Komunikasyon at
Pananaliksik sa
SHS
Wika at Kulturang
Pilipino
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Wika (Kahulugan at Kabuluhan ng Wika)
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat:
Editor:
Tagasuri:
Tagaguhit:
Tagalapat:
Tagapamahala:
Ma. Corazon S. Dela Peña
Fritz M. Bahilango
Ernesto C. Caberte, Jr.
Leilanie E. Vizarra
Ronie C. Suinan
Jera Mae B. Cruzado
Wilfredo E. Cabral, Regional Director
Job S. Zape Jr., CLMD Chief
Elaine T. Balaogan, Regional ADM Coordinator
Fe M. Ong-ongowan, Regional Librarian
Department of Education – Region IV-A CALABARZON
Office Address:
Telefax:
E-mail Address:
Gate 2 Karangalan Village, Barangay San Isidro
Cainta, Rizal 1800
02-8682-5773/8684-4914/8647-7487
region4a@deped.gov.ph
Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Wika
(Kahulugan at Kabuluhan
ng Wika)
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino - Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa
araling Wika: Kahulugan at Kabuluhan ng Wika!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador
mula sa pampubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong
tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda
ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at
malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong
ito sa pinakakatawan ng modyul:
Mga Tala para sa Guro
Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong
o estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral
kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang
pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling
pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan
ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.
1
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Pilipino - Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Wika:
Kahulugan at Kabuluhan ng Wika!
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa
pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong
matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad
din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Alamin
Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
dapat mong matutuhan sa modyul.
Subukin
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong laktawan
ang bahaging ito ng modyul.
Balikan
Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral
upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.
Tuklasin
Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay
ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas na
suliranin, gawain o isang sitwasyon.
Suriin
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.
Pagyamanin
Binubuo ito ng mga gawaing para sa
malayang pagsasanay upang mapagtibay ang
iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.
2
Isaisip
Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
Isagawa
Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong
sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.
Tayahin
Ito ay gawain na naglalayong matasa o
masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang
Gawain
Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.
Susi sa Pagwawasto
Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat
ng mga gawain sa modyul.
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
Sanggunian
Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
paglikha o paglinang ng modyul na ito.
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:
1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel
sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag
mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin
humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o sino
man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa
iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!
3
Week
1
Alamin
Sa paglipas ng panahon, marami na ang nabago at mababago ng panahon. Patuloy
na umuunlad ang teknolohiya at komunikasyon. Kasabay ng mga pagbabagong
nagaganap, maging ang wika natin ay nababago din dala ng makabagong
henerasyon. Bilang isang wikang buhay, patuloy na umuunlad ang wika dahil sa
marami ang umaadap ng mga wikang banyaga na nakakaimpluwensiya sa ating mga
natutuhan sa mga ninuno natin.
Sa kasalukuyan, marami sa atin ang malaki ang naiaambag sa paggamit ng wika.
Tulad na lamang ng pagdidiskubre ng mga bagay-bagay sa tulong ng teknolohiya.
Karamihan sa mga taong nagpapakadalubhasa sa larangan ng wika ay lumalago at
naglilinang ng makabagong konsepto ng wika. Kaalinsabay nito ang pag-aaral tungo
sa pananaliksik ukol sa kalikasan, katangian, pag-unlad, gamit at paggamit ng
Wikang Filipino sa mga sitwasyong komunikatibo at kultural sa lipunang Pilipino.
May mga pagkakataon na maunawaan natin ang mga konsepto, elementong
kultural, kasaysayan, at gamit ng wika sa lipunang Pilipino.
Bunga ng pag-aaral, maraming konsepto ng wika ang nakapaloob sa aklat na ito.
Layunin nitong malinang at mapayabong pa ang kaalaman ng mga estudyante gamit
ang wikang Filipino. Masuri ang kalikasan, gamit, mga kaganapang pinagdaanan at
pinagdadaanan ng Wikang Pambansa ng Pilipinas. Ang mga impormasyong
nakapaloob sa aklat na ito ay napapanahon rin. Sinadya ng mga may-akda na
palalimin ang pagkaunawa ng mga estudyante sa pamamagitan ng pagkilatis at
pagsariwa ng mga konseptong pangwika.
Kung ang mga merito ng aklat na ito ay mamamaksimays, sa tulong ng matatalino
at/o masigasig na guro at partisipatib na mga estudyante, tinitiyak ng mga mayakda na matatamo ang mga sumusunod .
Kasanayang Pagkatuto :
Natutukoy ang mga kahulugan at kabuluhan ng mga konseptong
pangwika.
Layunin :
1. Nagagamit ang kaalaman sa modernong teknolohiya sa pag-unawa sa mga
konseptong pangwika,
2. Nabibigyang kahulugan ang mga komunikatibong gamit ng wika sa
lipunan,
3. Natutukoy ang mga pinagdaanang pangyayari/kaganapan tungo sa
pagkabuo at pag-unlad ng Wikang Pambansa.
4. Natitiyak ang mga sanhi at bunga ng mga pangyayaring may kaugnayan
sa pag-unlad ng Wikang Pambansa .
Samakatuwid ang mga pangangailangan ng mga estudyante ay mas mapalalim pa
ang pagkaunawa nila sa Wikang Pambansa maging ang konsepto ng wika.
Inaaasahan na sila ang magiging instrumento ng karunungan at higit na kasapi sa
pag-unlad ng wikang Filipino.
4
Subukin
Piliin ang letra ng tamang sagot na tumutukoy sa kahulugan at kabuluhan ng mga
konseptong pangwika.
1. Ito ang katutubong wika na ginagamit sa buong bansang Pilipinas bilang wika
ng komunikasyon ng mga etnikong grupo.
a. Filipino
b. Pilipino
c. Tagalog
d. Ingles/Tagalog
2. Ginagamit ito sa pormal na edukasyon.
a. Wikang Panturo
b. Wikang Ingles
c. Wikang Opisyal
d. Bilinggwal
3. Ang madalas na mapagkamalan na wikang opisyal.
a. Wikang Ladino
b. Wikang Minoritaryo
c. Wikang Opisyal
d. Wikang Sardo
4. Dito nakapaloob na ang Filipino ang wikang pambansa ng bansang Pilipinas.
a. Phil. Constitution 1977
b. Phil. Constitution 1997
c. Phil. Constitution 1987
d. Phil. Constitution 2007
5. Ito ang ginagamit ng magkausap kapag magkaiba ang kanilang katutubong
wika.
a. Lingua Franca
b. Bilinggwal
c. Multilinggwal
d. Homogenous
6. Sistematikong balangkas na mga binibigkas na tunog.
a. dayalek
b. salita
c. dila
d. wika
5
7. Paggamit ng dalawang wika sa Sistema ng Edukasyon.
a. Multilingguwalismo
b. Multikulturalismo
c. Bilingguwalismo
d. Barayti ng wika
8.
Ang wika ay nagbabago.
a. Masistemang balangkas
b. Arbitraryo
c. Dinamiko
d. Pinipili
9. Kahulugan ng salitang Latin na lingua
a. Teorya
b. Kamay
c. Wika
d. Dila
10. Makahulugang tunog ng isang wika
a. Sintaksis
b. Morpema
c. Diskurso
d. Ponema
11. Kinikilalang lingua franca ng mundo
a. Mandarin
b. Niponggo
c. Filipino
d. Ingles
12. Ito ay nauukol sa wikang katutubo, taal o likas sa isang tagapagsalita
a. Pantulong na wika
b. Katutubong wika
c. Ikalawang wika
d. Unang wika
13. Wikang pambigkis sa maraming komunidad, wikang bumubuo sa
sambayanang Pilipino
a. Filipino
b. Tagalog
c. Cebuano
d. Ingles
6
14. Nauukol sa paggamit ng higit sa dalawang wika bilang wikang panturo sa
Sistema ng edukasyon
a. Multilingguwalismo
b. Multikulturalismo
c. Bilingguwalismo
d. Naturalismo
15. Alin
a.
b.
c.
d.
Aralin
1
sa mga sumusunod ang HINDI kabilang sa pagbuo ng wika.
Morpema
Simbolo
Sintaks
Ponema
Wika (Kahulugan at
Kabuluhan ng Wika)
Basahin ang sumusunod na talata.
WIKA
Paano kaya kung walang wika ? Paano magkakaunawaan ang mga tao sa
isang lipunan ? Paano magkakaunawaan ang bawat miyembro ng pamilya ?
Mapabibilis kaya ang pag-unlad ng komunikasyon ? Kung hindi ang sagot mo,
samakatwid mahalaga talaga ang wika at komunikasyon.
Wika ang pinakamahalagang sangkap at ugnayan sa pakikipagkapwa-tao.
Malaki ang tungkulin ng wika sa pakikipag-unawaan at pakikisalamuha sa tao sa
kaniyang tahanan, paaralan , pamayanan , at lipunan.
Kahit na sa anumang anyo , pasulat o pasalita , hiram o orihinal , banyaga o
katutubo, wika ang pinakamabisang sangkap sa paghahatid ng diwa , kaisipan , at
damdamin natin. Maging ang kultura ng isang panahon , pook , o bansa ay muling
naipahahayag sa pamamagitan ng wika ( Lachica, 1998 ). Naipadarama ng wika ang
sidhi ng damdamin , lalim ng lungkot o pighati , ang lawak ng galak , ang
kahalagahan ng katwiran , ang kabutihan ng layunin , ang nakapaloob sa
katotohanan sa isang layunin , ang kaibuturan ng pasasalamat, at paghanga.
7
DEPINISYON NG WIKA
Ang wika ay isang sistema ng mga sagisag na binubuo ng mga tunog o kaya ay mga
pasulat na letra na iniuugnay natin sa mga kahulugang nais nating ipabatid sa ibang
tao. Ayon naman kay:
1. Gleason (1961) – ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog
na
pinili
at
isinaayos
sa
paraang
arbitraryo
upang
magamit
sa
pakikipagtalastasan ng mga taong nasa iisang kultura.
Halimbawa : Ang wika ay sinasalitang tunog o binubuo ng mga tunog.
Gayunman hindi lahat ng tunog ay makabuluhan o may hatid na
makabuluhang kahulugan , hindi lahat ng tunog ay itinuturing na wika.
Ang lahat ng wika ng tao ay nagsimula sa tunog . Mga tunog ito na mula sa
paligid , kalikasan , at mula mismo sa tunog na likha ng pagbigkas ng tao.
2. Finnocchiaro (1964) – ang wika ay isang sistemang arbitraryo ng simbolong
pasalita na nagbibigay pahintulot sa mga taong may kultura o ng mga taong
natutunan ang ganoong kultura upang makipagtalastasan o di kaya’y
makipag-ugnayan.
Halimbawa : Ang simbulo ay binubuo ng mga biswal na larawan , guhit , o
hugis na kumakatawan sa isa o maraming kahulugan . Halimbawa nito ang
simbolo ng krus, araw , ahas , elemento ng kalikasan ( lupa , tubig , apoy ,
hangin ) at marami pang iba na sumasalamin sa unibersal at iba’t ibang
kahulugan
mula
sa
sinaunang
sibilisasyon
hanggang
ngayon
.
Nangangahulugan lamang na ang tanging layunin kung bakit may wika ay
upang magamit ito sa pakikipagtalastasan.
3. Sturtevant (1968) – ang wika ay isang Sistema ng mga
simbolong
arbitraryo ng mga tunog para sa komunikasyong pantao.
Halimbawa
:
Lumutang
ang
konseptong
“
ponosentrismo
“
na
nangangahulugang “ una ang bigkas bago ang sulat “ . Ibig sabihin din nito,
nakasandig sa sistema ng mga tunog ang pundasyon ng anumang wika ng
tao.
4. Hill (1976) – ang wika ay ang pangunahin at pinakaelaboreyt na anyo ng
simbolikong pantao. Ang mga simbolong ito ay binubuo ng mga tunog na
8
nalilikha ng aparato sa pagsasalita at isinasaayos sa mga klase at padron
na lumilikha at simetrikal na estraktura.
Halimbawa : Binibigkas na tunog at ito ay tumutukoy sa ponema (
pinakamaliit na yunit ng tunog na nagtataglay ng kahulugan ). Maraming
uri ng tunog , maaaring ito ay galing sa kalikasan tulad ng lagaslas ng tubig
s abatis, langitngit ng kawayan , pagaspas ng mga dahoon, kulog at iba pa.
Ngunit ang binibigkas na tunog ay nabubuo sa pamamagitan ng mga
sangkap sa pagbigkas ng tao tulad ng labi , dila , ngipin , galagid , at ngalangala.
5. Brown (1980) – ang wika ay masasabing sistematiko. Set ng mga
simbolikong arbitraryo, pasalita, nagaganap sa isang kultura, pantao, at
natatamo ng lahat ng tao.
Halimbawa : Ang mga ponema ( sinasalitang tunog ) ay pinili sa
pamamaraang napagkasunduan ng mga taong gumagamit ng wika o batay
sa kapasyahan sang-ayon sa preperensya ng grupo ng mga tao.
6. Bouman (1990) – ang wika ay isang paraan ng komunikasyon sa pagitan
ng mga tao sa isang tiyak na lugar, para sa isang partikular na layunin na
ginagamitan ng mga verbal at viswal na signal para makapagpahayag.
Halimbawa:
Pinakamabisang
instrumento
ang
wika
upang
makipagtalastasan ang tao sa kanyang kapwa bagamat maaaring makipagugnayan sa pamamagitan ng mga senyas , pagguhit o mga simbulo , hindi
pa rin matatawaran ang paggamit ng wika upang maisakatuparan ang
malawak at mabisang pakikipagkomunikasyon ng tao sa kanyang kapwa.
7. Webster (1990) – ang wika ay kalipunan ng mga salitang ginagamit at
naiintindihan ng isang maituturing na komunidad.
Halimbawa: Nalikha ang wika upang magkaunawaan ang mga tao . Natural lamang
na ang mga Hapon ay hindi dagling makauunawa ng Filipino sapagkat malaki ang
kaibahan ng kanilang ibinubulalas na salita sa mga Pilipino.
9
Balikan
Wika ko. Hulaan Mo!
Ibigay ang katumbas na kahulugan ng mga salita at isulat sa iyong sagutang
papel.
Salita
1.
2.
3.
4.
5.
Kahulugan
Lodi
Petmalu
Kalerki
Chaka
Waley
Mga Tala para sa Guro
Tandaan: Tiyaking nauunawaan at masunod ng mga mag-aaral
ang mga panuto sa pagsasagot. Makatutulong kung basahin
munang mabuti ng mga mag-aaral ang lahat ng bahagi at panuto
bago ito simulan. Ipinaaalala rin ng guro ang pagpapahalaga sa
katapatan sa pagsasagot at pagwawasto nito.
10
Tuklasin
Ano ang Wika ?
Binigyang kahulugan ni Henry Gleason ang wika bilang sistematikong balangkas ng
mga binibigkas na tunog na pinipili at isinasaayos sa paraang arbitraryo upang
magamit ng mga taong may isang kultura. Ang salitang wika ay nagsimula sa
salitang “lengua” na ang literal na kahulugan ay dila at wika. Maraming kahulugan
at kabuluhan ang wika tulad ng; ito ay behikulo ng paghahatid ng mga impormasyon
saan mang lugar ka naroon, sa paaralan, tahanan o kahit saan. Instrumento din ito
ng komunikasyon sa pamamagitan din ng wika, mabilis na naipapalaganap ang
kultura ng bawat pangkat. Higit sa lahat simbolo ito ng kalayaan.
Mga Katangian ng wika
Taglay ng kahulugan ng wika ang mga pangunahing katangian nito ayon sa
sumusunod :
1. Ang wika ay sinasalitang tunog. Kakailanganin ng tao ng aparato sa
pagsasalita ( speech apparatus ) upang mabigkas at mabigyang modipikasyon
ang tunog. Mahalaga sa tao ang kanyang diapram, enerhiyang nagmumula sa
baga, babagtingang tinig o vocal cords na nagisilbing artikulador, at ang mga
sangkap sa loob ng bibig tulad ng dila, ngipin, guwang ng ilong, gayundin ang
matigas at malambot na ngala-ngala.
2. Nabubuo ang wika sang-ayon sa mga taong gumagamit nito sa loob ng
mahabang panahon ( Rubin, 1992 ). Ang wika ay set ng mga tuntuning
pinagkasunduan at tinatanggap nang may pagsang-ayon ng lahat ng
tagapagsalita nito. Sapagkat napagkasunduan o arbitraryo ang wika,
nagagawang pagsaluhan ng isang komunidad wika ang kumbensyong
panlipunan na nagbiibigay ditto ng kolektibong pagkakakilanlan bilang isang
pangkat o grupo. Ito ang dahilan kung bakit may mga salitang magkatulad
ang baybay at bigkas sa maraming wika subalit magkakaiba ng kahulugan.
3. Likas ang wika, ibig sabihin , lahat ay may kakayahang matutong gumamit
ng wika anuman ang lahi, kultura, o katayuan sa buhay.
4. Ang wika ay dinamiko . upang mapanatiling masigla at buhay ang lahat ng
wika, kailangang makasabay ito sa pagbabago ng panahon. Nagbabago ang
11
paraan ng pananalita mg mga tao maging ang angking kahulugan ng salita
sa paglipas ng panahon.
5. Ang wika ay masistemang balangkas . Bago matutong bumasa ang isang bata,
kailangan muna nitong matutong kumilala ng tunog ( ponolohiya ) .
Itinuturing naakabuluhan ang isang tunog kung may kakanyahan itong
makapagpabago ng kahulugan. Sinusundan ito ng pagsasama-sama ng tunog
upang makabuo ng maliit nay unit ng salita ( morpolohiya ). Ang pagsasamasama ng salita upang makabuo ng payak na pahayag o pangungusap ang
tinatawag na sintaks o palaugnayan.
6. Bawat wika ay tuwirang nakaugnay sa kultura ng sambayanang gumagamit
nito.
Wika ang pangunahing tagapagbantayog ng mga kaugalian,
pagpapahalaga, at karunungang mayroon ang isang komunidad. Ang wika at
kultura ay hindi kailanman maihihiwalay sa isa’t isa.
7. Ang wika ay ginagamit sa komunikasyon. Kailangang patuloy na
gamitin ang wika upang mapanatili itong masigla at buhay. Kailangang
kalingain sa komunikasyon ang wika upang patuloy itong yumabong
at umunlad.
Nangangailangan na pagpapalalim sa aralin na itinuro.
12
Suriin
Tukuyin ang kahulugan at kahalagahan ng konseptong pangwika ayon sa wikang
panturo at wikang opisyal. Piliin ang letra ng tamang sagot.
1. “Hindi mo ba kilala ang taong yon?” Ang tanong ng may-ari ng tindahan. Siya
si John Marshall, ang bantog na mahistrado rito ng Estados Unidos. Namula
ang binata sapagkat di talaga sila magkaintindihan
a. Wikang Opisyal
b. Wikang Panturo
c. Wikang Opisyal at Panturo
d. Wikang Bilinggwal
2. Sa loob ng silid-aralan, matiyagang nagtuturo ang guro sa Filipino upang
maipaunawa sa kanyang mag-aaral ang kabuuan ng aralin.
a. Wikang Panturo
b. Wikang Opisyal at Panturo
c. Wikang Opisyal
d. Lingua Franca
3. Makikitang nag-uusap ang dalawang tao mula sa magkaibang katutubong
wika. Halos magsigawan na sila habang nag-uusap sapagkat di sila
magkaintindihan.
a. Wikang Bilinggwal
b. Wikang Panturo
c. Wikang Opisyal
d. Lingua Hiram
4. Ang guro nila sa Araling Panlipunan ay gumagamit ng Filipino upang
maunawaan ng kanyang mag-aaral ang aralin.
a. Wikang Panturo
b. Wikang Opisyal
c. Wikang Panturo at Opisyal
d. Wikang Bilinggwal
5. Sa isang komunidad , may mga mamamayan na nag-uusap-usap at ang
wikang malawakang sinasalita ay ang nauunawaan ng nakararaming bilang
ng mamamayan sa isang dimensyong heograpiko.
a. Wikang Panturo
b. Wikang Opisyal at Panturo
c. Wikang Opisyal
d. Lingua Franca
13
Pagyamanin
Panuto : Punan nang angkop na kasagutan ang patlang upang mabuo ang ideya ng
salaysay. Piliin ang sagot sa kahon na nasa ibaba .
Sa tulong ng aking guro at sa pamamagitan ng modyul na ito, lubos ko nang
naunawaan ang 1.___________________________at 2. ____________________________ng
konseptong
pangwika.
____________________
at
Nalaman
ito
ay
ko
din
na
ang
napakaraming
wikang
kabuluhan
opisyal
o
ay
3.
kahalagahan.
Samantalang ang wikang panturo naman ay ang 4. __________________________ na
ginagamit sa paaralan. Nabatid ko rin na marami palang kahulugan ang 5.
__________________ ayon sa iba’t ibang linggwistika at dalubhasa.
Kahulugan
Katangian
Wikang pagtuturo at pagkatuto
Wikang naisabatas
Wika
Tunog
Isaisip
Pagtapat-tapatin. Hanapin sa HANAY B ang sagot na tumutukoy sa kahulugan at
kahulugan ng konseptong pangwika. Isulat ang sagot sa unahan ng bawat bilang.
HANAY A
HANAY B
____1. Lengua
a. wikang ginagamit ng
magkausap na may magkaibang
katutubong wika
____2. Ipinalalaganap nito ang kultura ng
bawat pangkat
b. wika
c. wikang opisyal
____3. Ginagamit sa pormal na edukasyon
d. dila at wika
____4. Ginagamit naman ito ng mga tao
e. wikang panturo
sa isang bansa
f. tagalog
____5. Lingua franca
g. Filipino
14
Isagawa
Tugunan ang hinihinging kasagutan sa bawat bilang.
1. Bakit mahalaga ang wika sa:
a. Sarili
b. Lipunan
c. Kapwa
2. Magbigay ng tatlong pagkakataon o sitwasyon kung saan ginagamit ang wika.
15
Tayahin
Piliin ang titik ng tamang sagot. Isulat ito sa inyong sagutang papel.
1. Alin sa mga sumusunod ang katangian ng wika .
a. May maayos na pagkakasunod-sunod
b. May hugis, anyo, kulay
c. May paksa at tema
d. Sinasalitang tunog
2. Ang nagbigay kahulugan na ang wika ay masistemang balangkas.
a.
b.
c.
d.
Finnocchiaro
Gleason
Brown
Hill
3. Ito ang pundasyon ng lahat ng wika ng tao .
a. Sistema
b. Simbolo
c. Bigkas
d. Tunog
4. Ito ang wika na ginagamit sa buong Pilipinas bilang wika ng komunikasyon
ng mga etnikong grupo.
a. Filipino
b. Pilipino
c. Tagalog
d. Ingles/Tagalog
5. Ito ay
a.
b.
c.
d.
nauukol sa wikang katutubo, taal o likas sa isang tagapagsalita
Pantulong na wika
Katutubong wika
Ikalawang wika
Unang wika
6. Kahulugan ng salitang Latin na lingua
a. Teorya
b. Kamay
c. Wika
d. Dila
7. Ginagamit ito sa pormal na edukasyon.
a. Wikang Panturo
b. Wikang Ingles
c. Wikang Opisyal
16
d. Bilinggwal
8.
Isang sistematikong balangkas ng mga sinasalitang tunog.
a. dayalek
b. salita
c. dila
d. wika
9. Ang madalas na mapagkamalan na wikang opisyal.
a. Wikang Ladino
b. Wikang Minoritaryo
c. Wikang Opisyal
d. Wikang Sardo
10. Kinikilalang lingua franca ng bansang Pilipinas.
a. Wikang katutubo
b. Pilipino
c. Filipino
d. Tagalog
17
11. Sa loob ng silid-aralan, matiyagang nagtuturo ang guro sa Filipino upang
maipaunawa sa kanyang mag-aaral ang kabuuan ng aralin.
a. Wikang Panturo
b. Wikang Opisyal at Panturo
c. Wikang Opisyal
d. Lingua Franca
12. Ang wika ay nagbabago.
a. Masistemang balangkas
b. Arbitraryo
c. Dinamiko
d. Pinipili
13. Kinikilalang lingua franca ng mundo
a. Mandarin
b. Niponggo
c. Filipino
d. Ingles
14. Makahulugang tunog ng isang wika
a. Sintaksis
b. Morpema
c. Diskurso
d. Ponema
15. Wikang pambigkis sa maraming komunidad, wikang bumubuo sa
sambayanang Pilipino
a. Filipino
b. Tagalog
c. Cebuano
d. Ingles
Karagdagang Gawain
Sa iyong sagutang papel, isulat ang kahulugan ng Wika at Wikang Panturo
a. Wika -b. Wikang panturo --
18
Pagyamanin
1.
2.
3.
4.
5.
kahulugan
katangian
wikang
naisabatas
wika ng
pagtuturo at
pagkatuto
wika
Suriin
1.
2.
3.
4.
5.
D
B
C
A
D
19
Subukin
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Tayahin
C
A
B
C
A
D
C
C
D
D
D
D
B
A
B
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
D
B
D
C
D
D
A
D
B
C
B
C
D
D
B
Isaisip
1. D
2. B
3. E
4. C
5. A
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Aguilar, Jennifer L. and Jomar I. Canega. Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika
at Kulturang Pilipino.
Jocson, Magdalena O. Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino.
Nuncio, Rhoderick V. and Elizabeth Morales Nuncio. Sidhaya 11: Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino.
20
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph
21
Komunikasyon at
Pananaliksik sa
SHS
Wika at Kulturang
Pilipino
22
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Konseptong Pangwika (Wikang Pambansa, Wikang Opisyal at Wikang Panturo, at
Multilingguwalismo)
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat:
Editor:
Tagasuri:
Tagaguhit:
Tagalapat:
Tagapamahala:
Ma. Corazon S. Dela Peña
Fritz M. Bahilango
Ernesto C. Caberte, Jr.
Leilanie E. Vizarra
Ronie C. Suinan
Jera Mae B. Cruzado
Wilfredo E. Cabral, Regional Director
Job S. Zape Jr., CLMD Chief
Elaine T. Balaogan, Regional ADM Coordinator
Fe M. Ong-ongowan, Regional Librarian
Department of Education – Region IV-A CALABARZON
Office Address:
Telefax:
E-mail Address:
Gate 2 Karangalan Village, Barangay San Isidro
Cainta, Rizal 1800
02-8682-5773/8684-4914/8647-7487
region4a@deped.gov.ph
23
Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Konseptong Pangwika
(Wikang Pambansa, Wikang
Opisyal, Wikang Panturo, at
Multilingguwalismo)
24
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino - Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa
araling Konseptong Pangwika: Wikang Pambansa, Wikang Opisyal, Wikang Panturo,
at Multilingguwalismo!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador
mula sa pambuliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong
tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda
ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at
malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong
ito sa pinakakatawan ng modyul:
Mga Tala para sa Guro
Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong
o estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral
kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang
pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling
pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan
ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.
25
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Pilipino - Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Konseptong
Pangwika:
Wikang
Pambansa, Wikang
Opisyal, Wikang
Panturo,
at
Multilingguwalismo!
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa
pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong
matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad
din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Alamin
Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
dapat mong matutuhan sa modyul.
Subukin
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong laktawan
ang bahaging ito ng modyul.
Balikan
Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral
upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.
Tuklasin
Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay
ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas na
suliranin, gawain o isang sitwasyon.
Suriin
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.
Pagyamanin
Binubuo ito ng mga gawaing para sa
malayang pagsasanay upang mapagtibay ang
iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.
26
Isaisip
Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
Isagawa
Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong
sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.
Tayahin
Ito ay gawain na naglalayong matasa o
masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang
Gawain
Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.
Susi sa Pagwawasto
Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat
ng mga gawain sa modyul.
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
Sanggunian
Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
paglikha o paglinang ng modyul na ito.
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:
1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel
sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag
mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin
humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o sino
man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa
iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!
27
Week
2
Alamin
Sa paglipas ng panahon, marami na ang nabago at mababago ng panahon. Patuloy
na umuunlad ang teknolohiya at komunikasyon. Kasabay ng mga pagbabagong
nagaganap, maging ang wika natin ay nababago din dala ng makabagong
henerasyon. Bilang isang wikang buhay, patuloy na umuunlad ang wika dahil sa
marami ang umaadap ng mga wikang banyaga na nakakaimpluwensiya sa ating mga
natutuhan sa mga ninuno natin.
Sa kasalukuyan, marami sa atin ang malaki ang naiaambag sa paggamit ng wika.
Tulad na lamang ng pagdidiskubre ng mga bagay-bagay sa tulong ng teknolohiya.
Karamihan sa mga taong nagpapakadalubhasa sa larangan ng wika ay lumalago at
naglilinang ng makabagong konsepto ng wika. Kaalinsabay nito ang pag-aaral tungo
sa pananaliksik ukol sa kalikasan, katangian, pag-unlad, gamit at paggamit ng
Wikang Filipino sa mga sitwasyong komunikatibo at kultural sa lipunang Pilipino.
May mga pagkakataon na maunawaan natin ang mga konsepto, elementong
kultural, kasaysayan, at gamit ng wika sa lipunang Pilipino.
Bunga ng pag-aaral, maraming konsepto ng wika ang nakapaloob sa aklat na ito.
Layunin nitong malinang at mapayabong pa ang kaalaman ng mga estudyante gamit
ang wikang Filipino. Masuri ang kalikasan, gamit, mga kaganapang pinagdaanan at
pinagdadaanan ng Wikang Pambansa ng Pilipinas. Ang mga impormasyong
nakapaloob sa aklat na ito ay napapanahon rin. Sinadya ng mga may-akda na
palalimin ang pagkaunawa ng mga estudyante sa pamamagitan ng pagkilatis at
pagsariwa ng mga konseptong pangwika.
Kung ang mga merito ng aklat na ito ay mamamaksimays, sa tulong ng matatalino
at/o masigasig na guro at partisipatib na mga estudyante, tinitiyak ng mga mayakda na matatamo ang sumusunod:
28
Kasanayang Pagkatuto :
Naiuugnay ang mga konseptong pangwika sa mga napakinggang
sitwasyong pangkomunikasyon sa radyo, talumpati at mga panayam.
Layunin:
1. Nagagamit ang kaalaman sa modernong teknolohiya sa pag-unawa sa mga
konseptong pangwika.
2. Nabibigyang kahulugan ang mga komunikatibong gamit ng wika sa
lipunan.
3. Natutukoy ang mga pinagdaanang pangyayari/kaganapan tungo sa
pagkabuo at pag-unlad ng Wikang Pambansa, at
4. Natitiyak ang mga sanhi at bunga ng mga pangyayaring may kaugnayan
sa pag-unlad ng Wikang Pambansa.
Samakatuwid ang mga pangangailangan ng mga estudyante ay mas mapalalim pa
ang pagkaunawa nila sa Wikang Pambansa maging ang konsepto ng wika.
Inaaasahan na sila ang magiging instrumento ng karunungan at higit na kasapi sa
pag-unlad ng wikang Filipino.
29
Subukin
Bago mo simulan ang pag-aaral sa modyul na ito, sagutin muna ang mga
sumusunod upang malaman kung hanggang saan na ang iyong nalalaman sa
paksang ito. Piliin ang titik ng tamang sagot.
1. Pinagtibay na batayan ng ating wikang pambansa ang tagalog dahil
a. ito ang salitang ginagamit sa Maynila, ang punong-lungsod
b. ito ay mas mabuti kaysa Ingles at Espanyol na mga dayuhang salita
c. karamihan sa mga hukom na nasa assembliyang nagpatibay sa ating
wikang pambansa ay mga Tagalog
d. ito ang salitang ginagamit ni Pangulong Quezon
2. Mas mabuting ________________________.
a. gamitin ang Filipino bilang tanging paraan ng pakikipag-usap sa buong
bansa
b. gamitin ang Filipino o Ingles ayon sa pangangailangan
c. gamitin ang Ingles lamang
d. huwag gamitin ang Ingles o Filipino
3. Sino ang itinuturing na Ama ng Wikang Pambansa?
a. Francisco Balagtas
b. Jose Rizal
c. Manuel L. Quezon
d. Jose Palma
4. Mahalagang magkaroon ng wikang pambansa dahil ito ay:
a. Nagpapaunlad ng pagkatuto sa pamamagitan ng interaksyon ng guro at
mag-aaral l
b. Nagbibigay-daan sa epektibong pagpapalitan ng mga kaisipan at
impormasyon
c. Nagbibigay- daan upang magkaroon ng interaksyon ang mga ito
d. Lahat ng ito
5. Ang
a.
b.
c.
d.
iyong local na diyalekto ay ______________ Ingles at Filipino.
di-gaanong singhalaga ng
mas mahalaga kaysa
singhalaga ng
dapat mapalitan ng
30
6. Ito ang ating kinikilalang wikang Pambansa sa Pilipinas.
a. Filipino
b. Pilipino
c. Tagalog
d. Dayalek
7. Ipinagagamit sa pagtuturo mula kinder hanggang baitang 3.
a. Pantulong na wika
b. Katutubong wika
c. Mother Tongue
d. Wikang Ingles
8. “Ngayon, Bukas at Magpakailanman” ito ang sikat na linyang binibitawan ni
Mel Chiangco sa kanyang programang “Magpakailanman sa telebisyon
a. Pantulong na wika
b. Wikang Pambansa
c. Wikang Opisyal
d. Wikang Panturo
9. Ito ay kailangang nasa estado ng pagiging lingua franca at nararapat na
sumailalim sa pagkilala ng batas
a. Pantulong na Wika
b. Wikang Pambansa
c. Wikang Opisyal
d. Wikang panturo
10.
Wikang pinagtibay ng pamahalaan na ginagamit sa pamamahala at
pakikipag-ugnayan sa mamamayang kaniyang nasasakop.
a. Wikang Pambansa
b. Wikang Panturo
c. Wikang Opisyal
d. Wika
11. Ito ay nananatiling opisyal na wika kasama ang wikang Filipino.
a. Niponggo
b. Mandarin
c. French
d. Ingles
12. Ito ang wikang Opisyal ng Pilipinas
a. Pilipinas
b. Filipinas
c. Pilipino
d. Filipino
31
13.
Mga salita na nakapaloob sa Wikang Pambansa, Wikang Opisyal at
Wikang Panturo
a. Pampanitikan
b. Lalawiganin
c. Pormal
d. Balbal
14.
Ang paraan ng pagsasalita ni Boy Abunda bilang host ng “Tonight with
Boy Abunda”, anong wika ang kanyang ginagamit?
a. Pantulong na wika
b. Wikang Pambansa
c. Wikang Opisyal
d. Wikang Panturo
15.
Wikang naisabatas o naitadhana ng batas na maging wikang opisyal
ng komunikasyon, transaksyon, o pakikipag-ugnayan ng sambayanan sa
pamahalaan sa pasalita at lalo na sa pasulat na paraan.
a. Wikang Pambansa
b. Wikang Panturo
c. Wikang Opisyal
d. Mother Tongue
Aralin Konseptong Pangwika (Wikang
2
Pambansa, Wikang Opisyal, Wikang
Panturo, at Multilingguwalismo)
“Alam kong makatutulong ito sa iyo upang magkaroon ka ng gabay at mapadali sa
iyo ang daloy ng modyul na ito.”
Basahin ang sumusunod na pangungusap.
1. Henry Gleason – ang wika ay isang sistematik na balangkas ng mga
binibigkas na tunog na pinipili at isinasaayos sa paraang arbitraryo upang
magamit ng mga taong may iisang kultura.
2. Archibald Hill – ang wika ang pangunahin at pinakamabusising anyo ng
gawaing pansagisag ng tao.
3. Thomas Carlyle – itinuturing ang wika bilang saplot ng kaisipan.
32
4. Vilma Resuma at Teresita Semorlan – ang wika ay kaugnay ng buhay at
instrunento ng tao upang matalino at efisyenteng makilahok sa lipunang
kinabibilangan.
5. Pamela Constantino at Galileo Zafra – ang wika ay isang kalipunan ng mga
salita at ang pamamaraan ng pagsasama –sama ng mga ito para
magkaunawaan o makipagkomyunikeyt ang isang grupo ng mga tao.
Balikan
Tukuyin kung Fact o Bluff ang bawat pahayag.
1.
2.
3.
4.
5.
Ang wika ay masistemang balangkas.
Ang wika ay binubuo ng ponema, morpema, sintaks at semantika
Ang wika ay hindi arbitraryo
Lahat ng tao ay may kakayahang makapagsalita
Ang wika ay naaayon sa preperensya ng grupo ng tao na gagamit nito
Mga Tala para sa Guro
Tandaan: Tiyaking nauunawaan at masunod ng mga mag-aaral
ang mga panuto sa pagsasagot. Makatutulong kung basahin
munang mabuti ng mga mag-aaral ang lahat ng bahagi at panuto
bago ito simulan. Ipinaaalala rin ng guro ang pagpapahalaga sa
katapatan sa pagsasagot at pagwawasto nito.
33
Tuklasin
Wika ang kasangkapan ng tao sa pakikipagtalastasan sa kaniyang kapwa. Sa
pamamagitan nito’y naipapahayag niya ang kaniyang kaisipan at damdamin. Wika
pa rin ang nagbubuklod sa mga tao upang magkaisa sa pagkilos tungo sa kanilang
ikalalaya at ikauunlad. Wika pa rin ang gamit sa pagdukal ng karunungan (Magatas et al. 2006).
Ang wika ang kasangkapan ng komunikasyon. Dahil sa wika ay nakapamumuhay
ang tao sa isang lipunan. At ang uri ng lipunang kinabibilangan niya ay lubhang
nakaaapekto sa kaniyang wika (Catacataca, 1989).
Wika ang nagpapahintulot sa tao na ipaubaya sa kapwa ang kaniyang mga kaisipan
sa pagpapasiya ng iba. Wika ang kaagapay ng tao sa lahat ng pagsisikap nito. Kung
wala ang wika, titigil o mapaparalisa ang 99% na gawain ng tao (Pei, 1957).
Ang wikang pambansa ay kailangang nasa estado ng pagiging lingua franca at
nararapat na sumailalim sa pagkilala ng batas. Ito ang dahilan kung bakit
malawakang nagagamit saan mang panig bansa ang wikang Filipino dahil paulit-ulit
itong itinanghal o binigyang halaga sa maraming batas. Kaugnay nito, kailangang
maging bukas ang wikang Filipino sa panghihiram mula sa mga katutubong at iba
pang banyagang wika upang patuloy itong umunlad.
Ang pagiging inklusibo ng wika ay magbubunga ng masiglang damdamin ng
pakikiisa at pakikisangkot mula sa iba’t ibang komunidad wika o pangkat etniko sa
bansa dahil maghahatid ito ng mensaheng sila’y kabahagi sa pagpapayabong ng
wikang pambansa na siyang ibig mangyari ng batas.
Tingnan at suriin ang larawang nakapaloob. Tiyak akong may pagtataka ka sa iyong
isipan ang mga tanong na nakasaad. Halika, suriin natin ito.
34
PICTO-SURI 1
https://www.bing.com/images/search?q=balita+sa+radyo&FORM=HDRSC2


Anu-ano ang maaaring nakapaloob na balita sa radyo?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________.
Paano ginamit ang bawat pangungusap sa pakikipagkomunikeyt ng isang DJ
sa radyo?
___________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
________________________________________________________________.

Anong lenggwahe ang maaari niyang gamitin sa pakikipagkomunikeyt sa tao?
___________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
_______________________________________________________________.
35
PICTO-SURI 2
https://www.bing.com/images/search?view=detailV2&id=633689752F8095F5035467784C557151559B9155&thid=OIP.
Ezf8TCvK30B_aTxoOvydHAHaFj&mediaurl=https%3A%2F%2Fi.ytimg.com%2Fvi%2F0JjuUsbb4p4%2Fhqdefault.jpg&exp
h=360&expw=480&q=panayam+kay+pangulong+duterte&selectedindex=28&cbir=sbi&ajaxhist=0&vt=0&eim=1,6
 Ano ang paksang nakapaloob sa isinagawang panayam kay Pangulong
Duterte?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_____________________________________________.
 Paano nakatulong ang panayam na ito sa maraming tao?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
____________________________________.
 Paano ginamit ang bawat pangungusap sa pakikipanayam kay Pangulong
Duterte?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_________________________________________.
36
Suriin
Tukuyin kung anong uri ng wika nakahanay ang sumusunod. Ipaliwanag.
1. Siya ay nasa loob ng silid-aralan at nakaupo sa salumpuwit.
_________________________________________________________________________
_______________________________________________________________
2. Kabsat, kunin mo nga ang wallet ko sa rabaw ng ref.
_________________________________________________________________________
_______________________________________________________________
3. Namomoot ako sa imo. (Bikol)
_________________________________________________________________________
_______________________________________________________________
4. Kompyutin mo ang asset at liabilities upang makuha mo ang capital.
_________________________________________________________________________
_______________________________________________________________
5. Kukuha sana ako ng mura. Kaya lang maraming guyam sa itaas ng puno
kaya hindi ako makaadyo. (Tagalog)
_________________________________________________________________________
______________________________________________________________
37
Pagyamanin
Bilang pagbubuod o paglalahat, dugtungan mo ang mga pangungusap. Piliin
ang tamang sagot sa kahon at ilagay sa patlang
Natutunan ko ang iba’t ibang kahulugan ng 1. ____________. Ito ay isang
larawang 2. ___________at 3. _____________: isang hulugan, taguan, imbakan o
deposito ng kaalaman ng isang bansa. Isang ingat-yaman ng mga tradisyong
nakagalak dito. Sa madaling salita, ang wika ang 4. __________________ ng isang
bansa kaya’t kailanman, ito’y tapat sa pangangailangan at mithiin ng sambayanan.
Taglay nito ang mga haka-haka at katiyakan ng isang 5. ___________.
wika
binibigkas
kaisipan
38
isinusulat
bansa
Isaisip
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong.
1. Ano ang malinaw na pagkakaiba ng wika at diyalekto?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Bakit mahalagang ituring na magkakapantay ang mga wika sa Pilipinas?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. Ano-ano ang katangian ng wika?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
4. Kailan masasabing may nabubuong panibagong wika mula sa dating
iisang wika?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
5. Paano tinitingnan ang wika sa larangan ng linggwistika?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Isagawa
Tugunan ang hinihinging kasagutan sa bawat bilang.
1. Magbigay ng mga paraan kung paano mapahahalagahan ang wikang
Pambansa .
2. Maituturing bang multilinngwal ang Pilipinas ? Patunayan .
39
Tayahin
Piliin ang letra ng tamang sagot. Isulat ito sa iyong sagutang papel.
1. Sino ang itinuturing na Ama ng Wikang Pambansa?
a. Francisco Balagtas
b. Jose Rizal
c. Manuel L. Quezon
d. Jose Palma
2. Ang
a.
b.
c.
d.
iyong local na diyalekto ay ______________ Ingles at Filipino.
di-gaanong singhalaga ng
mas mahalaga kaysa
singhalaga ng
dapat mapalitan ng
3. Ito ay nananatiling opisyal na wika kasama ang wikang Filipino.
a. Niponggo
b. Mandarin
c. French
d. Ingles
4. Ipinagagamit sa pagtuturo mula kinder hanggang baitang 3.
a. Pantulong na wika
b. Katutubong wika
c. Mother Tongue
d. Wikang Ingles
5. Mga salita na nakapaloob sa Wikang Pambansa, Wikang Opisyal at Wikang
Panturo
a. Pampanitikan
b. Lalawiganin
c. Pormal
d. Balbal
6. Mas mabuting _______________.
a. gamitin ang Filipino bilang tanging paraan ng pakikipag-usap sa buong
bansa
b. gamitin ang Filipino o Ingles ayon sa pangangailangan
c. gamitin ang Ingles lamang
d. huwag gamitin ang Ingles o Filipino
7. Wikang naisabatas o naitadhana ng batas na maging wikang opisyal ng
komunikasyon, transaksyon, o pakikipag-ugnayan ng sambayanan sa
pamahalaan sa pasalita at lalo na sa pasulat na paraan.
a. Wikang Pambansa
b. Wikang Panturo
c. Wikang Opisyal
d. Mother Tongue
40
8. Pinagtibay na batayan ng ating wikang pambansa ang tagalog dahil
a. Ito ang salitang ginagamit sa Maynila, ang punong-lungsod
b. Ito ay mas mabuti kaysa Ingles at Espanyol na mga dayuhang salita
c. Karamihan sa mga hukom na nasa assembliyang nagpatibay sa ating
wikang pambansa ay mga Tagalog
d. Ito ang salitang ginagamit ni Pangulong Quezon
9. Ito ang wikang Opisyal ng Pilipinas
a. Pilipinas
b. Filipinas
c. Pilipino
d. Filipino
10. “Ngayon, Bukas at Magpakailanman” ito ang sikat na linyang binibitawan ni
Mel Chiangco sa kanyang programang “Magpakailanman sa telebisyon
a. Pantulong na wika
b. Wikang Pambansa
c. Wikang Opisyal
d. Wikang Panturo
11. Ang paraan ng pagsasalita ni Boy Abunda bilang host ng “Tonight with Boy
Abunda”, anong wika ang kanyang ginagamit?
a. Pantulong na wika
b. Wikang Pambansa
c. Wikang Opisyal
d. Wikang Panturo
12. Wikang pinagtibay ng pamahalaan na ginagamit sa pamamahala at pakikipagugnayan sa mamamayang kaniyang nasasakop.
a. Wikang Pambansa
b. Wikang Panturo
c. Wikang Opisyal
d. Wika
13. Ito ang ating kinikilalang wikang Pambansa sa Pilipinas.
a. Filipino
b. Pilipino
c. Tagalog
d. Dayalek
14. Ito ay kailangang nasa estado ng pagiging lingua franca at nararapat na
sumailalim sa pagkilala ng batas
a. Pantulong na Wika
b. Wikang Pambansa
c. Wikang Opisyal
d. Wikang panturo
15. Mahalagang magkaroon ng wikang pambansa dahil ito ay:
a. Nagpapaunlad ng pagkatuto sa pamamagitan ng interaksyon ng guro at
mag-aaral l
b. Nagbibigay-daan sa epektibong pagpapalitan ng mga kaisipan at
impormasyon
c. Nagbibigay- daan upang magkaroon ng interaksyon ang mga ito
d. Lahat ng ito
41
Karagdagang Gawain
Sa iyong sagutang papel, ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod:
a. Wikang Balbal--b. Wikang Kolokyal--c. Wikang Lalawiganin ---
42
Subukin
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
C
A
C
D
C
A
C
C
B
C
D
D
C
C
C
43
Pagyamanin
1.
2.
3.
4.
5.
Wika
Binibigkas
Isinusulat
Kaisipan
Bansa
Suriin
1.
2.
3.
4.
5.
Lalawiganin
Jejemon
Dayalekto
Register ng Wika
Dayalekto
Tayahin
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
C
C
D
C
C
A
C
C
D
C
C
C
A
B
D
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Aguilar, Jennifer L. and Jomar I. Canega. Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika
at Kulturang Pilipino.
Jocson, Magdalena O. Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino.
Nuncio, Rhoderick V. and Elizabeth Morales Nuncio. Sidhaya 11: Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino.
Internet
1. https://www.bing.com/images/search?q=balita+sa+radyo&FORM=HDRSC2
2. https://www.bing.com/images/search?view=detailV2&id=633689752F8095
F5035467784C557151559B9155&thid=OIP.Ezf8TCvK30B_aTxoOvydHAHaFj
&mediaurl=https%3A%2F%2Fi.ytimg.com%2Fvi%2F0JjuUsbb4p4%2Fhqdefa
ult.jpg&exph=360&expw=480&q=panayam+kay+pangulong+duterte&selecte
dindex=28&cbir=sbi&ajaxhist=0&vt=0&eim=1,6
44
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph
45
Komunikasyon at
Pananaliksik sa
SHS
Wika at Kulturang
Pilipino
46
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Konseptong Pangwika (Homogenous at Heterogenous)
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat:
Editor:
Tagasuri:
Tagaguhit:
Tagalapat:
Tagapamahala:
Ma. Corazon S. Dela Peña
Fritz M. Bahilango
Ernesto C. Caberte, Jr.
Leilanie E. Vizarra
Ronie C. Suinan
Jera Mae B. Cruzado
Wilfredo E. Cabral, Regional Director
Job S. Zape Jr., CLMD Chief
Elaine T. Balaogan, Regional ADM Coordinator
Fe M. Ong-ongowan, Regional Librarian
Department of Education – Region IV-A CALABARZON
Office Address:
Telefax:
E-mail Address:
Gate 2 Karangalan Village, Barangay San Isidro
Cainta, Rizal 1800
02-8682-5773/8684-4914/8647-7487
region4a@deped.gov.ph
47
Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Konseptong Pangwika
(Homogenous at Heterogenous
na Wika)
48
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino - Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa
araling Konseptong Pangwika: Homogenous at Heterogenous!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador
mula sa pampubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong
tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda
ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at
malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong
ito sa pinakakatawan ng modyul:
Mga Tala para sa Guro
Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong
o estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral
kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang
pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling
pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan
ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.
49
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap sa Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Pilipino - Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Konseptong
Pangwika: Homogenous at Heterogenous!
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa
pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong
matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad
din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Alamin
Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
dapat mong matutuhan sa modyul.
Subukin
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong laktawan
ang bahaging ito ng modyul.
Balikan
Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral
upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.
Tuklasin
Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay
ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas na
suliranin, gawain o isang sitwasyon.
Suriin
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.
Pagyamanin
Binubuo ito ng mga gawaing para sa
malayang pagsasanay upang mapagtibay ang
iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.
50
Isaisip
Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
Isagawa
Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong
sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.
Tayahin
Ito ay gawain na naglalayong matasa o
masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang
Gawain
Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.
Susi sa Pagwawasto
Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat
ng mga gawain sa modyul.
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
Sanggunian
Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
paglikha o paglinang ng modyul na ito.
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:
1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel
sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag
mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin
humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o sino
man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa
iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!
51
Week
2
Alamin
Sa paglipas ng panahon, marami na ang nabago at mababago ng panahon. Patuloy
na umuunlad ang teknolohiya at komunikasyon. Kasabay ng mga pagbabagong
nagaganap, maging ang wika natin ay nababago din dala ng makabagong
henerasyon. Bilang isang wikang buhay, patuloy na umuunlad ang wika dahil sa
marami ang umaadap ng mga wikang banyaga na nakakaimpluwensiya sa ating mga
natutuhan sa mga ninuno natin.
Sa kasalukuyan, marami sa atin ang malaki ang naiaambag sa paggamit ng wika.
Tulad na lamang ng pagdidiskubre ng mga bagay-bagay sa tulong ng teknolohiya.
Karamihan sa mga taong nagpapakadalubhasa sa larangan ng wika ay lumalago at
naglilinang ng makabagong konsepto ng wika. Kaalinsabay nito ang pag-aaral tungo
sa pananaliksik ukol sa kalikasan, katangian, pag-unlad, gamit at paggamit ng
Wikang Filipino sa mga sitwasyong komunikatibo at kultural sa lipunang Pilipino.
May mga pagkakataon na maunawaan natin ang mga konsepto, elementong
kultural, kasaysayan, at gamit ng wika sa lipunang Pilipino.
Bunga ng pag-aaral, maraming konsepto ng wika ang nakapaloob sa aklat na ito.
Layunin nitong malinang at mapayabong pa ang kaalaman ng mga estudyante gamit
ang wikang Filipino. Masuri ang kalikasan, gamit, mga kaganapang pinagdaanan at
pinagdadaanan ng Wikang Pambansa ng Pilipinas. Ang mga impormasyong
nakapaloob sa aklat na ito ay napapanahon rin. Sinadya ng mga may-akda na
palalimin ang pagkaunawa ng mga estudyante sa pamamagitan ng pagkilatis at
pagsariwa ng mga konseptong pangwika.
Kung ang mga merito ng aklat na ito ay mamamaksimays, sa tulong ng matatalino
at/o masigasig na guro at partisipatib na mga estudyante, tinitiyak ng mga mayakda na matatamo ang mga sumusunod:
Kasanayang Pagkatuto
Naiuugnay ang mga konseptong pangwika sa mga napanood na sitwasyong
pangkomunikasyon sa telebisyon ( Hal. Tonight with Arnold Clavio, State of the
Nation , Mareng Winnie , Word of the Lourd ) .
1. Nagagamit ang kaalaman sa modernong teknolohiya sa pag-unawa sa mga
konseptong pangwika,
2. Nabibigyang kahulugan ang mga komunikatibong gamit ng wika sa
lipunan,
3. Natutukoy ang mga pinagdaanang pangyayari/kaganapan tungo sa
pagkabuo at pag-unlad ng Wikang Pambansa, at
4. Natitiyak ang mga sanhi at bunga ng mga pangyayaring may kaugnayan
sa pag-unlad ng Wikang Pambansa.
Samakatuwid ang mga pangangailangan ng mga estudyante ay mas mapalalim pa
ang pagkaunawa nila sa Wikang Pambansa maging ang konsepto ng wika.
Inaaasahan na sila ang magiging instrumento ng karunungan at higit na kasapi sa
pag-unlad ng wikang Filipino.
52
Subukin
Panuto: Piliin ang letra ng tamang sagot. Isulat ito sa iyong sagutang papel.
1. Itinuturing na magkakatulad ang isang linggwistikong komunidad dahil sa
pagkakatulad sa wika, kaasalan , at pagpapahalagang panlipunan.
a. Multilingguwalismo
b. Bilingguwalismo
c. Heterogenous
d. Homogenous
2. Wika na tumutukoy sa pagkakaiba-iba ng wikang ginagamit ng mga pangkat
ng tao dahil sa pagkakaiba nila ng edad, kasarian, tirahan, gawain at iba pang
salik.
a. Monolingguwalismo
b. Bilingguwalismo
c. Heterogenous
d. Homogenous
3. Anong konseptong pangwika ang nakapaloob sa pahayag sa isang karatulang
Mas mabuti pang mahulog sa kanal kaysa sa mahulog sa taong hindi ka naman
mahal?
a. Barayti ng wika
b. Kultura ng wika
c. Wikang opisyal
d. Unang wika
2. Ginagamit ang mensahe upang makabuo ng kahulugan sa pagitan ng dalawang
tao sa isang sitwasyon.
a. Komunikasyong intrapersonal
b. Komunikasyong interpersonal
c. Komunikasyong pampubliko
d. Komunikasyong pangmasa
3. Saan konseptong pangwika maiuugnay ang pamagat ng artikulo na “Back to
school-zone speed reduction”?
a. wikang opisyal
b. Bilinggwalismo
c. Homogenous
d. wikang panturo
4. Ito ay nagaganap sa pagitan ng malalapit na kaibigan, kapamilya o karelasyon
a. Deliberation style
b. Intimate style
c. Frozen style
d. Casual style
53
5. Itinuturing ito na anumang wikang hindi katutubo o likas sa isang tagapagsalita
a. Unang wika
b. Ikalawang wika
c. Wikang katutubo
d. Pantulong na wika
6. Karaniwang makikita sa usapan ng magkakapamilya o magkakaibigan
a. Deliberation style
b. Intimate style
c. Frozen style
d. Casual style
7. “Push mo ‘yan! “Char.”
a. wikang banyaga
b. rehistro ng wika
c. wikang teknikal
d. pangalawang wika
8. Uri ng komunikasyon kung saan ang mensahe at kahulugan ay nabubuo o
nagaganap sa sariling isip o ideya lamang na makikita sa ekspresyon ng
nagsasalita
a. Komunikasyong intrapersonal
b. Komunikasyong interpersonal
c. Komunikasyong pampubliko
d. komunikasyong pangmasa
9. Ano ang kaugnayan ng mga palabas sa telebisyon sa konseptong pangwika at
situwasyong
pangkomunikasyon?
a. TV ang makapangyarihang media na mag-ugnay sa tao gamit ang wika.
b. Sa TV napapanood ng tao ang mga palabas at programa.
c. Maraming mapapanood sa TV gamit ang iba’t ibang wika.
d. Nauunawaan ng mga manonood ang nakikitang palabas.
10. Ito ay pagbabahaginan ng kahulugan at unawaan sa pagitan ng isa o higit pang
tao.
a. Komunikasyong bilang transakyon
b. Komunikasyon bilang interaksyon
c. Komunikasyon bilang aksyon
d. Komunikatibong dulog
11.Modelo ng komunikasyon na pinagmumulan ng mensahe
a. Tagapagdala
b. Tagatanggap
c. Reaksyon
d. Tsanel
54
12.Uri ng komunikasyon na ang mensahe ay nagpapadala sa tanong na pidbak
a. Komunikasyong intrapersonal
b. Komunikasyong interpersonal
c. Komunikasyong pampubliko
d. Komunikasyong pangmasa
13.Ito ay nagaganap sa pang-araw-araw na buhay ng isang tao
a. Pakikipagkomunikasyon
b. Pakikipagmabutihan
c. Pakikipagkalakalan
d. Pakikipagtuos
14.Ito ay maaaring magsimula sa sarili
a. Pakikipagmabutihan
b. Pakikipagtalastasan
c. Pakikipagunawaan
d. Pakikipagsapalaran
15.Ito ay isang proseso ng paglikha at pagbabahagi ng impormasyon sa kaalaman
ng isang tao sa pormal o impormal na paraan
a. Komunikasyon
b. Komunikatibo
c. Kolaborasyon
d. Kultura
Aralin Konseptong Pangwika
(Homogenous at Heterogenous
3 na Wika)
Kahulugan ng Homogenous at Heterogenous na Wika
Ang salitang homogenous ay nanggaling sa salitang Griyego na "homo" na ang
ibig sabihin ay pareho at salitang "genos" na ang ibig sabihin ay uri o yari.
Ang homogenous na wika ay ang pagkakatulad ng mga salita. Bagaman
magkakatulad, nag-iiba ang kahulugan dahil sa pagbigkas at intonasyon.
Ang wika ay midyum ng pakikipagtalastasan. Ginagamit ito upang epektibong
makapagpahayag ng damdamin at kaisipan. Kakambal ng wika ang kulturang
pinagmulan nito, kung kaya mahalaga rin ang papel na ginagampanan ng
wika sa pagpapalaganap at pagpapayabong ng kulturang pinanggalingan nito.
Ang wika ay nahahati sa dalawa ang homogeneous na kalikasan nito at ang
heterogenous na kalikasan nito.
55
HETEROGENEOUS NA KATANGIAN NG WIKA
1. Ang heterogeneous na kalikasan ng wika ay tumutukoy sa pagkakaiba-iba
ng wikang ginagamit ng mga pangkat ng tao dahil sa pagkakaiba nila ng edad,
kasarian, tirahan, gawain, at iba pang salik.
2. Ito ay ang kalikasan ng wika ay ang pagkakaiba-iba ng wikang ginagamit
ng iba’t ibang indibidwal at pangkat na may magkakaibang uring pinagmulan,
gawain, tirahan, interes, edukasyon, at iba pang mga salik.
3. Ayun sa mga dalubhasa, ang wika ay binubuo ng isang pangkat ng tao
upang magamit at tumugon sa kanilang partikular na pangangailangan.
Dahil magkakaiba ang mga tao at ang kinabibilangan ng bawat isa, iba’t ibang
anyo rin ng wika ang umusbong.
4.Sa heterogeneous na katangian ng wika ay may dalawang uri o barayti: Ito
ay ang permanente at pansamantala.
Barayting Permanente
a. Dayalekto- Ito ang barayting batay sa pinanggalingang lugar, panahon, at
katayuan sa buhay ng isang tao.
b. Idyolek-Ito ang barayting kaugnay ng personal na kakanyahan ng bawat
indibiduwal na gumagamit ng wika.
Barayting Pansamantala
a. Register-Ito ang barayting bunga ng sitwasyon at disiplina o larangang
pinaggagamitan ng wika.
b. Istilo-Ito ang barayting batay sa bilang at katangian ng kinakausap, at
relasyon ng nagsasalita sa kinakausap
c. Midyum-Ito ang barayting batay sa pamamaraang gamit sa komunikasyon,
maaaring pasalita o pasulat.
Mga halimbawa ng heterogeneous na katangian ng wika
1. Dayalektong heograpikal ay may ibat-ibang katangian ng wika mayroong
Tagalog Batangas, Tagalog Laguna, Tagalog Quezon.
Tagalog ang pangunahing wika ng Timog katagalugan ngunit bawat lugar dito
Dayalektong Temporal
Halimbawa:
Ang Probinsyano na pelikula mayroon na noon ngunit may bagong pelikulang
sumisikat ngayon ang mga manunulat nito ay magkaiba at ang barayti ng
wika nito ay magkaiba sapagkat ito ay isinulat sa magkaibang panahon.
Dayalektong Sosyal
Halimbawa
Uri: Karaniwang naiuugnay sa masa ang mga salitang balbal gaya ng
utol,ermats,dedma, epal
Edad: Ang tawag ng matatanda sa salamin sa mata ay antipara samantalang
ang tawag sa mga kabataan ngayon shades.
Kasarian: Hanggang ngayong patuloy pa rin paggamit ng salitang jowa
(karelasyon) jubis (Mataba), gander (maganda) at iba pang salita sa Gayspeak.
56
IDYOLEK
Ito ang barayting kaugnay ng personal na kakanyahan ng bawat indibiduwal
na gumagamit ng wika.
Bukod sa panlipunang salik, nakikilala rin ang pananalita ng isang
indibiduwal batay sa kaniyang bigkas, tono, kalidad ng boses, at pisikal na
katayuan.
Register
Ang register sa kalusugan ay iba sa palakasan
Estilo
Kapag iyong nakasalubong ang isang kaibigan ay maari mong batiin sa
pahayag na "Hoy" kamusta ka na? Kapag bumisita ka sa iyong lolo at lola ay
binabati natin sila ng kumusta po kayo?
Midyum
Ang mga terminong gaya ng dalumat, dalisay at kaatiran ay mababasa sa
mga disertasyon at ibat ibang akademikong materyal na nakasulat, ngunit
bihirang ginagamit ang mga ito pang araw-araw na pasalitang pakikipagusap.
HOMOGENEOUS NA KATANGIAN NG WIKA
1. Ang wika ay nagtataglay ng mga pagkakatulad.
2. Ang wika ay may mga homogeneous na kalikasan.
Arbitraryo
Halimbawa:
Ang wika ay pinagkakasunduan. Nagkakaunawaan sa kahulugan ng mga
salita ang mga gumagamit nito. Hindi dinidikta ng mismong itsura at tunog
ng salita ang kahulugan, kung kaya masasabing arbitraryo ang wika.
Halimbawa nito ay kung paanong ang salitang Tagalog na "kamay" ay "ima"
sa wikang Ilokano, "kamot" naman sa Bikolano, at "gamat" naman sa
Kapampangan.
Dinamiko
Halimbawa :
Nanghihiram din tayo ng mga salitang dayuhan at nagbibigay ng sariling
kahulugan dito. Halimbawa nito ay kung paanong ang salitang "gimmick" na
nasa wikang Ingles ay may kahulugang "pakulo o paraan ng pagpukaw ng
atensyon." Habang ngayon nagkaroon ito ng kahulugan na "pamamasyal
kasama ng mga kaibigan."
Bahagi ng kultura
Halimbawa: Sa wikang Arabe ay mayroong iba’t ibang katawagan para sa mga
uri ng kamelyo. Ang mga salitang ito ay wala sa ating wika dahil hindi bahagi
ng kulturang Pilipino ang paggamit ng mga kamelyo. Kung gayon, hindi
57
maisasalin sa Filipino ang mga salitang Arabe para sa salitang kamelyo dahil
walang katumbas ang mga salitang ito sa ating wika.
May sariling kakanyahan.
Halimbawa: Ang wikang Nihonggo ay sumusunod sa estrukturang "paksalayon ng pandiwa-pandiwa" samantalang ang Ingles ay "paksa-pandiwa-layon
ng pandiwa."
Narito ang ilang halimbawa ng dokumentaryong palabas mula sa telebisyon. Mga
panayam at talumpati ng kilalang tao sa bansa. May mga link na ibibigay sa iyo para
mapanood mo ito.
I-Witness: 'Tuyom,' dokumentaryo ni Kara David
https://youtu.be/125swTQHpzQ
I-Witness: 'Behind the Banquet,' dokumentaryo ni Mariz Umali
https://youtu.be/CThqfMY2sfc
Nang panahong namumuno sa bansa ang Kgg. na Benigno S. Aquino
III, Filipino ang kanyang ginagamit na wika sa mga palatuntunan sa harap
ng maraming manonood tulad ng pagsasalita niya sa Pambansang Kongreso
ng Wika bilang pagsusulong sa paggamit ng sariling wika.
Panoorin ang programang ipinalabas sa telebisyon noong Agosto 2013
na Pambansang Kongreso ng Wika. Kunin ito sa link ng
https://www.youtube.com/ watch?v=cANB8bMTuiM
Panuto: Sagutin ang mga tanong. Isulat sa patlang ang letra ng tamang sagot.
_____1. Ano ang pinaiigting ng dating Pangulong Benigno Aquino sa kanyang
pagsasalita sa palatuntunan?
A. Wikang Opisyal
B. Wikang Panturo
C. Wikang Pambansa
D. Wikang Panlahat
_____2. Mapupunang nahahaluan ng wikang Ingles ang ibang dayalogo ng dating
Pangulo, anong konseptong pangwika ang mamamalas dito?
A. bilingguwalismo
B. multilingguwalismo
C. homogenous
D. heterogenous
58
_____3. Nang magkuwento ng isang kaganapan sa kongreso ang dating
Pangulong Aquino, nabanggit niya ang pangyayaring nagkanyahan ang
mga kinatawan ng bawat rehiyon sa pagsasalita ng kanilang sinusong
wika, anong konseptong
pangwika ang ipinakita sa bahaging ito?
A. barayti ng wika
B. wikang panturo
B. pangalawang wika
C. wikang pambansa
_____4. Ang nagaganap sa mga sitwasyong katulad ng napanood ay isang
daan upang mabatid ng kinauukulan ang nais ihatid ng mensahe. Ano
ang tawag sa ugnayang ito ng mga tao?
A. sitwasyon
B. konseptong pangwika
C. pangungusap
D. komunikasyon
_____5. Naipahayag ng dating Pangulo ang mensaheng nais niyang iparating sa
mga kinauukulan. Anong paraan ang ginamit niya upang maihatid ang
mensahe?
A. pagkukuwento
B. talumpati
C. pagpapahayag ng sarili
D. pag-aanunsyo
Balikan
Tukuyin kung FACT o BLUFF ang bawat pahayag.
1.
2.
3.
4.
5.
Ang wika ay masistemang balangkas.
Ang wika ay binubuo ng ponema, morpema, sintaks at semantika
Ang wika ay hindi arbitraryo
Lahat ng tao ay may kakayahang makapagsalita
Ang wika ay naaayon sa preperensya ng grupo ng tao na gagamit nito
Mga Tala para sa Guro
Tandaan: Tiyaking nauunawaan at masunod ng mga mag-aaral
ang mga panuto sa pagsasagot. Makatutulong kung basahin
munang mabuti ng mga mag-aaral ang lahat ng bahagi at panuto
bago ito simulan. Ipinaaalala rin ng guro ang pagpapahalaga sa
katapatan sa pagsasagot at pagwawasto nito.
59
Tuklasin
Kahulugan ng Komunikasyon
Napabibilis at napababagal ang daloy ng komunikasyon depende sa paghahatid at
pagtanggap ng mensahe. May iba’t ibang sangkap at proseso ang komunikasyon
sang-ayon sa nilalayon nito.
Nakasalalay sa bawat sangkap at proseso ng
komunikasyon ang pagtatagumpay at pagkabigo ng paghahatid ng mensahe. May
mga sitwasyon na ang iniisip ng tagapaghatid ng mensahe ay may ibang kahulugan
sa tagatanggap nito na siyang nagiging dahilan nang hindi pagkakaunawaan.
Pagsilang ng bata at umuha ay nagsimula na siyang makipag-ugnayan sa mundo.
Kapag narinig ito ng ina ay siguradong tutugunan dahil nauunawaan niyang
kailangan siya ng anak. Ito ang komunikasyon. Nagaganap ito sa pang-araw-araw
na buhay ng isang tao. Ang komunikasyon ay pagpapahayag , paghahatid , o
pagbibigay ng impormasyon sa mabisang paraan . Isa itong pakikipag-ugnayan,
pakikipagpalagayan, o pakikipag-unawaan . Ito rin ang proseso ng pagbibigay at
pagtanggap, nagpapalipat-lipat sa mga indibidwal ang mga impormasyon,
kaalaman, kaisipan, impresyon, at damdamin.
Ayon sa pag-aaral ng tagapangulo ng De La Salle University na si Josepina Mangahis,
et al. ang komunikasyon ay proseso ng pagpapahiwatig at pagpapahayag ng
mensahe tungo sa pagkaunawa at pakikipagdiskurso ng isa o higit pang kalahok
gamit ang mga makrong kasanayan – pakikinig, pagbasa, pagsasalita, pagsulat, at
panonood. ( Ayon kay Sikhay, et.al. at sa kanilang aklat noong 2003 )
Komunikasyon o pakikipagtalastasan ang pundasyon ng personal na relasyon ng
isang tao sa kanyang kapwa ( E. L. Pena, et al. at sa kanilang aklat na Kanlungan
). Isang proseso ito ng paglikha at pagbabahagi ng impormasyon at kaalaman ng
isang tao sa pormal o impormal na paraan.
Mga Simulain ng Komunikasyon
o
o
o
o
o
o
o
Ang komunikasyon ay nagsisimula sa sarili
Ang komunikasyon ay nangangailangan ng ibang tao
Ang komunikasyon ay binubuo ng dimensyong pangnilalaman at
relasyonal
Ang komunikasyon ay komplikado
Ang komunikasyon ay gumagamit ng simbolo
Ang komunikasyon ay nangangailangan ng kahulugan
Ang komunikasyon ay isang proseso
Mga Modelo ng Komunikasyon
1. Komunikasyon bilang aksyon – ang pinagmulan ng mensahe (sender)
ay naghahatid ng mensahe tungo sa tagatanggap (receiver)
60
2. Komunikasyon bilang interaksyon – nagkakaroon ng pagpapalitan ng
impormasyon sa dalawang tao
3. Komunikasyon bilang transaksyon – pagbabahaginan ng kahulugan at
unawaan sa pagitan ng isa o higit pang tao
Antas ng Pormalidad sa Komunikasyon
1. Oratorical o frozen style – ginagamit sa pagsasalita sa harap ng publiko
na may malaking bilang ng manonood.
2. Deliberative style – ang estilong ginagamit sa tiyak na bilang ng
manoood na kadalasang ginagawa sa loob ng klasrum o mga forum
3. Consultative style – tipikal na pakikipagtalastasan na nangangailangan
ng pormal na pananalita sa pamamagitan ng pagpili ng mga salitang
gagamitin. Kadalasang makikita sa opisina at mga pulong.
4. Casual style – karaniwang makikita sa usapan ng makakapamilya o
magkaibigan.
5. Intimate style – nagaganap sa pagitan ng malalapit na kaibigan,
kapamilya o karelasyon.
Uri ng Komunikasyon Ayon sa Konteksto
o
o
o
o
o
Komunikasyong intrapersonal.
Ang mensahe at kahulugan ay
nabubuo o nagaganap sa sariling isip o ideya lamang na makikita sa
ekspresyon na nagsasalita
Komunikasyong interpersonal. Ginagamit ang mensahe upang
makabuo ng kahulugan sa pagitan ng dalawang tao sa isang
situwasyon.
Komunikasyong pampubliko. Ang simpleng pinagmulan ng mensahe
ay nagpapadala ng mensahe sa iba’t ibang bilang ng tagatanggap na
maaaring sagot-tanong na pidbak.
Komunikasyong pangmasa. Ang paggamit ng mensahe sa pagbuo ng
kahulugan sa isang namamagitan na sistema sa pagitan ng tagapagpadala patungo sa malaking bilang ng mga di nakikitang tagatanggap.
Halimbawa ang telebisyon.
Komunikasyong computer mediated. Ang komunikasyong pantao at
impormasyong ibinabahagi ng communication networks
61
Suriin
“Ang wika ay palatandaan ng identidad ng isang bayan… ang nag-uugnay sa
estudyante sa kaniyang pamilya, komunidad na kaniyang pinanggalingan, sa
kahapon ng bayan.” Isa itong pahayag mula kay Bienvenido Lumbera, ang pambansang alagad ng sining sa panitikang Pilipino.
Panoorin ang kabuuan ng mga pahayag ni B. Lumbera. Sundan ang link sa
https://www.youtube.com/watch?v=sLJsYViUzGQSulong
Wikang
Filipino.
Unawain nang husto ang mga pahayag. Alalahanin ang mga natutunan sa
konseptong pangwika at ang mga bagong nabatid sa talakayan ng komunikasyon.
Panuto: Pag-ugnayin ang napanood sa sitwasyong pangkomunikasyon .
1. Anong komunikasyon ang inilalahad sa pagpahayag ni B. Lumbera ng kanyang
mga ideya tungkol sa wika at edukasyon ?
A. interpersonal
C. computer mediated
B. intrapersonal
D. tangkang komunikasyon
2. Ang pagpapadala ni B. Lumbera ng mensahe mula sa telebisyon ay makikitaan
ng anong komunikasyon?
A. komunikasyong pampubliko
C. Komunikasyong pangmasa
B. interpersonal
D. intrapersonal
3. Anong paraan ang ginamit sa pagpaparating ng mensahe sa mga
tagapanoodng programa?
A. panayam
C. panawagan sa radyo
B. talumpati
D. pahayagan
4. Anong konseptong pangwika ang maiuugnay sa sitwasyong napanood?
A. wikang opisyal
C. rehistro ng wika
B. lingguwistikong komunidad
D. unang wika
5. Ano ang kaugnayan ng napanood sa situwasyong pangkomunikasyon?
A. malayang naipahahayag ang nais sa telebisyon
B. maraming manonood ang makababatid ng mensahe
C. nailalahad ang situwasyon dahil sa napanood sa telebisyon
D. natutukoy ang konseptong pangwika gamit ang komunikasyon sa
pamamagitan ng panayam
62
Pagyamanin
Basahin at unawain ang kuwentong ito at sagutin ang mga kasunod na tanong.
Isolated Camp
Isang U.S. Major ang na-stationed sa isolated na Kampo sa Tarlac. Kinabukasan,
habang may inspection, napansin ng Major ang isang camel na nakatali sa likuran
ng Barracks. Nagtanong siya sa sarhento kung bakit may alagang camel sa Kampo.
Sarhento: Major, dito sa kampo, masyadong malayo ang bayan kaya’t kung sinuman
ang gustong makatikim ng ligaya, nandito naman ang camel.
Major: Bawal mag-alaga ng hayop dito sa kampo pero kung para sa “morale “ ng mga
Troops, It’s okay with me.
Makalipas ang anim na buwan, hindi makatiis ang Major kaya’t tinawag ang
Sarhento.
Major: Dalhin mo dito sa tent ang camel. Walang nagawa ang Sarhento kaya’t dinala
ang camel sa loob ng tent. Makalipas ang 15 minuto, lumabas ang Major na
nakangiti.
Major: Sarhento, ganito ba ang ginagawa ng mga Troops pag nalulungkot sila?
Sarhento: Hindi po Sir, sinasakyan nila ang camel papunta sa bayan para
makahanap ng mga babae.
Source : http://pinoyjokes.net/my/index.php?sbjoke id=1434
Sagutin ang mga sumusunod na tanong.
1.
2.
3.
4.
Anong kategorya ng wika ang ginamit sa kuwento?
Ano ang dahilan bakit hindi nagkaintindihan ang Major at ang sarhento?
Ipaliwanag bakit ang wika ay midyum ng pakikipagtalastasan
Magbigay ng napapanahong halimbawa o pagkakataon na nagkakaroon ng
kaguluhan sa pakikipagkomunikasyon.
5. Ano ang maaaring maging epekto sa sarili, pamilya, pamayanan at bansa ang
malabong paghahatid ng mensahe?
63
Isaisip
Panuto: Iugnay ang konseptong pangwika sa mga sitwasyong pangkomunikasyon.
Itiman ang bilog ng tamang sagot.
1. Anong konseptong pangwika ang pinakamalapit na maasahang makikita sa
programang PEP Talk?
A. barayti ng wika
C. wikang panturo
B. bilingguwalismo
D. multilingguwalismo
2. Anong komunikasyon ang kalimitang ginamit sa paghahatid ng mensahe sa
mga palabas sa telebisyon?
A. computer mediated
C. komunikasyong pangmasa
B. komunikasyong pampubliko
D. komunikasyong interpersonal
3. Ano ang sitwasyong pamamaraan upang mailahad ang mensahe at matukoy
ang konseptong pangwika?
A. debate
B. panayam
C. drama
D. musikal
4. Ang teleseryeng FPJ’s Ang Probinsyano ay isinasahimpapawid sa ABS CBN.
Kung iuugnay ito sa konseptong pangwika, ilang konsepto ang posibleng
makita sa dramang pantelebisyon?
A. tatlo
B. lima
C. pito
D. lahat
5. Anong daluyan ng sitwasyong pangkomunikasyon ang maiuugnay sa
palabas?
A. telebisyon
B. radyo
C. internet
64
D. sinema
Isagawa
Sagutan ang mga sumusunod sa inyong sagutan papel.
1. Ano-ano ang kategorya at kaantasan ng wika? Alin sa mga ito ang madalas
mong gamitin sa pakikipag-ugnayan?
2. Paano mo gagamitin ang iyong natutuhang gamit ng wika sa lipunan sa
pakikipag-ugnayan sa mga taong makakasalamuha mo araw-araw?
Tayahin
Piliin ang letra ng tamang sagot. Isulat ito sa iyong sagutang papel
1. Iisang anyo at uri o barayti ang wikang ginagamit sa isang linggwistikong
komunidad.
a. Heterogenous
b. Homogenous
c. Sosyolek
d. Idyolek
2. Magkakaiba ang anyo ng wika na ginagamit sa isang linggwistikong
komunidad.
a. Multilinggwalismo
b. Bilinggwalismo
c. Heterogenous
d. Homogenous
3. Mas marami ang nagsasalita ng Ingles o gumagamit ng code switching,
kolokyalismo, o balbal na pananalita sa isang linggwistikong komunidad.
a. Multilinngwalismo
b. Bilinggwalismo
c. Heterogenous
d. Homogenous
4. Salik na nakakaapekto sa lingguwistikong komunidad .
a. Hanapbuhay at edukasyon
b. Pakikipag-ugnayan
c. Pakikitungo
d. Rasyonal
5. Ito ay maaaring magsimula sa sarili.
a. Pakikipagmabutihan
b. Pakikipagtalastasan
c. Pakikipagunawaan
d. Pakikiagsapalaran
65
6. Ito ay nagaganap sa pang-araw-araw na buhay ng isang tao
a. Pakikipagkomunikasyon
b. Pakikipagmabutihan
c. Pakikipagkalakalan
d. Pakikipagtuos
7. Isang salik sa pagkakaiba ng anyo ng wika na tumutukoy sa pandarayuhan
na nangangahulugang pagpapalipat-lipat ng lugar sa loob ng isang bansa
a. Hanapbuhay
b. Edukasyon
c. Migrasyon
d. Edad
8. Modelo ng komunikasyon na pinagmumulan ng mensahe
a. Tagapagdala
b. Tagatanggap
c. Reaksyon
d. Tsanel
9. Uri ng pangunahing wika na nababago, nagbabago, o nagiging natatangi dahil
ginagamit ito ng mga taong nasa ibang rehiyon o lokasyon.
a. Ikalawang Wika
b. Unang Wika
c. Dayalek
d. Idyolek
10. Karaniwang makikita sa usapan ng magkakapamilya o magkakaibigan
a. Deliberation style
b. Oratorical style
c. Intimate style
d. Casual style
11. Ito ay nagaganap sa pagitan ng malalapit na kaibigan, kapamilya o karelasyon
a. Deliberation style
b. Intimate style
c. Frozen style
d. Casual style
12. Ano ang kaugnayan ng mga palabas sa telebisyon sa konseptong pangwika at
sitwasyong pangkomunikasyon
a. TV ang makapangyarihang media na mag-uugnay sa tao gamit ang wika
b. Sa TV napapanood ng tao ang mga palabas at program na gusto nila
c. Maraming palabas ang gumagamit ng iba’t ibang uri ng wika
d. Nauunawaan ng mga manonood ang nakikitang palabas
13. “Push mo ‘yan! “Char”
a. Wikang banyaga
b. Wikang teknikal
c. Rehistro ng wika
d. Pangalawang wika
66
14. Saan konseptong pangwika maiuugnay ang pamagat ng artikulo na “Back to
school zone speed reduction”?
a. Homogenous
b. Wikang opisyal
c. Bilinggwalismo
d. Wikang panturo
15. Anong konseptong pangwika ang nakapaloob sa pahayag sa isang karatulang
“Mas mabuti pang mahulog sa kanal kaysa mahulog sa taong hindi ka naman
mahal?”
a. Barayti ng wika
b. Kultura ng wika
c. Wikang opisyal
d. Unang wika
Karagdagang Gawain
Sagutan ang mga sumusunod:
a. Ipaliwanag ang ibig sabihin ng pahayag na “pagkakaisa sa gitna ng
pagkakaiba”.
b. Paano mo maiuugnay ang naunang pahayag sa sitwasyon sa Pilipinas.
67
Subukin
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
B
B
A
D
D
D
B
A
A
A
A
D
A
B
A
68
Tayahin
Suriin
1.
2.
3.
4.
5.
B
C
A
B
D
Balikan
1.
2.
3.
4.
5.
C
A
A
D
B
Isaisip
1.
2.
3.
4.
5.
Aralin 1
C
C
B
C
A
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
B
C
C
A
A
A
C
D
C
B
A
B
D
B
A
1. C
2. A
3. A
4. D
5. B
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Komunikasyon at Pananaliksik Sa Wika at Kulturang Pilipino nina Cecilia S.
Austrero , Lourdes S. Bascuna
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino nina Rolando A.
Bernales at Glecy C. Atienza
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino nina Orlando T.
Valverde at Zenaida C. Yero
Internet / Google
1. Brainly.ph - https://brainly.ph/question/668798#readmore
2. Brainly.ph - https://brainly.ph/question/679230#readmore
69
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph
70
Komunikasyon at
Pananaliksik sa
SHS
Wika at Kulturang
Pilipino
71
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Konseptong Pangwika (Rehistro/Barayti ng Wika, Lingguwistikong Komunidad)
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat:
Editor:
Tagasuri:
Tagaguhit:
Tagalapat:
Tagapamahala:
Ma. Corazon S. Dela Peña
Fritz M. Bahilango
Ernesto C. Caberte, Jr.
Leilanie E. Vizarra
Ronie C. Suinan
Jera Mae B. Cruzado
Wilfredo E. Cabral, Regional Director
Job S. Zape Jr., CLMD Chief
Elaine T. Balaogan, Regional ADM Coordinator
Fe M. Ong-ongowan, Regional Librarian
Department of Education – Region IV-A CALABARZON
Office Address:
Telefax:
E-mail Address:
Gate 2 Karangalan Village, Barangay San Isidro
Cainta, Rizal 1800
02-8682-5773/8684-4914/8647-7487
region4a@deped.gov.ph
72
Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Konseptong Pangwika
(Rehistro/Barayti ng Wika,
Lingguwistikong Komunidad)
73
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino - Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa
araling Konseptong Pangwika: Wikang Pambansa, Wikang Opisyal, Wikang Panturo,
at Multilingguwalismo!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador
mula sa pampubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong
tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda
ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at
malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong
ito sa pinakakatawan ng modyul:
Mga Tala para sa Guro
Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong
o estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral
kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang
pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling
pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan
ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.
74
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Pilipino - Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Konseptong
Pangwika:
Wikang
Pambansa, Wikang
Opisyal, Wikang
Panturo,
at
Multilingguwalismo!
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa
pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong
matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad
din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Alamin
Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
dapat mong matutuhan sa modyul.
Subukin
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong laktawan
ang bahaging ito ng modyul.
Balikan
Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral
upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.
Tuklasin
Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay
ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas na
suliranin, gawain o isang sitwasyon.
Suriin
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.
Pagyamanin
Binubuo ito ng mga gawaing para sa
malayang pagsasanay upang mapagtibay ang
iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.
75
Isaisip
Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
Isagawa
Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong
sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.
Tayahin
Ito ay gawain na naglalayong matasa o
masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang
Gawain
Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.
Susi sa Pagwawasto
Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat
ng mga gawain sa modyul.
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
Sanggunian
Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
paglikha o paglinang ng modyul na ito.
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:
1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel
sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag
mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin
humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o sino
man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa
iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!
76
Week
2
Alamin
Sa paglipas ng panahon, marami na ang nabago at mababago ng panahon. Patuloy
na umuunlad ang teknolohiya at komunikasyon. Kasabay ng mga pagbabagong
nagaganap, maging ang wika natin ay nababago din dala ng makabagong
henerasyon. Bilang isang wikang buhay, patuloy na umuunlad ang wika dahil sa
marami ang umaadap ng mga wikang banyaga na nakakaimpluwensiya sa ating mga
natutuhan sa mga ninuno natin.
Sa kasalukuyan, marami sa atin ang malaki ang naiaambag sa paggamit ng wika.
Tulad na lamang ng pagdidiskubre ng mga bagay-bagay sa tulong ng teknolohiya.
Karamihan sa mga taong nagpapakadalubhasa sa larangan ng wika ay lumalago at
naglilinang ng makabagong konsepto ng wika. Kaalinsabay nito ang pag-aaral tungo
sa pananaliksik ukol sa kalikasan, katangian, pag-unlad, gamit at paggamit ng
Wikang Filipino sa mga sitwasyong komunikatibo at kultural sa lipunang Pilipino.
May mga pagkakataon na maunawaan natin ang mga konsepto, elementong
kultural, kasaysayan, at gamit ng wika sa lipunang Pilipino.
Bunga ng pag-aaral, maraming konsepto ng wika ang nakapaloob sa aklat na ito.
Layunin nitong malinang at mapayabong pa ang kaalaman ng mga estudyante gamit
ang wikang Filipino. Masuri ang kalikasan, gamit, mga kaganapang pinagdaanan at
pinagdadaanan ng Wikang Pambansa ng Pilipinas. Ang mga impormasyong
nakapaloob sa aklat na ito ay napapanahon rin. Sinadya ng mga may-akda na
palalimin ang pagkaunawa ng mga estudyante sa pamamagitan ng pagkilatis at
pagsariwa ng mga konseptong pangwika.
Kung ang mga merito ng aklat na ito ay mamamaksimays, sa tulong ng matatalino
at/o masigasig na guro at partisipatib na mga estudyante, tinitiyak ng mga mayakda na matatamo ang mga sumusunod .
Kasanayang Pagkatuto :
Naiuugnay ang mga konseptong pangwika sa sariling kaalaman, pananaw, at mga
karanasan.
Layunin :
1. Nagagamit ang kaalaman sa modernong teknolohiya sa pag-unawa sa mga
konseptong pangwika,
2. Nabibigyang kahulugan ang mga komunikatibong gamit ng wika sa
lipunan,
3. Natutukoy ang mga pinagdaanang pangyayari/kaganapan tungo sa
pagkabuo at pag-unlad ng Wikang Pambansa, at
4. Natitiyak ang mga sanhi at bunga ng mga pangyayaring may kaugnayan
sa pag-unlad ng Wikang Pambansa.
Samakatuwid ang mga pangangailangan ng mga estudyante ay mas mapalalim pa
ang pagkaunawa nila sa Wikang Pambansa maging ang konsepto ng wika.
Inaaasahan na sila ang magiging instrumento ng karunungan at higit na kasapi sa
pag-unlad ng wikang Filipino.
77
Subukin
Panuto: Pag-aralan ang ilustrasyon. Piliin ang letra ng tamang sagot.
Konseptong
s
a
Pangwika
1. Bakit ang bilog na kumakatawan sa sarili ay nasa gitna ng bilog na kumakatawan
sa mga konseptong pangwika?
a. Wika ang daan sa pakikipag-ugnayan sa tao at kailangang may kaalaman
din sa mga konsepto nito
b. Isinilang ang tao na may wika na magiging daan sa pakikipag-ugnayan sa
kapwa
c. Malaki ang kaugnay ng wika sa sarili para makipag-usap sa ibang tao
d. Nakapaloob ang wika sa sarili
2. Anong konsepto ang mga rehiyunal na wika?
a. wikang sarili
b. unang wika
c. rehistro ng wika
d. ikalawang wika
3. Kung ang isang tao ay maraming wikang sinasalita, ano ang tawag sa kanya?
a. monolingguwal
b. bilingguwal
c. multilingguwal
d. Nolingguwal
4. Ano
a.
b.
c.
d.
ang isang mahalagang pagkakakilanlan ng isang lahi?
simbolo
wika
kilos
bansa
5. Ano
a.
b.
c.
d.
ang pinakamahalagang gamit ng wika?
mayroon simbol o ang bansa
nakikilala ang tao
ginagamit sa pagsasalita
ginagamit sa pakikipag-ugnayan
78
6. Wika na kadalasan ay nagmula o sinasalita sa loob ng tahanan
a. Dayalek
b. Etnolek
c. Idyolek
d. Ekolek
7. Nagkita sa isang tindahan ang dalawang magkaibigan sa kanilang barangay sa
kanilang barangay. Nasambit ng isa ang ganito…… “Wow Pare, ang tindi ng
tama ko……. heaven”
a. Sosyolek
b. Dayalek
c. Idyolek
d. Etnolek
8. Sa iyong sariling palagay, bakit napapabilang ang barayti ng wikang Jargon ang
mga termino tulad ng account, balance, diagnosis at test paper?
a. Sapagkat ito ay may kaugnayan sa iba’t ibang hanapbuhay o larangan
b. Sapagkat ito ay mula sa etnolinggwistikong grupo
c. Sapagkat ito ay mula sa isang particular na grupo
d. Sapagkat ito ay wikang di pag-aari ninuman
9. Sir, gamit mo ba lesson plan o daily log? Ma’am sa dami nating gawain bilang
adviser malaking bagay na daily log na ang gagamitin ko.
a. Idyolek
b. Sosyolek
c. Rehistro
d. Dayalek
10. Ang
a.
b.
c.
d.
chaka naman ng damit mo! Waley inggit ka lang
Idyolek
Sosyolek
Rehistro
Dayalek
11. Bago ang tsekot ng erpat mo, ibig sabihin marami kayong datong
a. Idyolek
b. Sosyolek
c. Rehistro
d. Dayalek
12. Ayon sa panukalang batas ni Sen. Pia Cayetano, hindi nararapat na bigyang
halaga ang edad sa pagtanggap ng isang empleyado sa isang tanggapan o isang
pagawaan.
a. Idyolek
b. Sosyolek
c. Rehistro
d. Dayalek
13. “Bibigyan kita ng reseta para gumaling ang iyong sakit!”
a. Idyolek
b. Dayalek
c. Sosyolek
d. Rehistro
79
14. Ang banas naman dito sa lugar ninyo Mare, samantalang sa amin ay
napakaaliwalas!
a. Dayalek
b. Idyolek
c. Rehistro
d. Sosyolek
15. Tumutukoy ito sa punto o paraan ng pagsasalita ng isang tao
a. Barayti
b. Idyolek
c. Register
d. Sosyolek
Panuto: Basahin at unawain ang dayalogo. Isulat sa patlang ang letra ng tamang
sagot
_____1. “Sir, na-encode ko na po yung report at ise-send ko na lang sa fb.” Anong
domeyn ang makikita sa rehistro ng wikang ipinahayag?
A. agrikultural
B. edukasyon
C. computer
D. pang-agham
_____2. Saan madalas marinig ang ganitong usapan?
“Tingnan mo sa faculty, baka naandoon si Ma’am “
A. paaralan
B. opisina
C. bangko
D. kongreso
____3. “Tigang na ang lupa kailangang kalkalin ito at sakahin.”
A. barbero
B. magsasaka
C. pulis
D. empleyado
____4. “Tsip, magsasampa po ako ng reklamo, pang-e-estapa.”
A. eskuwela
B. tailoring
C. restawran
D. presinto
____5. “Normal naman, Dok, ang vital signs nya. Okay naman ang heart beat.”
A. bahay
B. ospital
C. presinto
D. bangko
80
Dayuhan
Ni Ana Marie Josue
Madaling nakasakay si Lani sa pampasaherong bus na dumaan sa tapat ng
kanilang trangkahan. Nakaupo siya sa bandang gitna ng bus, kahit maaga pa ay
halos mapupuno na rin ang bus. Nasa bandang Bacoor na ang sasakyan nang
may sumakay na Amerikano na kasama ang isang Pilipino. Sa kabutihang palad,
dahil walang katabi sa upuan si Lani at puno na ang mga upuan, sa tabi niya
naupo ang Amerikano. Hindi naman ito pansin ni Lani. Maya-maya’y kinausap
siya ng Amerikano.
“Hi!, saan ba ang uniporme na yan?” itinuro ang uniporme ni Lani.
Medyo nagulat si Lani. Matatas ang pagsasalita ng Filipino ng Amerikano. Walang
bahid ng pagka-slang. Bawat tanong ng Amerikano sinasagot ni Lani. Puro tanong
na nasa wikang Filipino. Pagdating sa Baclaran, tatayo na ang lalaki para
bumaba. Nagtanong si Lani, “ilan taon na po kayo sa Pilipinas?”
Sumagot ang Amerikano, “dalawang taon na.”
Panuto: Sagutin ang tanong. Isulat ang sagot sa laang patlang.
1. Ano ang wikang ginamit sa pag-uusap ng Amerikano at Pilipino?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
2. Ano ang maaring dahilan nang pagiging matatas ng Amerikano sa wikang
Filipino ?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________
3. Ano ang kakaibang karanasan mo na may kaugnayan sa konsepto ng wika?
___________________________________________________________________________
_________________________________________
81
Aralin Konseptong Pangwika
4
(Register/Barayti ng Wika,
Lingguwistikong Komunidad)
Marami na tayong tinalakay mula sa simula pa lang tungkol sa konseptong
pangwika. Madali nating makikilala ang isang tao sa pamamagitan ng wikang
kanyang ginagamit. Sa wikang ginagamit masasalamin ang kultura ng tao dahil ang
wika ay kabuhol ng kultura.
May kanya-kanyang wikang ginagamit ang tao. Sa rehistro at barayti ng wika
makikilala rin ang tao tulad ng dayalek, ang wikang ginagamit sa particular na
rehiyon; ang estilo ng paggamit ng wika ay tinatawag na idyolek; sama na lang ang
sosyolek ay isang okupasyunal na rehistrong pangwika; at ang wikang ginagamit sa
bahay ay ekolek samantalang ang etnolek ay pang-etnolingguwistikong grupo.
Malaki ang gampanin ng wika sa buhay ng tao. Nang dahil dito, nagkakaroon siya
ng pakikipag-ugnayan sa kapwa na nagiging dahilan upang magtamo ng mga
karanasang dadalhin sa araw-araw ng buhay. Ang mga nagiging karanasan sa
pakikipagtalastasan ang nakapag-iisip sa tao upang magkaroon ng sariling
pananaw. Ang kanyang paniniwala kaugnay ng wika ay batay sa mga naririnig,
nababatid, at napag-aaralan.
Register at Barayti ng Wika
Mapapansin na ang ilang terminong pang-washing machine at pang-cellphone ay
ginagamit din sa ibang larangan. Mapapansin din kapag ginamit sa ibang larangan
ang mga terminong ito, naiiba na ang taglay na kahulugan ng mga ito.
Halimbawa : Ang Spin sa Washing Machine ay nangangahulugan ng mabilis
na pag-ikot ng makina upang mapiga o matanggal ang tubig sa mga damit.
Samantala sa paggawa ng sinulid, nangangahulugan ang spin ng paghahabi ng hibla
o fiber upang maging sinulid. Ang text sa Cellphone ay tumutukoy sa ipinapadalang
mensahe. Samantala, sa literatura ang text ay tumutukoy sa ano mang nakasulat
na akda gaya ng tula, alamat atbp. Ang isang salita ay maaaring magkaroon ng iba'tibang kahulugan ayon sa larangan o termino ay maaaring magkaroon ng iba't-ibang
kahulugan ayon sa larangan o disiplinang pinaggamitan nito. Register ang tawag sa
ganitong uri ng mga termino.
Tinatawag na register ang mga espesyalisadong termino gaya ng mga salitang
tipiko o teknikal na nagtataglay ng iba't-ibang kahulugan sa iba't-ibang larangan o
disiplina. Isa pang halimbawa ng register ang salitang "kapital" na may kahulugang
"puhunan" sa larangan ng pagnenegosyo at may kahulugan namang "punong
lungsod"o "kabisera" sa larangan ng heograpiya.
Bawat propesyon ay may register o mga espesyalisadong salitang ginagamit.
Iba ang register ng wika ng guro sa abogado. Iba rin ang inhinyero, computer
programmer at iba pa. Hindi lamang ginagamit ang register sa isang partikular o
tiyak na larangan kundi sa iba't-ibang larangan o disiplina. Espesyal na katangian
82
ng mga register ang pagbabago ng kahulugang taglay kapag ginamit sa iba't-ibang
larangan o disiplina. Ang register ay itinuturing na isang varayti ng wika.
Marapat na alam natin ang register ng wika ng sa gayo'y makatulong ito sa
ating pang-araw-araw na pamumuhay at maging buhay ito upang mas lalong maging
mabisa ang ating pagsasalita at sa paggamit nito sa iba't-ibang larangan o disiplina.
Kalakip natin ito sa paggamit sa bawat salitang ating binabanggit, at
pakikisalamuha sa ibang tao. Mangyaring ito ay mapagyaman at mapalawak dahil
sa mga terminong ating ginagamit, dito natin malalaman ang kaimportansyahan
nito.
BUWAN NG WIKA
Ang Filipino bilang isang buhay na wika ay nagtatataglay ng iba’t ibang
barayti. Batay nga sa kasabihang Ingles, “Variety is the spice of life.” Ibig sabihin,
ang pagkakaroon ng pagkakaiba-iba sa wika ay hindi nagangahulugang negatibo.
Maaari itong tingnan bilang isang positibo, isang penomenong pangwika o
magandang pangyayari sa wika. Ayon pa kay Constantino (2002), pagkakaisa at
pagkakaiba. Pagkakaisa sa pagkakaiba. Pagkakaiba tungo sa pagkakaisa. Dito ay
hayagan niyang iniugnay ang malaking kinalaman o ugnayan ng wika sa lipunan at
ang lipunang ito ay kinasasangkutan ng isang masining na kultura. Dagdag pa niya,
“Ang kultura ay hango sa mga tao at ang wika ay nagpapahayag ng
espiritu/kaluluwa ng mga tao na bumubuo sa lipunan o komunidad.”
Dahil sa ang mga tao ang siyang bumubuo sa lipunan at tao rin ang siyang
dumidivelop ng kani-kanilang mga kultura, hindi ngayon maiiwasang magkaroon ng
pagkakaiba-iba sa paniniwala, gawi, kaalaman pati na rin sa wika. Kung kaya, ayon
kay Zosky, mayroong tinatawag na barayti ng wika o sub languages na maaaring
iklasipika higit sa isang paraan. Tulad na lamang ng kanyang tinatawag na Idyolek,
Dayalek, Sosoyolek, Register, Estilo at Moda, Rehiyon, Edukasyon, Midya, Atityud
at iba pa. Lahat ng nabanggit ay ilan lamang sa mga kaparaanan ng pagkaklasipika
ng wika ayon sa mga gumagamit nito.
Sa pag-aaral sa barayti ng wika, mahalagang matutunan rin ang
accommodation theory ni Howard Giles. Sa paliwanag ni Constanstino mula kay
Giles, may malaking epekto ang pagkatuto ng pangalawang wika sa development ng
varayti ng isang wika. Sa teoryang ito pumapaloob ang tinatawag na linggwistik
konverjens at linggwistik dayverjens. Ang linggwistik konverjens ay nagangahulugan
na ang tao sa kanyang pagnanais na makipag-interak sa iba ay maaaring gumaya o
bumagay sa pagsasalita ng kausap upang bigyang pakikiisa, pakikilahok,
pakikipagpalagayang-loob, pakikisama o kaya ay pagmamalaki sa pagiging kabilang
sa grupo. Sa kabilang banda, ang linggwistik dayverjens naman ay
nangangahulugang pagiging iba sa gamit ng wika ng isang tao tungo sa pagbuo o
pagkilala sa kanyang kaakuhan o aydentiti.
83
Samantala, nadedevelop pa rin ang barayti ng wika sa tinatawag na
interferens fenomenon at interlanguage. Tuon naman sa pag-aaral na ito ang
pagiging kalahok ng unang wikang sinasalita ng isang tao o lipunan kaugnay sa
impluwensiya sa pagkatuto sa pangalawang wika. Ang interferens fenomenon ay
tumutukoy sa impluwensiya sa bigkas, leksikon, morpolohiya gayundin sa
sintaktika sa pagkatuto sa pangalawang wika. Ang interlanguage naman ay
tumutukoy sa mental grammar na nabubuo ng tao pagdating ng panahon sa proseso
ng pagkatuto niya ng pangalawang wika. Dito, nababago niya ang gamit ng grammar
ng wika sa pammagitan ng pagdaragdag, pagbabawas, at pagbabago ng mga
alituntunin.
Ayon pa kay Constantino (2002) mula kay Eastman (1971), nahahati sa
dalawang dimensyon ang baryabilidad o pagkakaiba-iba ng wika: ang heograpiko
(diyalekto) at sosyo-ekonomiko (sosyolek). Ang una ay nagpapaliwanag ng
pagkakaiba-iba ng wika dahil sa iba’t iba o kalat-kalat na lokasyon ng mga
tagapagsalita ng isang wika. Mula rito ay nadedevelop ang barayting pangwika.
Samantala, sa ikalawa, nagkakaroon ng pagkakaiba-iba ang wika dahil sa iba-ibang
estado ng tao sa lipunan. Kung kaya, mayroong tinatawag na mga wika ng bakla,
horse language, elit, masa at iba pa.
Sa artikulo naman ni Alonzo batay kay Catford, ang barayti ng wika ay may
dalawang malaking uri: permanenteng barayti at pansamantalang barayti. Ang
permanenteng barayti ay binubuo ng idyolek at dayalek. Ang idyolek ay ang
katangian o gamit ng wika na kaiba o pekulyar sa isang individwal. Ang dayalek
naman ay nangangahulugang paggamit ng wika batay sa lugar, panahon at
katayuan sa buhay. Ang paraan ng pagsasalita rito ay bumabatay sa kanyang estado
o grupong kinabibilangan. Sa kabilang banda, ang pansamantalang barayti ay
tumutukoy sa kagyat na sitwasyon ng pahayag. Bahagi nito ang mga sumusunod:
register, moda at estilo. Partikular din sa pag-aaral na ito ang maipakita ang iba’t
ibang barayti ng wikang Filipino gayundin ang lawak ng gamit nito bilang
pambansang wika at bilang tugon na rin sa estandardisasyon at intelektwalisasyon
nito. Samantala, ang lingguwistikong komunidad ay tumutukoy sa grupo ng mga
taong binibigkis ng iisang wika at pagkakakilanlang kultural.
84
Balikan
Tukuyin at isulat sa inyong sagutang papel kung TAMA o MALI ang pahayag.
1. Ang komunikasyon ay nagsisimula sa sarili.
2. Ang hanapbuhay ay isang salik na tumutukoy sa saang lugar, pook, o bayan
na ginagamit ang wika.
3. Ang homogenous at heterogenous na wika ay iisa.
4. Komunikasyon ang pundasyon ng personal na relasyon ng isang tao sa
kanyang kapwa.
5. Ang komunikasyon ay hindi nangangailangan ng proseso.
Mga Tala para sa Guro
Tandaan: Tiyaking nauunawaan at masunod ng mga mag-aaral
ang mga panuto sa pagsasagot. Makatutulong kung basahin
munang mabuti ng mga mag-aaral ang lahat ng bahagi at panuto
bago ito simulan. Ipinaaalala rin ng guro ang pagpapahalaga sa
katapatan sa pagsasagot at pagwawasto nito.
85
Tuklasin
Panuto: Ilahad mo ang iyong sariling pinaniniwalaan, opinyon, at karanasan hinggil
sa konseptong pangwika.
1. Ano, para sa iyo ang Gaylingo o Bekimon .
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Ibigay ang iyong kaalaman sa sumusunod na barayti ng wika .
a. Dayalek
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
b. Sosyolek
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
c. Idyolek
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
3. Magbigay ka ng mga naging karanasan mo kaugnay ng barayti ng wika .
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
86
Suriin
Panuto: Tukuyin kung anong uri ng barayti ng wika ang isinasaad ng
mga
pangungusap. Piliin sa kahon ang letra ng tamang sagot at isulat sa iyong sagutang
papel.
1. Pupunta ako sa bank upang i-check ang aking akawnt.
2. Kuya, pakigawa mo naman ako ng salipawpaw.
3. I will go sa bank na to check my akawnt .
4. Sir, nakita mo ba ang aking USB at mouse ?
5. Makisalo ka sa aking bugong mamayang tanghalian .
Pagpipilian :
a.
b.
c.
d.
e.
f.
Register
Dayalek
Taglish
Engalog
Puristik Tagalog
Sosyolek
Pagyamanin
Panuto: Iugnay ang konseptong pangwikang ayon sa iyong kaalaman, pananaw, at
mga karanasan. Piliin ang letra ng tamang sagot.
1. Ang rehistro ng wika na maaaring okupasyunal na madalas na nakakaunawa
ay isang partikular na pangkat.
a. sosyolek
b. idyolek
c. ekolek
d. etnolek
87
2. Ang
a.
b.
c.
d.
kinagisnang wika ay wikang sinasalita mula ng magkaisip.
Unang wika
Ikalawang wika
Wikang opisyal
Wikang panturo
3. Ang
a.
b.
c.
d.
kahulugan ng wika ay kabuhol ng kultura.
wika at kultura ay iisa
wika ay may umiiralnakultura
mahalagaangkulturasawika
magkataliangwika at kultura
4. Ang
a.
b.
c.
d.
sarili mong kaalaman sa mga konseptong pangwika
kaugnayan
karanasan
pananaw
kalayaan
5. Mga pangyayari sa buhay na may kaugnayan sa wika
a. pag-aaral
b. pananaw
c. paniniwala
d. karanasan
Isaisip
Tugunan ang hinihinging kasagutan sa bawat bilang .
1. Ano ang ibig sabihin ng pahayag na “pagkakaisa sa gitna ng
pagkakaiba” .
2. Paano mo maiuugnay ang naunang pahayag sa sitwasyon sa
Pilipinas?
88
Isagawa
Sagutan ang mga sumusunod sa inyong sagutang papel .
1. Ano ang mga dahilan ng pagkakaroon ng uri o barayti ng wika?
2. Pansinin ang wikang ginagamit mo sa paaralan at ang wikang ginagamit mo
sa bahay o sa pakikipag-usap sa iyong mga kaibigan. Mayroon bang
pagkakaiba sa uri at paraan ng paggamit mo ng wika? Ipaliwanag .
Tayahin
Piliin ang letra ng tamang sagot. Isulat ang sagot sa iyong sagutang papel.
1. Sa komersyal ng Bear Brand Adult Plus, ipinakita ang mga kagamitan ng mga
kawani tulad ng laptop, autocad, T-square, blueprint at miniature. Sa anong
larangan nabibilang ito?
a. Accountancy
b. Engineer
c. Arkitektura
d. Medisina
2. “Handa na ba kayo? “Ito ay pamosong linyang binibigkas ni Korina Sanchez
sa programang Rated K. Kahit hindi ka nakatingin sa telebisyon at naririnig
ang kanyang pagsasalita ay tiyak na malalaman mong si Korina nga ito dahil
sa sarili niyang estilo sa pagbigkas.
a. Sosyolek
b. Dayalek
c. Etnolek
d. Idyolek
3. Uri ng wika na nililikha at ginagamit ng isang pangkat o uring panlipunan.
a. Dayalekto
b. Sosyolek
c. Idyolek
d. Etnolek
4. Ala!
a.
b.
c.
d.
Ang kanin eh malate eh! Malata eh!
Sosyolek
Rehistro
Idyolek
Dayalek
89
5. Wikang espesyalisadong nagagamit sa isang particular na domeyn.
a. Sosyolek
b. Register
c. Etnolek
d. Pidgin
6. Isang guro sa Filipino II si Bb. Bayot at mula sa iba’t ibang lugar nagmula ang
kanyang mga mag-aaral. Sa oras ng klase sa araling rehistro ng wika,
pinabigkas niya ang salitang ganda na may damdamin sa apat na mag-aaral
na nagmula sa iba’t ibang lugar.
Cavite : Aba, ang ganda !
Batangas : Aba, ang ganda ah !
Bataan : Kaganda ah !
Rizal : Ka ganda hane !
Anong paraan ng pagsasalita ang ginamit?
a. Sosyolek
b. Dayalek
c. Etnolek
d. Idyolek
7. Nagpunta sa David Salon si Coleen matapos makatanggap ng kanyang
unang suweldo sa pabrikang kanyang pinagtatrabahuhan. Marami sa mga
tao sa loob ang gumagamit ng wika ng mga bakla o beki. Pamilyar na siya sa
ganitong salita dahil ito’y gamitin na saan mang panig ng bansa. Anong
barayti ng wika ang kanyang narinig?
a. Sosyolek
b. Dayalek
c. Etnolek
d. Idyolek
8. Sa iyong sariling palagay, bakit napapabilang sa barayti ng wikang jargon ang
mga termino tulad ng account, balance, diagnosis at test paper?
a. Sapagkat ito ay may kaugnayan sa iba’t ibang hanapbuhay o larangan
b. Sapagkat ito ay mula sa isang particular na komunidad
c. Sapagkat ito ay mula sa mga etnolinggwistikong grupo
d. Sapagkat ito ay wikang di pag-aari ninuman
9. kanilang barangay. Nabanggit ng isa ang ganito… “Wow Pare, ang tindi ng
tama ko…. heaven” Anong barayti ng wika ang kanyang narinig?
a. Sosyolek
b. Dayalek
c. Idyolek
d. Etnolek
10. Wika na kadalasan ay nagmula o sinasalita sa loob ng tahanan.
a. Dayalek
b. Etnolek
c. Idyolek
d. Ekolek
90
11. Barayti ng wika na sinasalita ng mga tao sa heograpikong komunidad
a. Idyolek
b. Etnolek
c. Dayalek
d. Sosyolek
12. Ito ay pinauso at ginamit ng isang sangay ng lipunan natin na nakaugat sa
kulturang popular ng kabataang gumagamit ng text messaging sa kanilang
pakikipag-komunikasyon
a. Rehistro
b. Jejemon
c. Homogenous
d. Heterogenous
13. Ang paraan ng pagsasalita ni Kris Aquino sa programang “The Buzz “ay
nakilala natin at naging marka ito ng kanyang pagkakakilanlan sa larangan
ng Telebisyon. Anong barayti ng wika ito?
a. Etnolek
b. Taglish
c. Idyolek
d. Dayalek
14. Iisang anyo at uri o barayti ang wikang ginagamit sa isang lingguwistikong
Komunidad.
a. Homogenous
b. Bilingguwal
c. Heterogenous
d. Monolingguwal
15. Ang wikang Filipino ay binubuo ng maraming kasalong wika, nananatili pa rin
ang barayti at baryasyon nito kahit pa sabihing mayroong Pambansang wika.
a. Multilingguwalismo
b. Bilingguwalismo
c. Heterogenous
d. Homogenous
Karagdagang Gawain
Sa iyong sagutang papel, sagutin ang mga sumusunod na tanong
1. Paano nakatutulong sa iyo bilang mag-aaral na malaman, maunawaan, at
magkaroon ng pagkakaunawaan sa iba’t ibang sitwasyon, komunidad, at
larangan sa tulong ng iba’t ibang rehistro at barayti ng wika?
2. Bilang isang HUMSS/ABM/STEM na mag-aaral, paano mo magagamit sa
iyong strand ang iyong kaalaman ukol sa Register at Barayti ng wika .
91
Subukin
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
A
C
C
B
D
D
B
A
C
B
A
B
D
A
B
92
Pagyamanin
1.
2.
3.
4.
5.
A
A
B
C
D
Suriin
1. C
2. E
3. D
4. A
5. B
Balikan
1.
2.
3.
4.
5.
Aralin 1
Tama
Mali
Mali
Tama
Mali
1.
2.
3.
4.
5.
C
A
B
D
B
Tayahin
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
C
D
B
D
B
B
A
A
C
D
C
B
C
A
A
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino nina Jennifer L.
Aguilar at Jomar I. Canega
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino ni Magdalena O.
Jocson
Sidhaya 11: Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino nina
Rhoderick V. Nuncio at Elizabeth Morales Nuncio
Internet / Google
1. https://prezi.com/la6l8kfgpeg_/register-ng-wika/
2. https://filipinovarayti.weebly.com/
93
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph
94
Komunikasyon at
Pananaliksik sa
SHS
Wika at Kulturang
Pilipino
95
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Mga Konseptong Pangwika
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat:
Editor:
Tagasuri:
Tagaguhit:
Tagalapat:
Tagapamahala:
Christine C. Bobadilla
Fritz M. Bahilango
Ernesto C. Caberte, Jr.
Leilanie E. Vizarra
Ronie C. Suinan
Jera Mae B. Cruzado
Wilfredo E. Cabral, Regional Director
Job S. Zape Jr., CLMD Chief
Elaine T. Balaogan, Regional ADM Coordinator
Fe M. Ong-ongowan, Regional Librarian
Department of Education – Region IV-A CALABARZON
Office Address:
Telefax:
E-mail Address:
Gate 2 Karangalan Village, Barangay San Isidro
Cainta, Rizal 1800
02-8682-5773/8684-4914/8647-7487
region4a@deped.gov.ph
96
Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Mga Konseptong Pangwika
97
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino - Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa
araling Mga Konseptong Pangwika!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador
mula sa pambuliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong
tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda
ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at
malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong
ito sa pinakakatawan ng modyul:
Mga Tala para sa Guro
Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong
o estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral
kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang
pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling
pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan
ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.
98
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Pilipino - Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Mga
Konseptong Pangwika!
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa
pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong
matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad
din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Alamin
Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
dapat mong matutuhan sa modyul.
Subukin
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong laktawan
ang bahaging ito ng modyul.
Balikan
Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral
upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.
Tuklasin
Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay
ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas na
suliranin, gawain o isang sitwasyon.
Suriin
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.
Pagyamanin
Binubuo ito ng mga gawaing para sa
malayang pagsasanay upang mapagtibay ang
iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.
99
Isaisip
Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
Isagawa
Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong
sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.
Tayahin
Ito ay gawain na naglalayong matasa o
masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang
Gawain
Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.
Susi sa Pagwawasto
Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat
ng mga gawain sa modyul.
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
paglikha o paglinang ng modyul na ito.
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:
Sanggunian
1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel
sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag
mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin
humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o sino
man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa
iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi Kaya mo ito!
100
Week
3
Alamin
Ang modyul na ito ay ginawa at isinulat para sa iyo bilang isang mag-aaral. Ito ay
makatutulong upang matutuhan ang tungkol sa Konseptong Pangwika. Ang sakop
ng modyul ay magamit sa ano mang kalagayan ng mag-aaral. Ang mga salitang
ginamit dito ay angkop sa lebel ng pang-unawa ng mag-aaral na naaayon sa
pamantayan nito.
Kasanayang Pampagkatuto:
Nagagamit ang kaalaman sa modernong teknolohiya sa pag-unawa sa mga
konseptong pangwika.
Layunin:

Natutukoy ang mga modernong teknolohiya bilang instrumento sa pag-unawa
sa konseptong pangwika

Nagagamit ang wika sa modelong teknolohiya tulad ng aplikasyon sa social
media, ang facebook, Twitter, at Instagram

Nakasusulat ng sariling post (hal. Hugot Lines o Pick-Up Lines) sa Facebook
at iba pang aplikasyon sa modernong teknolohiya
101
Subukin
Panuto: Tukuyin ang iba’t ibang paggamit ng wika sa nabasang pahayag sa social
media posts. Piliin ang titik ng tamang sagot at isulat sa iyong sagutang papel.
1. Sa paanong paraan makabubuti ang madalas na pagpopost ng produkto sa
social media?
a. Ito ay nakatutulong upang tangkilikin ang isang produkto.
b. Ito ay nakatutulong upang magkaroon ng kamalayan ang mambabasa
tungkol sa magandang naidudulot sa tao ng produkto.
c. Ito ay nakakaimpluwensiya sa mambabasa.
d. Ito ay nakatutulong sa kumpanya ng produkto.
2. Ang sumusunod ay makatutulong sa paglaganap ng wikang Filipino sa
pagpopost sa social media MALIBAN sa __________________.
a. Sa pamamagitan nito ay mas lalo pang mapapatatag ang wikang
Filipino.
b. Mas mapapalawig pa ang sariling wika.
c. Mas maisusulong pa ang intelektuwalisasyon ng ating wika.
d. Mas pinatutunayan nito na walang pag-unlad ang ating wika.
3. Ano ang iyong maipapayo sa kabataang tulad mo na mahilig mag-post sa
social media?
a. Patuloy nilang gamitin nang wasto ang wikang Filipino
b. Huwag nilang gamitin ang wikang Filipino
c. Gumamit sila ng ibang wika sa pagpo-post
d. Huwag na silang mag-post
4. Ano ang ibig sabihin ng salitang edited na madalas makita sa post sa social
media?
a. Binura ang post
b. May binago o inayos
c. Itinago ang post
d. Block
5. Ano ang aplikasyon sa social media na maraming gumagamit nito?
a. Facebook
b. Instagram
c. Twitter
d. Tinder
102
6. Saan madalas makikita ang iba’t ibang kwento o istorya ng buhay?
a. Instagram
b. Facebook
c. Messenger
d. Twitter
7. Ano ang pangunahing tuon ng social media lalo’t higit sa mga taong
gumagamit nito?
a. Malaman ang mga nagyayari sa lipunang ginagalawan
b. Makiuso dahil laganap ang mga wika sa iba’t ibang aspeto
c. Malinang ang kaalaman sa mga sitwasyon ng mundo
d. Makita ang kahalagahan ng paggamit ng wikang Filipino
8. Paano umiinog ang wika batay sa social media na pananaw?
a. Sa paraan ng wastong paggamit nito
b. Sa paraan ng pagmamalaki
c. Sa paraan ng pagpapahalaga nito
d. Sa paraan ng paglinang nito
9. Gaano kahalaga ang social media sa pagkilala sa mensahe o kahulugan?
a. Sa di wastong paraan ng paggamit nito
b. Sa pagkilatis ng iba’t ibang sangay nito
c. Sa pagtuklas ng mga bagay
d. Sa kawalan ng ibang interes sa wika
10. Paano nakaaapekto ang social media sa paggamit ng wikang Filipino?
a. Sa paggamit ng mga hiram na wika
b. Sa pagtalikod sa wikang Filipino
c. Sa paglinang ng mga nakasanayang wika
d. Sa pagpapahalaga sa wikang Filipino
Bilang pagpapatunay sa ganap na pagkakaunawa sa aralin tungkol sa mga
konseptong pangwika gamit ang iba’t ibang social media, ipaliwanag ang mga
sangay nito sa mga sitwasyong nagaganap sa iyong buhay.
SANGAY NG SOCIAL
MEDIA
11. Facebook
12. Youtube
13. Instagram
14. Twitter
15. Blog
PAGPAPALIWANAG SA MGA SITWASYON NA
NAGAGANAP SA IYONG BUHAY
103
Aralin
5
Mga Konseptong Pangwika
Ipinapaalala na magkaibang konsepto sa lingguwista ang wika at diyalekto. Mali ang
pananaw na ang wikang pambansang Filipino ay isang wika habang diyalekto ang
lahat ng wikang buhay at umiiral sa buong kapuluan. Bahagi ng konseptong
pangwika ang unang wika at ang pangalawang wika.
Balikan
Panuto: Basahin ang mga tanong. Sagutin ito sa iyong sagutang papel:
1. Ano ang malinaw na pagkakaiba ng wika at diyalekto?
2. Bakit mahalagang ituring na magkakapantay ang mga wika sa Pilipinas? Sa
buong daigdig?
3. Ano-ano ang katangian ng diyalekto?
4. Paano tinitingnan ang wika sa larangan ng lingguwistika?
5. Kailan masasabing may nabubuong panibagong wika mula sa dating iisang
wika?
Mga Tala para sa Guro
Tandaan: Tiyaking nauunawaan at masunod ng mga mag-aaral
ang mga panuto sa pagsasagot. Makatutulong kung basahin
munang mabuti ng mga mag-aaral ang lahat ng bahagi at panuto
bago ito simulan. Ipinaaalala rin ng guro ang pagpapahalaga sa
katapatan sa pagsasagot at pagwawasto nito.
104
Tuklasin
Konseptong Pangwika
Ang Unang Wika ay ang wikang katutubo na kinagisnan at natamo mula sa
pagkasilang hanggang sa oras na magamit at maunawaan ng isang indibidwal.
Sinasabi ring wikang taal ang unang wika sapagkat ito’y umusbong sa isipan ng
bawat indibidwal mula sa loob ng isang tahanan at komunidad. Ito rin ay sinasabing
likas, ang wikang nakagisnan, natutuhan at ginagamit ng pamilyang nabibilang sa
isang linggwistikong komunidad. Ang grupo ng mga mamamayan na naninirahan sa
iisang lugar na gumagamit ng iisang wika, na hindi lamang sinasalita bagkus
mayroong pagkakaunawaan, ugnayan at interaksyon sa bawat isa.
Ang Unang Wika ay tinatawag ring mother tongue, katutubong wika o sinusong
wika. Ang wika kung saan nakilala at pamilya ang isang indibidwal kaya nagkaroon
ng kakayahang maangkin ito sa tulong ng kinalakhang komunidad. Sa kasalukuyan
ang Mother Tongue ay hindi lamang unang wika bagkus ay isa sa mga asignatura
mula sa Baitang 1 hanggang 3 upang maging daluyan ng higit na pagkatuto at
pagkaunawa sa ikalawang wika.
Ayon sa artikulo ni Lee nailathala noong 2013, “ The Native Speaker” narito ang mga
gabay upang matukoy kung ang isang tao ay katutubong tagapagsalita ng isang
wika.
1. Natutuhang indibidwal ang wika sa murang edad.
2. Ang indibidwal ay may likas at instruktibong kaalaman at kamalayan sa
wika.
3. May kakayahan ang indibidwal na makabuo ng mataas at importansyang
diskurso gamit ang wika.
4. Mataas ang kakayahan sa komunikasyon ng indibidwal gamit ang wika.
5. Kinilala ang sarili bilang bahagi at nakikilala bilang kabahagi ng isang
lingguwistikong komunidad.
Ayon sa saliksik nina Aguilar, Jennifor L. et al. 2016 mula sa katha ni Krashen
(1982), ang Pangalawang Wika ay naiiba sa unang wika, sapagkat ito ay hindi taal
o likas na natutuhan ng isang indibidwal sa kanyang tahanan at kinabibilangang
linggwistikong komunidad. Ito ay wikang natutuhan sa paaralan o sa pakikipagugnayan sa ibang tao na may kakayahang gamitin ito. Natutuhan ito ng isang
indibidwal, matapos siyang mahasa ang kakayahan sa paggamit ng unang wika.
Kung gayon, ang pangalawang wika ay mga karagdagan sa mga wikang natutuhan
at pinag-aaralan sa mga paaralan. Kung mayroon mang pangunahing distinksyon o
kakanyahan ang pangalawang wika (L2) ito ay walang iba kundi ang pagtataglay ng
katangiang maaaring matutuhan (learnability) o natutuhan (learned) sa mulat o
malay na paraan ng pagsasalin ng prosesong komunikatibo.
105
Isa sa mga pinakamahalagang bahagi ng kultura at kasaysayan ng isang lugar ang
wika. Ito ang nagsisilbing tatak at simbolismo ng pagkatao ng bawat indibidwal na
nakatira dito. Sa pamamagitan ng wika ay naipapahayag ng bawat tao ang kanyang
saloobin at opinyon. Nakalilikha tayo ng mga awit, tula, mga kwento at pati ng mga
kanta gamit an gating wika. Ang wika ay sandata ng kahit sino mang tao sa ating
lipunan.
Sa paglipas ng iba’t ibang salik lahi at sa pagsibol naman ng mga makabagong
henerasyon, tayo ay nagkaroon ng maraming barayti at baryasyon ng wikang
Pilipino. Linggwistikong Komunidad ang tawag sa mga wikang ito.
Sa isang komunidad ay may sari-saring uri ng indibidwal na nakatira. Bawat tao o
grupo ng tao ay may kanya-kanyang diyalekto na ginagamit. May mga gumagamit
ng mga katutubong salita, depende sa lugar na kanilang pinanggalingan.
Halimbawa nito ay ang gamit ng salitang Waray ng mga taga Bisaya, Ibaloy ng mga
taga Mountain Province, Ilocano ng mga taga Ilocos, at Zambal ng mga taga
Zambales. May mga ibang grupo naman na ang gamit ay ang makabago at
naimbento lamang na mga salita. Meron ding gumagamit ng pinaghalong Ingles at
Tagalog o mas kilala sa tawag na “ Konyo”. May ilan ding mga kabataan na
gumagamit ng jejemon at bekimon naman ang linggwahe ng mga bading.
Sa larangan din ng mga propesyonal sila ay meron din sariling linggwistikong
komunidad. Ang mga doctor, abogado, enhinyero at iba pa ay gumagamit ng
particular na salita ayon sa grupo ng propesyon na kanilang kinabibilangan. Bawat
indibidwal ay may natatanging uri ng wika na kung saan ay sila-sila rin lang ang
nagkakaintindihan. Naiiba rin ang uri ng linggwistikong komunidad ang gamit ng
mga tao na nasa mataas na antas ng ating sosyodad.
106
Suriin
Panuto: Gumawa ng sariling post sa Social Media ayon sa mga hinihinging
katanungan at mga sitwasyon.
1. Bakit mahalaga ang paggamit ng unang wika?
INSTAGRAM
2. Bakit mahalagang matutuhan ang ikalawang wika?
FACEBOOK
3. Lumikha ng tula na naghahambing sa una at ikalawang bilang ng
konseptong pangwika.
TWITTER POST
4. Lumikha ng awit na naghahambing sa una at ikalawang wika sa konseptong
pangwika.
YOUTUBE
5. Lumikha ng sayaw na naghahambing sa una at ikalawang wika sa
konseptong pangwika.
TIKTOK
107
Pagyamanin
Pag-unawa sa Konseptong Pangwika
Panuto: Gawin ang mga sumusunod ayon sa pahayag ng social media. Pumili
lamang ng tatlo (3).
1. Mag-tweet upang ibigay ang inyong perspektibo, opinyon, at saloobin ukol sa
ginawang pagpapasara ng pamahalaan sa mga establisyimento na
nakasisira sa Manila Bay.
t
2. Magpost sa inyong wall ng istatus ukol sa nalalapit na pambansang
eleksyon. (Kung mayroon)
f
3. Magpost ng larawan sa instagram ng kalagayan ng Manila Bay noon at
ngayon, lagyan ng kapsyon ang larawan.
i
4. Magsagawa ng isang BLOG ukol sa paksang “Kultura at Mga Tradisyon sa
Pilipinas”.
Youtube
108
5. Lumikha ng isang larawan ng iyong pinapangarap gamit ang simbolismo ng
iyong buhay.
Panuto: Gamit ang unang wika sa konseptong pangwika, sumulat ng sariling post
sa Facebook at Instagram ukol sa mga sumusunod na paksa: Pumili lamang ng
tatlo (3).
6. Lumikha ng sariling “Hugot Lines” ukol sa paksang “Kabataan sa
Makabagong Panahon”
7. Lumikha ng sariling “Spoken Poetry” ukol sa paksang “Pag-ibig”
8. Sumulat ng sariling “Pick Up Lines” kaugnay sa paksang “Edukasyon”
9. Sumulat ng “Hugot Lines” kaugnay sa paksang “Pamilya”
10. Sumulat ng sariling “Spoken Poetry “ukol sa paksang “Kabataan para sa
Bayan”
109
Isaisip
Pumili ng tatlo sa mga sumusunod na kaban ng kaalaman at ipaliwanag ang
isinasaad nitong kabuluhan. Isulat sa sagutang papel ang iyong sagot.
1.
Wika ay binubuo ng tunog at sagisag na ginagamit ng mga tao sa
pakikipagkomunikasyon upang magkaunawaan.
2. Wikang pambansa naman ang wikang pinagtibay ng pambansang
pamahalaan at ginagamit sa pamamahala at pakikipag-ugnayan sa
mamamayan.
3. Wikang panturo ang ginagamit upang magtamo ng mataas na antas ng
edukasyon.
4. Tinatawag naman na wikang opisyal ang prinsipal na wikang ginagamit sa
edukasyon, sa pamahalaan at sa politika, sa komersiyo at industriya.
5. Ang linggwistikong komunidad ay may kaugnayan sa pagpapaunlad ng wika.
Isinasaalang- alang din ang tungkol sa idyolek, sosyolek, at diyalek ng
pangkat ng tao sa isang komunidad.
6. Ang unang wika ay natututuhan ng isang tao mula noong kaniyang
kapanganakan. Batayan para sa pagkakakilanlang sosyolingguwistika ang
unang wika ng isang tao. Tinatawag din itong katutubong wika.
7. Ang pangalawang wika ay iba pang pinag-aaralan o natutuhan maliban pa
sa unang wika.
8. Wika ang daluyan ng kaisipan, ideya, mensahe, at higit sa lahat ng
damdamin o emosyon.
9. Ang wika rin ang nagsisilbing salamin upang malaman ang pagkakakilanlan
ng isang tao o lahi.
10. Isang wika ang namamagitan sa kanila anumang edad o lugar ang
pinagmulan at wikang pambansa.
110
Isagawa
Panuto: Lagyan ng tsek ang loob ng talahanayan kung ang pahayag ay tumutugon
sa mga konseptong pangwika gamit sa lipunan.
Pamantayan sa pagmamarka:
4- Lubos na Sumasang-ayon
3- Sumasang-ayon
2- Di-gaanong sumasang-ayon
1- Hindi sang-ayon
Pahayag
4
1. Ang paggamit ng internet ay isang
mahalagang pangangailangan sa
isang indibidwal
2. Nagagamit ang mga katutubong
wika sa mga post sa Facebook
3. Epektibo
ang
paggamit
ng
ikalawang
wika
sa
pakikipagtalastasan sa kapwa
4. Pawang mga katotohanan at
magbibigay ng inspirasyon ang
post sa social media
5. Angkop at wasto ang wikang
gagamitin samantalang iiwasan
ang mga jejemon na salita sa ating
modernong teknolohiya
111
3
2
1
Tayahin
Panuto: Punan ang patlang upang mabuo ang diwa sa bawat pangungusap. Isulat
ang titik ng tamang sagot sa iyong sagutang papel.
1. Ang unang wika ay wikang katutubong natamo sa __________________.
a. Pag-aaral sa paaralan
b. Pakikisalamuha sa kapwa
c. Pakikipag-ugnayan sa social media
d. Pagkasilang hanggang sa maunawaan ito
2. Ang pangalawang wika ay natamo sa mga sumusunod na dahilan maliban
sa ______________________.
a. Natutuhan sa paaralan
b. Kakayahang gamit nito
c. Natutuhan sa magulang
d. Natutuhan sa pakikipag-ugnayan sa kapwa
3. Ang mother tongue o sinusong wika ay isang asignatura sa ________________.
a. Baitang 1-3
b. Baitang 1-4
c. Baitang 1-2
d. Baitang 4-5
4. Masasabing mahalaga ang pagkatuto sa unang wika _________________.
a. Upang maging daluyan ng higit na pagkatuto at pagkaunawa sa
ikalawang wika
b. Upang may maipagmalaki sa kanyang kapwa
c. Upang mabuo ang kanyang kumpiyansa sa sarili
d. Upang maging instrumento sa mahusay na pakikipag-ugnayan
5. Lumaganap ang paggamit ng unang wika sa social media dahil ____________.
a. Maraming Pilipino ang mahilig mag-post
b. Maraming Pilipino ang gumagamit ng sariling wika sa social media
c. Maraming Pilipino ang hindi gumagamit ng ikalawang wika
d. Naipapahayag ang damdamin dito.
6. Ang wikang Filipino sa katutubong wika, na pinayaman ng mga sangkap
lingguwistiko mula sa mga ____________________.
a. Wikang katutubo
b. Banyagang wika
c. Unang wika
d. Pangalawang wika
112
7. Ang wika ay kasangkapan ng _______________________.
a. mekanikal
b. pakikipagtalastasan
c. ugali ng tao
d. isip at damdamin
8. Sa ating pakikipag-ugnayan sa iba’t ibang dako ng daigdig, napatunayan na
nating hindi sapat ang kahusayan sa _______________________.
a. Wikang katutubo
b. Wikang dayuhan
c. Wikang nakasanayan
d. Wikang nilimitahan
9. Tunay na masaklaw at malalim ang tungkulin ng wikang Filipino sa
_____________.
a. pakikipagtalastasan
b. pakikipagbuklod
c. pagbuo ng bansa
d. pagkalas sa alipin
10. Ang siyensya at teknolohiya ng isang bayan ay di-maiwasang maibahagi ng
kabuuan ng ______________________.
a. tungkulin ng wika
b. gamit ng wika
c. kultura ng bayan
d. kultura ng dayuhan
Ipaliwanag ang kahulugan ng mga konseptong pangwika: Wika, Wikang Pambansa,
Unang Wika, Pangalawang Wika, at Social Media sa tulong ng mga sitwasyong
naranasan o maaaring maranasan. Isulat sa sagutang papel.
SALITA
PAGPAPALIWANAG SA KAHULUGAN SA TULONG
NG MGA SITWASYON
11. Wika
12. Pambansang Wika
13. Unang Wika
14. Pangalawang Wika
15. Social Media
113
Karagdagang Gawain
Panuto: Ilahad nang komprehensibo ang kahulugan ng mga konseptong pangwika
na: lingguwistikong komunidad, unang wika, at pangalawang wika. Buuin sa
pangungusap ang magkakaugnay na mga salitang ibinigay na kahulugan. Gawin ito
sa iyong sagutang papel.
LINGGUWISTIKONG
KOMUNIDAD
KAHULUGAN
KAHULUGAN
KAHULUGAN
1.
UNANG
WIKA
KAHULUGAN
KAHULUGAN
KAHULUGAN
2.
PANGALAWANG
WIKA
KAHULUGAN
KAHULUGAN
3.
114
KAHULUGAN
Subukin
1. B
2. D
3. A
4. B
5. A
6. B
7. C
8. A
9. B
10. A
11 – 15 SARILING
PAGPAPALIWANAG NG
MGA MAG-AARAL
115
Pagyamanin
SARILING
PAGPAPAHAYAG NG
MGA MAG-AARAL
Tayahin
1. D
2. C
3. A
4. A
5. B
6. A
7. B
8. B
9. C
10. C
11-15 SARILING
PAGPAPALIWANAG NG
MGA MAG-AARAL
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Aguilar, Jennifer L. and Jomar I. Canega. Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino.
Jocson, Magdalena O. Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino.
Vibal Group, 2016
Villanueva, Voltaire M. #ABKD (Ako Bibo Kase Dapat): Alpabeto ng Inobatibo at
Makabagong Guro sa Agham Panlipunan, Edukasyon sa Pagpapakatao at
Filipino. VMV11483 Book Publishing House, 2018
116
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph
117
Komunikasyon at
Pananaliksik sa
SHS
Wika at Kulturang
Pilipino
118
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Gamit ng Wika sa Lipunan (Instrumental at Regulatori)
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito
ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat:
Editor:
Tagasuri:
Tagaguhit:
Tagalapat:
Tagapamahala:
Christine C. Bobadilla
Fritz M. Bahilango
Ernesto C. Caberte, Jr.
Leilanie E. Vizarra
Ronie C. Suinan
Jera Mae B. Cruzado
Wilfredo E. Cabral, Regional Director
Job S. Zape Jr., CLMD Chief
Elaine T. Balaogan, Regional ADM Coordinator
Fe M. Ong-ongowan, Regional Librarian
Department of Education – Region IV-A CALABARZON
Office Address:
Telefax:
E-mail Address:
Gate 2 Karangalan Village, Barangay San Isidro
Cainta, Rizal 1800
02-8682-5773/8684-4914/8647-7487
region4a@deped.gov.ph
119
Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Gamit ng Wika sa Lipunan
(Instrumental at Regulatori)
120
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino - Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa
araling Gamit ng Wika sa Lipunan (Instrumental at Regulatori)!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga
edukador mula sa pampubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka,
ang gurong tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang
pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan
ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at
malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong
ito sa pinakakatawan ng modyul:
Mga Tala para sa Guro
Ito'y
naglalaman
ng
mga
paalala,
panulong o estratehiyang magagamit sa
paggabay sa mag-aaral.
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang magaaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at
itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.
121
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Pilipino - Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Gamit ng
Wika sa Lipunan (Instrumental at Regulatori)!
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa
pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin
nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Alamin
Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
dapat mong matutuhan sa modyul.
Subukin
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong
laktawan ang bahaging ito ng modyul.
Balikan
Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral
upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.
Tuklasin
Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay
ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas
na suliranin, gawain o isang sitwasyon.
Suriin
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.
Pagyamanin
Binubuo ito ng mga gawaing para sa
malayang pagsasanay upang mapagtibay
ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.
122
Isaisip
Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
Isagawa
Ito
ay
naglalaman
ng
gawaing
makatutulong sa iyo upang maisalin ang
bagong kaalaman o kasanayan sa tunay na
sitwasyon o realidad ng buhay.
Tayahin
Ito ay gawain na naglalayong matasa o
masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang
Gawain
Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.
Susi sa Pagwawasto
Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa
lahat ng mga gawain sa modyul.
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
Sanggunian
Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
paglikha o paglinang ng modyul na ito.
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:
1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na
papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
rin humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o
sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging
itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!
123
Week
3
Alamin
Ang modyul na ito ay ginawa at isinulat para sa iyo bilang isang mag-aaral. Ito ay
makatutulong upang matutuhan ang tungkol sa Gamit ng Wika sa Lipunan. Ang
saklaw ng modyul na ito ay magagamit sa ano mang kalagayan ng mag-aaral. Ang
mga salitang ginamit dito ay angkop sa lebel ng pang-unawa ng mag-aaral na
naaayon sa pamantayan nito.
Kasanayang Pampagkatuto:
Nabibigyang kahulugan ang mga komunikatibong gamit ng wika sa lipunan (Ayon
kay M.A.K. Halliday)
Layunin:

Nauunawaan ang kahulugan ng komunikatibong gamit ng wika sa lipunan

Natutukoy ang mga gamit ng wika sa lipunan na ginamit sa pangungusap

Nailalarawan ang tamang gamit ng wika sa lipunan bilang instrumento sa
pag-unawa
124
Subukin
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang sumusunod na sitwasyon. Tukuyin kung
anong tungkulin at gamit ng wika ang isinasaad sa bawat bilang. Piliin ang titik ng
tamang sagot at isulat sa sagutang papel.
1. May ibinigay ng takdang-aralin ang iyong guro. Para masagot ito, kailangan
mong magsaliksik sa pamamagitan ng pagkonsulta sa iba’t ibang
sanggunian tulad ng mga aklat at internet.
A. Heuristiko
B. Impormatibo
C. Instrumental
D. Regulatori
2. Nagtanong ka sa iyong kaibigan kung saan ang mabilis at madaling daan
para makarating sa inyong pagkakampingan sa Laguna. Itinuro niya sa iyo
ang tama, mabilis, at ligtas na daan papunta doon sa nag-shooting.
A. Heuristiko
B. Impormatibo
C. Instrumental
D. Regulatori
3. Gumagawa ka ng proyekto sa Filipino. Ito ay isang spoken word poetry. Nais
mong ihandog sa iyong ina ang tula na ito sa kaniyang kaarawan.
A. Imahinasyunal
B. Interaksyunal
C. Personal
D. Representatibo
4. Namamasyal ka sa isang parke. Maganda ang tanawin at maraming
naggagandahang bulaklak. Gusto mo sanang pumitas para amuyin ang
mabango nitong amoy. Pero may nakita kang nakasulat sa isang paskil.
Bawal pumitas ng mga bulaklak.
A. Imahinasyunal
B. Interaksyunal
C. Instrumental
D. Regulatori
125
5. May matalik kang kaibigan na magdiriwang ng kanyang kaarawan bukas,
gusto mong mag-bake ng keyk para sa kanya. Binasa mong mabuti ang
aklat ng resipi at maingat sinunod ang bawat hakbang sa pagluluto.
A. Heuristiko
B. Instrumental
C. Personal
D. Regulatori
6. Maagang pumasok si Tina upang magtungo sa silid-aklatan. Nagtungo siya
sa Custodian upang magtanong kung saang seksyon makikita ang kanyang
hahanaping aklat.
A. Impormatibo
B. Instrumental
C. Heuristiko
D. Regulatori
7. Fiesta sa baryo Kayquit, abala ang lahat dahil may mga agarang lutuin na
dapat mailuto. Si Josie ang tagaluto sa bahay ni Aling Zeny. Nais niyang
subukang iluto ang paborito niyang menudong Tagalog.
A. Heuristiko
B. Instrumetal
C. Personal
D. Regulatori
8. Si Mang Toni ay isang magaling na makata. Isa sa paborito niyang bigkasin
ay tungkol sa “Pag-Ibig na Walang Maliw”
A. Imahinasyon
B. Instrumental
C. Personal
D. Regulatori
9. Si Carlos ay mahusay na manlalaro ng basketbol. Dahil kilala siya
kanilang eskwelahan bilang varsitarian marami ang humahanga
kaniyang husay at galing sa paglalaro. Umuwi siya ng mag-hating gabi
dahil sa pag-eensayo, napagsabihan siya ng kaniyang ama dahil delikado
ang panahon.
A. Imahinasyon
B. Instrumental
C. Personal
D. Regulatori
sa
sa
na
na
10. Balik-bayan si Gng. Rosie sa kanilang probinsya. Marami sa kaniya ang
bumibisita dahil sa tagal na hindi sila nagkita.
A. Imahinasyon
B. Instrumental
C. Interaksyunal
D. Regulatori
126
Sa pamamagitan ng talahanayan, tunghayan ang mga gamit ng wika sa lipunan
gamit ang INSTRUMENTAL at REGULATORI. Ipaliwanag ang nasabing tungkulin
ng wika sa epektibong pakikipagkomunikasyon.
PANG- INSTRUMENTAL
11. pakikitungo
12. pangangalakal
13. pag-uutos
14. pakikiusap
15. paggawa ng liham
PANREGULATORI
pagbibigay ng panuto
pagbibigay ng direksyon
paalaala
paggabay
pagkontrol
Aralin Gamit ng Wika sa Lipunan
6
(Instrumental at Regulatori)
Bawat indibidwal ay may sapat na kakayahang magamit ang isang wika na
kailangang pagtuunan ng pansin upang sanayin ang sarili sa bawat tungkulin.
May mga pagkakataong kinakailangang gamitin ang isang tungkulin sa isang
sitwasyon, at may pagkakataon din na kailangang gamitin ang dalawa o higit pang
tungkuling pangwika sa isang sitwasyon.
127
Balikan
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang mga tanong. Isulat ang iyong sagot sa
sagutang papel.
1. Ano ang malinaw na pagkakaiba ng instrumental at regulatori na gamit ng
wika sa lipunan?
2. Bakit mahalagang gamitin ang mga gampanin ng wika sa pang-araw-araw
nating pamumuhay?
3. Ano-ano ang katangian ng gamit ng wika?
4. Paano ginagamit ang mga gamit ng wika sa lipunan bilang pagbibigayhalimbawa?
5. Bakit mahalagang gamitin ang mga gamit ng wika sa pagpapaliwanag at
pagbibigay-halimbawa nito?
Mga Tala para sa Guro
Tandaan: Tiyaking nauunawaan at masunod ng mga mag-aaral
ang mga panuto sa pagsasagot. Makatutulong kung basahin
munang mabuti ng mga mag-aaral ang lahat ng bahagi at panuto
bago ito simulan. Ipinaaalala rin ng guro ang pagpapahalaga sa
katapatan sa pagsasagot at pagwawasto nito.
128
Tuklasin
Gamit ng Wika sa Lipunan (Instrumental at Regulatori)
Ayon kay Halliday sa kaniyang Explorations in the Functions of Language na
inilathala noong 1973, na ang mga tungkuling ginagampanan ng wika sa ating
buhay ay kinategorya. Ginagamit nang pasalita at pasulat ang nasabing tungkulin.
Pasalita man o pasulat, may kani-kaniyang gamit ang wika sa lipunan. Mahalaga
ang
nasabing
mga
tungkulin
o
gamit
ng
wika
sa
epektibong
pakikipagkomunikasyon. Tunghayan ang mga gamit ng wika sa lipunan.
Ang instrumental sa gamit ng wika ay ginagamit upang tumugon sa
pangangailangan. Pangunahing instrumento ang wika upang makuha o matamo
ng tao ang kaniyang mga lunggati o pangangailangan. Ang maayos at matalinong
paggamit ng wika ay nagbubunga nang malawakang kaayusan sapagkat hindi
lamang nito nagagawang magpaunawa kundi pumukaw ng damdamin at kaisipan.
Ang regulatori naman ay wika rin ang kumokontrol o gumagabay sa kilos at asal
ng tao. Sa maayos at malumanay na gamit ng wika inilalahad ang mga magulang
ang kanilang pangaral upang mapanuto sa buhay ang kanilang mga anak.
Obserbahan ang mga babala, karatula, o kautusan na malimit makitang
nakapaskil sa mga pampublikong lugar.
Halimbawa:
Instrumental



Pakiabot mo naman ang folder na nasa ibabaw ng mesa.
Maaari ko bang malaman kung gaano katagal bago matapos ang
proyektong ito?
Ano-anong departamento ang kailangan kong daanan bago
makarating sa tanggapan ng kagalang-galang na gobernador?
Halimbawa:
Regulatori




Bawal pumitas ng bulaklak.
Huwag gumamit ng ballpen sa pagsagot, gumamit ng lapis.
Basahing mabuti ang pangungusap bago mangatuwiran.
Bawal manigarilyo.
129
Suriin
Panuto: Tukuyin kung anong gamit ng wika sa lipunan ang mga sumusunod. Piliin
ang titik ng tamang sagot at isulat sa sagutang papel.
1. “Bawal umihi dito”
A. Imahinasyon
B. Interaksyunal
C. Personal
D. Regulatori
2. Pakiabot mo naman ang folder na nasa ibabaw ng mesa.
A. Heuristiko
B. Instrumental
C. Personal
D. Regulatori
3. Maaari ko bang malaman kung gaano katagal bago matapos ang proyektong
ito?
A. Impormatibo
B. Instrumental
C. Heuristiko
D. Personal
4. Smoking Area
A. Impormatibo
B. Heuristiko
C. Personal
D. Regulatori
5. Slow Down School Zone
A. Impormatibo
B. Instrumental
C. Personal
D. Regulatori
130
Pagyamanin
Pag-unawa sa Gamit ng Wika sa Lipunan
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang mga sitwasyon. Ilapat ang nauunawaang
kahulugan ng gamit ng wika sa lipunan sa nasabing sitwasyon. Pumili lamang ng
tatlo (3) sa mga pamimilian. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
1. Pakikisuyo sa kapatid na dalhin ang gamit niya sa kwarto.
2. Paggawa ng resipi ng ulam.
3. Pagbabasa ng mga karatula sa daan.
4. Paggawa ng liham na nagtatanong kung paano makakakuha ng iskolarsyip
sa isang unibersidad.
5. Paglalagay ng mga babala sa daan.
6. Pakikiusap na matanggap sa trabaho.
7. Paggawa ng keyk sa kaarawan.
8. Pagbibigay ng direksyon ng guro sa mga mag-aaral kung ano ang gagawin sa
pagsusulit.
9. Pagpapaalala ng ina sa mga anak na dapat makauwi ng tama sa oras.
10. Pagbibigay kabatiran sa sitwasyong pandemya.
131
Isaisip
Panuto: Pumili ng tatlo (3) sa mga kaban ng kaalaman. Ipaliwanag ang isinasaad
na kabuluhan nito. Isulat ang sagot sa iyong sagutang papel.
1. Sa pamamagitan ng wika ay naipahahayag at nabibigyang representasyon
ng tao ang kaniyang sarili.
2. Instrumento ang wika hindi lamang para maipaunawa ang sarili kundi
upang mapakilos ang kapwa.
3. Nauukol ito sa mga bagay na nasa paligid o lugar na karaniwang
pinangyayarihan ng pag-uusap. Nagsisilbing representasyon din ang lugar
sa uri ng pagpapahalagang mayroon ang mga naninirahan dito.
4. May kinalaman din ito sa tinatawag na konteksto ng sitwasyon.
5. Nakatuon din ang gampanin ng wika sa tsanel o daluyan ng mensahe bilang
behikulo o kasangkapan sa paghahatid ng mensahe.
6. Katulad ng nailahad ni Buhler, naglalayon itong maimpluwensiyahan ang
pagkilos ng kapuwa sa pamamagitan ng mga salitang mahihiwatigan ng
pag-uutos o paghingi ng pabor.
7. Ito ay tumutugon din sa pangangailangan. Nagpapahayag ng pakiusap,
pagtatanong at pag-uutos
8. Isa rin ito sa pagbibigay ng gabay, kumokontrol sa kilos o asal ng iba
9. Nakapagpapanatili at nakapagpapatatag ng relasyong sosyal
10. Nagpapahayag ng komunikasyon sa pamamagitan ng mga simbolo o
sagisag.
132
Isagawa
Panuto: Lagyan ng tsek (/) ang loob ng talahanayan kung ito ay iyong ginagawa.
Tumutugon ito sa gamit ng wika sa lipunan. Isulat ang iyong sagot sa sagutang
papel.
Pamantayan sa pagmamarka:
4- Lubos na Sumasang-ayon
3- Sumasang-ayon
2- Di-gaanong sumasang-ayon
1- Hindi sang-ayon
Pahayag
1. Pagsunod
panuto
sa
mga
4
babala
o
2. Pagtugon sa mga ipinag-uutos ng
batas
3. Paggamit ng
mag-uutos
pakiusap
tuwing
4. Pagtatanong sa magulang kung
ano ang maaaring kuhaning
trabaho kapag nakatapos na ng
pag-aaral
5. Pagsunod sa mga sign boards na
makikita
sa
paligid
na
ipinatutupad ng pamahalaan
133
3
2
1
Tayahin
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang sumusunod na sitwasyon. Tukuyin kung
anong tungkulin at gamit ng wika ang isinasaad sa bawat bilang. Piliin ang titik ng
tamang sagot at isulat sa iyong sagutang papel.
1. Kalat mo, linis mo!
A. Instrumental
B. Interaksyunal
C. Personal
D. Regulatori
2. Pakikuha mo nga ako ng isang basong tubig.
A. Instrumental
B. Interaksyunal
C. Personal
D. Regulatori
3. Maaari ko bang malaman kung gaano katagal matapos ang proyekto ng
sangguniang kabataan?
A. Instrumental
B. Interaksyunal
C. Personal
D. Regulatori
4. Bawal magtapon ng basura sa daan.
A. Instrumental
B. Interaksyunal
C. Personal
D. Regulatori
5. Bawal pumitas ng mga bulaklak.
A. Instrumental
B. Interaksyunal
C. Personal
D. Regulatori
6. Pagsulat ng liham sa kaibigan.
A. Regulatori
B. Instrumental
C. Interaksyunal
D. Personal
7. Pagbibigay ng direksyon sa pupuntahan.
A. Personal
B. Regulatori
C. Instrumental
D. Interaksyunal
134
8. Pagpapaalaala ng ina sa anak sa oras ng pag-uwi.
A. Personal
B. Instrumental
C. Regulatori
D. Interaksyunal
9. Pagbibigay ng panuto sa pagkuha ng pagsusulit.
A. Instrumental
B. Personal
C. Regulatori
D. Interaksyunal
10. Pag-uutos sa kapatid sa paghahatid ng pagkain.
A. Interaksyunal
B. Regulatori
C. Instrumental
D. Personal
Gamit ang tungkulin ng wika ang INSTRUMENTAL at REGULATORI, ipaliwanag
kung saan at paano nakatutulong ang gamit ng wika sa iyong pang-araw-araw na
pamumuhay.
INSTRUMENTAL
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_____________________.
REGULATORI
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
______________________.
135
Karagdagang Gawain
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat sitwasyon. Suriin ang sitwasyon
bago isulat ang angkop na pahayag. Gawin ito sa iyong sagutang papel.
1. May dumating na panauhin sa inyong bahay. Paano mo siya kakausapin?
Ano ang sasabihin mo sa kaniya?
2. Hindi mo maabot ang iyong bag dahil masikip ang kinalalagyan mo. Daraan
ang isa mong kaklase at makikisuyo kang abutin ito para sa iyo. Paano mo
ito sasabihin?
3. Naniniwala ka na malaki ang magagawa ng mga kabataang tulad mo sa pagunlad ng ating bansa. Paano mo ito ipapahayag?
4. Maraming bata ang nakita mo sa kalye na namamalimos. Paano mo sila
matutulungan? Ano ang isang bagay na magagawa mo para sa kanila?
5. May pagpupulong sa inyong barangay. Ikaw ang naatasan na manguna sa
pagbabahagi ng mga problema sa inyong barangay. Paano mo ito sasabihin?
Ano ang iyong mga agenda?
136
Susi sa Pagwawasto
Tayahin
1. B
2. B
3. D
4. A
5. B
6. B
7. B
8. C
9. C
10. C
11-15 SARILING
PAGPAPALIWANAG NG
MGA MAG-AARAL
Suriin
1.
2.
3.
4.
5.
Subukin
C
B
B
C
D
Pagyamanin
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
INSTRUMENTAL
REGULATORI
REGULATORI
INSTRUMENTAL
REGULATORI
INSTRUMENTAL
REGULATORI
REGULATORI
INSTRUMENTAL
INSTRUMENTAL
137
1. B
2. C
3. C
4. C
5. B
6. B
7. C
8. D
9. A
10. B
11-15 SARILING
PAGPAPALIWANAG NG
MAG-AARAL
Sanggunian
Aguilar, Jennifer L. and Jomar I. Canega. Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika
at Kulturang Pilipino.
Jocson, Magdalena O. Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino.
Vibal Group, 2016
Villanueva, Voltaire M. #ABKD (Ako Bibo Kase Dapat): Alpabeto ng Inobatibo at
Makabagong Guro sa Agham Panlipunan, Edukasyon sa Pagpapakatao at
Filipino. VMV11483 Book Publishing House, 2018
138
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph
139
Komunikasyon at
Pananaliksik sa
SHS
Wika at Kulturang
Pilipino
140
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Gamit ng Wika sa Lipunan (Pasalita)
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito
ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat:
Editor:
Tagasuri:
Charles D. Lota
Jonathan F. Bernabe
Perlita E. Dela Cruz
Elisa N. Lajera
Tagaguhit:
Romdel F. Partoza
Tagalapat:
Leonila L. Custodio
Tagapamahala: Wilfredo E. Cabral, Regional Director
Job S. Zape Jr., CLMD Chief
Elaine T. Balaogan, Regional ADM Coordinator
Fe M. Ong-ongowan, Regional Librarian
Department of Education – Region IVA-CALABARZON
Office Address:
Gate 2 Karangalan Village, Barangay San Isidro Cainta, Rizal 1800
Telefax:
02-8682-5773/ 8684 – 4914/ 8647 - 7487
E-mail Address:
region4a@deped.gov.ph
141
Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Gamit ng Wika sa Lipunan
(Pasalita)
142
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa araling
Gamit ng Wika sa lipunan(Pasalita)!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga
edukador mula sa pambubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka,
ang gurong tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang
pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan
ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at
malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong
ito sa pinakakatawan ng modyul:
Halika, ipagpatuloy mo na iyong
pag-aaral. Tuklasin mo na ang pananaw ng
mga awtor tungkol sa wikang pambansa.
Basahin mo muna ang pagtalakay sa mga
pananaw mula sa iba’t ibang indibidwal na
siyang gagabay sa iyong pag-aaral sa
modyul na ito.
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang magaaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at
itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.
143
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap sa Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Pilipino ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Gamit ng Wika sa
lipunan(Pasalita)!
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa
pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin
nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Alamin
Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
dapat mong matutuhan sa modyul.
Subukin
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong
laktawan ang bahaging ito ng modyul.
Balikan
Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral
upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.
Tuklasin
Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay
ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas
na suliranin, gawain o isang sitwasyon.
Suriin
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.
Pagyamanin
Binubuo ito ng mga gawaing para sa
malayang pagsasanay upang mapagtibay
ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.
144
Isaisip
Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
Isagawa
Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong
sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.
Tayahin
Ito ay gawain na naglalayong matasa o
masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang
Gawain
Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.
Susi sa Pagwawasto
Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa
lahat ng mga gawain sa modyul.
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
Sanggunian
Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
paglikha o paglinang ng modyul na ito.
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:
1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na
papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
rin humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o
sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging
itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!
145
Week
4
Alamin
Ang modyul na ito ay ginawa at sinulat para sa iyo bilang isang mag-aaral. Ito ay
makatutulong upang matutuhan ang tungkol sa cohesive devices. Ang sakop ng
modyul ay magamit sa ano mang kalagayan ng mag-aaral. Ang mga salitang
ginamit dito ay angkop sa lebel ng pang-unawa ng mag-aaral na naaayon sa
pamantayan nito.
Kasanayang Pampagkatuto:
 Naipaliliwanag nang pasalita ang gamit ng wika sa lipunan sa pamamagitan ng
pagbibigay ng mga halimbawa.
Layunin:



Natutukoy ang pasalitang paraan ng paggamit ng wika sa lipunan
Nakabubuo ng pangungusap o pahayag na ginagamit sa pasalitang paraan ng
gamit ng wika sa lipunan
Naisasabuhay ang mga epektibong komunikasyon gamit ang pasalitang paraan
sa araw-araw na pakikipagtalastasan
146
Subukin
Basahin at unawain ang pangungusap sa bawat pangungusap at tukuyin ang
cohesive device na ginamit. Piliin ang titik ng tamang sagot. Isulat ito sa iyong
sagutang papel.
1. Nasa bagong milenyo na tayo, kasabay nito ay ang mabilis na pagbabago
sa larangan ng paggawa ng pelikula.
a. bagong milenyo
b. kasabay nito
c. larangan
d. mabilis
2. Hindi nag-shooting ang mga artista, bagkus dumalo sila sa isang rally.
a. nag-shooting
b. bagkus
c. artista
d. rally
3. Bilang konklusyon, tangkilikin ang pelikulang Pilipino na likha ng
mahuhusay na direktor.
a. bilang konklusyon
b. tangkilikin
c. pelikula
d. Pilipino
4. Mahusay na manonood ang mga Pilipino, patunay nito ang mahusay
nilang pagkikritiko.
a. patunay nito
b. pagkikritiko
c. manonood
d. mahusay
5. Marahil, higit na uunlad ang pelikulang Pilipino kung maisasabatas ang
karapatan ng mga nasa industriyang ito.
a. maisasabatas
b. karapatan
c. marahil
d. uunlad
147
6. Tinanghali ng gising si Ana ngunit hindi ito nahuli sa pagpasok sa klase.
a. gising
b. nahuli
c. klase
d. ngunit
7. Dahil sa sipag sa trabaho ni Pedro, agad na tumaas ang puwesto niya sa
kompanya.
a. dahil sa
b. sa kompanya
c. ang pwesto
d. sa trabaho
8. Kasabay ng pagkapanalo ni Carlo sa palarong pambansang arnis ay
nakuha niya rin ang regalo mula sa magulang niya.
a. mula sa
b. palarong pambansa
c. nakuha niya
d. kasabay ng
9. Abala sa paghahanda ng bahay at pagbabalot ng regalo ang pamilya
Santos para sa darating na kapaskuhan.
a. bahay at pagbabalot
b. para sa
c. pamilya Santos
d. abala sa
10. Malaki ang posibilidad na kapag sinabayan ng sipag at tiyaga ang pagaaral ay magkakaroon ng matatas na grado ang isang mag-aaral.
a. matataas na grado
b. sipag at tyaga
c. malaki ang posibilidad
d. kapag sinabayan
11. Tumanggap ng mataas na parangal si Juan kahit na siya’y laki sa hirap.
a. kahit na
b. mataas na parangal
c. si Juan
d. laki sa hirap
12. Maliban sa pagiging mahusay na aktres, kilala rin si Angel Locsin na
tumutulog sa mahihirap lalo na sa mga apektado ng kalamidad.
a. Angel Locsin
b. apektado ng kalamidad
c. pagiging mahusay
d. maliban sa
148
13. Pinagtuunan ng pansin ni Oscar ang pag-aaral sa kanilang pagsusulit sa
halip na paggamit ng telepono.
a. ang pag-aaral
b. sa halip
c. paggamit
d. pinagtuunan
14. Nagkakaroon ng hindi pagkakaintidihan sa pagkakaibigan kapag hindi
nagsasabi ng totoo sa bawat isa.
a. totoo
b. hindi
c. kapag
d. bawat
15. Tiyak na pagagalitan ang batang si Ben sa sandaling magsinungaling ito
sa kaniyang magulang.
a. sa sandaling
b. tiyak na
c. si Ben
d. ang bata
149
Aralin Gamit ng Wika sa Lipunan
7
(Pasalita)
Ang araling ito ay makatutulong sa mga mag-aaral upang malaman ang tamang
paggamit ng cohesive devices bilang halimbawa sa paggamit ng Wika sa lipunan.
Bago ipagpatuloy ang pagtalakay sa paksa ay sagutan mo muna ang mga susunod
na gawain.
Balikan
Sagutin ang sumusunod na katanungan:
1. Ano-ano ang gamit ng wika sa lipunan? Magbigay kahit tatlo.
2. Mula sa mga binigay na halimbawa, gamitin ito sa pangungusap.
Basahing mabuti ang panuto sa bawat bahagi ng modyul.
Tiyaking nakasusunod sa bawat gawain upang matamo ang
layunin nito. Maging matapat sa pagsagot.
150
Tuklasin
Kahulugan ng Cohesive Device
Gamit ng wika sa Lipunan
1. Interaksyonal
- ang tungkulin ng wika na ginagamit ng tao sa pagtatatag at
pagpapanatili ng relasyong sosyal sa kapwa tao.
2. Instrumental
- ang tungkulin ng wika na ginagamit sa pagtugon sa mga
pangangailangan.
3. Regulatori
- ang tungkulin ng wikang gingamit sa pagkontrol o paggabay sa
kilos o asal ng ibang tao.
4. Personal
- ang tungkulin ng wikang ginagamit sa pagpapahayag ng sariling
damdamin o opinion.
5. Imahinatibo
- ang tungkulin ng wikang ginagamit sa pagpapahayag ng
imahinasyon sa malikhaing paraan.
6. Heuristik
- ang tungkulin ng wikang ginagamit sa paghahanap o paghihingi
ng impormasyon.
Paraan ng Pagbabahagi ng Wika
(Jackobson 2003)
Pagpapahayag ng Damdamin (Emotive)
• Pagpapahayag ng damdamin, saloobin at emosyon.
Panghihikayat (Conative)
• Panghihimok at pag-iimpluwensya sa iba sa pamamagitan ng pag-utos at
pakiusap
Pagsisimula ng pakikipag-ugnayan (Phatic)
• Pakikipag-ugnayan sa kapwa at makapagimula ng usapan.
Paggamit bilang Sanggunian (Referential)
• Gamit ng wikang nagmula sa aklat at iba pang sangguniang pinagmulan ng
kaalaman upang maiparating ang mensahe at impormasyon
151
Paggamit ng Kuro-kuro (Metalingual)
• Lumilinaw sa mga suliranin sa pamamagitan ng pagbibigay ng komento sa
isang kodigo o batas.
Patalinghaga (Poetic)
• Masining na paraan ng pagpapahayag ng panulaan, prosa, sanaysay at iba
pa.
KAKAYAHANG KOMUNIKATIBO
SPEAKING
-
Salik-panlipunan na dapat isaalang-alang sa paggamit ng wika ayon kay
Hymes.
SETTING
-
Ang lugar ay may malaking impluwensiya sa komunikasyon
PARTICIPANTS
-
Mahalagang isaalang-alang din kung sino ang kausap o kinakausap.
Dapat ding magbago-bago ang paraan n gating pakikipagtalastasan
depende sa kung sino ang taong nasa ating harapan o di kay’y
sinusulatan.
-
Sa paggamit ng wika kailangan munang isaalang-alang ang layunin sa
pakikipag-usap.
ENDS
ACT SEQUENCE
-
Isinasaalang-alang nito ang daloy o takbo ng usapan.
-
paggamit ng pormal at di-pormal sa pakikipag-usap.
KEYS
INSTRUMENTALITIES
-
Paggamit ng midyum sa pakikipagkomunikasyon. Lenggwaheng
ginagamit o ang instrumenting ginamit upang makipagkomunikasyon
NORMS
-
Mahalagang maisaalang-alang ng isang tao ang paksa ng pinag-uusapan.
GENRE
-
Batid dapat ng tao kung ano ang genreng ginagamit ng kanyang kausap,
nang sa gayo’y aalam din ng kausap nang genre na kanyang gagamitin.
152
Suriin
Basahin ang sumusunod na pangungusap. Suriin ang may salungguhitan na
cohesive device na ginamit sa bawat pangungusap at ipaliwanag kung paano ito
ginamit.
1. Hindi lamang ang direktor ang dumating, pati na rin ang producer ng pelikula.
______________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
2. Maliban sa pagbibigay ng alokasyon sa industriya ng pelikulang Pilipino,
magkakaroon din ng puhunang pangkabuhayan para sa mga anak ng tagaindustriya sakaling wala na silang trabaho.
______________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
3. Binigyan ng kalayaan ang MTRCB sa pagsusuri ng mga pelikula, bunga nito
naging maingat ang mga producer sa kanilang gawain.
______________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
4. Mabilis na umuunlad ang industriya ng pelikula, ngunit nang magkaroon ng
iba’t ibang eskandalo sandal itong lumamig.
______________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
5. Malaki ang paniniwala ng mamamayan sa husay ng pagkakalikha ng mga
pelikulang Pilipino dahil dito, pinaghuhusay ng mga artista ang kanilang
pagganap.
______________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
153
Pagyamanin
Pag-unawa sa Cohesive Devices
Basahin at unawain ang panuto sa bawat bahagi ng gawain. Isulat ang sagot sa
iyong sagutang papel.
Gawain 1.1: Piliin ang tamang cohesive device na ginamit sa pangungusap.
1. Madilim sa bahay ng pamilya Rosas (kaya, upang) nagsindi sila ng kandila
para may liwanag.
2. Maagang pumapasok ng paaralan si Nena (maliban sa, kasama si)
nakatatanda nitong kapatid dahil tuwing hapon ang pasok nito.
3. Naghahanapbuhay ang magulang (para sa, maliban sa) mga anak nila.
Gawain 1.2: Isulat ang T kung ang pahayag ay tama at M naman kung mali.
1. Ang patalinghaga ay pagpapahayag sa masining na paraan.
2. Tinutukoy ang lugar ng pinag-uusan gamit ang keys.
3. Ang pagbabahagi ng wika ay binubuo ng anim na paraan.
Gawain 1.3: Tukuyin kung ang cohesive device na ginamit ay kaganapan o
salungat.
1. ngunit
2. dahil sa
3. sapagkat
154
Isaisip
Lagyan ng tsek (√) ang pahayag sa talahanayan kung kailan ito ginagamit sa iba’t
ibang sitwasyon.
Pahayag
Palagi
1. Pagbibigay ng pakikiramay sa taong
namatayan.
2. Pangangalap ng impormasyon tungkol sa mga
nangyayari sa paligid.
3. Pakikipagtawaran sa presyo ng bilihin sa
palengke o tindahan.
4. Pagtatanong sa magulang kung ano ang
maaaring kuning trabaho kapag nakapagtapos
na ng pag-aaral.
5. Pagsunod sa mga sign boards na makikita sa
paligid na ipinatutupad ng pamahalaan.
155
Minsan
Hindi
Isagawa
Makipagtalastasan sa mga taong kasama sa bahay. Obserbahan ang
mga salitang ginagamit nila sa pakikipag-usap at itala ang mga ito.
Ipaliwanag kung paano ito ginamit.
1. Interaksyonal
___________________________________________________
___________________________________________________
2. Regulatori
___________________________________________________
___________________________________________________
3. Instrumental
___________________________________________________
___________________________________________________
4. Personal
___________________________________________________
___________________________________________________
5. Imahinasyon
____________________________________________________
___________________________________________________
6. Heuristiko
___________________________________________________
___________________________________________________
156
Tayahin
Piliin ang titik ng tamang sagot. Isulat ito sa iyong sagutang papel.
1. Magaling na guro si Elsa, patunay nito pinarangalan siyang Teacher of
the Year.
a. pinarangalan
b. patunay nito
c. magaling
d. guro
2. Marahil, mas tataas ang grado ng mga mag-aaral kung bawat isa ay may
kaniya-kanyang aklat.
a. kaniya-kanyang
b. mag-aaral
c. marahil
d. tataas
3. Bilang konklusyon, bumaba ang kalagayan ng ekonomiya ng Pilipinas
ngayon.
a. bilang konklusyon
b. ekonomiya
c. kalagayan
d. bumaba
4. Hindi nagdiwang ng kaarawan si Juan, bagkus nagsimba nalang siya.
a. nagdiwang
b. nagsimba
c. lamang
d. bagkus
5. Nasa makabagong panahon na tayo, kasabay nito ang paglabas ng mga
makabagong teknolohiya.
a. kasabay nito
b. teknolohiya
c. makabago
d. panahon
157
6. Kasabay ng pagkapanalo ni Carlo sa palarong pambansang arnis ay
nakuha niya rin ang regalo mula sa magulang niya.
a. mula sa
b. palarong pambansa
c. nakuha niya
d. kasabay ng
7. Abala sa paghahanda ng bahay at pagbabalot ng regalo ang pamilya
Santos para sa darating na pasko.
a. bahay at pagbabalot
b. para sa
c. pamilya Santos
d. abala sa
8. Malaki ang posibilidad na kapag sinabayan ng sipag at tyaga ang pagaaral ay magkakaroon ng matatas na grado ang isang mag-aaral.
a. matataas na grado
b. sipag at tyaga
c. malaki ang posibilidad
d. kapag sinabayan
9.
Tumanggap ng mataas na parangal si Juan kahit na siya’y laki sa hirap.
a. kahit na
b. mataas na parangal
c. si Juan
d. laki sa hirap
10. Maliban sa pagiging mahusay na aktres, kilala rin si Angel Locsin na
tumutulog sa mahihirap lalo na sa mga apektado ng kalamidad.
a. Angel Locsin
b. apektado ng kalamidad
c. pagiging mahusay
d. maliban sa
11. Pinagtuunan ng pansin ni Oscar ang pag-aaral sa kanilang pagsusulit sa
halip na paggamit ng telepono.
a. ang pag-aaral
b. sa halip
c. paggamit
d. pinagtuunan
12. Nagkakaroon ng hindi pagkakaintidihan sa pagkakaibigan kapag hindi
nagsasabi ng totoo sa bawat isa.
a. totoo
b. hindi
c. kapag
d. bawat
158
13. Tiyak na pagagalitan ang batang si Ben sa sandaling magsinungaling ito
sa kanyang magulang.
a. sa sandaling
b. tiyak na
c. si Ben
d. ang bata
14. Marahil, higit na uunlad ang pelikulang Pilipino kung maisasabatas ang
karapatan ng mga nasa industriyang ito.
a. maisasabatas
b. karapatan
c. marahil
d. uunlad
15. Tinanghali ng gising si Ana ngunit hindi ito nahuli sa pagpasok sa
klase.
a. gising
b. nahuli
c. klase
d. ngunit
Karagdagang Gawain
Gamit ang salitang
pakikipagtalastasan.
SPEAKING,
gumawa
ng
akrostik
na
tumutukoy
sa
S
-________________________________________________________________________
P
--________________________________________________________________________
E
--________________________________________________________________________
A
--________________________________________________________________________
K
--________________________________________________________________________
I
--________________________________________________________________________
N
--________________________________________________________________________
G
--________________________________________________________________________
Anapora:
Katapora:
159
Pagyamanin
160
Tayahin
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Gawain 1.1
1. Kaya
2. Maliban sa
3. Para sa
Gawain 1.2
1. T
2. M
3. T
Gawain 1.3
1. Ganapan
2. Salungat
3. Ganapan
B
C
A
D
A
D
B
D
A
D
B
C
A
C
D
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Alcaraz, C., Austria, R. et al 2016. Komunikasyon at Pananaliksik para sa Senior
High School. Cubao, Quezon City: Educational Resources Corporation
161
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph
162
Komunikasyon at
Pananaliksik sa
SHS
Wika at Kulturang
Pilipino
163
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Paraan ng Paggamit ng Wika sa Lipunan
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito
ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat:
Editor:
Tagasuri:
Charles D. Lota
Jonathan F. Bernabe
Perlita E. Dela Cruz
Elisa N. Lajera
Tagaguhit:
Ronie C. Suinan
Romdel F. Partoza
Tagalapat:
Leonila L. Custodio
Tagapamahala: Wilfredo E. Cabral, Regional Director
Job S. Zape Jr., CLMD Chief
Elaine T. Balaogan, Regional ADM Coordinator
Fe M. Ong-ongowan, Regional Librarian
Department of Education – Region IV- A CALABARZON
Office Address:
Gate 2 Karangalan Village, Barangay San Isidro Cainta, Rizal 1800
Telefax:
02-8682-5773/ 8684 – 4914/ 8647 - 7487
E-mail Address:
region4a@deped.gov.ph
164
Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Paraan ng Paggamit ng Wika sa
Lipunan
165
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa araling
Paraan ng Paggamit ng Wika sa Lipunan!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga
edukador mula sa pambubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka,
ang gurong tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang
pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan
ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at
malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong
ito sa pinakakatawan ng modyul:
Halika, ipagpatuloy mo na
iyong pag-aaral. Tuklasin mo na ang
pananaw ng mga awtor tungkol sa
wikang pambansa. Basahin mo
muna ang pagtalakay sa mga
pananaw mula sa iba’t ibang
indibidwal na siyang gagabay sa
iyong pag-aaral sa modyul na ito.
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang magaaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at
itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.
166
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap sa Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Pilipino ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Paraan ng Paggamit ng
Wika sa Lipunan!
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa
pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin
nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Alamin
Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
dapat mong matutuhan sa modyul.
Subukin
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong
laktawan ang bahaging ito ng modyul.
Balikan
Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral
upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.
Tuklasin
Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay
ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas
na suliranin, gawain o isang sitwasyon.
Suriin
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.
Pagyamanin
Binubuo ito ng mga gawaing para sa
malayang pagsasanay upang mapagtibay
ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.
167
Isaisip
Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
Isagawa
Ito
ay
naglalaman
ng
gawaing
makatutulong sa iyo upang maisalin ang
bagong kaalaman o kasanayan sa tunay na
sitwasyon o realidad ng buhay.
Tayahin
Ito ay gawain na naglalayong matasa o
masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang
Gawain
Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.
Susi sa Pagwawasto
Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa
lahat ng mga gawain sa modyul.
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
Sanggunian
Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
paglikha o paglinang ng modyul na ito.
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:
1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na
papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
rin humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o
sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging
itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!
168
Week
5
Alamin
Ang modyul na ito ay ginawa at sinulat para sa iyo bilang isang mag-aaral. Ito
makatutulong upang matutuhan ang iba’t ibang sitwasyon ng gamit ng wika
lipunan sa pamamagitan ng pananaliksik. Ang sakop ng modyul ay magamit
ano mang kalagayan ng mag-aaral. Ang mga salitang ginamit dito ay angkop
lebel ng pang-unawa ng mag-aaral na naaayon sa pamantayan nito.
ay
sa
sa
sa
Kasanayang Pampagkatuto:

Nakapagsasaliksik ng mga halimbawang sitwasyon na nagpapakita ng gamit
ng wika sa lipunan
Layunin:



Nasusuri ang gamit ng wika sa nabasang mga halimbawa
Nakagagawa ng isang pananaliksik na nagpapakita ng ilang halimbawa ng
sitwasyon sa lipunan gamit ang wika
Nailalahad ang epektibong gamit ng wika sa paraan ng komunikasyon ng
wika sa lipunan sa iba’t ibang sitwasyon
169
Subukin
Piliin ang titik ng tamang sagot. Isulat ito sa iyong sagutang papel.
1. Pagtuturo ng magulang sa kanyang anak ng mga hakbang sa pagluluto
ng ulam na adobo.
a. interaksyonal
b. instrumental
c. regulatoryo
d. personal
2. Pagsusuri sa isang pelikulang napanood. Pagbibigay ng kritisismo.
a. representatibo
b. regulatoryo
c. heurisrtiko
d. personal
3. Pagpapadala ng imbitasyon bilang paanyaya sa kasal ng kaibigan.
a. representatibo
b. interaksyonal
c. heuristiko
d. personal
4. Paggawa ng patalastas ng mga kandidato para sa gaganaping eleksyon.
a. representatibo
b. instrumental
c. regulatoryo
d. heuristiko
5. Pangangalap ng impormasyon gamit ang sarbey.
a. interaksyonal
b. regulatoryo
c. heuristiko
d. personal
6. Pagbibigay ng opinyon sa napanood na balita.
a. interaksyonal
b. heuristiko
c. personal
d. regulatoryo
7. Pagkuha ng bilang ng populasyon sa isang barangay.
a. regulatoryo
b. personal
c. heuristiko
d. representatibo
170
8. Sumusunod sa patakaran ng paaralan.
a. personal
b. heuristiko
c. interaksyonal
d. regulatoryo
9. Pagsulat ng talambuhay.
a. instrumental
b. representatibo
c. interaksyonal
d. heuristiko
10. Pagtatanong sa guro kung ano ang gagawing proyekto.
a. personal
b. heuristiko
c. regulatoryo
d. instrumental
11. Nagbigay ng liham ang lolo mo para sa gaganaping “Grand Reunion” ng
pamilya niyo
a. representatibo
b. interaksyonal
c. heuristiko
d. personal
12. Pagtatanong sa isang direksyon patungo sa destinasyong pupuntahan.
a. interaksyonal
b. regulatoryo
c. heuristiko
d. personal
13. Pagpapatayo ng lathalaan para sa pag-endorso ng isang gamit sa bahay.
a. representatibo
b. instrumental
c. regulatoryo
d. heuristiko
14. Pagsunod sa hakbang ng manwal sa paggamit ng biniling kasangkapan
sa bahay.
a. interaksyonal
b. instrumental
c. regulatoryo
d. personal
15. Pagsusuri ng isang palabas sa telebisyon.
a. representatibo
b. regulatoryo
c. heurisrtiko
d. personal
171
Aralin Paraan ng Paggamit ng Wika
8
sa Lipunan
Ang araling ito ay makatutulong sa mga mag-aaral upang madaling matukoy kung
paano nagkakaroon ng pagkakaiba ang mga sitwasyon sa kapaligiran. Bago
ipagpatuloy ang pagtalakay sa paksa ay sagutan mo muna ang mga susunod na
gawain.
Balikan
Sagutin ang sumusunod na katanungan:
1. Ano-ano ang cohesive devices? Magbigay kahit tatlo.
a. __________
b. __________
c. __________
2. Mula sa mga binigay na halimbawa, gamitin ito sa pangungusap.
a. _____________________________________________________
b. _____________________________________________________
c. _____________________________________________________
Basahing mabuti ang panuto sa bawat bahagi ng modyul.
Tiyaking nakasusunod sa bawat gawain upang matamo ang
layunin nito. Maging matapat sa pagsagot.
172
Tuklasin
Sitwasyon ng Gamit ng Wika sa Lipunan
Bawat indibidwal ay may sapat na kakayahang magamit ang isang wika na may
kaakibat na tungkulin na kailangang pagtuunan ng pansin upang masanay ang
sarili sa tamang paggamit nito. May mga pagkakataong kinakailangan ang gabay
na tungkulin sa wika sa isang sitwasyon, at may pagkakataon din na kailangang
gamitin ang dalawa o higit pang tungkuling pangwika sa iisang sitwasyon.
Ayon kay Halliday noong 1973 sa kanyang “Explorations in the Functions of
Language”, mayroong kategorya na ginagampanan ang wika sa ating buhay. Ito ay
pasulat at pasalitang paggamit ng wika.
Halimbawa:
Pasulat: Pagpapadala ng liham sa guro dahil sa hindi pagpasok sa klase
sapagkat mayroong sakit.
Pasalita: Pakikipag-usap sa mga nakasabay sa grocery at pinag-uusapan
ang tungkol sa buhay may asawa at magulang.
Isang katangian ng wika ay nakasandig sa kultura. Anuman o sinuman ang
mandayuhan at makaranas ng mga pangyayari, matuto ng mga bagay-bagay ay
tiyak na maiimpluwensyahan ang wika. Mabilis na lumalawak ang mga salitang
hiram at nagiging bokabularyo rin kinalaunan.
173
Suriin
Basahin at unawain ang bawat sitwasyon. Tugunan ito. Isulat ito sa paraan ng
paggamit ng wika sa lipunan.
1. May dumating na bisita sa inyong bahay. Kilala mo ito dahil alam mong
katrabaho ito ng iyong magulang. Ano ang sasabihin mo sa kanya?
Paano mo ito kakausapin? Isulat ito sa paraan ng paggamit ng wika sa
lipunan.
2. Nasa palengke ka nang biglang bumuhos ang ulan kaya binuksan mo
ang iyong payong. Di kalayuan ay nkita mong may isang matandang
naglalakad at basa na dahil sa ulan. Ano ang iyong gagawin? Ano ang
sasabihin mo sa kanya?
Tanong:


Mula sa sitwasyong nasa itaas, masasabi mo bang maaaring gamitin
ang wika sa iba’t ibang sitwasyon upang makipagkomunikasyon?
Paano?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Mas epektibo ba ang paggamit ng wika sa paraang pasulat o pasalita?
Ipaliwanag.
____________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
174
Pagyamanin
Pag-unawa sa Gamit ng Wika sa Lipunan
Basahin at unawain ang panuto sa bawat bahagi ng Gawain. Isulat ang sagot sa
iyong sagutang papel.
Gawain 1.1: Piliin ang halimbawang sitwasyon ng personal na gamit ng wika sa
lipunan. Isulat ang PERSONAL kung ito ay halimbawa nito, HINDI kung hindi ito
halimbawa. Isulat sa sagutang papel.
1. Pagpapasalamat sa taong gumawa ng mabuti sa iyo.
2. Pagpapadala ng liham sa guro upang lumiban sa klase.
3. Pagdalo sa piging ng nakapagtapos at pagbati ditto.
Gawain 1.2: Isulat ang T kung ang pahayag ay tama at M naman kung mali. Isulat
sa sagutang papel.
1. Ang sitwasyon ng gamit ng wika sa Pilipinas ay hindi na umiiral ngayon.
2. Ang heuristiko ay ginagawa sa paraan ng pangangalap ng datos.
3. Ang sitwasyon ng wika sa lipunan ay maaaring pasulat at pasalita.
Gawain 1.3: Tukuyin kung ang ginamit na wika sa lipunan ay pasulat o pasalita.
Isulat sa sagutang papel.
1. Pagtatanong
2. Pagpaaliwanag sa kausap
3. Paghingi ng paumanhin sa text message
175
Isaisip
Lagyan ng tsek (√) kung ang pahayag ay mas mainam kapag ito ay ginawa sa
paraang pasulat o pasalita.
Sitwasyon
Pasulat
Pasalita
1. Pagkakaroon ng kasunduan sa pagitan ng
dalawang magkaibang panig.
2. Paghingi ng direksyon ng isang lugar na hindi
pamilyar sayo.
3. Pagtuturo sa bata ng iba’t ibang lenggwahe mula sa
ibang lugar.
4. Pagbibigay ng anunsyo tungkol sa mga nais gawin
sa mga darating na araw.
5. Pagbibigay ng mensahe para sa kaibigang nasa
malayong lugar.
Isagawa
Gumawa ng isang sarbey tungkol sa mga salitang madalas marinig na ginagamit sa
mga lugar na nakasulat sa talahanayan. Magtala ng 5 salita sa bawat lugar.
1. ________________
2. ________________
3. ________________
4. ________________
5. ________________
PALENGKE
176
1. ________________
2. ________________
3. ________________
4. ________________
5. ________________
PASYALAN
1. ________________
2. ________________
3. ________________
4. ________________
5. ________________
MALL
1. ________________
2. ________________
3. ________________
4. ________________
5. ________________
PALARUAN
177
Tayahin
Piliin ang titik ng tamang sagot. Isulat ito sa iyong sagutang papel.
1. Nagbigay ng liham ang lolo mo para sa gaganaping “Grand Reunion” ng
pamilya niyo
a. representatibo
b. interaksyonal
c. heuristiko
d. personal
2. Pagtatanong sa isang direksyon patungo sa destinasyong pupuntahan.
a. interaksyonal
b. regulatoryo
c. heuristiko
d. personal
3. Pagpapatayo ng billboard para sa pag-endorso ng isang gamit sa bahay.
a. representatibo
b. instrumental
c. regulatoryo
d. heuristiko
4. Pagsunod sa hakbang ng manwal sa paggamit ng biniling kasangakapan sa
bahay.
a. interaksyonal
b. instrumental
c. regulatoryo
d. personal
5. Pagsusuri ng isang palabas sa telebisyon.
a. representatibo
b. regulatoryo
c. heurisrtiko
d. personal
6. Pagtuturo ng magulang sa kanyang anak ng mga hakbang sa pagluluto ng
ulam na adobo.
a. interaksyonal
b. instrumental
c. regulatoryo
d. personal
7. Pagsusuri sa isang pelikulang napanood. Pagbibigay ng kritisismo.
a. representatibo
b. regulatoryo
c. heurisrtiko
d. personal
178
8. Pagpapadala ng imbitasyon bilang paanyaya sa kasal ng kaibigan.
a. representatibo
b. interaksyonal
c. heuristiko
d. personal
9. Paggawa ng patalastas ng mga kandidato para sa gaganaping eleksyon.
a. representatibo
b. instrumental
c. regulatoryo
d. heuristiko
10. Pangangalap ng impormasyon gamit ang sarbey.
a. interkasyonal
b. regulatoryo
c. heuristiko
d. personal
11. Pagbibigay ng opinyon sa napanood na balita.
a.
b.
c.
d.
interaksyonal
heuristiko
personal
regulatoryo
12. Pagkuha ng bilang ng populasyon sa isang barangay.
a. regulatoryo
b. personal
c. heuristiko
d. representatibo
13. Sumusunod sa patakaran ng paaralan.
a. personal
b. heuristiko
c. interaksyonal
d. regulatoryo
14. Pagsulat ng talambuhay.
a. instrumental
b. representatibo
c. interaksyonal
d. heuristiko
15. Pagtatanong sa guro kung ano ang gagawing proyekto.
a. personal
b. heuristiko
c. regulatoryo
d. instrumental
179
Karagdagang Gawain
Magtala sa talahanayan kung ano-ano ang alam mong alpabetong ginamit sa
Pilipinas sa nagdaang panahon hanggang sa kasalaukuyan. Maaari kang
magtanong-tanong sa mga taong kakilala mo na maaaring makapagbigay ng
kinakailangan mong impormasyon.
Bansang sumakop
Alpabetong ginamit
180
Mga salitang ginagamit sa
Pilipinas
Subukin
1. C
2. D
3. B
4. A
5. C
6. A
7. C
8. D
9. A
10. A
11. B
12. C
13. A
14. C
15. D
181
Pagyamanin
Gawain 1.1
1. PERSONAL
2. HINDI
3. PERSONAL
Gawain 1.2
1. M
2. T
3. T
Gawain 1.3
1. Pasalita
2. Pasalita
3. Pasulat
Tayahin
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
B
C
A
C
D
C
D
B
A
C
A
C
D
A
A
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Alcaraz, C., Austria, R. et al 2016. Komunikasyon at Pananaliksik para sa
SeniorHigh School. Cubao, Quezon City: Educational Resources Corporation
Halliday, M.A.K 1973. Explorations in the Functions of Language.England:Elsevier
North-Holland
182
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph
183
Komunikasyon at
Pananaliksik sa
SHS
Wika at Kulturang
Pilipino
184
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Kasaysayan ng Wikang Pambansa
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito
ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat:
Editor:
Tagasuri:
Darlene Joy A. Huelar
Jonathan F. Bernabe
Perlita E. Dela Cruz
Elisa N. Lajera
Tagaguhit:
Romdel F. Partoza
Tagalapat:
Leonila L. Custodio
Tagapamahala: Wilfredo E. Cabral, Regional Director
Job S. Zape Jr., CLMD Chief
Elaine T. Balaogan, Regional ADM Coordinator
Fe M. Ong-ongowan, Regional Librarian
Department of Education – Region IVA-CALABARZON
Office Address:
Gate 2 Karangalan Village, Barangay San Isidro Cainta, Rizal 1800
Telefax:
02-8682-5773/ 8684 – 4914/ 8647 - 7487
E-mail Address:
region4a@deped.gov.ph
185
Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Kasaysayan ng Wikang Pambansa
186
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa araling
Kasaysayan ng Wikang Pambansa!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga
edukador mula sa pampubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka,
ang gurong tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang
pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan
ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at
malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong
ito sa pinakakatawan ng modyul:
Halika, ipagpatuloy mo na iyong
pag-aaral. Tuklasin mo na ang pananaw ng
mga awtor tungkol sa wikang pambansa.
Basahin mo muna ang pagtalakay sa mga
pananaw mula sa iba’t ibang indibidwal na
siyang gagabay sa iyong pag-aaral sa
modyul na ito.
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang magaaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at
itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.
187
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap sa Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Pilipino ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Kasaysayan ng Wikang
Pambansa!
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa
pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin
nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Alamin
Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
dapat mong matutuhan sa modyul.
Subukin
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong
laktawan ang bahaging ito ng modyul.
Balikan
Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral
upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.
Tuklasin
Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay
ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas
na suliranin, gawain o isang sitwasyon.
Suriin
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.
Pagyamanin
Binubuo ito ng mga gawaing para sa
malayang pagsasanay upang mapagtibay
ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.
188
Isaisip
Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
Isagawa
Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong
sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.
Tayahin
Ito ay gawain na naglalayong matasa o
masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang
Gawain
Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.
Susi sa Pagwawasto
Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa
lahat ng mga gawain sa modyul.
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
Sanggunian
Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
paglikha o paglinang ng modyul na ito.
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:
1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na
papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
189
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
rin humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o
sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging
itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa
kami,
sa
pamamagitan ng
modyul na
ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!
190
Week
6
Alamin
Ang modyul na ito ay ginawa at sinulat para sa iyo bilang isang mag-aaral. Ito ay
makatutulong upang matutuhan ang Kasaysayan ng Wikang Pambansa. Ang
sakop ng modyul ay magagamit ng mag-aaral sa ano mang kalagayan. Ang mga
salitang ginamit dito ay angkop sa lebel ng pag-unawa ng mag-aaral na naaayon sa
pamantayan nito.
Kasanayang Pampagkatuto:
 Natutukoy ang mga pinagdaanang pangyayari/ kaganapan tungo sa pagbuo
at pag-unlad ng wikang pambansa.
Layunin:
 Sa modyul na ito, inaasahang matutukoy ng mga mag-aaral ang
mahahalagang pangyayari sa wika mula sa panahon ng Kastila hanggang sa
kasalukuyan. Gayundin, ang mga Kautusan, Proklamasyong pinaiiral sa
pagpapaunlad ng Wikang Pambansa: Tagalog/Pilipino/Filipino. Maaari ring
makilala ang panahong kaganapan sa pagbuo at pag-unlad ng wikang
pambansa. At panghuli, mapahalagahan ang kasaysayan ng wikang
pambansa sa pamamagitan ng pagbuo ng talata.
191
Subukin
Panuto: Piliin ang letra ng tamang kasagutan sa mga sumusunod na katanungan.
1. Dito nagsimulang manamlay ang wikang Tagalog.
A. panahon ng Hapon
B. panahon ng Kastila
C. panahonn ng Amerikano
D. panahon ng Rebolusyon
2. Ito ang panahon kung saan yumabong ang pag-unlad sa panitikang teatro.
A. panahon ng Hapon
B. panahon ng Kastila
C. panahon ng Amerikano
D. panahon ng Rebolusyon
3. Ginamit ang alpabetong Romano bilang
pormalisasyon ng mga wika sa Pilipinas.
A. panahon ng Hapon
B. panahon ng Kastila
C. panahon ng Amerikano
D. panahon ng Pangkasalukuyan
unang
hakbang
tungo
sa
4. Nagkaisa ang mga paring dayuhan na mag-aral ng mga katutubong wika.
A. panahon ng Hapon
B. panahon ng Kastila
C. panahon ng Amerikano
D. panahon ng Rebolusyon
5. Nagsimula ang paggamit ng wikang Tagalog ng mga Propagandista sa
pagsulat ng pahayagan.
A. panahon ng Hapon
B. panahon ng Espanyol
C. panahon ng Amerikano
D. panahon ng Rebolusyon
192
6. Isang proklamasyon kung saan inilahad ang paglilipat ng pagdiriwang ng
Linggo ng Wika sa Agosto 13-19 bilang kapanganakan ni Manuel Luis
Quezon.
A. Proklamasyon blg. 12
B. Proklamasyon blg. 86
C. Proklamasyon blg. 1041
D. Proklamasyon blg. 570
7. Sa proklamasyon blg. na ito inalabas ni Pangulong Ramon Magsaysay ang
pagkakaroon ng pagdiriwang ng Linggo ng Wika mula Marso 29-Abril 4.
A. Proklamasyon blg. 1041
B. Proklamasyon blg. 186
C. Proklamasyon blg 570
D. Proklamasyon blg. 12
8. Nilagdaan at ipinalabas ni Pangulong Fidel Ramos ang Proklamasyon blg. na
ito na ang buwan ng Agosto ang Buwan ng Wika.
A. Proklamasyon blg. 1041
B. Proklamasyon blg. 570
C. Proklamasyon blg. 186
D. Proklamasyon blg. 12
9. Ayon sa Saligang Batas 1987, Artikulo XIV, anong seksyon ang nagsasabing
ang Filipino ang wikang pambansa ng Pilipinas?
A. Seksyon 2
B. Seksyon 6
C. Seksyon 11
D. Seksyon 12
10. Sa Kautusang ito, inihayag ang pagtuturo ng wikang pambansa (Tagalog) sa
mga pampaaralang pampubliko at pribado simula Hunyo14, 1940
A. Kautusang Tagapagpaganap blg. 263
B. Kautusang Tagapagpaganap blg. 134
C. Kautusang Tagapagpaganap blg. 96
D. Kautusang Tagapagpaganap blg. 60
11. Ipinahayag sa kautusang ito na Tagalog ang siyang magiging batayan ng
wikang Pambansa sa Pilipinas.
A. Kautusang Tagapagpaganap blg. 96
B. Kautusang Tagapagpaganap blg. 134
C. Kautusang Tagapagpaganap blg. 60
D. Kautusang Tagapagpaganap blg. 87
193
12. Sa kautusang tagaganap na blg. na ito, binigyang-pahintulot sa paglimbag
ng isang diksyunaryo at balarila ng wikang pambansa at itinagubilin din
ang pagtuturo ng wikang pambansa sa mga paaralan pambayan man o
pribado.
A. Kautusang Tagapagpaganap blg. 60
B. Kautusang Tagapagpaganap blg. 87
C. Kautusang Tagapagpaganap blg. 96
D. Kautusang Tagapagpaganap blg. 263
13. Nilagdaan ni Pangulong Diosdado Macapagal ang Kautusan blg. na ito na
nag-uutos na awitin ang Pambansang Awit sa titik nitong Filipino.
A. Kautusang Tagapagpaganap blg. 60
B. Kautusang Tagapagpaganap blg. 87
C. Kautusang Tagapagpaganap blg. 96
D. Kautusang Tagapagpaganap blg. 263
14. Sa Kautusang Pangkagawaran Blg. Na ito nilagdaaan ni Kalihim Alejandro
Roces at nag-utos na simulant sa taong-pampaaralan 1963-64 ang mga
sertipiko at diploma ng pagtatapos ay ipalimbag na sa wikang Filipino.
A. Kautusang Pangkagawaran blg. 7
B. Kautusang Pangkagawaran blg. 24
C. Kautusang Pangkagawaran blg. 25
D. Kautusang Pangkagawaran blg. 54
15. Ang paggamit ng katagang Filipino sa pagtukoy sa wikang Pambansa ng
Pilipinas ay nilagdaan ni Lourdes Quisumbing ng Kagawaran ng
Edukasyon, Kultura at Isports sa Kautusang Pangkagawan blg. na ito
A. Kautusang Pangkagawaran blg. 7
B. Kautusang Pangkagawaran blg. 24
C. Kautusang Pangkagawaran blg. 25
D. Kautusang Pangkagawaran blg. 203
194
Aralin Kasaysayan ng Wikang
9
Pambansa
Ang araling ito ay makatutulong sa mga mag-aaral upang matukoy ang
kasaysayan ng Wikang Pambansa. Bago ipagpatuloy ang pagtalakay sa paksa ay
sagutan mo muna ang mga susunod na gawain.
Balikan
Ipaliwanag:
Nabigyang-linaw ba ng mga awtor ang mga konsepto ng wikang pambansa
batay sa naging pagtalakay nila? Pangatuwiranan ang iyong sagot. Isulat sa iyong
papel.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Basahing mabuti ang panuto sa bawat bahagi ng modyul.
Tiyaking nakasusunod sa bawat gawain upang matamo ang
layunin nito.
195
Tuklasin
Pagtapatin ang wika at taon kaugnay ng kasaysayan ng wikang pambansa.
Pagkatapos ay ibigay ang iyong hinuha kung ano ang mga pangyayaring may
kaugnayan sa kasaysayan ng wika sa iba’t ibang taon.
1.
2.
3.
Tagalog
Pilipino
Filipino
A. 1959
B. 1987
C. 1940
1940
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
1959
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
1987
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
196
Suriin
Kasaysayan ng Wika sa Iba’t ibang Panahon
Ang isinasaalang-alang na ang unang pananakop ng mga kastila sa ating
kapuluan ay ang pananatili rito ni Miguel Lopez De Legaspi noong 1565. Siya ang
kauna-unahang kastilang gobernador-heneral sa Pilipinas. Kalaunan napasailalim
naman ang kapuluan sa pamumuno ni Villalobos na nagbigay ng ngalang Felipinas
bilang parangal sa Haring Felipe II na naunang namuno noong panahong iyon.
Naging Filipinas ang Felipinas dahil sa maling pagbigkas ng mga tao rito.
Ayon sa mga Espanyol, nasa kalagayang barbariko, di sibilisado o pagano
ang mga katutubo noon. Itinuro ng mga Kastila ang Kristiyanismo sa mga
katutubo upang maging sibilisado diumano ang mga ito. Naniniwala ang mga
Espanyol noong mga panahong iyon na mabisa ang paggamit ng katutubong wika
sa pagpapatahimik sa mamamayan kaysa sa libong sundalong Espanyol. Hinatihati sa apat na ordeng misyonerong Espanyol ang pamayanan kaya’t ito’y
nagkaroon nang malaking epekto sa pakikipagtalastasan ng mga katutubo.
Upang mas maging epektibo ang pagpapalagananp ng Kristiyanismo, ang
mga misyonerong Espanyol ay nag-aral ng wikang katutubo upang madaling
matutunan ang wika ng isang rehiyon kaysa sa ituro sa lahat ang wikang
Espanyol. Mas magiging kapani-paniwala kung ang mismong banyaga ang
nagsasalita ng wikang katutubo. Dahil dito, ang mga prayle ay nagsulat ng mga
diskyunaryo at aklat-panggramatika, katekismo at mga kumpensyonal para mas
mapabilis ang pagkatuto nila ng katutubong wika.
Nang sakupin ng Amerikano ang Pilipinas, sa simula ay dalawa ang wikang
ginagamit ng mga bagong mananakop sa maga kautusan at proklamasyong Ingles
at Espanyol. Sa kalaunan napalitan ng Ingles ang Espanyol bilang wikang opisyal.
Dumami ang natutong bumasa at magsulat sa wikang Ingles dahil ito ang naging
wikang panturo sa rekomendasyon ni Komisyong Schurman noong Marso 4, 1899.
Ngunit sa simula pa lamang ng pakikibaka para sa kalayaan, ginamit ng mga
Katipunero ang wikang Tagalog sa mga opisyal na kasulatan. Sa Konstitusyong
Probinsyal ng Biak- na- Bato noong 1897, itinadhanang ang Tagalog ang opisyal na
wika. Noong Marso 24, 1934, pinagtibay ni Franklin Roosebelt ang Batas Tyding
McDuffie na nagtatadhanang pagkalooban ng kalayaan ang Pilipinas matapos ang
sampung taong pag-aaral ng Pamahalaang Komonwelt.
Nang lumunsad sa dalampasigan ng Pilipinas ang mga Hapon noong 1942,
nabuo ang isang grupong tinatawag na “purista” Sila ang nagnanais na gawing
Tagalog na mismo ang gawing wikang pambansa at hindi na batayan lamang.
Malaking tulong ang nagawang pananakop ng mga Hapon sa kilusang nabanggit.
197
Ayon kay Prof Leopoldo Yabes, ang pangangasiwa ng Hapon ang nag-utos na
baguhin ang probisyon sa konstitusyon at gawing Tagalog ang pambansang wika.
Sa layunin ng mga Hapon na burahin sa mga Pilipino ang anumang kaisipang
Pang-Amerika at mawala ang impluwensya ng mga ito kaya Tagalog ang kanilang
itinaguyod. Nang panahong iyon, Niponggo at Tagalog ang naging opisyal na mga
wika. Sa panahong ito namulaklak ang Panitikang Tagalog sapagkat maraming
manunulat sa Ingles ang gumamit ng Tagalog sa kanilang tula, maikling kuwento,
nobela at iba pa.
Ilang batas Kautusan, Proklamasyong Pinairal sa pagpapaunlad ng Wikang
Pambansa: Tagalog/Pilipino/ Filipino

Kautusang Tagapagpaganap Blg 134 (1937)- ipinahayag na ang tagalog
ang siyang magiging batayan ng wikang Pambansa sa Pilipinas

Kautusang Tagapagpaganap Blg.263 (Abril 1, 1940)- isinaad ang
pagpapalimbag ng “A tagalog English Vocabulary” at``Ang Balarila ng
Wikang Pambansa”. Inihayag din ang pagtuturo ng wikang pambansa
(Tagalog) sa mga paaralang pampubliko at pribado simula Hunyo 19, 1940.

Kautusang Tagapagpaganap Blg 60 (1960) – nilagdaan ng Pangulong
Diosdado Macapagal na nag-uutos na awitin ang Pambansang Awit sa titik
nitong Filipino.

Kautusang Tagapagpaganap Blg 96 (1967) – nilagdaan ng Pangulong
Marcos at nagtatadhana na ang lahat ng edisyon, gusali at tanggapan ng
pamahalaan ay pangalanan sa Filipino

Kautusang Tagapagpaganap Blg 87 (1969) – nilagdaan ng Pangulong
Marcos at nag-utos sa lahat ng kagawaran, kawanihan at tanggapan at iba
pang sangay ng pamahalaan na gamitin ang wikang Filipino hanggat maaari
sa Linggo ng Wikang Pambansa at pagkaraan man nito sa lahat ng opisyal
na komunikasyon at transaksyon.

Kautusang Pangkagawaran Blg.7- Ipinalabas noong Agosto 13, 1959 ng
noo`y kalihim ng kagawaran ng Edukasyon na Si Jose E. Romero na nagaatas na tawagin ang wikang pambansa na Pilipino.

Kautusang Pangkagawaran Blg. 24 (1962) – nilagdaan ni Kalihim
Alejandro Roces at nag-utos na simulan sa taong-aralan 1963-64 ang mga
sertipiko at diploma ng magtatapos ay ipalimbag sa Wikang Filipino

Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 (1974) – nilagdaan ni Kalihim Juan
Manuel na itinagubilin sa mga guro ang mga bagong tuntunin na
Ortograpiyang Pilipino

Kautusang Pangkagawaran Blg. 203 (1978) – paggamit ng katagang
Filipino sa pagtukoy sa wikang pambansang Pilipino. Nilagdaan ni Lourdes
Quisumbing ng Kagawaran ng Edukasyon, Kultura at Isports.
198

Kautusang
Pangkagawaran
Blg.
54
(1987)Panuntunan
implementasyon ng patakaran sa Edukasyong Bilinggwal 1987.

Batas ng Komonwelt Blg. 570- ipinahayag na isa sa wikang opisyal ang
wikang pambansa (Tagalog) simula Hulyo 4, 1946

Proklamasyon Blg, 12- ipinalabas noong Marso 26, 1954 ni Pang. Ramon
Magsaysay ang pagkakaroon ng pagdiriwang ng Linggo ng Wika mula Marso
29- Abril 4 (kapanganakan ni Franciso Balagtas.)

Proklamasyon Blg. 186 (1955)- Inilahad ang paglilipat ng pagdiriwang ng
Linggo ng Wika sa Agosto 13-19 kapanganakan ni Manuel L Quezon.)

Saligang-Batas ng 1987, Artikulo XIV, Seksyon 6- Filipino ang wikang
pambansa ng Pilipinas.

Proklamasyon Blg. 1041 (1997) – Nilagdaan at ipinalabas ni Pangulong
Fidel V. Ramos na nagtatakda na ang buwan ng Agosto, ang buwan ng
wikang Filipino.
199
ng
Pagyamanin
Pagsasanay 1: Bumuo ng Timeline ng maikling kasaysayan ng Wikang Pambansa.
Gamit ang mga salita sa loob ng kahon sa ibaba, iuri ang mga ito ayon sa panahon
nakalaan sa bawat larawan.
Panahon
ng Kastila
1.
2.
Panahon ng
Amerikano
3.
4.
Panahon ng
Hapon
5.
6.
A. Manuel Lopez De Legaspi
B. Biak- na -Bato
C. Prof Leopoldo Yabes
D. Batas Tyding McDuffie
E. Henry Felipe II
F. Tagalog
200
Pagsasanay 2: Hanapin sa Hanay B ang tamang sagot na nasa Hanay A. Letra
lamang ang isulat sa sagutang-papel.
Hanay A
Hanay B
1. Ipinahayag na ang Tagalog ang siyang
magiging batayan ng wikang Pambansa
sa Pilipinas.
2. Nilagdaan ng Pangulong Marcos at
nagtatadhana na ang lahat ng edipisyon,
gusali at tanggapan ng pamahalaan ay
pangalanan sa Filipino.
3. Nilagdaan ni Kalihim Alejandro Roces
at nag-utos na simulan sa taong-aralan
1963-64 ang mga sertipiko at diploma ng
magtatapos ay ipalimbag na sa Wikang Filipino.
4. Ipinahayag na isa sa wikang opisyal ang
wikang pambansa (Tagalog) simula
Hulyo 4,1946.
A. Kautusang Tagapagpaganap
Blg. 96
B. Kautusang Tagapagpaganap
Blg. 60
C.Kautusang Tagapagpaganap
Blg. 134
D.Proklamasyon Blg. 186
E. Batas ng Komonwelt Blg.
570
5. Inilahad ang paglilipat ng pagdiriwang
ng Linggo ng Wika sa Agosto 1319 kapanganakan
ni Manuel L Quezon.
Pagsasanay 3: Bumuo ng isang maikling talata tungkol sa kasaysayan ng wikang
Pambansa gamit ang mga susing salita na nasa ibaba.
Di-sibilisado
Saligang Batas 1987
Panitikang Tagalog
Kristyanismo
Komisyon Schurman
Proklamasyon Blg. 186
Diksyunaryo
Biak-na- Bato
Niponggo at Tagalog
201
Isaisip
Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
1.
Sa iyong palagay, ano ang nangyari sa usaping pangwika sa pagpasok ng
mga mananakop na Kastila, Amerikano at Hapon? Ipaliwanag.
2.
Bilang mag-aaral, nakatulong ba ang nangyaring pananakop ng isang
bansa sa ating bansa upang magkaroon ng sariling wika? Pangatwiranan
3.
Ano ang maaari mong maiambag sa ating bansa upang higit na
mapaunlad ang wikang Pambansa?
Isagawa
Bumuo ng sariling opinyon tungkol sa mga balakid na kinaharap sa pagsusulong
ng wikang Pambansa sa bawat panahon.
Panahon ng Kastila
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Panahon ng Amerikano
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Panahon ng Hapon
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
202
Tayahin
Panuto: Piliin ang letra ng tamang kasagutan sa mga sumusunod na katanungan.
1. Dito nagsimulang manamlay ang wikang Tagalog.
A. panahon ng Hapon
B. panahon ng Kastila
C. panahonn ng Amerikano
D. panahon ng Rebolusyon
2. Ito ang panahon kung saan yumabong ang pag-unlad sa panitikang teatro.
A. panahon ng Hapon
B. panahon ng Kastila
C. panahon ng Amerikano
D. panahon ng Rebolusyon
3. Ginamit ang alpabetong Romano bilang unang hakbang tungo sa
pormalisasyon ng mga wika sa Pilipinas.
A. panahon ng Hapon
B. panahon ng Kastila
C. panahon ng Amerikano
D. panahon ng Pangkasalukuyan
4. Nagkaisa ang mga paring dayuhan na mag-aral ng mga katutubong wika.
A. panahon ng Hapon
B. panahon ng Kastila
C. panahon ng Amerikano
D. panahon ng Rebolusyon
5. Nagsimula ang paggamit ng wikang Tagalog ng mga Propagandista sa
pagsulat ng pahayagan.
A. panahon ng Hapon
B. panahon ng Espanyol
C. panahon ng Amerikano
D. panahon ng Rebolusyon
6. Isang proklamasyon kung saan inilahad ang paglilipat ng pagdiriwang ng
Linggo ng Wika sa Agosto 13-19 bilang kapanganakan ni Manuel Luis
Quezon.
A. Proklamasyon blg. 12
B. Proklamasyon blg. 86
C. Proklamasyon blg. 1041
D. Proklamasyon blg. 570
203
7. Sa proklamasyon blg. na ito inalabas ni Pangulong Ramon Magsaysay ang
pagkakaroon ng pagdiriwang ng Linggo ng Wika mula Marso 29-Abril 4.
A. Proklamasyon blg. 1041
B. Proklamasyon blg. 186
C. Proklamasyon blg 570
D. Proklamasyon blg. 12
8. Nilagdaan at ipinalabas ni Pangulong Fidel Ramos ang Proklamasyon blg. na
ito na ang buwan ng Agosto ang Buwan ng Wika.
A. Proklamasyon blg. 1041
B. Proklamasyon blg. 570
C. Proklamasyon blg. 186
D. Proklamasyon blg. 12
9. Ayon sa Saligang Batas 1987, Artikulo XIV, anong seksyon ang nagsasabing
ang Filipino ang wikang pambansa ng Pilipinas?
A. Seksyon 2
B. Seksyon 6
C. Seksyon 11
D. Seksyon 12
10. Sa Kautusang ito, inihayag ang pagtuturo ng wikang pambansa (Tagalog)
sa mga pampaaralang pampubliko at pribado simula Hunyo14, 1940
A. Kautusang Tagapagpaganap blg. 263
B. Kautusang Tagapagpaganap blg. 134
C. Kautusang Tagapagpaganap blg. 96
D. Kautusang Tagapagpaganap blg. 60
11. Ipinahayag sa kautusang ito na Tagalog ang siyang magiging batayan ng
wikang Pambansa sa Pilipinas.
A. Kautusang Tagapagpaganap blg. 96
B. Kautusang Tagapagpaganap blg. 134
C. Kautusang Tagapagpaganap blg. 60
D. Kautusang Tagapagpaganap blg. 87
12. Sa kautusang tagaganap na blg. na ito, binigyang-pahintulot sa paglimbag
ng isang diksyunaryo at balarila ng wikang pambansa at itinagubilin din
ang pagtuturo ng wikang pambansa sa mga paaralan pambayan man o
pribado.
A. Kautusang Tagapagpaganap blg. 60
B. Kautusang Tagapagpaganap blg. 87
C. Kautusang Tagapagpaganap blg. 96
D. Kautusang Tagapagpaganap blg. 263
204
13. Nilagdaan ni Pangulong Diosdado Macapagal ang Kautusan blg. na ito na
nag-uutos na awitin ang Pambansang Awit sa titik nitong Filipino.
A. Kautusang Tagapagpaganap blg. 60
B. Kautusang Tagapagpaganap blg. 87
C. Kautusang Tagapagpaganap blg. 96
D. Kautusang Tagapagpaganap blg. 263
14. Sa Kautusang Pangkagawaran Blg. Na ito nilagdaaan ni Kalihim Alejandro
Roces at nag-utos na simulant sa taong-pampaaralan 1963-64 ang mga
sertipiko at diploma ng pagtatapos ay ipalimbag na sa wikang Filipino.
A. Kautusang Pangkagawaran blg. 7
B. Kautusang Pangkagawaran blg. 24
C. Kautusang Pangkagawaran blg. 25
D. Kautusang Pangkagawaran blg. 54
15. Ang paggamit ng katagang Filipino sa pagtukoy sa wikang Pambansa ng
Pilipinas ay nilagdaan ni Lourdes Quisumbing ng Kagawaran ng
Edukasyon, Kultura at Isports sa Kautusang Pangkagawan blg. na ito
A. Kautusang Pangkagawaran blg. 7
B. Kautusang Pangkagawaran blg. 24
C. Kautusang Pangkagawaran blg. 25
D. Kautusang Pangkagawaran blg. 203
205
Karagdagang Gawain
Sumulat ng maikling reaksyon tungkol sa kasaysayan ng wikang Pambansa. Ito ay
hindi bababa sa limang (5) pangungusap at hindi rin lalagpas ng sampung (10)
pangungusap.
206
Tayahin
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
D
D
C
B
A
B
D
B
C
A
B
C
B
D
A
207
Pagyamanin
Pagsasanay 1
1.
2.
3.
4.
5.
6.
A
E
B
D
C
F
Pagsasanay 2
1. C
2. B
3. A
4. E
5. D
Pagsasanay 3
-
Subukin
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
C
A
D
B
D
B
C
A
B
D
B
D
A
B
C
Pagsulat ng talata
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Alcaraz, C., Austria, R. et al. 2016. Komunikasyon at Pananaliksik para sa Senior
High Shool. Cubao, Quezon City: Educational Resources Corporation
Catacataca P., Espiritu, C. 2005. Wikang Filipino: Kasaysayan at Pag-unlad.
Manila: Rex Book Store.
Santiago, Erlinda M. et.al. 1989. Panitikang Filipino Kasaysayan at Pag-unlad
Pangkolehiyo. Manila: National Book Store.
208
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph
209
Komunikasyon at
Pananaliksik sa
SHS
Wika at Kulturang
Pilipino
231
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Pananaw ng Iba’t ibang Awtor sa Wikang Pambansa
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito
ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat:
Editor:
Tagasuri:
Jessica P. Estares
Jonathan F. Bernabe
Perlita E. Dela Cruz
Elisa N. Lajera
Tagaguhit:
Romdel F. Partoza
Tagalapat:
Leonila L. Custodio
Tagapamahala: Wilfredo E. Cabral, Regional Director
Job S. Zape Jr., CLMD Chief
Elaine T. Balaogan, Regional ADM Coordinator
Fe M. Ong-ongowan, Regional Librarian
Department of Education – Region IVA-CALABARZON
Office Address:
Gate 2 Karangalan Village, Barangay San Isidro Cainta, Rizal 1800
Telefax:
02-8682-5773/ 8684 – 4914/ 8647 - 7487
E-mail Address:
region4a@deped.gov.ph
232
Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Pananaw ng iba’t ibang awtor sa
Wikang Pambansa
233
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino-Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa
araling Pananaw ng Iba’t ibang Awtor sa Wikang Pambansa!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga
edukador mula sa pampubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka,
ang gurong tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang
pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan
ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at
malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong
ito sa pinakakatawan ng modyul:
Halika, ipagpatuloy mo na iyong pagaaral. Tuklasin mo na ang pananaw ng mga
awtor tungkol sa wikang pambansa. Basahin
mo muna ang pagtalakay sa mga pananaw
mula sa iba’t ibang indibidwal na siyang
gagabay sa iyong pag-aaral sa modyul na ito
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang magaaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at
itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.
234
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap sa Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Pilipino-Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Pananaw
ng Iba’t ibang Awtor sa Wikang Pambansa!
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa
pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin
nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Alamin
Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
dapat mong matutuhan sa modyul.
Subukin
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong
laktawan ang bahaging ito ng modyul.
Balikan
Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral
upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.
Tuklasin
Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay
ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas
na suliranin, gawain o isang sitwasyon.
Suriin
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.
Pagyamanin
Binubuo ito ng mga gawaing para sa
malayang pagsasanay upang mapagtibay
ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.
235
Isaisip
Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
Isagawa
Ito
ay
naglalaman
ng
gawaing
makatutulong sa iyo upang maisalin ang
bagong kaalaman o kasanayan sa tunay na
sitwasyon o realidad ng buhay.
Tayahin
Ito ay gawain na naglalayong matasa o
masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang
Gawain
Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.
Susi sa Pagwawasto
Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa
lahat ng mga gawain sa modyul.
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
Sanggunian
Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
paglikha o paglinang ng modyul na ito.
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:
1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na
papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
rin humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o
sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging
itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!
236
Week
6
Alamin
Ang modyul na ito ay naglalaman ng pagtalakay sa mga pananaw ng mga
indibidwal ukol sa pinagdaanang pangyayari ng wikang pambansa. Makatutulong
ang modyul na ito sa iyo upang higit mong maunawaan ang naging kasaysayan ng
Wikang Pambansa.
Naglalaman ang modyul na ito ng paksang:
1. Pananaw ng Iba’t ibang Awtor ukol sa Wikang Pambansa
Kasanayang Pampagkatuto:
 Nasusuri ang mga pananaw ng iba’t ibang awtor sa isinulat na kasaysayan
ng wika
Layunin:
 Natutukoy ang pananaw ng iba’t ibang awtor mula sa sanaysay tungkol sa
kasaysayan ng wika
 Nakapagbibigay ng sariling pag-unawa sa tekstong binasa mula sa
pananaw ng awtor.
 Nakabubuo ng sanaysay mula sa tekstong binasa tungkol sa wikang
pambansa
237
Subukin
Unawain mong mabuti ang katanungan. Tukuyin kung ang pahayag ay TAMA o
MALI. Kung tama, isulat sa sagutang papel ang A at kung mali naman ay B.
1. Ang wika ay walang kaugnayan sa lahat ng aspekto sa lipunan.
2. Hinahati ng wika ang mga mamamayan sa dalawang kategorya.
3. Edukasyon ang ibinahagi ng mga Amerikano sa mga Pilipino upang tayo
ay mag-aklas laban sa kanila.
4. Kung walang makitang pagkamakabayan sa mga opisyal ng pamahalaan,
hindi dapat
asahan
na sisibol sa
mga Pilipino
ang
damdaming
nasyonalismo.
5. Ang wika bilang isang tagapag-unlad at tagapagpalaya ng isang bansa.
6. Ang social media ay mayroong kaugnayan sa pagbabago ng kultura.
7. Hindi na kailangan na maging wasto ang estruktura ng wika para sa
isasagawang estandardisasyon.
8. Sa pamamagitang ng wika, naipakikilala ang kultura ng isang bansa.
9. Nawawala ang atensyon o pokus sa pag-aaral ng ating pambansang
kasaysayan dahil sa mga kaisipang kanluranin na patuloy nating
tinatangkilik.
10. Sa isang export economy ay wikang Ingles ang siyang nagiging daan
upang maisakatuparan ito.
11. Ang wika ay mayroong iba’t ibang konsepto.
12. Maituturing na ang wikang Ingles ay makapangyarihan kumpara sa
wikang Filipino.
13. Ang binhing nasyonalismo ang siyang magbubuklod sa mga Pilipino.
14. Ang wika ay simbolo ng kaunlaran.
15. Wikang Pambansa ang siyang magiging daan sa pagkakabuklod-buklod
ng mga Pilipino upang higit na paunlarin ang wikang sariling atin.
238
Aralin Pananaw ng Iba’t ibang
10 Awtor sa Wikang Pambansa
Sa modyul na ito ay tatalakayin ang Kasaysayan ng Wikang Pambansa. Nakapokus
ito sa mga pananaw na inilahad ng mga partikular na mga awtor. Inilahad dito ang
siyang pinagdaanan ng Wikang Filipino sa pamamagitan ng pagbibigay ng kanikanilang opinyon na siyang magbibigay-linaw sa aralin.
Balikan
Bago natin simulan ang iyong magiging paglalakbay sa modyul na ito, muli mong
balikan ang iyong natutunan sa naunang aralin sa pamamagitan ng pagsagot sa
partikular na tanong:
-
Batay sa mga naging pahayag ng mga partikular na indibidwal, paano mo
maipapakita ang pagpapahalaga sa wikang Filipino?
Halika, ipagpatuloy mo na iyong pag-aaral.
Tuklasin mo na ang pananaw ng mga awtor tungkol sa
wikang pambansa. Basahin mo muna ang pagtalakay
sa mga pananaw mula sa iba’t ibang indibidwal na
siyang gagabay sa iyong pag-aaral sa modyul na ito.
239
Tuklasin
Wikang Filipino, sangkap sa pagpapakilala ng kultura
Sa pamamagitan ng pagsusuri sa mga makabagong uri ng komunikasyon
tulad ng social media, maaaring matagpuan ang mga pagbabago sa kultura at
lingguwistika ng ating lipunan, ayon sa mga dalubhasa.
“Ang social media ay pangunahing ginagamit natin sa paghahatid ng
mensahe. Isa ito sa mga pangunahing proseso ng komunikasyon at hindi kailan
man maihihiwalay sa kultura ng lipunang ginagalawan natin,” wika ni April Perez,
propesor sa Unibersidad ng Pilipinas-Diliman, sa ikalawang araw ng
Pandaigdigang Kongreso sa Araling Filipinas sa Wikang Filipino. Lumabas sa
pananaliksik ni Perez na higit na binibigyang-pansin ng mga mag-aaral ang
nilalaman ng mga Facebook status ngunit tinitingnan pa rin nila ang wikang
ginamit sa pagpapahayag dito.
Ayon naman kay Ma. Althea Enriquez, isang propesor sa Unibersidad ng
Pilipinas-Diliman, “sa pagtuturo ng wika, kailangang ituon ang atensiyon ng mga
guro sa anyo ng mga salitang ginagamit kaysa sa tungkulin nito sa pangungusap”.
Iminungkahi rin niyang pagtuunan ng pansin ang ugnayan ng mga salita sa isa’t
isa.
Nabanggit naman ni Imelda De Castro, propesor sa Unibersidad ng Santo
Tomas, ang kahalagahan ng tamang estruktura at gramatika sa Filipino upang
makamit ang estandardisasiyon ng wika tungo sa mas progresibo at
modernisadong Filipino.“Ang wika ay kailangang sumulong sa tinatawag na
transpormasyon para maka-adapt ito sa pagbabago ng panahon,” ani De Castro.
Paliwanag niya, hindi lamang wikang Filipino ang ginagamit upang mapaigting ang
ugnayan sa mga mamamayan kundi lahat ng wika sa Pilipinas upang magkaroon
ng koneksyon sa iba’t ibang sektor ng lipunan. Dagdag pa niya, “mayroong
tungkulin ang pamahalaan na manguna sa paggamit at pagpapalaganap ng
wikang pambansa. Dapat gawing competent sa Ingles at Filipino ang mga opisyal
upang mahikayat ang iba na sumulat at gumawa ng pananaliksik ng sa gayon ay
maitanghal ang wikang Filipino bilang intelektuwalisado at modernisado”, aniya.
240
Suriin
Alam kong makatutulong ito sa iyo upang magkaroon ka ng gabay at
mapadali sa iyo ang daloy ng modyul na ito.”
Wikang Pambansa: Ang magpapalaya sa bansa sa trahedya ng pagkawala
Ang wika ay may kaugnayan sa lahat ng aspekto sa lipunan – pulitikal,
sosyal, kultural, at ekonomikal. Hindi maaaring umusbong ang isang penomenon
sa bansa na hindi dulot o iniimpluwensiyahan ng wika. Sa ganitong pananaw,
mahihinuha natin na lahat ng kaganapan sa bansa – mabuti man o hindi – ay naguugat sa wika.
Ang sistema ng edukasyon, ang mga pulitikal na pagpapasya, ang
namamayaning kaisipan at paradigm sa lipunan, komunikasyon sa loob at labas
ng bansa, nauusong mga gawaing kultural o “cultural trends” at ang estado ng
ekonomiya sa bansa – ito ay ilan lamang sa mga penomenong bumabalot sa bansa
na hindi maipagkakailang tumubo mula sa ugat ng diskusyong may kaugnayan sa
wika. Ang mga sumusunod na pahayag ay naaayon sa kritikal na obserbasyon at
pananaw nina De Quiros (1996), Constantino (1996), Arao (2007; 2010) at
Geronimo (2012).
Inilarawan ni Conrado de Quiros (1996) ang wika bilang isang instrumento
para makapaghari. Ang paglaganap ng wikang Ingles ay lumilikha ng dibisyon sa
pagitan ng mga naghaharing uri at pinaghaharian, at ng mga binabansagang
“elite” sa lipunan at mga tinaguriang kabilang sa mababang estado sa lipunan.
Hinahati nito ang mga mamamayan sa dalawang kategorya na pinangalanang
“superior” at
“inferior”.
Ang
konsepto
ng
wika bilang
isang
simbolo
ng
kapangyarihan ay matagal nang naka-ukit sa kasaysayan ng Pilipinas. Isang
katibayan ang pagkakait ng mga Kastila ng wikang Espanyol sa mga Pilipino
upang maipuwera sa alta sosyedad at mapigilan ang anumang pag-aaklas na
maaaring umusbong kapag naunawaan ng mga mamamayan ang kanilang wika.
Gayundin magiging hadlang ang pagkatutuo ng mga Pilipino ng wikang Espanyol
sa kanilang plano na maghari, yumaman at maayos na pamumuhay sa bansang
241
Pilipinas. Sa kabaliktaran, ibinahagi ng mga Amerikano ang kanilang wika upang
magkaroon ng malinaw na ugnayan sa pagitan nila at ng mga mamamayan. Sa
ganitong pagpapasya, hindi nag-aklas ang mga Pilipino laban sa Amerika kundi
sila pa ay naging masunurin.
Isa pang suliranin ang pagsasabatas ng mga anti-Filipino o antimamamayang polisiya. Ayon nga kay Jonathan Vergara Geronimo (2012), kung
walang makitang pagkamakabayan sa mga opisyal ng pamahalaan, hindi dapat
asahang agad sisibol ang binhing nasyonalismo sa puso ng mga Pilipino na siyang
magbubuklod sa kanila. Ayon kay Arao (2007), dahil idineklara ang Ingles bilang
midyum ng pagtuturo sa eskwelahan, nariyan ang inaasahang pagtaas ng English
proficiency ng mga mag-aaral. Sa pangangampanya ng mga eskwelahan ng mga
kaisipang kanluranin, nawala ang pokus sa pag-aaral sa pambansang kasaysayan
at mga ambag sa daigdig ng kaisipan ng mga pantas ng sariling bansa
(Constantino, 1996). Sa madaling salita, nawala ang intellectual tradition ng
mamamayang Pilipino. Naghari ang kolonyal – partikular na ang Kanluranin – na
pag-iisip na lumilikha ng mga “mental educators” o mga misedukado. Ipinaliwanag
din ni Arao (2007), sa isang panig naman, ang Ingles ay magbibigay daan sa isang
matagumpay na “export economy”.
Sa kabuuan, may iba’t ibang mukha ang wika na ipinakita ang mga awtor:
Ang wika bilang instrumento sa kapangyarihan (De Quiros, 1996), Ang wika bilang
susi sa pagbubuklod ng sambayanan (Arao, 2010), ang wika bilang instrumento sa
pagpayayaman ng edukasyon at kaalaman (Constantino, 1996), ang wika bilang
instrumento sa pamamahayag (Arao, 2007), at sa kabuuan, ang wika bilang isang
tagapag-unlad at tagapalaya (Geronimo, 2012). Nakakatawang isipin na ang wika –
na pangunahing instrumento sa komunikasyon, ang siya pang nagiging dahilan
upang mahati, mawalan ng pag-uunawaan, at mawalan ng komunikasyon ang
mga mamamayang Pilipino.
242
Pagyamanin
PAGSASANAY 1
Bigyan ng katumbas na ideya ang bawat salita.
1. wikang Ingles-_______________________________________
2. midyum-____________________________________________
3. wika-________________________________________________
PAGSASANAY 2
Isulat kung ang pahayag ay sang-ayon o di-sang-ayon
___________1. Ang paglaganap ng wikang Ingles ay lumilikha ng dibisyon sa pagitan
ng mga pangkat sa lipunan.
___________2. Ang wika ang dahilan sa kawalan ng pagkakaunawaan ng mga
mamamayan sa isang partikular na pamayanan.
___________3. Ang paggamit ng wikang Ingles bilang midyum ng pagtuturo ang
dahilan ng pagtaas ng English proficiency.
PAGSASANAY 3
Batay sa nilalaman ng talata na nasa kahon, ipaliwanag kung bakit hindi ka
sang-ayon o di-sang-ayon sa pahayag ng mga awtor tungkol sa wika.
May iba’t ibang mukha ang wika na ipinakita ang mga awtor: Ang wika
bilang instrumento sa kapangyarihan (De Quiros 1996), Ang wika bilang susi sa
pagbubuklod ng sambayanan (Arao, 2010), ang wika bilang instrumento sa
pagpapayaman ng edukasyon at kaalaman (Constantino 1996), ang wika bilang
instrumento sa pamamahayag (Arao, 2007), at sa kabuuan, ang wika bilang isang
tagapag-unlad at tagapagpalaya (Geronimo, 2012). Nakakatawang isipin na ang
wika – na pangunahing instrumento sa komunikasyon, ang siya pang nagiging
dahilan upang mahati, mawalan ng pag-uunawaan, at mawalan ng komunikasyon
ang mga mamamayang Pilipino.
1. _______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
243
Isaisip
Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
1. Ano ang iyong magagawa upang mapaunlad ang wikang Filipino?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Sa kasalukuyang nangyayari sa wikang Filipino, anong paraan ang iyong
magagawa upang higit itong makilala?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Bilang isang mag-aaral, makatutulong ba sa iyo ang pagiging bihasa sa
pagsasalita ng wikang Ingles?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Isagawa
Sumulat ka ng isang maikling sanaysay na nagpapakita ng iyong opinyon
tungkol sa binasang pagtalakay sa wikang pambansa. Narito ang rubrik:
RUBRIKS SA PAGSULAT NG SANAYSAY



Nilalaman……………………………..……………….5
Kahusayan sa paglalahad ng ideya………………5
Wastong gamit ng mga bantas…………………….5
__________
KABUUAN
15 puntos
244
245
Tayahin
Unawain mong mabuti ang katanungan. Tukuyin kung ang pahayag ay TAMA o
MALI. Kung tama, isulat sa sagutang papel ang A at kung mali naman ay B.
1.
Sa patuloy na pagtangkilik sa kanluraning kaisipan ay nawawala ang
atensiyon sa pag-aaral ng ating pambansang kasaysayan.
2.
Walang kaugnayan ang wika sa lahat ng aspekto sa lipunan.
3.
Sa pagbabagong nagaganap sa kultura, mayroong kaugnayan dito ang
paglaganap ng social media.
4.
Nagtataglay ng iba’t ibang konsepto ang wika.
5.
Ibinahagi ng mga Amerikano sa mga Pilipino ang edukasyon upang tayo
ay gumawa ng hakbang laban sa kanila.
6.
Ang wikang Ingles ang siyang nagiging daan upang maisakatuparan ang
isang export economy.
7.
Ang mga mamamayan ay nahahati sa dalawang kategorya dahil sa wika.
8.
Ang wikang Ingles ay mas makapangyarihan kumpara sa wikang
Filipino.
9.
Hindi
dapat
asahang
sisibol
sa
mga
Pilipino
ang
damdaming
nasyonalismo kung walang makitang pagkamakabayan sa mga opisyal
ng pamahalaan.
10. Maipapakita ang kultura na mayroon ang isang bansa sa pamamagitan
ng wika.
11. Higit na uunlad ang sariling atin kung ang wikang Pambansa ang siyang
magbubuklod-buklod sa mga Pilipino.
12. Nagsisilbing tagapagpalaya at tagapagpa-unlald ang wika.
13. Sa isasagawang estandardisasyon, hindi na kailangan na maging wasto
ang estruktura ng wika.
14. Sumisimbolo sa kaunlaran ang wika.
15. Binhing nasyonalismo ang siyang magbibigkis sa mga Pilipino.
246
Karagdagang Gawain
Ipaliwanag ang pahayag sa pamamagitan ng pagbibigay ng sariling opinyon
tungkol dito.
“Ang wika ay nagsisilbing salamin ng kultura ng isang bansa”
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________.
247
Tayahin
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
A
B
A
A
B
B
A
B
A
A
A
A
B
A
A
248
Pagyamanin
Subukin
Pagsasanay 1
1. Sang-ayon
2. Di-sang-ayon
3. Sang-ayon
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
B
A
B
A
A
A
B
A
A
B
A
B
A
A
A
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Filipino Editor (2017, Agosto 31) Wikang Filipino, sangkap sa pagpapakilala ng
kultura. The Varsitarian. Nakuha mula sa https://www.google.com
/amp/s/varsitarian.net/filipino/20170831/wikang-filipino-sangkap-sa-pagpap
akilala-ng-kultura/amp
Hernandez, J. (2014, Enero 28). Wikang Pambansa: Ang Magpapalaya sa bansa sa
trahedya ng
pagkawala. Word Press.com. Nakuha mula sa
https://justinehernandez.wordpress.com/2014/01/28/wikang-pambansaang-magpapalaya-sa-bansa-sa-trahedya-ng-pagkawala/
249
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph
250
Komunikasyon at
Pananaliksik sa
SHS
Wika at Kulturang
Pilipino
210
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Pagtalakay ng Iba’t ibang Indibidwal Ukol sa Wikang Pambansa
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito
ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat:
Editor:
Tagasuri:
Jessica P. Estares
Jonathan F. Bernabe
Perlita E. Dela Cruz
Elisa N. Lajera
Tagaguhit:
Romdel F. Partoza
Tagalapat:
Leonila L. Custodio
Tagapamahala: Wilfredo E. Cabral, Regional Director
Job S. Zape Jr., CLMD Chief
Elaine T. Balaogan, Regional ADM Coordinator
Fe M. Ong-ongowan, Regional Librarian
Department of Education – Region IVA-CALABARZON
Office Address:
Gate 2 Karangalan Village, Barangay San Isidro Cainta, Rizal 1800
Telefax:
02-8682-5773/ 8684 – 4914/ 8647 - 7487
E-mail Address:
region4a@deped.gov.ph
211
Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Pagtalakay ng Iba’t ibang
Indibidwal Ukol sa Wikang
Pambansa
212
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino-Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa
araling Pagtalakay ng Iba’t ibang Indibidwal Ukol sa Wikang Pambansa!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga
edukador mula sa pampubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka,
ang gurong tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang
pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan
ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at
malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong
ito sa pinakakatawan ng modyul:
Halika, ipagpatuloy mo na iyong
pag-aaral. Tuklasin mo na ang pananaw ng
mga awtor tungkol sa wikang pambansa.
Basahin mo muna ang pagtalakay sa mga
pananaw mula sa iba’t ibang indibidwal na
siyang gagabay sa iyong pag-aaral sa
modyul na ito.
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang magaaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at
itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.
213
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap sa Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Pilipino-Baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Pagtalakay
ng Iba’t ibang Indibidwal Ukol sa Wikang Pambansa!
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa
pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin
nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Alamin
Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
dapat mong matutuhan sa modyul.
Subukin
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong
laktawan ang bahaging ito ng modyul.
Balikan
Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral
upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.
Tuklasin
Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay
ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas
na suliranin, gawain o isang sitwasyon.
Suriin
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.
Pagyamanin
Binubuo ito ng mga gawaing para sa
malayang pagsasanay upang mapagtibay
ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.
214
Isaisip
Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
Isagawa
Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong
sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.
Tayahin
Ito ay gawain na naglalayong matasa o
masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang
Gawain
Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.
Susi sa Pagwawasto
Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa
lahat ng mga gawain sa modyul.
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
Sanggunian
Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
paglikha o paglinang ng modyul na ito.
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:
1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na
papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
rin humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o
sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging
itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!
215
Week
7
Alamin
Ang modyul na ito ay naglalaman ng pagtalakay sa mga pananaw ng mga
indibidwal ukol sa pinagdaanang pangyayari ng Wikang Pambansa. Makatutulong
ang modyul na ito sa iyo upang higit mong maunawaan ang naging kasaysayan ng
Wikang Pambansa.
Naglalaman ang modyul na ito ng paksang:
1. Pagtalakay ng iba’t ibang indibidwal ukol sa Wikang Pambansa
Kasanayang Pampagkatuto:
 Nakapagbibigay ng opinyon o pananaw kaugnay sa mga napakinggang
pagtalakay sa wikang Pambansa
Layunin:
 Natutukoy ng mga mag-aaral ang sariling opinyon o pananaw sa mga
pahayag na ibinigay.
 Nabibigyang-kahulugan ang mga salitang mayroong kaugnayan sa Wikang
Pambansa.
 Nakabubuo ng sanaysay na nagpapakita ng opinyon tungkol sa
napakinggang panayam.
216
Subukin
Tukuyin ang kung ang mga pahayag ay Katotohanan o Di-katotohanan. Piliin
lamang ang titik ng wastong sagot.
1. Ayon kay Kom. Francisco Rodrigo,” Ang Pilipino ay batay sa Tagalog at
ang Filipino ay batay sa Pilipino”.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
2. Kinakailangan gawing pormalisado ang paggamit sa wikang Filipino sa
larangan ng pakikipagtalastasan.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
3. Tinalakay ni Kom. Wilfrido Villacorta na ang Filipino ay lumalaganap at
umiiral na wika kung kaya’t kinakailangang paunlarin ito ng sistema ng
edukasyon.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
4. Kahit sinuman ay maaaring kumatha ng isang wika nang walang
pinagbabatayan na magpapatibay rito.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
5. Isinasaad at pinatutunayan na ang Wikang Filipino ay hindi isang
bagong kinatha o kakathaing lenggwahe.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
6. May kinalaman ang impluwensiya ng mga banyagang mananakop sa
pagiging pormalisado sa paggamit ng wikang Filipino.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
7. Walang historikal na perspektiba ang Wikang Filipino.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
8. Isang lumalawak na bersyon ang Wikang Filipino ng Pilipino.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
217
9. Sa isang bansa, kahit na isang wika lamang ang umiiral ay sapat na
upang magkaunawaan ang mga mamamayan.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
10. Kapag ang isang wika ay hindi pa pormalisado ay masasabing hindi ito
umiiral na wika sa isang partikular na bansa.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
11. Ibinatay ang Wikang Filipino sa Pilipino upang maging mas makilala ito
at mas gamitin ng mga mamamayan.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
12. Dayalektong Tagalog ang maituturing na lingua franca ng Pilipinas.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
13. Umiral ang dayalektong Tagalog sa administrasyon ni Pangulong
Manuel Luis Quezon.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
14. Mas naunang gamitin ang katawagang Filipino sa wikang pambansa
kumpara sa dayalektong Tagalog.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
15. Kailangan ng pagbabatayang batas kung nais baguhin ang katawagan
ng partikular na wika.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
218
Aralin
11
Pagtalakay ng Iba’t ibang
Indibidwal Ukol sa Wikang
Pambansa
Sa modyul na ito ay tatalakayin ang Kasaysayan ng Wikang Pambansa. Nakapokus
ito sa mga pananaw na inilahad ng mga partikular na indibidwal. Isa na rito si
Ginoong Efren R. Abueg na nagbigay linaw sa kanyang naging saloobin sa
pinagdaanan ng wikang pambansa.
May ilan pang kilalang tao na nagbigay ng kanilang mga opinyon tungkol dito. Mga
opinyon na magbibigay linaw sa ating aralin.
Balikan
Bago natin simulan ang iyong magiging paglalakbay sa modyul na ito, muli mong
balikan ang iyong natutunan sa naunang aralin sa pamamagitan ng pagsagot sa
partikular na tanong:
-
Sa pang-araw-araw na iyong pakikisalamuha, nagagamit mo ba ang wika
sa iba’t ibang pamamaraan? Pangatuwiranan mo ang iyong sagot.
Halika, ipagpatuloy mo na ang iyong pag-aaral.
Tuklasin mo na ang pananaw ng mga awtor tungkol sa
wikang pambansa. Basahin mo muna ang pagtalakay
sa mga pananaw mula sa iba’t ibang indibidwal na
siyang gagabay sa iyong pag-aaral sa modyul na ito.
219
Tuklasin
ANG DEPINISYON NG WIKANG FILIPINO: Ang Katawan at Kaluluwa....
(Bahagi ng pagtalakay ni Efren R. Abueg)
Ang ating wikang pambansa ay napag-uusapan. Sasabihing ito'y Tagalog,
Pilipino o Filipino. Makikilala sa mga sagot na ito ang oryentasyon sa wika ng
mga mamamayang Pilipino. At kung masagot namang Filipino ang wikang
pambansa natin, hindi naman ito mabigyan ng angkop na depinisyon.
Tatlong komisyoner ng Komisyong Konstitusyonal (Concom) ang nagbigaylinaw sa katangian ng Filipino bilang wikang pambansa. Sa katitikan ng
pulong ng subkomite sa wika ng Concom noong Setyembre 10, 1987, ganito
ang salin ng kanilang palitan ng mga pangungusap:
Ayon kay Komisyoner Wilfredo Villacorta: Ito ang isang umiiral na wikang
pambansa, at ang nukleo nito ay Pilipino...sapagkat ito ay isa nang malaganap
na umiiral na wika, na Pilipino na P. Sinabi rin natin na mayroong isang
wikang umiiral na pinalawak at pinaunlad na tinatawag na Filipino at ang
pormalisasyon nito ay kailangang isagawa sa sistemang pang-edukasyon at iba
pa, subalit hindi nangangahulugan na dahil hindi pa ito pormalisado ay hindi
umiiral. Ito ay isang lingua franca."
Tinalakay ni Ponciano Bennagen: Kailangan nating magkaroon ng isang
midyum ng komunikasyong magbibigkis sa atin at iyon ay ang Filipino, na
binigyang-kahulugan ng isang pangkat ng mga pantas sa wika at mga
organisasyong pangwika bilang isang lumalawak na bersyon ng Pilipino."
Nilinaw ni Komisyoner Francisco Rodrigo: Itong Filipino ay hindi isang
bagong kinatha o kakathaing lenggwahe. Ito ay batay sa Pilipino. Palalawakin
lamang ang saklaw ng Pilipino. Kaya nga't ang Pilipino ay batay sa Tagalog, at
ang Filipino ay batay sa Pilipino."
Binigyan din nila ng historikal na perspektibo ang Filipino. Binanggit ni
Rodrigo na "ang Pilipino ay batay sa Tagalog", samantalang sinabi naman ni
Bennagen na " ang Pilipino....bilang isang lumalawak na bersyon ng Filipino."
Mula kay Rodrigo na sinabing "Itong Filipino ay hindi isang bagong kinatha o
kakathaing lenggwahe" hanggang sa winika ni Villacorta na "subalit hindi
nangangahulugan na dahil hindi pa ito pormalisado ay hindi ito umiiral." At
ipinanghuli niya: "Ito ay isang lingua franca." Kaya mula sa Tagalog (sa
panahon ng Pangulong Quezon) hanggang sa Pilipino (sa panahon ni Kalihim
Romero ng Edukasyon) hanggang sa Filipino (sa panahon ni Presidente
Aquino), nakompleto ang ebolusyon ng wikang pambansa.
220
Suriin
Tukuyin kung ang mga pahayag ay Opinyon o Katotohanan.
1. Dapat isabatas ang pagpapalit ng Pilipino mula sa Filipino kung ang
tinutukoy ay wika.
2. Ang Wikang Filipino ay isang pagpapalawak na bersyon ng Pilipino."
3. Napapaunlad ang Wikang Filipino sa pamamagitan ng palagiang paggamit
nito sa ating pamayanan.
4. Isang katotohanan na ang wika ay tinaguriang katawan at kaluluwa ng
isang bansang malaya.
5. Sa isang komunikasyon, kailangan nating magkaroon ng midyum na
gagamitin na siyang magbibigkis sa atin
Batay sa mga pahayag mula sa iyong naging kasagutan, ipaliwanag mo kung
bakit OPINYON o HINDI ang iyong napiling sagot sa bawat pahayag. Isulat ang
iyong paliwanag sa sariling sagutang papel.
1. ________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. ________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. ________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
4. ________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
5. ________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
221
Pagyamanin
PAGSASANAY 1
Tukuyin kung ang magkatugmang salita ay ANGKOP o HINDI ANGKOP.
1. Filipino- Pilipino
2. katha- wika
3. dayalekto- Lingua Franca
PAGSASANAY 2
Bigyang-kahulugan ang bawat salita.
1.
Katha _____________________________________________________________
2.
Wika ______________________________________________________________
3.
Dayalekto __________________________________________________________
4.
Filipino ____________________________________________________________
5.
Pilipino _____________________________________________________________
PAGSASANAY 3
Umisip ng mga sitwasyon na maipapakita ang kahalagahan ng bawat
konsepto ng wikang pambansa na nakapaloob sa bawat bilang na nasa
pagsasanay 1 at 2. Isulat ito sa sagutang papel.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________.
222
Isaisip
Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
1. Bilang isang mag-aaral, lubos mo bang tinatangkilik ang Wikang Filipino?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Sa paanong paraan mo maipapakita ang pagpapahalaga sa wika?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Sa kasalukuyan ay mataas ang pagtangkilik sa wikang banyaga ng
mga milenyal. Sa iyong palagay, paano ito nakaaapekto sa pag-unlad
ng wikang Filipino?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Isagawa
Sumulat ka ng isang maikling sanaysay na nagpapakita ng iyong opinyon
tungkol sa napakinggang pagtalakay sa wikang pambansa. Narito ang link para
sa
panayam:
https://news.abs-cbn.com/life/08/08/17/tama-ba-ang-mgapagbabago-sa-wikang-filipino. Bigyang-pansin ang rubrik:
RUBRIKS SA PAGSULAT NG SANAYSAY



Nilalaman……………………………..……………….5
Kahusayan sa paglalahad ng ideya………………5
Watong gamit ng mga bantas……………………..5
__________
KABUUAN
15 puntos
223
224
Tayahin
Tukuyin kung ang mga pahayag ay Katotohanan o Di-katotohanan. Piliin
lamang ang titik ng wastong sagot.
1. Sa pagbabago ng katawagan ng isang wika ay hindi na nangangailangan
ng batas na siyang pagbabatayan.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
2. Ang itinuturing na lingua franca ng Pilipinas ay ang dayalektong
Tagalog.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
3. Sa larangan ng pakikipagtalastasan ay kinakailangan gawing pormalisado
ang paggamit sa wikang Filipino
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
4. Sa pagiging pormalisado ng paggamit ng wikang Filipino ay nagkaroon ng
impluwensiya ang mga bangyagang mananakop.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
5. Ang Tagalog ay ang katagawan sa wikang Pambansa na isinunod sa
lamang sa Filipino.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
6. Binanggit ni Kom. Francisco Rodrigo na ang Pilipino ay batay sa Tagalog at
ang Filipino ay batay sa Pilipino.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
7. Ang Wikang Filipino ay pinatutunayang hindi isang bagong kinatha o
kakathaing lenggwahe.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
225
8. Mas gagamitin at makilala ang Wikang Filipino kung ito ay ibabatay sa
Pilipino.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
9. Hindi maituturing na isang umiiral na wika ang Wikang Filipino ng
isang bansa kung ito ay hindi pa pormalisado.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
10. Ang Wikang Filipino ay pinalawak na bersiyon ng Pilipino.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
11. Ang Filipino ay lumalaganap at umiiral na wika kung kaya’t kinakailangang
paunlarin ito ng sistema ng edukasyon ayon sa pagtalakay ni Kom. Wilfrido
Villacorta.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
12. Magkakaroon na ng sapat na pagkakaunawaan ang mga mamamayan
sa isang bansa kahit na isang wika lamang ang umiiral.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
13. Sa pamumuno ni Pangulong Manuel Luis Quezon namayagpag ang
paggamit ng dayalektong Tagalog.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
14. Maaaring lumikha ng panibagong wika ng sinuman nang walang
pinagbabatayan na kahit na anong batas.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
15. Hindi nagtataglay ng historikal na perspektiba ang Wikang
Filipino.
A. Katotohanan
B. Di-katotohanan
226
Karagdagang Gawain
Ipaliwanag ang pahayag sa pamamagitan ng pagbibigay ng sariling opinyon
ukol dito.
“Lahat ng wika ay may pinagdaanang kasaysayan bago ito mabuo”.
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________.
227
Tayahin
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
A.
B.
B.
A.
B.
A.
B.
B.
B.
A.
B.
B.
A.
B.
B.
228
Pagyamanin
Subukin
Pagsasanay 1
1. Angkop
2. Angkop
3. Di-Angkop
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
A.
B.
A.
B.
B.
A.
B.
A.
B.
B.
B.
B.
A.
B.
A.
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Abueg, Efren R. (2013, Abril 11)
Ang Depinisyon ng Wikang Filipino: Ang
Katawan at Kaluluwa. Opisyal na Blogspot ni Efren R. Abueg, PhD. Nakuha
mula sa http://efrenabueg.blogspot.com
229
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph
230
Komunikasyon at
Pananaliksik sa
SHS
Wika at Kulturang
Pilipino
251
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Sanaysay
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito
ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat:
Editor:
Tagasuri:
Rachelle C. Acobera
Jonathan F. Bernabe
Perlita E. Dela Cruz
Elisa N. Lajera
Tagaguhit:
Romdel F. Partoza
Tagalapat:
Leonila L. Custodio
Tagapamahala: Wilfredo E. Cabral, Regional Director
Job S. Zape Jr., CLMD Chief
Elaine T. Balaogan, Regional ADM Coordinator
Fe M. Ong-ongowan, Regional Librarian
Department of Education – Region IVA-CALABARZON
Office Address:
Gate 2 Karangalan Village, Barangay San Isidro Cainta, Rizal 1800
Telefax:
02-8682-5773/ 8684 – 4914/ 8647 - 7487
E-mail Address:
region4a@deped.gov.ph
252
Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Sanaysay
253
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa araling
Sanaysay!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga
edukador mula sa pambuliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang
gurong tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang
itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at
malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong
ito sa pinakakatawan ng modyul:
Halika, ipagpatuloy mo na iyong
pag-aaral. Tuklasin mo na ang pananaw ng
mga awtor tungkol sa wikang pambansa.
Basahin mo muna ang pagtalakay sa mga
pananaw mula sa iba’t ibang indibidwal na
siyang gagabay sa iyong pag-aaral sa
modyul na ito.
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang magaaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at
itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.
254
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap sa Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Pilipino ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Sanaysay!
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa
pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin
nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Alamin
Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
dapat mong matutuhan sa modyul.
Subukin
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong
laktawan ang bahaging ito ng modyul.
Balikan
Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral
upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.
Tuklasin
Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay
ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas
na suliranin, gawain o isang sitwasyon.
Suriin
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.
Pagyamanin
Binubuo ito ng mga gawaing para sa
malayang pagsasanay upang mapagtibay
ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.
255
Isaisip
Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
Isagawa
Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong
sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.
Tayahin
Ito ay gawain na naglalayong matasa o
masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang
Gawain
Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.
Susi sa Pagwawasto
Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa
lahat ng mga gawain sa modyul.
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
Sanggunian
Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
paglikha o paglinang ng modyul na ito.
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:
1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na
papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
rin humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o
sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging
itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!
256
Week
8
Alamin
Ang modyul na ito ay ginawa at sinulat para sa iyo bilang isang mag-aaral. Ito ay
makatutulong upang matutuhan ang tungkol sa Sanaysay. Ang sakop ng modyul
ay magagamit sa ano mang kalagayan ng mag-aaral. Ang mga salitang ginamit dito
ay angkop sa lebel ng pag-unawa ng mag-aaral na naaayon sa pamantayan nito.
Naglalaman ang modyul na ito ng paksang tumatalakay sa;



Uri ng Sanaysay
Bahagi ng Sanaysay
Elemento ng Sanaysay
Kasanayang Pampagkatuto:
 Nakasusulat ng sanaysay na tumatalunton sa isang partikular na yugto ng
kasaysayan ng wikang pambansa.
Layunin:
 Nauunawaan ang kahulugan ang dalawang uri ng sanaysay
 Naipagmamalaki ang pagtatagumpay na naganap sa kasaysayan ng wikang
pambansa
 Nakabubuo ng isang sanaysay tungkol sa isang yugto ng kasaysayan ng
wikang pambansa
257
Subukin
Panuto: Piliin ang titik ng wastong sagot sa mga sumusunod na katanungan. Isulat
ito sa iyong sagutang papel.
1. Isang akdang pampanitikan na nagpapahayag ng kuro-kuro ng may akda hinggil
sa isang bagay.
A. maikling kuwento
C. nobela
B. sanaysay
D. tula
2. Ang paksa ay hindi karaniwan at nangangailangan ng matiyagang pag-aaral at
pananaliksik.
A. nilalaman
C. banghay
B. impormal
D. pormal
3. Ito`y karaniwang himig nakikipag-usap lamang at hindi nangangailangan nang
masusing pag-aaral upang makasulat nito.
A. impormal
C. banghay
B. nilalaman
D. pormal
4. Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa katangian ng isang pormal na
sanaysay.
A. gumagamit ng payak na salita lamang
B. maayos at mabisang pagkakalahad
C. mahusay at malinaw na pagbuo
D. lubos na kaalaman sa paksa
5. Alin sa mga sumusunod ang katangian ng impormal na sanaysay.
A. palakaibigan
C. maligoy
B. maanyo
D. seryoso
6. Bahagi ng sanaysay na makikita ang pagtalakay sa mahahalagang ideya o
punto ukol sa tema at nilalaman ng sanaysay.
A. simula
C. gitna
B. wakas
D. tema
7. Tinuturing na pinakamahalagang bahagi ng sanaysay, sapagkat ito ang unang
titingnan ng mambabasa at dapat nakapupukaw ng atensyon.
A. simula
C. tema
B. gitna
D.wakas
258
8. Bahagi ng sanaysay na maaaring magsulat ng konklusyon, buod o mensaheng
habilin ng manunulat sa mambabasa.
A. gitna
C. wakas
B. tema
D. simula
9. Elemento ng sanaysay na karaniwang sumasagot sa tanong na “tungkol saan
ang akda?”
A. wika at istilo
C. kaisipan
B. tema/paksa
D. larawan ng buhay
10. Nakapaloob sa bahaging ito ang nais iparating ng manunulat sa mambabasa.
A. damdamin
C. kaisipan
B. wika at istilo
D. tema/paksa
11. Elemento ng sanaysay na naglalahad na mas mabuting gumamit ng simple,
natural at matapat na pahayag.
A. wika at istilo
C. damdamin
B. kaisipan
D. anyo at istruktura
12.Ang maayos na pagkakasunod-sunod ng ideya o pangyayari ay
makatutulong
sa mambabasa sa pag-unawa ng isang sanaysay. Anong
elemento ito ng
sanaysay?
A. paksa/tema
C. anyo at istruktura
B. kaisipan
D. damdamin
13 Nailala rawa n a ng b uhay sa isang makato toha na ng salaysay, masining
na paglalahad na gumagamit ng sariling himig ang may akda. Anong
elemento ito ng sanaysay?
A. larawan ng buhay
C. damdamin
B. kaisipan
D. paksa/tema
14. Ang mga sumusunod ay katangian ng isang mahusay na mananaysay
maliban sa__________
A. mabilis mag-isip
C. may pinapanigan
B. sensitibo sa kapaligiran
D. malikhain
15. Alin ang hindi kapangkat ng mga salita na nasa pagpipilian sa ibaba?
A. kaisipan
C. paksat/tema
B. impormal
D. damdamin
259
Aralin
12
Sanaysay
Ang araling ito ay makatutulong sa mga mag-aaral upang malaman ang tungkol sa
uri ng sanaysay, sangkap at elemento nito. Bago ipagpatuloy ang pagtalakay sa
paksa ay sagutan mo muna ang mga susunod na gawain.
Balikan
Bago natin simulang talakayin ang bagong aralin, muli mong balikan ang
nakaraang paksa sa pamamagitan ng pagsagot sa tanong upang mataya ang iyong
natutuhan.
Sagutin ang sumusunod na katanungan:
1. Ano ang kahalagahan ng kasaysayan ng wikang pambansa sa ating
lipunan?
2. Paano ito nakatutulong sa kamalayan ng isang mamamayang Pilipino?
Mga Tala para sa Guro
Tiyaking malinaw ang pagbibigay ng panuto at nasusunod ito
nang maayos. Ipaalala sa mag-aaral na maging matapat sa
pagsagot.
260
Tuklasin
Isaayos ang mga letra upang mabuo ang salitang inilalarawan.
1. Ito`y karaniwang himig nakikipag-usap lamang at hindi nangangailangan ng
masusing pag-aaral upang makasulat nito.
O-R-M-P-A-L-I-M
2. Isang akdang nagpapahayag ng kuro-kuro ng may-akda hinggil sa isang
bagay.
Y-N-S-A-Y-S-A-A
3. Ang paksa ay hindi karaniwan at nangangailangan ng matiyagang pag-aaral
at pananaliksik.
M-A-L-O-P-R
4. Tinagurian siyang “Ama ng Wikang Pambansa” .
U-E-O-N-Q-Z
5. Ito ang nilalaman ng isang sanaysay at nagpapahayag ng layunin ng mayakda.
P-K-S-A-A
261
Suriin
Katulad ng ibang anyo ng panitikan, ang sanaysay ay may uri rin. Ito ay ang
pormal at impormal. Ito ay nagpapahayag ng kuro-kuro ng may akda hinggil sa
isang bagay. Naghahatid din ito ng mahahalagang kaalaman o impormasyon,
kaisipang makaagham, at lohikal na pagkakasunod-sunod ng mga ideya. Maingat
na pinipili ang mga salita at maanyo ang pagkakasulat. Maaari itong maging
makahulugan, matalinhaga at matayutay. Ang tono ng pormal na sanaysay ay
seryoso at di- nagbibiro.
Samantalang sa impormal na sanaysay, nagbibigay ito ng kasiyahan sa
pamamagitan ng pagtalakay sa mga karaniwan at pang-araw-araw na paksa.
Gumagamit din ng mga salitang sinasambit sa araw-araw na pakikipag-usap sa
kapwa. Palakaibigan ang tono sapagkat pumapanig sa damdamin at paniniwala
ng may akda ang pananaw dito.
.
Bahagi ng Sanaysay
Simula – Karaniwang naglalagay ng pang-akit, atensyon ang nagsusulat ng
sanaysay. Dapat makuha ng akda ang atensyon at damdamin ng mambabasa at
sa bahaging ito makakapag-isip ang mambabasa kung magpapatuloy pa sa
pagpabasa.
Katawan o Gitna - Dito naman nakalagay ang malaking bahagi ng nilalaman ng
sanaysay. Nakasaad din ang mga mahahalagang impormasyon o ideya ng may
akda tungkol sa paksa.
Wakas – Ito ang pansarang bahagi ng sanaysay. Dito maaaring magsulat ng
konklusyon, buod ng sanaysay o mensaheng habilin ng manunulat sa
mambabasa. Maaari ring maglagay ng pahayag na hahamon sa pag-iisip ng
babasa ng akda.
Elemento ng Sanaysay
Tema/Paksa – Sa bahaging ito ipinapahayag ng may-akda ang layunin ng
kanyang pagsulat ng sanaysay.
Anyo at Istruktura- Ito ay isang mahalagang sangkap sapagkat nakakaapekto ito
sa pagkaunawa ng mambabasa, ang maayos na pagkakasunod-sunod ng ideya o
pangyayari ay makakatulong sa mambabasa sa pag-unawa sa sanaysay.
262
Wika at Istilo- Elemento ng sanaysay na higit na nagpapayaman sa kaisipan ng
mga mambabasa kung kaya`t higit na mas mabuting gumamit ng simple, natural
at matapat na mga pahayag.
Kaisipan – Mga ideyang nagpapalinaw sa tema. Nailalarawa n ang b uhay sa
isang ma katoto ha nang salaysay. May masining na paglalahad na
ginagamitan ng sariling himig ng may-akda.
Damdamin – Naipapahayag ng isang magaling na may -akda ang kanyang
damdamin nang may kaangkupan at kawastuhan sa paraang may kalawakan at
kaganapan.
Pagyamanin
Panuto: Basahin ang isang halimbawa ng di-pormal na sanaysay tungkol sa sarili.
Pagkatapos ay gawin ang mga pagsasanay. Gamitin ang pamantayan sa pagsagot.
Sino Ako?
Ni: Jim Lyoyd
Katulad ng ibang tao, ako ay may sarili rin pamilya.
Ang aking ina, ama, kapatid, tiyahin, tiyuhin, pinsan,
at mga kaibigan. Silang lahat ay aking nakasama sa
loob ng mahabang panahon. Kilala ko ang bawat
miyembro ng aking pamilya. Ganoon din naman ang
aking mga kaibigan. Alam ko ang mga bagay na hilig
nilang gawin at mga lugar na lagi nilang
pinupuntahan, pati mga pagkaing madalas nilang
kainin. Ganon ko sila kakilala, ngunit sapat na ba iyon
upang malaman ko kung sino talaga sila? Gaya ng aking
sarili. Lubos ko na bang kilala kung sino talaga ako,
bilang ako?
Ako, isang simpleng tao. Minsan nakadarama rin ako ng
kalungkutan. Gaya ng iba, mayroon din akong mga
pangarap. Mga pangarap na walang katapusan.
Maiksi lamang ang buhay at walang sandali ang dapat
sayangin. Sa aking pagkakakilala sa aking sarili, ako ay isang tao na hindinghindi titigil sa isang bagay na aking nasimulan. Sa paaralan, tahanan, sa trabaho,
o saan mang lugar ako mapunta ay hinding-hindi ako mag-iiwan ng isang bagay
na aking sinimulan na hindi natatapos. Ako’ yong uri ng tao na hindi nauubusan
ng tiwala sa sarili at pag-asa sa buhay. Tinitiyak ko rin na may magandang
263
kalalabasan ang isang bagay na pinaglalaanan ko nang mahabang oras sa
paggawa.
Pagdating naman sa aming tahanan, sa aking pamilya ay tunay kong
maipagmamalaki ang tunay na ako. Maaasahan ako sa mga gawaing bahay na
hindi na kinakailangang utusan upang kumilos. Kumilkilos ako ng mag-isa at
natatapos kong lahat ang mga gawain.
Ang laging sumasagi sa isip ko, pagdating sa ibang tao, sino nga ba ako? Ako,
bilang isang kaibigan, sa tingin ko ay sapat na ang tunay na ako, upang matawag
na isang mabuting kaibigan. Masaya sa oras ng tawanan, at malungkot naman sa
mga panahong may suliranin ang isa sa aking mga kasama. Kaya kong baguhin
ang ilan sa mga bagay na aking nakaugalian upang magustuhan ng iba. Hindi ko
nais na maraming makikisama sa akin ngunit balatkayo naman ang aking
pinapakita. Ang nais ko'y tanggapin ako sa paraan ng kung sino talaga ako. Hindi
na baleng ilan lamang ang aking mga nakakasama, natitiyak ko naman na tunay
ang mga ito. Nariyan din ang aking pamilya na alam kong hinding-hindi tatalikod
sa akin dahil isa sila sa pinagkukunan ko ng lakas ng loob.
Sabi nila walang ibang nakakakilala sa atin nang lubusan kundi ang ating sarili
lamang. Ako kilala ko kung sino si “Ako?" at kung ano ang tunay na"Ako". Ikaw
kilala mo ba kung sino si "Ikaw"at kung ano ang tunay na"Ikaw".
Pamantayan sa pagsulat
Nilalaman
Kahusayan sa paglalahad ng ideya
Wastong gamit ng bantas
Kabuuan
Puntos
5
5
5
15
Gawain bilang 1: Mula sa binasang akda, anong uri ito ng sanaysay? Ipaliwanag
ang iyong kasagutan. ________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
_________________________________________________________.
Gawain bilang 2: Tukuyin ang mga bahagi ng sanaysay mula sa akdang binasa.
Isulat ang sagot sa talahanayan na nasa ibaba.
Simula
Gitna
Wakas
264
Gawain bilang 3: Bumuo ng sariling pagwawakas na mula akdang binasa at
tukuyin ang mahahalagang kaisipan na nakapaloob dito.
Isaisip
Dugtungan ang pahayag mula sa iyong natutuhan sa aralin
Mula sa modyul 12, natutuhan kong ang Sanaysay
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
265
Mula sa modyul 12, nais ko pang matutuhan
___________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Isagawa
Bumuo ng sanaysay tungkol sa paksang nakasaad. Isulat ang inyong sagot
sa sagutang papel.
Paksa: Dapat ba o hindi dapat ituro ang Wikang Koreano Kolehiyo?
Rubriks sa pagwawasto ng sanaysay
Pamantayan sa pagsulat
Nilalaman
Kahusayan sa paglalahad ng ideya
Wastong gamit ng bantas
Kabuuan
Puntos
5
5
5
15
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
266
Tayahin
Panuto: Piliin ang titik ng tamang kasagutan sa mga sumusunod na katanungan
1. Ito`y karaniwang himig nakikipag-usap lamang at hindi nangangailangan ng
masusing pag-aaral upang makasulat nito.
A. impormal
B. nilalaman
C. banghay
D. pormal
2. Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa katangian ng isang pormal na
sanaysay.
A. gumagamit ng payak na salita lamang
B. maayos at mabisang pagkakalahad
C. mahusay at malinaw na pagbuo
D. lubos na kaalaman sa paksa
3. Alin sa mga sumusunod ang katangian ng impormal na sanaysay.
A. palakaibigan
B. maanyo
C. maligoy
D. seryoso
4. Ang maayos na pagkakasunod-sunod ng ideya o pangyayari ay makatutulong
sa mambabasa sa pag-unawa ng isang sanaysay. Anong elemento ito ng
sanaysay?
A. paksa/Tema
B. kaisipan
C. anyo at istruktura
D. damdamin
5. Isang akdang pampanitikan na nagpapahayag ng kuro-kuro ng may akda
hinggil sa isang bagay.
A. kuwento
B. sanaysay
C. nobela
D. tula
267
6. Ang paksa ay hindi karaniwan at nangangailangan ng matiyagang pag-aaral at
pananaliksik.
A. nilalaman
B. impormal
C. banghay
D. pormal
7. Naila lar awan ang bu hay sa isang makato toha na ng salaysay,
masining ang paglalahad na ginagamitan ng sariling himig ng may - akda
Anong elemento ito ng sanaysay?
A. larawan ng buhay
B. kaisipan
C. damdamin
D. paksa/Tema
8. Ang mga sumusunod ay katangian ng isang mahusay mananaysay maliban
sa________________
A. mabilis mag-isip
B. sensitibo sa kapaligiran
C. may pinapanigan
D. malikhain
9. Nakapaloob sa bahaging ito ang nais iparating ng manunulat sa mambabasa.
A. damdamin
B. wika at istilo
C. kaisipan
D. tema/paksa
10. Elemento ng sanaysay na naglalahad na mas mabuting gumamit ng simple,
natural at matapat na pahayag.
A. wika at istilo
B. kaisipan
C. damdamin
D. anyo at istruktura
11. Alin ang hindi kapangkat ng mga salita na nasa pagpipilian sa ibaba?
A. impormal
B. paksa/tema
C. damdamin
D. damdamin
12. Bahagi ng sanaysay na makikita ang pagtalakay sa mahahalagang ideya o
punto ukol sa tema at nilalaman nito.
A. simula
B. wakas
C. gitna
D. tema
268
13. Tinuturing na pinakamahalagang bahagi ng sanaysay, sapagkat ito ang
unang titingnan ng mambabasa at dapat nakapupukaw ng atensyon.
A. simula
B. gitna
C. tema
D.wakas
14.
Bahagi ng sanaysay na maaaring magsulat ng konklusyon, buod o
mensaheng habilin ng manunulat sa mambabasa.
A. gitna
B. tema
C. wakas
D. simula
15. Elemento ng sanaysay na karaniwang sumasagot sa tanong na “tungkol saan
ang akda?”
A. wika at istilo
B. tema/paksa
C. kaisipan
D. larawan ng buhay
Karagdagang Gawain
Sa iyong sagutang papel, magtala ng maaaring maging
sumalasamin sa kalagayan panlipunan.
1.
2.
3.
269
paksa sa sanaysay na
Susi sa Pagwawasto
270
Sanggunian
Abadilla, Alejandro G. 1952. Mga Piling Sanaysay, Maynila: Inang Wika Publishing
Co
Alcaraz, C., Austria, R. et.al 2016. Komunikasyon at Pananaliksik para sa Senior
High School Cubao, Quezon City: Educational Resources Corporation
Alejandro, Rufino.1948 Sining at Pamamaraan ng Pag-aaral ng Panitikan. Maynila:
Phil. Book Co.,
Catacataca, P. Espiritu, C. 2005. Wikang Filipino: Kasaysayan at Pag-unlad.Manila:
Rex Book Store.
Jocson. Magdalene O. et.al 2005. Filipino 2- Pagbasa at Pagsulat Tungo sa
Pananaliksik. Quezon City: Lorimar Publishing Co. Inc
Mallinlin, Gabriel F. et. Al 2002 Kawil I- Aklat sa Paglinang ng Kasaysayan sa Wika
at Literatura. Manila Rex Book Store.
Santiago, Erlinda M. et.al 1989.Panitikang Filipino Kasaysayan at Pag-unlad
PangKolehiyo. Manila: National Book Store
271
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph
272
Komunikasyon at
Pananaliksik sa
SHS
Wika at Kulturang
Pilipino
273
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Sanhi at Bunga
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito
ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat:
Editor:
Tagasuri:
Darlene Joy A. Huelar
Jonathan F. Bernabe
Perlita E. Dela Cruz
Elisa N. Lajera
Tagaguhit:
Romdel F. Partoza
Tagalapat:
Leonila L. Custodio
Tagapamahala: Wilfredo E. Cabral, Regional Director
Job S. Zape Jr., CLMD Chief
Elaine T. Balaogan, Regional ADM Coordinator
Fe M. Ong-ongowan, Regional Librarian
Department of Education – Region IVA-CALABARZON
Office Address:
Gate 2 Karangalan Village, Barangay San Isidro Cainta, Rizal 1800
Telefax:
02-8682-5773/ 8684 – 4914/ 8647 - 7487
E-mail Address:
region4a@deped.gov.ph
274
Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Sanhi at Bunga
275
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa araling
Sanhi at Bunga!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga
edukador mula sa pampubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka,
ang gurong tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang
pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan
ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at
malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong
ito sa pinakakatawan ng modyul:
Halika, ipagpatuloy mo na iyong
pag-aaral. Tuklasin mo na ang pananaw ng
mga awtor tungkol sa wikang pambansa.
Basahin mo muna ang pagtalakay sa mga
pananaw mula sa iba’t ibang indibidwal na
siyang gagabay sa iyong pag-aaral sa
modyul na ito.
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang magaaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at
itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.
276
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap sa Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Pilipino ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Sanhi at Bunga!
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa
pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin
nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Alamin
Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga
dapat mong matutuhan sa modyul.
Subukin
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong
laktawan ang bahaging ito ng modyul.
Balikan
Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral
upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.
Tuklasin
Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay
ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas
na suliranin, gawain o isang sitwasyon.
Suriin
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.
Pagyamanin
Binubuo ito ng mga gawaing para sa
malayang pagsasanay upang mapagtibay
ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.
277
Isaisip
Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
Isagawa
Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong
sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.
Tayahin
Ito ay gawain na naglalayong matasa o
masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang
Gawain
Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.
Susi sa Pagwawasto
Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa
lahat ng mga gawain sa modyul.
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
Sanggunian
Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
paglikha o paglinang ng modyul na ito.
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:
1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na
papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
rin humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o
sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging
itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!
278
Week
8
Alamin
Ang modyul na ito ay ginawa at sinulat para sa iyo bilang isang mag-aaral. Ito ay
makatutulong upang matutuhan ang ugnayang sanhi at bunga. Ang sakop ng
modyul ay magamit sa ano mang kalagayan ng mag-aaral. Ang mga salitang
ginamit dito ay angkop sa lebel ng pag-unawa ng mag-aaral na naaayon sa
pamantayan nito.
Kasanayang Pampagkatuto:
 Natitiyak ang mga sanhi at bunga ng mga pangyayaring may kaugnayan sa
pag-unlad ng wikang pambansa.
Layunin:
 Sa modyul na ito, inaasahang matukoy ng mga mag-aaral ang sanhi at
bunga ng mga pangyayaring may kaugnayan sa pag-unlad ng wikang
pambansa. Makabubuo ng isang maikling talata gamit ang sanhi at bunga.
Pagkatapos ay magamit at mapahalagahan ang kasaysayan ng pag-unlad
ng wikang pambansa gamit ang sanhi at bunga.
279
Subukin
Panuto: Isulat ang letra ng wastong sagot na nagsasaad ng sanhi at bunga. Isulat
sa sagutang papel.
1.
Napili ang Tagalog sapagkat
matatagpuan sa Pilipinas.
A. sanhi
B. bunga
ito
2.
Dahil sa pagpapatupad ng paggamit ng wikang Filipino bilang wikang
Pambansa kaya marami na ang gumagamit nito.
A. sanhi
B. bunga
3.
Ang wikang Pambansa ay naging daan sa pagkakaunawaan kaya
ipinanukala ito ni Pangulong Quezon.
A. sanhi
B. bunga
4.
Kulang na kulang ang mga aklat na nalimbag hinggil sa wikang katutubo
kaya naman hindi ito napapag-aralan ng mga mag-aaral.
A. sanhi
B. bunga
5.
Salamin ng pagkakakilanlan ng isang bansa ang kaniyang sariling wika
dahil ito ang bumubuo ng kanyang katauhan.
A. sanhi
B. bunga
6.
Buhat sa mensahe ni Pangulong Quezon sa Unang Pambansang Asemblea
ay dapat magtaglay ng wikang sinasalita at nauunawaan ng lahat.
A. sanhi
B. bunga
7.
Ayon sa Komisyon ng Wikang Pambansa ay habang nililinang ang Filipino
ay dapat itong payabungin at payamanin nang nakasalig sa katutubong
salita upang mabigyan ng pagpapahalaga ang ibang wika sa Pilipinas.
A. sanhi
B. bunga
280
ang
intelektwalisadong
wika
na
8.
Sensitibong bagay ang pagbabago ng polisiya kaugnay sa wika kaya
naman ay dapat na maging maingat ang pangulo sa pagpili ng karapatdapat italaga.
A. sanhi
B. bunga
9. Napatunayan na ang wikang Filipino ay kayang tanggapin sa iba’t ibang
rehiyon at gawing katuwang ng wika ng rehiyon sapagkat ang
komposisyon nito ay hindi nalalayo sa naturang wika.
A. sanhi
B. bunga
10. Bunga ng pagpapatupad ng Edukasyong Bilingguwal ay dalawang wikang
umiiral sa bansa ang gagamiting panturo sa paaralan.
A. sanhi
B. bunga
11. Dapat magtatag ang kongreso ng isang komisyon ng wikang Pambansa na
binubuo ng mga kinatawan ng iba’t ibang rehiyon at disiplina upang mas
mapalaganap at mapaunlad ang wikang Filipino.
A. sanhi
B. bunga
12. Ayon sa Kautusang Pangkagawaran Blg. 7, ang Wikang Pambansa ay
tatawaging Pilipino dahil sa masyadong mahabang katawagan ang
“Wikang Pambansang Pilipino”.
A. sanhi
B. bunga
13. May sarili nang palatitikan ang ating mga ninuno bago pa man dumating
ang mga Kastila kaya’t masasabing mayaman ang ating kultura.
A. sanhi
B. bunga
14. Nagkaroon ng iba’t ibang rebisyon sa Alpabeto at Patnubay sa Ispeling ng
Wikang Filipino upang mas mapalawak at mapaunlad pa nito ang wika.
A. sanhi
B. bunga
15. Kailangang ganyakin at itaguyod ang wikang Filipino sa pamamagitan ng
pagbibigay ng insentibo nang makabuo ng orihinal na obra at mga
materyales na reperensiya sa iba’t ibang disiplina.
A. sanhi
B. bunga
281
Aralin
13
Sanhi at Bunga
Ang araling ito ay makatutulong sa mga mag-aaral upang matukoy ang ugnayang
sanhi at bunga. Bago ipagpatuloy ang pagtalakay sa paksa ay sagutan mo muna
ang mga susunod na gawain.
Balikan
Sagutin ang sumusunod na katanungan:
1. Ano ang kahulugan ng sanaysay?
2. Bakit mahalagang malaman ang uri at elemento ng sanaysay sa pagaaral ng wika?
Basahing mabuti ang panuto sa bawat bahagi ng modyul.
Tiyaking nakasusunod sa bawat gawain upang matamo ang
layunin nito.
282
Tuklasin
Ang sanhi ay isang pangyayari na maaaring humantong sa isang bunga.
Halimbawa, narinig mo ang sirena ng trak ng bombero. Ano ang maaaring bunga
ng sirenang ito?
Isang maaring mangyari ang ikagulat at ikabahala ang sirenang narinig.
Kaya ang naging bunga ng sirena sa iyo ay nagulat at nabahala ka.
May palatandaang salita o pahayag na karaniwang ginagamit sa
pagpapahayag ng pagkakaroon ng sanhi at bunga: kaya, kaya naman, dahil sa,
dahil dito, buhat nang, bunga nito, tuloy, sapagkat, pagkat. Ang mga salita o
pahayag na ito ay tinatawag ding mga pang-ugnay.
Halimbawa: Naranasan ni Pangulong Manuel L. Quezon na sa sarili niyang bansa
ay hindi sila nagkakaintindihan ng mamamayan, gumawa siya nang hakbang at
isang ahensya na mag-aaral ng magiging batayan ng wikang pambansa, at ito ay
ang Surian ng Wikang Pambansa
Sanhi: Naranasan ni Pangulong Manuel L. Quezon na sa sarili niyang bansa ay
hindi sila nagkakaintindihan ng mamamayan
Bunga: gumawa siya nang hakbang at isang ahensya na mag-aaral ng magiging
batayan ng wikang pambansa
Sanhi: Naranasan ni Pangulong Manuel L. Quezon na sa sarili niyang bansa ay
hindi sila nagkakaintindihan ng mamamayan
Bunga: gumawa siya nang hakbang at isang ahensya na mag-aaral ng magiging
batayan ng wikang pambansa
Paano mo masasabing ang mga pahayag ay sanhi o bunga? Ipaliwanag.
283
Suriin
Basahin ang sumusunod na pangungusap. Isulat sa patlang ang tsek (√) kung
ang pahayag ay sanhi, at ekis (x) kung ito ay bunga.
__________1. Sa resulta ng pag-aaral ng Surian ng Wikang Pambansa nagging
malinaw ang katayuan na magkaroon ng isang wikang gagamitin sa
buong bansa.
__________2. Walang isang wikang pinairal noon sapagkat sa halip na ituro ang
wikang Espanyol, ang mga paring dayuhan ang nag-aral ng mga
katutubong wika.
__________3. Tagalog ang sinasalita ng mayorya sa bansa, kaya ito ang napiling
batayan ng pagkakaroon ng wikang pambansa.
__________4. Hinirang ni Pangulong Manuel Luis Quezon ang unang mga Kagawad
ng Surian ng Wikang Pambansa pagkat kailangang may mangasiwa
sa pagpili ng wikang Pambansa.
__________5. Ang kilusang Propaganda ay nagsimulang gumamit ng wikang Tagalog
kaya naisulong ang paggamit ng wikang Tagalog sa mga pahayagan.
284
Pagyamanin
Basahin at unawain ang panuto sa bawat bahagi ng Gawain. Isulat ang sagot sa
iyong sagutang papel.
Pagsasanay 1.1: Hanapin sa loob ng talata ang mga pangungusap na nagsasaad
ng ugnayang sanhi at bunga.
Sa
kasalukuyan,
ang
wikang
Filipino
ay
maituturing nang isang intelektwalisadong wika sapagkat
ito ang pangunahing gamiting wika sa pagtuturo. Ito ay
mula sa mababang antas hanggang gradwado. Kabalikat
ng wikang Ingles ang wikang Filipino dahil sa malayang
nagkakapalitan ang dalawang wika. Ang paggamit ng
Filipino bilang midyum ng pagtuturo ay nakabatay pa rin
sa Ingles. Ang mga paksang panturo ay isinasalin mula sa
Ingles patungo sa wikang Filipino. May mga panghihiram ding
nagaganap dahil magkatuwang ang dalawang wika upang ito ay mahusay na
magamit. Nagagamit na rin ito sa mga gawain ng pamahalaan. Ang mga batas ay
may katumbas na salin sa Ingles at Filipino upang
matugunan ang pangangailangan ng mas nakararami sa
pag-unawa nito. Sa pagsulong ng nakakarami na
panatilihin ang Ingles bilang wikang panturo at maging
ng sangay ng pamahalaan ay nagresulta sa pagsilang ng
Edukasyong Bilinggwal. Ito ay ang pagkakaroon ng
dalawang opisyal na wikang gagamitin. Ang Ingles at
Filipino na malayang gagamitin sa pagtuturo sa mga
paaralan.
Pagsasanay 1.2: Mula sa teksto sa unang pagsasanay. Punan ang tsart ng sanhi
at bunga ayon sa mga sumusunod. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
Sanhi
Bunga
Maituturing na intelektwalisadong wika
ang Filipino.
Malayang nagkakapalitan ang
dalawang wika.
Ang mga batas ay may katumbas salin
sa Ingles at Filipino.
Pagsilang ng Edukasyong Bilinggwal.
Magkatuwang na ginagamit ang
wikang Filipino at Ingles.
285
Pagsasanay 1.3: Bumuo ng maikling talata na nagpapahayag ng ugnayang sanhi
at bunga. Gamitin ang ang mga sumusunod na pang-ugnay.
a.
b.
c.
d.
e.
kaya,
sapagkat,
dahil dito,
buhat nang,
bunga nito,
Isaisip
Gamit ang teknik na Three Minute Review. Isulat ang naging pag-unawa sa
paksang tinalakay sa aralin nang may pag-aantas.
Ganap na Naunawaan
Bahagyang Naunawaan
286
Kailangan Pang Pagaralan
Isagawa
Bumuo ng isang maikling talata na naglalahad kung paano makatutulong ang
mag-aaral na kabataan ng ating bansa sa pagpapalaganap ng gamit ng wikang
pambansa. Tiyaking ito ay nagpapakita ng konseptong sanhi at bunga. Lumikha ng
sariling pamagat.
Pamatayan sa pagsulat
Nilalaman ---------------------------------------------- 10
Kahusayan sa paggamit ng salita --------------------5
Pagbabantas ---------------------------------------------5
Kabuuan -------------------------------------------------20
Tayahin
Panuto: Isulat ang letra ng wastong sagot na nagsasaad ng sanhi at bunga. Isulat
sa sagutang papel.
1. Dahil sa pagpapatupad ng paggamit ng wikang Filipino bilang wikang
Pambansa kaya marami na ang gumagamit nito.
A. sanhi
B. bunga
2. Kulang na kulang ang mga aklat na nalimbag hinggil sa wikang katutubo kaya
naman hindi ito napapag-aralan ng mga mag-aaral.
A. sanhi
B. bunga
3. Salamin ng pagkakakilanlan ng isang bansa ang kaniyang sariling wika dahil
ito ang bumubuo ng kanyang katauhan.
A. sanhi
B. bunga
287
4. Buhat sa mensahe ni Pangulong Quezon sa Unang Pambansang Asamblea ay
dapat magtaglay ng wikang sinasalita at nauunawaan ng lahat.
A. sanhi
B. bunga
5. Bunga ng pagpapatupad ng Edukasyong Bilingguwal ay dalawang wikang
umiiral sa bansa ang gagamiting panturo sa paaralan.
A. sanhi
B. bunga
6. Napili ang Tagalog sapagkat ito ang intelektwalisadong wika na matatagpuan sa
Pilipinas.
A. sanhi
B. bunga
7. Ang wikang Pambansa ay naging daan sa pagkakaunawaan kaya ipinanukala
ito ni Pangulong Quezon.
A. sanhi
B. bunga
8. Ayon sa Komisyon ng Wikang Pambansa ay habang nililinang ang Filipino ay
dapat itong payabungin at payamanin nang nakasalig sa katutubong salita
upang mabigyan ng pagpapahalaga ang ibang wika sa Pilipinas.
A. sanhi
B. bunga
9. Napatunayan ng wikang Filipino na kaya itong tanggapin sa iba’t ibang rehiyon
at gawing katuwang ng wika ng rehiyon sapagkat ang komposisyon nito ay
hindi nalalayo sa naturang wika.
A. sanhi
B. bunga
10. Sensitibong bagay ang pagbabago ng polisiya kaugnay sa wika kaya naman ay
dapat na maging maingat ang pangulo sa pagpili ng karapat-dapat italaga.
A. sanhi
B. bunga
11. Nagkaroon ng iba’t ibang rebisyon sa Alpabeto at Patnubay sa Ispeling ng
Wikang Filipino upang mas mapalawak at mapaunlad pa nito ang wika.
A. sanhi
B. bunga
12. Kailangang ganyakin at itaguyod ang wikang Filipino sa pamamagitan ng
pagbibigay ng insentibo nang makabuo ng orihinal na obra at mga materyales
na reperensiya sa iba’t ibang disiplina.
A. sanhi
B. bunga
288
13. Kailangang ganyakin at itaguyod ang wikang Filipino sa pamamagitan ng
pagbibigay ng insentibo nang makabuo ng orihinal na obra at mga materyales
na reperensiya sa iba’t ibang disiplina.
A. sanhi
B. bunga
14. Ayon sa Kautusang Pangkagawaran Blg. 7, ang Wikang Pambansa ay
tatawaging Pilipino dahil sa masyadong mahabang katawagan ang “Wikang
Pambansang Pilipino”.
A. sanhi
B. bunga
15. Dapat magtatag ang kongreso ng isang komisyon ng wikang Pambansa na
binubuo ng mga kinatawan ng iba’t ibang rehiyon at disiplina upang mas
mapalaganap at mapaunlad ang wikang Filipino.
A. sanhi
B. bunga
Karagdagang Gawain
Bumuo ng pangungusap gamit ang ugnayang sanhi at bunga.
Sanhi: ____________________________________________________________
Bunga: ____________________________________________________________
289
Pagsasanay 1.2
1. sapagkat ito ang
pangunahing gamiting
wika sa pagtuturo
2. Kabalikat ng wikang Ingles
ang wikang Filipino
3. matugunan ang
pangangailangan ng mas
nakararami sa pag-unawa nito
4. Sa pagsulong ng
nakakarami na panatilihin
ang Ingles bilang wikang
panturo at maging ng sangay
ng pamahalaan
5. upang ito ay mahusay
na magamit
Tayahin
1. A
2. B
3. A
4. A
5. B
6. A
7. B
8. B
9. A
10. A
11. B
12. A
13. A
14. A
15. A
290
Subukin
Suriin
X
√
2.
3.
X
1.
4. √
5. X
Pagyamanin
Pagsasanay 1.1
1. Ang wikang Filipino ay
maituturing nang isang
intelektwalisadong wika.
sapagkat ito ang pangunahing
gamiting wika sa pagtuturo
2. Kabalikat ng wikang
Ingles ang wikang Filipino
dahil sa malayang
nagkakapalitan ang dalawang
wika.
3. May mga panghihiram
ding nagaganap dahil
magkatuwang ang dalawang
wika upang ito ay mahusay
na magamit.
4. Ang mga batas ay may
katumbas na salin sa Ingles
at Filipino upang matugunan
ang pangangailangan ng mas
nakararami sa pag-unawa
nito.
5. Sa pagsulong ng
nakakarami na panatilihin
ang Ingles bilang wikang
panturo at maging ng sangay
ng pamahalaan ay nagresulta
sa pagsilang ng Edukasyong
Bilinggwal.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
A
A
B
B
A
A
B
A
A
B
A
A
A
B
A
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Alcaraz, C., Austria, R. et.al 2016. Komunikasyon at Pananaliksik para sa Senior
High School. Cubao, Quezon City: Educational Resources Corporation.
Catacataca, P., Espiritu, C. 2005. Wikang Filipino: Kasaysayan at Pag-unlad.
Manila: Rex Book Store.
Jocson, Magdalene O. et.al 2005. Filipino 2 - Pagbasa at Pagsulat Tungo sa
Pananaliksik. Quezon City: Lorimar Publishing Co. Inc.
Mallinlin, Gabriel F. et.al 2002. Kawil I – Aklat sa Paglinang ng Kasanayan sa Wika
at Literatura. Manila: Rex Book Store.
Santiago, Erlinda M. et.al 1989. Panitikang Filipino Kasaysayan at Pag-unlad
Pangkolehiyo. Manila: National Book Store.
291
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph
292