Republic of the Philippines Department of Education ARALING PANLIPUNAN 10 Unang Markahang Pagsusulit PANGALAN: ___________________________ SECTION: _______________ I. PANUTO: ISULAT ANG TITIK NG TAMANG SAGOT SA TABI NG BILANG. (10pts) 1. Ito ay tumutukoy sa mga taong sama-samang naninirahan sa isang organisadong komunidad na may iisang batas, tradisyon, at pagpapahalaga. A. lipunan B. bansa C. komunidad D. organisasyon 2. Para sa bilang na ito, bigyang-pansin ang datos tungkol sa unemployment. Ipinakikita sa talahanayan ang unemployment rate sa Pilipinas noong 2013. Alin sa sumusunod na pahayag tungkol sa suliraning ito ang TOTOO? A. Pangunahing tungkulin ng pamahalaan na mabigyan ng solusyon ang suliranin sa unemployment sa Pilipinas. B. Ang suliraning ito ay bunga ng mababang kalidad ng edukasyon na natatanggap ng mga manggagawang Pilipino C. Ang unemployment ay bunga ng pagkukulang ng iba’t ibang institusyong panlipunan D. Nagkakaroon ng mataas na unemployment rate dahil hindi natutupad ng institusyon ng edukasyon at ekonomiya ang kanilang mga tungkulin 3. Ipinakikita sa larawan sa kanan na ang pagpapaalala sa isang patakaran. Ang paglabag sa patakarang ito ay nakapaloob sa anong elemento ng kultura? A. Paniniwala C. Norms B. Pagpapahalaga D. Simbolo 4. Ano ang pagkakaiba ng isyung personal at isyung panlipunan? A. Isang pampublikong bagay ang isyung panlipunan samantalang ang isyung personal ay hindi. B. Nakakaapekto ang isyung panlipunan sa malaking bahagi ng lipunan samantalang ang isyung personal ay nakakaapekto sa isang tao lamang. C. Sumasalamin ang isyung panlipunan sa mga suliraning kinahaharap ng isang lipunan. D. Ang isyung panlipunan at personal ay sumasalamin sa suliraning kinahaharap ng indibiduwal. 5. Ano ang bahagi ng mga mamamayan sa pagharap sa mga isyu at hamong panlipunan? A.Pilitin ang pamahalaan na tuparin ang kanilang mga responsibilidad sa mamamayan B. Maging mulat sa mga isyu at hamong panlipunan na nararanasan sa sariling komunidad C. Maging aktibong kabahagi sa pagbuo ng solusyon sa mga isyu at hamong panlipunan D. Iwasan na maging isa sa mga sanhi ng isyu at hamong panlipunan 6. Alin ang may pinakaangkop na kahulugan ng institusyon? A. Ito ay organisadong sistema ng ugnayan sa isang lipunan. B. Ito ay tumutukoy sa organisasyon ng mga tao na nagsasama-sama dahil sa magkakatulad na interes. C. Ito ay grupo na binubuo ng empleyado at employer na nananatili sa isang gusali. D. Wala sa nabanggit. 7. Alin ang hindi kasali sa mga institusyong panlipunan? A. sarili B. Pamilya C. Edukasyon D. Pamahalaan 8. Alin ang hindi totoo tungkol sa ascribed status? A. Nakatalaga sa isang indibiduwal simula nang siya ay ipinanganak B. Hindi ito kontrolado ng isang indibiduwal C. Ang halimbawa nito ay kasarian D. Ito ay nababago 9. Ano ang maaaring idulot ng hindi pagganap sa mga inaasahang gampanin ng isang indibiduwal o isang grupo? A. Mga isyu at hamong panlipunan B. Digmaan C. Kahirapan D. Kaguluhan 10. Marami na ang asawang lalaki at asawang babae na parehong baghahanap-buhay upang matugunan ang pangangailangan ng pamilya. Makikita sa ganitong sitwasyon na: A. dahil sa kahirapan, nababago ang gampanin ng mga kalalakihan at kababaihan B. nagbabago ang gampanin ng mga kalalakihan at kababaihan bilang tugon sa nagbabagong panahon C. nababago ng mga kagustuhan at pangangailangan ang gampanin ng mga kalalakihan at kababaihan D. A at C II. PANUTO: (40pts) Isulat ang T kung ang pangungusap ay TAMA at M kung MALI. ___1. ___2. ___3. ___4. ___5. ___6. ___7. ___8. ___9. ___10. ___11. ___12. ___13. ___14. ___15. ___16. ___17. ___18. ___19. ___20. ___21. ___22. ___23. ___24. ___25. ___26. ___27. ___28. ___29. ___30. ___31. Ang lipunan ay tumutukoy sa mga taong sama-samang naninirahan sa isang organisadong komunidad na may iisang batas, tradisyon, at pagpapahalaga. Sa pag-aaral ng mga isyu at hamong panlipunan, mahalagang maunawaan ang bumubuo, ugnayan, at kultura ng isang lipunan. Ang lipunan ay binubuo ng mga institusyon. Tumutukoy ito sa matatag at organisadong sistema ng ugnayan sa isang lipunan. May mga isyu at hamong panlipunang umuusbong dahil sa kabiguan ng isang institusyong maipagkaloob ang mga inaasahan mula rito. Maituturing ang pamilya bilang isang halimbawa ng secondary social group. Tumutukoy ang secondary group sa mga indibiduwal na may malapit at impormal na ugnayan sa isa’t isa. Ang kultura ay tumutukoy sa kahulugan at paraan ng pamumuhay ng mga mamamayan sa isang lipunan. Ang kultura ay isang kumplikadong sistema ng ugnayan ng mga taong nakatira sa isang lipunan. Ang paniniwala ay isang elemento ng kultura na tumutukoy sa mga asal, kilos o gawi na nagsisilbing pamantayan ng pagkilos sa isang lipunan. Ang norms ay batayan ng pagpapahalaga ng isang grupo o lipunan sa kabuuan. Ang pagpapahalaga ay batayan ng pagkilos na katanggap- tanggap sa grupo ng mga tao o lipunan. Ang pagpapahalaga ay batayan kung ano ang tama at mali, maganda at kung ano ang nararapat at hindi nararapat(Mooney, 2011). Ang hindi pagsunod sa norms ng isang lipunan ay may kaukulang kaparusahan o sanctions. Ang folkways ay ang pangkalahatang batayan ng kilos ng mga tao sa isang grupo o lipunan sa kabuuan. Ang wika ay halimbawa ng simbolo at ang pagmamano ay halimbawa ng norm. Ang material na kultura ay binubuo ng mga gusali, likhang-sining, kagamitan, at iba pang bagay na nakikita at nahahawakanat gawa o nilikha ng tao. Ang norm at mores ang dalawang uri ng folkways. Ang pagtayo ng tuwid habang kinakanta ang pambansang awit ay halimbawa ng folkways. Ang pakikiapid ay isang isyu ng paglabag sa isang social mores. Ang mga paglabag sa mores na pinatawan ng parusa ng pamahalaan ay tinatawag na batas. Ang simbolo ay ang paglalapat ng kahulugan sa isang bagay ng mga taong gumagamit dito. Kung walang simbolo, walang magaganap na komunikasyon at hindi rin magiging posible ang interaksiyon ng mga tao sa lipunan. Ang vulnerability ay tumutukoy sa kalagayan ng grupo ng tao, lugar, at imprastruktura na may mataas na posibilidad na maapektuhan ng mga hazard. Ang exposure ay tumutukoy sa inaasahang pinsala sa tao, ari-arian, at buhay dulot ng pagtama ng isang kalamidad. Ang disaster ay tumutukoy sa anumang malatrahedyang pangyayari na kumitil o nakapanakit ng maraming tao at nagdulot ng pagkasira ng maraming ar-arian. Nangyayari ang disaster dahil sa mga matitinding hazard na hindi napaghandaan ng mga tao o komunidad na hindi din sapat ang kaalaman at kakayahang humarap sa mga ganitong pangyayari. Lahat ng hazard ay nakapagdudulot ng disaster. Ang mga disaster ay mga natural na pangyayaring hindi kayang pigilan ng tao. Ilan sa mga dahilan ng tumitinding impact ng mga disaster ay ang lumalaking populasyon at climate change. Isa ang Pilipinas sa mga bansang ligtas mula sa anumang malalala at matitinding disaster. Ang lindol ay sanhi ng pagguho ng lupa o paggalaw ng tectonic plates sa ilalim ng Earth. Ilan sa mga iba pang dilubyo na maaaring idulot ng lindol ay landslide at tsunami. ___32. Kapag nagkaroon ng lindol, ang pinakaligtas na lugar na maaaring pagtaguan ay sa bahagi ng gusali na malapit sa mga bintana. Kapag nakaramdam ng pagyanig dulot ng lindol, agad na tumakbo palabas ng kinaroroonang gusali. Prone sa mga lindol ang Pilipinas dahil matatagpuan ito sa Pacific Typhoon Belt. Ang pagputok ng bulkan ay maaaring magdulot ng lindol at mudslide, gayunpaman, nakatutulong din ito upang gawing mataba ang lupa upang pagtamnan. Ang tsunami ay sanhi ng lindol, underwater landslide, volcanic eruptions at meteorites. Upang makaiwas sa dilubyong hatid ng tsunami, magtayo ng bahay sa tuktok ng isang bulkan. Ang pagmimina ay isa sa mga bunga ng landslide. Ang pagtatanim ng mga puno at paglikha ng mga riprap ay ilan sa mga maaring solusyon upang maiwasan ang mga landslide. Isinusulong ng PDRRM Framework ang kaisipan na ang paglutas sa mga suliranin at hamong pangkapaligiran ay tungkulin ng pamahalaan. ___33. ___34. ___35. ___36. ___37. ___38. ___39. ___40. III. Pagkumparahin ang dalawang approach ng Community-based Disaster Risk-Reduction and Management. Isulat sa kahon ang titik ng sagot. Bottom up a. b. c. d. e. Top-down Ang responsiblidad sa pagbabago ay nasa kamay ng mga mamamayang naninirahan sa pamayanan. Ang mga batas ay nagmumula sa pamahalaan na dapat sundin ng lahat ng mamamayan. Pamumuno ng lokal na pamayanan. Sa pamahalaan lahat manggagaling tulong sa oras ng kalamidad. Ang mga mamamayan ay may kakayahang simulan at panatilihin ang kaunlaran ng kanilang komunidad. IV. Suriin ang mga sumusunod na pangungusap ayon sa yugto ng Disaster Management na inilalarawan. Isulat ang titik ng tamang sagot. a. Disaster Prevention and Mitigation b. Disaster Preparedness ___1. ___2. ___3. ___4. ___5. ___6. ___7. ___8. ___9. ___10. ___11. ___12. ___13. ___14. ___15. c. Disaster Response d. Disaster Recovery and Rehabilitation Pagsasagawa ng hazard-mapping. Pagtataya kung gaano kalawak ang pinsalang dulot ng isang kalamidad. Pagsusuri sa lawak, sakop, at pinsala na maaaring danasin ng isang lugar kung ito ay mahaharap sa isang sakuna o kalamidad sa isang partikular na panahon. Paggawa ng historical profile o timeline of events upang makita kung ano-ano ang mga hazard na naranasan sa isang komunidad, gaano kadalas, at kung alin sa mga ito ang pinakamapinsala. Pagtukoy sa mga pangunahing pangangailangan ng mga biktima ng kalamidad tulad ng pagkain, tahanan, damit, at gamot. Pagsasagawa ng vulnerability and capacity assessment. Pagbibigay ng paalala at babala sa mga mamamayan. Halimbawa nito ay ang pagpapanumbalik ng sistema ng komunikasyon at transportasyon, suplay ng tubig at kuryente. Pagbuo ng disaster management plan, pagkontrol sa kakapalan ng populasyon, paggawa ng mga ordinansa at batas. Pagtukoy sa bahagya o pangkalahatang pagkasira ng mga ari-arian dulot ng kalamidad. Pagbibigay ng impormasyon tungkol sa mga gawain para sa proteksiyon, paghahanda, at pag-iwas sa mga sakuna, kalamidad, at hazard. Pagbibigay ng impormasyon tungkol sa ligtas na lugar na dapat puntahan, mga opisyales na dapat hingan ng tullong sa oras ng sakuna, kalamidad, at hazard. Pagsasagawa ng Loss Assessment. Pagsasaayos ng mga nasirang pasilidad at istruktura at mga naantalang pangunahing serbisyo . D Pagpapagawa ng dike upang mapigilan ang baha, paglalagay ng mga sandbags, pagpapatayo ng mga flood gates. I. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. A C D B C A A/D (A) BONUS A B 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. T T T T M M T T M M M M M M T M T T T T T T M T T M M T M T T M M M II. 35. 36. 37. 38. 39. 40. T T M M T M III. Bottom-up: a, c, e Top-down: b, d, IV. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. A C B A C B B D A C B B C D A