SAVOLLAR 1. Psixologiya faninig predmeti шахснинг психакаси ва унинг психологик хусусиятларини tashkil qiladi. 2. Psixologiya so‘zining lug‘aviy ma’nosi nima? – грекча ПСЮХЕ-жон, руҳ ЛОГОС-фан, таълимот маносини билдиради. 3. Psixologiya fan sifatida nimani o‘rganadi? -Психология фан сифатида ПСИХИК ФАКТлар, уларнинг қонуниятлари ва механизмларини ўрганади. Psixologiya psixik xolatlar, psixik jarayonlar va ularning mexanizmlarini o`rganadigan fandir (A.V.Petrovskiy). 4. Shaxsning hissiy irodaviy sohasini to‘g‘ri belgilang. -Ирода, Хиссиёт 5. Bilish jarayonlarini to‘g‘ri belgilang.-Сезги, Идрок, Хотира, Хаёл, Тафаккур, 6. Вlish faoliyatlarini to‘g‘ri ko‘rsating. - Diqqat,nutq,faoliyat 7. “Psixika deganda – oliy darajadagi materiyaning (miyaning) hususiyati tushunilib, u ob’ektiv borliqni aks ettirilishida namoyon bo‘ladi, sub’ekt faoliyatini ma’lum maqsad asosida yo‘naltiradi hamda xulq-atvor negizida shakllanadi”. Ushbu fikr kimga tegishli? – Профессор М.Г. Давлетшин 8. “Psixika – inson ruhiyatining shunday holatiki, u tashqi olamni (ichki ruhiy olamni) ongli tarzda aks ettirishimizni, ya’ni bilishimiz, anglashimizni ta’minlaydi”. Ushbu fikr mualifi kim? -В.М.Каримова 9. Psixikaning asosiy funksiyalari nechchiga bo‘linadi? - Акс эттириш; - Хулқ ва фаолият назорати; 10. Psixik aks ettirishga mos kelmaydigan javobni ko‘rsating. - Объектив борлиқни тўғри акс эттириш имкониятини беради. - Шахснинг фаолияти давомида мукаммалликка эришиб боради. - Доимо ривожланиб ва такомиллашиб боради - Шахснинг индивидуаллиги орқали намоён бўлади. 11. “Animizm” so‘zining ma’nosi nima? – Анима-ЖОН деган маънони англатади. 12. “Jon olovsimon atomdan iborat” deb kim takidlagan? -Демокрит 13. “Ideyalar tug‘ma bo‘ladi” deya kim ta’kidlagan?- Платон 14. “Jon o‘z mohiyatiga ko‘ra olovsimon uchqundan iborat” deb kim ta’kidlagan? Гераклит 15. Psixologiyada «dualizm» oqimining asoschisi kim? -Платон 16. Dualizm so‘zi ikki yoqlamalik yoki икки мустақил fikr degan ma’noni anglatadi. 17.Kim kishilik tafakkuri tarixida birinchi bo‘lib ruh va jonli tananing ajralmasligini isbotlab berdi? -Арасту 18.Psixologiya jon haqidagi fan qachon paydo bo‘lgan?-2500 йил олдин 19. Psixologiya ong haqidagi fan sifatida …… asrda tabiiy fanlar rivojlanishi bilan boshlanadi.17 асрда 20. Qaysi olim Psixologiya fanining ilmiy asosga qurilishida ruhni mutlaqo rad etgan? Психология фанининг илмий асосга қурилишида инглиз олими Гоббс (1588-1679) рухни мутлақо рад этиб, механик харакатни ягона воқейлик деб тан олиб, унинг қонуниятлари психологиянинг хам қонуниятлари эканлигини таькидлади. 21.Determinizm targ‘ibotchisi kim? -Нидерландиялик олим Спиноза (1632-1677) Niderlandiyalik olim Spinoza (1632-1677) ongni katta ko`lamga ega materiyadan sira qolishmaydigan voqelik, ya’ni yaqqol narsa deb tushuntirdi. U determinizm (lotincha – determinata – belgilayman) printsipining ya’ni tabiat, jamiyat hodisalarining, shu jumladan psixik hodisalarining ob’ektiv sabablari bilan belgilanishi haqidagi ta’limot targ`ibotchisi edi. 22.Психика yuksak darajada tashkil topgan materiyaning alohida xossasi bo‘lib, u ob’ektiv olamni alohida bir tarzda aks ettiradi. 23.Odam miyasi o‘rtacha necha gram bo‘ladi? 1400гр. Танага бўлган нисбати 46/1 24.Organizmning tashqi va ichki ta’sirotlarga markaziy nerv tizimi orqali bergan javob reaksiyasi deb nimaga aytiladi? -Рефлекс Refleks (lotincha reflexus – aks ettirish) haqida tushuncha organizmning tashqi ta’sirga qonuniy javob reaktsiyasi sifatida paydo bo`ldi. Dekart mushaklarning tashqi turtkilarga ruhning hech qanday aralashuvisiz nerv sistemasining tuzilishi e’tibori bilan ham javob qaytarishga qodir ekanligini isbotlab berdi. 25.Inson miyasining funksional tuzilishini 3 ta blokka ajratagan olim kim? -А.Р. Лурия 26.Ongning birinchi hossasi nima? -Англашдир. 27.Bu shunday psixik jarayonlar va hodisalar yig‘indisiki, unda inson o‘z xatti-harakatlariga javob bermaydi, anglamaydi. Gap nima haqida ketyapti? -Онгсизлик 28.Psixologiya nimani o‘rganadi? Shaxsda kechadigan ruhiy jarayonlarni 29.Empirik metodlar guruhi necha guruhga bo‘linadi? 2ga asosiy va yordamchi 30.Asosiy metodlarga nimalar kiradi? Kuzatish va eksperiment 31.Kim psixikani o’rganish metodlarini turli guruhga ajratib, o’rgangan? B.G.Ananev 32. Qiyoslash, longityud, kompleks metodlari qaysi guruhga mansub? Tashkiliy guruh 33. Longityut metodi qanday metod? Longityud metodining boshqa metodlardan farqi bir yoki bir nechta sinaluvchilar uzoq muddat hatto o’n yillab tekshiriladilar.Mazkur metod orqali bir xil jinsli Hasan Husan Fotima Zuhra yoki aralash jinsli Hasan Zuhra Fotina Husan egizaklar kuzatilgan. 34.Bu metod yordamida yordamida o’rganilgan ob'ektdagi o’zgarishlar turli nuqtai - nazardan tahlil qilinadi yoki ularga har xil yondashiladi. Bu qaysi metod? -Комплекс 35.Inson shaxsini o'z-o'zini boshqarish jarayonlarini …… o'rganadi.-Кибернетика 36.….. ijtimoiy psixologiyaga doir masala yechish va ijtimoiy rivojlanishda psixologiyani rolini o'rganadi.- Социология 37.……. ta'lim tarbiya jarayonida inson shaxsini shakllanishini o’rganadi.- Педагогика 38.Psixologiyaning qaysi sohasi psixikaning rivojlanishidagi o'zgarishlarni o'rganadi?-Махсус психология 39.…… deganda insonning shaxsiy psixologik xususiyatlarining betakror birikmasi tushuniladi. 40.Shaxsni o‘rganish borasidagi mazariyalar nechta? 3ta sotsiogenetik biogenetik psixogenetik 41.S.Xoll nazariyasi bo‘yicha o‘spirinlik davri necha yoshini o‘z ichiga oladi? 12-13 yoshdan 22-25 yoshgacha 42.Oson qo‘g‘aluvchan, kayfiyati o‘zgaruvchan. Bu qaysi tip? Циклоид 43. Kamgap, hissiyotlari yorqin bo‘lmagan. Bu qaysi tip? Шизоид 44.E.Krechmer bo‘yicha shaxs tiplari nechta? 3 xil astenik piknik atletik 45.“Shaxs xususiyatlari va muhit hislatlari o‘zaro bog‘liq. Bola oiladan, maktabdan tashqarida mavjud bo‘la olmaydi, chunki bu ijtimoiy institutlar alohida olingan individlarsiz bo‘lishi mumkin emas”. Ushbu fikr kimga tegishli? K.Levin 46.“Shaxsning barcha xatti-harakatlari (xulqi) ongsiz biologik mayllar yoki instinktlar bilan shartlangan, ayniqsa, birinchi navbatda u jinsiy maylga (libidoga) bog‘liqdir”. Ushbu fikr muallifi kim? Zigmund Freyd 47.Individual psixologik hususiyatlarga nimalar kiradi? Qobilyat harakter temperament 48.“Jonli mavjudotning tobe ekanligini ifoda etuvchi va mazkur shart-sharoitlarga nisbatan faolligini namoyon qiluvchi holat tariqasida ifodalaniladi”. Gap nima haqida ketmoqda? extiyoj 49.Kelib chiqishiga ko‘ra ehtiyojlar …… turlarga ajratiladi. Tabiiy va madaniy 50.Psixologiya fanida ehtiyojlar o‘z predmetining xususiyatiga ko‘ra ….. turlarga ajratiladi. Moddiy va ma’naviy 51.Etnik ehtiyoj qanday ehtiyoj? Ma’lum millat yoki xalqlarning safarbarligini ta’minlash 52.Hududiy ehtiyoj qanday ehtijoy? Etnik guruhning muayyan o’ziga xos talablarini qondirilishi 53.Ma’lum ehtiyojlarni qondirish bilan bog‘liq bo‘lgan qnadaydir faoliyatga moyillik nima deb ataladi? motiv 54.Shaxsning o‘z qarashlari, tamoyillari, dunyoqarashiga mos ravishda harakat qilishiga undovchi anglanilgan ehtiyojlar tizmi nima deb ataladi? E’tiqod 55.“Tushlar ta’biri” asari kimga tegishli? Зигмунд Фрейд 56.Shaxsning primitiv yadrosi, u tug‘ma xarakterga ega, ongsizlik joylashgan va qoniqish tamoyiliga bo‘ysunadi. Bu….? U (id) 57.Shaxsning tuzilmaviy tarkibi sifatida eng oxirida 3-6 yoshlar orasida shakllanadi. Bu…? Oliy men ( super ego) 58. Himoya mexanizmi atamasi nechanchi-yilda fanga kiritildi? 1894 yilda Z.Feryd 59.Himoya mexanizmi atamasi kim tomonidan fanga kiritildi? Z.Feryd- веналик психиатр 60.Shaxsni salbiy kechinmalardan himoya qilishga yo‘naltirilgan anglanmagan psixik jarayon deb nimaga aytiladi? Psixologik himoya 61.Shaxsning himoya mexanizmlari uning psixikasida qachon paydo bo‘ladi? Ilk bolalik davrida 62.Yoqimsiz fikr, istak yoki tuyg‘ularning ongsiz, beixtiyor ravishda chiqarib tashlash jarayoni nima deb ataladi? Siqib chiqarish 63. Muammoli vaziyatda avvalgi yoki bolalikdagi istak va xarakatlarni qoniqish shakliga qaytish nima deb ataladi? regressiya 64.Freyd o‘zining qaysi asarida bolalikdagi jinsiylik yondashuvi yoritilgan? Jinsiylik nazariyasi bo’yicha 3ocherk 65.Oral bosqich qaysi oygacha davom etadi? Tugulgandan 18 oygacha 66.Anal bosqich necha yoshlarga to‘g‘ri keladi? 1-1.5 yoshdan 3 yoshgacha 67.Latent bosqichi to‘g‘ri keladigan yoshni belgilang. 6-7 yoshdan 12 yoshgacha 68.Bixeviorizm yo‘nalishi qaysi natijalarga asoslangan? Bixeviorizm taʼlimoti asosida odam va hayvon xulqida tashqi muhitdan boʻladigan taʼsir, qoʻzgʻatuvchi (stimul)ga javoban yuzaga keladigan xatti harakat va unga taalluqli nutqiy va hissiy javoblarning majmui yotadi 69.«Bixeviorizm» ingliz tilida “…….” degan ma’noni bildiradi.- Хулқ -атвор. Э. Торндайк Ва Дж. Уотсонлар намоёндалари ҳисобланади. 70. Bixevioristlarning formulasi «S->R» dir. Bixeviorizm nuqtayi nazaridan xulq «stimul— reaksiya» (S—R) aloqalarining majmui sifatida talqin qilingan (tushunilgan). Bixeviorizmning ilk gʻoyalari E. Torndayk (1874 — 1949) asarlarida oʻz aksini topgan. 71.Psixika hayot sharoiti bilan bog‘liqligini anglatib, tashqi sharoitlar o‘zgarishi bilan o‘zgarishiga nima deyiladi? 72. “Ratsional psixologiya” (1732) va “Empirik psixologiya” (1734) asarlari mualifi kim? X.Vol’fning sistemasi psixologiyada imperik psixologiya 1734 va ratsional psixologiya bo’limiga yo’nalishlarining kompromissi edi. SHuning uchun u 1732 yilda emperik psixologiya, 1734 yilda ratsional psixologiya bo’limiga bo’ldi. 73.Psixologiya tarixi nechta davrga bo‘linadi? I- bosqich Psixologiya Жон haqidagi fan sifatida, Psixologiyaga bunday ta’rif 2500 yil ilgari berilgan. Инсон хаётидаги барча нарсалар тушунчаларни, тушунарсиз ходисаларни жон, рух билан тушунтиришга харакат қилган. II- II- bosqich. Psixologiya - ong haqidagi fan sifatida. XVII asrda tabiiy fanlar paydo bo`lishi bilan yuzaga keldi. Fikrlash, хохлаш , хис қилиш, қобилиятини ОНГ деб аташган. Asosiy metod sifatida insonni o`zini - o`zi kuzatishi хисобланган. III- Bosqich. Psixologiya- inson xulq atvorini o`rganuvchi fan sifatida. 19 асрдан бошланади. Psixologiyaning maqsadi- insonning konkret xulq atvorini, inson munosabatlari va reaktsiyalarini kuzatish olindi. Xulq atvorga sabab bo`luvchi motivlar hisobga olinmagan. IV- IV bosqich. Psixologiya psixikaning mexanizmlari, faktlari va qonuniyatlari haqidagi fan sifatida. Ilmiy psixologiyaning zamonaviy bosqichi. Дунёга материалистик нуқтаи назардан қараш шаклланган. Россия психологиясининг асосида акс эттириш назарияси асосий қонуният сифатида кўрсатилади. 74. Psixologiyaning falsafa tarkibida rivojlanish davri psixologiya tarixi fanining qaysi davriga to‘g‘ri keladi? Eramizdan avvalgi 6 asrdan boshlab to X1X asrning II yarmigacha filosofiyaning bir bo`lagi hisoblanadi ??? 75.Psixologiyaning mustaqil fan sifatida rivojlanishi qaysi davrga to‘g‘ri keladi? 76.“Hamma narsa suvdan kelib chiqqan va suvga aylanadi”. Ushbu fikr mjuallifi kim? Fales Uning asoschisi qadimgi grek faylasufi Fales hisoblanadi. Fales jon va ruh haqida va uning asoslari haqida quyidagi fikrlarni ilgari surdi. Uning fikricha «Jon ruhning asosini alohida hossaga ega bo`lgan materiya hosil qiladi, ya’ni jonning asosini suv tashkil qiladi» degan fikrni ilgari suradi. 77.“Dunyo noaniq materiya-apeyrondan tashkil topgan deydi. Narsalar uning fikriga koʼra apeyron harakati hamda sovuqlik va issiqlik, namlik va quruqlik kabi qaramaqarshiliklarning natijasida paydo boʼladi”. Ushbu fikr muallifi kim? Anaksimen Ushbu fikr Anaksimenning (er.avv 588-525 yy.) fikri hisoblanadi 123. Anaksimenning fikricha, hamma narsa havodan hosil bo’lgan va havoga aylanadi. Apeyron harakati hamda sovuqlik va issiqlik, namlik va quruqlik kabi qarama-qarshiliklarning natijasida paydo bo’ladi 78.“Hamma narsa havodan hosil boʼlgan va havoga aylanadi”. Ushbu fikr muallifini toping. Anaksimen ruhning asosini (havo) tashkil qiladi desa, Aniqsagor esa olov tashkil qiladi degan. 79.“Narsa va hodisalar doimiy oʼzgarishda, oʼzaro aloqadorlikda, bogʼliqlikda, bir-biriga oʼtib turadi. Bu oʼzgarib rivojlanib turishning manbai qarama-qarshiliklarning birligi va ularning oʼzaro kurashidadir”. Ushbu fikr muallifini belgilang. 80.U dunyoning asosi atomlar va boʼshliqlardan iborat, narsa va hodisalarning rang-barangligi atomlar birikish usullarining turli-tumanligidan kelib chiqadi deb hisoblaydi. Ong va ruh ham atomdan iborat deb hisoblagan. Gap kim haqida ketyapti? Demokrit Bu gap Demokrit tomonidan ketyapti. Demokrit materiya va harakatning ajralmasligini, harakat fazo ning ham xuddi materiya singari obʻektiv mavjud ekanligini tan olish lozim deydi 81.“Menga bir guruh sog‘lom go‘daklarni bering va men ularning qobiliyati, ajdodlari va irqidan qat’iy nazar go‘daklardan sizga kerak insonlar – shifokor, advokat, rassom, savdogar yoki o‘g‘ri, gadoyni tayyorlab beraman”. Ushbu fikr kimga tegishli? 82.“Hayvonlar va odamlarning maqsadga yo‘naltirilgan xulq-atvori” asari muallifini belgiolang. 83. Geshtaltpsixologiya ……..ni yuzaga keltirdi. ???Фредерик Саломон Перлз немецкий врачпсихиатр, психотерапевт еврейского происхождения. Основоположник гештальт-терапии. 84.Unga ko‘ra, inson ko‘pincha o‘z hissiyotlarini yashirgani bois uning ongida bo‘shliqlar vujudga keladi. Gap nima haqida ketmoqda? 85. “Hozir vas hu yerda tamoyili” qaysi yo‘nalishga tegishli? Гештальт — это то, что нужно закрыть, чтобы быть счастливым. А принцип «здесь и сейчас» — это подход к мышлению, который берёт свои истоки из философии буддизма. 86.Inson xulq-atvori nafaqat ong tomonidan, balki ko‘proq …….. tomonidan boshqariladi. Онгости ? 87.Psixoanaliz asoschisi kim?- Веналик психиатр Зигмунд Фрейд 88.U inson ongini aysbergga qiyoslaydi. Gap kim haqida ketmoqda? Зигмунд Фрейд 89.Analitik psixologiya asoschisini belgilang.- Karl Gustav Yung Analitik psixologiya psixodinamik yo'nalishlardan biri bo'lib, uning asoschisi shveytsariyalik psixolog va kulturolog C. G. Jung hisoblanadi. Bu yo'nalish psixoanaliz bilan bog'liq, ammo sezilarli farqlarga ega. Uning mohiyati tush fenomenologiyasi, xalq og‘zaki ijodi va mifologiyani o‘rganish orqali inson xattiharakati ortidagi chuqur kuch va motivlarni tushunish va birlashtirishdan iborat. 90. “Stimul va reaksiya orasida yana ayrim oraliq o‘zgaruvchilar bor: ular ehtimollar, ustanovkalar, bilimlar”. Ushbu qarash qaysi yo‘nalishga hos? 91.Karl Gustav Yung ta’limotida qanday g‘oya yotadi? -Инсонни диний этник, келиб чиқиш, мифологиялар бошқаради, -дейди. Yung tashqi olam bilan bo‘lgan aloqa hirsiy mayllardan tashqari boshqa motivlarga ham bog‘liq, deydi 92.…….. ta’limotiga ko‘ra, inson ongsiz ravishda mukammallikka intiladi, chunki unda o‘zidan qoniqmaslik hissi va uni tugatish istagi bo‘ladi. 93.Insonning mukammallikka intilishi nechchiga bo‘linadi? 94.Boshqalarga yaxshilik qilish hisobiga o‘ziga bo‘lgan hurmati oshishi nima deyiladi? 95.Boshqalarni kamsitish evaziga insonning o‘ziga bo‘lgan hurmati oshishi nima deyiladi? 96. Gumanistik psixologiya asoschisini belgilang. Karl Rojers ( 1902-1987 ) XX asrning eng nufuzli psixologlaridan biri hisoblanadi . U mijozga yo'naltirilgan terapiya deb ataladigan psixoterapiya usulini ishlab chiqish va gumanistik psixologiya asoschilaridan biri sifatida tanilgan. 97.Bu yo‘nalishda asosiy e’tibor shaxsning shakllanishi, uning o‘z imkoniyatlarini maksimal darajada ro‘yobga chiqarish masalalariga qaratiladi. Bu qaysi yo‘nalish? 98.Sotsiometriyaga kim asos solgan? U psixoterapevt Jeykob L. Moreno томонидан асос солинган. Sotsiometriya — bu ijtimoiy munosabatlarni aniqlashning sifatli usuli. 99. Tranzakt tahlil asoschisi kim?- Erik Bern Tranzaktsion tahlilning asosi shaxsning maʼlum bir muayyan vaziyatda boʻlgan holda, bir-biridan aniq ajralib turadigan uchta ego holatidan biri asosida ishlay oladigan pozitsiyadir. Transaksion tahlil — bu har bir inson oʻziga ishonishni, oʻzi oʻylashni, mustaqil qarorlar qabul qilishni va his-tuygʻularini ochiq ifoda etishni oʻrganishi mumkin degan xulosaga asoslangan xatti-harakatni tushunishning oqilona usuli. Uning tamoyillari ishda, uyda, maktabda, qoʻshnilar bilan — umuman olganda odamlar bilan muomala qiladigan joyda qoʻllanilishi mumkin. Transaksion tahlil nazariyasining asoslari Erik Bern va boshqa bir qator psixoterapevtlar, shuningdek, bir qancha psixologlar tomonidan yaratilgan. Erik Bern 1960-yillarning boshidayoq inson faoliyati haqidagi oʻz kuzatuvlarini nashr eta boshladi va jamoatchilikning tranzaksion tahliliga qiziqishi 1970-yillarda avj oldi. 100. Tabiiy va tarbiyalanganga bo‘linuvchi pozitsiyani toping. 70- (S-R) Stimul-Reaksiya 71- Determinizm 74- 1-davr mil.av. 6 asrdan milodiy 19 asr o‘rtasigacha 2,5 ming yil 75- 2-davr 19 asr o‘rtasidan hozirgi kungacha 76- Fales 77- Anaksimandr 78- Anaksimen 79- Geraklit 81- Djon Outson 82- Djon Outson 83- Geyshtalterapiya 84- Ong 85- Geyshtalt 86- ongosti 87- Z.Freyd 88- Z.Freyd 89- Karl Yung 90- Bixeviorizm 91- Ommaviy ongsizlik 92- Alfred Adler 93- 2 ta 94- Konstruktiv 95- destruktiv 96- A.Maslow 97-Gumanistik psixologiya 98- Djon Moreno 99- Erik Bern 100- Bola