«Kompyuter tarmoqlari» fanidan
MA’RUZA-3
TARMOQ ARXITEKTURALARI.
TARMOQLARNING ELEMENTLARI,
POG’ONALI ARXITEKTURALARI.
TARMOQ VA ARXITEKTURA TUSHUNCHASI
Tarmoq arxitekturasi - bu kompyuter tarmog'ining tuzilish
uslubi, dizayni. Bu tarmoqning fizikaviy tarkibiy qismlari va ularning
funktsional tashkil etilishi hamda konfiguratsiyasi, uning ishlash
tamoyillari va protseduralari, shuningdek foydalaniladigan aloqa
protokollari uchun asosdir.
Kompyuter tarmog'ining arxitekturasi - dasturiy ta'minotni,
apparat ta’minoti, protokollarni va ma'lumotlarni uzatish vositalarini
fizikaviy va mantiqiy bog’lanishi sifatida tavsiflanadi. Boshqacha qilib
aytganda, arxitektura kompyuterlarni qanday tashkil etilganligi va
kompyuterga vazifalar qanday taqsimlanganligini belgilab beradi.
Lokal tarmoqning qurilish arxitekturasi bo’yicha teng
huquqli va ierarxik (yoki maxsus serverga ega tarmoqlar) bo’linadi.
Teng huquqli tarmoqda xar bir kompyuter o’zining
manziliga, nomiga va ish stantsiyasiga ega bo’lib, tarmoq uchun xar
bir kompyuter teng xuquqli hisoblanadi. Barcha ish stantsiyalari
ishchi guruhga biriktirilgan. Teng huquqli tarmoqda yagona nazorat
markazi yo’q bo’lib, unda xar bir ishchi stantsiya bir vaqtning o’zida
server va mijoz vazifasini bajarishi, ya’ni boshqa kompyuterdan
kelgan savollariga javob berishi va tarmoqqa o’zining savollarini
jo’natishi mumkin.
Ierarxik tarmoqda server sifatida bir yoki bir nechta
kompyuterlar tanlanadi. Odatda, server kompyuterlardan lokal tarmoq
foydalanuvchilari foydalanmaydi, shuning uchun xam bu tarmoq
ierarxik yoki maxsus serverga ega tarmoqlar deyiladi. Serverlar
tarmoqni boshqaradi va tarmoqdagi boshqa kompyuterlarning
ma’lumotlarini saqlaydi.
LOKAL TARMOQ SERVERLARINING FUNKSIYALARI.
Server barcha foydalanuvchilar kompyuterlarining
ishlashini tartibga soladigan lokal tarmoqdagi apparat va dasturiy
kompleks hisoblanadi. Server lokal tarmoqdagi barcha
kompyuterlarni boshqaradi va bir qator servis ishlarini xam amalga
oshiradi. Ma’lumotni qayta ishlash jarayonida mijoz ma’lum
amallarni bajarish uchun serverga murojaat qilishi mumkin: faylni
o’qish, ma’lumotlar bazasida ma’lumot izlash, faylni chop etish va
h.k. Server mijozdan kelgan so’rovni bajaradi va so’rov natijalari
mijozga uzatiladi. Server tarmoqdagi umumiy ma’lumotlarni
saqlash va ushbu ma’lumotlardan foydalanishga ruxsat qilishni va
ma’lumotlarni mijozga yuborishni ta’minlaydi.
ALOQA OPERATOR TARMOG’I VA KORPORATIV TARMOQ.
Aloqa operator tarmog’i – bu aloqa xizmatini taklif qiluvchi
va uning mijozlari xoxlagan jismoniy shaxs yoki xohlagan
tashkilotlar
bo’lib,
ular
tijorat
shartnoma
asosida
telekommunikatsiya xizmat ko’rsatuvchilarga aytiladi. An’anaviy
xizmat – telefon , tashkilotlarga aloqa kanali ijarasi va bu kanallar
orqali o’zining shaxsiy tarmog’ini qurishi, internetga ulanishi,
virtual shaxsiy xizmatlarni tashkil etishi, veb - xosting xizmati,
elektron pochta, IP-telefon, audio/video signallarni tarqatish va
boshqalarga aytiladi. Bunday tarmoqda foydalanuvchilar soni
korporativ
tarmoqqa
nisbatan
ko’p
bo’ladi.
Operator
to’g’ridan- to’g’ri tarmoqni to’liq ishlashiga javobgar hisoblanadi.
Koorporativ tarmoq - asosan ma’lum korxonaning o’zi va
uning xodimlariga xizmat ko’rsatib, o’z tarmog’iga egalik qiladi.
Korporativ tarmoq har – xil o’lchovlik bo’lib katta korxona
tarmog’ida o’z lokal tarmog’i va global tarmoq bilan ulangan
bo’lishi mumkin.
Korporativ tarmoq 3 turga bo’linadi – bo’lim tarmog’i, bino
yoki kompus tarmog’i, korxona kengligidagi tarmoq.

Bo’lim tarmog’i – bu tarmoq solishtirganda katta bo’lmagan
xizmatchilar guruhi bo’lib, korxonaning bir bo’limda ishlovchi va
umumiy vazifani (hisobxona, marketing) bajaruvchilardir. Odatda
xizmatchilar soni 30 dan oshmagan bo’lib, bunday lokal
tarmoqda umumiy ma’lumotlardan foydalaniladi: ma’lumotlar,
ilovalar, modem va lazerli printerlardir.

Bino tarmog’i – korxonaning har – xil bo’limlarini bir korxona va
binolar chegarasida umumlashtiruvchi tarmoqdir.

Kompus tarmog’i – bir hududda bir necha kv/km maydonni
egallab , tarmoq irearxiya asosida o’zining magistr kanallariga ega
bo’ladi.
LOKAL TARMOQ
INTERNET- PROVAYDERLARNING STRUKTURASI.
TARMOQNING TASHKIL ETILISHI VA TALABLAR.
Axborot tarmog‘ini murakkab tizim sifatida uni ko‘plab
tizimlarga ajratish yo‘li bilan tasniflash mumkin. Bu tizimlar
tarmoqni ko‘rib chiqilayotgan muvofiq qatlamlarida ajratilgan
elementlarni o‘z tarkibiga oladi. Axborot tarmog‘i arxitekturasi deb,
tarmoqning funksiyaviy, mantiqiy va strukturaviy unsurlar
yig‘indisi, ular o‘rtasidagi aloqa va o‘zaro ta'sir qoidalariga aytiladi.
FIZIKAVIY VA MANTIQIY TOPOLOGIYA
Umumiy tasavvur darajasida har qanday tarmoq punktlar va
ularni birlashtiruvchi liniyalardan tashkil topgan. Ularning (punkt
va liniyalarning) o‘zaro joylashishi tarmoq bog‘liqligi va punktlar
o‘rtasidagi axborot almashuvini ta'minlab berish qobiliyatini
tavsiflaydi.
Fizikaviy topologiya tarmoq punktlarini va ularni bog‘lovchi
liniyalarning joylashishini aks ettiradi.
Mantiqiy topologiya axborotning manba va iste'molchilarining
o‘rtasidagi o‘zaro bog‘lanish yo‘llari tashkil qilinadigan
imkoniyatlar haqida tasavvur beradi.
FIZIKAVIY VA MANTIQIY TOPOLOGIYA
TARMOQ TOPOLOGIYASINI TANLASH
«Nuqta-nuqta» turdagi ikki punktli topologiya-eng sodda va
ikki punktni bevosita fizikaviy va mantiqiy bog‘lovchi tarmoq
segmentini o‘z ichiga kiritgan. Bunday segmentning ishonchliligini
1+1 turdagi himoya deb nomlanuvchi 100% zahirani ta'minlab
beruvchi zahira aloqani kiritish yo‘li bilan oshirish mumkin.
Daraxtsimon topologiya turli variantlarga ega. Daraxtsimon
topologiya tarmoq segmentining xususiyati n punktlar bog‘liqligi
fizikaviy darajada qirralar minimal soni Rqn-1 da erishiladi, bu esa
tarmoqning yuqori tejamkorligini ta'minlab beradi.
«Halqa» topologiyasi har bir punktga faqat ikkita
liniyalar birlashtirilgan tarmoqni tavsiflaydi. Halqa topologiyasi
optik kabel yordamida lokal kompyuter tarmoqlar, transport
tarmoqlar va abonent kirish tarmoqlarida keng qo‘llaniladi.
To‘liq aloqali topologiyada «har biri har biri bilan»
tamoyiliga asoslanib, punktlar o‘rtasida fizikaviy va mantiqiy ulanish
ta'minlanadi.
TARMOQNING TASHKIL ETILISHI.
Tashkiliy tuzilma tarmoqning yaxlit tashkil qilinishini, ya'ni
uning vazifalari, elementlarning asosiy xususiyatlari va alohida
tizim osti axborot tarmoq segmentlari sifatida qo‘llaniladigan
unsurlarning tuzilma komponentlariga birlashtirishning kompozision
tamoyillarini aks ettiradi.
Tarmoq elementlari, ularning vazifalari va xususiyatlari.
Umumiy holda har qanday tarmoqning elementlari punktlar va
ularni bog‘lovchi liniyalar hisoblanadilar. Tarmoq punktlari oxirgi
va tugun punktlarga bo‘linadi.
Oxirgi punktlarda (OP) tarmoqning terminal uskunalari
hamda OP funksional vazifalarini belgilovchi axborot resurslari va
ishchi tizimlar joylashadi. Masalan, OP
tarmoqqa,telekommunikasion xizmatlarga kirishni ta'minlash yoki
tarmoqning turli segmentlarini birlashtirish uchun ishlatiladi.
Yuqoridagi ikkita holatda OP kirish tuguni (access node) deb
ataladi.
Telekommunikasiya xizmatlaridan foydalanish uchun
foydalanuvchining tarmoqqa kirish imkonini beruvchi punkt-xizmat
tuguni (service node) deb yuritiladi. Ularda foydalanuvchilar kirishi
uchun abonent-tarmoq interfeyslari (User Network Interface, UNI) va
tarmoq bilan o‘zaro bog‘lanish uchun xizmat tuguni interfeysi
(Service Node Interface) amalga oshirilgan.
Tugun punkti (node point) yoki tarmoq tuguni (node) bu
ikki va undan ortiq aloqa liniyalari birlashgan punkt va ushbu
punkt ma'lumotlar oqimi yo‘lida oraliq punktdir. Tarmoq tugunida
bir paytda yoki har xil paytda turli vazifalar amalga oshiriladi,
ulardan asosiysi kommutasiya, konsentratsiya, mul'tipleksorlash
va marshrutizasiyadir.
KOMMUTASIYA
Kommutasiya (switching)-marshrutizasiya sxemasiga
muvofiq tarmoqda axborot oqimlarini taqsimlashda tugunda
birlashadigan liniyalar o‘rtasida aloqa o‘rnatish jarayoni.
Kommutasiya operativ (aloqa seansi mobaynida) va uzoq muddatli
(krossli), ya'ni tugunda birlashadigan liniyalarni krosslash yo‘li
bilan amalga oshiriladigan bo‘ladi.
KANALLAR KOMMUTATSIYASI
KONSENTRATSIYA
Konsentratsiya (concentration)-liniyaning samarali
yuklanishini ta'minlash maqsadida quvvatli chiqish oqimiga erishish
uchun bir necha kirish axborot oqimlarini birlashtirishdir.
MUL'TIPLEKSORLASH
Mul'tipleksorlash (multiptxing)-liniyaning o‘tkazish
qobiliyati resursning ma'lum qismini axborot oqimining har biriga
berish yo‘li bilan bitta liniyadan bir necha axborot oqimlarini
uzatishni ta'minlab beradi. O‘rnatilgan bu taqsimlash uzatilayotgan
axborot yo‘qligida ham saqlanib qoladi, ya'ni bu yerda
konsentratsiya vazifasi mavjud emas.
MUL'TIPLEKSORLASH
MARSHRUTIZASIYA
Marshrutizasiya (routing)-adres axborot va marshrutlar
trassasi jadvali asosida tarmoqning ikki punkti o‘rtasida yo‘l
qidirish jarayoni.
Aloqa liniyalari signal shaklida axborot oqimlarini uzatishni
ta'minlab beradi va umumiy holatda signal tarqatish muhitini va uni
taqsimlash rejimida ishlatishga imkoniyat beruvchi uskunalar
majmuasini o‘z ichiga oluvchi qurilmalardir. Fizikaviy muhit juft
mis simlar, optik tola,efir bo‘lishi mumkin. Muhit turiga bog‘liq
ravishda aloqa liniyalari simli va simsizga ajratiladi.
MARSHRUTIZASIYA
TARMOQ TUZILMASI KOMPONENTLARI.
INTERNETNING ASOSIY TUSHUNCHALARI:

Marshrutlashtiruvchi (Router). . Marshrutizator lokal tarmoqni
Internetdan yakkalantiradi: Lokal tarmoq ortiqcha ma'lumotlar oqimini
ishlab bеrishdan xoli qilsa, Internet esa lokal tarmoqdagi nosozlikni
qaеrda bo`lishidan qat'iy nazar bartaraf qilib turadi.

Shlyuz (Gateway) –Aslida shlyuz bu programmalar majmuidir. Bunda
shlyuz maqsadida foydalanadigan kompyutеrga katta talablar
qo’yilmaydi. Buning uchun unda shlyuz vazifasini o’taydigan
programmalar bilan ishlash imkoni bo’lsa, bo’ldi xolos.

DNS sеrvеr. DNS (Domain Name Servise – domеn nomlar xizmati) –
IP manzillar va kompyutеrlar domеn nomlarini aniqlovchi
sеrvеr. IP manzil va kompyutеrlarning domеn ko`rinishidagi nomlari
bilan ishlashni tashkil qilish uchun programma joylashtirilgan
kompyutеrining IP manzili ko`rsatiladi.
TRANSPORT TARMOQLARI.
Transport tarmog'i - bu telekommunikatsiya tarmoqlarida
transport funktsiyalarini bajaradigan barcha resurslarning
yig'indisi b’lib, u nafaqat uzatish tizimlarini, balki tegishli
boshqarish vositalarini, kommutatsiyalash jaroyonlarini va
boshqarishni ham o'z ichiga oladi.
Transport yoki magistral tarmoqlarning asosi
bo'lgan birlamchi tarmoqlar zamonaviy multiservisli aloqa
tarmoqlarining barcha turlarini barpo etish uchun asos bo'lib
xizmat qiladi. Shunday qilib, birlamchi tarmoq - bu tarmoq
tugunlari, tarmoq stantsiyalari, birlamchi tarmoqning terminal
qurilmalari asosida hosil bo'lgan va ularni telekommunikatsiya
tizimining uzatish liniyalari bilan bog'laydigan tipik fizik
zanjirlar, tipik uzatish kanallari va telekommunikatsiya tizimining
tarmoq yo'llari to'plamidir.
Transport tarmoqlariga qo'yiladigan asosiy talab - bu
tarmoqning asosiy vazifasi - foydalanuvchilarga barcha umumiy
tarmoq resurslaridan foydalanish imkoniyatini ta'minlash.
Zamonaviy transport tarmog'i uchta asosiy texnologiyalar
asosida qurilgan:
-
plesioxronli ierarxiya (PDH),
-
sinxron ierarxiya (SDH),
-
asinxron uzatish rejimi (ATM).
Xalqaro ITU-T tavsiyalariga va eng keng tarqalgan Evropa
standartlariga muvofiq kanallarni uzatish tezligi ierarxiyasi asosida
oshirib boriladi. Shu bilan birga, plesioxron raqamli iyerarxiya
(PDH / PDH) va sinxron raqamli iyerarxiya (SDH / SDH)
texnologiyalari birlamchi tarmoqning barcha foydalanuvchilari
uchun ajratilgan raqamli kanallari bo'lgan transport tarmog'ini
shakllantirishga imkon beradi.
PDH TEXNOLOGIYASI
Plesioxron raqamli iyerarxiya - PDH (Plesiochronous
Digital iyerarxiyasi) - bu kanalni vaqtni bo’yicha taqsimlash va
impuls-kodli modulyatsiya yordamida signallarni raqamli usulda
uzatishga asoslangan texnologiyadir.
1980-yillarning boshlarida 3 ta shunday tizim ishlab
chiqilgan (Evropa, Shimoliy Amerika va Yaponiyada). Xuddi shu
printsiplarga qaramay, tizimlar ierarxiyaning turli darajalarida turli
xil multiplekslash omillaridan foydalanganlar.
PDH IERARXIYASI.
Обозначения
Уровень
цифровой
иерархии
Японский
Американский
Европейский
стандарт (DSx)
стандарт (Tx)
стандарт (Ex)
Jx
1, первичный
T1
DS1, J1
E1
2, вторичный
T2
DS2, J2
E2
3, третичный
T3
DS3, J3
E3
4,
четвертичный
T4
DS4, J4
E4
DS5, J5
E5
не
5, пятеричный
используется
PDH TEXNOLOGIYASINING TEZLIKLARI
Уровень
цифровой
иерархии
1, первичный
Скорости передачи, соответствующие различным
системам цифровой иерархии, кбит/с
Американский
стандарт (Tx)
Японский
стандарт (DSx)
Jx
Европейский
стандарт (Ex)
1544
1544
2048
2, вторичный
6312
6312
8448 (4x2048 +
256)
3, третичный
44736
32064
34368 (4x8448 +
576)
97728
139264
(4x34368 +
1792)
4, четвертичный 274176
PDH TEXNOLOGOYASINING KANALLARI
Количество каналов по 64 кбит/с
Уровень
цифровой
иерархии
Американский
стандарт (Tx)
Японский
стандарт (DSx)
Jx
Европейский
стандарт (Ex)
1, первичный
24
24
32
2, вторичный
96
96
120
3, третичный
672
480
480
4,
четвертичный
4032
1440
1920
5, пятеричный
не используется
PDH / SDH asosidagi transport tarmog'i standart
o'tkazuvchanlik ierarxiyasining turli darajadagi kanallari orasidagi
konvertor vazifasini bajaradigan multiplekslash tugunlaridan
(multipleksorlardan), uzoq yo'llar bo'ylab raqamli oqimni
tiklaydigan regeneratorlardan va birlamchi tarmoq kanallari va
yo'llari darajasida kommutatsiyani amalga oshiradigan raqamli
krosslardan iborat.
Zamonaviy uzatish tizimlari elektr uzatish va optik kabelni
signal uzatish vositasi, shuningdek radiochastota vositalari
(radiorele va sun'iy yo'ldosh uzatish tizimlari) dan foydalanadi.
SDH TEXNOLOGIYASI
PDH ierarxiyasining tezligi xozirda jihatdan juda past
xisoblanadi. Optik-tolali kabellar bitta tolali orqali bir soniyada bir
necha gigabit soniya tezlik bilan ma’lumotlar uzatishni ta’minlaydi,
bu bir kabeldagi o`n minglab foydalanuvchilar kanallarini
birlashtirilishini ta’minlaydi, ammo bu xususiyat PDH tomonidan
amalga oshirilmaydi - uning tezligi iearxiyasi 139 Mb/s bilan tugaydi.
Sinxron Digital Hierarchy, SDH sinxron raqamli ierarxiya deb
ataladi va birlamchi raqamli tarmoqlarning kamchiliklar bartaraf
etiladi texnologiyalardan biridir.
SDH IEARXIYASI.
SDH darajasi tarmoq inshootini va guruh signallarining
uzatish tezligini tarmoq tugun interfeysi (TTI) orqali aniqlaydi.
Hozirgi vaqtda SDH sinxronlashtirilgan STM-N transport
modullariga mos keladigan transmissiya stavkalari bilan oltita
darajaga ega.
SDH МУЛЬТИПЛЕКСОР
Transport tarmog’ining asosiy vazifalaridan biri tarmoq
kengligini ta'minlash va boshqarishdir, bu erda har bir ulanish uchun
rejalashtirilgan o'zgarishlar odatda kamdan-kam hollarda amalga
oshiriladi - bu bir hafta, bir oy yoki hatto yiliga bir marta bo'lishi
mumkin.
Shu bilan birga, transport tarmoqlari favqulodda vaziyatlarga
tezkor ravishda tegishli signallarni ishlab chiqarish, zaxira
manbalariga avtomatik ravishda o'tish va bir necha o'n
millisekundalar ichida ularning ishlash qobiliyatini tiklash orqali
javob berishi kerak.
ABONENT KIRISH TARMOQLARI
Abonentlarga kirish tarmog'i - bu foydalanuvchi binolarida
o'rnatilgan terminal abonent qurilmalari va manzillashni
telekommunikatsiya tizimiga ulangan terminallarni o'z ichiga olgan
kommutatsiya uskunalari o'rtasidagi texnik vositalar to'plamidir.
Abonent kirish tarmoqlarining barcha texnologik yechimlarining
katta qismi telekommunikatsiyalar bo‘yicha xalqaro elektr aloqa
ittifoqi XEI-T – ITU-T (International Telekommunications
elektrotexnika muhandislari instituti – IEEE (Institute of Electrical
and Electronics Engineers)ning standartlarida ishlab chiqilgan.
MPLS PROTOKOLI
MPLS (multiprotocol label switching)- ko’p protokolli
belgilar kommutatsiya qilish texnologiyasi – integrallashgan
hizmatlarni taklif qilish uchun IETF tomonidan yaratilgan. Ushbu
yangi texnologiyada qurilgan magistral tarmoqlarda trafiklarni
qayta ishlash tezligi va ko’p karrali hizmatlarni taqdim etish
imkoniyati kengayadi.
MPLS texnologiyasida bog’lanish LSR (Label Switch Router)
metkalarni kommutatsiyalash marshrutizatori yordamida amalga
oshiriladi. Bu qurilma xuddi IP-marshrutizatoriga o‘xshab
kanallarni virtual kommutatsiyalash vazifasini bajaradi. IP va
MPLS bir-biri bilan bog’liq bo‘lib, IP tarmog’idan paketlar MPLS
tarmog’iga kelganda ularga 20 bit hajmga ega metka birlashtiriladi.
Bu metka paketlarni MPLS tarmog’i bo’ylab harakatlanish imkoni
beradi. Bu jarayonni LER (Label Switch Edge Router) chegaraviy
LSR amalga oshiradi. U MPLS tarmog’ining chegarasida
joylashadi. MPLS tarmog’ining ichida bir nechta LSP bo’lishi
mumkin. Ular metkalarni kerakli yo’nalishda harakatlanishini
ta’minlaydi.
MPLS texnologiyasi o’ziga ATM ning ishonchliligi, qulayligi
va yuqori tezlikda ma’lumotlarni jo’natish imkoniyatini IP
tarmoqlarda birlashtira oldi.
Texnologiyaning asosiy avfzalligi – paketlarni
kommutatsiyalash jarayonining IP address sarlavhasi taxlilidan
alohida bo’limlarda amalga oshirilishidir. Bu holat paketlarni
kommutatsiyalashga talab qilinadigan vaqtni sezilarli ravishda
qisqartiradi. Mos ravishda MPLS protokolida ishlovchi
marshrutizatorlar va kommutatorlar har bir tarmoqqa kirish
nuqtasida marshrutizatsiyalash jadvaliga maxsus belgi kiritadi va
bu haqida qo’shni qurilmalarga habar beradi.
Har qanday tarmoq texnologiyasini qurishda trafik
taqsimotiga katta ahamiyat qaratilmaslik ko’plab muammlarni
keltirib chiqarishi mumkin. MPLS protokolida trafinkni to’la
qonli boshqarish imkoniyati va buni avtomatik amalga oshirish
imkoniyati mavjud. Buning uchun MPLS ning amaliy
pog’onasida trafikni boshqarish uchun mo’ljanlangan
signalizatsiya protokoli kerak bo’ladi. Ushbu holat MPLS
tarmog’ida ma’lumotlar uzatishda virtual marshrutizatorlar
yaratish imkonini, ayni vaqtda qo’shimcha egiluvchanlik
(moslashuvchanlik) imkoniyatini beradi.
TRAFIK BOSHQARILMAGAN HOLAT
ATM TEXNOLOGIYASI
ATM (asynchronous transfer mode) texnologiyasi
ma’lumotlar uzatishni turli texnologiyalari qo’llanilgan
tarmoqlarni birlashtirish imkoniyatiga ega.
Telekommunikatsiyaning barcha operatorlari bu
texnologiyani qo’llaydi va multiservisli tarmoqni yaratishda
asosiy texnologiyalardan biri hisoblanadi. ATM texnologiyasida
qayd etilgan o’lchamdagi 53 bayt bo’lib, xatoliklarni aniqlash va
to’g’rilash faqat sarlavxada amalga oshiriladi. Bu texnologiya
yacheykali kommutatsiya deb ataladi.
ATM TEXNOLOGIYASI
ATMni amalga oshirish odatda qurilmali ta’minot
yordamida amalga oshiriladi. Buning hammasi multipleksorlash
bilan birgalikda ushlanib qolish vaqtini kamaytiradi, bu esa rael
vaqtda trafikni uzatishda zarurdir. Yacheykani sarlavxasi va
foydali yuklama maydoni mos xolda 5 va 48 bayt. Bundan
tashqari foydali yuklama maydonida birdan ikki baytgacha
uzunlikdagi katta bo’lmagan sarlavxa bo’lishi mumkin. Foydali
yuklama blokiga sarlavxani qo’shilishi inkapsulyatsiya jarayoni
sifatida aniqlangan.
ATM YACHEYKASINI SHAKILLANISHI