Republika ng Pilipinas KAGAWARAN NG EDUKASYON Rehiyon I Sangay ng Ilocos Sur SARILING LINANGAN KIT 8 ARALING PANLIPUNAN PAMAGAT NG ARALIN: ANG PANAHON NG RENAISSANCE Pamanahunang Blg. 3 MELC Blg. 1 MELC: Nasusuri ang mahahalagang pagbabagong politikal, ekonomiko, at sosyo-kultural sa panahon ng Renaissance. Pangalan ng Guro: GNG. FATIMA M. SONIDO Paaralan: SISIM NATIONAL HIGH SCHOOL Distrito: Cabugao 1 PAMANAHUNAN BILANG GABAY NG MAG-AARAL SA PAGKATUTO BILANG 3 1 TUNGKOL SA GABAY NG MAG-AARAL SA PAGKATUTO Isang magandang araw iyo minamahal kong mag-aaral! Narito ako upang ikaw ay tulungan at gabayan sa ating araling Transpormasyon Tungo sa Makabagong Panahon. Mula sa simula hanggang sa huli ay naririto ako dahil nais kong marami pang matutunan. Inaasahan ko na marami kang matututunan sa aralin na ito. Sana naman ay sa pamamagitan ng SelfLearning Kit na ito ay maibahagi ko sa iyo ang kasaysayan at maging sa iyong sariling paraan ay magkaroon ka ng transpormasyon upang makatulong sa pag-unlad ng ating bansa. Narito ang simpleng gabay para sa inyong Self-Learning Kit: Basahin at unawaing mabuti ang mga panuto. Sundin ng dahan-dahan ang mga dapat gawin. Gawin ang mga naatasang gawain. Basahin ang bawat aralin at gawin ang bawat kasanayan na para sa inyo. Gawin ang lahat ng gawain upang kayo at matulungan at magabayan upang maunawaan ang bawat aralin. Sagutan ang pagsusulit upang masukat ang inyong mga natutunan buhat sa aralin. KASANAYANG PAMPAGKATUTO Pagkatapos ng aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang: 1. Natutukoy ang mga ambag ng Renaissance sa iba’t-ibang larangan. 2. Napahahalagahan ang mga ambag ng Renaissance sa iba’t ibang larangan 3. Nakaguguhit ng isang ambag ng Renaissance na may malaking maitutulong sa sarili, sa komunidad, at sa bansa. 2 PAGTALAKAY SA ARALIN BALIK-ARAL Magandang araw sa iyo aking mag-aaral! Panuto: Sa pamamagitan ng Data Retrieval Chart, banggitin ang mga mahahalagang salik sa paglakas ng Europe at magbigay ng kaganapan sa bawat isa. Mga Mahahalagang Salik sa Paglakas ng Europe 1. Mga Kaganapan 2. 3. 4. 5. MAIKLING PAGTALAKAY Marahil ikaw ay nagtataka kung bakit ko tinanong ang mga mahahalagang salik sa paglakas ng Europe. Mayroong malaking tulong ang mga bagay na ito sa pagkakaroon ng transpormasyon ng daigdig. Basahin ang teksto sa ibaba upang maunawaan ang naging papel nito sa paglakas ng Europe. PAG-USBONG NG RENAISSANCE Dahil sa pag-unlad sa agriluktura bunga ng mga pagbabago sa kagamitan at paraan ng pagtatanim, umunlad ang produksiyon sa Europe noong Middle Ages. Humantong ito sa paglaki ng populasyon at pagdami ng pangangailangan ng mamamayan na natugunan naman ng maunlad na kalakalan. Ang mga lungsodestado sa hilagang Italy ay nakinabang sa kalakalang ito. Noong ika-11 hanggang sa ika-12 na siglo, umunlad ang mga ito bilang sentrong pangkalakalan at pananalapi sa Europe. Monopolisado rin ng hilagang Italy ang kalakalan sa pagitan ng Asya at 3 Europe. Ilan sa mga lungsod-estadong umusbong ay ang Milan, Florence, Venice, Mantua, Ferrara, Padua, Bologna, at Genoa. Ang yaman ng mga lungsod-estado na ito ay hindi nakasalalay sa lupa kundi sa kalakalan at industriya. Sa katunayan, kung nangangailangan ng pera ang Papa, hari, o panginoong maylupa, nanghihiram sila sa mga mangangalakal at banker ng mga lungsod-estado na ito. Ang mga Medici sa Florence ay halimbawa ng isang pamilya ng mangangalakal at banker. www.slideshare.net Sa pagtatapos ng Middle Ages sa huling bahagi ng ika-14 na siglo, isinilang ang Renaissance. Ang Renaissance ay tumutukoy sa panahon ng kasaysayan na nagmula sa Europa mula ng ika-14 hanggang ika-16 na siglo. Ito ay nangangahulugag ‘muling pagsilang”. Binigyang kahalagahan nito ang muling pagkamulat sa kultural at klasikal na kaalaman ng Greece at Rome na nagbigay kahalagahan sa tao. Ito ay pagbabalik-sigla ng makalumang interes mula sa pangangailangang espiritwal noong Panahong Medieval. DALAWANG PARAAN NG PAGLALARAWAN Bilang kilusang kultural o intelektuwal, nagtangka itong ibalik ang kagandahan ng sinaunang kulturang Greek at Roman sa pamamagitan ng pag-aaral sa panitikan at kultura ng mga nasabing sibilisasyon. Nagsilbi itong transisyon mula Middle Ages patungo sa Modernong Panahon. 4 SAAN UMUSBONG ANG RENAISSANCE AT BAKIT DITO? Mapa ng Italy www.slideshare.net MGA SALIK SA PAG-USBONG NG RENAISSANCE SA ITALY Ang Renaissance ay umusbong sa Italya dahil: Maganda ang lokasyon nito lalo’t higit kung ang pag-uusapan ay sa kalakalan. Dahil dito, nagkaroon ng pagkakataon ang mga lungsod dito na makipagkalakalan sa Kanlurang Asya at Europe. Ito ang pinagmulan ng kadakilaan ng sinaunang Rome at higit na may kaugnayan ang mga Italyano sa mga Romano kaysa sa alin mang bansa sa Europa. Sinuportahan ng mga maharlikang angkan ang mga taong may kakayahan sa sining at masigasig sa pag-aaral. Malaki ang naging gampanin ng mga unibersidad sa Italy. Naitaguyod at napanatiling buhay ang kulturang klasikal at ang mga teknolohiya at pilosopiyang kaalaman ng kabihasnang Griyego at Romano. MGA BUNGA NG RENAISSANCE Pinagyaman ng Renaissance ang kabihasnan ng daigdig. Nagbunga ito ng mga kahanga-hangang likha sa sining at panitikan na naging bahagi ng hindi matutumbasang pamana ng sangkatauhan. Pag-uusisa at hilig sa kaisipang klasikal ang nagbigay-daan sa Rebolusyong intelektwal. Ang imbensyon ng paglilimbag, ang mga isinulat ng mga humanista at ang mga unibersidad ang gumIsing sa nahihimbing na isipan ng tao upang baguhin ang maling paniniwala at pamahiin noong Medieval Period. Nag-ambag din ang Renaissance ng malawak na kaalaman tungkol sa daigdig. Nagbigay-sigla ang diwang Renaissance sa mga eksplorador na nakatuklas ng mga bagong lupain tulad nina Christopher Columbus, Vasco da gama, Ferdinand Magellan at iba pa. Malaki ang naitulong ng Renaissance sa pagsulong at pagkakabuklod ng mga bansa tulad ng England, France, at Portugal. Pinahina nito ang kapangyarihan ng Papa at ang mga makapangyarihang maharlika tulad ng mga hari ng iba’t ibang bansa. 5 ANG HUMANISMO Humanismo- isang saloobin na nagnanasang gisingin at bigyang-halaga ang kulturang klasikal ng mga Griyego at Romano. Hindi tinutulan ng humanismo ang Kristiyanismo. Ninais nito na buwagin ang paniniwala na ang teolohiya ang pinakamahalagang aralin para sa lahat. Binigyangdiin nito ang pangangailangang materyal ng tao at ang kagandahan ng makamundong pamumuhay. Dahil sa humanismo ang nagpasiglang-buhay na muli sa kulturang klasikal ng sinaunang Greece at Rome, nagsaliksik ang mga paham sa Italy sa mga manuskrito ng mga manunulat na Griyego at Romano at isalin nila ang mga ito sa Latin. Tumulong sa mga ito ang mga Papa, mga hari at mayayamang mangangalakal na prinsipe. Dahil dito, lumaganap ang Renaissance sa Germany, Netherlands, Spain at England. ANG MGA HUMANISTA Humanista – ang tawag sa mga iskolar na nanguna sa pag-aaral sa klasikal na sibilisasyon ng Greece at Rome. Nagmula ito sa salitang Italyano na nangangahulugang “guro ng humanidades”. Ano ang pinag-aaralan ng mga humanista? Pagtikular na pinag-aaralan dito ang wikang Latin at Greek, komposisyon, retorika, kasaysayan, pilosopiya, matematika, at musika. Halaw: Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C. Mateo et al., p. 220-221 Mga ambag ng mga pangunahing personalidad sa panahon ng Renaissance sa iba’t-ibang larangan. HUMANISMO RUDOLF AGRICOLA Kauna-unahang nagpalaganap humanismo sa labas ng Italy ng britannica.com THOMAS MORE en.wikipedia.com 6 Nagpakilala sa pag-aaral ng sangkatauhan sa mga unibersidad sa England. Isinulat niya ang Euthiopia FRANCESCO PETRARCH (1304-1374) Tinaguriang “AMA ng HUMANISMO. Sinulat niya sa wikang Italyano ang “SONGBOOK”, koleksyon ng sonata ng pag-ibig sa pinakamamahal niyang si Laura. GIOVANNI BOCCACIO (1313-1375) Sinulat niya ang “DECAMERON” na siyang pinakamahusay niyang panitikang piyesa, naglalamn ito ng isangdaang nakatatawang salaysay. Matalik niyang kaibigan si Petrarch. DESIDERIOUS ERASMUS (1466-1536) “Prinsipe ng mga Humanista”. May akda ng “In Praise of Folly” kung saan tinuligsa niy” kung saan tinuligsa niya ang hindi mabuting gawa ng mga pari at mga karaniwang tao. NICOLLO MACHIAVELLI (1469-1527) Isang diplomatikong manunulat na taga-florence, Italia. May akda ng “The Prince”. Napapaloob sa aklat na ito ang dalawang prinsipyo: “Ang layunin ay nagbibigay matuwid sa pamamaraan.” “Wasto ang nilikha ng lakas” www.slideshare.net www.slideshare.net www.slideshare.net www.slideshare.net EDUKASYON BALDASSARE CASTIGLIONE May-akda ng The Courtier na naglalarawan ng isang tunay na ginoo bilang mahusay na mandirigma at mahusay sa larangan ng tula at musika at nagtataglay ng mga katangian ng isang paham. en.wikipedia.org JOHANNES GUTENBERG en.wikipedia.org 7 Nakaimbento ng movable press na nagpadali sa paglilimbag ng mga aklat. SINING AT PAGPIPINTA MICHELANGELO BOUNAROTTI (1475-1564) www.slideshare.net LEONARDO DA VINCI (1452-1519) Ang pinakasikat na iskultor ng Renaissance, ang una niyang obra maestra ay ang Estatwa ni David. Sa paanyaya ni Papa Julius II ipininta niya sa Sistine Chapel ng Katedral ng Batikano ang kuwento sa Banal na Kasulatan tungkol sa pinagmulan ng sandaigdaigan hanggang sa pagbaha. Pinakamaganda at pinakabantog niyang likha ang La Pieta, isang estatwa kung saan hawak ni Maria ang katawan ni Kristo pagkatapos ng kaniyang Krusipiksiyon. Ang hindi makakalimutang obra maestra niyang “Huling Hapunan” (The Last Supper), na nagpakita ng huling hapunan ni Kristo kasama ang kaniyang labindalawang disipulo. Isang henyong maraming nalalaman sa iba-ibang larangan. Hindi lang siya kilalang pintor, kundi isa ring arkitekto, iskultor, inhinyero, imbentor, siyentista, musikero, at pilosoper. www.slideshare.net RAPHAEL SANTI (1483-1520) “Ganap na Pintor”, “Perpektong Pintor”. Pinakamahusay na pintor ng Renaissance. Kilala sa pagkakatugma at balanse o proporsisyon ng kanyang mga likha. Ilan sa kaniyang tanyag na gawa ang obra maestrang “Sistine Madonna”, “Madonna and the Child”, at “Alba Madonna”. www.slideshare.net Pintor mula sa Venice na tanyag sa kanyang The Crowning of Thorns at Tribute Money. Dalubhasa sa paggamit ng kulay, lalo na ang puladilaw na tinatawag ngayong titian. TITIAN en.wikipedia.org 8 PANITIKAN MIGUEL DE CERVANTES (1547-1616 www.slideshare.net WILLIAM SHAKESPEARE (1564-1616) Sa larangan ng panitikan, isinulat niya ang nobelang “Don Quixote de la Mancha”, aklat na kumukutya at ginagawang katawatawa sa kasaysayan ang kabayanihan ng mga kabalyero noong Medieval Period. Tinaguriang “Makata ng mga Makata”. Isa siyang manunulat na naging tanyag sa Ginintuang Panahon ng England sa ilalim ni Reyna Elizabeth I. Julius Caesar, Romeo at Juliet, Hamlet, Anthony at Cleopatra, at Scarlet ang ilan sa mga sinulat niyang walang kamatayang dula. www.slideshare.net AGHAM/SIYENSYA NICOLAS COPERNICUS (1473-1543) www.slideshare.net 9 Inilahad ni Nicolas ang Teoryang Heliocentric; “Ang pag-ikot ng daigidg sa aksis nito, kasabay ng ibang planeta at umiikot din ito sa paligid ng araw”, Pinasinungalingan ng teoryang ito ang tradisyonal na pag-iisip na ang mundo ang sentro ng sansinukob, na matagal ding tinangkilik ng Simbahan. GALILEO GALILEI (1564-1642) Isang astronomo at matematiko, noong 1610. Malaki ang naitulong ng kaniyang naimbentong teleskopyo para mapatotohanan ang Teoryang Copernican. www.slideshare.net SIR ISAAC NEWTON (1642-1727) www.slideshare.net JOHANNES KEPLER Ang higante ng siyentipikong Renaissance. Sang-ayon sa kaniyang Batas ng Universal Gravitation, ang bawat planeta ay may kaniya-kaniyang lakas ng grabitasyon at siyang dahilan kung bakit nasa wastong lugar ang kanilang pag-inog. Ipinaliwanag niya na ang grabitasyong ito ang dahilan kung bakit bumabalik sa lupa ang isang bagay na inihagis pataas. Nakatuklas ng mga alituntuning pang matematika na tumutukoy sa landas na tinatahak ng mga planeta habang umiinig sa araw ang mga ito. en.wikipedia.org MEDISINA ANDREAS VERSALIUS britannica.com 10 Nagpasimulang anatomiya sa kanyang Seven Structures of the Human Body. WILLIAM HARVEY Nakatuklas dugo. sa sirkulasyon ng en.wikipedia.org Ang mga kababaihan sa panahon ng Renaissance tulad sa kasalukuyang panahon ay nagkaroon ng malaking papel sa lipunan. Hindi naging hadlang ang kanilang pagiging babae upang sila ay makilala at magkaroon ng malaking ambag sa panahon ng Renaissance. Narito ang ilan sa kanila: ISOTTA NOGAROLA ng Verona Isinulat niya ang Dialogue of Adam and Eve (1451) at ang Oration on the Life of St. Jerome (1453) kung saan kakikitaan ng kanyang kahusayan sa pagunawa ng isyung teolohikal. LAURA CERETA ng Brescia Isinulong niya ang pagtatanggol sa pag-aaral ng humanistiko para sa kababaihan. VERONICA FRANCO ng Venice Naging tanyag sila sa pagsulat ng mga tula. commons.wikipedia.org en.wikipedia.org en.wikipedia.org simple.wikipedia.org VITTORIA COLONNA ng Rome 11 Tulad ni Veronica Franco ay isa ring mahusay na manunulat ng tula. SOFONISBA ANGUISSOLA ng Cremona Nagpinta ng Self-Portrait (1554). employees.oneonta.edu ARTEMISIA GENTILESCHI Naipinta niya ang Judith and Her Maidservant with the Head of Holoferness (1625) at Self-Portrait as the Allegory of Painting (1630). www.smithsonian a PAGSASANAY Isang masigabong palakpakan para sa iyo aking minamahal na mag-aaral! Isang karangalan sa akin na nakapaglingkod sa iyo! Upang mabatid kung ikaw ay may natutunan sa talakayan, kung maaari ay sagutan ang sumusunod na pagsasanay. PAGSASANAY 1 3 PICS, ONE WORD Pag-aralan ang grupo ng mga larawan sa ibaba, matapos nito ay ayusin ang mga titik upang mabuo ang laranagan na tinutukoy nito. Isulat ang sagot sa iyong kuwaderno. www.amazon.com www.amazon.com APTPNIGPAI 1. ___________________ 12 www.slideshare.net personneltoday.com indiamart.com www.slideshare.net NEYSIAYS 2. ___________________ www.slideshare.net britannica.com fanpop.com KINANPATI 3. ___________________ Shriyawaves.wordpress.com en.wikipedia.org en.wikipedia.org NOYKUSADE 4. ___________________ PAGSASANAY 2 H-A-K TSART Batay sa aralin, magbigay ng isang humanista/personalidad sa bawat larangan na tumatak para sa iyo. Ibigay din ang kanilang ambag at ang kahalagahan nito sa kasalukuyang panahon. Isulat ang sagot sa study notebook. LARANGAN PERSONALIDAD AMBAG KAHALAGAHAN Sining/Pagpipinta Agham Panitikan Medisina Edukasyon 13 PAGSASANAY 3 AMBAG NIYA, WORTH BA SA ‘YO! Ang mga humanista/personalidad ay maraming ambag sa atin na hanggang ngayon ay ating pinag-aaralan at ginagamit. Gumuhit ng larawan ng isang ambag ng mga humanista na sa iyong palagay ay may malaking maitutulong sa iyo, sa komunidad, at sa bansa. Gumamit ng isang malinis na pad paper para sa gawaing ito. Gawing gabay ang rubrik na nasa ibaba. RUBRIK SA PAGGUHIT NG LARAWAN MGA KRAYTERYA Pagkamalikhain Kalinisan Kaangkupan sa Paksa 5 3 2 Lubos na nagpamalas ng pagkamalikhain Naging malikhain Hindi gaanong naging malikhain Napakalinis ang pagkakaguhit ng larawan Malinis ang pagkakaguhit ng larawan Hindi gaanong malinis ang pagkakaguhit Angkop na angkop ang larawan sa paksa Angkop ang larawan sa paksa Hindi gaanong angkop ang larawan sa paksa PUNTOS Kabuuang Puntos PAGLALAGOM Aking minamahal na mag-aaral laging tandaan na ang ating daigdig ay patuloy sa pagbabago. Mula pa man noon hanggang ngayon at ang tanging permanente sa daigdig ay ang PAGBABAGO. Narito ang ilan sa mga aral na dapat nating tandaan. Ang Renaissance ay tumutukoy sa kilusang intelektuwal o kultural na nagtangkang mapantayan ang rurok ng kabihasnang Greek at Roman sa pamamagitan ng pag-aaral sa panitikan at wikang Greek at Romano. Tinutukoy rin nito ang panahon ng transisyon mula Middle Ages tungo sa modernong panahon. Ang mga tagapagtaguyod ng Renaissance ay nakilala bilang mga humanista dahil ang pinagtuunan nila ng pansin ay ang mga asignatura sa humanidades gaya ng wikang Latin at Greek, komposisyon, retorika, kasaysayan, at pilosopiya, maging ng matematika at musika. Pinagtuunan ng pansin ng Renaissance ang kakayahan ng taong maabot ang pinakamataas na potensiyal nito sa pamamagitan ng sariling pagsisikap at talento. Sa pagkakaimbento sa palimbagan noong unang bahagi ng dekada 1450 ay nakatulong nang malaki sa paglaganap ng kulturang Renissance. 14 APLIKASYON TALENTO MO, IPAKITA MO! Alam kong talentado kang bata at dahil bilib ako sa iyo, nais kong gumawa ka ng isang pasasalamat sa mga nai-ambag ng mga humanista. Maaari kang gumawa ng kanta, tula, sanaysay, paglalarawan o guhit, o iba pang midyum. I-video ito at ipadala sa Messenger o Group Chat na gagawin ng guro. Gamiting gabay ang kraytirya sa ibaba. PAMANTAYAN LAANG MARKA NILALAMAN Naipakita nang buong husay ang pagpapasalamat sa pamamagitan ng pagpapakita ng sariling kakayahan. PAGKAMALIKHAIN at PAGKAMAKASINING Maliwanag at angkop ang mensahe sa pagpapakita ng pasasalamat sa mga ambag ng mga Humanista. KABUUANG PRESENTASYON Maayos at may kahusayan sa pagpapakita ng sariling talento para mapasalamatan ang mga Humanista. KABUUANG MARKA 5 MARKA NG GURO 5 5 15 PAGTATAYA PAGTATAYA 1 PANUTO: Suriin at unawaing mabuti ang bawat katanungan at pangungusap. Piliin at isulat ang titik ng tamang sagot sa iyong kuwaderno. 1. Ito ay tumutukoy sa panahon ng kasaysayan na nagmula sa Europa mula ng ika-14 hanggang ika-16 na siglo. A. Humanismo B. Renaissance C. Enlightenment D. Rebolusyong Industriyal 2. Ano ang kahulugan ng salitang renaissance? A. Muling pagbangon B. Muling pag-angat C. Muling pagsikat D. Muling pagsilang 3. Isang saloobin na nagnanasang gisingin at bigyang-halaga ang kulturang klasikal ng mga Griyego at Romano. A. Humanismo B. Industriyalismo C. Merkantilismo D. Kapitalismo 15 4. Ang sumusunod ay mga dahilan kung bakit sa Italy umusbong ang renaissance maliban sa isa. A. Maganda ang lokasyon nito lalo na kung ang pag-uusapan ay kalakalan B. Malaki ang naging gampanin ng mga Unibersidad sa Italy C. Hindi sinuportahan ng mga maharlikang angkan ang mga taong may kakayahan sa sining. D.I to ang pinagmulan ng kadakilaan ng sinaunang Rome at higit na may kaugnayan ang mga Italyano sa mga Romano kaysa sa alin mang bansa sa Europa. 5. Ang renaissance ang nagbigay kahalagahan sa muling pagkamulat sa kultural at klasikal na kaalaman. Anong mga bansa ang namulat sa kaalamang ito? A. Rome at France B. Greece at France C. Greece at Rome D. England at Spain PAGTATAYA 2 Pagtutugma PANUTO: Hanapin mula sa mga salita sa hanay B ang katugma ng nasa hanay A. Isulat sa kuwaderno ang letra ng tamang sagot. Hanay A Hanay B 1. Giovanni Boccacio 2. Nicollo machiavelli 3. Francesco Petrarch 4. Titian 5. Sofonisba Anguissola 6. Raphael Santi 7. Desiderius Erasmus 8. Baldassar Castiglione 9. Miguel de Cervantes 10. Michelangelo Bounarotti A. Self-Portrait B. The Courtier C. Sistine Madonna D. Decameron E. Don Quixote de la Mancha F. Song Book G. Estatwa ni David H. In Praise of Folly I. The Prince J. The Crowning of Thorns PAGTATAYA 3 PANUTO: Basahin ang pangungusap at kilalanin ang tinutukoy nito. Isulat ang wastong sagot sa iyong kuwaderno. ______________1.Tawag sa mga iskolar na nanguna sa pag-aaral sa klasikal na sibilisasyon ng Greece at Rome. ______________2. Siya ang tinaguriang “Ama ng Humanismo”. _____________ 3. Dito umusbong ang Renaissance. _____________ 4. Siya ang sumulat ng “Dialogue of Adam and Eve”. _____________ 5. Ito ang teorya ni Nicolas Copernicus na ang daigdig ay umiikot sa kanyang aksis kasabay ng ibang planeta at umiikot din ito sa paligid ng araw. _____________ 6. Siya ang may teorya ng Batas ng Universal Gravitation. _____________ 7. Sino ang nakadiskubre ng teleskopyo? _____________ 8. Ito ang sinasabing dahilan ni Sir Isaac Newton kung bakit bumabalik ang isang bagay na inihagis sa itaas. _____________ 9. Ito ang hindi makalimutang obra maestra ni Leonardo da Vinci. _____________ 10. Isinulong niya ang makabuluhang pagtatanggol sa pag-aaral ng humanistiko para sa kababaihan noong Panahon ng Renaissance. 16 SANGGUNIAN Books: Grace Estela C. Mateo, Ph.D.,Rosita D. Tadena, Ph.D., Mary Dorothy dl. Jose, Celinia E. Balonso, Ph.D., Celestina P. Boncan, Ph.D., John N. Ponsaran, Jerome A. Ong, pahina 218- 225. Kasaysayan ng Daigdig: Batayang Aklat para sa Ikatlong Taon, pahina. 166-168. Modyul ng Mag-aaral Araling Panlipunan 8 Kasaysayan ng Daigdig, pahina 300-308 Online References: Online References:www.pinterest.com, en.wikipedia.org, anastpaul.com, alchetron.com, wikipedia.com, www.medievalist.com, www.employees.oneonta.edu, lgucabugao.blogspot, emaze.com, eatbulsga.fandom.com, unicsi24.com, primer.com.ph, business.mb.com.ph, filamstar.com, travelwithtoni.com, beliefnet.com, dreamstime.com, facebook.com, www.amazon.com, en.wikipedia.org, personneltoday.com, indiamart.com, activewild.com, britannica.com, fanpop.com,shriyawaves.wordpress.com 17 18 PAGSASANAY 2 (Mga inaasahang sagot) Movable Press Johannes Gutenberg Edukasyon Blood Circulation William Harvey Medisina Romeo and Juliet William Shakespeare Panitikan Teleskopyo Galileo Galilei Agham The Last Supper Leonardo da Vinci Sining/Pagpipinta Personalidad Ambag Larangan PAGSASANAY 3 Kahalagahan Mahalaga dahil ito ay naglalarawan sa huling hapunan ni Jesus Mahalagang kasangkapan na nagtitipon at nagtutuon ng liwanag Akdang pampanitikan na pinag-aaralan sa mga paaralan hanggang sa ngayon Mahalaga dahil dito nalaman kung paano dumaloy ang dugo sa katawan Mahalaga dahil mas napapabilis ang paglilimbag PAGSASANAY 1 1. Pagpipinta 2. Siyensya 3. Panitikan 4. Edukasyon (Mga inaasahang sagot) Iginuhit na larawan ng Teleskopyo BALIK-ARAL Mga Mahahalagang Salik sa Paglakas ng Europe 1. Pag-usbong ng Bourgeoisie 2. Pag-iral ng Merkantelismo 3. Pagtatatag ng National Monarchy 4. Pag-usbong ng Nationstate 5. Paglakas ng Simbahan Mga Kaganapan Nakipag-alyansa sila sa mga hari laban sa panginoong maylupa. Pagiging makapangyarihan ng isang bansa batay sa dami ng ginto at pilak, mangyayari ito kung sila ay mananakop ng mga lupain. Naging makapangyarihan ang mga hari sa pakikipagtulungan nila sa mga bourgeoisie laban sa mga panginoong maylupa. At unti-unti silang naging makapangyarihan, nakapagpalawak ng teritoryo at bumuo ng metatag at sentralisadong pamahalaan. Pagkakaroon ng sentralisadong pamahalaan sa ilalim ng pambansang monarkiya na may kakayahan at kapangyarihang magpatupad ng batas sa buong nasasakupan. Nakapagpalawig din sila ng mga teritoryo na siyang tutustos sa hukbong sandatahan. Tinuligsa ng simbahan ang pang-aabuso ng mga hari at siyang naging dahilan ng paglakas nito. SUSI SA PAGWAWASTO 19 PAGTATAYA 3 1. Humanista 2. Francesco Petrarch 3. Italya/ Italy 4. Isotta Nogarola 5. Teoryang Heliocentric 6. Sir Isaac Newton 7. Galileo Galilei 8. grabitasyon 9. Huling Hapunan o The Last Supper 10. Laura Cereta PAGTATAYA 1 PAGTATAYA 2 10. G 5. A 9. E 4. J 8. B 3. F 7. H 2. I 6. C 1. D 1. B 2. D 3. A 4. C 5. C 20 PAGSASANAY A H-A-K TSART Ang sagot ay nakabatay sa sagot na ibibigay ng mag-aaral. PAGSASANAY B 1. PAGPIPINTA 2. SIYENTIPIKO 3. MANUNULAT PAGSASANAY C Ang sagot ay nakabatay paglalarawan ng mag-aaral (mayroong rubrik para sa iskor). APLIKASYON Ang sagot ay nakabatay paglalarawan ng mag-aaral (mayroong rubrik para sa iskor). PAGTATAYA 1 1. Humanista 6. Sir Isaac Newton 2. Francesco Petrarch 7. Galileo Galilei 3. Italya/ Italy 8. grabitasyon 4. Isotta Nogarola 9. Huling Hapunan o The Last Supper 5. Teoryang Heliocentric 10. Laura Cereta PAGTATAYA 2 Mga inaasahang sagot: dating kahoy na tulay-naging sementadong tulay, paggamit ng araro noon- gumagamit na ng traktor sa bukid ngayon. PAGSASANAY 3 Ang sagot ay nakabatay pagpapaliwanag ng mag-aaral (mayroong rubrik para sa iskor).