NATIONALGEOGRAPHIC.COM.TR I FİYATI 30 TL 1 2022
o
STAR ALLIANCE
vtJ 1
1
2S
VEARS
:
S
on iki yıldır hayatlarımızı adeta kapanakısılmışçasına yaşamamıza neden olan pandeminin yavaş yavaş aramızdan ayrıldığı
şu günlerde özgürlük duygusunu ta içimizde hissediyoruz.
Seyahat arzumuz ise bugüne kadar ertelediğimiz hayalleri artık gerçeğe dönüştürmek için adeta bizi harekete geçiriyor. İşte tam da bu
yüzden dünyamızın harikalarını keşfe çıktığımız National Geographic
Traveler'ın Yaz sayısını, farklı ilgi alanlarını göz önünde bulundurarak, birbirinden farklı destinasyonlara ayırdık.
İlk durağımız kısa bir hafta sonu kaçamağı için ideal olan Estonya.
Sahip olduğu tarihi dokusuyla modernizmin kusursuz bir şekilde iç
içe geçtiği bu Baltık ülkesinin keşfetmeyi sevenlere bambaşka bir
deneyim yaşatacağı kesin. Bir diğer durağımız ise Avrupa'nın son
zamanlardaki en popüler şehirlerinden biri olan Berlin ama bu kez
odak noktamız sahip olduğu renkli sosyal hayatı değil, lezzet durakları. Konu lezzetten açılmışken, zengin mutfağımızı göz ardı etmek
olmazdı. Türkiye'nin en iddialı gastronomi merkezleri haline gelen
Balıkesir ve Konya ülkemizde gezilip görülecek yerlerde ilk sırayı
alıyor. Balıkesir, kendine has lezzetlere aldığı coğrafi işaretlerle bu
konuda oldukça iddialı. Zeytinyağları, unutulan peynir çeşitleri ve
özellikle kahvaltısıyla bir marka olma yolunda ilerliyor. Konya ise
size bambaşka bir deneyim vaat ediyor. Şehirdeki 550 bisiklet yolu,
ziyaret etmek istediğiniz yerleri bisikletle keşfetme fırsatı tanıyarak
farklı bir gezi deneyimi yaşamanızı sağlıyor. Gölleri, tarihi alanları
ve müzelerine doğru yaptığımız yolculuk, ülkemizin zenginliklerini
yeniden keşfetmemize olanak tanıyor.
Rotasını daha uzaklara çevirmek isteyenlere ise hem kuzey hem de
güney yarımküreden önerilerimiz var. Kültüıü, coğrafyası ve bütün duyu!ara hitap etmesiyle Fas, destansı bir yolculuğun kapısını aralıyor.Diğer
bir destinasyon ise dünyanın yaşamakta olan en eski kültürlerinden
birine ev sahipliği yapan Avustralya. Unutmayın ki bir yeri tanımanın
en güzel yolu orayı yerlisi gibi yaşamaktır. Napoli ve Quebec'i tam da
böyle yaşamanız için verdiğimiz tüyoları da dikkate almanızı öneririz.
Bu sayımızda gezegenimizle sınırlı kalmayıp gözümüzü gökyüzüne
de çevirdik. Yıldızları gözlemleyebileceğiniz dünya üzerindeki en iyi
noktalar size adeta gerçeküstü bir deneyim yaşatacak. Hayat kısa,
keşfedilmeyi bekleyenler ise çok fazla... O yüzden harekete geçme
zamanı çoktan geldi. Keyifli okumalar!
-ZeyııepSipaJıi, Yaym Yönetmeni
İÇİNDEKİLER
Bu Sayıda
DAHA
ÖTESİ
FAS'TAN KUM
HİKAYELERİ
ESKİYİ YENİLEYEN
ŞEHİR: NAPOLİ
Yolda: Loch Lomond
Bisiklet tutkunları için lskoç­
ya'nın Ulusal Doğa Koruma
Alanı'nda bulunan Loch
Lomond tam bir hazine
Atlas Dağları'nın eteklerinde
katır üzerinde yolculuk, Sahra
Çölü'nün turuncu kum tepelerine
tırmanma ve yıldızların altında
geceleme gibi fırsatlarla dolu.
s.40
Pizza tariflerinden hediyelik eşya
tasarımına,2bin yıllıkitalyan
şehrinin hikiıyesi yaşayanyerliler
tarafından tekrardan yazılıyor.
s.82
Hafta Sonu: Estonya
Vahşi doğayı modern sanat gale­
riyle bir arada sunan Baltık ülkesi
kısa soluklu bir hava değişikliği
için güzel bir seçenek
Yerel Tatlar: Balıkesir
Yıldızı parlayan gastro-kent
Balıkesir 'e özel ekmek ve zey­
tinyağlarından unutulan peynir
çeşitlerine kadar yerel tatlar
mercek altında
Seyahatin Tadı: Berlin
Sürdürülebilir mutfak ve birbi·
rinden lezzetli tadım duraklarıyla
Berlin, Avrupa'nın gurme
ziyaretçilerini ağırlıyor.
KONYA'NIN AZ
BİLİNEN ROTALAR!
Mevlevi mirası, lezzetli mutfağı,
tarihi, kültürel ve doğal güzellikle­
riyle revaçta olan şehir, seyahat
tutkunlarını bekliyor. s.54
AVUSTRALYA'NIN
KIRMIZI TOPRAKLAR!
"Northern Territory" adlı yay şek­
lindeki kırmızı toprak arazisindeki
Yolngu halkı dünyanın en eski
kültürlerinden birine sahip ve bin­
lerce yıldır süregelen inanışlarını
halen devam ettiriyorlar. s. 68
KUZEYİN TARİHİ
KENTİ QUEBEC
Takipte Kalın
@) nationalgeographic.com.tr
O /NatGeoMagazineTurkiye
o
/NatGeoMagTR
@ /@natgeomagturkiye
17. yüzyıldan kalma meydanlar,
kuleli oteller ve heyecan yüklü
mahallelerle ziyaretçilere drama­
tik bir deneyim sunuyor. s. 96
YILDIZLARA BAKMAK
Kapak
Dünyanın en iyi beş karanlık
gökyüzü noktası ve etkileyici
manzaralarla ünlü yıldız
gözlemevi deneyimleri sizleri
bekliyor. s. 104
Konya'daki şelaleler
nefes kesici manzaralarla
izleyenleri büyülüyor.
Kil duvarlar, Marakeş'e
"Kızıl Şehir" unvanını
kazandırmış olsa da kızı­
lın yeşille iç içe geçtiği
Marakeş manzaraları
çoğunlukta. {s.40)
�Koç
#thenewchapter
www.divan.com.tr (@/divanbodrum /divanotelleri (@G:] /divandayiz
NATIONAL
GEOGRAPHIC
TRAVELER
TUTKU VE 81tlNÇlE SEYAHAT E T M E K iÇiN
lMTIYU SANIBI Nevzat Çalıtkan
ııevzaıc@groupmedya.com (Sorumlu)
TAYiNCi Bige Daruga Çalıtkan
bigedc@groııpmedya.com
OENH v.-.vıN YONUM[NI Zeynep Sipahi
zeyııeps@groııpmedya.com
vuıiŞLERI
YUI IŞLERIMODOROZeynepKun
GÖRSEL YÖNUMEN Hüseyin Takmaz
EDhORYAL KOORDINUÖRGökçeÇiçek
auuvıo.-. K.-.TKIO... BUlUN.-.Nl.-.R
MusıafaAfacan,ŞenolAltun,
Leyla Giritli.Prof.Dr. Ahmet Karataş
IIEKl.-,Ml.-,TIŞll(P.-,z.-.ııL.-,M.-,
REKL.-.MORUPUfK.-,NI
GürhanGezer gıırlıaırg@groııpmedya.coııı
Rflll.-,MORUPUŞK.-,NY.-.RDIMCll.-,111
Funda Gökgündüzfıındag@groııpmedya.coııı
REKL.-.MORUPDiREKTÖRlERI
GöktuğBedri Evren gokıuge@groııpmedya.com
YeşimAksoy yesiıııa@groııpmedya.coııı
Nurol Ceylan ıwrolc@groııpmedya.com
Deniz Toz deııizı@groııpmedya.coııı
Nilüfer Araç ııilufera@groııpmedya.com
Deniz Eroğlu deııize@groııpmedya.com
Eren Enes {Bölgeler) ereııe@groııpmedya.coııı
Seyhan Erat seylıaııe@groııpıııedya.com
EIIENTIIE PR0JELER S.-.TlŞK00RD1NUÖR0
GökhanGülsoy gokhaııg@groııpmedya.coııı
EIIENTIIE PROJELEROPERASYON DIREKTÖRÜ
Ebru Döner ebrııd@groııpmedya.coııı
llSANISANIBI
NATl0NAl0[00RAPH1C PARTNE11S
T0RKIYE LIUNIUHIBI
OROUPMEOYAVE BllOI TEK.TiC. .-..f.
Balmumcu Mahallesi Mustafa !zzet
EfendiSokak No:9 Kat:3 Beşiktaş/lstanbul
Tel: (212)224 9330 / (212)335 0050
GaryE.Knell
EOITORIUDIRECTOR
SusanGoldberg
0ENERAlMANA0ER,N0 MED1.-,
DavidMiller
INTERNATIONALEDtTIONS
EOITORIUDIRECTOR
AmyKolczak
OEPUTY lDITORl.-,LDIRlCTOR
DarrenSmith
L eighMitnick
INURN.-.TION.-.LPUBllSHINO
SENIORVICEPRUIDENT
YuliaP.Boyle
SlNlORDIR(CTOII
Arie1Deiaco-Lohr
SENIOR MANAO[R
RossanaStella
HE.-.oou.ı.ıınııı
1145 17thSt.NW,Washingıon,
DC20036-4688
EnderParlar eııderp@groııpmedya.coııı
Mesut öztürk ıııesıııo@groııpmedya.com
D1Jh.-.LlÇERIKLER DiREKTÖR0
Nurdan Gündoğdu nıırdang@groııpmedya.coııı
D1JITAL iÇERIKEDhÖR0
Yağmur Poyrazyagmıırp@groııpmedya.com
ABONE www.groupmedya.com/iletisim/
E·POST.-. ııye.ııatgeo@groııpmedya.com
WEB SiTEii VE SOSYAlMEDYA ilUIŞIM
ııaıioııa/geograplıic@groııpmedya.com
BASKII/ECiLT
Turkuvaz Haberleşme ve YaymcılıkA.Ş.
Tel:(0212 )3543000
www.ııırkııvazmaıbaaci/ik.coııı
o.-.tımM Turkuvaz DağıtımPazarlamaA. Ş.
8ASKIYERIVET...RIHl!stanbuLMayıs2022
YAYINTOROYerelsüreliyayın,
www.ııaıioııalgeograplıic.com.ır
DERol.-.aON[liOI HES.-.BIHESAP.-.Dt:
GroupMedya veBilgiTek.Tic.A.Ş. Teb Kağıthane Şb.
TR960003 2000 0000 0023 5443 61
Kurumsal Abonelik Fiyatı:44 TL
Herhakkı saklıdır.National
GeographicTraveler.Naıional
GeographicParıners'mlisansıyla
yayımlanmaktadır.Budergide
yeralan yazı,makale,fotoğraf v e
illüstrasyonların elektronik ortamlar
dadahil o!mak üzere çoğa!tılma
haklarıNationalGeographicPartners
veGroupMedya·ya aittir.Yazıhön
izinolmaksızm hangidildeve hangi
ortamda olursaolsun materyalin
tamamının ya da bir bölümünün
çoğalıılması yasakıır.Budergi.
basın meslek ilkelerine uymaya
söz vermiştir.
COPYRIOHT@2022National
GeographicPartners,LLC.Tüm
haklarısaklıdır.NaıionalGeographic
Traveler veSarıÇerçeveTesci!li
Markalardır�Marcas Registradas.
NaıionalGeographic talep edilmemiş
materyallerden dolayı hiçbir
sorumluluk kabul etmez.
JSSN2618-5962
www.bera.com.tr
beraalanyaotel
Bera
+90242 510 05 00
e alanyaberaotel
Alanya
Yellowstone
Milli Parkı,
Wyoming,
ABD
GrandPrismatic
Kaynak Suyu üstten
seyredilecek en şahane
manzaralardan birini
sunuyor. Ancak rüzgiırh
hava şartları ve kaynak
suyunun bulunduğu
parkın en dağlık köşesi
olan yüksek cajrafya
göz önüne alındığında,
doğru düzgün bir fotoğ­
raf çekmek neredeyse
olanaksız. Yeryüzunun
üstü en az altında olup
bitenler kadar kaotik:
Yellowstone, ev sahipliği
yaptığılObini aşkın
ornekle dünyanın bilinen
tum jeotermal ozellıkle­
rınin yarısını gosterıyor,
aynı zamanda da dun·
yanın en geniş gayzer
ağına sahıp (300'ün
üzerınde, gezegenimizin
üçte ikisini kapsayacak
şekilde). Kaynak suyunun
zorlu konumuna rağmen,
1976 model tek motorlu
YOLDA
LOCHLOMOND
>, Loch Lomond'un neden milli park ilan edildiğini anlamanın en iyi yolu adada ve gölün kıyısında yapacağınız bisiklet turu.
Loch Lomond & The
Trouachs'ın milli park
ilan edllm..lnden bu
yana 20 yıl geçti.
1. INCHCAILLOCH
İlk Durak Keşfedilmeyi
Bekleyen Noktalarla Dolu
Ada yolculuğunuza Balmaha Tersanesi'nde
başlayın. Yıl boyunca küçük ahşap bir yolcu teknesiyle
erişilebilen Inchcailloch, Loch Lomond Ulusal Doğa
Koruma Alanı'nın bir parçası ve buradaki kadim meşe
ormanları balık kartallarına, beyaz alageyiklere ve kışın
buraya göç eden Grönland sakarcalarına ev sahipliği
yapıyor. Terk edilmiş çiftliği, harap kilisesi ve mezarlığı
ile adayı keşfetmek için birkaç saatinizi ayırın.
2. BALLOCH KALESi PARKI
3. LUSS KÖYÜ
Adanın Tek Kır Parkı
Ulusal Doğa Koruma Köyü
Anakaraya döndüğünüzde Loch
Lomond'un tek kır parkı olan
Balloch'a gidin. Geçmişte bu
park Oasis ve REM gibi grupların
konserlerini izlemeye gelen 80
bin müzikseverle dolup taşıyordu,
fakat bugün ziyaretçileri parkın
sakin ve huzurlu ortamı cezbediyor.
Mayonuzu giyip serin sularda yüzün
ya da Batı Loch Lomond bisiklet
yoluna katılmadan önce gotik kaleyi
ve bahçeleri keşfedin.
13 kilometrelik bir bisiklet yolculuğu
sizi taş kulübeleri, ormanlık plajı ve
su sporu olanaklarıyla ünlü koruma
köyü Luss'a getiriyor. Yola tekneyle
devam etmek isterseniz bisikleti
park demirlerine bırakın, bir kano
kiralayın ve batıya doğru kürek çeke­
rek bir dizi ağaçlık adanın arasından
dolanan korunaklı, güneş almayan
suyolu The Narrows'ta ilerleyin.
Ardından tekrar karaya dönün ve
Luss'ta bir gece geçirin.
4. AN CEANN MÔR
Adanın En Güzel Seyir Noktası
Sabah olduğunda Lodge on the Loch tabelalarını takip ederek kıyı boyunca An
Ceann MOr'a doğru pedal çevirin. Milli park yönetimi tarafından yaban hayatı
gözlemlemek için belirlenen dört bölge arasındaki bu piramit benzeri seyir nok­
tası, 31 basamağın tepesindeki bir teleskop sayesinde Ben Lomond ve hemen
arkasındaki Arrochar Alpleri'ne doğru harika manzaralar sunuyor. Tekrar yola
çıkmadan önce Ceann Mor Cafe·de Tunnock'un çay çörekleriyle enerji toplayın.
5. FALLOCH ŞELALESi
6. BEN MORE
Nefes Kesen
Zorlu Dağ Yolu
Şelalede Mola
Kuzeye doğru uzanan ikinci 13
kilometrelik bisiklet yolu Loch
Lomond'un kuzey ucundaki Ben
Vorlich'in etrafından dolandıktan
sonra Falloch Şelalesi'ne doğru
hafif bir meyil kazanıyor. Bu de­
vasa şelaleyi ve kaya havuzunu
izlemek için en iyi yer, sol tarafta
bulunan Woven Sound platformu.
19. yüzyıl yazarı Dorothy
Wordsworth"e ait bir alıntının
yıpranmış çeliğe kazınmış olduğu
bu izleme platformuna kafes
benzeri bir tünelle ulaşılıyor.
Crianlarich üzerinden 30 dakikalık
bir inişin ardından rota, milli parkın
en yüksek dağı olan bin 174 metrelik
Ben More'da sona eriyor. Zorlu bir
tırmanış gerektiren bu zirve genel
!ikle toplamda dört ila beş saatlik
bir gidiş-dönüş yolculuğunun bir
parçası olarak komşusu Stob Binnein
ile birlikte ziyaret ediliyor. Başlangıç
noktasında bulunan, kendi yemekle­
rinizi hazırlayabileceğiniz Portnellan
pansiyonunda bir gece geçirmeye
karar verirseniz, bisikletinizi park
edebileceğiniz bir park yeri de mev­
cut. portne/lan.com
Hafta Sonu
Kaçamağı
ı-.u�,ı r ııı k,,rıııı ııııı
bu oıt.t�aı- b. kı ntı,
bo?uim,, mı� vah<-ı J,"'·,ı,
mod..ı·n g.,lcrilırvc dişer,
saum, ktil1'irii fvc bu
Baltık ülkesini çckıci biı
Avrupa kaçamağı haline
getiren özellikler!
-Yazı: amie L ffcr1 y
E
stonya'yı tarif et�ek pek çok yönden biraz zor olabilir. Suyun
öte yakasındaki Iskandinav komşusu Finlandiya'yla açık kül­
türel paralelliklere sahip olan bu Baltık ülkesi ile Rusya ya
da eski Sovyetler Birliği arasındayüzyıllardır süregelen ilişki, işleri
biraz daha karmaşık hale getiriyor. Kuzeydoğu Avrupa'nın daima
geleceğe yüzünü dönmüş bu ülkesi artık kendi alanını oluşturmuş
durumda ve hafta sonu kaçamağı için benzersiz bir seçenek sunuyor.
Estonya'dan ne bekleyebilirsiniz?Tallinn'in tarihi bölgesi; tama­
men Arnavut kaldırımı bezeli yolları. ince çan kuleli kiliseleri ve
orcaçağ mimarisiyle uzun süredir cazibesini konıyor, fakat Estonya
başkenti aynı zamanda çağdaş ve ileri görüşlü bir şehir olmanın yanı
sıra, gelecek vaat eden bir tasarım ve teknoloji merkezi olmayı da
sürdürüyor
Eston a'nın tahıl ambarlarından çıkan olağanüstü ürünlerin !ez
zetine dayanan yemeklerden oluşan yerel mutfak, buraya ilk kez
elen zi aretçileri şaşırtıyor. Ülkede üreticiler için yer sıkıntı ı da
ol( zira allinn'den çıktığınız anda ülkenin ne kadar rek nüfu
w
lu olduğunu açıkça görebiliyorsunuz. İnsanların olmadığı do da,
ha anlar ormanlık aban alanı dolduruyor. bu nedenle Estonya'nın
milli parklarına yapacağınız bır gezıde, ayılar, geyikler ve kurtlarla
karşılaşabiliyorsunuz. Tüm bunlar güzel barok konakları. mükemmel
biraları ve yerleşik sauna kültürüyle bir araya geldiğinde, karşınızda hır
hafta sonuna sığdırabileceğinizden çok daha fazla seçenek beliriyor
ı:mrım
Tallinn
Restoranları
LEE
1
n
k
u anı
��i ::j:� ıe�:�! t��a�����n :;
rulan Lee, Estonya geyiği ve ye rel
alabalı kla yapı lan yeme k lerde üstün
başa rı gösteriyor. N e sipa riş edece­
ğinize karar veremiyor musun uz?
Sofisti ke listede öne ç ıkan lezzet·
le rde n oluşan tadı m menüsü Lee
Eıcperience'ı tercih edin.
leeresro.ee
ÜLO
2
T�lliskivi'de n k ısa b(r yürüyüş mesafesinde ki Ülo, San
Francisco'da olsa bile tuhaf ka rşıla n­
mayacak, dana-yanakl ı taka ve ızga ra
ananaslı kaplan karidesi sunan bir
menüye sa hip. Yemeklerinin yarısın­
dan fazlası da vegan .
facebook.com/ulorestoran
LORE BISTRO
3
N:iHW31h'i:i ŞEHiR VE DEN iz
SABAH
ÖÖLE
AKŞAM
Ta llinn'i n labirenti and ıran
tarihi bölgesi ve Ortaçağ
Ha nsa mima risi, dü n yanın
her yerinden ziyaretçiyi
ke ndin e çekiyor. Ra ekoja
Meydanı ve meyda nı
çevreleyen binaları; en çok
da heybetli gotik belediye
bi nasını, 1400'!erde n beri
kullanılan ve son de rece
fotojenik ola n Avrupa'nın
en eskilerinde n Raeapteek
Eczanesi'ni gözden
kaçı rmamaya di kkat edin.
Eston ya meclis binasını,
gör kemli Alexande r
Nevsk y Ka tedrali'ni ve
heyecan verici şehir
manzaralar ını hayranlıkla
izlemek için Toompea
Tepesi'n e yollanın.
Tarihi Tallinn'in ardından
Telliskivi Yaratıcılı k Şeh­
ri'nde fütürist bir gezi sizi
bekliyor. Bölge nin mimarisi
dışar ıdan endüstriyel gö­
rünse de içinde keşfedecek
çok cevhe r var. Örneğin;
Fotografiska gözden kaçırıl­
maması gere ken bir müze/
gale ri. Mekan şahan e bir
restoranın yanı sıra fotoğraf
se rgilerine de ev sahipliği
yapı yor. Karşısında bulunan
La Muu çok popüler bi r
dondurma dükkanı. Köşeyi
dönü nce sırası yla bir kahve
dükkanı , bir bira fabrikası,
Junimperium adlı usta bir
cin üreticisi ve Vin tage
Beauty OÜ adlı mobilya
mağa zasını bulacaksını z.
Sahile yö n elerek Pöhjala
Bira Fa brikası'nı bulu n. Ken­
di restoran ına ve saunasına
ev sahipliği yapan devasa
tesisde 24 çeşit ev yapı mı
fıçı bira bulu nuyor. işlet­
meyi çevreleyen Kalamaja
Bölgesi büyük bir yenilen­
me süreci nden geçiyor;
Noblessner Limanı'nda,
artık dumanı tüten bacala r
yerine restoran ve barların
yanı sıra sanal gerçeklik ve
prototip te kn olojisi parkı
Proto l nvention Fabrikası
da bulu nuyor. lglupark'ın
ahşap saunalarında vakit
geçirip gü n batı mını izleye­
bilir, buhar odalarından buz
gibi Baltık Denizi'n e dalarak
turu ta mamlayabilirsiniz.
Noblessner rıhtımının aşağ ısında
bulunan Lore Bistro, yakındaki
Proto Buluş Fabrikası'n ı ya da Estonya
De nizcilik Müzesi'ni ziyaret ederken
yemek yiyebileceğiniz harika bir ye r.
Burada neredeyse yalnı zca Estoııya
ürünleriyle yapılan yaratı cı, mevsimlik
yemeklerle karşılaşacaksınız.
lorebisıroo.ee
RATASKAEVU 16
4
e
b
�:�'ü! ������a �r����::ıosu,
Baltık ringa bal ığı ya da n efes kesici
geyi k rostosu diıhil. yeme kle rin bir­
çoğu Estonya kaynaklı ürünle rden
yapılı yor.
rataskaevu16.ee
PEGASUS
5
a ,
r
�=�i ;:k� ;�ı;i ı � �::��:��a�
r ından biri, faka t moder n dekoru
ve yerel yemeklerin şı k sunumuna
bakınca zamana ayak uydurmad ığ ını
söylemek olanaksız.
restoranpegasus.ee
HAFTA SONU
ESTONYA
11@13ifli GÖRKEMLi EVLER VE KAPLICALAR
SABAH
Tallinn'in seksen kilometre
doğusunda, Lahemaa
Ulusal Parkı içinde yer alan
Palmse Malikanesi, ülkenin
dört bir yanına dağılmış
barok mülklerden biri. 16.
yüzyılın başlarından beri
var olan mülkün şu anki
hali 1785'e dayanıyor. Si­
metrik dış cephesi bir Wes
Anderson filminde tuhaf
kaçmayacak cinsten. Gör­
kemli konut ve arazide bir
tura çıkın. Kıyı kenti Piirnu,
buradan güneye doğru gi­
derken arabayla iki saatlik
bir mesafede bulunuyor,
bu nedenle Paide kasabası
yakınlarındaki Pöhjaka Ma­
likanesi'nde öğle yemeği
yemek için bir mola verin.
Mevsimlik yerel ürünlere
ayrılmış menüler, tedarikçi­
lerin o sabah getirdiklerine
göre değişiklik gösteriyor.
ÖGLE
Nehirler ve ormanlardan
oluşan geniş Soomaa Ulusal
Parkı belki de ülkede nehir
kıyılarının taşmasınıve ara­
zilerin sular altındakalarak
yenisu yotları oluşturma­
sını izlemek için en iyi yer
olabilir. Park aynı zamanda
devasa turbalıklara da ev sa­
hipliği yapıyor. Aivar Ruukel
rehberliğinde bu ekosistemi
anlamak için bataklıklarda
yürüyüşe çıkabilirsiniz. Tur
sırasında çamura batmanızı
önleyen hantal ayakkabılar
kullanılıyor. Yılda sadece 1
milimetre büyüyen turba
yosunu, büyük miktarlarda
karbon yakalayarak onu
arazinin yaşamsal bir par­
çası haline getiriyor. Turlar
katılımcılara yabanıl nehir
sularında yüzme ve yabani
meyvelerin tadına bakma
şansı da sunuyor.
AKŞAM
Yaz sonunda Piirnu Plajı,
rengarenk tarihi evlerin ve
altın kumların cazibesine
kapılan yerli turistlerle
doluyor. Şehrin en büyük
kaplıcası olan Hedon Spa
& Hotel, sessiz spa hatta
gece spası da d§hil olmak
üzere pek çok seçenek
sunuyor. Havyar, geyik eti
ve yerelmalı dondurma
gibi kaliteli tadım menü­
leri de bulunan tesisin
bünyesindeki Restaurant
Raimond'a uğramayı ihmal
etmeyin. Akşam yeme­
ğinizi 10 dakika yürüme
mesafesinde bulunan, art
nouveau tarzındaki göste­
rişli Ammende Villası'nda
yiyebilirsiniz. Alakart me­
nüde sarımsaklı yürek
rostosu, elma turşusu,
kurutulmuş soğan, tuzlu
frenküzümü yer alıyor.
ı:mım
3 Sovyet
Kalıntısı
HARALIMANI
Su sporları için tuhaf ölçüde
sakin bir yer haline gelen eski Rus
denizaltı üssü, Hara Limanı'nın
kuzey kıyısında yer alıyor. 1950'1erde
inşa edilen ancak şimdilerde
terk edilmiş durumdaki bina her
zaman böyle sakin değildi. İçeride,
Sovyet dönemine ait sanat eserleri,
fotoğraflar ve rejim altında yaşayan
yerel halka ilişkin çok sayıda
hik§ye de d§hil olmak üzere tarih
meraklılarının hayran kalacağı pek
çok sürpriz saklı.
HOTEL VIRU & KGB MÜZESi
Hayret uyandıran tarihi göz
önüne alındığında Tallinn"deki
devasa Hotel Viru'nun haıa
faal bir otel olması belki de en
şaşılacak özelliklerinden biri. KGB,
Soğuk Savaş'ın zirvesindeyken
gözetim ekipmanlarıyla dolu
odalar sayesinde otel konuklarını
gözetliyordu. Bugün otelin 23. katı
şehrin paranoyak dönemine ilişkin
bir müzeye ev sahipliği yapıyor.
SOVYET HEYKEL MEZARLIÖI
Tallinn'deki meydanlardan,
kaidelerden ve binalardan
kurtarılan ve çoğu 1945 ve 1990
yılları arasında Estonyalı sanatçılar
tarafından yaratılmış heykeller,
şimdi Estonya Tarih Müzesi'nin bir
parçası olan Maarjamiie Sarayı'nın
arkasındaki bir avluda sergileniyor.
$talin ve Lenin'in de d§hil olduğu,
devasa boyuttaki Sovyet ikonları
arasında gezinmek ürkütücü bir
duygu. Lenin"in yer seviyesinde
duran asık suratlı büstü ise
özellikle rahatsız edici.
Haydi çocuklar, hayalleriniz
Vibox ile gerçeğe dönüşsün
Vibox ile harçlıklarınız çok daha hızlı birikiyor, hayallerinize kavuşmanız için
gereken süre kısalıyor. Hemen indirin, biriktirmeye başlayın'
VakıfBank, daima seninle.
HAFTA SONU
ESTONYA
IUMWHiı'i BALTIK ADALARI DENEYi M i
Küçük bir ülke için Estonya şaşırtıcı sayıda (2 bini aşkın) adaya sahip. Birçoğunda yerleşim
olmasa da diğerleri gelişen ve bazıları sadece Estonya anakarasından değil, birbirinden de farklı
kültür ve tarihe sahip olan topluluklar. Estonya'nın dışına yapılacak kısa tatiller için harika
alternatifler sunuyor.
SAAREMAA
Estonya'nın en büyük ve en
kalabalık adası adeta başlı başına
bir ülke gibi. Ziyaretçileri burada
yel değirmenleri, kale kalıntıları
ve kaplıcalar konusunda
pek çok seçenek bekliyor.
Ana karadan gelenler özellikle
hafta sonları rahatlamak için
burada direksiyon sallamaktan
keyif alıyor. Yaz mevsiminde
buraya Muhu Adası üzerinden
bir dolgu köprü aracılığıyla
ulaşılıyor, fakat kışın buzlanmış
bir yoldan geçmeniz gerekiyor.
Saaremaa·nın Viking akınları ve
20. yüzyıl savaşlarından oluşan
tarihi oldukça büyüleyici olsa da
adanın alametifarikası çok daha
ilgi çekici: Buraya 7 bin 500 yıl
önce düştüğüne inanılan Kaali
adlı bir göktaşının neden olduğu
(en büyüğü 110 metre çapındaki)
dokuz kraterden oluşan bir
krater grubu.
VILSANDI
Saaremaa·nın batı açıklarında
yer alan Vilsandi, bir deniz kuşu
koruma alanı olarak belirlendiği
1910 yılından beri, vahşi hayat
cenneti olarak tanınan bir milli
park. Her yaz kuş gözlemcilerini
buraya çeken 247 tür arasında
ak kuyruklu kartal ve puhu
kuşları da yer alıyor. Ancak
adanın insan nüfusu, parkı
korumakla görevli korucular da
diihil olmak üzere sadece bir
avuç insanla sınırlı. Buradayken
adanın en önemli binası
sayılan ve tarihi ortaçağa kadar
uzanan, 16. yüzyıldan kalma
Loona Malikiinesi'ni mutlaka
ziyaret edin.
HIIUMAA
Ülkenin en büyük ikinci adası
olan Hiiumaa, tarihi deniz
fenerleri ve yabanıl doğaya
kolay erişimi sayesinde
hafiften bir New England
havasına sahip. Neredeyse
500 yıldır bir ormanın
ortasında duran ve hiilii
ziyarete açık olan Köpu
Deniz Feneri'ne tırmanmak
serbest. Yaşına rağmen
bu kule adanın kuzey
kesimini çevreleyen
Sovyet döneminden
kalma binalardan çok
daha iyi durumda. Bir
diğer bölgedeki şirin sahil
kasabası Ki:irdla ise yaklaşık
3 bin kişiye, ada yaşamını
anlatan küçük bir müzeye ve
harika kafelere ev sahipliği
yapıyor. Adadaki en büyük
yerleşim yeri olan kasabada
ayrıca bir uçak pisti de
bulunuyor; anakaraya
dönerken feribota binmek
istemezseniz kullanışlı bir
seçenek.
KÖKLÜ GELENEK
Estonyahlar size
dünyanın ilk Noel
ağacının 1441'de
Tallinn'in merkezinde
dikilip süslendiğini
söyleyecektir. Bu
bilgiyi herhangi bir
Letonyalıya aktarma
konusunda aceleci
davranmayın, çünkü
Letonyalılar da bu
geleneğin kendi
kültürlerine ait
olduğunu iddia ediyor.
Balıkesir'den
Gastronomi
Notları
o»
'"
ı Cle fı :ı.ı tlc e
tronomi k nti olm y
adJy. .leytinyağl.ın. unutul:n
p vniıç il
ve n o l r
k, hvaltı ıyl hır m..rk olma
volundı ikrliy-.,r.
T
ürkiye'nin doğa harikalarından biri olan Ba­
lıkesir, doğal ve tarihi zenginlikleri, tertemiz
havası, sakin sahilleri, kaplıcaları ve tadına
doyulmaz lezzetleriyle keşfedilmeyi bekliyor. Mitoloji­
deki anlatılara göre dünyanın ilk güzellik yarışmasının
yapıldığı, Kaz Dağı ya da Antik Çağ'daki ismiyle İda
Dağı'nın eteklerinde çok verimli topraklar yer alıyor
ve burada yetişen ürünlerin lezzetini de bu topraktan
geliyor... Ege Bölgesi'nde seyahat edenler Balıkesir
lezzetleriyle henüz yoldayken tanışmaya başlıyor. Bol
köpüklü Susurluk ayranı, lezzeti kendine has tost ek­
meği, dana sucuğu ve az tuzlu kellepeynirinden alan
Susurluk tostu, başka hiçbir yerde bulamayacağınız tat­
lardan ... Balıkesir'de doğan ve Osmanlı'dan günümüze
ulaşan höşmerim tatlısı, şevketibostan, mürdük aşı,
sarmaşık, börülce ekşilemesi, acı filiz kavurması,
Girit lokumu, kabak çiçeği dolması, rabisa, sarımsaklı
bulgur, saçaklı mantı, papalina, Balıkesir kaymaklısı,
zeytin reçeli ve sakızlı dondurma buradan ayrılmadan
tadacağımız lezzetlerden sadece birkaçı.
Coğrafi işaretler
Balıkesir'in coğrafi işaretli lezzetlerinden biri olan,
kuzu etiyle hazırlanan sura yemeği de yolunuz buraya
düşmüşken mutlaka tadılması gereken lezzetler ara­
sında. Balıkesir'in gastronomi şehri olması yolunda
büyük gayret gösteren BüyükşehirBelediyesi'nin ve
Belediye Başkanı Yücel Yılmaz'ın bölgeye özgü gıda
ürünleri için Türk Patent ve Marka Kurumu'na Coğ­
rafi işaret Tescil Belgesi başvuruları bulunuyor. Bük­
dere küflü deri katık peyniri ile manda kaymağının
ardından son Coğrafi işaret istenen lezzet ise Savaş­
tepe seferberlik çöreği. İlk defa, Çanakkale ve Kurtuluş
Savaşı'na katılan askerlere besleyici, lezzetli ve daya­
nıklı gıda sağlamak amacıyla Savaştepe'nin Sanbeyler
Mahallesi'nde yaşayan kadınlar tarafından üretilen
çörek; un, yoğurt, zeytinyağı, şeker ve mayayla hazırla­
nıyor.Maya un ile yoğrularak yuvarlak şekil veriliyor ve
yıkanmış susama bulanarak odun ateşinde pişiriliyor.
Pideden daha ince olan ekmekler dayanıklılığı artsın
diye iplere geçirilerek serin bir yerde kurutulup iki-üç
ay saklanabiliyor.
Peki nedir bu Coğrafi işaretler? Hemen açıklayalım;
Balıkesir'in toplam 14 Coğrafi işareti bulunuyor, bun­
lardan lO'u gıda ürünü: Edremit, Burhaniye ve Ayva­
lık zeytinyağları, Edremit yeşil çizik zeytini, Balıkesir
höşmerim tatlısı, Balıkesir kuzu eti sura, Manyas kelle
peyniri, Susurluk ayranı, Susurluk tostu, Kapıdağ mor
soğanı, Balıkesir pullusu, Gönen iğne oyası, Yağcıbedir
halısı ile Marmara mermeri.
Balıkesir'in tarihte
unutulmaya yüz tutmuf
pek çok peynir çeşidi
bulunuyor. Bunun yanı
sıra süt ürünlerine
dair yöreye alt pek çok
gelenek ve alışkanlık da
geliştirilmiş.
Yolunuz buraya
dütmütken mutlaka
tatmanızı önereceöimiz
peynir çeşitlerinden;
Cunda sepet peynirini,
lvrlndl koyun kelle
peynirini, Savaştepe
Mihaliç peynirini,
Sındırgı koyun peynirini,
Sındırgı yörük peynirini,
Manyas tulum peynirini,
Çerkez peynirini ve
Havran keçi peynirini
sıralayabiliriz.
Unutulan Peynir Çeşitleri Gün Yüzüne Çıkıyor
Peynir denince Balıkesir'in ilk akla gelecek şehir olaca­
ğını düşünür müydünüz? Buna biz değil, gastronomi
dünyasının en seçkin etkinliklerinden biri sayılan
uluslararası dünya kitap yarışması Gourmand Cook­
book Award cevap veriyor. Balıkesir Büyükşehir Bele­
diyesi Kırsal Hizmetler Dairesi Başkanlığı tarafından
yapılan çalışmayla Berrin Bal Onur ve Neşe Aksoy
Biber tarafından; araştırma, gezi, inceleme çalış­
maları gerçekleştirilerek kaleme alınan "50 Peynirli
Şehir Balıkesir" adlı kitap, 2019 yılında Çin'in Makao
Bölgesi'nde düzenlenen uluslararası kitap yarışması
Gourmand Cookbook Award'da 12 finalist arasından
birinci seçilerek, alanında dünyanın en iyisi unvanına
sahip oldu, "peynir ve süt" kategorisinde aralarında
Almanya, Kanada ve Fransa'nın da bulunduğu 12 fina­
list arasından "dünyanın en iyisi" seçildi ve "winner"
etiketiyle basılmaya hak kazandı.
İki yıl boyuncaüzerinde çalışılarak hazırlanan Balı­
kesir'in önemli değerlerinden olan yöresel peynirlerin
kayıt altına alındığı kitapta şehrin; süt ürünlerindeki
kültür ve gelenekleri, köklü geçmişi ile peynir zengin­
liği kayıt altına alınıyor. Bu yönüyle Balıkesir'in kül­
tür mirası niteliğinde olan kitapta, tarihte yok olmaya
yüz tutmuş peynir çeşitlerinin incelemesi de yer alıyor.
Kitapta aynı zamanda tüm Türkiye'de tanınan; Ayva­
lık Cunda sepet peyniri, İvrindi koyun kelle peyniri,
YEREL T TLAR
BALIKESIR
Savaştepe Mihaliç peyniri, Sındırgı koyun peyniri, Sın­
dırgı yörük peynirleri, Manyas tulum peyniri, Çerkez
peyniri ve Havran keçi peyniri yapımları da anlatılıyor.
Zeytin Ve Zeytinyağı
Şehrin meşhur tatlarından biri de şüphesiz zeytin
ve zeytinyağı. .. ödüllü zeytinyağlarına ev sahipliği
yapan Balıkesir'de özellikle Körfez bölgesi olarak
adlandırılan Havran, Edremit, Burhaniye, Gömeç ve
Ayvalık ilçelerinin zeytinlerinden elde edilen yağlar,
dünyanın en iyileri arasında sayılıyor. Anadolu top­
raklarında doğan; peynir, zeytin ve ekmek için kitap
dizisi oluşturan Büyükşehir Belediyesi, Neşe Aksoy
Biber ve Berrin Bal Onur'un hazırladığı üçlemenin
ikincisi olan "Zeytin Ülkesi Balıkesir n kitabını yakın
zaman önce yayımladı. "50 Peynirli Şehir Balıkesir" ile
başlayan kitap yolculuğu "Zeytin ülkesi Balıkesir" ile
devam ederek üçlemenin ikinci kitabı tamamlanmış
oldu. Çalışmaları süren, içeriğinde Balıkesir'in zengin
ekmek çeşitlerinin, yapılış yöntemlerinin ve hik:iyele­
rinin de yer alacağı ekmek kitabı ile de üçleme tamam­
lanacak. Balıkesir'in tüm ilçeleri ve mahallelerinin
zeytin ve ürünlerinin incelenmesi ile yerel-geleneksel
ve endüstriyel üretim yöntemleri kullanılarak üretilen
ürünlerin yer aldığı kitap; 300 fazla yazılı ve sözlü kay­
nakla desteklenerek pek çok şair, yazar ve akademisye­
nin de katkılarıyla özenle hazırlandı.
Balıkesir Kahvaltısı Marka Olma Yolunda!
Balıkesir'in gastronomi alanında "marka şehir" olabil­
mesi amacıyla Balıkesir Valiliği öncülüğünde; Balıkesir
Büyükşehir Belediyesi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir
Ticaret Odası, Balıkesir Sanayi Odası, Balıkesir Ticaret
Borsası, Balıkesir Esnaf ve Sanatkarlar Odası işbirli­
ğinde Güney Marmara Kalkınma Ajansı koordinatör­
lüğünde yürütülen çalışmalar devam ediyor. UNESCO
Yaratıcı Şehirler arasında yer alarak Ulusal Gastronomi
Şehri unvanı kazanan Balıkesir'in kahvaltısı da marka
olma yolunda ilerliyor. 2-5 Haziran arasında gerçekleş­
tirilecek Balıkesir Uluslararası Kahvaltı Festivali'nde,
gıda üretim sektöründe faaliyet gösteren firmaların
ürünlerinin yanı sıra şehrin sahip olduğu tarımsal
ürün çeşitliliği, yeme-içme kültürü ve zengin mutfağı
da gözler önüne serilecek.
Şehrin 20 ilçesinin her birinde birçok gastronomi
değeri olduğunu belirten Balıkesir Belediye Başkanı
Yücel Yılmaz, Balıkesir'in tanıtımına kahvaltı ile baş­
ladıklarını söyleyerek ekliyor: "İstanbul'un üç katı
büyüklüğündeyiz. 290 kilometre sahil şeridimiz var,
54 adamızın 22'si gezmeye, görmeye değer. Yüzde
Ödüllü ;ıeytinyağlarına
ev sahipliği yapan
Balıkesir'de füellikle
Körfe;ı bölgesi olarak
adlandırılan Havran,
Edremit, Burhaniye,
Gömeç ve Ayvalık
ilçelerinin ;ıeytinlerinden
elde edilen yağlar.
dünyanın en iyileri
arasında sayılıyor.
48'i orman olan bir şehirden bahsediyoruz. Dünya
UNESCO şehirlerine tarihi miras olarak aktarılacak
değerlerimiz var. Geçişten bugüne şehrimizde hem
soyut hem somut birçok kültürel miras var. Balıkesir
bölgesinde et yemekleri en az 12 saat haşlama ve dem­
leme şeklinde fırınlarda ya da kuyularda yapılıyor.
Bu yemekler, sanayiye uygun değil, hızlı olmuyor.
Bu yemekler bize özel, her yerde yapılamıyor. Aça­
cağımız yerel mutfaklarda önceden rezervasyonlarla
gelen misafirlerimize hem ücretli yerlerimiz hem de
ikram eden yerlerimiz olacak. Yolumuz uzun. Balıke­
sir'e yemek ve hava almak için gelinir. Geldiğinizde;
kışlığınızı, yazlığınızı, peynirinizi, zeytinyağınızı, bak­
lagillerini alabileceğiniz bir yer."
8U 8IR ILANDIR
Balıl<esir l(ahvaltı Festivali
2 - 5 HAZİRAN
UNESCO Yaratıcı Şehirler arasında yer alarak "Ulusal Gastronomi Şehri"
unvanı kazanan Balıkesir'in kahvaltısı marka haline geliyor.
25
Haziran tarihleri arasında dört gün boyunca;
firmaların, üreticilerin, işletmelerin ve
şeflerin katılımıyla gerçekleştirilecek Balıkesir
Uluslararası Kahvaltı Festivali'nin lansmanı, Avlu Kongre
Merkezi'nde yapıldı. Görkemli bir şekilde 30 çeşit ürünle
donatılan masalarda, Balıkesir kahvaltısı tadımı gerçekleştirildi.
Uluslararası alanda tanınan şefler tarafından oldukça beğenilen
Balıkesir kahvaltısının, şehrin gastronomi değerini öne
çıkararak turizmine katkı sağlaması bekleniyor.
Balıkesir Büyükşehir Belediyesi, Balıkesir Üniversitesi,
Balıkesir Ticaret Odası, Balıkesir Sanayi Odası, Balıkesir Ticaret
Borsası, Balıkesir Esnaf ve Sanatkarlar Odası iş birliğinde Güney
Marmara Kalkınma Ajansı koordinatörlüğünde yürütülen
çalışmalar sonucunda UNESCO Yaratıcı Şehirler arasında yer
alarak Ulusal Gastronomi Şehri unvanı kazanan Balıkesir, 2030
yılında yaklaşık 700 milyar dolar olacağı ön görülen dünya
kahvaltılık pazarında uluslararası alanda yer almayı hedefliyor.
Balıkesir Uluslararası Kahvaltı Festivali kapsamında çalışma
-
l
gerçekleştiren tüm kurumlar, işletmeler ve şefler de bu pazarda
yer almak için şimdiden kolları sıvadı.
Balıkesir'in; dağlarından bal akan, ovalarından yağ akan
bir şehir olduğunu vurgulayan Büyükşehir Belediye Başkanı
Yücel Yılmaz "Hava atmak için nereye giderseniz gidin ama
hava almak için Balıkesir'e gelin diyoruz" ifadelerini kullanarak
festival kapsamında şu ifadeleri kullandı: "Balıkesirliler; zevk
sahibidir, lezzet sahibidir. Her ikisini de mükemmel yapar.
Kahvaltımız da pullumuz da bunun göstergesi. Zevk ve damak
lezzeti gerektiren her şeyin Balıkesir'de mevcut olduğunu
dünyaya ilan ediyoruz."
kalıvaltifest.coııı
SEYA ATIN TADI
BERLIN
Arka planında
Berlin
Katedrali ve
meşhur TV kulesi
bulunan; Samina
RazaveBen
Zviel'in retro tarz·
daki kafeleri.
Yanda: Frieda'dan
tereyağlı Breton
pastası ve mey­
veli dondurma.
Berlin
Lezzetleri
Yaratıcılığın ve
sürdürülebilirliğin öne
çıkrığı Almanya'nın
başkentindeki
restoranlardayız.
Günümüzde en ileri
teknolojiyle yetiştirilen
otlardan son dönem
Thai ziyafetine kadar
heyecan verici bir
deneyime hazır mısınız?
Yazı: Christie Dietz
F
ermente domateslerin ortasında duran krema
kıvamındakiburrata peynirini bıçağımın ucuyla
iterken, Cafe Frieda'nın fırından taze çıkmış ek­
meğine gereksinim duyduğumu fark ediyorum. Keyif
içinde geç öğlen yemeğimi kalın bir dilim ekşi mayalı
ekmekle sonlandırırken, bir yandan da dışarıda çisele­
yen yağmuru ve Prenzlauer Berg'deki meydanı izliyo­
rum. Kapıdan telaşla giren restoran sahibi Samina Raza
neşe içinde yanımdaki sandalyelerden birine oturarak
bana kahve ve arasında ev yapımı kestaneli miso ve
Fransız usulü incir reçeli bulunan kurabiyelerden tek.lif
ediyor. Sami na, Berlin'in popüler gece kulübü Bergha­
in'ın tuvalet kuyruğunda tanıştığı şimdiki eşi İsrailli
şef Ben Zviel ile beraber olmak için Londra'dan Ber­
lin'e taşınmış. Birlikte civardaki işlek restoranlardan
biri olan Mrs Robinson'u açmışlar. Bunu 2021 yazında
küçük kız kardeş Frieda takip etmiş.
Frieda'nın sade yemekleri malzemelerin üstün
kalitesini sergiliyor. Konu malzeme tedariği olunca
Samina da prensiplerinde son derece katı: "Tedarikçi-
!ere gelince çoközenliyimdir, onlardan da aynı titizliği
beklerim," diye ifade ediyor. "Ortak noktamız zanaat,
beceri ve yapmakta olduğumuz işe saygı." Bütün ürün
işlemleri ve korunması -turşu kurma, mayalama ve pi­
şirme- mekanda yapılıyor. Restoran sıfır atık sayılmaz
ama Samina kullanabildiklerinin azamisinden yarar­
landıklarını söylüyor. "Bizim kouign-amanıı (tereyağlı
bir hamur işi), kruvasan artıklanmızla yapılıyor," diye
ekliyor. "Ete gelince, hayvanın bütünü ile çalışıyoruz.
Ekmek artıklarımız hayvanları beslemek için, birlikte
çalıştığımız çiftliklere gönderiliyor."
Frieda'nın neşeli ve dinlendirici atmosferinde
Samina'ya Berlin'de benzer havada kaliteye ve ürün­
lerinde sürdürülebilirliğe önem veren başka restoran
olup olmadığını soruyorum. Schöneberg'deki Michelin
yıldızlı Kin Dee dahil olmak üzere birkaç yer öneriyor.
Yağmura rağmen, şef Dalad Kambhu'nun değiş­
mez menüsünü tadarak kendimizi ödüllendiriyo­
ruz. Mümkün olduğunca bölgesel ürünlerden, 'aile
tarzında' hazırlanmış her tabağın sunumu ayrı güzel.
SEYA ATİN TADI
BERLIN
Acı soslu, baharatlı nasturtium (!atin çiçeği) yaprakları
üzerinde şitaki mantar dilimleri ve kırmızı soğanla
tütsülenmiş "umami" yılanbalığı çorbası, Berlin'in
kuzeyindeki permakültür seralarında yetişen hodan
(laksatif bir bitki) çiçekleriyle süslenmiş. Tatlı olarak
merengve balık sosu karamelli pişmiş armut dilimle­
rinin yanında Mosel Bölgesi'nden gelen beyaz şarabı
Riesling alıyorum. Öğreniyorum ki "Kin dee" Thai
dilinde "iyi yemek" anlamına geliyormuş ki burası
için zaten aksini düşünmem olanaksız.
Ertesi sabah, Kreuzberg Bölgesi'ne kadar devam
eden Potsdamer Meydanı yakınında yer alan Rönesans
tarzı bir binadaki sergi alanı Gropius Bau'ya doğru
gidiyorum. Devasa girişin ardındaki avlu, Beba'ya
açılıyor. Burada restoran sahibi Shani Leiderman'la
bir kahve için buluşuyoruz. Yüksek tavanlı mekanda,
küçük yuvarlak bir masada oturuyoruz, aramızdaysa
cam bir fanus içinde kökleri suda görünen fesleğen
bitkisi var. Masanın dekorasyonundan öte Beba'nın
Mekan Rehberi
JULIUS
Julius; Berlin'denyada
uzaklardan getirilmiş organik
üretim et, balık ve süt ürün­
lerini küçük tabaklarda servis
ediyor; karnabahar püresi
ve erik turşusu ile brioche
üstünde servis edilen istavrit
ya da Japon mutfağına özgü
bir sebze suyu olan dashi ile
pişirilen soslu kabak gibi.
Mekanda zengin bir şarap ve
bira seçkisi de bulunuyor.
instagram.com/Ju/ius.emst.
bertin
FREA
Dünyanın ilk %100 vegan ve
sıfır atık restoranı Frea'da
mümkün olduğunca Alman
menşeli malzemelerle hazır­
lanmış bitkisel içerikli menü
setleri bulunuyor. Frea,
ardında minimum ekolojik
iz bırakarak artan sebzeleri
geri dönüşüm için bir çeşit
gübre makinesinde kompost
haline getiriyor. Ağır ateşte
pişirilen ya da buQulama ya­
pılan armut ve pancar, ceviz
ve badem kreması topları
ve çıtır çıtır havuç eşliğinde
sunuluyor. frea.de
OSHIONE
Aureen Aipoh yerel bir
pazardan aldığı organik
sebzelerle hazırladığı brunch
ve öğle yemeQi menüleriyle
Oshione'i işletiyor. Spesiyal
çorbalarının yanı sıra kızarmış
muzlu ekmek, tahinli ekmek,
süzme yoğurt ve esmer buğ·
daydan yapılmış ekmekleriyle
de adını duyurmuş.
ortamı ile bütünleşmiş, restoranın arka tarafında ışıl
ışıl aydınlatılan, yeşil bitkilerle doldurulmuş tepsilerin
sergilendiği dört adet cam kabin yer alıyor. Menüsünde
yer alan tüm taze yeşillik ve yapraklı sebzelerin "dün­
yadaki değişik Musevi topluluklarının eski gelenekle­
ri"nden esin aldıklarını söylüyor Shani.
Shani iki tür yeşilliğin üstünde duruyor: pak choi
("Taze, yeni yetişmiş olanları salatalarda kullanıyo­
ruz,") ve turpgillerin yaprakları ("Çabuk solduk.lan için
bizim işimiz onları canlı tutmak.") Kuzukulağı, rey­
han ve dereotu gibi fideler haftada iki kez Berlin'deki
uzman bir çiftçinin gözetimindeki özel bir çiftlikten
getirtiliyor. Bitkiler geldikten sonra Shani ve takım
arkadaşlarına çok az iş düşüyor. "Bitkiler toprakta de­
ğil, suda büyüyor: Berlin'deki kontrol sistemine bağlı
şekilde pestisirren arındırılmış, ışık ve hava şartları
ayarlanmış olarak," diye açıklıyor Shani. Restoran
talebe göre gereksinimini böylece karşılamış oluyor
ve Shani'nin bahçıvanlık yapmasına gerek kalmıyor.
"Adeta bir bilimkurgu seti gibi," diyor.
Önceleri Gesrapo'nun karargahı olan bölgedeki
"duvar" bugün bir anıt ve müzeye dönüştürülmüş
halde. Kalabalık bir turist grubunu aşarak sonunda
geniş ama bir o kadar da karmaşık bir meydan olan
Oranienplatz'a ulaşıyorum.Meydan bir zamanlar ec­
zane olarak kullanılmış olan Viktoryen tarzdaki bir
binada "Ora" adlı bir restoran ve şarap mahzenine ev
sahipliği yapıyor. içerisi, orijinal koyu yeşil deri otur­
ma alanlarıveşarap kadehleri ile antika ilaç şişelerinin
durduğu ahşap bölmelerle hoş bir havaya sahip. İrlan­
da doğumlu şef Alan Micks hem buranın mutfağını
hem de birkaç kilometre daha doğuda bulunan Mic­
helberger Hotel'in restoranını işletiyor. Micks, "Kalite
her zaman en önemli unsur; bu yerel malzemelerin
her zaman harika olduğu anlamına gelmiyor," diyor.
Mevsime göre hazırlanmış yemek ve atıştırma­
lıkların yer aldığı tek yaprak, A4 k3.ğıt üzerindeki
menüyü inceliyorum. Baltık Denizi'nden gelen çiğ
balık, yanında ateşe tutulmuş salamura salatalık ve
Michelberger'in kendi çiftliğinden getirilmiş shiso suşi
yapraklarıyla servis ediliyor. "Vejetaryen yemeklerimi­
zi sunarken, her bir tabakta en azından bir ürünümü­
zün çiftliğimizden gelmiş olmasına özen gösteriyoruz,"
diye anlatıyor Alan. Benim tercihim kömür ateşinde
kızarmış kabak dilimlerinin yanında yeşil mercimek,
tuzlu pecorino (koyun sütünden yapılmış bir çeşit
İtalyan peyniri), kabak çekirdeği püresi ve salamu­
ra chanterelles (horoz maman) oluyor. Pencereden
baktığınızda, dışarıda Kreuzberg'de hayat devam
ediyor: Diğer taraftan, Oranienplatz'da bir protesto
SEYA ATİN TADI
BERLIN
5 Lezzet
Keşfi Önerisi
EISBEIN
Geleneksel olarak lahana
turşusu ve bezelye püresiy.
le servis edilen tütsülenmiş,
haşlanmış domuz paça. Bu
oldukça doyurucu bir ye­
mek -gezi programınızda
Eisbein sonrasında hafif bir
şekerleme için yer ayırın.
CHICKEN
GEMÜSE KEBAP
Türk lavaşı içinde tavuk
döner kebabını sebze ve
peynir eşliğinde tadarak
döner kebap kültürünüzü
geliştirebilirsiniz.
GHERKINS
Spreewald gherkins (sa­
latalık turşusu), Branden­
burg eyaletinin en sevilen
spesiyallerinden. Rulo bif­
tek içinde ya da kızarmış
peynirli sandviç yanında
deneyebilirsiniz.
SENFEIER
Patates eşliQindeservis
edilen krema kıvamındaki
hardal sosta pişmiş yu.
murta, pek çok Berlinlinin
çocukluğuna ilişkin nostal­
jik bir lezzet
KOUIGN-AMANN
Bu ince dilimler halindeki
yağlı hamur ürünleri her
ne kadar Britanya'yı çağ­
rıştırsa da Berlin'de de pek
çok mükemmel seçenek
bulunuyor. Birinde karar kı­
lın ve kahve yanında keyfini
çıkarın.
yürüyüşü başlamak üzere. Daha ileride, dev bir çelik
top görünümündeki Berlin TV kulesi güneşin altında
parıldıyor, kırmızı ve beyaz antenleri bulutların ara­
sında kayboluyor.
Almanya'nın başkentindeki son sabahımda kah­
valtı için yemek kitabı yazarı ve aktivist Sophia Hoff­
mann ile Neuköln'deki yeşillikler ve çinilerle bezeli Isla
Cotfee Berlin'de buluşuyoruz. Kafedeki raflarda doğal
şarap şişeleri ve geri dönüştürülmüş kahve tortuların­
dan yapılmış kupalar yer alıyor. Pazar sabahı kahvesi
için kapının dışında kuyruk oluşmaya başlamış bile.
Ev yapımı böğürtlen, kızarmış adaçayı yaprakları
ve yoğurt içeren granolamızı yerken, bir yandan da
son yıllarda şehirde gıda üretim ve tüketiminin nasıl
değişmiş olduğunu konuşuyoruz. Sophia tüm bunların
kurgulanmış bir hareket mi, gelip geçici bir heves mi
olduğunu sorgulayarak, "2014'te ilk kitabımı yayım­
ladıktan sonra her şey değişti," diyor. iş ortağı Nina
Pecerson, Sophia'nın sözlerinden sonra, "İnsanlar şim­
diden daha az hayvansal gıda tüketmeleri gerektiğinin
bilincinde," diye ekliyor. Berlin'in geri kalan kısmı da
bu bitkisel ürün ve sıfır atık deneyimine katılırsa, bu
tezi doğrulanabilir.
BAHÇEŞEH İ R KOLEJ İ
İ KLİ M DEGİŞİ KLİGİ MODÜLÜ
#iklimkrizinedurdiyoruz
. E .E
. . LI?
iKLiM KRiZi
iklim
Krizinde Son
Durum
2015 yılında imzalanan
ParisAnlaşması'yla
ilgili dünya altı yıl
içinde gelinen noktayı
tartışadursun, söz
konusu anlaşma
2021'in Ekim ayında,
TBMM Genel
Kurulu'nda tüm
partilerin oy birliği
ile kabul edildi ve biz
de Türkiye olarak bu
anlaşma içerisinde
yerimizi aldık. Böylece
Türkiye küresel iklim
krizi mücadelesi için
önemli bir adım attı.
Yazı: Zeynep Kun
P
aris Anlaşması'na katılımın uygun
bulunduğuna ilişkin kanun teklifinin
mecliste onaylanması, her yıl yayımla­
nan İklim Değişikliği Performans Endeksi
sıralamasında 2022 yılında da yerimizi
korumamızı sağladı. Nasıl mı? Dilerseniz öncelikle
endeks hakkında kısa bir bilgi verelim ve ardından
Türkiye'nin iklim krizindeki konumunu ve küresel
ölçekte diğer ülkelerin durumunu inceleyelim. Son
olarak da kağıt üzerinde vaat ettiklerimizi gerçekleş­
tirmek için alınabilecek önlemlere ve bu konuda kafa
yoran isimlerin görüşlerine kulak verelim.
iklim Değişikliği Performans Endeksi neye işaret
ediyor? Germanwatch ve NewClimate Enstitüsü
tarafından Uluslararası İklim Eylem Ağı (Climate
Action Nerwork, CAN lnternational) ile işbirliği için­
de yayınlanan İklim Değişikliği Performans Endek­
si'nin (Climate Change Performance Index, CCPI) 17.
değerlendirmesinde, en yüksek emisyona sahip Türki­
ye dahil 60 ülke ve Avrupa Birliği'nin iklim değişikliği
konusundaki performansları ölçüldü. Endeks, toplam­
da küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 90'ından
fazlasından sorumlu olan 60 ülke ve AB'yi sera gazı
emisyonları, yenilenebilir enerji, enerji kullanımı
ve iklim politikası olmak üzere dört kategori altında
değerlendirdi. Paris Anlaşması, iklim krizinin önü­
ne geçmek için küresel ortalama yüzey sıcaklığındaki
artışı 2 derece ile sınırlandırmayı ve mümkünse 1,5
derecenin altında tutmayı amaçlarken, 2005 yılından
beri açıklanan CCPI Endeksi de söz konusu ülkeleri
küresel ısınmayı 2°c ile sınırlandırma hedeflerine
yakınlık ve uzaklıklarına göre "çok yüksek", "yüksek",
"orta", "düşük", "çok düşük" şeklinde sınıflandırdı.
Küresel ölçekte, "çok iyi" madalyasını kazanan
ülke yok Endeks'e göre iklim eyleminin Paris An­
laşması hedefleri ile uyumsuzluğu da göz önünde
bulundurulduğunda performans değerlendirmesinde
hiçbir ülke "çok iyi" sınıfına giremedi.
2022 değerlendirmesinde en yüksek performans
gösteren ülke, İngiltere ve İsveç'i geçerek iki sıra yük­
selen Danimarka oldu. İskandinav ülkeleri, İngilte­
re ve Fas ile birlikte net-sıfır yarışında başı çekiyor.
Norveç, yenilenebilir enerjide "en yüksek" olarak
değerlendirilen tek ülke olarak öne çıkıyor. En kötü
performans gösteren ülkeler arasındaysa Avustralya,
Güney Kore, Rusya, Suudi Arabistan ve Kazakistan
göze çarpıyor. Letonya, Hırvatistan, Belarus ve Ceza­
yir geçen yıla göre performansı düşenler; sıralamada
en çok yükselenler ise Hollanda ve Yunanistan. G20
ülkelerinden sadece İngiltere, Hindistan, Almanya
ve Fransa iyi performans gösteren ülkeler arasında.
Bu yılın en kötü performans gösteren AB ülkeleri ise
Macaristan, Polonya, Çekya ve Slovenya. Dünyanın
en büyük karbon emisyonu kaynağı Çin, dört sıra ge­
rileyerek "düşük" sınıfına d.ihil edildi ve 37. sırada yer
aldı. Çin, yüksek emisyonları ve düşük enerji verimli­
liği ile kötü bir performans gösteriyor. 2030 hedefleri
de Paris Anlaşması ile uyumlu olmaktan uzak. Öte
yandan, Çin'in yenilenebilir enerji trendi ise oldukça
iyi. Dünyanın ikinci büyük karbon emisyon kaynağı
ABD için ise Biden yönetiminin ilk yılının etkisi o­
lumlu görünüyor. Geçen yılın sonuncusu olan ABD,
bu yıl h:ll:l "çok düşük" sınıfında olsa da beş kademe
yukarıya çıkarak 55. sıraya yükseldi.
Paris onayı sayesinde yerini korumayı başaran Tür­
kiye bu yıl da 42.sırada Türkiye geçen yıl olduğu gibi
42. sırada olmakla berabergenel performansı yine "dü­
şük". İklim politikası kategorisinde performansı geçen
seneki "çok düşük" sınıfından "düşük" seviyesine yük­
seldi. Bunun nedeni, sonunda ParisAnlaşması'na taraf
olması ve 2053 için net sıfır emisyon hedefi açıklamış
olması. Türkiye, sera gazı salımı kategorisinde düşük,
yenilenebilir enerji kategorisinde yüksek performans
gösteriyor. Fakat enerji kullanımı kategorisindeki çok
düşük performansı ile Türkiye geçen yıla göre bu ka­
tegoride yedi sıra gerilemiş durumda. Yüksek yenile­
nebilir enerji potansiyeli ve mevcut trendler sayesinde
ülkenin yenilenebilir enerji performansı iyi görünse de
2030 hedeflerinin 2°c sınırıyla dahi uyuşmadığı açık.
Aynca iklim uzmanları Türkiye'nin kömür üretimini
desteklerken yenilenebilir enerji yatırımlarına desteği
sınırladığını, bu sebeple tam yenilenebilir potansiye­
line ulaşılamadığını not ediyor.
WWF Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) Genel
Müdürü Aslı Pasinli'ye göre, "Bu çalışma, ülkelerin
Türklye'nin de taraf
oldu!)u Parls iklim
Anlaşması gereği
2030 yılına kadar
karbon emisyonunun
yüzde 50 azaltılması
öngörülüyor. Bunu
mümkün kılabi­
lecek en önemli
etkenlerden biri de
sürdürülebilir yakıt
kullanımının artı·
rılması. Bu yüzden
artık; hava, kara ve
demir yolu seyahat·
lerinde çevreci yakıt
seçenekleri tercih
ediliyor.
SEYAHATLERDE ÇEVRECi
SEÇENEKLER ÖN PLANA ÇIKIYORI
Günümüzde, otomobil ve ticari araçlarda
motoru temizleyen, hatta motorun
ömrünü uzatan yüksek performans ve
yakıt tasarrufuyla emisyon değerlerini
minimize eden yeni nesil Active3
teknolojili yakıtlar kullanılıyor. Denizcilikte
de küresel sürdürülebilirlik hedefleri
doğrultusunda oluşturulan IMO kriterleri
kapsamında yeni nesi! denizcilik yakıtı
n
Nvery low sulfur fueı (VLSF) kullanılıyor.
Çoğu hava yolu şirketi de "sustainable
N
aviation fuel (SAF) ile uçuşlara başlamış
durumda. Karbon salınımı düşük, çevreci
ve sürdürülebilir kaynaklardan üretilen
yakıtlarla yolculuk yapmak, önümüzdeki
yıllarda kişilerin seyahat tercihlerini de
etkileyecek gibi gözüküyor. Glütensiz
yemekler, vegan ürünler gibi sürdürülebilir
yakıtla seyahat de bir tercih sebebi olacak
insanlar, A şehrinden B şehrine giderken
küresel ısınmayı ne kadar etkiliyoruz
sorusunu kendilerine sorabilecek hatta
seçim yapma lüksüne sahip olabilecekler.
.
.
6 . . LI?
iKLiM KRiZi
iklim değişikliği mücadelesindeki performanslarına
ışık tutuyor. Bu endeksteki rekabet gezegenimizin ge­
leceği için en kritik yarış. Türkiye'ninde bu yarışta
güçlü ulusal iklim hedefleri belirleyerek, uzun vadeli
somut eylem planları ortaya koyarak, kömürden çı­
kış politikası oluşturarak, kömür teşviklerini ve yeni
kömürlü termik santral yatırımlarını sona erdirerek
performansını artırması mümkün. Bu doğrultuda
kararlılık sergilemesi halinde Türkiye'nin gelecek
yıl endeksteki yeri yükselecektir."
Türkiye'nin 2030 hedefi: Kömürden arınmak Uz­
manlaragöre, Türkiye'nin 2053 için belirlediği net sıfır
karbon hedefine ulaşabilmesi için gereken en hızlı ve
gerçekçi adım küresel sera gazı salımlarının yaklaşık
yarısına sebep olan kömürü en geç 2030 yılına kadar
elektrik sisteminden çıkarmak. "Karbon Nötr Türkiye
Yolunda İlk Adım: Kömürden Çıkış 2030" raporuna
göre, kirleticilerin iklim değişikliğine sebep olan sera
gazlarını serbestçe salmasının önüne geçilip, kirletme
bedelleri ödetilirse ve kamu kaynaklarıyla desteklen­
meleri sonlandırılırsa en geç 2030 yılına kadarTürki­
ye'nin elektrik üretiminde kömürden çıkması doğal
seyrinde gerçekleşebilir.
Kömürün Ötesinde Avrupa (Europe Beyond Coal),
Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe), Sürdürülebi­
lir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA),
Greenpeace Akdeniz, WWFTürkiye (Doğal Hayatı Ko­
ruma Vakfı), İklim Değişikliği Politika ve Araştırma
Derneği ve 350.org için modelleme çalışmasını APLUS
Enerji'nin yaptığı raporda, yerli kömür alım garantisi
ve kapasite mekanizması gibi uygulamalarla kömür
sektörünün teşvik edildiğinin altı çiziliyor. Türkiye'nin
kömür teşviklerini kaldırıp karbon emisyonlarını
fiyatlandırma konusunda ciddi adımlar atması halin­
de AB'ye ihraç edilen ürünlerdeki emisyon içeriği de
kontrol edebilir hale gelecek. Raporda, ulusal ölçek­
te karbon fiyatlandırma mekanizması uygulanmazsa
Türkiye'den ciddi miktarda finansal kaynağın karbon
vergileri yoluyla yurtdışına aktarılacağına, AB'ye ya­
pılan ihracat üzerinde de ek maliyetler oluşacağına
dikkat çekiliyor.
Bııyazıda, Eıırope Beyond Coal, Avrupa İklim
Eylem Ağı (CANEıırope), SEFiA, WWFTiirkiye,
Greeııpeace Akdeniz, İklim Değişikliği Politika
ve Araştırma Derneği ve 350.org içiıı hazırlanan
"Karbon Nötr Türkiye Yolunda İlk Adım - Kömürden
Çıkış 2030" başlıklı rapordanyararlanılmıştır.
KÜRESEL iKLiM DECIŞİKLiCI ÜZERiNETÜRKiYE'DEN GÖRÜŞLER
Duygu Kutluay
AslıPasinli
Bengisu Özenç
�Küresel sıcaklık
artışını 1,5 derece ile
sırıırlandırmakiçin
yapılması gereken en
etkili ve kolay adım
kömürden vazgeçmek.
Avrupa'da son beş yıl
içinde 20 ülke kömürden
çıkmayı taahhüt
etti. Türkiye'de iklim
değişikliğine sebep olan
sera gazlarını salanlara
senelerce destek verildi,
oysa kirletmenin bedeli
kirletenlere ödetilirse,
kömürden çıkış
kaçınılmaz. Türkiye için
kömürden vazgeçmek.
hem kömürün hava
kirliliği, iklim ve sağlık
etkilerinin önüne
geçecek hem de zengin
yenilenebilir enerji
kaynakları sayesinde
gerçekleşecek enerji
dönüşümü ise istihdam,
teknoloji, enerıi
bağımsızlığı ve yeni
finansman kaynakları
açısından yararlar
sağlayacak."
"Türkiye'de kömürden
elektrik üretimi. iklim
değişikliğiyle mücadele­
mizin önünde büyük bir
engel olmanın yanında
doğa, halk sağlığı ve
kamu bütçesi üzerinde
de ciddi yük oluşturuyor.
Karbon nötr ve iklime
dirençli bir gelecek için
yeşil yatırımların des­
teklendiği, kömür başta
olmak üzere kirli tekno·
lojilerin terk edildiği yeni
bir ekonomik yaklaşıma
gereksinim duyuyoruz."
"Paris Anlaşması'nın
onaylanması ile birlikte
açıklanan 2053 net sıfır
hedefi Türkiye'nin iddialı
bir emisyon azaltım stra
tejisini ortaya koymasını
gerektiriyor. Bunun en
önemli parçasını ise kö­
mürden çıkış oluşturuyor.
Bu adım aynı zamanda,
küresel iklim hedefleri
doğrultusunda Türkiye'nin
ticaret partnerleri karşısın·
daki konumunu koruması­
na ve hatta geliştirmesine
de katkı sağlayacak."
Kömürün Ötesinde
Avrupa (Europe Beyond
Coal) Kampanyacısı
WWF Türkiye (Doğal
Hayatı Koruma Vakfı)
Genel Müdürü
Sürdürülebilir Ekonomi ve
Finans Araştırmaları
Derneği (SEFiA) Direktörü
Özlem Katısöz
Avrupa iklim Eylem Ağı (CAN EUROPE) Türkiye iklim ve
Enerji Politikaları Koordinatörü
"Kürese/ iklim gündemi, yeni santral kurulum maliyetleri,
kömüre finansmanın durması gibi gelişmelerle kömürü
geride bırakmak ve yenilenebilir kaynaklara hızlı bir geçiş
kaçınılmaz hale geliyor. Kömürün elektrik sisteminden
temizlenmesi teknik ve finansal olarak olası. Bu noktada
en kritik olanı, insanların istihdam, yeşil kalkınma gibi dö·
nüşüm fırsatlarından yararlanmalarını sağlamak için yerel
kalkınma ve istihdam politikaları tasarlamak."
SiLLE'DE 5 BiN YILLIK
TARİ H İ
DOKUYU HiSSET
.,
..ı . •
'r
,
.
...... �.' .
. .'
1�3:\'ı;.)i1;)Mt!t3I
S E L Ç U K LU B E L E D i Y E BAS K A N I
Bozkırdan başlayan ve Erciyes'e uzanan bir rotada, İç Anadolu'nun kıyıda köşede kalmış
hazinelerinden biri Konya. Son zamanlarda öne çıkan Sille Baraj Parkı, Sille Subaşı Hamamı,
Sille Seyir Tepesi ve Konya Tropikal Kelebek Bahçesi keşfedilmeyi bekliyor...
SİLLE BARAJ PARKI ŞEHRİN YENİ GÖZDESİ
Türkiye'nin en büyük parkları arasında gösterilen Selçuklu'daki
tarihi Sille Mahallesi'ndeki Sille Baraj Park, günlük yaşamın
stresinden uzaklaşıp nefes almak isteyen binlerce insanı göl
manzarasıyla buluşturuyor. 1 milyon 985 bin metrekarelik ala­
nıyla Türkiye'nin en büyük parklarından biri olan ve Selçuklu
Belediyesi tarafından Konya'ya kazandırılan Sille Baraj Park yerli
ve yabancı misafirlerden yoğun ilgi görüyor. Konya'yı denizle
buluşturan Sille Baraj Park, hafta sonlarında binlerce ziyaretçiyi
ağırlıyor. Parkta 221 bin metrekare yüzey alanı ve 2 milyon 500
bin metreküplük tam doluluk kapasitesi ile Sille Himmet ölç­
men Barajı yer alıyor. Sille Antik Kenti'ni de görme fırsatı bulan
ziyaretçiler baraj göletinde su sporlarını deneme imkanı buluyor.
Baraj çevresinde piknik alanları, çocuk oyun alanları, yürüyüş
ve tırmanma parkurları yer alıyor. Kamp alanları oluşturulan
parktaki gölette, kayıkla gezinti de yapılabiliyor.
SiLLE SUBAŞIHAMAMI KENDİ
KİMLİGİNE KAVUŞUYOR
S bin yıllık tarihi dokusuyla dünyanın gözdesi haline gelen
Sille'de son olarak Sille Subaşı Hamamı'nın restorasyonu tamam­
lanmak üzere. Zengin kültürel mirasa sahip Sille'de köklü bir
geçmişe ait tarihi varlıkları aslına uygun olarak restore eden
Selçuklu Belediyesi, Sille'de dini mekanlar başta olmak üzere
hamamlar, çeşmeler, çeşitli tarihi yapılar üzerinde rekor düzeyde
restorasyon çalışmaları gerçekleştiriyor.
Sille Subaşı Hamamı kentte geçmişten günümüze kadar ula­
şabilmiş iki hamamdan biridir. Restorasyondan önce metruk
vaziyette olan Subaşı Hamamı'nın 1800'lü yılların sonlarında
yapıldığı bilinmektedir. Odun ateşi ile ısınan hamam, Sille halkı
ve çevre köyler için de hizmet vermekteydi. Mülkiyeti Selçuklu
Belediyesi'ne ait olan hamamda hem erkekler hem de kadınlar
kısmı bulunmaktadır. Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
BUBIR ILANDJR
Kurulu'nun 10.11.1991 gün, 1148 sayılı karan ile tescil edilmiş­
tir. Sille Subaşı Hamamı'nda 2017 yılında başlayan restorasyon
çalışmalarıyla birlikte çevre düzenleme çalışmalarının da bu yıl
sonunda tamamlanması planlanıyor.
SELÇUKLU, SEYiR TEPESl'NDEN iZLENECEK
Selçuklu Belediyesi tarafından Sille Mahallesi'nde bulunan
tepeye kazandırılan Sille Seyir Tepesi eşsiz Konya manzarası
ile görenleri büyülüyor. Konya basınına tepeyi tanıtan Selçuklu
Belediye Başkanı Ahmet Pekyatırmacı, tepenin şehrin önemli
mek§.nlanndan biri haline geleceğini söyledi. 14 Temmuz iti­
bariyle vatandaşların hizmetine sunulan 50 bin metrekarelik
alana yerleştirilen Seyir Tepesi'nde 119 kamelya, 35 bin met­
rekare yeşil alan, çim spor sahası, 210 araçlık otopark, lavabo,
mescit gibi sosyal alanlar bulunuyor. Aynca tepeye çıkan yolda
Fen işleri Müdürlüğü ekipleri sıcak asfalt uygulaması yaparak
yolu yeniledi. 1300 metre rakımda bulunan tepenin yaklaşık bir
milyon metrekarelik kullanım alanının içerisinde ikinci etap
proje çalışmaları kapsamında restoran, çay bahçesi ve bir de
kamp alanı oluşturulması planlanıyor.
Selçuklu Belediye Başkanı Ahmet Pekyatırmacı, "Eşsiz Konya
manzarasını temiz hava ile buluşturan Seyir Tepemiz, Selçuk­
lu'nun önemli mekiinlarından bir tanesi olacak. Burada müthiş
bir manzara var. Konya'nın en kuzeyi olan Ardıçlı'dan Meram
Köyceğiz'e kadar tüm Konya'yı görebiliyoruz. Burada yaklaşık bir
milyon metrekarelik alan içerisinde düzenlemelerimizi yapıyo­
ruz. İlk etap olan yaklaşık elli bin metrekarelik alandaki mesire
alanımız tamamladı. Son on gündür vatandaşlarımızı yaptığımız
paylaşımlarla meraklandırdık ama artık onlar da bu Seyir Tepe­
mizle buluşabilecekler. 14 Temmuz itibariyle hemşehrilerimiz
buraya gelerek pikniklerini yapabilecekler. Mesire alanımızda
mangal yapılmasını şu anda arzu etmiyoruz. Biz burada bütün
hazırlıkları yaptık. Yeşil alanıyla, çimiyle, kamelya, lavabo, mes­
citleriyle hazırlıklarımızı tamamladık. Bu sıcak yaz günlerinde
burada hem serinleyecekler hem de Konya'nın hiçbir yerinden
göremeyecekleri Konya manzarasıyla, panoramik bir görün­
tüyle buluşmuş olacaklar. Projenin devamında çay bahçesi ve
yukarıdaki restorasyon alanlarındaki planlama çalışmalarımız
devamediyor. Hemşehrilerimizin temiz havasıyla nefes alacağı,
Sol sayfada: Sille Baraj Parkı ve çevresindeki yürüyüş parkurları
Yukarıda: Sille Seyir Tepesi, aksamüstü manzarası
Altta: 5 bin yıllık Sille Subaşı Hamamı
rahatlayacağı günün stresini atabilecekleri güzel bir mekan oldu.
Belediye olarak gençlerimiz ve çocuklarımıza yönelik çalışmala­
rımız devam ediyor. Bu alanda da yine bir kamp alanını hızlıca
oluşturmak için çalışıyoruz. Burada hem günübirlik etkinliklerin
yapılabileceği hem de çadırlarını kurup konaklama yapabile­
cekleri bir kamp alanını Konya'mızın şehir merkezine yakın bir
alanda kazandırmış olacağız" ifadelerini kullandı.
KELEBEKLERİN BÜYÜLÜ DÜNYASI
Selçuklu Belediyesi tarafından Konya'ya 2015 yılında kazandı­
rılan Avrupa'nın en büyük Kelebek uçuş alanına sahip Konya
Tropikal Kelebek Bahçesi yerli ve yabancı binlerce ziyaretçiye
ev sahipliği yaparak gözde ziyaret mekanı haline geldi. Selçuklu
Belediyesi tarafından Konya'ya kazandırılan ve şehrin en büyük
parklarından olan Kelebekler Vadisi Parkı içerisinde yer alan
Konya Tropikal Kelebek Bahçesi, Selçuklu Çiçek Bahçesi ve
Macera Kulesi ile 2021 yılının en gözde ziyaret mekanları arasında
yerini aldı. Mimari tasarımıyla da Türkiye'nin en prestijli ödülle­
rinden "Sign of the City Awards" ödüllü ve kelebek figüründeki
yapısıyla şehrin sembolü haline gelen Konya Tropikal Kelebek
Bahçesi yerli ve yabancı turistlerin favori ziyaret mekanları ara­
sında yer almayı başardı.
Özellikle turizmde sezon yoğunluğunun yaşandığı yaz ayla­
rında binlerce ziyaretçiye ev sahipliği yapan Tropikal Kelebek
Bahçesi, açıldığı günden bu yanayoğun ilgi görüyor. Bahçe, Kon­
ya'nın ev sahipliği yaptığı ve hoşgörünün sembolü olan Şeb-i
Arus törenleri için Konya'ya gelen yerli ve yabancı misafirlerin
de önemli uğrak mekanları arasında yer alıyor. Yurt içinden
olduğu kadar yurt dışından gelen misafirleri de ağırlayan Tro­
pikal Kelebek Bahçesi'ni bugüne kadar yaklaşık 2 milyona yakın
kişi ziyaret etti.
BUBIR ILANDJR
45 TÜRDE BiNLERCE KELEBEGE DOGAL YAŞAM ALANI
Konya Tropikal Kelebek Bahçesi, kelebeğin, larvadan kelebek
haline gelişindeki tüm evrelerinin Türkiye'de gözlemlenebildiği
tek yer. Avrupa'nın ise sayılı mekanları arasında. Çocukların
kelebeklerin arasında özgürce dolaşabildiği açık uçuş alanları
ve kelebeklerin hayatlarını sürdürebilmeleri için onlarca tro·
pikal bitki türünün bulunduğu kelebek serası, ziyaretçilerde
hayranlık uyandırıyor.
Konya için önemli bir turizm destinasyonu olan Tropikal
Kelebek Bahçesi 7 bin 600 metrekare alanda yer alıyor. 3 bin
500 metrekarelik gezi alanından oluşuyor. Yaz-kış, 26 derece
sıcaklık ve %80 nem koşullarının sağlandığı bahçe 150 türe ait
20 binden fazla tropikal bitkiye ve 45 türde binlerce kelebeğe
doğal yaşam alanı sunuyor. Kelebeklerin larvadan kelebek haline
gelişindeki tüm evrelerinin gözlemlenebildiği bahçe içerisinde
Kelebek Müzesi, Böcek Müzesi ve Doğa Eğitim Sınıfı gibi ziya­
ret alanları da yer alıyor. Bahçe içerisinde öğrenciler için bilim
insanı, mantar, kuş, böcek etkinlikleri yapılıyor. Hafta sonlarına
özel olarak da "hayata dokunma", boyama ve el işi etkinlikleri
gerçekleştiriliyor.
Ayrıca eğitim sınıfından randevu alan okul öğrencilerine
böcek, ilginç canlılar, sürüngen eğitimi de veriliyor. Bu özel
bahçe Avrupa'nın en büyük tropikal kelebek bahçesi unvanına
sahip, ülkemizin de tek kelebek bahçesi. 7 bin 600 metrekare
büyüklüğündeki vadinin yaklaşık olarak 1.600 metrekaresi kele­
bek uçuş alanı.
Bunun dışında bölgede 80 türden fazla binlerce bitki türü
yer alıyor. Böcek Müzesi'yle de ülkemizdeki böcekler tanıtı­
lıyor. Vadinin bulunduğu yer oldukça büyük bir alana sahip.
içerisinde müzeler ve gezi parkurları yer alıyor. Kelebeklerin
uçuş alanı içerisinden geçtiğinizde kendinizi masal diyarında
hissedebilirsiniz. Etraf oldukça yeşil ve tropikal bitkilerin de
bulunduğunuz atmosfere kazandırdığı bir farklılık var. Kendinizi
Türkiye'de değil de tropikal iklimin hat safhada yaşandığı Ama­
zon ormanlarında hissedebilirsiniz. Farklı bir deneyim yaşamak
isteyenler için Konya seyahatlerinde Kelebek Vadisi gezilecek
yerler listesinin en başında olmalı.
TROPİKAL BÖCEKMÜZESİ
Böcek Müzesi içerisinde birçok böcek tanıtımı yer alıyor. İnte­
raktif sunumlar içerisinde yapılan tanıtımlara çocukların ilgisini
Konya Tropikal Böcek Müzesi, çocuklara yönelik interaktif
sunumlar ve modern mimarisiyle öne çıkıyor.
çekebilmek için çizgi film şeklinde de yer verilmiş. Ayrıca kele­
beklerin yaşam döngüsünü gösteren bir "showroom" da yer
alıyor. Müzenin dekorasyonu amacına oldukça uygun şekilde
tasarlanmış; adım attığınız anda farklılığı hissedebiliyorsunuz.
Bir mağara içerisinde böcekleri keşfetmek için gezdiğinizi düşü­
nebilirsiniz.
ÇOCUKLARA HAYVAN VE DOGA SEVGiSi AŞILANIYOR
Konya Tropikal Kelebek Bahçesi, çocukların hayvan sevgisini
ve bahçe veya botanik konularına ilgilerini artırma amacı taşı­
yor. öğrenci grupları bahçeyi ziyaret ediyor. Eğer yaz dönemi
dışında bir ziyaret gerçekleştirecek olursanız, bu tür bir gruba
denk gelmeniz mümkün. Bahçede bulunan eğitmenler tarafın­
dan çocuklara kelebekler, diğer böcek ve bitki türleri hakkında
bilgi veriliyor. Dersliklerde sunumlar ve çizgi filmler seyrettiri­
liyor. Bahçenin hayvan ve bitki sevgisini aşılamaya yönelik bir
eğitim mecrası olarak da kullanılması, çocukları küçük yaşlardan
itibaren bu sevgiyle tanıştırması açısından oldukça önemli.
Konya Tropikal Kelebek Bahçesi, pazartesileri hariç haftanın
her günü 09.30 ve 17.30 saatleri arasında ziyaret edilebiliyor.
O O Q / konyatkb
KELEBEKLERİN
RENKLİ
DÜNYASIN l
KESFET
I
�{ KONYA
�
l
TROPiKAL
KELEBEK
BAHÇESi
METRO IŞBIRLIGI iLE HAZI RLANMIŞTIR.
B
ütün dünyada Türkçe ismiyle bilinen bulgur,
en besleyici besin maddelerinin başında
geliyor ve içerdiği besinsel lif, vitamin ve
mineraller sayesinde ülkemizin beslenme
geleneğinde büyük rol oynuyor. Doymamış
yağ içeren ve toplam yağ oranı düşük olduğu için sağlıklı
bir besin maddesi sayılanbulgur, Anadolu'nun temel gıda
maddelerinden biri sayılıyor.
BULGUR DEYİP GEÇMEYİN!
Sözlük anlamı, kaynatılıp kurutulmuş ve kabuğu kısmen
çıkarılıp kırılmış buğday anlamına gelen bulgur Türkçe
kökenli bir kelime. Bulgu run kendisi gibi adı da binlerce
yıl öncesinden bugüne kadar gelmiş. Farsçada kaba
öğütülmüş bulgur anlamına gelen "bargul" kelimesinden
türemiş olması muhtemel. Bulgur şimdiye dek tarihte
çeşitli isimlerle anılmış. Romalılar onu "cerealis",
Ortadoğu halkları ise "arisah" olarak adlandırmış. İncil
araştırmacılarına göre bulgur, yarı kaynatılıp güneşte
kurutulmuş buğdaydan elde edilen ve "burghul",
"burghoul", "balgour", "boulgur" gibi çeşitli şekillerde
yazılan gıda maddesi. Ne zaman yazıldığı kesin olmamakla
beraber (tahminen 14. yüzyıl öncesi) Memluk Kıpçakçası
ile ilgili yazılmış eserlerden olan et-Tuhfetü'z-zekiyye
fi'l-lugati't-Türkiyye'de görülüyor. Bir başka kaynak
da Hinduşah b. Sançar'ın 1469 yılında Farsça yazdığı
Sıhahu'l-Aceın adlı eseri. Bulgu r son olarakYunan diline
"pilguri" diye geçmiş ve batı dillerine de oradan yayıldığı
düşünülüyor.
4 BİN YILLIK GEÇMİŞE UZANAN TARİHÇE
Uzun seferler sırasında taşıması kolay, besleyici ve
bozulmadan dayanan bulguru Moğol İmparatoru
Cengiz Han'ın ordu erzakları arasında bulundurduğu
biliniyor. i.ö. 2800'de, Çin'de kutsal bitkilerden biri
sayılan bulgurun ana maddesi olan buğdayı, Çin
Sağda: Bulgurun hazırlık aşaması ilk önce buğdayın
savrularak kepeklerinden arınmasıyla başlıyor.
Solda: Buğdayın bulgur olmadan önce güneşte
kurutulma aşaması güzel manzaralar sunuyor.
İmparatoru Shen Nung'un pirinç, darı, arpa v e soya
fasulyesiyle birlikte beş kutsal bitkiden biri olarak ilan
ettiği söyleniyor. Ayrıca Hitirler ve İbranilerin 4 bin yıl
önce, Mısırlılar ve Doğu Akdeniz uygarlıklarının ise 3
bin yıl önce, pişirilip kurutulmuş buğdayı kullandıkları
biliniyor. Genel kanıya göre Osmanlı İmparatorluğu
bulguru imparatorluk boyunca yaygınlaştırmış. Binlerce
yıl boyunca evlerde üretilen bulgur, Birinci Dünya Savaşı
sırasında ordunun gereksinimini karşılamak üzere
Karaman'da kurulan fabrika ile ilk defa fabrikasyon
üretime geçmiş ve bu tarihten sonra ülkemizde bulgur
üreten fabrikaların sayısı her geçen gün artmış. Bugün,
Türkiye'de 500 civarında bulgur fabrikası olduğu ve
üretim yapan illerin başında Gaziantep, Karaman ve
Çorum geldiği biliniyor.
ÇEŞİTLEMELER
Bulgur yapımı için tescil ettirilmiş özel bir çeşit
bulunmuyor. Bulgur için genel olarak, makarna üretimine
uygun olmayan öğütülmüş buğday çeşitleri kullanılıyor.
Bildiğinizüzere Anadolu'da hiıliı her evde en fazla pişirilen
yemek bulgur pilavı. Bulgur ayrıca çiğ köfte, içli köfte,
kısır, mercimek köftesi gibi birçok yemeğin olmazsa
olmaz malzemelerinden. Sadece Malatya'da bulgur ve
etin kullanılmasıyla 70 çeşit köfte yapıldığı belirtiliyor.
Sarı ve esmer bulgur olmak üzere iki türe ayrılan bulgur,
tane büyüklüğünegöre sınıflandırılıyor. İri taneli pilavlık
bulgur, köftelik ince ya da diğer adıyla düğürcük bulgur,
Midyat bulguru ve çiğ köftelik bulgur gibi pek çok çeşidi
bulunuyor. Köftelik bulgu r, Gaziantep yöresinde "simit"
ismiyle de anılıyor.
LİTERATÜRE GEÇEN ANTEP BULGURU
Amerika, Kanada, Avrupa ve Arap ülkelerinde üretilmesine
rağmen dünyada bulgurla ilgili bilgi ve araştırma merkezi
olarak Gaziantep örnek gösteriliyor, çünkü dünyada
bulgurun en fazla üretildiği, bu işe özgü makine ve
teknolojilerin geliştirildiği yer Gaziantep. Kendine özgü
üretim yöntemine sahip olanve dünya bilim literatürüne
Antep tipi bulgur üretim sistemi olarak geçen model,
günümüzde en başarılı sistem olarak kabul ediliyor.
Gastronomi kenti Gaziantep'in geleneksel mutfak
kültürünün vazgeçilmez lezzetleri arasında yer alan
firik, emek yoğun bir sürecin ardından sofralara geliyor.
Türkiye'nin en kaliteli durum buğdaylarının yetiştirildiği
Gaziantep'in Araban ilçesinde buğday başakları yeşilken
biçilerek bir gün boyunca güneş altında kurumaya
bırakılıyor. Ertesi gün "firik ustaları" tarafından 35
dereceyi bulan güneşin altında küçük yığınlar haline
getirilen buğday başakları saplarıyla ateşe veriliyor ve
tırmıklarla sürekli karıştırılarak pişiriliyor.
FAYDALARI SAYMAKLA BİTMEZ!
Peki nedir bu bulguru bu kadar kıymetli yapan? Öncelikle,
kandaki yağları düşürücü rolüyle bulgur, posa ve lif
bakımından oldukça zengin bir gıda. Ayrıca glisemik
endeksinin düşük olması sebebiyle uzun süre tok tutuyor.
Kana yavaş karıştığı için de diyetlerde kullanılabilecek
bir ürün. Bu yüzden de özellikle şeker hastalarına tavsiye
ediliyor. Bulgurda bulunan B1 vitaminleri, sinir ve sindirim
sistemine yarar sağlıyor. İçerdiği folik asitten dolayı,
çocuklar ve hamile kadınlar için takviye gıda niteliğinde.
Üstelik kolestrol içermiyor. Yüksek mineral ve selülozdan
dolayı besin emilimini hızlandırıp kabızlığı engelleyenve
METRO iŞBiRLIGI iLE HAZIRLANMIŞTIR.
bağırsak kanserini önleyici özelliklere sahip. Radyasyona
dayanıklı olan bulgu r ayrıca radyasyonu da emebiliyor.
Bu nedenle bazı ülkelerde nükleer savaşlara karşı, askeri
ve sivil amaçlar için stokta tutulan ürünlerden.
TÜRKiYE, DÜNYANIN BULGUR TEDARiKÇiSi
Türkiye'deki yıllık bulgur üretimi ı milyon tonun üzerinde
ve Türkiye bu konuda dünyadaki en büyük tedarikçi
konumunda. En güçlü rakibi ise Amerika Birleşik
Devletleri ve Fransa. Ortadoğu'ya ve Avrupa'ya yapılan
ihracatta Türkiye tek söz sahibi ülke konumunda. Afrika
kıtasındaysa UNDP tarafından Afrika ülkelerine yapılan
bulgur yardımının çoğu Amerikalı ve Güney Afrikalı
firmalar tarafından temin ediliyor. 2009 yılında ülke
bazında dünyadaki en büyük ithalatçılara bakıldığında,
Zimbabve'nin ilk sırada yer aldığı görülüyor. Zimbabve'den
sonra gelen Irak ise dünyanın önde gelen ikinci bulgur
ithalatçısı. Irak'ın bulgur gereksiniminde şu anda Türkiye
en güçlü tedarikçi konumunda. 2009 yılı verilerine göre
dünya bulgur ithalatında Irak'ı sırasıyla Almanya, Haiti,
Sierra Leone, Liberya, Ruanda ve Fransa takip ediyor.
BULGURLU PRATiK YEMEK ÖNERiLERi
Malatya'dan Elmalı Köfte
Yarma ve yeşil elmalarla
yapılan elmalı köfte,
namıdiğer "almalı küfte"
klasik lezzetlerden sıyrı­
lıp farklılaşmak isteyenler
için sağlıklı bir alternatif.
Ege Usulü Kısır
Marul, taze soğan, do­
mates, maydanoz ve Ege
otlarıyla harmanlayabile­
ceğiniz kısır, özellikle
yaz sofraları için çok
hafif bir tercih.
Antep'in Firik Pilavı
Nohut, firik ve bulgur
karışımı pilavın püf
noktası yüksek ateşte
pilav suyunu çekene
kadar kaynaması.
kısırımız içerisine eklenen
nar ekşisi ve salçalarla
benzerlerinden sadece tat
değil, renk ve yoğunluk
bakımından da ayrılıyor.
Üstte: Antep'in firik pilavı
B
uğdayın anavatanlarından biri olan Ana­
dolu'nun zengin ve verimli toprakları ev
sahipliği yaptıkları insanları binlerce yıldır
besliyor. Bu bereketli topraklardayaşayan
Anadolu insanının temel besinlerinden biri
de buğdaydan yapılan, besleyici ve hazırlaması kolay
bulgurdur. Gaziantep, Bolu, Kastamonu ve Mardin gibi
bulgurunu tescil ettirmiş kentlerimizin yanı sıra pek
çok başka bölgede de özgün bulgur çeşitleri ve bu ürün­
lerden yapılan yöresel yemekler dikkat çekiyor. Bulgur
pilavı başta olmak üzere bulgurdan yapılan yemekler
asırlardır sofralarımızı zenginleştiriyor. Çiğ köfte, kısır,
mercimek köftesi, fellah köftesi, analıkızlı, dolma ve
daha nice vazgeçilmez lezzetin ana malzemesini bulgur
oluşturuyor.
30 yılı aşkın bir süredir yerelleşmeye ve Coğrafi işaretli ürün·
!ere verdiği önem ile sektörde öncü projeler gerçekleştiren Metro
Türkiye'nin Satın Almadan Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi Deniz
Alkaç yerel ürünler ve bulgur özelinde şunları söyledi:
YERELLEŞMEK BİZİM İÇİN ÖNEMLİ
Metro Türkiye olarak, bütüncül bir yaklaşımla ele aldığımız sür­
dürülebilirlik anlayışımızın önemli bir parçasını mutfağımızın
yerel değerlerine sahip çıkmak ve onları evrensel bir bakış açısıyla
ele almak oluşturuyor. Metro Türkiye olarak mutfağımızı sürdü­
rülebilir bir zemin üzerinde ileriye, geleceğe taşımanın yolunun
yerelleşmeden geçtiğine inanıyor, bu doğrultuda Türkiye'nin dört
bir yanındaki yerel üreticilerle iş birliği yapıyor ve sürdürülebilir
tarımsal üretim yöntemleri konusunda farkındalıklarını artırıyoruz.
800'ün üzerinde yerel üretici ve kooperatif ile çalışıyoruz. Rafla­
rımızdaki ürünlerin yerlilik oranı %98, yerli tohum kullanılarak
yetiştirilen ürünler için de %100 alım garantisi veriyoruz.
TÜRKIYE'DE COGRAFI iŞARETLi ÜRÜNLERiN
POTANSiYELiNİ YILLAR ÖNCESiNDEN FARK ETTiK
Tarımsal kalkınma yolunda Coğrafi işaretli ürünler konusu da
oldukça önemli. Bu yaklaşımımız çerçevesinde Coğrafi işaretli
ürünlerin korunmasını, ulusal ve küresel düzeyde tanıtılmasını
sağlamayı, dolayısıylayerel üretici ve ülke ekonomisi için katma
BUBIR ILANDJR
değer yaratmayı amaçlayan Coğrafi işaretli Ürünler projemizi Tür­
kiye'de bir ilk olarak 2012 yılında başlattık. Bu projemizle küçük
üreticiyi, kooperatifleşmeyi ve kadın istihdamını destekliyor ve
herkesin kazandığı bir ekonomik model yaratıyoruz. Coğrafi işaretli
ürünlerin tescil edilmesinden ihracatına ve restoran menülerine
dahil edilmesine kadar tüm süreçlere verdiğimiz destekle ürüne,
üreticisine veülke ekonomisine fayda sağlıyoruz. Faaliyet gösterdi­
ğimiz 10 ülkeye son üç yılda 12.500 ton coğrafi işaretli ve yerel ürün
ihraç ederek yerel ürünlerin dünya mutfağında tanıtımında önemli
bir rol oynadık. Finike portakalından Zile pekmezine, Taşköprü
sarımsağından Aydın kestanesine kadar, sezonuna bağlı olarak
yaklaşık 200 gıda ve gıda dışı Coğrafi İşaret tescilli ve aday ürünü
raflarımızda sunuyor, bu ürünleri kendi markamız altında koru­
maya alıyor ve bu alandaki ürün çeşitliliğini aıtırmayı hedefliyoruz.
Müşterilerimizin Coğrafi İşaretli ürün taleplerine baktığımızda ise
son dört ayda yaklaşık %150 oranında bir talep artışı görüyoruz.
Bu da Coğrafi işaretli ürünlerin bilinirliğini artırma yolunda ne
kadar doğru bir yolda olduğumuzu gösteriyor. Raflarımızda yer
verdiğimiz Coğrafi İşaretli ürünlerin sayısını 2023'ekadar her yıl
%20 artırmayı hedeflerken buna paralel olarak ihracat miktarını
da artırmayı amaçlıyoruz.
RAFLARIMIZDA METRO CHEF MARKAMIZ
ALTINDA 14 ÇEŞiT BULGUR SUNUYORUZ
Mutfağımızın yerel değerlerini korumak, geliştirmek ve tanıtmak
için yürüttüğümüz çalışmalarda bulgurun özel bir yeri var. Horeca
müşterilerimize ve gıda sektöründe hizmet veren pek çok kurumsal
müşterimize sunduğumuz yerel değerler arasında önemli bulgur
ürünlerimiz yer alıyor.
Kendi markamız altında Coğrafi İşaretli iki bulgur ürünümüzü
müşterilerimize sunuyoruz. Bunlar Metro Chef Antep ve Mardin
bulguru ürünlerimiz. Kastamonu Siyez bulguruna da raflarımızda
yer veriyoruz. Bu bulgur türümüz de yine Coğrafi işaretli bir ürü­
nümüz. Metro Türkiye olarak Kastamonu Ticaret ve Sanayi Odası
yetkilileriyle yakın iletişimimizle tescil sürecinde desteklerimizi
sağladık. Bu ürünlerin raflara getirilmesi, şeflerin restoranlarında
menülerde kullandırılmasının sağlanması, fuarlarda bu ürünlerin
Metro Chef'in Coğrafi İşaretli iki
bulgur ürünü bulunuyor: Antep
ve Mardin bulgurları.
METRO CHEF MARKALI BULGUR ÇEŞiTLERi
tüketiciye anlatılması gibi birçok alanda bölgenin kalkınmasına
yönelik çalışmalarımız sürüyor.
Ayrıca yine kendi markamızla iki çeşit organik bulgurumuz
bulunuyor. Bu ürünlerimiz Metro ChefBio Organik markasıyla
pilavlıkve köftelik olmak üzere raflarımızda sunuluyor. Metro Chef
Başakbaşı bulguru da kendi markamızla sunduğumuz ve tadına
güvendiğimiz ürünlerimiz arasında yer alıyor. Bulgur pilavı yapmak
için kullanılan lezzetli ve besleyici bir ürün olarak müşterilerimizin
beğenisini kazanan bir ürünümüzdür. Bunların yanı sıra Firik ve
Esmer bulgur ürünlerimiz de müşterilerimizin ilgi ve talebiyle
karşılanan ürünlerimizden. Metro Chef markamızla satışa sundu­
ğumuz toplamda altı farklı çeşitte, on dört farklı bulgur ürünümüz
bulunuyor. Metro Türkiye olarak mutfağımızın en önemli değer­
lerinden biri olan bulgura sahip çıkmaya, onun seçkin örneklerini
yeme içme sektörü ve tüketicilerle buluşturmaya devam edeceğiz.
-
Y O L H İ K AY E L E R İ
DAGLARIN ETEKLERİNDE GEZİNMEK
Eğer Atlas Dağları'nın eteklerinde bir katır yolculuğundaysanız, her şeyi ağırdan alarak
yol boyunca çiftçilerle sizi tazeleyecek birkaç fincan çay içmek ya da rastladığınız yerli kadınlarla
insanın içine işleyen sohbetler etmek için vakit ayırmayı unutmayın.
Hava buram buram olgunlaşmış incir kokuyor. Bül­
büller ceviz ağaçlarında şakıyor ve inanılmaz birisi
olan rehberim BiaAzabi (kendisi bir Berberi), biz yü­
rürken bana bir şarkı öğretiyor. "Wallah henn i koum,
wallah henn i alı... " "Bia, neden şarkı söylüyoruz?"
diye soruyorum. Tercümanımız, "Mutlu olduğu için
şarkı söylediğini söylüyor!" diyor. Bağlar, güller ve
zakkumlarla dolu böylegüzel bir vadide büyüseydim
ve bir tur rehberi olarak geçimimi sağlasaydım ben
de mutlu olurdum. Gözlerinin içi parlayan, yakla­
şık 60 yaşlarındaki Bia, M'Goun Vadisi'nden, yani
Fas'ın ortasında kuş uçmaz kervan geçmez bir yer
sayılabilecek ve o yüzden de 580 sayfalık rehber
kitabında yalnızca birkaç kısa paragrafla bahsedi­
len bir yerden geliyor. Vadinin karadan Marakeş'in
yaklaşık 300 kilometre doğusunda yer almasına ve
Yukarı Atlas dağlarındaki yürüyüş rotalarından çok
da uzak olmamasına rağmen tam anlamıyla keşfe­
dildiği söylenemez. önümüzdeki günlerde, Bia ile
birlikte bu vadi boyunca köyden köye seyahat ederek
55 kilometrelik bir yolu yürüyerek kat edeceğiz.
Bu kafilede dört kişiyiz ve hepimiz kadınız. Bi­
zimki gibi kırsalda geçen uzun bir keşif gezisinde,
kadınlardan oluşan bir kafilede olmanın hem pratik
avantajları var hem de daha keyifli. Fiziksel anlamda
birbirimize dengiz ve önümüzde birbirimiz hakkında
keşfedilecek ortak özellikler ve kilometrelerce yol var.
Fakat herşeyden daha önemlisi, kırsal kesimdeki böyle
aşırı tutucu bir yeri yalnızca kadınlardan oluşan bir
grupla gezmek insana kapıların açılmasını sağlıyor.
Daha ilk günden, zeytin hasadı yapmakta olan, bos­
tanlarıylailgilenen, koyunlarını beslemek için yere
düşen incirleri toplayan ve derede giysilerini yıkayan
yöre kadınlarıyla muhabbet etme fırsatı bulduk. Bize
ferahlatıcı nane çayları ve badem ikramları yapılan
evlere davet edildik; geceyi de bir ailenin yanında
geçireceğiz. Aramızda erkekler olsaydı, bunun gibi
teklifsiz konuşmalar daha farklıgeçerdi, hatta belki
olanaksız olurdu.
Muhabbetimiz esnasında, çiftlikler arasındaki pa­
tikalarda ve katır yollarında valizlerimiz ve erzağımız
bize yük olmadan rahatça ilerliyoruz; bunlarla (iki
42
NATIONALGEOGRAPHIC.COM.TR
katır ve iki katırcıdan oluşan) yedek ekibimiz ilgile­
niyor. Onlar da inanılmaz insanlar, Malika Merdoun
(Fas'ın birkaç kadın katır sürücüsünden biri) becerikli
bir dostken, Bassou Azabi (Bia'nın ailesinden olması
nedeniyle erkek olmasını affediyoruz) çok iyi tajine
pişirebiliyor.
Bu bakir vadi her gün olağanüstü manzaralar su­
nuyor. Tabloyu andıran küçük köyler, ortalarındaki
toprak renkli minareler ve terk edilmiş kaleler olan
kasbalılar ile engebeli araziyi kucaklıyor. Kayalık
vadinin içindeki sulara batmadan taşlara basa basa
geçmeyeçalışırken arada bir enerji toplamak için tatlı
hurmalar yediğimiz molalar veriyoruz ki bu anlarda
Bia geçmişiyle ilgili ufak tefek ayrıntılar veriyor: Kü­
çük yaşta evlendirilince ne kadar zorlandığını ve onu
özgürlüğüne kavuşturan boşanmasını anlatıyor.
Rbat M'Alt Ahmed köyüne doğru indiğimiz sırada
kayalarla bezenmiş araziden geçiyoruz. "O minik taş­
lar annelerinin yanına gömülen bebekler için," diyor
Bia. Köy mezarlığının bir parçası olan bu alan, yakın
geçmişe kadar kırsal kesimde birçok kadının doğum
sırasında can verdiğini acı bir şekilde hatırlatıyor. Sağlık
ve eğitime kolay erişim ve bizimki gibi grupları evlerin­
de misafir ederek ailelere ekstra gelir sağlayan turizm
etkinlikleri, gidişatı bir nebze de olsa değiştirmiş.
O gece evlerinde kaldığımız ailenin keyfi yerin­
de: Ev sahibinin kızı yakında evlenecek, aile de bu
durumdan çok hoşnut. Annesi bizi bir dokuma tez­
giihına götürüyor. Bizlere yünden yapılmış kocaman
bir battaniyeyi gururla gösterip "Bu da kızımın çeyizi
için," diyor.
Yürüyüşümüzün üçüncü günü en zorlandığımız
gün oluyor. Renkli tepecikleri doğuya doğru aşarak
mağaralarla dolu, kurumuş bir dere yatağına varıyo­
ruz, burada göçmen çiftçiler bize çay ikram ediyorlar.
Bia neşe içinde yabani otlar toplarken ona mutlu
biryaşamın sırrının ne olabileceğini soruyorum. "Aile,"
diyor. "Çocuklarımın yemek yemesini izlemek gibi ufak
tefek şeyler. insana öyle keyif ve özgürlük veriyorlar
ki... istediğin şeyleri yapma özgürlüğü." Misafir oldu­
ğumuz son ailenin yanından ayrılırken yine bir türkü
tutturuyor: "Wallalı lıenn i kown, wallah henn i ah... "
ÜSTIEN SAAT
YÖNÜNDE:
Atlas Dağları'nın
eteklerindeki M'Goun
Vadisi'ne uzanan Ait
Bouguemez vadisi;
Birkaç günsürenyü·
rüyüş yolculuğumuz
sırasında köylülerle
öğle yemeği; Rehbe·
rimizBia Azabi
ÖNCEKi
FOTOÖRAF:
Bir Tuareg erkeği
Sahra Çölü'nün
batısından develerini
geçmyor.
K AY N A K Z E N G İ N İ Ş E H İ R L E R
KIZILIN YEŞİLE BULANDIGI YER
Her ne kadar heybetli kilden duvarları Marakeş'e "Kızıl Şehir" unvanını kazandırmış olsa da yaban
kuşlarıyla dolu çatılarını ve eski şehrin göbeğinde kullanılmayan eşyaları değişik objelere dönüştüren
zanaatkirlarla tanıştıkça şehrin çevreci ve yeşil yanını da keşfediyorsunuz.
SOL ÜSTIEN SAAT
YÖNÜNDE:
Bahia Sarayı'nda
şehrin içindeki o saklı
bahçelerden birine
açılan süslemeli bir
kapı: Marakeş'in
kalabalık şehir merke­
zinden geçmekte olan
bir bisikletli; Şehrin
birçok palmiye ağa­
cının tepeden baktığı
sessiz sakin meydan­
larından biri; Hareketli
şehir merkezinde ken­
dine huzurlu bir köşe
bulmuş bir kedi.
Riad Nesma'daki resepsiyonist, "Mükemmel zaman­
lama," diyerekbana merdivenleri işaret etti. Dört kat
yukarı çıkıp dışarı adım atınca, o kocaman çöl güne­
şinin Medina üzerinde alçalmakta olup her yeri altın
sarısına boyadığını gördüm. Yakınlardaki birçok mü­
ezzin ezana başlarken ben de bu kalabalık mahalleye
bir göz attım. Sanki bu mahalle bir adalar deniziydi ve
her çatı gökyüzünde bir adacıktı.
Havuzlan ve saksılardaki bitkileriyle Marakeş'in ça­
tılan yalnızca birer dinlence yeri değil, aynı zamanda
kuşlar için de birer konak. Ertesi gün sabah ayazına
rağmen, gri başlı bir kiraz kuşu sürüsü eşliğinde dışa­
rıda kahvaltı yaptım. Masam baglırir krepleri, pişiyi
andıran msemeıı ve kabarık khohzekmeğiyle öyle do­
luydu ki önce hangisinin kırıntılarını onlara vermem
gerektiğini bilemedim. Günler geçtikçegözüme başka
kuşlar da takılmaya başladı: Kutubiye Camii'nin yanın­
daki bahçede oradan oraya dolaşan kumrular, El Badi
Sarayı'nın duvarlarının üzerinde lak lak eden leylekler
ve tepemden hızla geçip giden ebabiller.
Kızıl Şehir olarak bilinse de Marakeş'in yeşil bir
yanı da var. 11. yüzyılda Müslüman Berberi Muravit
hanedanı, şehri Afrika İberya İmparatorluğu'nun
başkenti ilan ettiğinde ilk yaptığı işlerden biri şehrin
eteklerine khettara denensulama sistemiyle sulanan
hurma ağaçları dikmek olmuş. Yaklaşık bin yıl sonra,
Marakeş'te hiilii hurma ağaçları var.
Suyun da her zamanki gibi konuyla alakası var.
Bu nezih semt, yakın geçmişte Fas'ta Su Medeniye­
ti VI. Muhammed Müzesi'nin açılışına tanıklık etti.
Gayet şık ve ultra modern bir mimariye sahip olan bu
müze, Fas'ın görünüşte olanaksız olanı, çölde su bul­
mayı başarma azmini ortaya koyarken iklim değişikliği
hakkında da önemli sorular soruyor.
Marakeş'in COP22 konferansına ev sahipliği yaptığı
2016 yılından beri bu tür sorular şehrin gündeminde
daha da üst sıralara çıkmaya başladı. Fakat o tarihi alt­
yapısını daha çevre dostu bir hale dönüştürmek bazı
karmaşık zorlukları da beraberinde getiriyor, özellikle
de o çılgın keşmekeşiyle eski şehir kısmında. Yürü­
yüş rehberi ve zanaatkarlık uzmanı Atika Ait Nejjar ile
bölgeyi keşfe çıktığımızda gözümüzü dört açıp daima
tetikte kalmamız gerekiyor. Sokaklar darve yanımızdan
devamlı motosikletliler geçiyor. "Onları yasaklamak da
bir çözüm değil," diyor. "Acelesi olan insanlar için, A
noktasından B noktasına gitmenin daha kısa bir yolu
yok. Banliyölerde elektrikli otobüsler var, ama elektrikli
motosikletlerle mopetlerin ucuzlaması gerekiyor."
Atika ve ben sürdürülebilir yaklaşımla üretilmiş
hediyeliklerin peşindeyiz. Şehir merkezi Medina'nın
kalbi olan Jemaa el Fnaa Meydanı'ndaki souk denen
pazar yerleri öyle göz alıcı ki insanın kendini kimyasal
boyalarla kaplı hediyeliklere kaptırmaması olanaksız.
Fakat Atika beni engelli kadınları desteklemek üze­
re kurulan ve kendi butiğinde elde dikilmiş giysiler
satan Al Nour ile tanıştırıyor. Sonrasında Koutoubia
Herbal'da, Fas'ın güneybatısını çölleşmekten koruyan
ve dayanıklı ağaçlardan elde edilen organik argan yağı­
nı deniyoruz. Ardından, ağaç işleri çarşısında okaliptüs
kerestesi, kullanılmış kumaş ve deriden mobilyalar ya­
pan İbrahim Albaz ile tanışıyorum. "Bunlar Kurban
Bayramı'nda kurban edilen hayvanların derileri," diyor.
"Normalde atılıp gidecekler." Ama belki de Marakeş'in
en büyük hazinesi gizli bahçeleri. 16. yüzyılda yapılan
ve khettaralar sayesinde sulanan LeJardiıı Secret (Gizli
Bahçe), adeta huzurun tanımı. Ziyaretçilerin kocaman
şapkalarve uçuşan elbiselerle kendi etraflarında dönüp
Instagram pozları verdikleri Majorelle Bahçesi'nde dahi
insanın huzur bulabileceği köşeler var.
İnsanı şaşkına çeviren bu karmaşık yapıdaki şe­
hirde, çevre dostu yiyecek ve içecekler bulmak da
mümkün. Beş yıldızlı Jnane Tamsna Oteli'nin içindeki
Ethnobotanica Cafe and Shop gibi modern şarküte­
ri-kafeler ve Ayaso gibi organik, konsept mekiinlar var.
Ama beni en çok cezbeden binaların çatılan oluyor.
Şehrin tam merkezinde Nomad ve L'mida arasında
bir yerlerde kendime nar taneleriyle bezenmiş salata
yanında taze ve sulu sebzelerle hazırlanmış tajineyle
vejetaryen ziyafeti çekerken müezzinlerin o hisli ezan
okuyuşları etrafta yankılanıyor.
riadnesma.com museeaman.ma alnour-textiles.com
lejardinsecretmarrakech.coınjardin111ajorelle.com
ayaso.bio nomadınarrakech.coın lmidaınarrakeclı.com
45
BİR BİLENİN REH BERLİGİ NDE
TANCA
Renkli şehir merkezi, görkemli sarayları ve insanı cezbeden kate kültürüyle
özgür ruhlu, avangart isimleri kendine çeken Tanca'dayız ve Fas'ın bu işlek liman
şehrinin lçyüzünü öğreniyoruz!
Fas'ın en kuzeyinde yer alan Tanca şehri a­
sırlar boyunca kozmopolit, yaratıcı bir şehir
olarak Avrupa ve Afrika arasında bir geçit
oldu. 20. yüzyılda Matisse, Kerouac, Jaggerve
Hendrix gibi isimler için insanın gözünü alan
güneş ışığı ve keyif çattıran kafe kültürüyle
bir çekim merkeziydj. Aslında burası anıtları
ve müzelerinden çok, sunduğu duyusal tec­
rübelerle ön plana çıkıyor, buna en iyi örnek
de Pastör Bulvarı'ndaki LA TERRASSE DES
PARESSEUX (Avarelerin Terası). Cebelitarık
Boğazı'ndan manzaralar sunan ve bir siperi
andıran kaldırım, geleni geçeni izlemek için
en çok tercih edilen noktalardan biri, tıpkı
beş dakikalık bir yürüyüşle ulaşabileceğiniz
Tanca'nın palmiye ağaçlarının gölgesindeki
GRAND SOCCO meydanı gibi.
Grand Socco'nun güney tarafında yer alan
CINEMATHEQUE DE TANGER, Tanca'nın
sanatçıların yön verdiği yaratıcılık merkez­
lerinden biri. Art deco mimarisiyle CINEMA
RIF'in ön cephesinin ardına gizlenmiş olan bu
yer, Kuzey Afrika'nın ilk arthouse sineması ve
film arşivinin yanı sıra hipsterların vintage
posterlerin asılı olduğu duvarların altında
laptoplarıyla iştigal enil<leri havalı bir kafeye
ve çalışma alanına da ev sahipliği yapıyor.
ciııematheqııedewııger.com
MENOOUBIA GARDEN'ın yer yer ağaçlarla
bezeli çim alanları Grand Socco'nun kuzey
tarafına bir tazelik katarken doğu tarafın­
daysa çalılık dar yollar var. Burası MEDINA,
yani Tanca'nın yedi asır önce kurulmuş olan
ve kısa bir süre önce tekrardan düzenlenen
eski şehir kısmı. Dükkan ve kafelerin çizgili
brandalarının üzerinde art dece hatlarıyla
inşa edilmiş apartmanlar ve ferforje demirli
balkonların bulunduğu şehrin eteklerinde bir
İspanyol havası seziliyor. Güneyde ise kayda
değer Amerikan-Fas sanatı koleksiyonuyla
AMERICAN LEGATION yer alıyor.
legaıion.org
46
NATIONALGEOGRAJ>HIC.COM.TR
Şehir merkezindeki tarihi çarşılarda
gruplar halindeki tüccarlar, parıldayan kova
kova zeytinlerden tutun da birbirinin üzeri­
ne düzgün şekilde yerleştirilmiş Tanca'nın
imza meyvesi mandalina yığınlarına kadar
aklınıza gelebilecek her şeyi satıyorlar. Place
Petit Socco'da yine insanları izlemek için iyi
bir nokta olan CAFE TINGIS'de ya da mücev­
her gibi parlak renklerle dekore edilmiş butik
bir riad olan PALAIS ZAHIA'nın çatısında bir
nane çayı molası verin.
palais-zalıia.com
Medina'nın kuzeybatı köşesinde yer
alan yüksek iç kale KASBAH, insana başka
bir bakış açısı sunuyor. İçeriye Bab el Assa,
yani Assa Kapısı'ndan girdiğiniz vakit göz
alıcı çinilerle bezenmiş o güzel ASSA ÇEŞ­
MESİ'nin önünden geçeceksiniz. İç kaleye
hakim DAR EL MAKHZEN'deyse, FAS SA­
NATLAR! MÜZESl'nin seramikleri, ipeklileri
ve tezhipleriyle ANTİK DÖNEM ESERLERİ
MÜZESİ'nin harikaları yer alıyor. Duyduğuma
göre etraftaki bu beyaz badanalı evlerin ara­
sında bir sürü yiyecek yeri varmış ki bunların
arasında şehirdeki en iyi restoranlardan biri
olan EL MOROCCO CLUB da yer alıyormuş.
maroc.ııet/mııseums elmoroccoclub.ma
Günbatımında gezintiye çıkmak isterse­
niz ya deniz kenarına, kordona, sahile inin
ya da daha iyisi batıya, yapraklarla bezeli
bir doğa koruma alanı olan ve içinde Atlan­
tik ve Akdeniz'in birbirine karışan sularına
bakan bir deniz fenerinin de bulunduğu CAP
SPARTEl:e doğru gidin.
Şehre tekrar döndüğünüzdeyse bir kon­
sere gidin, LABO STUDIOS'da bir dinletiye
katılın ya da buranın yerel bir hip-hop perfor­
mans kolektifi olan GROUPE ACROBATIQUE
DE TAN GER şehirdeyse her şeyi bir kenara
bırakıp onları izlemeye gidin.
liveroo,ııprojecı.co,,ı
groupeacrobaıiquedeıanger.fr
J
1
ti·i·\1134'01
Fark Yaratan
Hediyelikler
ZOUBAIR ABDERRAZZAK
YerliBerberihalkına nasıl zanaatkiir
olacaklarını öğreten Eve Branson
Vakfı proje müdürü
VAKFIN TEMEL AMAÇLARI NEDiR?
Richard Branson'ın anne ve babası
onu Marakeş'in güneyindeki Kasbah
Tamadot adlı oteli almaya ikna
ettikten sonra buradaki yerel halkı
desteklemek için bir araya geldiler.
Amacımız genç yerli Berberileri
kendilerine bakma konusunda
eğitip güçlendirmek ve böylece
ekonomik anlamda özgürlüklerini ve
özsaygılarını artırmak.
ZiYARETÇiLER SiZE NASIL KATKIDA
BULUNABiLiR?
El sanatları merkezlerini ziyaret
ederek, ürünlerin nasıl üretildiğini
görüp zanaatkiırlarla çalıştıkları
sırada sohbet edebilirler. Bu
merkezler terzilikten marangozluğa
kadar her türden becerinin
öğretildiği sosyal ve yaratıcı
alanlar. Hem merkezlerimizde
hem de Kasbah Tamadot dışındaki
butiğimizde ürünlerimizi doğrudan
halka satıyoruz.
iŞiNiZ KONUSUNDA EN ÇOK NE
HOŞUNUZA GiDiYOR?
Köylülerin gelişimlerini görmek
harika. Bayan Branson gerçekten
de elini üzerimizden çekmiyordu
ve her ayın belli günlerini
burada geçiriyordu. Her ne
kadar kendisini geçen sene 96
yaşında kaybettiğimize üzülsek
de temellerini attığı bu el sanatları
merkezlerinin başka projelere de
ilham kaynağı olacağını umuyoruz.
evebransonfoundation.org.uk
47
YO L A D Ü Ş M E Z A M A N I
EŞSİZ YOLCULUKLAR
Fas, ister kıyı ,erldlni takip edin ister UNESCO listesinde yer
alan eski zamanlara ait ören yerleri için ülkenin iç
kesimlerine doğru ilerleyin, gözü pek gezginler için eşsiz
yolculuk deneyimleriyle dolu. Aşağıda size ilham
verebilecek, Fas'a özel 3 farklı macera rotasını bulabilirsiniz.
DÜNYA MIRASI BÖLGELERi
Fas'ta UNESCO'nun koruması altında olan dokuz bölge var.
"Medina of Fez" içlerinde en muhteşem olanı. Dokuzuncu yüz­
yılda kurulan bu karmaşık sokaklar, birçok kişinin dünyanın
en eski üniversitesi olarak kabul ettiği yere ev sahipliği yapı­
yor. Diğer önemli noktalar arasında, Tetuan'ın sağlam kalan
eski bina sayısıyla dikkat çeken Endülüs tarzı medinası ve 18.
yüzyıldan kalma ızgara düzeni ve siperleriyle göze çarpan,
surlarla çevrili Suvayr kenti sayılabilir. Kültür turu için bu iki
tarihi şehri Fas'ın sahip olduğu diğer hazinelerle birleştirme­
lisiniz. Portekiz müstahkem mevkilerinin olduğu El Jadida,
kahvehanesi ve sanat atölyesiyle bilinen 17. yüzyıldan kalma
bir köy olan Ait Benhaddou ve kraliyet şehri Meknes mutlaka
deneyimlemeniz gereken en önemli kentlerden. whc.unesco.org
ATLAS SAHiLLERi
Fas'ın 2018 sonlarında kavuştuğu hızlı trenle kuzey Atlas sahil­
lerini ılık bir meltem eşliğinde katedebilirsiniz. Afrika kırasım
saatte 300 kilometre hızla giden trenle Tanca, modern başkent
Rabat ve art deco tarzdaki Kazablanka'yı üçlü şehir turu ola­
rak gezebilirsiniz. Seyahatinize kıyı şeridindeki daha bohem
popüler yerleri de eklemek isterseniz turunuza, otomobil, moto­
siklet, taksi ya da otobüsle devam edebilirsiniz. Daha güneydeki
Suvayr, Taghazout ve kalabalık plajlarıyla ünlü Agadir diğer
popüler kentlerden. Balıkçılarla ve yerel müzisyenlerle sohbet
edebilir ya da her yıl yeniden gelen sörfçüler ve güneşlenen
kesimle vakitgeçirebilirsiniz. oncfma
VAHŞi GÜNEY
Agadir'in güneydoğusunda sizi farklı maceralar bekliyor. Man­
zaralı yollar Souss-Massa üzerinden Anti-Atlas dağlarındaki
yontulmamış mercan pembesi granit kayalıklardan geçip Ber­
beri satıcıların olduğu pazarlara, dağınıkyerleşim merkezlerine
ulaşıyor. Ameln Vadisi'ndeki ufak köylere ve Ait Mansour Ko­
yağı'na doğru yükseldikçe renk cümbüşüyle karşılaşacağınız
Tafraoute kasabasına en kolay yürüyerek ya da dağ bisikletiyle
ulaşılabiliyor. Güneydoğudaki Dr3.a Vadisi'nden Sahra'nın ku­
zey kenarındaki Erg Chigaga'ya giden yollar kesişiyor. Tam
da burada Kuzey Afrika Çölü düşü sizi bekliyor: El değmemiş
kumlarda develerin ağır ağır ilerlemesini izleyebilir ve karanlık
bastığında mutlak sessizliği dinleyebilirsiniz.
48
NATIONALGEOGRAPHlC.COM.TR
1 11/:ilfi! ,M•Pııli
Yaban Hayatı
Noktaları
MAVi GÖLÜN KUŞLARI
Merja Zerga Milli Parkı yıl boyunca bir
kuş cenneti. Fas'ın nesli tükenmekte
olan bataklık baykuşu, göl kenarındaki
kemirici hayvanları avlamak üzere
tetikte bekliyor. Park kışın bile
kuşlarla dolu. Flamingo ve kılıçgaga
gibi göçmen kuşlar dahi güneye
gitmektense burada kalmayı tercih
ediyor.
DENEYiM VE TÜRLER
Naturetrek şirketi turistlere
şişen engerekler, İspanyol su
kaplumbağaları ve çevik çöl boynuzlu
engerek ve Fas dikenli kertenkelesi
gibi yerel türlerin peşinde uzman
bir herpetolog eşliğinde güney
Fas'ın yabanıl doğasına girme şansı
sunuyor. Hava karardıktan sonra
kertenkeleleri ve Mısır kobralarını bile
görebilirsiniz. narurerrek.co.uk
BÜYÜK OÖÇ
Kuzey Fas, yaz bittiQinde Cebelitarık
Boğazı·nı geçerek Afrika'ya uçan arı
kuşları, leylekler, guguk kuşları ve
bülbüller gibi kuş türleri için önemli
bir göç koridoru. Arktik sumrular
bazen Kuzey Kutup Dairesi'nden
Antarktika'ya destansı yıllık dönüş
yolculuklarında burada duruyorlar.
YIRTICI KUŞLAR VE AKBABALAR
Yüksek Atlas DaQları şahinler, altın
kartallar ve sakallı akbabalar -kemik
iliğiyle beslenen büyük leş yiyiciler­
için bir kale. Oued Massa lagünü
ise Agadir'in güneyinde korunan
bir doğa rezervinin parçası ve balık
kartalları ile kızıl doğanları görmek
için iyi bir şans sunuyor.
49
Ç Ö L E K AÇ I Ş
KUM HİKAYELERİ
Dalgalı bir görünümü olan Sahra Çölü'nün turuncu kum tepelerine yolculuk Fas'ın en büyük
maceralarından biri sayılır. Çöl, gezginlere ufak alışveriş noktalarını keşfetme, ateş başında ziyafet
çekme ve yıldızların altında geceleme fırsatı sunuyor.
Görünüşe göre sürüdeki temposu en düşük deve­
yi seçmişim, fakat artık yapabileceğim bir şey yok.
Sıkı tutunarak etrafa bakınıyorum. Kayısı renkli ku­
mulların oluşturduğu bir denizde sürükleniyoruz,
manzara düşündüğümden çok daha muhteşem, fakat
rehberimizin endişesi yüzünden okunuyor. Nedenini
dakikalar sonra anlıyorum. Gökyüzü fırtına habercisi
hematit gri bir renge dönüşüyor. Aniden bulutlar
arasından şimşekler çakmaya başlıyor. Sahra'nın
kuzey kenarında bu kısa deve gezintisini planladı­
ğımızda, fırtınayla karşılaşmayı hiç düşünmemiştik.
Hem sarsıntılı yolculuğa hem de iç karartan havaya
aldırış etmeden 3.nı deneyimlemeye odaklanıyorum.
Başka bir turun çekçeklerinin ışıkları görünüp kaybo­
luyor. Bu yabanıl sessizlikte sakin kalmanın en iyisi
olduğunu düşünüyorum. Bir kamp ateşi etrafında
nane çayı içmek için durduğumuzda seçimimizin ne
kadar yerinde olduğunu anlıyorum. Erg Chebbi'deki
kampımız ferah ve rahat bir ortam sunuyor. Mt Atta
kabilesinden rehberler Sahra'daki göçebe ailelere bir
gezi planı önerdiklerinde tam da böyle turistler için
bağımsız bir kamp düşünmüşler.
Mağrip'in göçebe toplulukları için iklim değişik­
likleri geleneksel çöl yaşamını zorlaştırdığından,
ağırlama ve eğlendirme odaklı olmaya özen göste­
riyorlar. Yakınlarda birkaç kamp daha bulunuyor,
fakat son zamanlarda lisansı olmayan turist alanları
oluşmuş. 2019'da yerel makamlar şiddet kullana­
rak bu yasal olmayan kampları kaldırmışlar. Kalan
güvenli kamplar ana yol boyunca çöle özgü tatlar
sunmaya devam ediyor. Yakınlarda bu küçük köy­
lere çokça rastlayabilirsiniz. Khemliya'da Gnawa
50
NATIONALGEOGRAPHIC.COM.TR
müziğiyle karşılanırsınız, küçük Merzouga kasa­
bası astroloji meraklısı turistlerin uğrak yeridir,
Rissani köyününse pazar yeri çok hareketlidir. Bir
başka deyişle burada görülecek sonsuz kum tepe­
ciklerinden çok daha fazlası var. Söylentiye göre
Yıldız Savaşları filmlerindeki yerleşik uygarlıklar,
çöl kabilelerinin bulunduğu Sahra'daki Rissani
gibi Mağribi köylerinden esinlenilmiş. Yol üstün­
de durduğumuz panoramik manzara noktalarında
fosil, mineral ve kristal taş satıcıları bulunuyor. Bir
tanesine şakayla karışık "Hiç meteor taşı buldunuz
mu?" diye soruyorum. Gülerek yanıtlıyor: "Bulmuş
olsaydım, şimdi burada olmazdım."
Rissani'nin souk adındaki çarşıları pazar günleri
hıncahınç dolu. Öbek öbek baharat yığınlarının koku­
su havayı doldururken satıcılar tezg3.hlarına patates,
baharat ve taze kişniş demetleri diziyor. Bir fırından
Rissani'ye özgü medfouııas adı verilen, çeşitli ot ve
baharatlarla yapılan kıymalı veya sebzeli pideden sa­
tın alıyoruz. Bizim yediğimiz pide, geleneksel tarzda
kumun içindeki fırında pişirildiğinden köz kokuyor,
fakat kentte pideler büyük odun fırınlarında hazırla­
nıyor. Beklerken, güneşten ısınmış büyük ve yapışkan
hurmalardan alıyorum. Kumulların arasından kampa
dönerken şoförümüz beş kilometre boyunca rastlaya­
bileceğimiz yegane ılgın ağacının altında yiyeceğimiz
öğle yemeğimiz için kenara çekiyor. Taze pideleri
yerken gece bizi nelerin beklediğini düşünüyorum:
Ateş başında içkilerimizi yudumlarken Sahralıların
davullarından çıkan ritmik müzik eşliğinde uçsuz
bucaksız çöl semasındaki milyarlarca yıldızı seyre
daldığımızı hayal ediyorum.
BU BiR ILANDIR
TEKNENİZİN LPG
TESİSATI N I EN
SON NE ZAMAN
KONTROL
ETTİ RDİN İZ?
Türkiye'yi temiz enerji LPG ile
tanıştıran, yüksek hizmet ve ürün
kalitesiyle kurulduğu 1961 yılından
bu yana sektörün lider markası
olan Aygaz, yepyeni bir hizmetle
siz değerli deniz tutkunlarını
buluşturuyor: Tekne LPG Güvenlik
ve Kontrol Hizmetleri
D
erin maviliğin ortasında, denizi ve size yol gösteren rüzgarı dinleyerek seyir yapmanın
keyfi paha biçilemez. Peki bu eşsiz deneyimi yaşarken her şeyin yolunda olduğundan
ve güvenle maviliklere açıldığınızdan emin misiniz?
Aygaz'dan Bir İlk, Yepyeni bir Hizmet!
Yelkenli teknelere özel olarak sunduğu, LPG Güvenlik ve Kontrol Hizmetleri servisi ile
sektörde bir ilke imza atan Aygaz, teknenizi yeni sezona hazırlarken en güvenli yol
arkadaşınız olmaya hazırlanıyor. Teknenizin LPG tesisatını kontrol ettirmek, güvenli
kullanım için gerekli ekipmanları öğrenmek ve tedarik etmek, bu ekipmanların montajını
yaptırmak için keyiflibahce.com üzerinden destek alabilirsiniz.
Tekne LPG Güvenlik ve Kontrol Hizmetleri
Kodu Okutup
Tekne LPG
Ekipmanları
sayfasını ziyaret
edebilirsiniz.
fi
1
�
',
Tekneniz ister karada ister sudayken yararlanabileceğiniz LPG Teknik servis ve kontrol
hizmeti ile tesisatınızdaki regülatör ve boruların güvenlik açısından kontrolü sağlanır. Dünya
standartları gereği teknelerde, titreşim ve korozyona dayanıklı malzemeler kullanılması
gerekmektedir. Dünyaca ünlü marka GOK'un Türkiye distribütörü olan Aygaz, bu cihazları
sizin için temin eder, montajını yapar ve teknenizde güvenle seyahat etmenizi sağlar.
Unutmayın, LPG tesisatında meydana gelebilecek küçük bir aksaklık son derece
tehlikeli durumlara yol açabilir. Teknenizin yıllık bakımını yaptırırken LPG tesisatına
baktırmak hayati önem taşır.
Bu Hizmetten Nasıl Yararlanabilirsiniz?
Aygaz'ın LPG'li cihazlar satış platformu olan keyiflibahce.com üzerinden Aygaz güvencesiyle
bu hizmeti satın alabilirsiniz. Daha sonra ilgili teknik servis ekipleri sizlerle iletişime geçer ve
teknenizin LPG tesisatı bakımı için bulunduğunuz konuma gelir. Tesisatın kontrolü ardından
gerekli görülen durumlarda ilgili ekipmanların montajı ve gerekli bilgilendirmeler yapılır.
14-liliJU·Hıiiittl
Hareket Dolu
Maceralar
·
.
�
·
1
.
�
;
.
�
,. .t. ·\�·,1.·.ıt
,!
I
, . ·',f ·, �·
• . :.,.l
·,
.
.· ··
;;,;
TODRA KOYA61'NDA
KAYALARA TIRMANIŞ
Ülkenin ortasında bulunan, kireç­
taşından oluşmuş bu dar kanyon
Fas'ın doğal güzelliklerinden bir
tanesi. Tepeye tırmanmak isteyenler
için onlarca bağlantı yolu bulunuyor; bunların arasında en ilgi çekici
olanlarıysa sportif tırmanma yolları ya
da teknolojik yöntemlerle ulaşabilece­
ğiniz bazı yollar. Aventures Verticales
Maroc gibi mağazalardan tüm malze­
me gereksinimlerinizi, bilgi ve rehber
gereksinimlerinizi karşılayabilirsiniz.
climbing-in-morocco.com
TAOHAZOUT'TA SÖRF
Fas'ın sörf için başta gelen şehri
Taghazout'ta her ne kadar bir dizi
yeni beş yıldızlı otel bulunsa da bu·
rası özünde bir balıkçı köyü. Adı Katil
Noktası olan bazı sörf alanlarında
katil balinalar görülebilir. Buralarda
dalgalar bir vampirin dişlerine benze­
yen sivri kayalıklara çarpıyor, dikkatli
olmakta fayda var. Surf Maroc ve Surf
Berbere gibi yerel şirketler kalacak
yer, ekipman ve eğitim konusunda
yardımcı olabilir.
surfmaroc.co.uk surfberbere.com
ATLAS Y01CSELTILERINDE
DA6 BiSiKLETi
Fas'ın güneyi, dağ yolları ve çöl
patikalarıyla bisikletçiler için tam bir
macera parkuru. Burada katırlarla
ya da yürüyerek gidilebilecek çeşitli
turlar bulunuyor. Uzun mesafe pedal
çevirebilecek olanlara bir gruba katıl­
malarını öneririz. Saddle Skedaddle
şirketi, Atlas Oağlan'ndan çöle kadar
günde 25 ila 60 kilometre pedal
çevirebileceğiniz dokuz günlük turlar
düzenliyor. skedaddle.com
Konya merkezde
yer alan meydan
•kf8m saatlerinde
sesslıllğe bürünerek
ıtıklarla boyanıyor.
YAZI, YAGMUR POYRAZ
Yüz ölçümü bakımından Türkiye'de ilk sırayı çeken Konya neredeyse Hollanda
büyüklüğünde. Gezilecek yerlerin çokluğu, destinasyon alanlarının oldukça
dağınık olması ve tadılabilecek sayısız yemek göz önünde bulundurulduğunda
bölgeyi doyasıya gezmek için en azından bir haftaya gereksinim olduğu söylenebilir.
Seyahat için en çok bahar ayları uygun gibi görünse de Konya her zaman iyi bir fikir.
BEYŞEHİR GÖLÜ
"İyi ki geldik," diyorum bu yolculukta bana eşlik eden fotoğrafçımız Şenol'a uçaktan indiğimizde. Gizemli bir şehir Konya, her
köşesinde farklı bir medeniyetin izi bizi bekliyor. Zaman kısa,
rota çok ... Şehir içi ulaşım araçları olsa da zaman kaybetmemek adına özel araçla devam etmeye kararveriyoruz ve soluğu
Beyşehir Gölü'nde alıyoruz. Şehir merkezine yaklaşık iki saat
uzaklıkta olan göl, bizi dinginlik içerisinde hoşgörüyle karşılıyor.
Biz soluklanırken, leylekler usulca üzerimizden süzülüyor. Bozkırda olduğumu zaman zaman unutarak, "Konya düşündüğümden çok daha mavi ve yeşil," diye geçiriyorum içimden. Gölün
kenarı, karavanla seyahat edenler için güzel bir ara durak gibi
görünüyor. Alternatif olarak göl, tekne turuyla da gezilebiliyor.
BALATİNİ MAGARASI
Ardından vakit kaybetmeden Balatini Mağarası'na doğru ilerliyoruz. Konya'nın en uzun mağarası olan Bala tini, bin 850
metre uzunluğu ve 45 metre yüksekliğiyle oldukça etkileyici.
Türkiye'de mağara turizminin odak noktalarından biri olan
kentte 143 mağara bulunuyor. Bu özelliği ile mağara tutkun!arının uğrak noktası olduğu kesin! İçeriye girerek mağaranın
etkileyici ambiyansı içinde merdivenleri tırmanmaya başlıyoruz.
Yolun sonunda bizi cam teras ve fevkalade bir manzara karşılıyor. Ladin ağaçlarının oluşturduğu çerçevede havzanın ortasından akan suyu izlerken saat aklımıza geliyor. Zamanımızın
kısıtlı, görülecek yerlerin ise çok sayıda olduğunu kendimize
hatırlatarak yola koyuluyoruz.
SAG ÜSTTEN SAAT YÖNÜNDE:
Hitit Su Anıtı'nın içinden su usulca
akıyor: Baladlnl Mağarası'nın cam
seyir terasından manzara tek kelimeyle
muhte,em; Beytehir Gölü Milli Parkı
kıyılarında bulunan Nilüfer Bahçesi.
Bey,ehir ilçesine gelen ziyaretçilerden
yoğun ilgi görüyor.
BÜYÜLEYİCİ HİTİT KUTSAL SU TAPINAGI
Yanlış yolda olduğumuzu düşündüğümüz anda Eflatunpınar Hitit
Su Anıtı bir serap gibi karşımıza çıkıyor. Tarihi su anıtı, kelime­
nin tam anlamıyla büyüleyici ve zamanın çok ötesinde. 2014'te
UNESCO'nun Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi'ne "Hitit Kutsal
Su Tapınağı" olarakd.3.hil edilen anıt, unutamayacağımız eşsiz bir
manzara olarak aklımıza kazınıyor. Kuraklığı ve bozkır iklimiyle
bilinen bu bölgenin adeta her taşının altından su çıkıyor olması
beni oldukça şaşırtıyor. Buradan ayrılarak çok da uzak sayılma­
yacak bir noktada yer alan Kuğulu Park'a geliyoruz. Parkın bizi
kucaklayan yeşil huzuru yorgunluğumuzu adeta söküp alıyor.
56
NATIONALGEOGRAPHIC.COM.TR
SOL ÜSTTEN:
Konya Tropikal Kelebek
Bahçesi'ni saran
ışıklar günün anlam
ve önemine göre renk
değiştirebiliyor; Birçok
saklı cennetin olduğu
Sille ilçesinde
rengarenk bir sokak.
YANDA:
Rengarenk desenli
kelebekler, Konya
Tropikal Kelebek
Bahçesl'nde
sizleri bekliyor.
ALTTA: lvriz'de
i.ö. BOO'lere
ait bir kaya
kabartması.
ÇATALHÖYÜK
Ertesi gün kuşluk vaktinde uyanıyoruz. Zaman dar, rota uzun
ve daha keşfedecek pek çok yer var. Yolculuğumuzun rotası;
şehir merkezine 50 kilometre uzaklıkta yer alan, kabartmalar,
heykeller ve duvar resimlerinin bulunduğu farklı yerleşim kat­
manlarını barındıran Çatalhöyük'ten başlıyor. Günümüzden 9
bin 400 yıl önce kurulan ve yaklaşık iki bin yıl boyunca kesintisiz
iskan edildiği düşünülen Çatalhöyük, bölgenin kuşkusuz en özel
ören yeri. Çatıdan girilen evleri, sokaksız yerleşim planı, duvar
resimleri ve eşsiz sanat eserleriyle höyük, gerçekten benzersiz.
ZAMAN MÜZESİ
Höyükten ayrılarak bir solukta kendimizi Sille'de buluyoruz. Kon­
ya'nın az bilinen güzelliklerinden biri Sille Köyü. Bizi daha da
şaşırtansa köyde yer alan Zaman Müzesi oluyor. Sille Şapeli olarak
da bilinen Zaman Müzesi, Konya Selçuklu Belediyesi tarafından
2012 yılında restorasyonu tamamlanarak turizme kazandırılmış.
Müzeyi gezerken kendimi Orta Anadolu'da değil de adeta Avru­
pa'nın göbeğinde hissediyorum. Bu kent beni her saniye şaşırtıyor.
KONYA TROPİKAL KELEBEK BAHÇESİ
Zamana yolculuk yaptığımız bir rotanın ardından soluğu şehir
merkezinde alıyoruz. Sırada kelebekler var. Selçuklu Belediyesi
tarafından 201S'te açılışı yapılan Konya Tropikal Kelebek Bah­
çesi, kentin en nadide alanlarından biri. Tropikal bölgelerden
gelen birçok kelebeğe kucak açan bahçe, yağmur ormanla­
rında küçük bir gezintiye çıkarıyor bizi. "Bu bir masal olmalı,"
diye geçiriyorum içimden; kelebekler yanımda değil karnımda
uçuşuyor. Balkabağına dönüşmeden aracımıza binip çarşıya
yönleniyoruz.
KONYA PANORAMA MÜZESİ
Şehir merkezi oldukça canlı; her yerde bisikletler, çocuklar, turis­
tik dükkanlar var. Merkezi bisikletle de gezmek mümkün ama
en gözde destinasyonlar birbirine sadece bir yürüyüş yolu kadar
uzak. Konya Panorama Müzesi'yle rotaya başlıyoruz. Müzenin
amacı, Mevlana'yı ziyaretçilere tanıtmak, dönemin Konya'sında
kendisinin ve ailesinin sahip olduğu etkiyi şimdiye yansıtmak.
Etkileyici yapıyı içeriden dolaşma fırsatı bulmak bize ayrıca keyif
veriyor. Gezerken bize rehber eşlik etmiş olsa da müzenin sütun­
larına Konya Büyükşehir Belediyesi'nin özenle yerleştirdiği QR
kodları okutarak da burayı deneyimlemek mümkün.
KADINLAR PAZARI
Müzeden çıkarakKadınlarPazarı'na yönleniyoruz. Eski zaman­
lardan beri geleneksel alışveriş merkezi olma özelliğini koru­
yan bu pazarın eskilerden tek farkı artık satıcılarının tamamının
kadınlar değil erkeklerden oluşması. Yine de şehrin özgün tat­
larından olan küflü peynirden almak istiyorsanız doğru yerde­
siniz. "Kokusu ve yoğun aromasıyla her damağa hitap etmiyor
olsa da bir şans vermek gerek," diye düşünüyorum.
S9
SOLDA:
Astronomi ölçüm­
lerinde kullanılan
ve tarihi bir ölçüm
cihazı olan
"usturlap" Zaman
Müzesl'nde
sergileniyor.
ALTIA:
ince Minareli
Medrese, günün
her saati farklı bir
havaya sahip.
MEVLANA MÜZESİ
Peyniri aldıktan sonra sırada Konya'nın en gözde turistik
mekanı olan Mevlana Müzesi var. Müzenin kapısında yerli
yabancı pek çok turist Mevl3.na'yı tanımak ve anlamak için
sırada bekliyor. Tam cüzdanımı çıkartacakken girişin ücret­
siz olduğunu öğreniyorum. Konya'da beni en çok şaşırtan
şeylerden biri ören yerleri ve müzelerin ya ücretsiz olarak ya
da çok cüzi miktarda bir bedel karşılığı ziyaret edilebiliyor
olması. Sıra hızlı ilerliyor, hemen içeri giriyoruz. Mevlana'nın
sandukası, Nisan Tası gibi pek çok eserin yer aldığı müzenin
beni en çok etkileyen bölümlerinden biri matbah, yani mutfak
kısmı oluyor. Gün bitmeden turumuzu tamamlayabilmek için,
daha sonra buraya yeniden gelmeye söz vererek ayrılıyorum
Mevlana Müzesi'nden.
İNCE Mİ NARELİ MEDRESE
Konya'da günümüze kadar ayakta kalmayı başarabilmiş en
önemli Selçuklu eserlerinden biri olan ince Minareli Medrese'nin
dışı adeta incelikle yapılmış tığ işi bir masa örtüsünü andırıyor.
Medresenin içindeyse Taş ve Ahşap Eserler Müzesi saklı. Müze;
Selçuklular ve Karamanoğulları devrine ait taş ve mermer üzerine
oyma tekniğiyle yazılmış kitabelere, Konya Kalesi'ne ait yüksek
DİLLERE
DESTAN KONYA
MUTFAÖI
8 bin yıllık tarihiyle Konya, lezzeti
dünyaya yayılmış bir mutfak
çeşitliliğine sahip. Farklı özelliklere
sahip pek çok medeniyete ev
sahipliği yapan Konya'da her
topluluk bir miras bırakarak kültürel
olarak bölgenin renklenmesini
sağlamış. Çatalhöyük'le başlayan
bu zenginlik, şehrin Selçuklu ve
Osmanlı kimliğiyle perçinlenmiş
Mevlevi kimliğiyle bambaşka bir
boyut kazanmış.
Mevlevilikte mutfak (matbah),
yemek pişirilen ve sofra kurulan yer
olmanın yanı sıra dervişlerin çilesini
tamamladığı ve temel eğitimlerinin
yapıldığı yer. Yemeğin pişmesiyle
insanın manevi yolculuğu arasında
bir bağlantı kuruluyor. Rehberimiz
Abdullah, Mevlana Müzesi'ndeki
matrahı gezerken burada yemekten
önce insanın piştiğini söylüyor.
Dünyada türbesi olduğu bilinen tek
aşçıbaşı Ateşbiiz-ı Veli'nin türbesiyse
yine Konya'da bulunuyor.
Konya'ya tatile geliyorsanız
diyeti tatil sonrası planlarınıza
eklemeniz gerekebilir. içeceklerden
yemeklere, hatta tatlılara kadar pek
çok seçenek her molanızda yanı
başınızda sizi bekliyor. Kaliteli,
lezzetli ve ucuz yemek yemek içinse
Konya Belediyesi'nin işlettiği kafe
ve restoranları tercih edebilirsiniz.
Bölgenin ağız sulandıran lezzetlerini
farklı bir atmosferde ve etkinlikler
eşliğinde deneyimlemek istiyorsanız,
Konya Gastronomi Festivali tam size
göre. Benzersiz lezzetleriyle Konya,
Gaziantep'ten sonra bir gastronomi
merkezi olmaya aday görünüyor.
Bizim önerimiz, Konya'dan sofraların
baş tacı etliekmek, tarhun otu
çorbası, bamya çorbası, küflü
peynir ve höşmerim tatlısını
tatmadan dönmeyin.
ETLIEKMEK
Konya denince aklailk olarak
etliekmek geldiği sugötürmez.
Bu geleneksel yemeği
neredeyse her köşebaşında
bulmak mümkün. Etliekmek
dışarıda yenilebildiği gibi
evlerde hazırlanan iç harem
fırınlara götürülmesiyle de
yaptırılabiliyor.
FIRIN KEBABI
Kemikli etle hazırlanan orijinal
fırın kebabı, yaklaşık 18 saat
odun ateşinde pişirilmesiyle
biliniyor. Selçukıu·nun
mirası olan bu eşsiz lezzeti
geleneksel yemek yapan
pek çok restoranda bulmak
mümkün.
BAMYA ÇORBASI
NBamyanın da çorbası mı
olurmuş,N demeyin. Orta
Anadolu'da sıklıkla tüketilen
bamya çorbası, Konya'da aile
toplantılarının ve düğünlerin
vazgeçilmezi. Ayrıca klasik
menülerde ara sıcak olarak da
tercih edilebiliyor.
ETLi YAPRAK SARMA
Etli yaprak sarma geleneksel
Konya yemekleri arasında ilk
sıralardaki yerini her zaman
olduğu gibi koruyor. Yaprak
sarma konusunda her yörenin
farklı bir tarifi olduğu gibi
Konya'nm da kendine özgü bir
el ayarıve sarma sarışıvar.
DEMiRHiNDİ ŞERBETi
Osmanlı döneminde bölgenin
gözde içeceklerinden olan
demirhindi şerbeti, sindirimi
kolaylaştırdığı ve bağışlık
sistemini güçlendirdiği için
bugün haliı popüler. Zencefil,
karanfil. kakule gibi pek
çok baharatın eklenmesiyle
yapılan şerbetin en önemli
malzemesiyse Hindistan'da
yetişen demirhindi meyvesi.
YAÖ SOMUNU
Konya'ya özgü klasikleşmiş
bir diğer lezzetse bir çeşit
tost sayılan yağ somunu.
Özellikle kahvaltılarda tercih
edilen bu lezzetin isim sahibi
çarşının göbeğinde yer alan
ve şimdilerde üçUncü neslin
işletmekte olduğu Başaran
Pide. Yağ somunu pastırmalı,
sucuklu, kavurmalı, küflü
peynirli, kaşar peynirli ve hatta
ballı ve helvalı yapılabiliyor.
61
KONYA'NIN
BİLİNMEYEN
YÜZÜ
LALE DIYARINDA
FOTOÖRAF ÇEKTiRiN
Türkiye'deki lale üretiminin büyük bir
kısmının Konya'da yapıldığını biliyor
muydunuz? Lale mevsiminde Konya'nın
Karatay ilçesi bir masal diyarına dö·
nüşüyor. Nasıl mı? Rengarenk lalelerin
yarattığı cümbüş 300 dekarlık bir alana
yayılıyor. Nisan ayında çiçeklenen 80 çe­
şit lalenin arasında fotoğraf çektirmeden
Konya'yı gezmiş sayılmazsınız. Ne yazık
ki son iki yıldır lale üretimine ara verilmiş
olsa da bunun geçici bir süreç olduğu
öngörülüyor.
BiSiKLET ROTALARINI
DENEYiMLEYiN
Şehre, Konya Büyükşehir Belediyesi ta­
rafından 550 bisiklet yolu ve 80 bisiklet
kiralama istasyonu yerleştirildiğini biliyor
muydunuz?Peki ya şehirde bisikletle
ulaşımı kolaylaştırmak için yapılan bir
bisiklet tramvayı olduğunu? Belki de
Türkiye'nin bisiklet sürmek için en ideal
şehri olan Konya'da adım başı bisikletliye
rastlarsanız şaşırmayın. Sadece şehir
merkezinde değil. çevre ilçelere de
bisikletle seyahat etmek oldukça kolay.
Konya'yı bisikletinizle seyahat edebilir,
birbirinden etkileyici rotaları izleyerek
şehrin keyfini doyasıya sürebilirsiniz.
iSAURIA YOLU'NDA
TARiHi ADIMLAYIN
Bölgenin çiçeği burnunda rotalarından
bir diğeri ise isauria Yolu. Türkiye"nin
yeni trekking rotası olan yolun üzerinde
sarnıçlar, kemerli köprüler, kuyular ve
han yıkıntıları bulunuyor. işaretlemesi
Konya Büyük.şehir Belediyesi tarafından
yeni tamamlanmış olan 174 kilometre
uzunluğundaki yolun önümüzdeki gün·
lerde hem yurt içi hem yurt dışından pek
çok ziyaretçisi olacağa benziyor.
DÜNYA KÜLTÜR MIRASI
TUZ GÖLÜ'NÜ ZiYARET EDiN
Türkiye'nin ikinci büyük gölü olan Tuz
Gölü, doğal güzelliği ve farklı kuş türleri·
ne ev sahipliği yapmasıyla dünyanın her
yerinden gezginleri kendine çeken bir
doga harikası. Türkiye'nin tuz ihtiyacının
%70'ini sağlayan ve adeta tuzdan bir
çölü andıran göl, UNESCO'nun Dünya
Kültür Mirası Geçici listesi'nde yer atıyor.
Konya'nın incisi Tuz Gölü'nü ziyaret ede­
rek sonsuz beyazlığın içinde kaybolabi·
lirsiniz. Tuz Gölü'nün sonsuz beyazlı·
ğında unutulmaz bir deneyim yaşamak
isıiyorsan,z, her yıl ağustos ayında gölde
düzenlenen koşu yarışına katılabileceği­
nizi de kenara not edebilirsiniz.
SOL ÜSTIEN: Ufka uzanan lale bahçeleri Konya'nın simgesi haline
gelmiş durumda; Konya'da Zengibar Kalesi olarak bilinen, Roma
döneminin en büyük eyaletinden lsaura Antik Kenti.
ÜSTIE: Fotoğrafçılıkla ilgilenenler için Konya çevresindeki şelaleler
gün boyu eşsiz: kareler sunuyor.
kabartma rölyeflere, çeşitli ahşap malzemeye oyma tekniğiyle
yapılmış geometrik motiflerle bezenmiş kapı ve pencere kanat­
larına ev sahipliği yapıyor.
Hemen sonrasında tarihi 13. yüzyıla dayanan İplikçi
Camii'ni ziyaret ediyoruz. 19. yüzyıla ait barok karakterli mih­
rabı ve Selçuklu tarzı eski mihrabının kalıntıları bu camiyi
eşsiz kılan özelliklerden sadece bazıları. Camiden çıkarken
güneş batmaya başlıyor.
Görüp deneyimlediklerimizin büyüsü bizi sarmış olsa da
biraz üzgünüz. Tadı damağımızda kalan iki günlük gezintimi­
zin sonuna geldik. Semazen gösterisi izleyemeden, Tuz Gölü'nde
yürüyemeden, Nasreddin Hoca Türbesi'ni göremeden ve tabii
ki de etliekmeğe doyamadan kentten ayrılmanın burukluğunu
yaşıyoruz. Bir sonraki Konya ziyaretimizde yapacaklarımızın
hayalini kurarak usulca şehirden ayrılıyoruz.
Akıllı Seyahat: Konya
NASILGIOILIR?
Birçok şehirden Konya'ya doğrudan uçuş
mevcut. Diğer bir seçenek de lstanbul ve
Ankara'dan hızlı trenle, izmir"dense İzmir
Mavi Treni ile şehre ulaşmak.
NE ZAMAN GİTMELi?
Bize sorarsanız, doğanın uyandığı, lalelerin
renklerini göstermeye başladığı ve sıcaklık
açısından da şehrin en rahat gezilebileceği
dönem nisan-mayıs aylarına denk geliyor.
POPÜLER DENEYiMLER
Şehirde gerçekleştirilen Gastronomi Festivali,
Konya Mistik Müzik Festivali, Bilim Festivali,
Nasreddin Hoca Şenliği gibi etkinliklerin
tarihlerini takip edip seyahatinizi buna göre
düzenleyebilirsiniz.
DAHA FAZLASI iÇiN
Konya anlatmakla bitmez. İyisi mi siz
gokonya.com adresini ziyaret ederek
şehir hakkında ayrıntılı bilgi edinin ve
seyahatinizi planlamaya başlayın!
63
Karatay'a bağlı Yağlıbayat Mahallesi'nde
bulunan Savatra Antik Kenti'nde kazılar
devam ediyor. Geçmişi en erken prehistorik
döneme kadar uzanan bölgedeki kazılarda
gün yüzüne çıkarılan buluntuları
inceleyen Karatay Belediye Başkanı Hasan
Kılca bölgenin turizme önemli katkılar
sağlayacağının altını çiziyor.
{
I
onya'nın Karatay ilçesine bağlı Yağlıbayar Mahallesi'nde
bulunan SavatraAncik Kenti'nde ortaya çıkarılan antik kentin
unsurlarından biri olan antik tiyatronun özellikle İç Anadolu'da
keşfedilmiş olması, arkeologlardabüyük heyecan yarattı. Kültürve Turizm
Bakanlığı'nın izniyle 2017 yılından itibaren Bozdağ Milli Parkı çevresinde
yüzey araştırmaları yürüten Savatra Antik Kenti Bilimsel Danışmanı ve
SÜ Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarımı Bölümü Öğretim Üyesi Doç
Dr. İlker Işık da çalışmaları iyice bu alana yoğunlaştırdı.
SAVATRA ANTİK KENTİ VE TİYATROSU NADİR BİR ÖRNEK
Obruk Hanı ve Kızören Obruğu projelerinin yanında geçmişi en
erkenprehistorik dönemlere kadar giden Savatra Antik Kent, Karatay
Belediyesi'nin destekleriyle gün yüzüne çıkarıldı. Başkan Hasan
Kılca, "Bu projenin turizm alanında Konyamızın ve Karatayımızın
daha fazla istifade etmesi anlamında önemli bir dönemeç olacağına
inanıyorum. Proje tamamlandığında ve bölge turizme açıldığında
Yağlıbayatlı hemşehrilerimizin de aile ekonomilerine önemli oranda
kazanım sağlayacaktır. Çalışmaları yürüten Selçuk üniversicesi'nden
hocalarımıza, ekibine ve projeye destek veren tüm paydaşlarımıza
teşekkür ediyorum" ifadelerini kullandı.
Selçuk Üniversitesi Kültür Varlıklarım Koruma ve Onarımı
Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. İlker Işık ise antik kentin modelleme,
çizim ve haritalandırmasını yaparak çalışmayı zenginleştirdiklerini
ifade etti. Antik kentin gün yüzüne çıkarılması kapsamında kazı
çalışmalarına ilk olarak antik tiyatro ve çevresinden başladıklarını
anlatarak, "ilk önce antik tiyatronun sahne binasının gün yüzüne
çıkarılması için çalışma başlattık. Sahne binasındaki duvar silsilesini
ortaya çıkardıktan sonra orkestra ve daha sonra oturulan bölüme
(cavea) ait basamaklar üzerinden çalışmalarımızı devam ettirmeyi
planlıyoruz. Burası 'Lykaonia' bölgesi içerisinde bulunan bir yerleşim
birimi. Hem askeri garnizon kenti hem de kendi kendini yönetebilen
otonom bir kent. Bu nedenle tiyatro aynı zamanda bir meclis binası
işlevi taşımaktadır. Biz de buradan çalışmayı başlatmayıuygun
gördük. Batı Anadolu'da tiyatro kompleksi sıkça görülebilen bir örnek.
Ancak iç Anadolu'da böyle bir yapının ortaya çıkarılacak olması nadir
bir örnek teşkil ediyor. Bölgenin, ağırlıklı olarak Antik Roma yerleşim
alanı olduğunu dile getiren İlker Işık, "Burada önemli bir höyük yapısı
söz konusu. Bu bölge prehistorik dönemlere kadar giden bir geçmişe
sahip. Daha önce yapılan çalışmalarda arkaik döneme kadar gittiği
beyan ediliyordu. Ancak elde ettiğimiz verilerle Tunç Çağı'na kadar
geriye giden seramik örnekleriyle karşılaştık. Bu bölgenin hem antik
kente hem de bir höyüğe sahip olması çok komplike bir yerleşim birimi
olduğunu ve tarihi derinliğini bize gösteriyor. Karatay Belediyesi'nin
desteğiylebaşlatılan Savatra Antik Kenti'ndeki kazı çalışmaları;
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Selçuk Üniversitesi, Konya Büyükşehir
Belediyesi'nin katkılarıyla 20 kişilik bir ekiple yürütülüyor" dedi.
KONYA'NIN GÜZELLİGİNE
YENi BiR RENK KATTIK
K A R ATAY L AVA N TA B A H Ç E L E R İ
340 b i n m 2 ' 1 i k devasa a l a n d a d i k i m i ya p ı l a n 300 b i n lavanta fidesi i l e
t a r ı m a k a t m a değer o l uştu r u l u yor.
•
Karatay Belediyesi tarafından 2021 yılı nda z iyarete açılan
Karatay Lavanta Bahçeleri yoğu n ziyaretçi akınıyla
şehrin cazibe merkezlerinden biri oldu.
BU BiR ILANDIR
Mevlana'nın şehri, tarımın başkenti ve sanayi merkezi Konya, inanç turizminden sonra
sağlık turizmine de iddialı bir giriş yaptı: Karatay Termal Tatil Köyü ile şifa dağıtıyor.
•
smil Mahallesi'nde Karatay Belediyesi tarafından Konya'ya
kazandırılan 5 yıldız konforunda 7 blok ve 112 odadan oluşan
Karatay Termal Tatil Köyü, kahve renkli termal suyunun olduğu
havuzlarıyla şifa dağıtmaya devam ediyor. Karatay Belediyesi, bu
prestijli yatırımla Konya'nın turizmden daha fazla pay almasını sağlarken,
tesis de bölgenin önemli bir şifa merkezi haline gelmiş oldu.
I
KARATAY'IN KAHVERENKLİ ŞİFALI SUYU,
HASTALIKLARA İYİ GELİYOR
Karatay Termal Tatil Köyü'nün termal suyu mineralizasyon bakımından
3100 seviyesinde. Kahverengi özelliği bulunan suyun, İstanbul Teknik
Üniversitesi'nin araştırmaları sonucunda şifa kaynağıolduğu, romatizma
hastalıkları başta olmak üzere ameliyat sonrası ağrılara ve bel-boyun
ağrılarına, özellikle de birçok cilt hastalığa çok iyi geldiği ortaya çıktı.
KARATAY'IN TURİZM POTANSİYELİ YUKARIYA ÇIKIYOR
Karatay Belediye Başkanı Hasan Kılca, Konya'ya yeni bir cazibe
kazandırmış olmaktan mutluluk duyduklarını belirtti. Başkan Hasan
Kılca, "Termal turizmde zatenoldukça iyi bir noktada olan ülkemizi daha
da iddialı bir konuma taşımak ve şehrimizin termal turizm potansiyelini
yukarılara çıkarma hedefindeyiz. 44.5 derece düzeylerinde seyreden
termal suyumuzun mineralizasyon değeri 3.100 miligramdır. Bu, Türkiye
ortalamasının oldukçaüzerinde bir değerdir. Şifa kaynağı termal suyumuz
'mineralli su' niteliğinde olup kalsiyum, sodyum, bikarbonat, sülfat,
klorür, florür ve bromür iyonları bakımından oldukça zengindir. Termal
suyumuz, tedavi edici etkiler için belirlenen eşik değerlerin üzerinde yer
alan mineral zenginliğiyle ülkemizin önemli şifalı su kaynaklarından
biri olaraköne çıkmaktadır. Yapılan araştırmalar neticesinde; kahverengi
özelliği de bulunan suyumuzun; iskelet sistemi travmalarına, eklem ve kas
sistemi rahatsızlıklarına, dit hastalıklarına, ameliyat sonrası sancılara,
romatizma ile bel ve boyun ağrılarının yanı sıra daha birçok hastalığa şifa
kaynağı olabileceği belirtilmektedir. Bununla birlikte sağlıklı yaşlanma,
anti-obezite, stresve dinçlik kürleri de tesisimizde sunduğumuz termal
suyun diğer faydalarını oluşturmaktadır. Tesislerimizde bay ve bayanlar
için ayrı ayrı havuzlarımız, spor sahaları, oyun parkları, kafeteryası ve
market gibi birçok sosyal alanlarıyla adeta bir yaşam merkezi inşa ettik.
Konya'mız, sağlık turizminde artık çok daha iddialı" ifadelerini kullandı.
"TÜM TÜRKİYE'Yİ ŞİFA BULMAYA DAVET EDİYORUM"
Karatay Termal Tatil Köyü'nün Konya'nın ve bölgenin sağlık turizmi
ile ilgili önemli bir eksikliği giderdiğine dikkat çeken Başkan Hasan
Kılca, tesislerin Adana, Mersin, Niğde, Aksaray ve Karaman gibi illere
komşuolması dolayısıyla İç Anadolu Bölgesi'nin önemli bir şifa merkezi
haline geldiklerini aktardı.Hasan Kı\ca, sözlerini şöyle sürdürdü: "Her yıl
milyonlarca yerli ve yabancı turist bu vesileyle şehrimizi ziyaret ediyor.
Turizmin önemli merkezlerinden olan bölgemizi geliştirmek, turizm
çeşitliğini artım1ak vekonaklamaya katkı için şehrimizekazandırdığımız
Karatay Termal Tatil Köyü'müzdeçokgüzel bir noktadayız. Karatay Termal
Tatil Köyü'müzde bir buçuk yıl gibi kısa sürede 34 ülkeden 100 bini aşkın
misafir ağırladık. Tüm Türkiye'yi bütün vatandaşlarımızı şifa bulmak
için Konya'ya Karatay Termal Tatil Köyümüze bekliyoruz" diye konuştu.
AV U S T R A L Y A
"Northern Territory" adlı yay şeklindeki kırmızı topraklı bölge ve kuzey
doğudaki Arnhem bölgesi, çeşitli kabilelere dağılmış olan Yolngu halkına
ev sahipliği yapıyor. Dünyanın yaşamakta olan en eski kültürlerinden birine
sahip bu kişiler binlerce yıldır süregelen geleneklerini ve inanışlarını halen
devam ettiriyor. On yıl kadar önce Yolngu halkı, geleneklerini ve
kendilerine göre kutsal sayılan evlerini başkalarıyla paylaşma
amacıyla, özel arazilerini dış dünyaya açmaya başladı.
Y A Z I V E F O T O G R A F L A R , LY N N G A I L
69
Yolnguların bir lafı vac "Toprakta
devasa bır kütüphane saklıdır... Toprak
sizin tahmin edebileceğinizden daha
fazla bilgiye sahiptir: Ülkenin bu el
değmemiş köşesinde, geniş topraklara
yayılmış 50'ye yakın yerli anavatan
toprağı bulunuyor ve Yolngulara göre
bu yanık portakal kabuğu dokulu
topraklar her şey demek, Süpermarket,
ezcane, üniversite. Bawaka'da ya da
herhangi bir anavatan toprağında
konaklayan gezginler. bu toprakların
nasıl Avustralya'nın ilk insanlarıyla iç içe
geçtiği hakkında fikır sahibi olabilirler.
Bir Aborjin işletmesi olan özel Lirrwi
Turizm şirketi, Yolngu rehberler eşliğinde
önceden belirlenmiş bir güzergah ya
da zamanlama olmaksızın gündelik
yaşamın gelgitleri arasında sadece
toprağın sesini dinleyen bir kültüre
dayalı birkaç günlük turlar sunuyor.
Nymyikay arazisinin paslı toprakları,
günbatımında ateş gibi parladıkları. en kuru
sezon sayılan Nisan-Kasım ayları arasında
ziyaretçilerini ağırlıyor. Arka sayfada, solda
fotoğrafı bulunan ve saygı duyulan şefleri
Randy Yibarbuk, misafirlere Yolnguların uzun,
sivri ve çıkık ucundan dolayı �iğne" olarak
adlandırdıkları arazinin toprağını nasıl okuyarak
mevsimleri belirlediklerini gösteriyor. Örneğin,
çiçek açan bir bitki köpekbalığı ya da mızrakla
balık avlama zamanının geldiğinin habercisi
sayılıyor. Ayrıca hangi bitkinin yenilebileceğinin
hangilerınin tıbbi ilaç olarak kullanılabileceğinin
de bilgisini toprak veriyor. Bir yanda Yolngu
kadınları, misafirleri doğal boyalı çalı kökleriyle
pandanus yapraklarını boyamaya davet ediyor.
Bu yapraklar kuruduğunda onlarla yapılan
dokuma işlemiyle ortaya çeşitli eşyalar çıkıyor.
.� -
Nyinyikay topraklarına renk katan
Aborjin hikaye direkleri, oyulmuş ve
resmedilmiş ayrıntılı hikayelerle dolu
Burada yerel hik.§ye anlatıcılığına
genel anlamda sadece çizimler değil,
Yolngu dilinde "yıdaki" olarak anılan,
Yolngulara özgü didgeridoo ile müzik
sanatı da ekleniyor. Dünyanın en eski
nefesli çalgısı olan bu içi boş borular
farklı notalara göre akort ediliyor ve
atalardan kalan bilgi ve değerlerin
hisli şarkılar ve yorumlamalı danslar
eşliğinde genç nesillere aktarıldığı
"rüya vakti" döneminde erkekler
tarafından çalınıyor. Kabile yasaları,
kadınların bu çalgıyı kullanmalarını
kesinlikle yasaklıyor.
100 bin yıl önce oluşan su birikintisi
Koolatong Obruğu'nun yakınlarında
yer alan Balma arazisi 30 kadar
Djarrwark vatandaşına ev sahipliği
yapıyor. Yolngu toplumunda, erkekler
ve kadınlar grubun yararına olacak
şekilde eşit oranda belirlenmiş
rollere sahip. Kabilenin güçlü ve
misafirperver reisi Dorothy, çalı
meyvelerinin toplanması. evdeki
ateşin canlı tutulması, takı ve sepet
yapılması ve deniz kabuklarına
atalarının hikayelerini betimleyen
resimler çizilmesi gibi geleneksel
'kadın işleri'nin yürütülmesini sağlıyor.
'Erkek işleri' ise büyük hayvanların
avlanmasından oluşuyor: Kanguru,
devekuşu, keseli sıçan, kaplumbağa;
bunların tümü menüde yer alabiliyor.
Bu sırada çocuklar ise hiçbir
zaman yanlarından uzaklaşmadan,
büyüklerinden öğrenerek büyüyorlar.
DOCAL SÜT KEYFİ
"E N KALİTELİ Ü R Ü N L E R S U N A R"
Bu topraklardan aldığımız güçle büyüdük,
kalite ve lezzete ulaşmak için. her gün aynı heyecanla
yola çıktık.
insan ve doğa sevgimiz. vazgeçilmez kalite anlayışımız ile
sofralarınızdayız. 40 yıldır...
www.enkosut.com I www.enkogurme.com
40 bin yıl öncesine dayanan Yolngu sanat geleneği, kabilenin tarihine açılan önemli bir kültür geçidi. Yirrkala'daki
yerel duvar çizimleri Rirratjingu kabilesinden toprak hakkı eylemcilerinin portrelerini konu alıyor. Bu çizimler Yolngu
kabilelerinin kendilerine ait olan bölgeyi korumak için mücadele verdikleri dönemin en önemli hatırlatıcılarından. Bugün
Yol ngu halkı Avustralya'nın en bozulmamış yerel gruplarından biri sayılıyor ve ailenin bir parçası olarak kabul görecek
kadar ruhani sayılan bir arazide yaşayıp, yıkanıp, avlanıp dans etmeyi sürdürüyorlar.
80
NATIONALGEOGRAPHIC.COM.TR
Kültü r! Sa�at , _ Bi � i � v_e Tekn o ı 0 . .n .
,
h
i
r
a
1
euıuştu gu Tur kıye n ın ilk Park J• ın
,. . .
N
apoli Ulusal Arkeoloji Müzesi'nde
öne doğru eğilmiş, sol kolunu dizi­
ne atmış, utangaç bir şekilde yere
bakan genç bir adam oturuyor.
Çırılçıplak duran bu heykel, Pompeii
yakınlarındaki gösterişli Villa dei Papiri'ye
gönderilmek üzere onu yaklaşık 2 bin yıl
önce bronzdan yaratan heykeltıraşa göre,
Roma tanrısı Hermes fakat bana kalırsa
başka birine benziyor.
Daha birkaç saat önce, müzeye 10 dakika
uzaklıktaki Sanit3. semtinde başka bir gence
ait olan bronz heykelebakıyordum. O da iki
büklüm oturuyordu; o da düşünceli görü­
nüyordu. Ancak o çocuğun üzerinde jean
ile tişört vardı ve müzede tek başına oturan
Hermes'in aksine, boynunda yerel topluluk
tarafından sevgiyle yerleştirilmiş tespih­
ler asılıydı. Genny Cesarano, 2015 yılında
Camorra mafyası tarafından öldürüldü­
ğünde 17 yaşında, mahalledeki meydanda
arkadaşlarıyla sohbet ederken çapraz ateşe
yakalanan masum bir seyirciydi.
Cesarano'nun ölümü işçi sınıfı mahal­
lesini sarstı. Yerel sanatçı Paolo La Motta,
"İnsanlar olayı protesto etmek için meyda­
na doluştu" diyor. Kimse olanları unutmak
istemiyordu, bu yüzden Paolo'dan onu ha­
tırlatacak bir heykel yapmasını istediler.
Bugün Genny'nin bronz heykeli Piazza
Sanit3.'nın gözbebeği. Ve görenlere tanıdık
gelmesinin de bir nedeni var, çünkü Paolo
heykelin duruşunu arkeoloji müzesindeki
Hermes'i örnek alarak oluşturdu.
Napoli'nin güzelliği de işte buradan geli­
yor: i.ö. 600 civarında Yunan yerleşimciler
tarafından kurulmuş, geçmiş ve bugünün
sürekli iç içe geçtiği bir yer burası. Diğer
SOL ÜSTTEN SAAT YÖNÜNDE
Concettlna al Tre Santl'de pizza fırını;
müfteriler Pastlcceria Poppella'da tatlı için
sırada bekliyor; Plana Sanlti'dakl yerel
Camorra kurbanı GennyCesarano'nun heykeli;
Saniti'da sokak sahnesi
ÖNCEKi SAYFA
Taze meyve ve sebzeler satan tezgih, San iti
şehirler miraslarını müzelere kapatıp sıra
dışı modern sanat eserleriyle birbirilerini
geçmeye çalışırken Napoli kendi hik3.yesini
sürekli olarak yeniden yazıyor. Örneğin genç
Napolililer pizzaya sırt çevirmek yerine onu
yeniden tasarlıyor; sanat galerileri çağdaş
eserleri Rönesans dönemi başyapıtlarıyla
bir arada sergiliyor ve Paolo gibi kişiler
çalışmaları için 2 bin yıllık tarihten ilham
alıyor. Tüm bunlar bir araya gelince Napo­
li'ye az sayıda şehrin sahip olduğu bir enerji
kazandırılıyor. Evet, zorbaca. Evet, kaotik.
Ama aynı zamanda da enerji dolu.
Şimdilerde enerjinin titreştiği yerse
Sanit3. Uzun süredir şehrin "kötü" böl­
gelerinden biri olarak görülen semtin
zanaatk3.rlar ve sanatçılarla dolu olan "iyi"
yanı son birkaç yıldır yabancılar tarafından
fark ediliyor olması. Böylece bu kesimde
organize suç oranı giderek azalıyor. Sanita
bugünlerde Napoli'de yaşanacak en popü­
ler bölgelerden biri, fakat benzer değişimler
geçiren diğer şehirlerde sınıf atlatılan böl­
gelerdeki yerel kişiler dışlanırken Sanit3.'da
bu durum tam tersi; bu bölgede zaten var
olanın öne çıkarılması, yeniden değerlen­
dirilmesi prensibine dayanıyor.
Bazıları bu semti Napoli'nin bir özeti ola­
rak görüyor: Etrafta Roma yeraltı mezarları,
hatta daha eski Yunan mezarları, gösterişli
Rönesans saraylarının zarifçe dökülen sıvala­
rı ve bunların arasında dolaşan motosikletler
var ama burası aynı zamanda eski ve yeniyi
iç içe geçmiş halde bulabileceğiniz özellikte
bir yer. Santa Maria della Sanica Kilisesi'nde
modern sanat eserleri antik eserlerin yanında
yer alıyor; qııartiere'nin (mahallenin) bazı
gençleri San Gaudioso'nun 17. yüzyıldan kal-
Pizza şefi
CiroOlivaile
soru-cevap
NAPOLl'Y I BU KADAR
YARATICI YAPAN NEDiR?
Napoli sadece güzel değil,
burası aynı zamanda bizi özgür
kılıyor. Son derece bellissimo
olmasının yanı sıra aynı zamanda
da bir işçi sınıfı kenti. inanılmaz
insan çeşitliliğine sahip ve tüm
dünya buraya akın ediyor. Harika
sanatçı ve fotoğrafçılar her
gün buraya geliyor ve herkes
birbiriyle kültürel etkileşimde
bulunuyor. Tıpkı Bangkok gibi;
insanlar burayı ya seviyor ya da
nefret ediyor.
BAHSETTlölNIZ ·ETKILEŞIM·I
iş BAŞINDA GÖREBILDlöiNIZ
GÖZDE YERLERiNiZ NERESi?
Yönetmen Sylvain Bellenger
2015'te buraya yerleştiğinden
beri kente sayısız önemli sanatçı
getirdi ve Capodimonte Parkı'nı
olaQanüstü bir yere dönüştürdü.
Modern sanat galerisi Museo
Madre"yi de çok seviyorum.
örneğin şu anki fotoğraf sergisi
güneyli sanatçılara adanmış
durumda ve gerçekten de
benim ·Napolitenlik- anlayışımı
çağrıştırıyor.
MODERN ZANAATÇI LARA NE
DiYORSUNUZ?
Sanitiı'da deri eldivenler
yapan Alberto Squillace'i
çok seviyorum. Napoli her
zaman deri işçileriyle tanındı
ve Sanitiı'da inanılmaz
eldivenler üreten bu emekçiler
muhteşemdir. Alberto'nun
dükkanı Omega da bunun bir
örneği zaten.
Ciro Oliva, pizzacı Concettina
ai Tre Santi'nin sahibi ve şefi.
pizzeriaoliva.it
85
ma gösterişli iskeletlerle süslenmiş yeraltı
mezarlarına turlar düzenleyerek sosyal pro­
jeleri finanse ediyor.
Ciro Scognamillo, yolun aşağısındaki
Pasticceria Poppella'da, fırıncı ebeveyn­
lerinin uzmanlığından yararlanarak Na­
poli'nin en çok talep gören tatlısıfiocco di
ııeve'yi (kar tanesi)- soğutulmuş ve tama­
men bağımlılık yapan ricotta peyniriyle
doldurulmuş pataşu hamuru tatlısını ya­
rattı. Caddenin karşısında, dördüncü nesil
pizzaiolo (pizza şefi) Ciro Oliva, "çiftlikten
masaya" pizzacısı Concettina ai Tre Santi'de
politikacıları ve ünlüleri ağırlıyor. Bir blok
ötedeki kuyumcu Vincenzo Oste ise atölye­
sinin üzerinde küçük bir otel-galeri açtı ve
konuklarını sanatla daha samimi bir bağ­
lantı kurmaya teşvik etmek için mekanını
ünlü bir heykeltıraş olan babası Annibale
Oste'ye ait sanat eserleriyle doldurdu.
Ellerini babasının çalışmaları üzerinde
gezdirirken, "Müze ya da sergi salonu gibi
bir şeyyaratmak istedim" diyor. Baba Oste,
Sanita'da 60 yıl çalıştıktan sonra, yaklaşık
on yıl önce vefat etmiş. Ancak oğlu Vincen-
86
NATIONALCEOGRAPIIIC.cm,1.TR
zo: "Beş otel odasıyla, yılda 2 bin 500 kişiyi
babamın eserleriyle tanıştırabileceğimi fark
ettim." Geçmiş ve şimdi yine iç içe giriyor
- Atelier Ine5'deki odalar (adını Vincenzo'nun
kendisi de bir kuyumcu olan eşi ınes'ten
alıyor) farklı nesillere ait çalışmaların bir
karışımından oluşuyor: Annibale'nin lamba
ve heykelleri, Vincenzo ve ınes'in aksesuar­
ları ve tasarımlarıyla el ele veriyor. Kapılar,
Sanita'nın antik Yunan yeraltı mezarlarında
bulunan vazolara göre modellenmiş; tuvalet
fırçaları bile alt kattaki atölyede tasarlanmış
ve Vincenzo'nun yakınlarda bulunan döküm­
hanesinde yapılmış.
Napoli'nin aktif bir yanardağın yanın­
da ve denizden gelen saldırılara açık olan
konumunun, insanlara tarihlerinden çok
uzaklaşmama gereksinimi aşıladığını da söz­
lerine ekleyerek, "Napoli yüksek risk taşıyan
bir yer, her şeyin göz açıp kapayana kadar
değişebileceğini biliyoruz," diyor Vincenzo.
"Bu bilgi kimliğimjzin bir parçası, bu yüzden
bazı şeyleri geçmişten günümüze kaybolma·
dan taşımaya çalışıyoruz. Vezüv'den gelen
bu belirsizlikten dolayı sürekli yenileniyor,
Napoli'nln kent sınırları
üzerinde yükselen Vezüv
Yanardağı.
"Benyalnızca ve
her şeyden önce
bir Napoliliyim.
Napoli benim
içimde var ve her
zaman da olacak."
-SOPHIA LOREN
1 984 yılında başlayan hikayemizi asırlık
lezzetlerimiz ve değişmeyen geleneklerimiz ile
birleştirerek sürdürüyoruz. Cemo'nun hikayesinin
olmazsa olmazları değişmeyen lezzetleri, güler yüzlü
hizmeti ve yılların emeğidir. Enfes lezzetlerin durağı
Cemo'dan kimler geldi kimler geçti
ama etliekmek her zaman Cemo'da yendi.
Sizde yılların emeğiyle hazırlanan
lezzetlere ortak olmak için hoş geldiniz.
Our stoıy, which started in 1984, is centuries old.
We continue to combine it with our tastes and unchanging traditions.
The indispensable ingredients of Cemo's stoıy are its
unchanging tastes, friendly service and years of effort.
Who came and who passed from Cemo, the stop of delicious tastes
but etliekmek always beats Cemo. Prepared with the labor of years
Welcome to share the flavors.
Ce•o
Feritpoşo, Ahmet Hilmi Nalçacı
Cd. 2/C, 42060 Selçuklu/KONYA
(!)@/cemorestaurant
I
uamutli!H4ııif
cemoetliekmek.oom
Selçuklu Belediyesi Yanı Turkuaz
İş Merkezi, 42060 Selçuklu/KONYA
yenileniyor ve yenileniyoruz."
Geçmiş ve şimdinin ne kadar iç içe geç·
tiğinin en belirgin olduğu yer ise şehirdeki
sanat ortamı. Tarihi merkezdeki Pio Monte
della Misericordia Kilisesi, Caravaggio'ya
ait olan Yedi Merhamet Eylemi tablosu ile
tanınıyor. Bu, pike yapan melekleri ve spot
ışığınaltında, değişen ölçülerde gereksinim­
ler içindeki insanları resmeden muazzam ve
ürkütücü bir tablo, fakat beni asıl etkileyen
şey, çağdaş sanatçı Jan Fabre'nin çevredeki
nişlere sıkıştırılmış mercan heykelleri ve üst
kattaki geleneksel galeride bulunan huzur
verici Anish Kapoor heykeli oldu. Centro
Storico'nun en geleneksel pizzacılarından
birinin yanı başında ise Banksy'nin, hale·
sinde bir tabanca bulunan ve küçük ekmek
somunlarıyla jonglörlük yapan Meryem A·
na'yı resmettiği bir çalışması bulunuyor.
Tabii bir de 18. yüzyıl Bourbon hüküm-
darları için bir av konağı olarak inşa edilmiş,
şehir merkezinin yukarısındaki geniş bir
sarayda yer alan, gerçekten İtalya'nın en
büyük sanat galerilerinden biri olan büyü­
leyici Museo di Capodimonte var. Ancak bu
sıradan alışılagelmiş bir galeri değil; burada,
Titianlar ve Caravaggiolar arasına serpişti­
rilen modern sanat eserleri Eski Ustalara
enerji verirken, en üst katın tamamı her ge­
çici serginin sonunda koleksiyona katılacak
bir eser bırakan çağdaş sanatçılara ayrılmış.
Burada Andy Warhol, Louise Bourgeois
ve Anish Kapoor gibi isimlerin eserleri bu­
lunuyor, ama insanı en derinden etkileyeni
Paolo La Motta'nın sergisi. "Capodimonte,
Sanitiı ile Buluşuyor" sergisi Paolo'nun en­
gelli gençlere yönelik bir okulda çömlekçilik
öğrettiği çocukları resmettiği tabloları konu
alıyor. Çocuklar çömlek yaparken Paolo, Re­
noir'dan esintiler taşıyan, şaşırtıcı ölçüde
iÇERiDEN TÜYOLAR
• Napoli'deki birçok metro
istasyonu, Jannis Kounellis (Dante
istasyonu) ve Gae Aulenti (Museo
istasyonu) gibi büyük isimler
tarafından tasarlanmış birer sanat
eseri niıeliQinde. Çarpıcı bir
sanat enstalasyonu ve gökyüzüne
açılan tavan pencereleriyle hattın
deniz seviyesinin altına indiği
noktayı gösteren Toledo'yu
kaçırmayın.
• Circumvesuviana hattı sizi
Pompeii, Herculaneum ve
Oplontis gibi alanlara götürüyor
fakat bilet kuyrukları genellikle
uzun. Önceden satın almak için
EAV uygulamasını indirmenizi
öneririz.
• Şehrin en iyi manzarasını
görmek için Mergellina'dan
şehre, Napoli Körfezi'ne ve
daima e{ılenceyi bozmaya
hazır bekleyen Vezüv'e bakan
tepelik Posillipo bölgesine giden
funikülere binin.
12. y(lzyılclaın kalma
heybeti! bir •hll kalMI
olan C..tel dell'OVo
SOLÜSTIEN SAAT
YÖNÜNDE: Santa
Chlara'nın 14.
yüzyıldan kalma süslü
manastırları; Museo
dl Capodlmonte;
Vlncenzo Oste,
Sanitiıı'daki Atelier lnff
adlı atölyesinde
90
NATIONALGEOGRAPH!C.COM.TR
NAPOLİ'DE
14 SAAT
08.00
Gambrinus'ta Kahvaltı
Burası Napo!i'nin en mükemmel
ve saygın barı; en enerjik oldu­
ğu zamanlarsa yerlilerin barda
dikilip sabah kahvelerini yudum­
ladığı ve turistlerin aynalarla
fresklerin altındaki masalarda
oturduQu sabah saatleri. EQer
isterseniz bir caffe sospeso
(askıda kahve) için ödeme yapa­
bilirsiniz. Gereksinimi olanların
kahvesini peşin ödemek köklü
bir Napoliten geleneği.
grancaffegambrinus.com
10.00
Ölülere Saygılarınızı
Sunun
Napolililer ölülerine oldukça
saygı duyuyorlar, Evlerinin
bahçelerine koydukları mini şa­
peller aile içinden kaybettikleri
sevdiklerini sembofize ediyor
ya da düzgün bir seremoniyle
gömülememiş kişilerin kafa­
taslarını alıp evlerine götürme
gelenekleri bulunuyor. Bu
atmosferi yaşamak için, Purga­
torio ad Arca kilisesinin bodrum
katına göz atabilirsiniz. Burada,
kafatası ve kemikleri barındı­
ran nişlerin yanı sıra parfüm
örneklerinden otobüs biletle­
rine kadar birçok armaQana
ve ölülerden iyilik istemek için
yazılmış mektuplara rastlamanız
olası.
purgatorioadarco.it
11.00
Eski Napoli'ye İnin
Yunanlılar bu kente Neapolis ya
N
N
da yeni şehir adını vermişler.
Centro Storico'daki San Loren­
zo Maggiore Kilisesi'nin altına
inşa ettikleri (ve sonradan Ro­
malıların devraldıQı) sokaklarda
hala yürüyebilirsiniz. Kilise 472
yılında toprak kaymasıyla kapa­
nan Yunan agorası üzerine inşa
edildi ve böylece alan bozul­
madan korundu. Bugün Roma
pazarında dolaşabilir, eski bir
su ısıtma sistemini görebilir ve
Roma mozaiklerinin orijinal
Yunan surlarıyla birleştiQi
noktayı ziyaret edebilirsiniz.
laneapolissotterrata.it
91
13.00
t
a
s�;;:::1•
Eski şehir kapılarının altında
yer alan ve 1738'den itibaren
bir sokak yemeği tezgahı,
1820'den beriyse bir restoran
olarak hizmet veren Antica
Pizzeria Port'Alba'nın dünyanın
en eski pizzacısı olduğu
rivayet ediliyor. Yani bu
sefer yenilikten vazgeçerek
burada doğduğu söylenen,
18. yüzyıldan kalma Mastu
Nicola'yı denemeniz gerekiyor.
Bu pizzada domuz yağı, ricotta
musu ve pecorıno peynırı,
fesleğen ve biber bulunuyor.
anticapizzeriaportalba.com
14.00
Centro Storico'yu
Ziyaret Edin
Parlak renkli taşlarla döşenmiş
avlusu ile Santa Chiara dini
kompleksinden, Peçeli ısa
heykeliyle bilinen Cappella
Sansevero'ya kadar, Napoli'nin
tarihi merkezinin her
sokağında mutlaka görülecek
bir şey var. Zanaatkarların
isa'nın doğumunu gösteren
tablolarını sergiledikleri
San Gregorio Armeno
caddesinde yürüyüş yapmayı
unutmayın. Caddede bugün
politikacıların ve çeşitli modern
mesleklerin heykelcikleri de
yapılıyor. Sevimsiz olabilirler
fakat işçilikleri inanılmaz.
monasterodisantachiara.it
museosansevero.if
16.00
Sahili İçinize
Çekin
Unlü uVedi Napoli e poi
u
Muori (Napoli'yi gör de öl)
anlamına gelen söze ilham
vermiş olan şaşırtıcı manzara,
modern kent gezginleri için
tasarlanmış geniş kaldırımlar
sayesinde tamamen size ait.
Piazza dei Martiri'den gelen
Lungomare gezinti yolunu
takip edin ve denizle birleşen
Castel dell'Ovo kalesini geçin.
Oradan Vezüv, Sorrento ve
Capri'ye bakan ve küçük
büfelerin etrafına yerleştirilmiş
plastik sandalyelerle dolu olan
şehrin en iyi manzaralarından
birini bulacağınız Umberto 1
heykeline doğru devam edin.
92
NATIONALGEOGRAPHIC.COM.TR
17.00
Gizli Tarihi
Keşfedin
San Gennaro'nun yeraltı
mezarları güney İtalya'daki en
geniş mezar alanları sayılıyor.
Devasa bir katedral alanını
andıran ve Capodimonte
tepesinin altında uzanan
mezarlar, Neapolis'in ilk
Hristiyanlarının gömüldüğü
yer olarak biliniyor. Aşağıdaki
Sanita bölgesinde ise inanılmaz
bir keşif bulunuyor: İmparator
Augustus tarafından inşa
edilen ve hala bir apartman
bloğunun altında bulunan
bir antik Roma su kemeri.
Yerel bir dernek tarafından
yapılan rehberli ve samimi
turlara katılarak kemeri ve
yarı kazılmış antikbir mezarın
da aralarında bulunduğu
diğer yerleri görebilirsiniz.
catacombedinapoli.it
19.00
Yürekten
Sanat
Arkasında bir Roma duvarı
bulunan eski bir palazzo'nun
zemin katına yayılmış
Magazzini Fotografici, fotoğraf
tutkunlarını cezbederek
sürdürülebilir turizme
önayak olmaya çalışan, kar
amacı gütmeyen bir kuruluş
Sergilerin çoğu ücretsiz ve
genellikle köklü bir fotoğrafçıyı
gelecek vaat eden biriyle
eşleştiriyor, fakat sürekli
yeni bir etkinlik düzenlendiği
için İnternet sitesine
göz atmanızda yarar var.
Mekanın sahibi Yvonne
De Rosa, Londra'da 15
yıl geçirdikten sonra
memleketine dönmüş ve
bitişinde bir bar bulunan
bu mekanı açmış; bu
yüzden gün sonunda bar
kısmında bir şeyler içmeye
vakit ayırmanızı öneririz.
magazzinifotografici.it
k,,yuncu akaryakıt
Siz de şirketinizin Akaryakıt ihtiyaçlarına
1
•
•
•
'C I TA G i B i ''
hızlı, akılcı ve ekonomik
çözümler arıyorsanız
TTS TAM SİZE GÖRE • • •
,@
Tasıt Tan ıma Sistemi
Ticari Toptan Akaryakıt
Hilmi BÜYÜKBEW
1
Tel. : O 332 245 82 30
Gsm : 0 535 108 3 1 07
e-mail: hilmi.buyukbelli@koyuncu.com
AKiLLi
SEYAHAT
ŞEHİR içi ULAŞIM
canlı portrelerle çocukları resmediyor.
Tabloların biri halihazırda Capodimon­
te'nin kalıcı koleksiyonunun bir parçası:
Paolo'nun 10 yaşındayken öğretmenlik
yaptığı Genny Cesarano'nun dört port­
resinden oluşan Rönesans esintili bir
poliptik. Güneş gibi parlayan hardal ren­
gi arka planıyla tablolar duvarda adeta
alev alıyor. Paolo bana daha sonra bunun
Pompeii'den esinlenerek kullandığı aşı
boyalarından kaynaklandığını söyledi.
Harabelerde Yaşam
Aslında Pompeii bile aynı coşkun Napo­
liten enerjiye sahip. Kentin daha önce
keşfedilmemiş bir bölümü olan Regio
V'de yapılan kazılar, henüz bu yıl halka
açılan yeni binaları ortaya çıkardı. öz­
gün bazalt kaplamalı caddede, Roma'da
bir tür sokak yemeği tezgahı olarak ta­
nımlanabilecek tlıermopolium'a doğru
yürüdüğüm sırada Vezüv arka planda
tehditkar bir şekilde yükseliyor. Arke­
ologlar burada kazı yaparken bir büfe
tezgahına yerleştirilmiş amforalarda
yiyecek kalıntıları bulmuş ve hatta kazı
sırasında şarap kokusu almışlar. Tezgah
metalik hardal rengine boyanarak görsel
bir menüyü andıran tavuk ve kuş resim­
leriyle kaplanmış, dış duvara ise kırmızı
boyayla seçim sloganları "O şerefli bir
adam! Ona oy verin!" yazılı.
Yakınlarda, patlama sırasında yenilen­
mekte olan Casa del Giardino'da tarihi
değiştiren bir yazıt bulundu: "Malzeme­
ler kasımdan önce teslim edilmeli." Daha
önce, Pompeii'nin İ.S. 79 Ağustosu'nda
yok olduğu düşünülüyordu, fakat inşa­
atçılar tarafından duvara karalanmış bu
not, yok oluşun tarihini Ekim ayına taşıdı.
Sanırım Napoli 2 bin yıl sonra bile tarihini
yeniden yazmayı sürdürüyor.
Tabii ki bu ılıermopolium'un modern
eşdeğerleri, Napoli'de kızgın fırınları ve
becerik.Iipizzaioli'leri sayesinde bir pizza­
yı saniyeler içinde çıkarabilen pizzacılar.
Le Figlie di Iorio'nun işletmecisi Teresa
Iorio birçok şeyi aynı anda hallederek bir
94
NATIONALGEOGRAPHIC.COM.TR
yandan köfte, mısır ve hatta krema gibi
malzemeleri hamurun üzerine fırlatıp
diğer yandan da mutfak ve müşteriler
arasında mekik dokurken, kız kardeşi
gelen siparişleri haykırıyor.
20 kardeşten biri olan yetenekli Te­
resa bir pizzaioli ailesinden geliyor. Her
çeşidini yapabiliyor olmasına rağmen
asıl uzmanlık alanı kızarmış pizza. Tere­
sa geleneksel olarak erkeklerin hamurları
döndürüp açtığını, kadınların ise pizzaları
kızarttıklarını anlatıyor.
Gelenek onun için önem taşıyor: "Kök­
lerimizi unutmamalıyız," diyor. "Eğer
pizza bir gurme yemeğe dönüşürse, ar­
tık pizza değildir." Yine de, Teresa'nın
2017'de dünyanın en iyi kızarmış pizza­
sı Feınmena e Fritta (Kadın ve Kızartma)
Ödülü'nü kazanan ve ricotta peyniri,
limon, antepfıstığı, mortadella ve provo­
lone'dan oluşan eseri pek de geleneksel
sayılmaz.
"İşte burada yanılıyorsun," diyor
Teresa. Öncelikle, prosciutto, pizzacı
babasına çok pahalı geldiği için onun
yerine mortadella yiyerek büyümüş. Ay­
rıca, ricotta dolgulu ekmekler Teresa'nın
çocukluğunda çok popülermiş. "Bu yüz­
den, çocukluğumda yaşadığım birçok
şeyi pizzamla ilişkilendirdim," diye açık­
lıyor. "Yeniliği sürdürmelisiniz ama aynı
zamanda geleneği de sürdürmenin bir
yolunu bulmalısınız." Çılgın, yaratıcı ve
altta yatanı ortaya çıkarmak için sürekli
deri değiştiren Napoli kadar heyecan verici
çok az şehir var. Ayrıca çok azı bu kadar
çağdaşken aynı zamanda da geçmişine bu
kadar bağlı.
Trenitalia. 2021'in sonunda bir
Paris-Milano güzergahı başlatıyor.
Bu sayede Londra çıkışlı
yolculuklar Paris ya da Milano'da
verilecek bir gecelik arayla iki
günde yapılabilecek. EasyJet;
Bristol, Gatwick, Edinburgh ve
Luton'dan Napoli'ye uçarken,
Ryanair ise Manchester ve
Stansted'den uçuyor.
Wizz Air, Luton'dan, British
Airways ise Heathrow'dan
havalanıyor.
treniıalia.com
easyjet.com
ryanair. c om
wizzair.com ba.com
Ortalama uçuş süresi: 2s40d
Napoli'nin büyük bir şehir
merkezi varama taksilerpahalı
sabit fiyattan, 13,50 avrodan
başlıyor. Metro sistemi, kötü
şöhretli trafiğe iyi bir alternatif.
Centro Storico'ya sadece taksiyle
ulaşılabiliyor, bu nedenle en iyi
seçeneğiniz yürümek. Pompeii'ye
Circumvesuviana treniyle
erişilebiliyor.
NE ZAMAN GiTMELi
31 dereceye ulaşan sıcaklıklarla
yaz mevsimi aşırı sıcak olabiliyor,
fakat ortalama 20 dereceyle
bahar havası muhteşem.
NEREDE KALMALI
Atelier ınes. Sanita. 127 avrodan
başlayan fiyatlarla, kahvaltı d3hil.
ate/ierinesgal/ery.com
Palazzo Alabardieri, Chiaia.
110 avrodan başlayan fiyatlarla,
kahvaltı diıhil.
palazzoalabardieri.it
SÖZÜ GEÇEN YERLER
Ulusal Arkeoloji Müzesi.
mannapoli.it
San Gaudioso yeraltı mezarları.
catacombedinapoli.it
Atelier lnes.
atelierinesgallery.com
Pio Monte della Misericordia.
piomontedel/am/ser/cordia.it
Museo di Capodimonte.
capodimonte.cultura.gov.it
Pompeii.
pompeiis/tes.com
Le Figlie di lorio.
facebook.com/lefigliediorio
DAHA FAZLA BİLGi
v/sitnaples.eu
KARATAY ' DA Ö N E M L İ B İ R M E R K EZ
G Ü N Y Ü Z Ü N E Ç I KA R I LIYOR
AUATR
• RHTiK KEHTi•
Karatay'a Bağlı Yağ l ı bayat
Mahal lesi'nde bu lunan ve en
erken prehistorik dönemlere
kadar g iden Savatra Antik
Kenti'nde a rkeoloj i k
çalışmalar başladı.
QUEBEC
Kanada'nın baş tacı, tarihi kenti Quebec, her tarafı
destansı yabani doğayla çevrili olan 17. yüzyıldan kalma
meydanlar, kuleli oteller ve nefes kesici mahallelerle
ziyaretçilere heyecan verici bir deneyim sunuyor.
YAZI ALICIA M i LLER FOTOÔRAFLAR, J EFF FRENETTE
Ç
içek demetleriyle dolu çikolata kutusuna benzeyen binalar...
Toplarla çevrili heybetli bir kale... Görkemli şehir surları,
parke taşlı meydanlar, at arabası gezintileri... Dünyanın
neresindesiniz? Muhtemelen Fransa diyetahmin ediyorsunuzdur,
belki de İsviçre ya da Almanya. Fakat aslında Kuzey Amerika'da­
sınız; kıtanın en eski sömürge yerleşim yerlerinden biri olan
Quebec Kenti'nde. Quebec, kuruluşundan yaklaşık 400 yıl sonra,
size dönem filmi setine adım atmış gibi hissettirecek kadar zengin
bir 17. yüzyıl atmosferi sunuyor.
Sarp merdivenler ve eski bir fünikülerle birbirine bağlanan
Yukarı ve Aşağı mahallelere ayrılmış pitoresk eski şehir bölgesinde
dolaşırken parmaklarınız deklanşöre basmak için sabırsızlana­
cak. Quartier PetitChamplain adı verilen aşağı bölgede karşınıza
zanaat dükkanları ve duvar resimleriyle süslü meydanlar çıkıyor.
Geniş tahta kaldırımlar ve simgesel Fairmont Le Ch.3.teau Fron­
tenac Oteli'yle öne çıkan Yukarı Mahalle ise Viktorya döneminin
görkemiyle parıldıyor. Bu civarda dolaşırken adeta yanınızdan
şapkalı bir hanımefendinin geçeceğinihayal ediyorsunuz.
Ancak Quebec, görünenden çok daha fazlasını içinde barındırı­
yor. Neredeyse yarım bin yıllık tarihi yüzeyin altını kazıdığınızda
hikayeler ilginçleşmeye başlıyor. FransızDevrimi sırasında kurtarı­
lan resimlerle dolu kiliseleri düşünün; Kanada'nın ilk hastanesine
ev sahipliği yapan manastırlar; Roosevelt ile Churchill'in Nor­
mandiya Çıkarması'nı planladığı balo salonları...
Bir de kültür var tabii. Quebec pek çok yönden eski Fransa'dan
geriye kalmış bir parça. Hem de sadece Mansard çatıları ve Galya
tarzı tabelalarıyla değil, aynı zamanda retro duck iı l'orange ve
erepes suzette servis eden beyaz masa örtülü ciddi tarz restoranla­
rıyla da. Ancak unutmayın ki karşılaşacağınız her Fransız anının
bir de karşıt eşdeğeri var. Paris'in buradan yaklaşık S bin kilometre
uzakta olduğunu anlamak için tek yapmanız gereken poutine (lor
peyniri, patates kızartması ve et sosu) yemek üzere Amerikan tarzı
bir lokantaya girmek ya da taze akçaağaç şekerlemesi atıştırmak.
Bu kent cazibesini aslında eski şehir surlarının ötesinde sun­
duklarına borçlu. Burada turistik bölgelerin dışındaki gerçek
yaşamın nasıl akıp gittiğine ilişkin fikir veren şarap evleri ve bira
fabrikalarıyla bezeli popüler mahallelerle karşılaşıyorsunuz. Daha
da ötesinde ise yaban hayat çıkıyor karşınıza. 20 dakikalık bir
araba yolculuğu sizi sadece şehrin dışına çıkarmakla kalmıyor,
aynı zamanda da akan bir şelaleyle karşılaşmanızı, bir nehirde
kano gezintisine çıkmanızı ve olgun kuşüzümleriyle dolu tarlaların
yanında bisiklete binmenizi de sağlıyor. Ve belki de Avrupa'yla
olan benzerliklerin iyiden iyiye zayıfladığı yer tam da burası. Koz­
mopolit bir merkezden yalnızca birkaç dakika uzaklıkta çeşit çeşit
enfes manzaralar mı? işte burası kesinlikle Kanada.
97
GÖRÜN VE
YAPIN
ESKi QUEBEC
Kameranızı hazırlayın! St.
Lawrence Nehri'ne yaslanan
tarihi merkezde buna
gereksiniminiz olacak. Gezintiye
kentin simgesel oteli Ch3teau
Frontenac·ın dışında bulunan
geniş Dufferin Terrace'tan
başlayın. Çizgili çardaklar ve
Celine Dion şarkıları icra eden
sokak müzisyenleriyle dolu olan
bu teras, size nehir ve şehrin
kuşbakışı manzarasını sunuyor.
Ardından ilginç restoranlar, şirin
meydanlar ve el yapımı giyim
mağazaları sayesinde güzel
bir öğleden sonra geçirmenize
yardımcı olacak QuartierPetit
Champlain'e giden fünikülere
atlayın. Hayır, bu bir Disney film
seti değil ama öyle bir his
verdiği kesin.
quartierpetitchamp/ain.com
QUEBEC KALESi
SOL ÜSTIEN SAAT YÖNÜNDE: Parke taşlı sokaklarda Rue du Sault­
au-Matelot'ta bulunan Place Royale'e doğru yürüyen insanlar;
şef Sami Beaufruit, Le Renard et la Chouette'in açık konsept
mutfağında bir tabak hazırlıyor; Don Yegan Restaurant'ta iki kişilik
meze tabağı; Epicerie JA Moisan Marketi'nde gezinen kadın
ÖNCEKi SAYFA: Fairmont Le Chiıteau Frontenac, Ouebec Limanı
ve St. Lawrence Nehri'ni içeren manzara
İsim dediğin nedir ki?
"Quebec" adı, "nehrin daraldığı yer"
anlamına gelenyerel "algonkin" teriminden
türetilmiş. Mantıklı: Quebec, tanı da yolun
sonunda Atlas Okyanusu'na bağlanan, St.
Lawrence Nelıri'nin, Montreal ve Büyük
Göller'den bu tarafayaptığı yolculuğun
ardından genişlediği noktada bulunuyoı:
98
NAT!ONALGEOGRAPHIC.COM.TR
Kuzey Amerika'nın en büyük
lngiliz kalesinde bir gezintinin
tadını çıkarmak için askeri
dünyaya ilgi duymanıza gerek
yok; sunduğu Eski Quebec
ve St. Lawrence manzaraları
bu kaleyi ziyaret etmeniz için
gayet yeterli bir sebep. 8ir
de askerlerin günlük nöbetçi
değişimi ritüeli var tabii; tıpkı
8uckingham Sarayı'nda olduğu
gibi -ama onun Fransızcası.
Yine de meraklıları için kale
ziyareti, h313 faal durumdaki 22.
alayın tarihini anlatan müzeyi
görmeden tamamlanmış sayılmaz.
Jacitadelle.qc.ca
ABRAHAM OVALARI
Quebec'in Fransızlardan
İngilizlerin eline geçtiği Yedi Yıl
Savaşı'nın en önemli muharebe
alanı şimdilerde nehir kıyısında
geniş bir park. Tarih moduna
geçerek plaketler ve heykellerle
sıralanmış uzun yolda önemli
savaş anlarının izini sürün
ya da geniş çimenliklerin,
bakımlı çiçek bahçelerinin ve
müzisyenlerin keyfini çıkarın.
Yaban menekşeleriyle kaplı
ormanlık alt yolda köpek
gezdirmek ise bölgede
yaşayanların en sevdiği
aktivitelerden biri.
ccbn-nbc.gc.ca
MUSEE DE LA
CIVILISATION
Quebec'in en büyük müzesi olan
Ulusal Güzel Sanatlar Müzesi,
yaldızlı çerçevelerdeki görkemli
portrelerden oluşan geniş
koleksiyonuyla tüm dikkatleri
üzerine çekiyor. Sevimli
Royale Meydanı'nın yanında
bulunan Uygarlık Müzesi ise
17. yüzyıl Augustinusçularından
1960'1arın Sessiz Devrimi'ne
kadar olan yerel yaşam hakkında
fikir veriyor. Geleneksel giysiler
ve kar ayakkabılarının bulunduğu
bölümle en üst kattaki Yerli
Halklar Sergisi'ni kaçırmayın.
mcq.org
MODERN MAHALLELER
"Gerçek" Quebec'i mi görmek
istiyorsunuz? Çağdaş yüksek
binalar,grafitili sokaklar veflat
white kahvelerini yudumlayan
Y kuşağı üyeleriyle dolu art
arda sıralanmış mahalleleri
keşfetmek için eski merkezin
ötesinde batıya doğru ilerleyin.
Doğudaki Saint- Jean-8aptiste;
geniş kaldırımları ve bistrolarıyla
sakin bir atmosfere sahipken
Saint-Roch'ta ucuz butikler,
kafeler, dev bir Scientology
Merkezi ve bol miktarda gece
kulübü bulunuyor. Şimdilerde
gelişmekte olan, bir zamanların
işçi sınıfı bölgesi SaintSauveur ise şehrin en yeni
restoranlarından bazılarına ev
sahipliği yapıyor.
BURALI
GİBİ
POUTINE
Burada yerel spesiyalite
"poutine"e çatal daldırmak
hemen hemen bir zorunluluk.
Turistler Chez Ashton'a
akın ediyor, fakat yerel halk
ucuz ama özelleştirilebilir
versiyonlar için Saint­
Roch'taki Poutineville'i ya da
kızarmış dana eti ve yaban
turpu "aioliyle" dolu lezzetli
k3seler için Le Chic Shack'i
tercih ediyor.
chezashton.ca
poutineville.com
lechicshack.ca
BiSiKLETLE KEŞFEDiN
Yaz aylarında "3V€1o"
uygulaması aracılıQıyla
elektrikli bisik!et kiralayabilir
ve bu sayede Yukarı ve
Aşağı Mahalleler arasında
fünikülereya da günün
sonunda bacaklarınızı
ağrıtan merdivenlere bel
bağlamak zorunda kalmadan
gönlünüzce dolaşabilirsiniz.
rtcquebec.ca
PAZARDAN ALIŞVERIŞ
El yapımı makarna,
andouillette sosisleri ve
Charlevoix bölgesinden
meyvelerle dolu Le Grand
Marche de ouebec, yerel
halkın akşam yemeği
partileri için alışveriş yaptığı
yerlerden en önemlisi.
Tezgahlara göz gezdirin,
tesis bünyesindeki bira
üretim yerinde biranızı
yudumlayın ve üst kattaki
aile dostu etkinliklere katılın.
legrandmarchedquebec.com
iLE D'ORLEANS
Şarap imalathanelerini
gezmek için St. Lawrence
Nehri'ndeki bu adayı ziyaret
edin. Montmorency Şelalesi
manzaralı Vignoble Ste­
Petronille, en göze çarpan
yerler arasında ve Cassis
Monna & Filles'de kuşüzümü
likörünün tadına bakın.
Cidrerie Verger Bilodeau'da
yiyeceğiniz akçaağaç
marmelatlı ve elmalı
tatlılarla Chocolaterie de
l'İle d'Orleans'tan alacağınız
bir külah dondurmaysa
kaçırmamanız gereken
diğer lezzetlerden.
tourisme.i/edorleans.com
100
ALIN
JA MOISAN
Şehrin 1871'de kurulan en
eski şarküterisinde Quebec
yapımı üzüm ve elma şarapları,
peynirler ve reçellerin en iyilerini
bulacaksınız. Bu şarküterinin
kırmızı tuğla duvarlı ve küçük
kahve balkonlu görünüşü de
civardaki diğer her şey gibi
harika. epiceriejamoisan.com
AMIMOC
El işi ürünleriyle tanınan Quartier
Pelit Champlain alışveriş
bölgesinde yer alan bu mağaza,,
Kanada tarzı el yapımı deri
çizmeler ve mokasen ayakkabılar
üretiyor. Bedeniniz stokta yoksa
bir hafta içinde ısmarlama
ayakkabı yapılabiliyor.
BEAUCHAMP SANAT GALERiSi
Bu çok lokasyonlu galeri, Quebec
eyaleti ve ötesinden sanatçıların
eserlerini sergiliyor. İster Gaspe
Yarımadası'nın suluboya resminin
ister soyut bir mürekkep
lekesinin özlemini çekiyor
olun, tüm eserler yurt dışına
kargolanabiliyor.
beauchampartgallery.com
BOUTIQUE METIERS
D'ART DU QUEBEC
Yerel esintili bir hediyelik eşya
mı arıyorsunuz? Place Royale'in
kenarındaki bu galeri-mağazada
profesyonel zanaatçılar
tarafından yapılmış mücevher
ve çömlekten, yastık ve şapkaya
kadar her şeyi bulabilirsiniz.
boutiquesmetiersdart.ca
NATIONALGEOGRAPHIC.COM.TR
UYUYUN
LE MONASTERE DES
AUGUSTINES
Eski bir Augustinusçu manastırı
olan bu sağlıklı yaşam cennetinde
spa uygulamaları, yoga ve birkaç
rahibenin haıa her gün şarkı
söylediği bir şapel bulunuyor.
Üçüncü kattaki yorganlı ve orijinal
kirişli odalar, eğer ortak banyolara
aldırmıyorsanız, oldukça
atmosferik bir ortam sunarken,
daha modern görünümlü
dördüncü kat ise dahili banyolara
sahip. Rahibelere adanmış kalıcı
sergiyi kaçırmayın.
monastere.ca
LE SAINT PIERRE AUBERGE
Quartier Petit Champlain'in
yanında karakteristik bir ortam
isterseniz, tuğla cepheleri, parke
taşlı sokakları ve şehri keşfetmek
için kullanabileceğiniz ücretsiz
bisikletleri olan bu tarihi oteli
deneyin. Daha pahalı bir odaya
geçmenize gerek yok; en güzel
odalardan biri (301. nehre bakan)
aynı zamanda en küçüklerinden
birisi. auberge.qc.ca
LE CAPITOLE
Nehir manzaralı bu çağdaş kuleden
de anlayacağınız üzere şehirde her
şey eski tarzda değil. Çatı katındaki
havuz sosyal bir havaya sahipken
gösterişli lobi akşamüstü içkisi
için mükemmel bir ortam sunuyor.
Tesis bünyesindeki Bö Cuisine
d'Asie restoranı akşam yemeği
için rezervasyon yaptırmaya
değer; buharda pişirilmiş zencefilli
mandularıve Japon esintili
kokteylleri mutlaka deneyin.
lecapitole.com
Şehrin tarihini
gösteren muazzam
duvarresimleri.
smsarayli.com. tr
� Saraylı
o
TEL: 0332 239 08 78 / FAX: 0332 239 02 36 - bilgi@smsarayli.com.tr
Konya Organize Sanayi Bölgesi T. Ziyaeddin Akbulut Caddesi No: 1942300
Selçuklu/KONYA/TÜRKİYE
AKiLLi SEYAHAT
ŞEHiR içi ULAŞIM
Quebec oldukça yaya dostu bir kent;
özellikle ara sıra tepe ya da merdiven
aşmaya aldırmıyorsanız, görülmeye
değer yerlerin çoğunu yürüyerek
keşfetmeniz mümkün. Daha uzakları
keşfetmek isterseniz, turistik yerlerin
çoğunda hizmet veren Rl?seau de
transport de la Capitale (RTC) halk
otobüsü ağını kullanabilirsiniz. Tak·
siler ucuz ve kolaylıkla bulunabiliyor;
herhangi bir restoran ya da otel size
10 dakika içinde gelecek bir taksi ça­
ğırabiliyor. rtcquebec.ca
NE ZAMAN GiTMELi?
Bulutsuz gökyüzü ve ılıman sıcak·
lıklarla mayıs ayının tamamı ve eylül
sonu burayı ziyaret etmek için ideal
zamanlar. Temmuz, ağustos ve eylül
ayının başlarında hava sıcaklığı 24°ye
kadar çıkabiliyor. fakat bu dünem aynı
zamanda yoğun yolcu gemisi sezonu
da olduğu için eski şehir kalabalık
olabiliyor. Yoğun kar yağışı görülen
kış aylarında ise sıcaklıklar genellikle
donma noktasının çok altına düşüyor.
Bonjour Ouebec. boniourquebec.com
YİYİN
DON VEGANE
Lor peyniri ve ördek yağı
diyarında harika vegan
yiyecekler bulmayı
beklemeyebilirsiniz
ancak Aşağı
Mahalle'deki bu bitkisel
restoran oldukça
başarılı. Mantarlı
fettuccinenin tadı o
derece kremalı gibi ki
bu yemeği tattıktan
sonra süt ürünlerini asla
özlemeyebilirsiniz.
donresro.com
102
LE RENARD ET LA CHOUETTE
Eskişehirin batısındaki
şirin ama modern Saint­
Sauveur'da bulunan bu
küçük şarap evi, efsanevi
şarküteri tabaklarının yanı
sıra karakterli bardaklar
da sunuyor. "ChoucrouıeN
(lahana turşusu)ve
"tartiflerıeN (patates, peynir,
domuz pastırması ve soğan)
sonrasında damağınızı
temizlemek için panodan
günün kırmızı şarabını seçip
sipariş edebilirsiniz.
lerenardetlachouette.com
NATIONALGEOGRAPHIC.COM.TR
LE SAINT-AMOUR
Tertemiz masa örtüleri, hızlı
servisi ve {adeta mevcut
tüm Bordeaux ve Burgundy
şarapları için yapılan bir
yoklama listesine benzeyen)
kitap kalınlığındaki şarap listesi
ile l970'1erden bu yana kentin
demirbaşlarından olan Le
Saint-Amour, eski tarz Fransız
yemeklerinin Quebec'te hala
revaçta olduğunu kanıtlıyor. El
yapımı tabaklar tepeleme trüf
ve havyarla doldurulurken sera
benzeri pencereler ve sarmaşık
bitkiler etrafa bir iç-dış mekan
havası katıyor.
saint-amour.com
NASIL YAPMALI?
Taıil Sepeti 17 Temmuz - 24 Temmuz
2022'de Monıreal - Quebec - Ottawa
- Kingston - Toronto güzergahında
bir tur sunuyor. Kişi başı 2500 Dolar
olan tura THY uçuşu da dahil.
ıatilsepeti.com Türk Havayolları, lstan­
bul - Quebec arasında Toronto veya
Vancouver aktarmalı seferler yapıyor.
Tur harici uçacaksanız; Air France ve
British Airways uçuşlarını da kontrol
etmenizi öneririz. Montreal ya da To­
ronto'dan Porter Airlines, WestJet ya
da Air Canada gibi yerel operatörlerle
baQlanıılı bir uçuş da düşünebilirsi­
niz. Alternatif olarak Montreal'den
Via Rail aracılığıyla yakındaki Dorval
istasyonundan dört saatlik bir tren
yolculuQuna da çıkabilirsiniz.
Ortalama uçuş süresi: 14s40d.
thy.com, wesıjet.com, aircanada.com
flyporter.com, viarail.ca
YAZI: BEN LERWILL
vrenin boşluğunda Mars ile Jü­
piter'in arasında bir yerlerde,
Dünya'dan 180 milyon kilometre
uzaklıkta Vesta adında hantal bir
kaya yığını süzülüyor. Ayyüzeyi­
ne eşit büyüklüğü ve - 200°C kadar
düşük sıcaklıklığıyla asteroit ekse­
nindeki en geniş cisimlerden biri.
Dünya'daysa şu an saat sabahın 2'si; avucumun içinde Vesta'dan
kesilmiş bir parçayla Northumberland'in tepesindeki karanlık
ve sıcak bir odadayım. "Uzay kayalarını seviyorum," diyor Ellie
Macdonald. Kendisi Kielder Gözlemevi'nin araştırmacılarından
biri ve beni gezegenler arasındaki kütleleri mikroskop altında
incelemem için yüreklendiriyor. "Bunlar, astronominin en somut
hali." Masanın üstünde ay yüzeyinden, hatta Mars'tan kopan,
her biri göktaşı halinde bize ulaşmış küçük kayalardan oluşan
diğer uzun mesafe yolcuları dizili. Güneş sistemi topluluğuna
ait oldukları için yüksek değer taşıyan kaya koleksiyonuna dahil
değiller. Birkaç dakika sonra gecenin karanlığında belli belirsiz
bulutların, iğne deliği büyüklüğündeki yanıp sönen yıldızla­
rı bir gösterip bir kaybettiği ve size adeta hayal gördüğünüzü
düşündürdüğü yerde duruyoruz. Tam üzerimizde akıl almaz ge­
nişlikteki Samanyolu, kozmik ve pırıltılı biryolgibi gece göğünde
uzayıp gidiyor. Ellie'nin takım arkadaşı Liam Reid, bu manzara
üzerine görüşünü bildiriyor: "Eh, güneşimiz 300 milyar yıldızdan
biri," diyor ve ekliyor: "Ve bu yalnızca bizim galaksimiz. 3 trilyon
başka galaksi daha var." Kielder Gözlemevi pek çok açıdan bir
ziyareti hak ediyor. İngiltere'nin en uzak köylerinden biri olan
Kielder'in kenarında, yaklaşık üç kilometrelik bir toprak yolun
tepesinde duruyor. Bu nedenle gözlemevi yalnızca şebekeden
bağımsız değil -odun sobaları, kompost tuvaletleri, güneş ve
rüzgar enerjisini düşünün- aynı zamanda da zifiri karanlıkla
çevrili. Gerçek, eldivenimi-nereye-düşürdüm cinsinden bir
karanlık. Doğru geceyi seçerseniz bir şehir parkında başınızın
üstündeki takımyıldızları keyifle seyredebilirsiniz. Burada ise
gökyüzü adeta yıldız lekelerine boğulmuş gibi, öyle ki baktığı­
nız noktada gökyüzünden daha çok yıldız görüyorsunuz. Nefes
kesici olduğunu söylemek abartı olmaz.
Karanlık gökyüzü turizmi artık niş bir sektördeğil. Led ekran
çağımızda, birçoğumuz için yıldızları tanımak derin ve sihirli
bir şeyle bağ kurma şansı anlamına geliyor: Varoluşsal huşunun
Instagram beğenilerine baskın geldiği bir seyahat deneyimi.
106
NATIONALGEOGRAPHIC.COM.TR
Northumberland, İngiltere'nin ilk ve en büyük Karanlık Gökyüzü
Parkı. Northumberland Ulusal Parkı aynı zamanda Kielder Su
ve Orman Parkı'nın komşusu. Yaklaşık bin 500 kilometreka­
re alana sahip, Avrupa'nın koruma altındaki ikinci en büyük
gece gökyüzü sahası ve ülke ekonomisine astroturizm alanında
yıllık 25 milyon sterlinlik katkıda bulunuyor. Park, uzmanlar
için gözlemevleri, bu alanla ilgili etkinlikler, yıldız gözlemi ve
konaklama paketleri sunuyor. Üstelik burası tek yer değil; ABD
menşeli Uluslararası Karanlık Gökyüzü Birliği'nin belirlediği
üzere ingiltere'de aralarında Bodmin Moor, Snowdonia, North
York Moors, Coll {İskoçya'nın bir adası) ve son eklenenlerden
North Ronaldsay'in de bulunduğu başlıca 16 Karanlık Gökyüzü
inceleme Yeri bulunuyor. Bunların birçoğu Karanlık Gökyüzü
Parkı (bol yıldızlı bir gökyüzü ve korunaklı geceler sunan) ya da
Karanlık Gökyüzü Koruma Alanı (yukarıdaki gibi, fakat daha
kompakt bir alana yoğunlaşmış) yerler kategorisinde. Hepsi bu
değil, ülke çapında 200'ün üzerinde Karanlık Gökyüzü Keşif
Alanı bulunuyor, dolayısıyla eğer İngiltere'deyseniz ve gökyüzü­
nü incelemeye meraklıysanız seçenekleriniz oldukça çok. Açık
havada, İngiltere'nin en karanlık bölgelerinde, Andromeda'yı
çıplak gözle görmek bile mümkün. Andromeda'yı sorgulayanlar
için hemen hatırlatalım: Kendisi 2,5 milyon ışıkyılı uzaklıkta
olan yan komşu galaksimiz. Dışarıda bir termosla oturmaktan
resmi bir gözlemevi ziyareti yapmaya kadar her şeyi içerebilen
karanlık gökyüzü turizmi, insan yapımı ışık kirliliği olmayan
yerlere bağımlı bir sektör. Fakat bu tahmin edildiğinden daha
büyük bir sorun. 2016 yılında Science Advances tarafından eri­
şime açık yayımlanan bir raporda, dünya nüfusunun %80'inin
ışık kirliliği olan gökyüzünün altında yaşadığını, Amerika ve
Avrupa'da ise insanların %99'unun yıldızla aydınlanan doğal
ışıklı gökyüzünden %10 daha parlak olan gökyüzüne maruz
kaldığı belirtildi.
ingiltere'nin 16 Karanlık Gökyüzü Yerini temsil eden The
UK Dark Skies Partnership (İngiltere Karanlık Gökyüzü Ortaklı­
ğı), evreni tamamen inceleyip anlayan yerlerin sadece başında
SACDA: Gece açık gökyüzü manzarasıyla ünlü Şili'nin
Atacama Çölü'nde Samanyolu'nu inceleyen bir astronom
ÖNCEKi FOTOÖRAF: 2008'de Northumberland'de
yıldız gözlem merkezi olarak açılan Klelder Gözlemevl
gelmiyor, aynı zamanda da düşük enerjili ışık kaynakları, ener­
ji tasarruflu ampuller, yukarıdan aldığını aşağıya yansıtan dış
mekan aydınlatmaları gibi sistemleri destekleyerek fiilen bir
doğa koruma oluşumu olarak da işlev gösteriyor. "Işık kirliliği
sadece yaban hayatını değil, bizim sağlığımızı ve yaşam kalite­
mizi de doğrudan etkiliyor," diyor Northumberland Ulusal Parkı
yetkililerinden Duncan Wise. Kendisiyle, Hadrian's Wall'un göl­
gesinde kalan ziyaretçi merkezlerinden biri olan Sill'de tanıştık.
Burada 2 bin yıl önce üşüyerek yukarıdaki gezegenlere bakan
insanları hayal etmek oldukça eğlenceli. "Her şeyin ötesinde,
bu kadar çok ışığa maruz kalmak bizim sirkadiyen ritmimizi
bozabilir," diyor ve ekliyor: "İyi haber şu ki hava ve su kirliliği­
nin aksine ışık kirliliği düzeltilebilir." Duncan, Northumberland
Ulusal Parkı ve Kielder Su ve Orman Parkı'nın birlikte 2013 yı­
lında "Karanlık Gökyüzü Parkı" etiketini almasında rol oynayan
yardımcı ekibin bir parçası ve bize anlatırken karanlık gökyüzü
noktaları arasında çok iyi bir işbirliği olduğunun altını çiziyor.
"2009 yılında seçilen Galloway OrmanParkı örneğin ingiltere'nin
ilk Karanlık Göyüzü Parkı ve bize çok yardımları oldu," diyor.
"Biz de aynı şekilde South Downs ve Snowdonia'ya Karanlık
Gökyüzü Noktası olarak belirlenmelerinde yardımcı olduk. Bu
durum herkesin yararına: Sonuçta yıldızlı bir geceden alacağınız
haz akla hayale sığmaz."
YILDIZLARARASI İSTİHBARAT
Yıldızlarla süslü bir gökyüzü aklınızı başınızdan alabilir, fakat
baktığınız şeyi tam anlayabilmeniz için yanınızda işin uzman­
larından biri olmalı. Bir yıldız kümesi, yanınızda güçlü bir
teleskopa sahip, astrofizikten anlayan ve onunla nefes alıp veren
biri olduğunda bir yıldız kümesinden çok daha fazlası haline
geliyor. 202I'in ortasında bir yangında kullanılmaz hale gelen
Ayrshire adlı İskoç Karanlık Gökyüzü Gözlemevi'ni saymaz­
sak, İngiltere ve Kanal Adaları boyunca lOO'e yakın gözlemevi
bulunuyor. Halka açık bu yerlerin çoğunun etkinliklerine bilet
alıp katılabiliyorsunuz. Northumberland'de kaldığım sürece
üç tanesine katılıyorum: İlki küçük ama bir o kadar da ilginç
sayılan Battlesteads Karanlık Gökyüzü Gözlemevi'nde, diğer
ikisi ise gece geç saatlerdeki etkinlik biletleri aylar öncesinden
tükenen ve dünya klasmanında sayılan Kielder Gözlemevi'nde.
Her üç etkinlik de teleskop eğitimleri ve sınıf tarzı sunumları
("Bu gece aramızda hiç düz-Dünyacı var mı? Yazık. Normalde
onları da ağırlıyoruz.") yıldızların altında geçen zamanla bir
araya getiriyor. Her üç eğitim de ufkumu açan ve beni şaşırtan
etkinlikler.
Battlesteads Otel ve Restoran'da yer alan Battlesteads'de gece,
mercekten Satürn'ü ve çevresindeki halkayı izleyerek başlıyor
ve katılımcıların gökyüzüne ilişkin soruları ve kafalarına takılan
107
konular üzerinden çözümlemelerle devam ediyor. Rehberimiz
Chris Duffy diyor ki: "Hepsini tek yıldız örtüsü gibi düşünmek
oldukça heyecan verici. örneğin Betelgeuse'u ele alın; ışığın bu
yıldızdan bize ulaşması 600 yıl alıyor. Eğer patlayıp bir süperno­
vaya dönüşmüş olsaydı -ki bu çoktan gerçekleşmiş olabilir- biz
bunu ancak yüzyıllar sonra öğrenebilirdik. Öte yandan Vega 25
ışıkyılı, Alpha Cantauri ise sadece dört ışıkyılı uzağımızda. Yani,
yukarımızda ..." diyerek gökyüzünü işaret ediyor ve ekliyor: "Şim­
dinin hiçbir gerçekliği yok."
Kielder'deki bir sonraki gece, gökyüzüne ilişkin eğitimimiz
devam etti. Favorilerimden dördünü sizlerle paylaşıyorum: Bir
kum tanesini parmaklarınızın arasında tutarak gökyüzüne doğru
bir kol mesafesinde kaldırırsanız görüş alanınızdan tam 10 bin
galaksiyi yok etmiş oluyorsunuz; Jüpiter'in kayalık uydusu Io'nun
yüzeyinde 400'ün üzerinde aktif volkanik dağ bulunuyor; Orion
Kuşağı'nın tam ortasındaki yıldızlabizim aramızdaki mesafe, her
iki uçtaki yıldızlarla arasındaki mesafeden sadece 80 bin ışıkyılı
kadar fazla; gökyüzünde gördüğümüz ortalama bir kayan yıldız
sadece bir bezelye büyüklüğünde (hayır, gerçekten). Buradayken
yeniay dönemine denk gelmem tamamen tesadüf, fakat karanlık
olması nedeniyle ay döngüsünde yıldız incelemesi için en elverişi
dönem yeniay olarak kabul ediliyor. Hatta bazı gökbilimciler bu
dönemdeki aya "şeytanın ampulü" adını veriyor. Ama karanlık
gökyüzü turizminde büyük, görmezden gelinemeyen bir gerçek
var: ya hava bulutlu olursa? Kalın kümülüs bulutları arasından gör­
memizi sağlayacak bir teleskop ne yazık ki henüz icat edilmedi ve
bunun anlamı çok basit: eğer havada bulut varsa, yıldız yok. Kiel­
der'ın diğer araştırmacılarından Jesse Beaman'a göre, katılımcılar
derslerin %49'unda yıldızları inceleme fırsatı yakalayabiliyorlar.
Fakat yıldızsız bir ders dahi muhteşem slaytlar ve sunumlar saye­
sinde olağanüstü hale gelebiliyor. Uzayın derinliklerinden radyo
dalgalarını yakalayabilen yeni radyo teleskobu geçtiğimiz kasım
ayında kullanıma açıldı ve çıtayı oldukça yükseltecek gibi görü­
nüyor. 2008 yılında açılan kompleks, bölgedeki karaçam ve ladin
ağaçlarından yapılan samimi odalara ve iki adet dönen teleskop
kulesine sahip. Burada ya da başka bir yerde, yıldızları incelemek
için basit kurallar var: En iyi zamanlama genelde geç sonbahar ya
da erken ilkbahar; bu sayede şapka, eldiven ve termal içliklerle
uğraşmıyorsunuz. Telefon ya da fener yok; zira gözleriniz zifiri
karanlığa en az yarım saat sonra alışıyor.
Sabah 2.30'da konuklar merakla fısıldaşırken Ellie bize Are­
cibo'nun mesajından bahsediyor; 1974 yılında, dünyadışılarla
iletişime geçmek için uzaktaki bir yıldız kümesine bir yayın
yollandığını söylüyor. içimizden biri hemen atılıp "işe yaradı
mı?" diye soruyor. Ellie, "Yayının hedefine ancak 25 bin yılda
ulaşacağını -ve tabii cevap gelirse bunun bir 25 bin yıl daha ala­
cağını- düşünürsek, bu soruya cevap vermek için henüz erken,"
diyor. "Uzay çok geniş."
110
NATIONALGEOGRA?HIC.COM.TR
DÜNYANIN EN İYİ BES
KARANLIK GÖKYÜZÜ NOKTASI
ATACAMA ÇÖLÜ. ŞILI
1
Yü ksek rakı�: kuru hava ve açık gökyüzü karışımıyla
.
Atacama Çolü gezegendekı en iyi yıldız inceleme
noktalarından biri. Paranal Gözlemevi ünlü VLT'ye (Very
Large Telescope/Çok Geniş Teleskop) ev sahipliği
yapıyor ve genelde profesyonel astronom lara ayrıl ıyor,
fakat yine de katılabileceğiniz gündüz turları bul unuyor.
PIC DU MiDi, FRANSA
2
2bin 900_yaza lım metre rakım_h Pirene dağlarında
yer alan Pıc du Mıdı Gozlemevı, 1870'den ben
varlığını sü rdü rü yor, ha tta gözlemevinin a dıyla anılan bir
asteroit bile var. Buradaki gece etkinlikleri akşam yemeği,
kokteyl ler, yıldız gözlemi ve gece için konaklama yı da
kapsıyor.
AORAKI MACKENZIE ULUSLARARASI KARANLIK
GÖKYÜZÜ KORUMA ALANI, YENi ZELANDA
3
,
�ır��:��:� ;:�t�:ı:�1���� :ı�:�/�d:������ın
kalbinde yer alıyor. Yıldız gözlem etkinlikleri astronomi
turlarıyl a gece girilen ve suyun ü zerinde yatarken
yıldızları izleyebileceğiniz sıcak su havuzlarını kapsıyor
ü
DOÖAL KÖPRÜLER ULUSAL ANiYi, ABD
d n
1
l
a
1
����z�ı;:�ı ita::� i �e�� �!�� ����� d::t;��al
Köprü ler U l usal Anıtı yıldız gözlem potansiyeliyle
ü nlü . Doğal Owachomo Köprüsü'nü n ardında görülen
Samanyolu fotoğrafl arı şehrin simgesi ha line geldi.
4
KIRUNA, LAPONYA (iSVEÇ)
5
Kuzey Kutup Dairesi çizgis_inin he_me_n yukarısında
bu lunan Kıruna kasabası zıyaretçılerıne sadece
yıldızları deği l , kuzey ışıklarını da izleme olanağı tanıyarak
lskandinavya'nın en açık gökyüzü manzaralarından birini
sunuyor. 105 kilometre kuzeydoğuda bul unan Abisko
köyü, adından övgüyle bahsedilen Aurora Gökyüzü
istasyonu'na ev sahipl iği yapıyor.
DAHA FAZLA BiLGi
Kielder Gözlemevi. kielderobservatory.org
Battlesteads Gözlemevi. battlesteads.com/observatory
Ul uslararası Karanl ık Gökyü zü Birl iği. darksky.org
Go Stargazing. gostargazing.co.uk
Işık kirl il iği harita sı için: lightpolluıionmap.info
GELENEKTEN GELECEGE TAŞINAN MiRAS
� � /stilahmet
www.stilahmet.com
AKiLLi S1iYAHAT
EKO TURIZM
Yeşil
Kaçamaklar
İster Highlands'de
e-bisiklete binmek
ister Ruanda'da bir
koruma projesine
katılmak olsun,
İngiliz turizm
şirketleri2022
yılında birçok
ekolojik kaçamak
alternatifi sunuyor.
Yazı: Emma Gregg
RUANDA
ITALYA
Dağ Yürüyüşçülerine
Kutup Kiişiflerine
Ruanda'daki çevre dostu Ellen
DeGeneres Kampüsü'nün açılışı,
Dian Fossey Goril Fonu'na yeni bir
alan sağlıyor. Rainbow Tours'un
sizi Ruanda ve Uganda'daki
başarılı, toplum temelli koruma
projelerinin yürütüldüğü alanlarda
perde arkasına götüren yeni
güzergahına katılın.
rainbowtours.co.uk
Exodus Travels, Ooğa ve Karbon Kori­
dorları projesi içinitalya'nın Orta Ape­
ninler'ini seçti. Hedef ise nadir görülen
Marsika bozayılarına güvenli bir alan
yaratırken kırsal toplulukların eko-tu­
rizrn yoluyla bu ayılardan yararlanmala­
rını sağlamak. Exodus, seyahatlerinden
herhangi birine katılan her gezgin için
bölgede 100 metrekareyi yeniden ya­
banıllaştırıyor. exodus.co.uk
Güney Amerika ve Güney Shetland
Adaları arasındaki Drake Boğazı sert
dalgalara ev sahipliği yapıyor. Çö­
züm mü? "Ocean AlbatroÇ gibi, bu
dalgaların üstesinden gelmek için
tasarlanmış bir keşif gemisi. Bu gemi
geleneksel gemilerden daha hızlı, dü­
şük enerjili motorlarıysa karbon ayak
izini %50 oranında azaltıyor.
ÜRDÜN
NORFOLK
Uçmak istemeyenlere
Arazi E-bisikletçilerine
Sürdürülebilir aktif tatil uzmanı Much
Better Adventures, Wadi Rum'da bulu­
nan jeodezik kamp kapsüllerinde geçi­
receğiniz bir geceyi de içeren yeni bir
Ürdün programı hazırladı. Diğer önem
li noktalar arasında Lut Gölü'nde dalış,
Dana Biyosfer Rezervi'nde gezinti ve
Petra'ya yapılacak bir yürüyüş de yer
alıyor. Program Mart 2022'de başladı.
Bir Land Rover Defender'la doğadan
topladığınız yiyecekleri açık havada
pişireceğiniz ve Norfolk'ta çadırda
uyuyacağınız bir keşif gezisine çıkın.
Eski askeri görevliler tarafından kurulan
yeni bir iklim dostu lüks macera şirketi
olan Wildnis; yelken, packrafting ve
denizde yüzmeyi içeren aksiyon dolu
bir mola sunuyor.
wildnis.co.uk
Yeni lskoç yaban hayatı gözlem şirketi
Wild Discovery ile Highlands'e gidin
Tur şirketi, hafta sonları e-bisiklet
{elektrik destekli bisiklet} safari
macerasıyla yukarı Deeside ve doğu
Cairngorms'u keşfedeceğiniz ve
kamp kulübelerinde geceleyeceğiniz
bir gezi düzenlemek için Eguide
İskoçya ile birlikte çalışıyor
Primat Gözlemcilerine
Çölde Çığır Açanlara
muchbeıteradvenrures.com
ANTARKTiKA
chimuadventures.com
iSKOÇYA
wild-discovery.com