Dr. Erlind Racaj HYRJE • Apendiciti është një inflamacion i apendiksit, një qese në formë gishti që del nga zorra e trashë në anën e poshtme të djathtë të barkut. • Apendiciti shkakton dhimbje në pjesën e poshtme të barkut në të djathtë. Megjithatë, në shumicën e njerëzve, dhimbja fillon rreth kërthizës dhe më pas lëviz. Ndërsa inflamacioni përkeqësohet, dhimbja e apendicitit zakonisht rritet dhe përfundimisht bëhet e rëndë. • Edhe pse çdokush mund të zhvillojë apendicit, më së shpeshti ai shfaqet te njerëzit e moshës 10 deri në 30 vjeç. Trajtimi standard është heqja kirurgjikale e apendiksit. DEFINICIONI • Apendiciti është një inflamacion i apendiksit, një qese në formë gishti që del nga zorra e trashë në anën e poshtme të djathtë të barkut. ETIOLOGJIA • Një bllokim në rreshtimin e apendiksit që rezulton në infeksion është shkaku i mundshëm i apendicitit. Bakteret shumohen me shpejtësi, duke bërë që apendiksi të inflamohet, të fryhet dhe të mbushet me qelb. Nëse nuk trajtohet menjëherë, apendiksi mund të pësoj rupture. • Shkaqet mund të përfshijnë: – Lëndimi ose trauma e barkut – Bllokim në vrimën ku apendiksi lidhet me zorrët ( nga copeza te kalcifikuara fekale ose trupa te huaj) – Infeksioni i traktit tretës – Sëmundja inflamatore e zorrëve – Rritje brenda apendiksit. SHENJAT DHE SIMPTOMAT • Dhimbja e fortë e barkut në pjesën e poshtme të barkut djathtas - aty ku është apendiksi - është një shenjë kryesore e apendiksit. • Simptomat shpesh shfaqen papritur dhe përkeqësohen. Ato përfshijnë: Dhimbje barku ose ndjeshmëri që dhemb më shumë gjate kollitjes, teshtitjes, frymemarrjes ose lëvizjeve Barku i fryrë Konstipacion Diarre Pamundësia për të liruar gazra Humbje e oreksit Nauze dhe të vjella. KOMPLIKIMET • Apendiciti mund të shkaktojë komplikime serioze, të tilla si: o Ruptura e apendixit – e cila përhap infeksionin në të gjithë barkun duke shkaktuar peritonit. Ndoshta kërcënuese për jetën, kjo gjendje kërkon kirurgji të menjëhershme për të hequr apendiksin dhe për të pastruar zgavrën e barkut. o Krijimi i abscesit në bark. Nëse apendiksi peson ruptur, atehere mund të zhvillohet një xhep infeksioni (abscesi). Në shumicën e rasteve, kirurgu kirurg drenon abscesin duke vendosur një tub përmes murit të barkut në absces. o Sepsis - Bakteret nga një apendiks i ҫare (ruptur) mund të futen në qarkullimin e gjakut. Nëse ndodh, mund të shkaktojë një gjendje serioze të quajtur sepsë. Sepsis shkakton inflamacion të përhapur në shumë prej organeve. Mund të jetë fatale. Kërkon trajtim spitalor me antibiotikë të fortë. Ruptura e apendixit: Peritonitis DIAGNOZA • Ekzaminimi fizik – për të vlerësuar dhimbjen • Pasqyra e gjakut – nese ka një numër të lartë të qelizave të bardha të gjakut ( Leukociteve) , që mund të tregojë infeksion. • Testi i urinës - për t'u siguruar që një infeksion i traktit urinar ose një gur në veshka nuk po shkakton dhimbjen tek pacienti. • Testet imazherike: – Tomografia e kompjuterizuar (CT) – Imazhe me rezonancë magnetike (MRI) – Ekografia e abdomenit (ultraze) Ekzaminimi fizik • Abdomeni eshte I dhembshem, I ndieshem ne palpacion ne regjionin ileo – cekal. Me rastin e palpacionit ne murin abdominal duhet pasur parasysh disa simptome karakteristike: a) b) c) d) e) Dhembja palpatore ne piken e Mc Burney-it (rreth 3 cm prej majes se kockes iliake kah umbilikusi). Ndonjehere dhimbja eshte me e forte ne piken e Lanz-it (kufiri i vijes se djathte te jashtme dhe e 1/3 se mesme, e cila I bashkon dy spinat e siperme te perparme te kockes iliake). Simptoma Rovsing – te shtypja e shuplakes ne fossa iliaca sinistra, lajmerohet dhimbja ne regjionin ileo – cekal. Simptoma Blumberg – gjate lirimit te presionit ne regjionin ileo – cekal lajmerohet aty nje dhimbje e forte. Simptoma Owing – nese I semuri kollitet, lajmerohet dhimbja ne pjesen e poshtme te djathte te abdomenit per shkak te levizjeve te shpejta te diafragmes Simptoma Horn - dhimbja ne pjesen e poshtme te djathte te abdomenit gjate terheqjes se testisit te djathte nga poshte. Shenja Rovsing • Trekendeshi Sherren – it: me terheqjen e lehte te majes se lapsit nga kerthiza poshte, i semuri ka ndjeshmeri te dhimbjes ne regjionin e trekendeshit ne anen e djathte te murit abdominal. MJEKIMI • Shumica e njerëzve me apendicit kanë nevojë për një operacion të quajtur apendektomi (heqjen e apendiksit të inflamuar). Nëse apendiksi nuk është çarë ende, operacioni e parandalon rupturen dhe e mban infeksionin të përhapet. • Para operacionit, jepen antibiotikë intravenoz (IV) për të trajtuar infeksionin. Disa raste të apendicitit të lehte mund të përmirësohen vetëm me antibiotikë. Mjeku do t’i vëzhgojë nga afër për të përcaktuar nëse ka nevojë për operacion. • Kirurgjia është e vetmja mënyrë për të trajtuar infeksionin abdominal kur apendiksi çahet. Nëse keni nevojë për kirurgji, shumica e apendektomive bëhen në mënyrë laparoskopike. Procedurat laparoskopike zhvillohen me shtrirje përmes prerjeve të vogla. Kjo qasje minimalisht invazive ndihmon ne shërimin më te shpejt, me më pak dhimbje. • Mund të jete nevoja për një operacion të madh hapur abdominal (laparotomi) nëse apendiksi peson rupture.