Department of Education Region VII, Central Visayas Division of Cebu Province SELF-LEARNING HOME TASK (SLHT) Asignatura: Edukasyon sa Pagpapakatao Antas: Sekundarya Markahan: II Baitang: 7 Linggo: 4 MELC: Nahihinuha na nalalaman agad ng tao ang mabuti at masama sa kongkretong sitwasyon batay sa sinasabi ng konsiyensiya. Ito ang Likas na Batas Moral na itinanim ng Diyos sa isip at puso ng tao. Kowd ng Kompetensi: EsP7PS-IId-6.3 Pangalan: __________________________ Pangkat: ________ Petsa: ________ Paaralan: __________________________ Distrito: __________________________ A. PAGBASA / TALAKAYAN ANG KAUGNAYAN NG KONSENSIYA SA LIKAS NA BATAS MORAL Ang Likas na Batas Moral ay ibinigay sa tao noong siya ay likhain. Ito ay sa dahilang nakikibahagi siya sa karunungan at kabutihan ng Diyos. Sa pamamagitan ng batas na ito, ang tao ay may kakayahang makilala ang mabuti at masama. Dahil sa kalayaan, ang tao ay may kakayahang gumawa ng mabuti o masama. Nakaugat ito sa kanyang malayang kilos-loob dahil patungo sa kabutihan o kasamaan ay may kamalayan at kalayaan. Nakaukit na sa pagkatao ng isang indibidwal ang batas na ito kaya likas sa tao na dapat gawin ang mabuti at iwasan ang masama. Ayon kay Lipio, binibigyang direksiyon ng batas-moral ang pamumuhay ng tao. Sinusunod niya ang batas-moral upang magawa ang mabuti, magkaroon ng paggalang sa kapwa at makipagtulungan sa mga taong binigyan ng kapangyarihang pangangalagaan ang kapakanan ng lahat. Subali’t hindi nangangahulugan ang tao ay natatakpan ng mga batas na dapat sundin arawaraw, bagkus, kailangan niyang gawin ang tama ayon sa kanyang pagkatao. Samakatuwid, ang konsensiya ay ang personal na pamantayang moral ng tao. Ito ay ginagamit sa pagpapasiya kung ano ang tama at kung ano ang mali sa kasalukuyang pagkakataon. Ang konsensiya hindi sa lahat ng pagkakataon ay tama. Maari pa rin itong magkamali. Ang konsensiya ay maaring uriin bilang tama at mali ayon sa Likas na Batas Moral (Esteban, 1990). May dalawang uri ng konsensiya. Ang una ay TAMA. Ang paghuhusga ng konsensiya ay tama kung lahat ng kaisipan at dahilan na kakailanganin sa paglapat ng obhetibong pamantayan ay naisakatuparan nang walang pagkakamali. Tama ang konsensiya kung hinuhusgahan nito ang tama bilang tama at bilang mali ang mali (Agapay). Ang pangalawang uri ng konsensiya ay MALI. Ang paghusga ng konsensiya ay nagkakamali kapag ito ay nakabatay sa maling prinsipyo o nailapat ang tamang prinsipyo sa maling paraan. Ayon pa rin kay Agapay, mali ang konsensya kung hinuhusgahan nito ang mali bilang tama at ang tama bilang mali. B. MGA PAGSASANAY Pagsasanay 1 Panuto: Lagyan ng tsek (√ ) ang mga larawan na nagpapakita ng tamang gawain at ekis (X) naman ang hindi. Halimbawa: _X_ 1. ____ 2. ____ 3. ____ 4. ____ 5. ____ 6. ____ 7. _____ 8. Sagutin ang mga sumusunod na tanong: 1. Ano ang dahilan kung bakit naisip mo na ang mga larawan na nilagyan mo ng tsek (√ ) ay nagpapakita ng mabuting gawi o asal? _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ 2. Bakit sa tingin mo na ang mga larawan na nilagyan mo ng ekis (X) ay nagpapakita ng masamang gawain? Ipaliwanag. _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ 3. Sa tingin mo may kakayahan ang tao na malaman ang mabuti sa masama? Ipaliwanag. ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ Pagsasanay 2 Panuto: Basahing mabuti ang bawat sitwasyon. Gamit ang inyong naintindihan sa bahagi ng Pagbasa o Talakayan, tukuyin kung alin sa mga sitwasyon ang nagpapakita ng TAMA o MALI na uri ng konsensiya. Lagyan ng (smiley face) (sad face) ang sitwasyon na nagpapakita ng konsensiya na TAMA at naman ang MALI. Sitwasyon A: (Iguhit dito ang smiley o sad face.) Inutusan kang bumili ng tinapay isang araw. Napansin mong sobra ng dalawampung piso ang sukling ibinigay sa iyo ng tindera. Nang araw ding iyon hindi ka binigyan ng baon ng iyong ina dahil kulang ang kinita ng iyong ama sa pamamasada. Wala ka mang baon subali’t isinauli mo ang sobrang sukli na ibinigay sa iyo. Katuwiran mo, hindi sa iyo ang pera kaya’t nararapat na ito ay isauli mo. Sitwasyon B: (Iguhit dito ang smiley o sad face) Inutusan kang bumili ng tinapay isang araw. Napansin mong sobra ng dalawampung piso ang sukling ibinigay sa iyo ng tindera. Nang araw ding iyon hindi ka binigyan ng baon ng iyong ina dahil kulang ang kinita ng iyong ama sa pamamasada. Naisip mo na biyaya sa iyo ang sobrang sukli dahil nagkaroon ka ng baon sa araw na iyon. Katwiran mo pa, hindi mo naman ginusto na magkamali ang tindera sa pagsusukli. Hindi masama na itinago mo ang pera at nagpasalamat ka pa dahil nagkamali ang tindera. Sagutin ang mga sumusnod na tanong: 1. Ano ang pagkakaiba ng TAMA na uri ng konsensiya sa MALI na uri? Ipaliwanag. _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ 2. Ano ang iyong gagawin para masunod palagi ang TAMA na uri ng konsensiya? Magbigay ng tatlong (3) sagot o halimbawa. ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ Pagsasanay 3 Panuto: Basahin at unawain ang sitwawsyon sa ibaba. Suriin sa pamamagitan ng pagkilala sa sasabihin o paghuhusga ng konsensiya sa sitwasyong ito. Isulat ito sa unang hanay o kolum. Kilalanin din ang pinagbabatayan ng konsensiya sa paghusga nito. Isulat ito sa ikalawang hanay o kolum. Gabay mo ang naunang sitwasyon bilang halimbawa. Halimbawa: Sitwasyon Nawala mo ang perang ibinigay ng tatay mo na pambayad sa proyekto ninyo. Natagalan bago ka bigyan dahil nahirapan siyang kitain ang perang iyon dahil inuna ang pangangailangan ninyo sa araw-araw. Mahigpit niyang bilin na ibayad mo ito kaagad. Paghuhusga ng Konsensiya Batayan ng Paghuhusga (Likas na Batas Moral) Sabihin sa Tatay ang nangyari. Tumulong na Kailangang pahalagahan ang katotohanan, kaya’t makagawa ng paraan upang makabayad sa proyekto. masama ang magsinungaling. Sitwasyon A Alam na alam ni Amy ang ginagawa ng kaniyang mga kaklase na paggagayahan sa test. Hindi sila nahuhuli ng kanilang guro. Hindi nakapag-aral si Amy para sa pagsusulit sa Matematika sa araw na ito, kaya’t naisip niyang gawin din ang ginagawa ng kaniyang mga kaklase. Paghuhusga ng Konsensiya Batayan ng Paghuhusga (Likas na Batas Moral) Sitwasyon B Malaki ang tiwala ng mga magulang ni Penny sa kaniya. Kahit malayo ang bahay nila sa mataas na paaralan pinayagan siya na tumira malapit sa paaralan sa kanilang bayan. Tuwing Biyernes nang hapon siya umuuwi sa kanilang lugar at bumabalik sa inuupahang bahay tuwing Linggo nang hapon. Isang araw, niyaya si Penny ng kaniyang mga kaklase na mag-inuman sila. Hindi naman daw siya pagagalitan dahil hindi naman malalaman ng kaniyang mga magulang. Paghuhusga ng Konsensiya Batayan ng Paghuhusga (Likas na Batas Moral) D. PAGTATAYA Panuto: Suriing mabuti ang bawat sitwasyon. Isulat ang salitang Oo kung ang sitwasyon ay nagpapakita ng mabuting gawain ayon sa Konsensiya at Likas na Batas Moral at HINDI kung nagpapakita naman ito ng kabaliktaran o ng masama. ________ 1. Sinasaway mo ang iyong mga kaibigan sa tuwing pinagtatawanan ng mga ito ang may kapansanan ninyong kaklase. ________ 2. Pinaghuhusayan mo palagi ang lahat ng iyong ginagawa. ________ 3. Wala ng pasok sa eskwela kaya palagi kang nagpupuyat sa paglalaro ng mobile games. ________ 4. Nakita mo na nakatayo ang isang matanda habang naghihintay ng bus sa terminal kaya tumayo ka at ibinigay mo ang iyong upuan sa matanda. ________ 5. Nakita mo na nahulog ang pera ng babae, hindi mo ito isinauli sa kanya dahil hindi mo naman ninakaw ito. ________ 6. Kahit takot ka na mapagalitan ng iyong mga magulang, pinili mo paring magsabi ng totoo. ________ 7. Ginaya mo ang iilan mong mga kaklase na mangopya sa takdang-aralin ng iba. ________ 8. Nang matapos ang inyong klase, inanyayahan ka ng iyong mga kaibigan na pumunta sa internet café para maglaro ng online games pero tinanggihan mo sila para makauwi ng maaga at tumulong sa mga gawaing bahay. ________ 9. Nakita mo ang nagnakaw sa pera ng inyong klase, dahil kaibigan mo ang kumuha pinili mong hindi magsalita. ________ 10. Sobra ng limampung (50) piso ang sukli na ibinigay sa’yo, ibinalik mo ito sa nagtitinda kahit kailangang-kailangan mo ng karagdagang pera para sa iyong ginagawang proyekto sa klase. D. PAGPAPAYAMAN Panuto: Sa mga ginagawa mong pasiya sa nakaraan, alin sa mga ito ang nais mong baguhin at paunalarin upang sundin ang tamang paghuhusga ng konsensiya. Pumili ng pauunlarin mula sa mga sumusunod na kategorya: * Pagtupad sa gawaing-bahay * Pakikipag-ugnayan sa kapatid * Uri o paraan ng pakikipagkaibigan * Pakikipag-ugnayan sa mga magulang * Paggawa ng gawain sa paaralan Gawing gabay ang unang halimbawa kung paano ito gagawin. KUNG DAMDAMIN KO KAYA Ang pasya o kilos na kailangang baguhin Damdamin ko sa pasya o kilos Ang dapat kung gawin tungo sa kabutihan “Kontrata ng mga Pasya at Kilos na Pauunlarin Ko” Halimbawa: LINGGO KUNG LUNES MARTES MIYERKULES HUWEBES BIYERNES SABADO Naglalaro ako ng computer games tuwing bago gawin ang homework ko. DAMDAMIN KO Nalulungkot ako dahil naging pabaya ako. Nagsisisi ako dahil wala akong maisumite na homework kinabukasan. KAYA Uunahin ko ang paggawa ng homework bago maglibang tulad ng paglalaro ng computer games. Ipinapangako kong tuparin ang mga tinukoy kong pagbabago sa loob ng isang lingo. ___________________________________ Lagda ng Mag-aaral (Tagatupad ng Kontrata) ___________________________________ Lagda ng Kapatid o Tagasubaybay sa Tagapagtupad __________________________________ Lagda ng Magulang SANGGUNIAN Batayang Aklat Edukasyon sa Pagpapakatao – Grade 7: Learner’s Material (Units 1 & 2) pp.137-157. Agapay, Ramon B. 1991.Ethics and the Filipino: A Manual on Morals for Students and Educators.Mandaluyong City.National Bookstore. Esteban, Esther J.1990.Education in Values:What, Why and for Whom.Manila:Sinag-tala Publishers, Inc. Institute for Development Education Center for Research and Communication.1992.Perspective:Current Issues in Values Education 4.Manila:Sinag-tala Publisher. Quito, Emerita S.2008.Fundamentals of Ethics.Manila:C & E Publishing Inc. Crisostomo, Rosar.2004.nagsalin sa Filipino.Konsensya para sa mga Katolikong Pilipino.Mandaluyong City:National Bookstore. Kawanihan ng Edukasyon Sekundarya, Kagawaran ng Edukasyon.2010.Gabay sa Pagtuturo sa EP para sa 2010 Kurikulum ng Edukasyon Sekundarya (SEC).Pasig City:Awtor. Conscience. (n.d.)Retrieved November 21, 2009 from http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Conscience Conscience. (n.d.)Retrieved November 24, 2009 from http://www.gospelped/ar.com/articles/christian%20Life/moralaw.html Conscience. (n.d.)Retrieved November 24, 2009 from http://www.rosmini-inenglish.org/Conscience/Book_1/CS_Bk01Ch02.htm www.google.com (para sa mga larawan sa Pagsasanay 1) Inihanda ni MARIE A. DELFIN Teacher I Sinuri/Iwinasto ni JANE O. GURREA EPSVR-EsP GABAY Para sa Tagapagdaloy Ang SLHT sa aralin ukol sa Ang Kaugnayan ng Konsensiya sa Likas na Batas Moral ay ginawa upang makamit ng mga mag-aaral ang itinakda ng Kurikulum ng K to 12 habang nahuhubog ang kanilang pagkakakilanlan bilang nilikha ng Diyos sa Kanyang wangis. Dahil dito biniyayaan ng Panginoon ang tao ng kakayahang malayang pumili na nakabase sa paghuhusga at pagsusuri ng konsensiya gabay ang isip o kaalaman. Ito ang magiging batayan ng makataong kilos at pananagutan para sa maliit at malaking bagay na nagawa. Bilang gurong tagapagdaloy, gabayan ang mga mag-aaral na maintindihan na ang bawat kilos na niloob ng tao ay may kakabit na pananagutan sa pamamagitan ng pagtitiyak na nabasa at naisagawa ng mga ito ang lahat ng gawain. Sundin ang mga panuto sa bawat gawain at ipaliwanag sa mag-aaral kung kinakailangan. Mangyaring sumangguni sa guro kung may mga katanungan na nais maliwanagan. Para sa mag-aaral: Ang SLHT sa araling Ang Kaugnayan ng Kinsensiya sa Likas na Batas Moral ay ginawa bilang gabay sa paghubog ng iyong pagkatao para sa makatao at mapanagutang kilos. Nilalayon nito na matulungan ka na maintindihan na ang bawat kilos na iyong niloob ang may kakabit na pananagutan. Ang antas ng pananagutan ay depende sa antas ng kilos na iyong ginawa. Basahing mabuti at sundin ang panuto. Kung sakaling mahirapan kang gawin ang SLHT, maari kang sumangguni sa iyong guro o tagapagdaloy. Huwag mag-atubiling humingi ng tulong sa iyong mga magulang, mga kapatid o sinumang kasama mo sa bahay na pwedeng makatulong sa’yo. Iyong palaging isipin na hindi ka nag-iisa sa gawaing ito. Bawat gawain maliit man o malaki, madali o mahirap ay isang pagkakataon upang matutuo at mapalago ang sarili. Ang mga taong nagtatagumpay ay ang mga taong hindi sumusuko sa kahit anong hamon ng buhay PAGPAPAYAMA N Guro na po ang magwawasto ng iyong mga sagot sa gawaing ito. PAGTATAYA 1. Oo 1. Oo 3. Hindi 4. Oo 5. Hindi 6. Oo 7. Hindi 8. Oo 9. Hindi 10. Oo PAGSASANAY 2 Sitwasyon A B *Ang guro na po ang magwawasto sa inyong paliwanag. PAGSASANAY 3 *Ang guro na po ang magwawasto sa inyong paliwanag. PAGSASANAY 1 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. X √ √ X √ X √ √ *Ang guro na po ang magwawasto sa inyong mga paliwanag. SUSI SA PAGWAWASTO