Senior High School FILIPINO SA PILING LARANG: TECH-VOC Kuwarter 3- Modyul 1 Kagawaran ng Edukasyon ● Republika ng Pilipinas Filipino-Ikalabing-dalawang Baitang Alternative Delivery Mode Kwarter 3 - Modyul 1: Ang Teknikal-Bokasyunal na Sulatin: Kahulugan, Layunin, Gamit, Katangian, Anyo at Target na Gagamit Unang Edisyon, 2020 Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksyon 176 na “Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-ari (sipi) sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas.Gayunman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito’y pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.” Ang mga hiniram na materyales (awit, kuwento, tula, larawan, ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang matunton upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon- Dibisiyon ng Cagayan de Oro Tagapamanihala ng mga Paaralan: Dr. Cherry Mae L. Limbaco, CESO V Mga Bumubuo ng Modyul para sa Mag-aaral Manunulat: Jenelin S. Enero Ma. Angelie A. Bitoon Mga Tagasuri: Anita M. Gomez, PSDS Maria Dulce Cuerquiz, MT Mga Tagaguhit at Nag-layout : Mr. Ryan Roa Ms. Mary Sieras Mr. Allan Guibone Mrs. Alma Sheila Alorro Mga Tagapangasiwa Tagapangulo: Dr. Arturo B. Bayocot, CESO III Panrehiyong Direktor Pangalawang Tagapangulo: Dr. Victor G. De Gracia Jr. CESO V Pumapangalawang Panrehiyong Direktor Cherry Mae L. Limbaco, PhD, CESO V Tagapamanihala Alicia E. Anghay, PhD, CESE Pumapangalawang Tagapamanihala Mala Epra B. Magnaong, Hepe ES, CLMD Mga Miyembro: Lorebina C. Carrasco, OIC-CID Chief Sol P. Aceron, Ph.D, EPS-Filipino Brenda P. Galarpe,SSP- 1 Marisa D. Cayetuna,P-1 Aniceta T. Batallones, MAFIL Leonor C. Reyes,MAEDFIL Joel D. Potane, LRMDS Manager Lanie O. Signo, Librarian II Gemma Pajayon, PDO II Inilimbag sa Pilipinas ng Departamento ng Edukasyon – Dibisiyon ng Cagayan de Oro City Office Address: Fr. William F. Masterson Ave Upper Balulang Cagayan de Oro Telefax: (08822)855-0048 E-mail Address: cagayandeoro.city@deped.gov.ph Senior High School FILIPINO SA PILING LARANG: TECH-VOC Kuwarter 3- Modyul 1 Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan at pamantasan. Hinihikayat naming ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag- email ng inyong mga puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa depeddivofcdo@gmail.com Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi. Kagawaran ng Edukasyon ● Republika ng Pilipinas This page is intentionally blank Talaan ng Nilalaman Para Saan ang Modyul Na Ito ………………………………………………………….i Paano Mo Matutunan …………………………………………………………………...i Mga Icon ng Modyul ……………………………………………………………………..ii Alamin ………………………………………………………………………………………1 Mga Layunin ……………………………………………………………………………..1 Kabuuang Panuto ………………………………………………………………………..1 Subukin …………………………………………………………………………………….2 Aralin 1 ……………………………………………………………………………………..2 Balikan ……………………………………………………………………………………..3 Tuklasin …………………………………………………………………………………….4 Suriin ………………………………………………………………………………………..4 Pagyamanin ………………………………………………………………………………..6 Isaisip …………………………………………………………………………………….....7 Isagawa ……………………………………………………………………………………..9 Tayahin ……………………………………………………………………………………..10 Karagdagang Gawain …………………………………………………………………….11 Susi sa Pagwawasto ………………………………………………………………………12 Sanggunian …………………………………………………………………………………12 Para Saan ang Modyul na Ito Malugod na pagtanggap sa FILIPINO SA PILING LARANG TECH VOC ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Ang Teknikal-Bokasyunal na Sulatin: Kahulugan, Layunin, Gamit, Katangian, Anyo at Target na Gagamit Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pangakademikong tagumpay ay nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay. Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto. Paano mo Matutunan Pangkalahatang-Ideya Ang modyul ay isang kagamitan sa pansariling pagkatuto ng mga aralin sa Filipino sa Piling Larang Teknikal-Bokasyunal (Tech-Voc). Sa tulong ng mga tiyak na takdang gawain sa pagkatuto ng maayos ang pagkabuo at kalakip ang nga kaugnay na nakaraang gawain sa pagkatuto ay inilalahad at itinuturo ang mga aralin. Tatalakayin dito ang iba’t ibang uri at anyo ng sulating nilinang sa mga kakayahahng magpahayag tungo sa mabisa, mapanuri, at masinop na pagsusulat sa piniling larangan (Tech-Voc). Ang bawat aralin, babasahin, gawain at mga pagsasanay sa bawat serye ay iniangkop ayon sa kakayahan at interes ng mga kabataan upang matuto sa isang makabuluhan, magkaroon ng analitikal, kritikal at mapanuring isip upang magiging handa sa pagharap ng mga hamon sa totoong buhay. Mga Icon ng Modyul Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan. Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga dapat mong matutuhan sa modyul. Subukin Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung ano na ang kaalaman mo sa aralin ng modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng tamang sagot (100%), maaari mong laktawan ang bahaging ito ng modyul. Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral upang matulungan kang maiugnay ang kasalukuyang aralin sa naunang leksyon. Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas na suliranin, gawain o isang sitwasyon. Suriin Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling pagtalakay sa aralin. Layunin nitong matulungan kang maunawaan ang bagong konsepto at mga kasanayan. Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa malayang pagsasanay upang mapagtibay ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot mo sa pagsasanay gamit ang susi sa pagwawasto sa huling bahagi ng modyul. Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o pupunan ang patlang ng pangungusap o talata upang maproseso kung anong natutuhan mo mula sa aralin. Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman o kasanayan sa tunay na sitwasyon o realidad ng buhay. Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o masukat ang antas ng pagkatuto sa pagkamit ng natutuhang kompetensi. Karagdagang Gawain Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong panibagong gawain upang pagyamanin ang iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang aralin. Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat ng mga gawain sa modyul. Alamin Ang bahaging ito ay naglalaman ng mga kaalaman ukol sa teknikal-bokasyunal na sulatin. Matatalakay din dito ang kaibahan nito sa ibang uri ng sulatin, katangian, anyo, at proseso ng pagsulat. Inaasahan na matapos mabasa ang bahaging ito, ang mga estudyante ay makasusulat ng halimbawa ng teknikal-bokasyunal na sulatin na sumusunod sa layunin, gamit, katangian, anyo at target na gagamit ng akdang susulatin. Mga Layunin: 1. Nabibigyang-kahulugan (CS_FTV11/12PB-0a-c-105) ang teknikal at bokasyunal na sulatin 2. Nakikilala ang iba’t ibang teknikal-bokasyunal na sulatin ayon sa : a. Layunin b. Gamit c. Katangian d. Anyo e. Target na gagamit (CS_FTV11/12PT-0a-c-93) 3. Nakapagsasagawa ng panimulang pananaliksik kaugnay sa kahulugan, kalikasan, at katangian ng iba’t ibang anyo ng sulating teknikalbokasyunal (CS_FTV11/12EP-0d-f-42) Kabuuang Panuto Ngayong hawak mo na ang Modyul na ito, gawin ang mga sumusunod: 1. Basahin at sundin ang panuto sa bawat paksa. 2. Itala ang mga kaukulang punto na nangangailangan ng masusing kasagutan. 3. Gawin ang mga Gawain sa Modyul nang may pag-unawa. 4. Sagutin ang lahat ng mga katanungan sa bawat gawain. Subukin… Gawain 1: PAGKILALA: Panuto: Bilugan ang titik ng tamang sagot. 1. Ang pagsulat na ito ay sumasaklaw sa mga sulating inihanda ng isang mag-aaral kaugnay sa kanyang pag-aaral gaya ng report, reaksyong papel, konseptong papel, jornal at pamanahong papel. a. Akademik b. Jornalistik c. Teknikal d. Referensyal 2. Ang larangang ito ng pagsulat ay sumasaklaw sa paghahanda ng mga sulating may kinalaman sa komersyo o empleyo. a. Jornalistik b. Akademik c. Teknikal d. Referensyal 3. Ito ang mga katangian ng pagsulat ng Teknikal Bokasyunal na sulatin MALIBAN sa: a. Malinaw b. Maunawaan c. Maligoy d. Kumpleto 4. Ang mga sumusunod ay gamit ng Teknikal Bokasyunal na sulatin MALIBAN sa: a. Upang magbigay ng kailangang impormasyon b. Upang maging batayan sa desisyon ng namamahala c. Upang magpaliwanag ng mga teknik o paraan sa paggawa d. Upang magtamo ng mataas na marka sa akademiko 5. Tumutukoy ito sa isang sanaysay batay sa tunay na pangyayari na isinusulat upang manlibang, magpabatid o makipagtalo. a. Akademik b. Lathalain c. Bokasyunal d. Jornalistik ARALIN Ang Teknikal-Bokasyunal na Sulatin: Kahulugan, Layunin, Gamit, Katangian, 1 Anyo at Target na Gagamit Baitang : 12 Panahong Igugugol : Unang Linggo Markahan : Una Alamin Pagkatapos ng araling ito, inaasahang maisasagawa ng mga mag-aaral ang sumusunod: 1. Nabibigyang-kahulugan (CS_FTV11/12PB-0a-c-105) ang teknikal at bokasyunal na sulatin Ang mabuting pagsulat ay nakukuha sa pamamagitan ng pagsasanay, ng maraming pagtatangka at pag-uulit ng manuskrito. Maaari ring tularan ang iba at alamin ang kanilang pamamaraan sa pagsusulat lalo na’t kinakailangan natin ito sa pakikipag-ugnayan sa buong mundo. Balikan… Ang pagsulat ay isang paraan upang ang kaisipan ng isang tao ay kanyang maipahayag sa pamamagitan ng mga simbolo. Ito ay isang paraan ng pagpapahayag kung saan naiaayos ang iba’t ibang ideya na pumapasok sa ating isipan. Mga Uri ng Gawaing Pagsulat: Dalawa ang pangkalahatang uri ng pagsusulat – ang sulating pormal at ang sulating di-pormal. Ang sulating pormal ay galing o bunga ng leksyon na pinag-aralan at tinakay sa klase, forum, seminar. Maaaring magkaroon o magsagawa ng pagsasanay sa pagbuo ng kathang pasalita. Pagkatapos ay iwawasto upang pasulatin ang mga mag-aaral ng isang kathang dipormal. Ang mga pagsasanay sa pagsulat o paglikha ng kathang di-pormal ay siyang gagawing paghahanda at basehan para sa pagsulat ng kathang pormal. Mga Uri ng Pagsulat: 1. Teknikal na Pagsulat – isang uri ng tekstong ekspositori na nagbibigay ng impormasyon para sa komersyal o teknikal na layunin. Lumilikha ang manunulat ng dokumentasyon para sa teknolohiya. Isang espesyalisadong uri ng pagsulat na tumutugon sa mga kognitiv at sikolohikal na pangangailangan ng mga mambabasa at manunulat.Nagsasaad ito ng mga impormasyong maaaring makatulong sa pagbibigay-solusyon sa isang komplikadong suliranin. Saklaw nito ang pagsulat ng feasibility study at ng mga korespondensyang pampangangalakal.Gumagamit ng mga teknikal na terminolohiya sa isang partikular na paksa tulad ng science at technology. Nakatuon sa isang tiyak na audience o pangkat ng mga mambabasa. 2. Referensyal na Pagsulat– isang uri ng pagsulat na nagpapaliwanag, nagbibigay ng impormasyon o nagsusuri. Layunin nito na maiharap ang impormasyon batay sa katotohanan. Naglalayong magrekomenda ng iba pang sanggunian o source hinggil sa isang paksa. Madalas, binubuod ng isang manunulat ang ideya ng ibang manunulat at tinutukoy ang pinaghanguan niyon na maaaring sa paraang parentetikal, footnotes o endnotes. Madalas itong makita sa mga teksbuk, pamanahong papel, thesis o disertasyon. Maihahanay din dito ang paggawa ng bibliyografi, indeks at notecards. 3. Jornalistik na Pagsulat– isang uri ng pagsulat ng balita. Pampamamahayag ang uring ito ng pagsulat na kadalasang ginagawa ng mga mamamahayag o journalist. Saklaw nito ang pagsulat ng balita, editoryal, kolum, lathalain at iba pang akdang mababasa sa mga pahayagan at magazin. 4. Malikhaing Pagsusulat – Masining na uri ng pagsulat sa larangan ng panitikan o literatura. Ang fokus ay ang imahinasyon ng manunulat. Layunin nitong paganahin ang imahinasyon ng manunulat at pukawin ang damdamin ng mga mambabasa. Mihahanay sa uring ito ang pagsulat ng tula, nobela, maikling katha, dula at sanaysay. 5. Akademikong Pagsulat– ito ay may sinusunod na particular na kumbensyon. Ito layunin nito ay maipakita ang resulta ng pagsisiyasat o pananaliksik na ginawa. Ito ay maaaring maging kritikal na sanaysay, lab report, eksperimento, konseptong papel, term paper o pamanahong papel, thesis o disertasyon. Itinuturing din itong isang intelektwal na pagsulat dahil layunin nitong pataasin ang antas at kalidad ng kaalaman ng mga estudyante sa paaralan. Tuklasin… Alam mo ba na may iba’t ibang dahilan ang tao sa pagsusulat? Para sa iba ito ay nagsisilbing aliw sapagkat sa pamamagitan nito ay naibabahagi nila sa iba ang kanilang mga ideya at mga kaisipan sa paraang kawili-wili at kaakit-akit para sa kanila. Sa mga mag-aaral na katulad mo, ang karaniwang dahilan ng pagsusulat ay matugunan ang pangangailangan sa pag-aaral bilang bahagi sa pagtatamo ng kakayahan at kasanayan. Gawain 2 Panuto: Isulat sa patlang ang iyong sagot. Sa iyong sariling pananaw, ano nga ba ang kahalagahan ng pagsusulat at ng pagsulat ng teknikal-bokasyunal na sulatin? Pamantayan sa Pagmamarka: Nilalaman ng Sanaysay – 10 puntos Kawastuan sa Kramatika – 5 puntos Organisasyon ng Ideya – 5 puntos Kabuuang Puntos - 20 puntos Suriin… Ang Teknikal-Bokasyonal na Pagsulat Ito ay komunikasyong pasulat sa larangang may espesyalisadong bokabularyo tulad ng sa agham, inhenyera, teknolohiya, at agham pangkalusugan Karamihan sa teknikal na pasulat ay tiyak at tumpak lalo na sa pagbibigay ng panuto. Ito ay payak dahil hangarin nito ay makalikha ng teksto na mauunawaan nang malinaw. Ito ay kailangang maging malinaw, maunawaan, at kumpleto ang binibigay na impormasyon. Kailangan ding walang maling gramatikal, walang pagkakamali sa bantas at may angkop na pamantayang kayarian. Layunin ng Teknikal-Bokasyonal na Pagsulat Upang magbigay alam. Upang mag-analisa ng mga pangyayari at implikasyon nito. Upang manghikayat at mang-impluwensya ng desisyon. Gamit ng Teknikal-Bokasyonal na Pagsulat Upang maging batayan sa desisyon ng namamahala Upang magbigay ng kailangang impormasyon Upang magbigay ng intruksyon Upang magpaliwanag ng teknik Upang mag-ulat ng natamo (achievement) Upang mag-analisa ng may suliraning bahagi (problem areas) Upang matiyak ang pangangailangan ng disenyo at Sistema Upang maging batayan ng pampublikong ugnayan Upang mag-ulat sa mga stockholders ng kumpanya Upang makabuo ng produkto Upang makapagbigay ng serbisyo Upang makalikha ng proposal Katangian ng Teknikal-Bokasyunal na Sulatin May espesyalisadong bokabularyo Tiyak Tumpak Malinaw Nauunawaan Kumpleto ang impormasyon Walang kamaliang gramatikal Walang kamalian sa bantas Angkop na pamantayang kayarian Obhetibo Layunin ng Tek-Bok na Sulatin Magbahagi ng impormasyon Manghikayat ng mambabasa Pagyamanin… Gawain 3: Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan. (5 puntos bawat bilang) 1. Ano kahulugan ng teknikal-bokasyunal na pagsulat batay sa iyong binasa? 2. Ano ang ipinagkaiba ng teknikal-bokasyunal na sulatin sa iba pang uri ng sulatin? Patunayan ang sagot. 3. Alin sa mga gamit ng teknikal-bokasyunal na pagsulat ang iyong nagamit na noong ikaw na nasa Grade 11 pa lamang? Ipaliwanag ang iyong kasagutan. 4. Sa mga nabanggit na layunin ng pasulat ng teknikal-bokasyunal na sulatin, alin dito para sa iyo ang pinakamahalaga? at bakit? 5. Sa mga uri ng pagsulat, alin sa mga ito ang pinakaangkop gamitin ngayong ikaw ay nasa Grade 12 na? Patunayan ang sagot. Isaisip… Gawain 4: Panuto: Punan ang patlang sa bawat bilang ng pinakaangkop na salita pang mabuo ang pangungusap nito. (2 puntos bawat bilang) 1. Ang teknikal-bokasyunal na sulatin ay komunikasyong _______ sa larangang may espesyalisadong bokabularyo tulad ng sa agham, inhenyera, teknolohiya, at agham pangkalusugan 2. Karamihan sa teknikal na pasulat ay _____ at tumpak lalo na sa pagbibigay ng panuto. 3. Ito ay payak dahil hangarin nito ay makalikha ng ______ na mauunawaan nang malinaw. 4. Ito ay kailangang maging malinaw, maunawaan, at kumpleto ang binibigay na impormasyon. Kailangan ding walang maling __________, walang pagkakamali sa bantas at may angkop na pamantayang kayarian. 5. Ang mga layunin ng pagsulat nito ay upang magbigay-alam, _________ ng mga pangyayari at implikasyon nito, at upang makahikayat at mangimpluwensya ng desisyon. Gawain 5. Panuto: Gamit ang concept map, ibigay ang mga katangian ng TeknikalBokasyunal na Pagsulat at magtala ng maikling paliwanag sa bawat katangian. Mga Katangian ng TekBok na Pagsulat Pagpapaliwanag: ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________. Isagawa… Gawain 6: Panuto: Magsaliksik ng isang halimbawang akda ng Teknikal-Bokasyunal na Sulatin at suriin ito gamit ang balangkas sa ibaba. Pamagat: _________________________________________ Nilalaman ng Akda: Layunin ng Akda: Mga katangiang taglay ng akda: Sanggunian: Tayahin… Gawain 7. Panuto: Sagutin ang mga katanungan sa ibaba. 1. Ayon sa nabanggit na pagpapakahulugan ng teknikal-bokasyonal, ipaliwanag kung bakit ito’y tinatawag na komunikasyong pasulat sa larangang agham, inhinyera, teknolohiya at agham pangkalusugan? (40 kabuuang puntos) ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ __________________ 2. Bakit mahalagang malaman ang kahulugan ng teknikal-bokasyonal na sulatin? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ________________________ __________________________________________________________________________ Pamantayan sa Pagmamarka: Nilalaman ng Sanaysay – 10 puntos Kawastuan sa Kramatika – 5 puntos Organisasyon ng Ideya – 5 puntos Kabuuang Puntos - 20 puntos Karagdagang Gawain… Gawain 8: Panuto: Gumawa ng Blog Account at mag-post ng isang halimbawa ng teknikal-bokasyunal na sulatin at mag-anyaya ng 5 kaklase para magbigay ng komento sa naging post. Magiging batayan sa komento ay ang iba’t ibang katangian ng pagsulat ng Teknikal-Bokasyunal na Sulatin. Ipasa ang link ng Blog Post sa Group Chat ng klase. Pamantayan sa Pagmamarka: Nilalaman ng Blog – 40 puntos Kawastuan sa Kramatika – 5 puntos Organisasyon ng Ideya – 5 puntos Kabuuang Puntos - 50 puntos Sanggunian: Bandril, L. T. at Villanueva, V. M. (2016). Pagsulat sa Filipino sa Piling Larangan (Isport at Teknikal-Bokasyonal. Davao City: Vibal Group, Inc. Galang, T. T., et al. (2009). Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Pananaliksik. Manila, Publishing: Rex Book Store.