары
Биосфера
графиктерін талдау
және
9.3.1.3 Энергия, биомасса және сандар
экожүйе
Қолдану
пирамидаларын салыстыру
9
9.3.1.4 Азот пен көміртектің
Жоғары деңгей
табиғаттағы айналымының сызбасын
1
7
ҚЖ
3
2
2
8,9
ҚЖ
4
3
дағдылары
9.1D
құру
9.3.2.2
Пестицидтерді пайдаланудың
қоршаған орта мен адам денсаулығына
Қолдану
Адам
қызметінің
әсерін түсіндіру
7
қоршаған
ортаға әсері
9.3.2.3 - Парниктік эффектінің тірі
ағзаларға әсерін түсіндіру
9.3.2.4 - Озон қабатының бұзылуының
себептері мен салдарын түсіндіру
Білу және
1
10
ҚЖ
3
2
1
11
ТЖ
3
2
түсіну
Білу және
түсіну
9.1.2.2 Ас қорыту үдерісіндегі
1
органикалық заттар мен сәйкес
Жоғары деңгей
ферменттердің арасындағы байланысты
орнату
9.1.2.4 Өттің әсерінен майлардың
дағдылары
эмульгациялануы үдерісін зерттеу
9.4.1.1.Ферменттер механизмін оқып
тану
9.1.2.3 Ферменттердің белсенділігіне әр
түрлі жағдайлардың (температура, pH)
әсерін зерттеу
9.1.3.1 Активті және пассивті
дағдылары
Білу және
түсіну
Жоғары
деңгей
дағдылары
12
9.1E
Қоректену
9.1F
Заттардың
тасымалдарды салыстыру
9.1.3.2 Өсімдіктердегі
тасымалдан
уы
үдерісінің мәнін түсіндіру
9.1.3.4
Сыртқы факторлардың флоэма
ҚЖ
1
1
ҚЖ
3
2
Жоғары деңгей
5
КТБ
1
2
Қолдану
1
13
ҚЖ
3
2
Қолдану
1
14
ҚЖ
1
1
транспирация
5
Білу және
арқылы заттардың
тасымалдануына
1
15
ТЖ
2
2
40
30
түсіну
әсерін зерттеу
Барлығы
Ескерту: * - өзгеріс енгізуге болатын бөлімдер
30
Тапсырмалар мен балл қою кестесінің үлгісі
«Биология» пәнінен 1-тоқсанға арналған жиынтық бағалау тапсырмалары
1.Жасушаның құрам бөліктерін сәйкестендір.
1.Плазмалық мембрана
А.Эукариотты жасушалардың құрам бөлігі,көбеюге
қатысады
2.Ядро
В.Май мен нәруызды заттардан тұрады, жасушаның сыртын
қаптайды.
1___2____2.мин[2]
2.Биологиялық диктант
1.Биологияда микрометрмен
------------------------ мен ----------------------,ал физикада --------------------- электромагниттік сауле шамасын өлшейді.
2.Метр туындысының басқа өлшем бірлігі--------------------------------------.
Ол жиі
қолданылады ----деп белгіленеді.
3.Осы
шама атауынан қазіргі кезде қолданылып жүрген -------------------------------------------тұжырымдамасы шықты.
6 мин[3]
Кілт сөздер: инфрақызыл ,микроағзалар, жасушаларды, нанометр, нм, нанотехнология
3.Сәйкестендіріңіз.
1.Түр
А. Қосарлы атау
2.Бинарлы номенклатура
В.Жүйенің ең кіші бірлігі
1._______2________
2мин
[2]
4.Мына терминдерге анықтама бер
Попляция---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Попляция тығыздығы----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------4мин[4]
5.Экологиялық пирамиданың түрлері.
А.Сан мен сандық пирамида
В. Попляция өсімі
С.Биомасса пирамидасы
Д.Биомасса өнімділігі
Е.Қоректену тізбегі
К.Көміртек айналымы.
2мин
[2]
6.Тірі ағзалардың топырақ түзудегі рөлін сипаттаңыз
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------3 мин[3]
7.Пестициттердің түрлерін ерекшеліктеріне сай сәйкестендіріңіз.
1.Гербициттер
А.Саңырауқұлақтарды,өсімдіктердің паразиттерін жоюға
арналған
2.Фунгициттер
В.Арамшөптерді жоюға арналған
2мин [2]
8.Озон қабатының бұзылуына әсер етуші жағдайларды ата.
А.Атмосфера температурасының тұрақтылығының сақталмауы
В.Халық санының көбеюі
С.Хлорфторкөміртектер
Д.Төменгі қабаттардың қызуы
Е.Жоғары қабаттардың салқындауы
К.ҒТР-дың қарыштап дамуы
2мин
[2]
9. Асқорытудағы өттің рөлі. Мына тұжырымдардың дұрыстығын анықтаңыз.
Сипаттамасы
Шындық
Жалған
Эритроциттер ыдыраған кезде түзілген заттарды
ағзадан шығарады
2. Ұйқы безінің ферменттерінің белсенділігін
төмендетеді
3
Шектегі шіру үдерісінің алдын алады.Зиянды ішек
микрофлорасының дамуын тежейді
4
Майда еритін дәрумендердің сіңірілуін қамтамасыз
етеді.
2мин
[2]
10.Мына терминдерді сәйкестендіріңіз.
1.Фермент
А. Химиялық реакцияалдарды тездететін,
бірақ осы реакция
барысындажұмысалмайтын заттар.
2.Катализатор
В.Биологиялық катализатор
1.___2___
2мин[2]
11.Өсімдіктердің транспирация үдерісін азайтуға бейімделу түрлерін айтыңдар.
1
-------------------------------------------------------2мин [3]
12.Флоэма бойымен заттар тасымалына әсер ететін сыртқы факторлардың түрлерін
сәйкестендіріңіз.
1.Темперетура
А.ауа жеткілікті құрғақ болса транспирация
үдерісі күшейеді
2.Ауа ылғалдылығы
В.Булану жылдамдығына және буланған
ылғал мөлшеріне әсер ететін маңызды
фактор.
3.ауа қозғалысы
С.Транспирация үдерісінің қарқындылығына
әсер ететін маңызды фактор.
1.__2___3_____
3мин[3] Барлығы 30мин
Балл қою кестесі 1-тоқсан
Жауап
1.
2
Балл
1-В,2-А
1.Микроағзалар мен жасушаларды, инфрақызыл
2.Нанометр, нм
3.Нанотехнология
1.В
2.А
2
3
4.
1.Популяция-белгілі бір аумақтаұзақ уақыт тіршілік еткен
даралар тобы.
2. Популяция тығыздығы-аудан бірлігіндегі барлық даралар
саны және аудан көлемі.
4
5.
6
А,С,Д
Жансыз табиғат құрам бөліктері.
Тірі ағзалардың тіршілік әрекетінің өнімдері,мөлшері топырақ
құнарлылығын анықтайды.Шіріткіш бактериялар,
саңырауқұлақтар, қарапайымдар топырақ микрофлорасын
түзеді.
1-В,2-А
С,Д,Е
1-Ш,2-Ж,3-Ш,4-Ш
1-В,2-А.
2
3
Жапырақтардың ақшыл түсті болуы,түк қаптауы,сыртқы
қабығының қалың болуы
1.Температура
2.Ылғалдылық
3.Жарық
Барлығы
3
3.
7
8
9
10
11
12
2
2
2
2
2
3
30
Қосымша
ақпарат
2-ТОҚСАНБОЙЫНШАЖИЫНТЫҚБАҒАЛАУСПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
2-тоқсанбойыншажиынтықбағалауғашолу
Ұзақтығы – 40минут
Баллсаны – 30
Тапсырмалартүрлері:
КТБ-Көп таңдауы бар тапсырмалар ҚЖ-Қысқа
жауапты қажет ететін тапсырмалар ТЖ -Толық
жауапты қажет ететін тапсырмалар
Жиынтық бағалаудың құрылымы
Аталған нұсқа көп таңдауы бар, қысқа және толық жауапты қажет ететін 15 тапсырмадан
тұрады.
Көп таңдауы бар сұрақтарда білім алушылар берілген жауап нұсқаларынан дұрысын
таңдайды.
Білім алушы қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға сөз немесе қысқа сөйлемдер түрінде
жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін сұрақтарға толық жауап беруі қажет. Тапсырма бірнеше
құрылымдық бөлімдерден/сұрақтардан тұруы мүмкін. Тапсырмаларда суреттер, кестелер,
сызбанұсқалар ұсынылған.
2-тоқсан бойынша жиынтық бағалау сипаттамасы
Бөлім
Тексерілетін оқу мақсаты
Ойлау
дағдыларының
деңгейі
Тапсыр
ма
саны*
Тапсыр
ма №*
9.1.4.1
Тыныс алу реакциясының
химиялық теңдеуін пайдалана отырып,
1
анаэробты және аэробты тыныс алуды
салыстыру
9.1.4.2
Бұлшықет қажуы және
аэробты,
анаэробты
тыныс
Орындау
уақыты,
мин*
Балл*
2
2
Бөлім
бойын
ша
балл
саны
6
ҚЖ
Қолдану
9.2A
Тыныс алу
Тапсы
рма
түрі*
1
ТЖ
2
ТЖ
3
2
3
ТЖ
2
2
1
4
ҚЖ
1
1
1
5
ТЖ
3
1
1
6
ҚЖ
1
1
1
7
КЖ
3
2
алу Жоғары деңгей
2
үдерістері
арасындағы
байланысты дағдылары
қарастыру
9.1.5.1
Нефронның құрылысы мен
қызметін сипаттау
Білу және түсіну
9.1.5.2
Фильтрацияжәне
несептің
5
Білу және түсіну
түзілу үрдістерін сипаттау
9.2B
9.1.5.4
Бүйрек
және зәр
шығару
Бөліп шығару
9.2C
Координация
жүйесі
ауруларының алдын алу Білу және түсіну
жолдарын түсіндіру
9.1.5.5 Әртүрлі ағзалардың мекен ету
ортасы мен зат алмасудың соңғы
Жоғары деңгей
өнімдері арасындағы
байланысты дағдылары
орнату
9.1.7.1
Жүйке
жасушасының
Жоғары деңгей
құрылысы
мен қызметі арасындағы
дағдылары
өзара байланысты орнату
19
1
8
ТЖ
3
2
9.1.7.2
Жүйке ұлпалары
мен оның
және реттелу,
құрылымдық бөліктерінің қызметтерін
Жоғары деңгей
биофизика
ҚЖ
1
9.1.7.4
9
дағдылары
талдау
Нейрогуморалды
механизмін түсіндіру
9.4.4.1 Тірі ағзалардағы
3
реттелудің
Қолдану
1
10
ТЖ
3
2
Білу және түсіну
1
11
ТЖ
4
3
Қолдану
1
12
ТЖ
3
2
1
13
ТЖ
2
2
1
14
ҚЖ
1
1
1
15
ТЖ
5
4
40
30
электрлік
үдерістерді зерттеу
9.1.7.3 Жүйке импульсінің туындауы
мен өтуін сипаттау
9.1.7.5 Ағзаның ішкі ортасының
тұрақтылығын ұстаудағы гомеостазды
Білу және түсіну
сақтаудың механизмін түсіндіру
9.4.4.2 «Компьютер-ми» интерфейс
технологиясының
ерекшеліктерін Білу және түсіну
оқып білу
9.1.7.6 Өсімдіктердің
өсуімен
Жоғары деңгей
дамуына әсер
ететін
заттардың
дағдылары
әрекетін талдау
Барлығы
Ескерту: * - өзгеріс енгізуге болатын бөлімдер
4
ТЖ
30
Тапсырмалар мен балл қою кестесі үлгісі
«Биология» пәнінен 2-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
1. Тыныс алу үдерістерін анықта.
1.Анаэробты
А.
2.Аэробты
В.
4мин [2]
2.Қандай дене жүктемесімен айналысқанда бұлшықеттерде О2 мен қоректік заттардың
жетімсіздігі байқалатынын сипаттаңыз.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 4мин [4]
3.Кестеде бөліп шығару үдерісі берілген
Сипаттамасы
1 Бүйректе 2-реттік зәр түзілу үдерісі жүреді
Шындық
Жалған
2 Белсенді өмір сүру мен дұрыс тамақтанудан бұйрек
аурулары пайда болады
3 Тіс жегісі ,баспа,созылмалы аурулар бүкіл ағзаны улайды
1,5мин
4.Бөліп шығару өнімдерін сәйкестендір
Тіршілік ортасы
1.Құрлық (шөл)
тұзды су
2.Құрлық мүмкін су ортасы
3.Тұщы су
1__2___3__
[3]
.Бөліп шығару өнімі
А.Зәр қышқылы
В..Аммиак
С.Несепнәр
2мин
[3]
5.Бұл ауру кезінде бүйрек ұлпаларында патогенді бактериялар енеді де,олжерде көбейе
бастайды.
А.Өрлеме жұқпа
В.Цистит
С.Энурез
Д.Полинефрит
30сек. [1]
6. .Ағзада қайта жасалмайтын жасушаны сипаттаңыз.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------3мин[4]
7.Тірі ағзаларда жүретін электірлік үдерістерге анықтама беріңіз.
1.Электроэнцефалограф
А.Сезімтал түзілімдер
2.Электірлік мүше
3.Бүйір сызығы
В.Адам ағзасындағы электірлік белсенділікті
зерттейді
С.Кіші ток өндіруге қабілетті
4.Электрорецепторлар
Д.Су қысымының өзгеруін қабылдайды
1__2___3__4__
4мин[4]
68
8.Биологиялық диктантты толтырыңыз.
Гипофиз өз кезегінде жүйке ұштарына және ----------------------------------------------------- аралық ми бөліміне бағынады.
------------------------жүйке жүйесінің бұзылған қызметін қалпына келтіруге арналған жасанды құрылғы немесе
сенсорлық мүшелер жасаумен және имплантациямен айналысатын-------------------------саласы.
Кілт сөздер: Гипоталамус ,нейрогармондары,нейропротездеу,неврология
4мин
[4]
9.Дұрыс жауабын табыңыз.Ми мен электрондық құрылғы арасындағы ақпарат алмасатын
техникалық жүйе.
А.нейтрпротез
В. нейроимплантат
С. Нейрокомпьтерлік интерфейс
Д.нейтропротездеу
2мин[1]
10.Өсімдіктің өсуі мен дамуына әсер ететін факторларды сипатта.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------5мин [4]
69
Балл қою кестесі 2-тоқсан
1.
2
3.А
4.
5.
6.
7
8
9
10
10
Жауап
А.Оттекті қажет етпейді
В.Оттекті қажет етеді
Балл
2
Бұлшықет қарқынды жұмыс істеген кезде ағзаның О2
тұтынуы белгілі уақыт аралығында емес ,бірден
артады.Мыс: штанга көтеру,жүгіру
1,3-Ш;2-Ж
1-А
2-С
3-В
Д.
Нейрон ұрықта қаншалықты болса сол қалпында сақталу
керек,қайтадан түзілмейді.
1-В.2-С.3-Д.4-А
Гипоталамус, нейрогармондары,
нейропротездеу,неврология
С
Аукцин,гиберилин,цитокинин
Барлығы
4
70
3
3
1
4
4
4
1
4
30
Қосымша ақпарат
3-ТОҚСАНБОЙЫНШАЖИЫНТЫҚБАҒАЛАУСПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
3-тоқсанбойыншажиынтықбағалауғашолу
Ұзақтығы – 40 минут Балл саны – 30
Тапсырмалар түрлері:
КТБ- Көп таңдауы бар тапсырмалар
ҚЖ- Қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар
ТЖ -Толық жауапты қажет ететін тапсырмалар
Жиынтық бағалаудың құрылымы
Аталған нұсқа көп таңдауы бар, қысқа және толық жауапты қажет ететін 13
тапсырмадан тұрады.
Білім алушы қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға сөз немесе қысқа сөйлемдер
түрінде жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін сұрақтарға толық жауап беруі қажет. Тапсырма бірнеше
құрылымдық бөлімдерден/сұрақтардан тұруы мүмкін. Тапсырмаларда суреттер, кестелер,
сызбанұсқалар ұсынылған.
71
Бөлім
9.3А
Қозғалыс
9.3B
Молекулалық
биология
9.3С
Жасушалық
цикл
3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау сипаттамасы
Тексерілетін оқу мақсаты
Ойлау
Тапсырма Тапсырма Тапсырма Орындау Балл*
Бөлім
дағдыларының
саны*
№*
түрі*
уақыты,
бойынша
деңгейі
мин*
балл саны
9.1.6.1 Қол бұлшық еттерінің максималды жұмыс
Жоғары деңгей
1
1
ТЖ
3
2
2
күшін және күшке төзімділігін зерттеу
дағдылары
9.4.1.2 ДНҚ молекуласының қос шиыршықты
1
2
ҚЖ
3
3
құрылымын сипаттау
Қолдану
ТЖ
3
9.2.2.1 Жасуша айналымының интерфаза кезіндегі
жүретін үдерістерді түсіндіру
9.2.2.2 Митоз кезеңдерін сипаттау
9.2.2.3 Мейоз кезеңдерін сипаттау
9.2.2.4 Митоз және мейоз үдерістерін салыстыру
9.3D
Тұқым 9.2.4.2 Моногибридті будандастырудың
қуалаушылық
цитологиялық негіздерін дәлелдеу және есептер
пен өзгергіштік шығару;
заңдылықтары 9.2.4.4 Толымды және толымсыз доминаттылықты
салыстыру
9.2.4.7 Жынысты анықтау кезінде
хромосомалардың рөлін түсіндіретін сызба жасау
9.2.4.8 Адамның қан тобының тұқымқуалауын
және қан топтарын анықтау механизмін түсіндіру
9.2.4.10
Шежіре
сызбасын құру
9.2.4.9 Адам генетикасын зерттеудің негізгі
әдістерін сипаттау
9.3E
9.4.3.1 Инсулин өндіру мысалында
Микробиология биотехнологиялық үдерістің жалпы сызбасын
және
сипаттау
биотехнология 9.4.3.2
Биотехнологияда өндірілетін
өнімдерге мысал келтіру
Барлығы
Ескерту: * - өзгеріс енгізуге болатын бөлімдер
Қолдану
2
3
Білу / түсіну
Білу / түсіну
Қолдану
1
1
1
4
5
6
Қолдану
2
Қолдану
Қолдану
ТЖ
ҚЖ
ҚЖ
ҚЖ
4
3
4
1
3
3
1
2
7
ТЖ
ҚЖ
6
1
8
ТЖ
4
2
1
9
ТЖ
3
2
9
4
12
Қолдану
1
10
3
ҚЖ
Қолдану
Білу және
түсіну
Қолдану
Білу және
түсіну
72
1
11
ҚЖ
3
1
1
12
ҚЖ
4
3
1
13
ҚЖ
1
1
40
30
1
4
30
Тапсырмалар мен балл қою кестесінің үлгісі «Биология» пәні бойынша 3-тоқсанға
арналған жиынтық бағалау тапсырмалары
1. Төмендегі графикте спортшының аппаратта жаттығу кезіндегі (жаттығуға дейін,
жаттығу кезіндегі) оттегін тұтыну қисығы көрсетілген.
Спортшының оттегін тұтыну көрсеткіші не себепті жаттығудың басында күрт өсетінін
түсіндіріңіз.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
[2]
2. (а) Берілген ДНҚ молекуласының құрылымдарының құрамбөліктерін анықтаңыздар.
[1]
(б) ДНҚ молекуласының фосфодиэфирлі байланысын түсіндіріңіз
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
73
[2]
3. Интерфаза сатыларын анықтап, жауабын кестеге толтырыңыз
Интерфаза сатылары
Сипаттамасы
[3]
4. Митоз фазаларының ретімен орналастыр
1
2
3
4
Жауап: ________________________
[2]
5. Суретте жасушаның мейоздық бөлінуі берілген. Суретті пайдаланып профаза І көрсет
[2]
6. Венн диаграмасы. Төменде берілген сөздерді пайдаланып митиз бен мейоз үдерісін
салыстырыңдар
Мейоз
Митоз
74
Кілт сөздер: бастапқы жасушаға ұқсас, бастапқы жасушадан екі есе аз, жыныссыз
көбейеді, жынысты көбейеді,диплоидты хромосома, гаплоидты хромосома
[2]
7. Суретте Мендельдің қай заңы берілген.
(а) Заңды тұжырымдаңыз
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
[1]
(б) Генотипті анықта-________________________________________________________
[1]
(в) Аллель терминіне анықтама беріңіз_________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
[2]
8. Суретті пайдаланып кестені толықтырыңдар.
Толымды доминантты
Толымсыз доминантты
[2]
9. Төменде бунақденеліліердің шағылысу сызбасы берілген. Сызбаны аяқтаңдар.
75
[2]
10. Шежіре сызбасын пайдаланып, сызбадағы отбасының 1-2 ұрпақ генотиптерін
анықтаңыз.
(а) Жауап:_______________________
[2]
(б) Сызбада неше ұрпақ берілген. _____________
[1]
11. Ататегінде және басқа қандас туыстары туралы деректерді жинайтын әдісті анықтаңыз.
A) Биохимиялық әдіс
B) Генеологиялық әдіс
C) Онтогенетикалық әдіс
D) Популяциялық әдіс
[1]
12. Төмендегі сызбада гендік инженерияны қолданып инсулин өндіру көрсетілген.
2.1 суретті пайдаланып, төмендегі кестені толтырыңыз.
Сызбадағы
әріптер
М
Атауы
Сипаттамасы
Хромосома
Ядрода табылған ДНҚ жіпшелері
Адам жасушасынан алынған ДНҚ үзігі
Плазмида
Белсендіргіш
[3]
13. Биотехнологияда алынатын өнімдері кең қолданылатын сала:
A) Ауыл шаруашылығы
B) Барлық жауап дұрыс
C) Медицинада
D) Өнеркәсіпте
[1]
76
Балл қою кестесі
№
1
2(a)
2 (b)
3
4
5
6
7(а)
7 (б)
7 (в)
8
Жауап
Балл
Жаттығу барысында глюкоген мөлшерінің артуы
В
Көміртек пен фосфор қышқылындағы оттек атомдары
арасында түзіледі
Интерфаза сатылары
Сипаттамасы
G1
Жас жасушалардың өсуі
S
Хромосома екі еселенеді
G2
Бөлінуге дайындығы
4 3 2 1
2
1
2
Митоз - бастапқы жасушаға ұқсас, жыныссыз көбейеді,
диплоидты хромосома,
Мейоз –бастапқы жасушадан екі есе аз, жынысты
көбейеді, гаплоидты хромосома
Біркелкілік заңы бойынша әртүрлі таза сұрыптарға (линия)
жататын және бір-бірінен альтернативті жұп белгінің тек
біреуінен ғана айырмашылығы бар гомозиготалы
ағзаларды шағылыстыру кезінде бірінші ұрпақ фенотипі
және генотипі бойынша бірдей болады. Ұрпақ атааналардың тек біреуінің белгілеріне ғана ұқсайды.
Гетерозиготалы
Гомологтық хромосомалардың бірдей үлескісінде
орналасқан геннің әртүрлі күйі
Толымды доминантты
Толымсыз доминантты
Гетерозиготалар
Доминантты ген,
рецессивті генді басып
тастайды.
2
9
10 (а)
1
ұрпақ ХУ
4
В
Сызбадағы
әріптер
Атауы
1
1
2
2
2
ұрпақ
Сипаттамасы
77
Мағынылас
жауаптар
қабылданады
2
2
2
2
10 (б)
11
12
3
Қосымша
ақпарат
1
1
3
Тұжырымның
мағынасына
сай басқа
жауап
нұсқасы
қабылданады
13
М
Хромосома
L
ДНҚ
Q
Плазмида
Р
В
Барлығы
Ферменттер
Ядрода табылған ДНҚ
жіпшелері
Адам жасушасынан
алынған ДНҚ үзігі
Бактерияға қажетті
қызметті кодтамайды
Белсендіргіш
1
30
78
4-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
4 -тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу
Ұзақтығы – 40 минут Балл
саны – 30
Тапсырмалар түрлері:
ҚЖ- Қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар
ТЖ -Толық жауапты қажет ететін тапсырмалар
Жиынтық бағалаудың құрылымы
Аталған нұсқа көп таңдауы бар, қысқа және толық жауапты қажет ететін 14 тапсырмадан
тұрады.
Білім алушы қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға сөз немесе қысқа сөйлемдер түрінде
жауап береді.
Толық жауапты қажет ететін сұрақтарға толық жауап беруі қажет. Тапсырма бірнеше
құрылымдық бөлімдерден/сұрақтардан тұруы мүмкін. Тапсырмаларда суреттер, кестелер,
сызбанұсқалар ұсынылған.
79
Бөлім
Тексерілетін оқу мақсаты
9.4А
Көбе
ю
9.2.1.1 Адамның жыныс жүйесінің құрылысын
сипаттау
9.2.1.2 Аталық және аналық жыныс жасушаларының
құрылысын зерттеу
9.2.1.3 Жыныстық жетілу кезеңіндегі екінші реттік
жыныстық белгілердің дамуын сипаттау
Ойлау
Тапсырма Тапсырма Тапсырма Орындау Балл
дағдыларының
саны*
№*
түрі*
уақыты, *
деңгейі
мин*
Қолдану
1
1
ҚЖ ТЖ
7
5
Жоғары
деңгей
дағдылары
Қолдану
9.2.1.4
Менструалдық цикл мен экстроген және
прогестеронның маңызын сипаттау
9.2.1.5 Контрацепцияның маңызы мен түрлерін түсіндіру
9.2.1.6 Жыныстық жолмен таралатын аурулардың
салдары мен алдын алу шараларын түсіндіру
9.2.3.1 Ұрықтың дамуындағы плацентаның маңызын
түсіндіру
Қолдану
9.2.3.3 Адам ұрығының дамуына шылым шегу, алкоголь
мен басқа есірткілер әсерінің салдарын
түсіндіру
9.4СЭволюц 9.2.5.1 К. Линней мен Ж.Б. Ламарк еңбектерінің негізгі
иялық даму қағидаларын оқып зерттеу
Қолдану
9.4В
Өсу және
даму
Қолдану
Қолдану
Қолдану
1
2
ТЖ
4
3
1
3
ТЖ
2
2
2
4
1
5
ТЖ
2
1
1
6
ТЖ
1
1
1
7
ТЖ
3
3
ТЖ
5
5
8
ТЖ
3
2
Білу және
түсіну
1
9
ҚЖ
2
1
9.2.5.3 Э қозғаушы сипаттау; волюцияның күштерін
9.2.5.4 бейімделудегі
Ағзалардың табиғи рөлін
сұрыпталудың сипаттау
9.2.5.5Түрдің құрылымы мен критерийлерін сипаттау
Білу/түсіну
Қолдану
1
1
10
11
ҚЖ
ҚЖ
3
3
2
2
Білу/түсіну
1
12
ҚЖ
1
1
9.2.5.6 Түр түзілу үдерісін түсіндіру
9.2.5.7 Жердегі тіршіліктің дамуының негізгі кезеңдерін
оқып-білу әртүрлілігін сипаттау
Қолдану
Білу және
түсіну
1
1
13
14
ТЖ
ҚЖ
3
1
2
1
40
30
80
16
4
1
Барлығы
Бөлім
бойынша
балл саны
9
30
Тапсырмалар мен балл қою кестесінің үлгісі «Биология» пәні бойынша 4тоқсанға арналған жиынтық бағалау тапсырмалары
1. Суретте аналық жыныс мүшелер жүйесі берілген.
(а) Сызбада берілген құрылымдарды анықтаңыз
А______________________________
B______________________________
C______________________________
D______________________________
[4]
(б) Ұрықтану жүретін құрылымды көрсетіңіз
_____________
[1]
2. Аталаық және аналық жыныс жасушаларының құрылысын салыстыру
Аналық
Ұқсастығы
Аталық
[3]
3. Жасөспірімдердің жыныстық жетілу кезінде гормондардың әсерінен екінші реттік
жыныстық белгілер дамиды. Ұл балалардың екінші реттік жыныстық белгілеріне
мысал келтіріңіз.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
81
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
[2]
4. Терминдердің маңызын сипатта:
Минструалдық цикл__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Экстроген__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Прогестерон__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
[3]
5. Табиғи контрацепция түрлерін
сипаттаңыз______________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
[1]
6. Жыныстық жолмен таралатын ауруларды сипаттаңыз
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
[2]
7. Сүтқоректілердің дамуындағы плацетаның маңызын түсіндіріңіз_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
[3]
8. Шараның дамуына ішімдіктің 2 кері әсерін түсіндіріңіз
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
[2]
9. К.Линнейдің өсімдіктерді жіктеудегі дұрыс ретін көрсетіңіз
A) Класс-отряд-туыс-түр
B) Класс-туыс-отряд-түр
C) Класс-туыс-түр
D) Класс-отряд-түр
82
[1]
10. Дарвин эволюцияның негізгі қозғаушы күшіне ....... жатқызды
A) Тұқымқуалаушылық, өзгергіштік, бейімделу
B) Тіршілік үшін күрес, қолдан сұрыптау
C) Өзгергіштік, сұрыпталу
D) Тұқым қуалайтын өзгергіштік, тіршілік үшін күрес, табиғи сұрыпталу.
[2]
11. Табиғи сұрыпталу бұл_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
[2]
12. Физиологиялық критерий бұлA) Сыртқы және ішкі құрылысындағы ұқсастық
B) Хромосома өлшемі, саны, пішіні, еркін шағылысуы
C) Түрдің таралу аймағы
D) Биохимиялық талдауларды қолдану
[1]
13. Түр түзілу үдерісін кілт сөздері қолданып анықта
Түр түзілу- жаңа түр пайда болуының............ эволюциялық процесс. Түзілген жаңа..........
түрден
байланысын
үзіп,
олармен....................
мүмкін
болмайтын
өз
алдына........................ жиынтығын құрайды.
Кілт сөзі: аса күрделі, түрбастапқы, шағылысуы, дербес даралар
[2]
14. Жердегі тіршіліктің даму кезеңдерінің дұрыс ретін көрсетіңіз
A) Архей, протерезой, палеозой, мезазой, кайназой
B) Кайназой, мезазой, палеозой, протерезой, архей
C) Архей, палеозой, мезазой, кайназой
D) Мезазой, палеозой, кайназой
[1]
83
№
Балл қою кестесі
Жауап
1(а)
А- қуық, B- жатыр түтігі, C- жатыр, D-қынап
Жатыр мойнының кез-келген жері
аталықаналықұқсастығы- жыныс жасушалары
3
Даусы жуан/көмей жұмыры
4
Минструалдық цикл-жұмыртқа жасушасының жетілуі
Экстроген-әйел гормоны
Прогестерон- ұрықтану ықтималдығы көп мөлшерде
синтезделеді
5
Контрацепция-ұрықтану, жүкті болудың алдын алуға
бағытталған шаралар
6
Жыныстық жолмен таралатын аурулардан сақтайды
7
Қорғаныштық – ұрыққы анасының антиденелерін
өткізеді/иммунды конфликтінің болмауын қамтамасыз
етеді
Гомоналды – хорионды гонадотропин гомоны бөлінеді
8
Түсік тастау/ ішімдікке әуесқой/ бойы аласа/ ақыл-есі кем
9
А
10
D
11
Бір түрге жататын даралар арасындағы өзгергіштіктің
пайда болуы қоршаған ортаға жақсы бейімделген даралар
тірі қалады Бейімделушілігі жоғары даралардың
гендер/аллельдердегі белгілері тұқым қуалайды
12
D
13
Түр түзілу- жаңа түр пайда болуының аса күрделі
эволюциялық процесс. Түзілген жаңа түрбастапқы түрден
байланысын үзіп, олармен шағылысуы мүмкін болмайтын
өз алдына дербес даралар жиынтығын құрайды.
14
А
Барлығы
1 (b)
2
84
Балл
4
1
3
2
3
1
2
3
2
1
2
2
1
2
1
30
Қосымша
ақпарат
85