Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Ikalawang Markahan
Modyul 11:Kakayahang
Pragmatiko
Pambungad sa Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Alternative Delivery Mode
Ikalawang Markahan– Modyul11: Kakayahang Pragmatiko
Unang Edisyon, 2020
Isinasaadsa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akdaang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito
ay pagkakakitaan.
Kabilang bayad.
sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang
pagtakda ng kaukulang
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon,
seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark
trademark,, palabas
palabas sa telebisi
telebisiyon,
yon, pelikula,
pelikula, atbp.) na ginamit
ginamit sa modyul
modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito
ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang ano mang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag saan o ano
mang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
PangalawangKalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat: Ruben S. Montoya
Editor: Name
Tagasuri: Name
Tagaguhit: Name
Tagalapat: Name
Tagapamahala: Wilfredo E. Cabral,
Cabral, Regional Director
Job S. Zape Jr., CLMD Chief
Eugenio S. Adrao, EPS In Charge of LRMS
Elaine T. Balaogan, Regional ADM Coordinator
Fe M. Ong-ongowan, Regional Librarian
Laura O. Garcia, CID Chief
Ma. Criscel R. Negosa, Division EPS In Charge of LRMS
Maria Heidi Alaine T. Nietes, Division ADM Coordinator
Arnaldo O. Estare
Estare a EPS in Fili ino
InilimbagsaPilipinas ng _________________
________________________
_______
Departmentt of Education – RegionIV-A CALABARZON
Departmen
CALABARZON
Offi
Office
ce Addr
Addres
ess:
s:
Gate
Gate 2 Kar
Karan
anga
gala
lan
nV
Vil
illa
lage
ge,B
,Bar
aran
anga
gay
yS
San
an Is
Isid
idro
ro
Cainta, Rizal 1800
Telefax:
E-mail Address:
02-8682-5773/8684-4914/8647-7487
region4a@deped.gov.ph
.ph
Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino
Ikalawang Markahan
Modyul 11:Kakayahang
Pragmatiko
PaunangSalita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino para sa baitang 11 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul
para sa araling Kakayahang Komunikatibo ng mga Pilipino.
Ang
An
g mody
modyul
ul na it
ito
o ay pi
pinag
nagtu
tulu
lung
ngang
ang id
idin
inis
iseny
enyo,
o, nili
nilina
nang
ng at sinu
sinuri
ri ng mga
mga
edukador mula sa pambuliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang
gurong tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang
itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at
malayang pagkatuto ng mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Nagl
Na
glal
alay
ayon
on di
din
n it
iton
ong
g matu
matulu
lung
ngan
an ang
mag-a
mag-aar
aral
al upang
upang maka
makami
mitt an
ang
g mg
mga
a
kas
asan
anay
ayan
ang
g panpan-2
21 si
sigl
glo
o hab
habang
ang isi
isinasa
nasaal
alan
angg-al
alan
ang
g ang kanil
anilan
ang
g mg
mga
a
pangangailangan at kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong
ito sa pinakakatawan ng modyul:
Mga Tala para sa Guro
Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong
o estratehiyang
estratehiyang magagamit
magagamit sa paggabay
paggabay sa
mag-aaral.
Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang magaaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at
itala
ita
la ang pag-unl
pag-unlad
ad nila
nila habang
habang hinahay
hinahayaan
aan silang
silang pamahal
pamahalaan
aan ang kanila
kanilang
ng
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan
gab
ayan ang mag-aar
mag-aaral
al habang
habang isinasa
isinasagaw
gawa
a ang mga gawain
gawaing
g nak
nakapal
apaloob
oob sa
modyul.
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap sa Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Pi
Pili
lipi
pino
no sa Bait
Baitang
ang 11 ng Alte
Altern
rnat
ativ
ive
e De
Deli
liver
very
y Mode
Mode (ADM
(ADM)) Mody
Modyul
ul uk
ukol
ol sa
Introduksyon sa Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino.
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa
pama
pa
mama
magi
gita
tan
n ng at
atin
ing
g mga
mga kama
kamay
y tayo
tayo ay maaa
maaari
ring
ng matu
matuto
to,, lumi
lumikh
kha,
a, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhanang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin
nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hang
Ha
ngad
ad di
din
n ni
nito
tong
ng madu
madulu
luta
tan
n ka ng mga
mga maka
makabu
bulu
luha
hang
ng op
opor
ortu
tuni
nida
dad
d sa
pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Alamin
Sa baha
bahagi
ging
ng ito,
ito, mala
malalam
laman
an mo ang
ang mg
mga
a
dapat mong matutuhan sa modyul.
Subukin
Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano
an
o na ang
ang kaa
aala
lama
man
n mo sa aral
araliin ng
mody
mo
dyul
ul.. Kung
Kung na
naku
kuha
ha mo ang
ang laha
lahatt ng
tamang
sagot
(100%),
maaari
mong
laktawan ang bahaging ito ng modyul.
Balikan
It
Ito
o ay maik
maikli
ling
ng pags
pagsasa
asanay
nay o bali
balikk-ar
aral
al
upan
up
ang
g matu
matulu
lung
ngan
an kang
kang maiu
maiugn
gnay
ay ang
ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.
Tuklasin
Sa baha
bahagi
ging
ng ito,
ito, ang
ang bag
ago
ong ar
aral
alin
in ay
ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas
na suliranin, gawain o isang sitwasyon.
Suriin
Sa seksyo
seksyong
ng ito
ito,, bib
bibigy
igyan
an ka ng maik
maiklin
ling
g
pag
agta
tala
lak
kay sa ar
aral
alin
in.. La
Lay
yun
unin
in nit
niton
ong
g
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.
Pagyamanin
Binubuo ito ng mga gawain
aing para sa
malayan
mal
ayang
g pagsasa
pagsasanay
nay upang
upang map
mapagt
agtiba
ibay
y
ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasa
asanay gam
amiit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.
Isaisip
Nag
agla
lala
lama
man
n ito
ito ng mga
mga kata
katanu
nung
ngan
an o
pupu
pu
puna
nan
n ang patl
patlang
ang ng pang
pangun
ungu
gusap
sap o
tala
alata upang
ang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.
Isagawa
Ito
ay
naglalaman
ng
gawaing
makatu
maka
tutu
tulo
long
ng sa iyo
iyo up
upan
ang
g mais
maisali
alin
n ang
bagong kaalaman o kasanayan sa tunay na
sitwasyon o realidad ng buhay.
Tayahin
Ito
Ito ay ga
gawa
wain
in na nagl
naglal
alay
ayon
ong
g ma
mata
tasa
sa o
masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang
Gawain
Sa baha
bahagi
ging
ng ito,
ito, ma
may
y ibib
ibibig
igay
ay sa iyon
iyong
g
panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.
Susi saPagwawasto
Naglal
Nagl
alama
aman
n ito
ito ng mga
mga ta
tama
mang
ng sa
sago
gott sa
lahat ng mga gawain sa modyul.
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
Sanggunian
Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
paglikha o paglinang ng modyul na ito.
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:
1. Gami
Gamiti
tin
n ang modyul
modyul nang
nang may
may pagpag-ii
iing
ngat.
at. Huwa
Huwag
g lalag
lalagyan
yan ng anum
anuman
ang
g
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na
papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwa
Huwag
g kalim
kalimut
utan
ang
g sagut
sagutin
in ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing
Basahing mabuti
mabuti ang mga panuto
panuto bago
bago gawin
gawin ang bawat
bawat pagsasanay.
pagsasanay.
4. Obserbahan
Obserbahan ang katapatan
katapatan at integr
integridad
idad sa pagsasag
pagsasagawa
awa ng mga gawain
gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin
Tapusin ang kasalukuy
kasalukuyang
ang gawain
gawain bago pumunta
pumunta sa iba
iba pang pagsasana
pagsasanay.
y.
6. Pakibalik
Pakibalik ang modyul
modyul na ito
ito sa iyong
iyong guro o tagapag
tagapagdaloy
daloy kung
kung tapos
tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang
mag-aalinlangang konsultahin
konsultahin ang inyong
inyong guro o tagap
tagapagdalo
agdaloy.
y. Maaar
Maaarii ka
rin humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o
sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging
itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa
Umaa
sa kami,
ami, sa pama
pamama
magi
gita
tan
n ng mod
modyul
yul na ito,
ito, maka
makara
rarran
anas
as ka ng
maka
ma
kahu
hulu
luga
gang
ng pagk
pagkat
atut
uto
o at maka
makaka
kaku
kuha
ha ka ng malal
malalim
im na pa
pang
ng-u
-una
nawa
wa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!
Alamin
Ang iyong isasagawang pag-aaral gamit ang modyulna ito ay tutugon sa
dapat mong malaman at matutuhang kasanayan. Ito ay batay sa sumusunod:
Kasanayang Pampagkatuto:
Pampagkatuto:
Nahihinuha ang layunin ng isang kausap
kausap batay sa paggamit ng mga
salita at paraan ng pagsasalita F11WG II f 88
Layunin:



Natutukoy ang kahulugan ng sitwasyong sinasabi (berbal) at
ikinikilos ng taong kausap (di-berbal) upang mahinuha ang
layunin nito
Nauunawaan ang kahalagahan ng wastong paggamit ng berbal
at di-berbal na pagpapahayag sa pagbibigay ng malinaw na
mensahe
Nagagamit ang berbal at di-berbal na pagpapahayag sa isang
makabuluhang diyalogo
Subukin
Tukuyin ang layunin at kahulugan ng salita o pahayag batay sa paggamit at
paraan ng pagsasalita. Isulat ang titik ng tamang sagot sa sagutang papel.
1. Dumating
Dumating si Marco
Marco na
na tumatagakt
tumatagaktak
ak ang pawis
pawis habang
habang haplos
haplos ang
lalamunan.
A. nagugutom
B. nauuhaw
C. di-makalunok
D.di-makahinga
2. Hindi kita
kita agad nakita
nakita”. Banayad
Banayad na wika ni Rhina.
Rhina.
A. nag-usisa
B. nagdududa
C. nagpapaumanhin
D. nagpapasensiya
3. Ang buhay
buhay ay guryon:
guryon: marupo
marupok,
k, malikot,
malikot, Dagiti’t
Dagiti’t dumagit
dumagit saan man
sumuot…
- Ildefonso Santos, Ang Guryon
A. pagsubok sa buhay
B. problema/suliranin
C. isang laruan
D. pangarap
4. Lumu
Lumuha
ha ka, akin
aking
g Baya
Bayan;
n; buon
buong
g lu
lung
ngko
kott mong
mong iluh
iluha
a ang
ang ka
kawa
wawa
wang
ng
kapalaran ng lupain mong kawawa
- Amado V. Hernandez, Kung Tuyo na ang Luha Mo, Aking Bayan
A. damdamin
B. pag-ibig sa bayan
C. pagliligtas sa bayan
D. mga pasakit/pagdurusa ng bayan
5. May
May mga
mga ta
taon
ong
g buko
bukod
d sa hangad
hangad na tu
tula
lara
ran
n ang lalon
lalong
g wa
wala
lang
ng habas
habas na
ibon: ang Agila, ay may mga palatandaan pa rin ng buwitre, ng kuwago at
ng malaking bayakan na sumisipsip ng
n g dugo ng tao.
- Amado V. Hernandez, Mga Ibong Mandaragit
A. katakawan
B. kasakiman
C. kabulastugan
D. gahaman sa yaman
6. Ang pinunong
pinunong may
may takot sa
sa Diyos at marunong
marunong magpakumb
magpakumbaba
aba at sa halip
halip
ang kapakanan ng taong kanyang nasasakupan ang isinasaisip ay isang
mahusay na pinuno.
A. duwag
B. matulungin
C. mahabagin
D. may pananampalataya
7. Binibigyan kita ng karunungang walang kapantay maging sa mga nauna,
maging sa susunod pa sa iyo. At bibigyan kita ng mga bagay na hindi mo
hinihingi; kayamanan at karangalan na di mapapantayan ng
n g sinumang hari sa
tanang buhay mo.
A. dunong
B. kaligtasan
C. kapayapaan
D. kaluwalhatian
8. Kaya nga mas mabuti pa
pa minsan na ikaw ay isang bulag,pipi
bulag,pipi at bingi na
lamang.
A. pakialamero
B. mapagkunwari
C. mapagpanggap
D. walang pakialam
9. Huwag ka munang magbunyisapagkat hindi pa tapos ang laban, alam
mo
namang marami pa ang maaaring mangyari pagdating sa huling minuto ng
laro.
A. Ipagdiwang ang nalalapit na tagumpay
B. Kitang-kita na ang panalo, dapat nang magsaya
C. Huwag na munang magsaya hindi pa tapos ang laban.
D. Huwag magpakatiwala, sapagkat marami pa ang maaaring mangyari.
10. At kayo na nakaupo, subukan nyo namang tumayo
Upang matanaw ninyo ang tunay na kalagayan ko.
A. guro
B. doctor
C. politiko
D. nag-oopisina
11. “Kapag ang tubig ay magalaw, ang ilog ay mababaw”.
A. Ang taong walang kibo, nasa loob ang kulo.
B. Ang taong masalita ay maraming nalalaman.
C. Ang taong hindi masalita ang totoong may malawak na kaalaman.
D. Huwag kang maliligo kapag ang ilog ay malabo ang tubig at mababaw.
12. “Hayaan mong paghilumin ng panahon ang sakit na iyong
mararamdaman”. Ang pahayag ay nangangahulugan ng
A. Matutong magpatawad
B. Ang sakit ay lumalaganap tuwing masama ang panahon
C. Kusang nawawala ang galit o poot sa paglipas ng panahon
D. May malaking kaugnayan ang lagay ng panahon sa iyong
nararamdaman
13. “Hindi ko madadala rito. Baka makagalitan ako ni Nanay. Kung gusto
niyo’y sasabihin
sasabihin ko na lang kung ano ang tabas, kung ano ang tela, kung ano
ang kulay, kung may laso o bulaklak.”
-Fanny Garcia, Sandaang Damit
A. Pagtutol
B. Panunuya
C. Paniniyak
D. Pagpapaliwanag
14. Hindi ko na ibig na maging halaman na namumulaklak ng may bango’t
kulay. At sa halip nito’y ibig ko na lamang maging lupa ako’t magsi
magsilbing
lbing
taniman.
- David T. Mamaril, Lupa at Halaman
A. Pagtutol
B. Panunuya
C. Paniniyak
D. Pagpapaliwanag
15. Nakalaan akong maglamay: lupa ang simula ng lahat ng bagay, diyan
din sisibol ang binhi ng bagong pag-asa at buhay.
- Amado V. Hernandez, Lupa.
A. Pagtutol
B. Panunuya
C. Paniniyak
D. Pagpapaliwanag
Aralin
11
Kakayahang Pragmatiko
Mahalagang magkaroon ka ng kaalaman at kasanayansapagbibigay
Mahalagang
kasanayansapagbibigay ng kahulu
kahulugan
gan
sa mga salita batay sa sitwasyon. Paghihinuha sa layunin o pakay ng kausap may
mahalaga upang maging maayos ang relasyon ng kausap at kinakausap.
Balikan
Layyan
Layy
an ng () tsek
tsek sa tapa
tapatt ng paha
pahaya
yag
g na nagl
naglal
alar
araw
awan
an o tumu
tumutu
tuko
koy
y sa
Kakayahang Pragmatik, at ekis (×) kung ang pahayag ay walang kinalaman dito.
____1. Ito ay kakayahang tukuyin ang kahulugan ng sitwasyong sinasabi. disinasabi, at ikinikilos ng taong kausap.
___ 2. Itoy kasanayan sa pagtukoy sa mga pakiusap, magalang na pagtugon sa
mga
mg
a papu
papuri
ri o paum
pauman
anhi
hin,
n, pagk
pagkil
ilala
ala sa mga
mga biro
biro,, at pagp
pagpap
apad
adalo
aloy
y ng
usapan.
___3.
___3. Ang Kakaya
Kakayahan
hang
g Pragma
Pragmatik
tiko
o ay mabisan
mabisang
g paggam
paggamit
it ng yaman
yaman ng wika
upang
upa
ng makapag
makapagpah
pahayag
ayag ng mga
mga intensyo
intensyon
n at kahuluga
kahulugang
ng naaayon
naaayon sa
kont
ko
ntek
ekst
sto
o ng usap
usapan
an at ga
gayu
yund
ndin
in,, natu
natutu
tuko
koy
y an
ang
g ipin
ipinah
ahih
ihiw
iwat
atig
ig ng
sinasabi, di-sinasabi at ikinikilos ng usapan.
___4. Ito ay isang kakayahang bigyan ng interpetasyon ang isang serye ng mga
sinasabi upang makagawa ng isang makabuluhang kahulugan.
___5. Kung ang isang tao ay may kakayahang pragmatik,natutukoy nito ang
Sipi
kahulug
kahu
lugan
an ng mensahe
mensaheng
ng
sinasab
sinmula
asabii sa
atkantang
di-sin
di-sinasab
asabi,
i, batay
batay sa ikinik
ikinikilo
ilos
s ng
“Upuan” ni Gloc9
taong kausap.
Tao po, nandyan po ba kayo sa loob
loob ng
malaking bahay at malawak na bakuran
Mataas na pader pinapaligiran
At naka pilang mga mamahaling sasakyan
Mga bantay na laging bulong ng bulong
Wala namang kasal pero marami ang naka barong
Lumakas man ang ulan ay walang butas ang bubong
Mga plato't kutsara na hindi kilala ang tutong
At ang kanin ay simputi ng gatas na nasa kahon
At kahit na hindi pasko sa lamesa ay may hamon
Ang sarap sigurong manirahan sa bahay na ganyan
Sabi pa nila ay dito mo rin matatagpuan
Ang tao na nagmamay-ari ng isang upuan
Na pag may pagkakatao'y pinag-aagawan
Ang Kakayah
Kakayahang
ang Pragma
Pragmatik
tiko
o ay tumutu
tumutukoy
koy sa mabisan
mabisang
g pag
paggam
gamit
it ang ng wik
wika
a
Kaya naman hindi niya pinakakawalan
upang makapagpahayag ng mga intensyon at
a t kahulugang naaayon sa konteksto ng
Kung makikita ko lamang siya ay aking sisigawan
Tuklasin
usapan
usa
pan at gayund
gayundin,
in, natutu
natutukoy
koy ang ipinah
ipinahihi
ihiwat
watig
ig ng sin
sinasab
asabi,
i, di-sin
di-sinasab
asabii at
Kayo po na naka upo,
Subukan nyo namang tumayo,
At baka matanaw, at baka matanaw na nyo
Ang tunay na kalagayan ko.
ikinikilos ng usapan, kung gayon ang pagsusuri sa kahulugan ng mga salita sa
kantang “Upuan” ni Gloc9 ay magpapaliwanag tungkol sa dito.
Literal na Kahulugan
Pahiwatig
Tao po, nandyan po ba kayo sa
loob ng malaking bahay at
malawak na bakuran.
Wala namang kasal pero marami
ang naka barong
Ang tinutukoy ay opisina o lugar
kung saan nagtatrabaho ang mga
politiko, maaring munisipyo,
kapitolyo o Palasyo ng Malacañan
Mga guwardiya na ang suot ay
barong
Mga plato't kutsara na hindi kilala
ang tutong
Mga magaganda o mamahaling
kagamitan sa ibang salita ay
pangmayaman
Ang kakayaha
kakayahang
ng magbigay
magbigay ng wastong
wastong kahulugan
kahulugan sa gamit
gamit ng salita
salita at
at paraan
paraan
kung
ku
ng paano
paano unaw
unawai
ain
n ang kont
kontek
ekst
sto
o ni
nito
to sa paha
pahaya
yag
g ay an
ang
g tina
tinata
tawa
wag
g na
Kakayahang Pragmatiko.
Upang masubok ang kakayahan mo ukol dito, ipagpatuloy ang pagbibigay
ng kahulugan sa mga salitang may salungguhit mula sa teksto.
Pahiwatig
Literal na Kahulugan
1. kahit na hindi pasko sa lamesa ay
may hamon
2. Ang tao na nagmamay-ari ng isang
upuan
3. Subukan nyo namang tumayo
Suriin
Basahina at suriin ang mga salita at paraan ng paggamit ng salita sa
awit, upang mahinuha ang kahulugannito. Gawin ang gawain at sagutin
ang mga katanungan sa ibaba.
Paru-parong Bukid
Paru-parong bukid na lilipad-lipad
Sa gitna ng daan papaga-pagaspas
Isang bara ang tapis
Isang dangkal ang manggas
Ang sayang de kola
Isang piyesa ang sayad
May payneta pa siya
May suklay pa man din
Nagwas de-ohetes ang palalabasin
Haharap sa altar
At mananalamin
At tsaka lalakad nang pakendeng-kendeng
Paru-parong bukid na lilipad-lipad
Sa gitna ng daan papaga-pagaspas
Isang bara ang tapis
Isang dangkal ang manggas
Ang sayang de kola
Isang piyesa ang sayad
a. Ano-anong salita ang ginamit upang ilarawan ang paruparong bukid sa
una, ikalawa at ikatlong stanza?
Mga Salitang Naglalarawan sa
Paruparo
Unang Stanza:
Nabuong Imahe batay sa
Pagkakagamit ng Salita
Ikalawang Stanza:
Ikatlong Stanza:
b. Ma
Mata
tapo
pos
s na ma
mait
ital
ala
a an
ang
g mg
mga
a sa
sali
lita
tang
ng na
nagl
glal
alar
araw
awan
an tu
tung
ngko
koll sa
Paru
Pa
rupa
paro
ro at ma
maib
ibig
igay
ay ang na
nabu
buon
ong
g im
imah
ahe
e ba
bata
tay
y sa pa
pagl
glal
alar
araw
awan
an,,
mahihinuha mo ba kung ano/sino ang Paruparo? Bakit?
___________________________________
_________________
____________________________________
________________________________
______________
___________________________________
_________________
____________________________________
______________________________
____________
___________________________________
_________________
____________________________________
______________________________
____________
___________________________________
_________________
____________________________________
______________________________
____________
c. Ano ang layunin ng mga salitang gunamit sa awit?
a wit?
___________________________________
_________________
____________________________________
_________________________________
_______________
___________________________________
______________________________
____________
_____________________________________________________
___________________________________
_________________
____________________________________
______________________________
____________
___________________________________
_________________
____________________________________
______________________________
____________
d. Mul
Mula
a sa iyo
iyong
ng mga kas
kasagu
agutan,
tan, ano ang tinatawa
tinatawag
g na Kak
Kakaya
ayahan
hang
g
Pragmatiko?
___________________________________
_________________
____________________________________
_______________________________
_____________
_____________________________________________________
___________________________________
______________________________
____________
___________________________________
_________________
____________________________________
______________________________
____________
___________________________________
_________________
____________________________________
______________________________
____________
Pagyamanin
Tukuyin ang layunin at ibigay ang kahulugan
kahulugan ng mga sumusunod na pahayag.
Layunin
Salita/ Paraan ng Paggamit ng Salita
1. Ang iyong ganda'y umaabot sa buwan
Ang
tibok
ng puso'y
rinig sa kalawakan
(mula
sa kantang
“Buwan”)
Kahulugan
2. Kahit ang sariwang kahoy
Kapag idinarang mo sa apoy
Kusang iinit at magbabaga rin
3. Kapag ang tubig ay magalaw ang ilog ay
mababaw
4. Ang araw ay mahapdi sa balat at ang
hangin ay tila hininga ng isang
nilalagnat. - Edgardo M. Reyes, Lugmok
na ang Nayon
5. May isang bagay na malinaw na
malinaw kong natatandaan tungkol kay
Tata More – hindi pa siya pumupunta sa
amin nang hindi niya taglay ang ingay
at halakhak. - Genoveva E. Matute, Tata
More
6. Butas na naman ang buksa ko.
7. Suweldo ngayon pare, ang lalamunan
ko’y igang-iga
8. Tubig at langis, idarag man sa init ay
hindi rin tatamis
9. Dahil nawalan ng panahon at
pagkakataon, ang pag-ibig na dating kay
kulay ay unti-unting nangitim,
nangupas, naglaho, nawala.
10. Ang kanyang bagong kakilala ay
nagpunla sa kanya ng bagong
bagong pag-ibig
pag-ibig
na unti-unting, tumubo, nagkasanga,
namulaklak at namunga.
Isaisip
Kakayahang Pragmatiko
Ang Kakayahang Pragmatiko ay mabisang paggamit ng yaman ng wika upang
makapa
mak
apagpa
gpahay
hayag
ag ng mga intensyo
intensyon
n at kahulug
kahulugang
ang naaayon
naaayon sa kontek
konteksto
sto ng
usapan at gayundin, natutukoy ang ipinahihiwatig ng sinasabi (berbal), di-sinasabi
(di-berbal)
(di-be
rbal) at ikinikilos
ikinikilos ng usapan. Ito’y kasanayan sa pagtukoy
pagtukoy sa mga pakiusap,
magalan
mag
alang
g na pagtug
pagtugon
on sa mga papuri
papuri o pauman
paumanhin,
hin, pagkil
pagkilala
ala sa mga biro,
biro, at
pagpapadaloy ng usapan.
Ayon kay Jocson (2016), ang bawat pahayag o pangungusap ay nagtataglay ng
dalawang bahagi: kung ano ang sinasabi at kung ano ang ipinahihiwatig (implied o
implicative).
Halimbawa:
1. “Ay naku, naiwan pala ang wallet ko”
Pagsusuri:
May kahulugang pragmatiko na gustong magpalibre o mangungutang
2. Dinampot ang bulaklak sa mesa, bahagyang inamoy, binasa ang nakasulat
sa maliit na papel, at napangiti.
Pagsusuri:
May kahulugang pragmatiko na nagustuhan ang nagbigay at ang ibinigay.
Ang kakayahang pragmatiko ay maaring:
a. Berbal – sinasabi gamit ang mga salita sa pagpapahayag at
pangunahing
pangun
ahing paraan
paraan upang
upang manatili
manatili ang pakiki
pakikipagpag- uganayan.
uganayan.
Halimbawa:
“Naiinis ako sa sinabi niya”,ayoko munang makipag-usap
.
b.Di-berbal- di ginagamitan ang salita at sa halip ay
ipinakikita
sa ekspresyon
ng
mukha ,
kumpas at galaw
kulay maging simbolo ang paraan ng
pagpapahayag.
Halimbawa.
Umirap siya sa sinabi at biglang tumalikod sa kausap.
ng
kamay,
Isagawa
Bumuo
Bumu
o ng isan
isang
g re
repl
plek
ekti
tibo
bong
ng sa
sana
nays
ysay
ay tung
tungko
koll sa iyon
iyong
g na
nagi
ging
ng
kara
ka
rana
nasan
san magm
magmul
ula
a ng magk
magkar
aroo
oon
n ng pand
pandem
emya
ya bu
bung
nga
a ng COVI
COVID
D
Tiyaking nakagagamit ng berbal at di-berbal na pahayag. Gamitin ang
pamantayan sa pagmamarka sa pagsulat ng iyong awtput.
Rubriks sa Pagmamarka
Pamantayan
Taglay
ay ang
ang (4
puntos)
(8 puntos
puntos)) Tagl
ang
kakayahang Pragmatiko, Taglay
Puntos
(1puntos)Tagla
y
ang
guma
gu
mami
mitt ng sa
samp
mpun
ung
g kakayahang
berbal
berb
al at di
di-b
-ber
erba
ball na Pragmatiko,
kakayahang
Pragmatiko,
pahayag
gumamit
ng
pi
pito
to hang
hangga
gang
ng
siyam
na
berbal at diberbal
na
pahayag
(3
puntos)
gumamit
ng
apat
ap
at hang
hangga
gang
ng
anim
ani
m na ber
berbal
bal
at di-b
di-ber
erba
ball na
pahayag
at
punto
pu
ntos)
s) tugma
tugma
at naay
aayon sa
paksa
(3 punt
puntos
os)) Organisado
ang bawat ideya
(2
puntos)
hi
hind
ndii gaan
gaanon
ong
g
organisado
puntos)
may
mga salitang dinaayon
sa
paksa
(1
puntos)
hindi
organis
org
anisado
ado ang
mga ideya
(4
puntos)
puntos)
Tugmang-tugma
naayon sa paksa
(1
puntos)
Kabuuang Puntos
Tayahin
Tukuyin ang layunin at kahulugan ng salita o pahayag batay sa paggamit at
paraan ng pagsasalita. Isulat ang titik ng tamang sagot sa sagutang papel.
1.
“M
“Mas
as mapapa
mapapada
dali
li sana
sana ang pagga
paggawa
wa ng riser
riserts
ts kung ipag
ipagsas
sasam
ama-s
a-sam
ama
a
natin ang ating kaalaman at mga kagamitan”.
A. Nais maghanap ng mga sasagot sa maaring gagastusin.
B. Nagpapahiwatig na pangkatan ang pagsasagawa ng pananaliksik.
C. Nagpaparinig na makabubuti kung magtutulungan ang bawat
miyembro.
D. Sa pamamagitan ng sama-samang paggawa ay matitiyak ang
kasiyahan sa bawat isa.
2. “ Nagk
Nagkas
asab
abay
ay-sa
-saba
bay
y na ang mga gawa
gawain
in,, hind
hindii ko na ala
alam
m ang
ang uu
uuna
nahi
hin,
n,
pero madali lang naman sana ang riserts, ang problema lang talaga ilang
araw lang at ipapasa na kaagad”.
A. Hindi alam ang uunahin
B. Nagrereklamo sa sabay-sabay na pagbibigay ng gawain
C. Naiinip at gustong matapos kaagad ang ginagawang riserts
D. Gustong humiling nang mas mahabang oras sa pagsasagawa ng
pananaliksik.
3.“ Uy! Ikaw pala ang nanalo
nanalo sa patimp
patimpalak
alak sa Spoken
Spoken Word Poet
Poetry,
ry, alam mo
masarap ang kape dyan sa labasan.”
A. Masarap ang kape sa labasan
B. Nais na magpalibre ng kape sa labasan
C. Pinamamalita na masarap ang kape sa labasan
D. Pinamalita ang pagkapanalo sa Spoken Word Poetry
4. Dati hindi ako kumakai
kumakain
n ng maanghang
maanghang,, dati
dati hin
hindi
di rin ako mahil
mahilig
ig sa mga
kant
ka
ntan
ang
g maii
maiing
ngay
ay,, ayaw
ayaw ko ng bask
basket
etbo
bol,
l, hind
hindii rin
rin ak
ako
o nano
nanono
nood
od sa
sinehan, ayaw ko ring sumakay sa motor, pero bakit ngayon ginagawa
ko
na ang lahat nang iyon kapag kasama ko sya?
A. Dahil masaya siyang kasama
B. Maaaring mahal nya na ito
C. Gusto nya lang na may kasama
D. Ayaw n’ya na mapahiwalay dito
5. “Sige po,salamat. Katatapos ko lang po kasing kumain.”
A. Busog pa siya.
B. Nahihiya s’yang kumain.
C. Galit siya sa nagyayang kumain.
D. Mas maiging magtiis sa gutom, kaysa masabihan ng patay-gutom.
6. Bawal ang utang, bukas na lang.
A. Hindi nagpapautang
B. Bawal ang utang ngayon, bukas pwede
C. Ipinagbabawal ang hindi pagbayad sa utang
D. Kapag nagbayad ka ngayon, bukas pwede ka na namang
namang mangutang
mangutang
7. “Ang paggawa ng kabutihan ay may magandang balik. Ang pag-ibig sa kapwa
ang pagpapaki
pagpapakita
ta ng totoon
totoong
g pagmam
pagmamahal
ahal ng tao sa Diyos.
Diyos.”” Ang maaring
maaring
nagsasalita ay isang________________
isa ng__________________
__
A. Guro
B. Pari
C. Kaibigan
D. Magulang
8. Halos nagtutungayaw at hindi magkamayaw ang ina sa paggawa.
A. nagagalit
B. nag-iisip
C. abalang-abala
D. nagpapahinga
9.
Para
Parang
ng binag
binagsa
saka
kan
n ako
ako ng langit
langit ng maba
mabali
lita
taan
an kong
kong puman
pumanaw
aw na ang
aking ina. Halos hindi ko na alam ang aking gagawin.
A. Pagtugon sa pangangailangan
B. Layunin ng pahayag na ilarawan ang pangyayari sa malikhaing
paraan
C. Layunin ng pahayag na magpahayag ng sariling damdamin o opinyon
D. May layuning magpatatag at magpanatili ng relasyong sosyal sa
kapwa tao
10. “Baka magkasakit na kayo niyan. Hindi masamang tumulong sa kapwa, kaya
lang, talagang malaki na ang ipinangayayat ninyong dalawa.”
- Genoveva E. Matute, Jesus, Nariyan Ka Pa Ba?
A. Pagtutol
B. Panunuya
C. Paniniyak
D. Pagpapaliwanag
11. “Maski kapkapan n’yo ako, e, wala kayong makukuha sa akin,” ang sabing
pagatulga
pagatu
lgatol
tol na nilalab
nilalabasan
asan ng dugo
dugo sa ilong.
ilong. “Hi
“Hindi
ndi ko kinuku
kinukuha
ha ang iny
inyong
ong
pitaka.”
-Benjamin P. Pascual, Ang Kalupi
A. Pagtutol
B. Panunuya
C. Paniniyak
D. Pagpapaliwanag
12. “May dalawang oras na yata tayong naglalakad a, baka hindi natin nalalaman,
e, nasa Siberia na tayo.”
-Edgardo Reyes, Lugmok na ang Nayon
A. Pagtutol
B. Panunuya
C. Paniniyak
D. Pagpapaliwanag
13. Ako’y isang sirena kahit anong sabihin nila ako ay ubod ng ganda
- Gloc9, Sirena
A. bakla
B. busina
C. Miss Universe
D. taong may kaliskis
14. Amoy-tsiko ang drayber kaya hindi siya pinayagang magmaneho
A. lasing ang drayber
B. may putok ang drayber
C. may dalang tsiko ang drayber
D. may kakaibang amoy ang drayber
15. Para ng halamang lumaki sa tubig,
daho'y nalalanta munting 'di madilig;
ikinaluluoy ang sandaling init;
gayundin ang pusong sa tuwa'y maniig.
A. Dapat ibigay ang kagustuhan ng bata hangga’t bata pa.
B. Laging diligin ang halaman, at nalalanta sa sikat ng araw
C. Huwag palakihing bigay-hilig ang bata upang lumaking madiskarte
D. Malalakas at matatatag ang mga batang pinalaki ng magulang na
sunod ang gusto
Karagdagang Gawain
Binabati kita dahil natapos mo nang matagumpay ang mga pagsubok sa modyul.
Dahil
Dah
il diyan,
diyan, gusto kong maging
maging handa ka sa susuno
susunod
d na pag
pagsub
subok
ok na iyo
iyong
ng
kahaharapin. Ngayon pa lamang ay paghandaan mo naang pagbuo ng kritikal na
sanaysay ukol sa iba’t ibang paraan ng paggamit ng wika ng iba’t ibang grupong
sosyal at kultural sa Pilipinas.
Susi sa Pagwawasto
Subukin
1.
2.
3.
4.
5.
B
C
A
D
D
6. D
7. A
8. D
9. D
10.C
11.C
12.C
13.D
14.D
15. D
Tayahin
1. B
2. D
3. B
4. B
5. B
6. A
7. B
8. A
9. B
10.A
11.C
12.B
13.A
14.A
15. C
Isagawa
Batay sa awtput ng
mag-aaral
Sanggunian
De Laza, Crizel.2016.
Crizel.2016. Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo
Tungo sa
Pananaliksik.Rex Book Store
Jocson, Magdalena O.2016. Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Pilipino. Vibal Group, Inc.
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.p
blr.lrpd@deped.gov.ph
h