Τι είναι η Βιολογική Ψυχολογία? Dr Keith Clements With acknowledgment to Dr Frances Maratos Αφεντούλη Γιώτα derby.ac.uk Sensitivity: Internal Μαθησιακά Αποτελέσματα Θα πρέπει να μπορείτε: •Να περιγράφετε στο πεδίο της Βιολογικής Ψυχολογίας : Προέλευση-ιστορία πεδίου Βασικούς τομείς Βασικές προσεγγίσεις Ορολογία Διαφορετικές απόψεις στο πεδίο της Βιολογικής Ψυχολογίας derby.ac.uk Sensitivity: Internal Τι είναι η Βιολογική Ψυχολογία? Πρόκειται για ένα τομέα της Νευροεπιστήμης: Επιστημονική μελέτη βιολογικής βάσης της συμπεριφοράς: …έτσι ‘μάθηση’, ‘μνήμη’ , ‘αντίληψη’, ‘συναίσθημα’, ‘κίνητρα’ Πιο συγκεκριμένα: …Βιοψυχολογία, Συμπεριφορική Νευροεπιστήμη, Ψυχοβιολογία, Συμπεριφορική Βιολογία derby.ac.uk Sensitivity: Internal Φιλοσοφικές απαρχές.. • Αριστοτέλης σημαντικότητα εγκεφάλου • Galen: θεωρία λειτουργίας του νου (~150 AD) • Descartes (~1625): Δυισμός Πρόβλημα σώμα-νους Επίφυση Αντανακλαστικά (κωνοειδής αδένας) Έρευνα derby.ac.uk Sensitivity: Internal Τομείς Βιολογικής Ψυχολογίας Τομέας της Νευροεπιστήμης, που αφορά : …στην επιστημονική μελέτη της βιολογίας της συμπεριφοράς Συγκριτική Ψυχολογία Φυσιολογική Ψυχολογία Ψυχοφυσιολογία Ψυχοφαρμακολογία Νευροψυχολογία Γνωστική Νευροεπιστήμη Γενετική www.derby.ac.uk/education 5 Sensitivity: Internal derby.ac.uk 1. Φυσιολογική Ψυχολογία • Μελέτη των νευρικών μηχανισμών της συμπεριφοράς μέσω διαχείρισης του νευρικού συστήματος: • Συμμετέχοντες = Ζώα • Ερευνητικές Μελέτες • Τεχνικές επεμβατικές: • Lesioning (τομές μιας περιοχής του εγκεφάλου), στερεοτακτική χειρουργική (ηλεκτρικός ερεθισμός), ιστολογικές μέθοδοι (μελέτη κυττάρων) • Παράδειγμα = Ο Ρόλος του ιππόκαμπου στην Μνήμη derby.ac.uk Sensitivity: Internal Σχετική Μελέτη: Clark, Broadbent & Squire (2007) Μελέτη της επίπτωσης της βλάβης στην απόδοση στον λαβύρινθο (Morris Water Maze) Μετά βλάβης ιππόκαμπου • Απώλεια χωρικής μάθησης www.derby.ac.uk/education Sensitivity: Internal derby.ac.uk 2. Ψυχοφαρμακολογία • Μελέτη των νευρικών μηχανισμών της συμπεριφοράς μέσω φαρμάκων/ουσιών: • Συμμετέχοντες= Ζώα & Άνθρωποι • Έρευνα = Ανεξάρτητη & Εφαρμοσμένη Μέθοδοι: Φαρμακοκινητική: μελέτη του πώς οι ουσίες φτάνουν στον εγκέφαλο και αποβάλλονται από αυτό Πως οι οδοί χορήγησης και οι δόσεις επηρεάζουν τα αποτελέσματα Φαρμακοδυναμική: πως επηρεάζουν τον εγκέφαλο Πως οι συμπεριφορικές επιπτώσεις συνδέονται με τις επιπτώσεις στον εγκέφαλο • Παράδειγμα= Levodopa: Η πρώτη αποτελεσματική αντιμετώπιση της Νόσου Parkinson www.derby.ac.uk/education Sensitivity: Internal derby.ac.uk Σχετική Μελέτη: Cotzias et al. (1967) • Νόσος Parkinson: Προοδευτκή κινητική διαταραχή. Αποτέλεσμα απώλειας νεύρων σχετικών με τον νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη. • Διάλυμα 1 –έγχυση ντοπαμίνης (δεν διαπερνά τον αιματεγκεφαλικό φραγμό) • Διάλυμα 2 – μεταβολικός πρόδρομος L-dopa – 70% PD ασθενών έδειξαν τουλάχιστον 50% βελτίωση! -ve Συνεχιζόμενη χρήση φαρμάκου= μείωση αποτελεσματικότητας= αύξηση δόσης -ve Δυσκινησία www.derby.ac.uk/education Sensitivity: Internal derby.ac.uk 3. Νευροψυχολογία • Μελέτη της εγκεφαλικής βλάβης στην συμπεριφορά: • • • • Συμμετέχοντες= Άνθρωποι Έρευνα= Ανεξάρτητη & Εφαρμοσμένη Τεχνικές= Συμπεριφορικές Μπαταρίες, Νευροαπεικόνιση, Παράδειγμα= Δια-φλοιικές δομές στην όραση? Παράδειγμα έρευνας: Affective Blindsight’ (σύνδρομο τυφλής όρασης) (υποφλοιικές περιοχές υπεύθυνες για την όραση) www.derby.ac.uk/education Sensitivity: Internal derby.ac.uk Σχετική έρευνα: deGelder et al., (1999) • Affective Blindsight = Ικανότητα αναγνώρισης του συναισθηματικού ερεθίσματος παρά… Pairing Correct Significance Happy/Fear 22/27 <0.001 Happy/Fear 37/58 <0.05 Happy/Fear 37/58 <0.05 Angry/Sad 39/54 <0.01 37/56 <0.05 –Βλάβης πρωτοταγούς οπτικού φλοιού Angry/Fearful –Ασθενείς δηλώνουν ότι δεν βλέπουν © The Author (2008). Published by Oxford University Press on behalf of the Guarantors of Brain. All rights reserved. For Permissions, please email: journals.permissions@oxfordjournals.org derby.ac.uk Sensitivity: Internal 4. Γνωστική νευροεπιστήμη • Μελέτη της νευρωνικής βάσης των γνωστικών πεδίων: μάθηση, μνήμη, αντίληψη, κίνητρα μέσω της απεικόνισης της εγκεφαλικής δραστηριότητας • Συμμετέχοντες= Άνθρωποι • Έρευνα= Ανεξάρτητη & Εφαρμοσμένη, όχι επεμβατική μέθοδος • Τεχνικές: fMRI (Functional Magnetic Resonance Imaging) PET (Positron Emission Tomography) MEG (Magnetoencephalography) • Παράδειγμα= Ρόλος Ιππόκαμπου στην Μνήμη (μέρος 2ο) derby.ac.uk Sensitivity: Internal ΣχετικήΜελέτη: Maguire et al. (1999) • Ανατομικά MRI εγκεφάλου οδηγών ταξί (Λονδίνο) συγκρίθηκαν με ομάδα ελέγχου • Ο οπίσθιος ιππόκαμπος των οδηγών ταξί ήταν σημαντικά μεγαλύτερος από την ομάδα ελέγχου • Η επισήμανση αυτή είναι συμβατή με την ιδέα του ιππόκαμπου ως αποθήκευση χωρικής αναπαράστασης του περιβάλλοντος • Η επισήμανση αυτή είναι συμβατή με την ιδέα της πλαστικότητας του ιπποκάμπου π.χ επέκταση για αύξηση των δεξιοτήτων πλοήγησης www.derby.ac.uk/education Sensitivity: Internal derby.ac.uk 5. Γενετική και Εξέλιξη • [Βιολογική] μελέτη των γονιδίων, της κληρονομικότητας και της ποικιλομορφίας μέσω ποικίλων μεθόδων (όχι τόσο πεδίο ψυχοβιολογίας): Γονίδιο, DNA & Χρωμοσώματα • Συμμετέχοντες= Ζώα και Άνθρωποι • Έρευνα= Ανεξάρτητη & Εφαρμοσμένη • Τεχνικές: Επιλεκτική Αναπαραγωγή Μελέτες Διδύμων, Οικογενειακές Μελέτες Εργαστηριακά Πειράματα • Παράδειγμα = Ρόλος Επιλεκτικής Αναπαραγωγής στην Νοημοσύνη www.derby.ac.uk/education Sensitivity: Internal derby.ac.uk Μελέτη: Tryon (1934) Επιλεκτική Αναπαραγωγή “έξυπνων” και “κουτών” αρουραίων: •Μάθηση αρουραίων στον λαβύρινθοαναγνώριση «έξυπνων» και «κουτών» μετά από 7 γενιές •Αναπαραγωγή όμοιου είδουςλιγότερα/περισσότερα λάθη •Ένδειξη επιρροής των γενετικών παραγόντων στην συμπεριφορά (Genetic effect) derby.ac.uk Sensitivity: Internal 1ο Ζήτημα Αντιπαράθεσης: Φύση ή Ανατροφή • Γενετική και εμπειρία μαζί! • Cooper & Zubek (1958) – Έξυπνα & Κουτά – Φτωχό περιβάλλον – Πλούσιο περιβάλλον Σύγχρονη Προσέγγιση: Ποιό ποσοστό είναι γενετικής και πόσο εμπειρίας? -Μπορεί οι γενετικές διαφορές να επηρεάζουν και την προτίμηση για διαφορετικά περιβάλλοντα.. www.derby.ac.uk/education Sensitivity: Internal derby.ac.uk 2ο Ζήτημα Αντιπαράθεσης: Δυισμός vs. Μονισμός Monism vs. Dualism Δυισμός • Νους και σώμα ξεχωριστά αλλά συνδέονται Σύγχρονη συλλογιστική: Η συμπεριφορά έχει βιολογική βάση Μονισμός Νους και σώμα είναι ένα-το ίδιο, πχ ο νους προϊόν του ΚΝΣ Ελεύθερη βούληση Vs. Ντεντερμινισμός www.derby.ac.uk/education Sensitivity: Internal derby.ac.uk 3ο ζήτημα Αντιπαράθεσης: Generalism vs. Reductionism “Reductionism (Αναγωγισμός)” • ‘Μείωση’ • Ανάλυση σε βασικό επίπεδο • Μπορούμε να; εξηγήσουμε συμπεριφροές όπως η κατάθλιψη και η υπακοή, ως αποτέλεσμα δραστηριότητας των νευρώνων? Σύγχρονη προσέγγιση: Οι αρχές και των δυο θεωρούνται ότι δίνουν ικανές εξηγήσεις derby.ac.uk Sensitivity: Internal 4ο Ζήτημα Αντιπαράθεσης Εντοπισμός Συγκεκριμένες περιοχές ελέγχουν συγκεκριμένες λειτουργίες Ολιστική προσέγγιση: Όλος ο εγκέφαλος λειτουργεί σαν ένα Early 2000’s: Haxby/Kanwisher Ατρακτοειδής έλικα προσώπων Franz Joseph Gall (1757-1825) 2009: Leppanen & Nelson Μοντέλο δικτύου αναγνώρισης των συναισθημάτων derby.ac.uk Sensitivity: Internal 5ο ζήτημα Αντιπαράθεσης: Η Δεοντολογία στην Έρευνα με Ζώα Λόγοι: •Φυσιολογία και Συμπεριφορά στα ζωα συχνά όμοια •Η συγκριτική ψυχολογία επιτρέπει την εξελικτική κατανόηση μεταξύ των ειδών •Περιορισμοί σε ανθρώπινη συμμετοχή •Σημαντική στην μείωση της ανθρώπινης θνησιμότητας Αντίθεση: – Μινιμαλιστές • Περιορισμοί: Μείωση Αντικατάσταση Τελειοποίηση – Καταργητιστές Θανάτωση ζώων= φόνος Σύγχρονη άποψη: Πόλωση www.derby.ac.uk/education Sensitivity: Internal derby.ac.uk Περίληψη Εκτίμηση Πεδίου Βιολογικής Ψυχολογίας: Προέλευση πεδίου & βασικοί τομείς • Ιστορικές πληροφορίες • Φυσιολογική & Συγκριτική Ψυχολογία, Ψυχοφυσιολογία, Γνωστική Νευροεπιστήμη, Νευροψυχολογία, Ψυχοφαρμακολογία Αναγνώριση βασικών προσεγγίσεων • e.g. lesioning, νευροαπεικόνιση, έρευνες ουσιών, Συμπεριφοριστικές Μπαταρίες, παρατήρηση, EMG Κατανόηση αντιθετικών απόψεων στο πεδίο • E.g. Δυισμός ή Μονισμός; Φύση ή Ανατροφή; Generalism ή Reductionism; Έρευνα με Ζώα www.derby.ac.uk/education Sensitivity: Internal derby.ac.uk Μελέτη Pinel & Barnes (2022) • Κεφάλαιο 1 • Κεφάλαιο 2 ειδικά σελίδες 45-49, 67-69 & 71-74 • Ή αν έχετε άλλη έκδοση του βιβλίου, μελέτη στο αντίστοιχο εισαγωγικό κεφάλαιο derby.ac.uk Sensitivity: Internal