C# va boshqa tillarda (Pascal, C++) modulli dasturlash
C# va boshqa tillarda (Pascal, C++) modulli dasturlash
Reja:
1.Yuklash modullari. Modullar.
2. Asosiy va yordamchi modular.
3.Yuklovchi modullar.
Nazariy qism informatika va hisoblash texnikasi, algoritmlar, C/C++ dasturlash tili, C++Builder
ob’ektga yo’nalt Dasturda kompyuterda dasturlashga kirishning nazariy asosi bo’lgan
algoritmlarga alohida e’tibor qaratilgan. Bu erda algoritmlarni tavsiflash va keyinchalik
kompyuterda amalga oshirish uchun zarur bo’lgan bir qator matematik tushunchalar - takrorlash,
yordamchi algoritm, rekursiya, xotira, massiv, indeks, funksiya, parametr va h.k. kiritilib, turli
xil sinf masalalarining algoritmlari tuziladi. Dasturlash tili - tuzilgan algoritmni kompyuter
amalga oshirishi uchun vositadir. Bu o’rinda turli murakkablikdagi sintaksis va semantikaga ega
bo’lgan tillardan foydalanish mumkin. “Dasturlash asoslari” fani yo’nalishning o’quv rejasidagi
“Ehtimollar nazariyasi”, “Sonli usullar”, “Diskret matematika va matematik mantiq” fanlari
bilan uzviy bog’liq. Fan mazmuni yo’nalishning o’quv rejasidagi “Matematik statistika”, “Ilmiy
hisoblashlar”, “Mexanika”, “Oddiy differenstial tenglamalar”, “Xususiy hosilali differenstial
tenglamalar” fanlarini o’zlashtirishda tayanch hisoblanadi. “Dasturlash asoslari” fani
umumkasbiy fan hisoblanadi va o’quv yilining 1-2 semestrlarida o’qitiladi. Fanni o’qitish
ma’ruza, amaliy mashg’ulot va mustaqil ta’lim shaklida olib boriladi. Mazkur dasturga ko’ra
ushbu fan doirasida ko’plab model masalalar o’rganiladiki, bu mazkur fanni chuqur o’rgangan
har bir bakalavr olgan bilim va ko’nikmalarini ishlabchiqarishda, ilmiy-tadqiqot ishlarida,
shuningdek, talim tizimida samarali foydalanishi imkonini beradi.
Fanni o’qitishdan maqsad – “Matematika” yo’nalishining bakalavr bosqichi talabalariga
dasturlash asoslarini etarli darajada o’qitish, shu bilimlarga tayangan holda kompyuter
yordamida modellashtirishga keladigan tadbiqiy masalalarning dastur ta’minotini amalga
oshirishga o’rgatish va ixtisoslik fanlarini o’zlashtirishda tayanch bilimlarga ega bo’lish. Fanning
vazifalari – masala yechishning algoritmik asoslarini o’rganish, kompyuter ishlashining tamoili,
dasturlash tillarini sinflash, kompyuterda berilganlar va buyruqlarni tasvirlanishi. “Dasturlash
asoslari” fanini o’zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida bakalavr
axborot, uni saqlash usullari, qayta ishlash va uzatish, hisoblash tizimlarining matematik va
dasturiy ta’minoti, ularni fan sohalarida, ishlab chiqarish va ta’limda qo’llash xususiyatlari,
kompyuterni dasturiy ta’minoti, dastur turlari va xususiyatlari, strukturali, ob’ektga
yo’naltirilgan va umumlashgan dasturlash, dasturni 4 optimallashtirish va umumlashtirish,
dasturlashda modulli tamoyillarini qo’llash, kompyuter texnologiyalari yutuqlarini zamonaviy
hisoblash tizimlarining matematik va dasturiy ta’minotida qo’llash, dasturlashning
taraqqiyotining an’analari haqida tasavvurga ega bo’lishi, yuqori darajadagi dasturlash tillarini,
dasturiy ta’minotni, dasturlash texnologiyalarini, tatbiqiy va hisoblash matematikasi masalalarini
yechish algoritmlarini, modulli tahlil va modulli dasturlash asoslarini, ob’ektga yo’naltirilgan va
umumlashgan dasturlash usullarini, samarali dastur va dasturlar kompleksini yaratish usullarini
bilishi va ulardan foydalana olishi, tadbiqiy masalalarni yechish algoritmini tuzish, matematik
(kompyuter) modelini qurish va uning dasturiy ta’minotini yaratish, strukturali, ob’ektga
yo’naltirilgan va umumlashgan dasturlash paradigmalarini qo’llash asosida ilovalarni yarata
olish, dasturlashda, hisoblash texnikasi va dasturiy ta’minot imkoniyatlaridan samarali
foydalanish, muammoga va ob’ektga yo’naltirilgan tillardan foydalanish, yaratilgan ilovalarni
baholash ko’nikmalariga ega bo’lishi kerak.
C++ dasturlash tili.
Hozirgi kunda juda ko‘p algoritmik tillar mavjud. Bular ichida Java va C++ dasturlash tillari
universal tillar hisoblanib, boshqa tillarga qaraganda imkoniyatlari kengroqdir. So‘ngi yillarda
Java va C++ dasturlash tillari juda takomillashib, tobora ommalashib bormoqda. Mazkur
tillardagi vositalar zamonaviy kompyuter texnologiyasining hamma talablarini o‘z ichiga olgan
va unda dastur tuzuvchi uchun ko‘pgina qulayliklar yaratilgan.
C++ 1980 yillar boshida Bjarne Stroustrup tomonidan C tiliga asoslangan tarzda tuzildi.
C++ asoschisi
C++ juda ko’p qo’shimchalarni o’z ichiga olgan, lekin eng asosiysi u obyektlar bilan
dasturlashga imkon beradi. Dasturlarni tez va sifatli yozish hozirgi kunda katta ahamiyat kasb
etmoqda. Buni ta’minlash uchun obyektli dasturlash g’oyasi ilgari surildi. C++ esa gibrid tildir.
Unda C tiliga o’hshab strukturali dasturlash obyektlar bilan dasturlash mumkin. C++ funksiya va
obyektlarning juda boy kutubhonasiga ega. Yani C++ dasturlash tilida dasturlashni o’rganish
ikki qismga bo’linadi. Birinchisi bu C++ tilini o’zini o’rganish, ikkinchisi esa C++ ning standart
kutubhonasidagi tayyor obyekt va funksiyalarni qo’llashni o’rganishdir.
Modullar.
Modullarni yaratish dasturni bajarish tartibini, uni sozlash, testdan o’tkazish va
takomillashtirishni ancha osonlashtiradi. Bu esa dastur yozishni boshidanoq daturlash vaqtidan
va mashina vaqtidan yutishga olib keladi. Bu esa dasturchi uchun juda muhim, chunki dasturni
boshlang’ich vaqtidanoq mashina vaqtidan dasturning bajarilishi jarayoniga nisbatan ancha
tayyorlanadi. Dasturni loyihalash, sozlash, testdan o’tkazishni bir-biriga bog’liq bo’lmagan holda
mustaqil bajarish mumkin.
Modulli dasturlash: xususiyatlari, misollari, foydalari, ilovalari
The modulli dasturlash dasturiy ta'minotni ishlab chiqish uchun ishlatiladigan texnikadir, bu erda
dastur boshqariladigan, mantiqiy va funktsional bo'lgan ko'plab tarkibiy qismlarga yoki modullar
deb nomlangan kichik avtonom bloklarga bo'linadi.
Modul - bu muayyan muammoni hal qiladigan bayonotlar bloki. Har bir modul o'z funksiyasini
bajarish uchun zarur bo'lgan barcha narsani o'z ichiga oladi va loyihaning qolgan qismiga ta'sir
qilmasdan tahrirlash yoki o'zgartirish mumkin.
Dasturlashning ushbu usuli har bir modulning funktsiyalariga kirish uchun boshqa dasturiy
ta'minot komponentlari tomonidan ishlatiladigan doimiy modul interfeysini saqlash orqali
amalga oshiriladi.
Modullar tarkibiy qismlar o'rtasida mantiqiy chegaralarni belgilaydi, bu esa xizmat ko'rsatish
qobiliyatini yaxshilaydi. Ular turli xil modullar o'rtasidagi bog'liqlikni minimallashtiradigan
tarzda ishlab chiqilgan interfeyslar orqali birlashtirilgan.
Asosiy va yordamchi modullar
Asosiy modul va bir nechta ikkilamchi modullar modulli dasturlashni tashkil qiladi. Asosiy
moduldan yordamchi modullarning funktsiyalariga qo'ng'iroqlar amalga oshiriladi.
Ushbu plaginlar alohida bajariladigan fayllar sifatida mavjud bo'lib, ular asosiy modul
ishlaganda yuklanadi. Har bir modul PROGRAM bayonotida tayinlangan o'ziga xos nomga ega.
Ishchi guruhlar tizimning barcha modullarini bilmasdan turli xil modullarni alohida ishlab
chiqishi mumkin. Modulni qo'llab-quvvatlashda ishlab chiquvchilarga moslashuvchanlikni
ta'minlash uchun modulli dasturlarning har biri versiya raqami bilan bog'liq.
Modulli dasturlash xususiyatlari. Modullik
Uni ishlatish uchun kompyuterga kodning buzilgan versiyasi kerak emas. Kodni kichikroq
qismlarga yozishga majbur qiladigan bu insonning bilim cheklovlari.
Dastur boshqa funktsiyalarni o'z ichiga olishi va boshqa fayllardagi funktsiyalarga murojaat
qilishi mumkin. Ushbu funktsiyalar yoki modullar operatsiyani bajarish yoki qiymatni hisoblash
uchun ishlatiladigan bayonotlar to'plamidir.
Katta va murakkab dasturlarda soddaligi va o'qish qobiliyatini saqlab qolish uchun qisqa asosiy
funktsiyadan uzoq asosiy funktsiyadan ko'ra, boshqa funktsiyalar bilan birgalikda foydalaniladi.
Dasturni modullar guruhiga ajratish orqali har bir modulni tushunish osonroq bo'ladi va shu bilan
tuzilgan dasturlashning asosiy ko'rsatmalariga javob beradi.
Function_name (parametrlarni e'lon qilish)
{jumlalar; buyruqlar; ifoda qaytarish;}- Parametrlar deklaratsiyasi funktsiyaga uzatiladigan
ma'lumotlarni aks ettiradi.
Elektr moslamasini olib tashlash boshqa ulangan qurilmalarning ishlashiga ta'sir qilmagani kabi,
dasturdan modullarni olib tashlash ushbu dasturdagi boshqa modullarning ishlashiga ta'sir
qilmasligi kerak.
Modulli dasturlash shunchaki tushuncha. Uning amaliyoti har qanday dasturlash tilida, ayniqsa
alohida tuzilgan dasturga ega bo'lgan protsessual xarakterdagi dasturlarda qo'llanilishi mumkin.
Alohida kompilyatsiya qilingan modullardan tashkil topgan komponentlar kutubxonalari
bog'lovchi deb nomlangan dasturlash vositasi yordamida to'plamga birlashtirilishi mumkin.
asosiy modul tomonidan ishlatiladigan funktsiyalarni eksport qilish kerak bo'lganda, ularga
kirishni osonlashtirish uchun turli xil modullardagi funktsiyalar nomlari noyob bo'lishi kerak.
Modulli dasturlash kontseptsiyasini qo'llab-quvvatlovchi dasturlash tillari orasida C, Ada, PL / I,
Erlang, Paskal, Algol, COBOL, RPG, Haskell, Python, HyperTalk, IBM / 360 Assembler,
MATLAB, Ruby, IBM RPG, SmallTalk, Morpho, Java (paketlar modul deb hisoblanadi), Perl va
boshqalar.
C tili:Modulli dasturlash S tilida qo'llanilishi mumkin, chunki u katta qiyinchiliklarni bir nechta
modullarga ajratish orqali bartaraf etishga imkon beradi.
Ushbu modullarning har biri ma'lum bir muammoni hal qiladi, shu kabi protseduralar to'plami
bo'lgan asosiy dastur bu muammoni butunlay hal qiladi.
C - da belgilangan har bir funktsiyaga sukut bo'yicha global miqyosda kirish mumkin. Buni
funktsiyani amalga oshirish belgilangan sarlavha faylini kiritish orqali amalga oshirish mumkin.
Misol tariqasida biz ma'lumotlar to'plamining turini e'lon qilmoqchimiz, shuningdek amalga
oshirish va ma'lumotlar tuzilishini foydalanuvchilardan yashirishni istaymiz.
Dastlab stack.h deb nomlangan umumiy faylni aniqlash orqali amalga oshirish mumkin, u stack
ma'lumotlar turiga ega bo'lgan umumiy ma'lumotlarni va stack ma'lumotlar turi tomonidan
qo'llab-quvvatlanadigan funktsiyalarni o'z ichiga oladi.
Xulosa.
Modulli dasturlash S tilida qo'llanilishi mumkin, chunki u katta qiyinchiliklarni bir nechta
modullarga ajratish orqali bartaraf etishga imkon beradi.
Ushbu modullarning har biri ma'lum bir muammoni hal qiladi, shu kabi protseduralar to'plami
bo'lgan asosiy dastur bu muammoni butunlay hal qiladi.
S-da belgilangan har bir funktsiyaga sukut bo'yicha global miqyosda kirish mumkin. Buni
funktsiyani amalga oshirish belgilangan sarlavha faylini kiritish orqali amalga oshirish mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar.
CIO Wiki (2019). Modulli dasturlash. Olingan: cio-wiki.org.
IT ta'riflari (2020). Modulli dasturlash. Olingan: defit.org.
New Mexico Tech (2020). Funksiyalar bilan modulli dasturlash. Olingan: ee.nmt.edu.
Kristian Mayoli (2020). Modulli kod yozishning 3 ta ijodiy texnikasi. Tech Beacon. Olingan:
techbeacon.com.
Geeks uchun Geeks (2020). Dasturlashda modulli yondashuv. Olingan: geeksforgeeks.org.
O'qish (2020). Modulli dasturlash: Java-da ta'rif va dastur. Olingan: study.com
http://fayllar.org