REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI "ALEKSANDËR XHUVANI" ELBASAN
FAKULTETI I SHKENCAVE TË EDUKIMIT
DEPARTAMENTI I METODOLOGJISË SË MËSIMDHËNIES
DEGA: HISTORI – GJEOGRAFI, PROFIL MINOR EDUKATË QYTETARE
PROGRAMI I STUDIMIT: MASTER PROFESIONAL NË MËSUESI
TEMË DIPLOME
“PUNA E PAVARUR NË KLASË DHE EFIKASITETI I SAJ NË
LËNDËN E HISTORISË”
PUNOI
UDHËHOQI
ADA BACKA
Prof. Dr. ROLAND GJINI
Elbasan, 2017
1
DEKLARATË STATUORE
Nën përgjegjësinë time deklaroj se ky punim është shkruar prej meje, nuk është prezantuar
asnjëherë para një institucioni tjetër për vlerësim dhe nuk është botuar i tëri ose pjesë të veçanta
të tij. Punimi nuk përmban material të shkruar nga ndonjë person tjetër përveç rasteve të cituara
dhe referuara.
Punoi : ADA BACKA
Firma: ___________
2
Abstrakti
Në punimin e kësaj teme përqëndrimi më i madh është në prezantimin e zhvillimit të vrullshëm
të shoqërisë shqiptare dhe rritjes me ritme të shpejta të informacionit, metodat tradicionale të
mësimdhënies me në qëndër mësuesin nuk mund t’i përgjigjeshin më zhvillimeve të reja.
Prandaj sot, në të gjitha ciklet e shkollimit, po aplikohet mësimdhënia e re, e cila vendos në
qëndër të mësimit nxënësin, kurse mësuesi është organizuesi imësimit dhe udhëheqësi, i cili e
udhëheq nxënësin për të kërkuar në mënyrë të pavarur informacionin dhe në zgjidhjen e çdo
problemi sado i ndërlikuar që të jetë.
Punae pavarur realizohet në mësimin e historisë në orët përsëritëse ose në fund të kapitullit ku
mësuesi organizon punën në grupe. Ana praktike e punimit të diplomës u realizua duke u
mbështetur
në mbledhjen
e informacionit
në shkollat 9 vjecare “Ali Agjah” dhe “Sul
Misiri”,Elbasan në të cilën kam bërë pyetsorin për 100 nxënës të klasave 6-të, 7- të, 8-të, 9- të
dhe 5 mësues.
Kam bërë vëzhgime, hulmutime, strategji dhe metoda të ndryshme në projektin kërkimor.
Gjetjet i bëra në shkollat“Ali Agjah” dhe “Sul Misiri” në pyetësorin e bërë vjen e analizuar në
mënyrë sasiore dhe krahasuese, kjo analizë është e ndertuar mbi bazë të efektivitetit të
përdorimit të punës së pavarur në mësimin e historisë. Dhe kjo metodë është e përdorur nëpër
shkolla dhe në lëndën e historisë duke sjellë efikasitet gjatë orës së mësimit.
3
Abstract
In the making of this theme with the largest concentration in the introduction of rapid
development of the Albanian society and rapidly growing information, traditional teaching
methods with the teacher in the middle can not responding to the new developments.
So today, in all cycles of education, new teaching is applied, which decides in the middle of
student learning, and the teacher is organizer and leader, who leads the student to seek
information independently and in solving any problem no matter how complex it is.
Independent work accomplished in history teaching in the early hours or late recurrence of the
chapter where the teacher organizes the work in groups. The practical side of the thesis was
conducted based on information gathering in the secondary school “Ali Agjah"and" Sul Misiri
"Elbasan in which I made the questionnaire to 100 students from 6 - 7 to 8 - 9 grades and 5
teachers.
I made observations, hulmutime, strategies and methods in the research project. The findings
made in schools "Ali Agjah" and "Sul Misiri" made in the questionnaire comes analyzed
quantitative and comparative analysis it is built on the basis of the effectiveness of use of
independent learning of history. And this method it is used in schools and in the teaching of
history by bringing efficiency in the classroom.
4
Mirënjohje
Për realizimin e këtij punimi dëshiroj të shpreh mirënjohjen dhe të falenderoj të gjithë ato
që me mbështetjen e tyre bënë të mundur që unë të realizoj këtë punim.Një falenderim të
veçantë shpreh për udhëheqësin tim Prof. Dr.Roland Gjini, për konsulencën e nevojshme,
kohën dhe inkurajimin që i ka bërë punës sime.
Mirënjohje për stafin pedagogjik të shkollave 9 -vjecare “Ali Agjah” dhe “Sul Misiri”Elbasan
Një falenderim i veçantë shkon për punonjësit e Biblotekës së Qytetit “Qemal Baholli” dhe të
Universitetit “Aleksander Xhuvani”, Elbasan.
Gjithashtu Pedagogët e Shkencave të Edukimit te cilet me mjeshtërine e tyre në mesimdhënie
kanë ditur të çojnë përpara vlerat kundrejt meje.
Gjithashtu një falenderim i vecantë shkon per familjes time për mbështetjen si dhe miqëve të
mi.
FALEMINDERIT!
5
TABELA E PËRMBAJTJES
Abstrakti………………………………………………………………………………………….3
Mirënjohje……………………………………….……………………………………………….5
Qëllimi i studimit……………….…………………………………………………......………….8
Hyrja…………………………….………………………………………………………………..9
Metodologjia…………………...………………………………………………………..………10
KAPITULLI I : RËNDËSIA E PUNËS SË PAVARUR NË KLASË
1.1: Kuptimi mbi punën e pavarur dhe rëndësia e saj………………………………………....…11
1.2Format e metodat e punës së pavarur në mësimin e historisë……………………...............…13
1.3Avantazhet e mësimdhënies të bazuar në punë të pavarur.......................................................15
KAPITULLI II : REALIZIMI NË KLASË I PUNËS SË PAVARUR.
2.1 Shpjegimi i mësimit ne histori …………………..……………………..............……………18
2.2 Organizimi i punës së pavarur me grupe………………………….........................…………21
2.2.1 Puna me grupe organizohet në tre faza……………………..…………………...……….24
2.3 Udhëzimet specifike të punes në grup epërsi e organizimit dhe kufizimet…..……....……..25
2.4 Plani i punës me projekte………………………………………………………………….…27
6
KAPITULLI III : REZULTATET
3.1 Gjetje në shkollat tona për organizimin e punës së pavarurnë lëndën e historisë………...…38
3.2. Rezultatet e arritura gjatë studimit të nxënësve të shkollës 9-vjecare ...................................45
“Ali Agjah” Elbasan
PËRFUNDIME DHE REKOMANDIME………………………………………………..……53
BIBLIOGRAFIA ………………………………………………………………………………55
SHTOJCA……………………………………..…………………………………………….…..56
7
QËLLIMI I STUDIMIT
Arsimi përbën një nga elementët më të rëndësishëm në shoqërinë dhe në zhvillimin e saj.
Nëpërmjet realizimit të këtij punimi, qëllimi ynë lidhet me pasqyrimin e një panorame sa më të
plotë dhe objektive mbi gjëndjen aktuale të arsimit në ditët e sotme në raport me organizmin e
punës së pavarur.
Në këtë mënyrë jemi më të vetëdijshëm mbi situatën në të cilën ndodhemi duke nxjerr në pah
anët pozitive dhe negative që na rrethojnë.
Duke vënë në dukje :
- mënyrën e komportimit të mësuesve ndaj nxënësve
- kushtet që përdoren për realizimin mësimor
- organizimin e procesit mësimor nëpërmjet punës së pavarur në klasë
- nivelin e motivacionit gjatë këtij procesi
Duke vënë në dukje gjithë këto elementë jemi më mirë të orientuar për nivelin në të cilin
ndodhemi dhe për vendimet që duhet të marrim për përmirësimin dhe arritjen e një arsimi sa më
cilësor dhe përdorimin e metodave më efektive me në qëndër nxënësin.
HIPOTEZA
Puna e pavarur e nxënësve në klasë në lëndën e historisë është shumë efektive përsa i përket
nxënies në procesin mësimor por nuk gjen zbatim të gjërë në shkollat tona.
FJALË KYÇE : Punë e pavarur, nxënës, mësues, projekte, të nxënët ndërveprues,
8
Hyrja
Qëllimi kryesor i arsimimit është të krijojë njerëzqë janë të aftë të bëjnë gjëra të reja, jo thjesht
tëpërsëritin ato që kanë bërë brezat e tjerë –njerëzqë janë krijues, shpikës dhe zbulues. Qëllimi
idytë i arsimimit është të formojë mendje që tëmund të jenë kritike, që të mund të verifikojnëdhe
jo të pranojnë do gjë që u jepet.1
Në këtë punim është trajtuar puna e pavarur e nxënësve në lëndën e historisë dhe efikasiteti i
saj. Puna e pavarur luan një rol të rëndësishëm në procesin e mësimdhënies. Një nga moritë e
mëdha të punës së pavarur është funksionimi i nxënësve për të punuar në grup dhe të përfshihen
në diskutim në grupe ku sjell komunikim brenda grupit por edhe diskutim ndërmjet nxënësve
rreth situatës problemore.
Mësimdhënia duhet të jetë e menduar mirë por dhe e planifikuar drejtë. Mësuesi në veprimtarinë
e tij duhet të përdor një sërë strategjish,metodash dhe teknikash mësimore ku nxënësit të
ndërveprojnë në mënyra të ndryshme organizimi. Metodat e diskutimit dhe të punës së pavarur
krijojnë një mjedis mësimor në të cilin mbështetettë nxënit aktiv.
Organizimi i punës së pavarur ndihmon në efikasitetin e punës së mësuesit dhe krijimin e të
nxënit krijues e konstruktiv të nxënësve. Puna e pavarur sjell disa epërsi në përdorimin e saj ku
nxënësit punojnë së bashku ose individualisht, diskutojnë, shkëmbejnë
përvoja, vendosen
rregulla për të shkëmbyer ide.
Puna e pavarur në klasë është një teknikë që përdoret në mësimin e historisë ku diskutohet per
probleme të ndryshme, duhen pergatitur material në grup gjatë perfundimit të kapitullit ose
gjatë orës së përsëritjes.
Pas një studimi të plotë të punimit në trajtë përfundimtare u strukturua si më poshtë :
Abstrakti, Fjalët kyçe, Mirënjohje, Hyrja, Metodologjia.Në fund punimi është pajisur edhe me
përfundimin ku kemi nxjerr konkluzione për dukuritë e problemit dhe në fund Bibliografia ku
janë dhënë literaturat e domosdoshme.
1
“Studio gjithshka, arsyes vendin e parë”.Tiranë,1998
9
Metodologjia
Për realizimin e këtij punimi, kam shfrytëzuar literatura bashkohore të mësimdhënies kam
grumbulluar vetë material , duke bërë anketa , pyetësorë. Nga anketat dhe vëzhgimet e bëra
në orët e mesimit kam mbledhur material të bollshëm të cilat i kam studiuar e klasifikuar
duke bërë interpretime e duke nxjerrë përfundimet përkatëse.
Bisedat me nxënësit e klasave të ndryshme mbi dobinë e metodës punë e pavarur në klasë dhe
anketimet për këtë problem, më kanë dhënë mundësi të zgjerojë temën me elementë të rinj
dhe të nevojshëm për të përmirësuar punën në vazhdimësi. Metodologjia e hulmutimit e
përdorur në këtë punim është vëzhgimi , diskutimi,analiza dhe vrojtimet në shkollë. Me punën
e bërë në këtë punim jam përpjekur të grumbulloj materiale të ndryshme nga bibloteka,
literatura të ndryshme bashkohore të metodologjisë së mësimdhënies, interneti. Fillimisht
përzgjodha fushën në të cilën duhet të përqëndroja punimin tim dhe më pas konsultimi më
udhëheqësin duke shprehur bindjen dhe dëshirën që kisha për të ndërmarrë një punim të tillë.
Prandaj si burim parësor kanë shërbyer vrojtimet në shkollë , nga përvoja vetjake, konsultat,
dhe bisedat e lira me nxënës dhe mësues. Ngritja e hipotezave dhe tezave nëpërmjet së cilës,
paragrafët, çështjet dhe nënçështjet e marra në shqyrtim të ndiqeshin nga një rrjedhë dhe
kuptim logjikë, kjo gjë u realizua duke formuar skedarë të ndryshëm në të cilët do të
bazohesha gjatë referimit. Veprat e përdorura në studim janë të autorëve që në librat e tyre
japin informacione për metodologjinë e mësimdhënies ndërsa burimet e marra nga interneti
i kam shfrytëzuar në lidhje me temën .
Për të arritur në rezultate përfundimtare janë marrë në studimë një kampion prej 100 nxënës dhe
5 mësues, përkatësisht nxënës të klasave 6-të, 7- të, 8-të, 9- tënë shkollat 9-vjecare “Ali Agjah”
dhe “Sul Misiri” Elbasan.
10
KAPITULLI I
RËNDËSIA E PUNËS SË PAVARUR NË KLASË
1.1 Kuptimi mbi punën e pavarur dhe rëndësia e saj
“Mësuesi mediokër flet. Mësuesi i mirë shpjegon. Mësuesi superior demonstron. Mësuesi
i madh frymëzon”2
“Shpërthimi i informacionit” është tipar i zhvillimit të sotëm shoqëror. Në këtë zhvillim të
vrullshëm e të shpejtëaskush nuk mund të mësojë gjithshka që i duhet të dijë, për më tepër që ato
nuk mund të arrihen gjatë orëve tëmësimit. Në vënd të përvetësimit të njohurive sot kërkohet nga
nxënësit të ndërtojnë e krijojnë vetë njohuri.3
Në publikimet arsimore tendencat e edukimit po fokusohen gjithnjë e më shumë tek
kompetencat e individit, në të nxënit e tij me shprehi të të nxënit afatgjatë, me aftësi të të nxënit
të pavarur e të vazhdueshëm duke aspiruar për ta bërë atë, një anëtar të denjë të shoqërisë së të
nxënit (Instituti i edukimit Buck, 2007)
Rëndësi në përgatitjen e mësuesve u jepet formimit të kompetencave dhe zhvillimeve të
performancës së tij. Profesioni i mësuesit konsiderohet si “profesion me kualifikim të mirëfilltë,
një profesion i vendosur brenda kontekstit të mësimit gjatë gjithë jetës, një profesion model dhe
një profesion i mbështetur në partneritete të shumta”4
“Puna e pavarur është më pak stresuese për nxënësin sesa puna me të gjithë klasën. Ajo
zhvillon autonominë e të nxënit, aftësinë e vetbesimit dhe të kërkimit jashtë varësis së mësuesit”5
Të ndikuar nga tradita, mësuesit e kanë të vështirë të shkëputen nga mentaliteti i autoritetit ndaj
procesit mësimor (Chan, 2010). Shumica e mësuesve ende besojnë te praktikat e drejtuara në
2
William A. Ward. http/edu-sofia.blogspot.com.
Kadilli Zhuljeta, Gjini Roland “Revistë Shkencore e Institutit Alb-Shkenca “,AKTET IV, 2011, fq. 603
3
Komisioni i komunitetit Evropian. 2005 “Drejt nje kuadri evropian te kualifikimit per te mesuarin gjate gjith jetes”.
4
5
Revista “Mesuesi”. Ministria e arsimit, nr.5 (2551), shtator 2010, faqe 12.
11
mënyrë direktive dhe të mbikqyrura sistematikisht nga mësuesi. Ky qëndrim pengon transferimin
e përgjegjësisë së të nxënit nga mësuesi te nxënësi (NAS, 2004).
Puna e pavarur ka si qellim të plotësoj e të thellojë njohuritë mësimore e sidomos ato për
edukimin e vlerave dhe aftësive, të ngjallë tek nxënësit interes dhe dashuri për lenden.
“Nëpërmjet kësaj pune nxënësit kanë mundësi më të mëdha për tu lidhur më mirë me jetën
shoqërore të komunitetit dhe të vendit, mësohen të merren me veprimtari për edukimin e vlerave
e të fitojnë aftësitë e nevojshme për organizimin e saj” 6
Duke qënë se puna e pavarur realizohët në orën e mësimit dhe jashtë saj, qellimi i saj brenda orës
së mësimit është që nxënësit të përforcojnë njohuritë e fituara brenda në klasë. Është e
nevojshme që mësuesi të mos i jap nxënësve vetëm detyra të pavarura në lidhje me mësimin e
ditës, por edhe detyraqë përfshijnë edhe më shumë se një temë mësimi.
Ka një fazë në orën e mësimit ku mësuesi përgatit nxënësit për detyra të pavarura në
klasë. Kjo situatë nuk duhet kaluar thjesht me cilësimin e një numri që përcakton ushtrimin dhe,
jo në fund të mësimit me nxitim. Ajo duhet të shoqërohet me sqarimet e nevojshme, të cilat
mund të shkojnë deri te zgjidhja e pjesëshme e detyrës. Në të kundërt detyra e pavarur bëhet
ngarkesë, realizohet me konfuzion për shumicën e nxënësve të klasës dhe pa dëshirën e duhur.
Për të mos përmëndur raste kur nxënësit në këtë gjendje pasigurie, realizojnë një riprodhim të
detyrës nga shoku pa asnjë mendim personal.
Karakteristikat e të mësuarit të bazuar në punën e pavarur në klasë
1-Puna e pavarur mundëson kërkime aktive nga nxënësit, të cilët aftësohen si të nxënë konceptet
e reja, si të zbatojnë informacionin e fituar dhe si të paraqesin njohuritë e fituara nëpërmjet një
larmie rrugësh të ndryshme.
2-Puna e pavarur nxit bashkëpunimin ndërmjet nxënësve, mësuesve dhe pjesëtarëve të tjerë të
komunitetit të të nxënit, me qëllim njohjen dhe shpërndarjen e të njëjtit informacion dhe vëllim
njohurish shkencore.
Vilson Kuri, Roland Gjini, Bazat teorike e praktike të të mësuarit të historisë, SHBLU 2008 faqe 241-242
6
12
3-Gjithashtu përdorë mjete njohëse në mjedisin e të nxënit, të cilët i ndihmojnë nxënësit të
paraqesin idetë e tyre dhe konkretisht: kompjuterët, hipermedia ose media e përparuar, aplikimet
grafike dhe telekomunikimet.
1.2.Format e metodat e punës së pavarur në mësimin e historisë
Puna e pavarur në varësi të mësuesve të ndryshëm dhe në varësi të llojeve të ndryshëm të
nxënësve në një klase apo edhe të temave apo lëndëve të ndryshme mësimore bën ndryshimin në
tipet e format të punës së pavarur. Disa forma të punës së pavarur janë:

Leximet jashtëklase

Puna me projekte

Mbajtja e shënimeve

Detyra mësimore

Përgatitja e mjeteve mësimore nga vetë nxënësit

Puna me fjalorin historik

Përgatitja e hartave lidhur me tema mësimore të ndryshme etj.
Këto forma dhe metoda të punës së pavarur janë një gamë e gjërë aktivitetesh të cilat jo vetëm
rrisin interesin e nxënësit për të hulumtuar edhe më thell përsa i përket temës së ditës por
gjithashtu edhe për të ndihmuar mësuesin të shohë se sa shumë interes cdonjëri prej nxënësve
arrin të përvetësoj atë temë.
Puna me projekte po ze një vend mjaftë të rëndësishëm në klasat e shkollave në shqipëri.
Mësuesit në bashkëpunim me nxënësit përzgjedhin një temë mësimore dhë mbi atë temë nxënësit
të ndarë në grupë punojnë sëbashku për të arritur në rezultatin e dëshiruar. Të gjithë nxënësit
punojnë në faza të ndryshme në mënyrë të pavarur dhë për këtë detyrë ata vlerësohen në
përfundim të fazave të paracaktuara të projektit. Nxënësit janë mjaft të interesuar në punimin e
këtyre projekteve dhe ata nxisin njëri-tjetrin për të arritur në një detyrë të niveleve të larta.
13
Një metodë mjaft e përhapur e punës së pavarur është edhe mbajtja e shënimeve. Sic përmendet
edhe në veprën e njohur të “Kerkesa e vazhdueshme për të marrë shënime për ato cka janë
shpjeguar i bënë nxënësit të mësohen shkallë-shkallë me këtë metodë”7
Gjithashtu edhe format e tjera të punës së pavarur përbëjnë një rëndësi të madhe në mbarëvajtjen
e mësimdhënies si proces i të nxënit.
Në zona të ndryshme të shqipërise ka shkolla të cilat kanë klasa kolektive. Puna e pavarur në
këto klasa është një metodikë mjaft e nevojshme si për mësuesin ashtu edhe për nxënësit. Kjo
punë e pavarur por edhe e kontrolluar disi nga mësuesit është mjaft efikase për nxënësit.
“Nevoja e domosdoshme që mësuesi të jetë i lirë të punoj direkt me njërën klasë, kërkon që në
klasën tjetër të organizohet një formë e punës së pavarur e cila është e organizuar mirë në
përshtatje me etapat e ndryshme të orës së mësimit”8.
Kjo metodë lehtëson punën e mësuesit brenda ambjenteve të shkollës por në të njëjtën
kohë ndihmon edhe nxënësit tëudhëheqin punën e tyrë drejt procesit të hulumtimit duke
analizuar në mënyrë të pavarur temën mësimore.
Cdo mësues në varësi të shkollës dhe nxënësve brenda klasës ku ata japin mësim, organizojnë
në të shumtën e rasteve punë të pavarura për nxënësit. E mira e kësaj metode qendron në faktin
se të gjithë nxënësit marrin avantazhin e të punuarit individualisht për të arritur në një përfundim
ashtu sic ata vetë e kan konceptuar.
Në vëzhgimet e bëra në disa shkolla rezultoi se mësuesit hasnin vështirësi përsa i përket gjetjes
së mjeteve të punës për të krijuar një orë mësimore të vecantë përsa i përket një dokumentari
historik apo ndonjë fjalori historik që nxënësit kishin zgjedhur si tema projektesh. Mangësia e
matërialeve e le të gjysmuar punën me projekte në të shumtën e rasteve por në përgjithësi,
nxënësit më mundësit e tyrë personale arrijnë që të organizojnë atë cka ata kanë vendosur si
qellim.
7
Vilson Kuri, Roland Gjini, Bazat teorike e praktike të të mësuarit të historisë, SHBLU 2008 faqe 238
H. Troshani, S. Troshani, Forma tw punws sw pavarur nw shkolla me klasa kolektive”, Tiranë 1965, shtypshkronja
Mihal Duri
8
14
Si përfundim do të më pëlqentë të theksoja se pavarësia është përcaktuar si veçanti e
qënies njerëzore. Fëmija lind dhe rritet me këtë varësi. Atij i duhen shumë përpjekje për të
përballur sfidat i vetëm dhe të jetë i aftë për të projektuar aktivitetin e tij. Fillimi i pavarësisë së
fëmijës është proces kompleks që strukturohet nëpërmjet përvojave të bashkëveprimit me të
tjerët dhe përjetimit emocional të këtij ndërveprimi të ndërsjelltë. Pavarësia trajtohet nga
shkencat e edukimit si një proces përshtatjeje ndaj rregullave, kërkesave dhe shkëmbimeve
shoqërore. Edukatorët, prindërit dhe ata që merren me edukimin duhet t’u sigurojnë kushtet,
mjedisin dhe mundësitë eemancipimit duke vënë në aktivitet aftësitë konjitive dhe shprehitë
emancipimit duke vënë në aktivitet aftësitë konjitive dhe shprehitë sociale (Fraboni & Minerva,
2005). (Fraboni & Minerva, 2005).
Teknika të mësimdhënies të bazuar në hulumtim janë teknika të bazuara në metodologji
jodirektive. Në një orë mësimi hulumtues nxënësit mund të arrijnë në përfundime apo
përgjithësime duke i aplikuar ato në situata të reja. Në të mësuarit hulumtues, nxënësi mund të
arrijë edhe në përfundime të gabuara. Mësimdhënia nëpërmjet hulumtimit ka pika të forta dhe të
dobëta. “Pikat e forta gjenden në zhvillimin e aftësive intelektuale, nxënësit mësojnë të
mendojnë në mënyrë logjike, të kuptojnë proceset që ndodhin në mendjet e tyre gjatë të
mësuarit”9.
1.3.Avantazhet e mësimdhënies të bazuar në punë të pavarur
Sot në shkollën tonë gjithnjë e më shumëmësuesit kanë tendencën për t’i ngarkuarnxënësit me
detyra jashtë klase në lëndën ehistorinë, ju kërkojnë esse, detyra kërkimore, mbledhje
materialesh të ndryshme nga internetiapo burime të tjera. Absolutisht nuk jemi kundërpor kur
rritet volumi i tyre natyrisht që krijonmbingarkesë për nxënësin duke pasur parasyshtë gjitha
lëndët. Në këtë kontekst do të mendojaqë t’i jepej prioritet të mësuarit me projekte, sidomos në
njohjen e historisë të vëndlindjes, trashëgimisë kulturore, resurseve turistike, apotemave të
rëndësishme nga historia në të cilatorët e programuara nuk mjaftojnë. Kurrikula e ree përmban
punën e pavarur ose punën me projekte madje ze 30% tëvlerësimit të përgjithshëm të nxënësit.
Të mësuarit në këtë mënyrë ka disa avantazhe të cilat janë:
Tamo. A, & Karaj, Dh & Rapti, E (2005) Mesimdhënia dhe të nxënit. Mokra, 2005
9
15
1- Ve në qendër nxënësin
2- Jep mundësinë për të nxënët ndërdisiplinor
3- Ndihmon një të nxënë të dobishëm nëpërmjet lidhjes së njohurive me jetën jashtë klase e
jashtëshkollore, duke iu drejtuar problemeve reale dhe më të rëndësishme
4- Jep mundësi reale dhe të pazëvëndësueshme në ndërtimin e mardhënieve të shëndosha e
korrekte të mësuesve me nxënësit.
5- Krijon lidhje bashkëpunimi midis mësuesve të profileve të ndryshme
6- Krijon lidhje të shëndosha midis shkollës dhe komunitetit
7- I angazhon nxënësit në punë të pavarur
8- I angazhon dhe i mëson nxënësit në punën kërkimore duke i përgatitur për në universitet dhe
më tej
9- I përgatit për të shkruarin akademik
10- I aftëson për të kërkuar në literaturë dhe jovetëm gjëra të gatëshme nga interneti
11- Aftësohen për të bëtë përzgjedhjen ematerialit sipas tematikës
12- Ju zgjeron njohuritë e kulturën gjatë kërkimit
13- Përmirëson fjalorin e komunikimt të lëndës.
14- Puna me projekte siguron shumë mundësi për të krijuar një larmi dëshirash dhe etje për dije e
punë
15- Nxënësit kanë pavarësi në planifikimin dhe realizimin e punës
16- Mësuesi sillet si shofer i cili drejton tek nxënësit etjen për dije e punë
16
Gjatë zbatimit të kësaj metode nxënësit kërkojnë zgjidhje të problemeve jo të nivelit të
zakonshëm:
1- duke pyetur dhe riformuluar çështjet për hulumtim
2- duke debatuar rreth ideve të ndryshme
3- duke bërë parashikime
4- duke përvijuar plane
5- duke grumbulluar dhe analizuar të dhëna
6- duke skicuar përfundime
7- duke ua komunikuar idetë dhe gjetjet e tyre pjestarëve të tjerë
8- duke shtruar çështje të tjera për hulumtim
9- duke krijuar një prodhim të ri të vetin (Gjokutaj 2005)10
Kadilli Zhuljeta, Gjini Roland “Revistë Shkencore e Institutit Alb-Shkenca”,AKTET IV, 2011, fq. 605
10
17
KAPITULLI II
REALIZIMI NË KLASË I PUNËS SË PAVARUR
2.1 Shpjegimi i mësimit në histori
Shpjegimi i mësimit ne histori
fillon me fjalen e mësuesit
informacione historike, me fakte e ngjarje
për të njohur nxënësin
me
historike kjo faze e parë e shpjegimit fillon me
metoden e kallzimit eshtë një paraqitje sistematike dhe koherente e paraqitjes se material
mesimore nga mësuesi. Në procesin e kallzimit mesuesi nuk paraqet vetë ngjarjet historike në
lidhjet e tyre, por edhe
sqaron
fakte dhe fenomen
kryesore, që i con nxënësit
drejt
përvetësimit të koncepteve me të rëndësishme historike,i mëson të mendojnë, të arsyetojë, të
punojnë në mënyrë të pavarur. Kallëzimi i mësuesit duhet të jëte për nxënësit një model i një
të mënduari dhe nje e foluri logjik dhe koherente. Kallëzimi i mësuesi duhet të zbuloje lidhje
midis fakteve dhe fenomeneve që mësohen. Kerkesa kryesore ndaj kallzimt që përdorë mësuesi
duhet një qartesim i zerit, te folurit të jetë i kuptueshem per nxënësit, fraza të ndërtohen të
thjeshta, dhe shprehjet të jene të përpikta.Nje rendesi te madhe në dhenien ka paraqitja
emocionale e materialit mesimore nga mësuesi dhe aftesia e tij për të ndikuar jo vetëm ne
mëndjen e nxënësve por edhe në ndjenjat e tyre. Aftesia per të tërhequr nxënësin me
kallëzimin e vet për ti detyruar ata ti ndjejnë ngjarjet historike. Metoda e kallëzimit përfshin
një sërë formash dhe elementesh të kallzimit, narrative, përshkrues, paraqitje e shkurtër.
Kallëzimi narrativ / pershkrues. Kjo eshte nje paraqitje konkrete figurative e ngjarjeve me të
rëndësishme të historis në veprim, në zhvillimin e tyre, është njoh ja e nxënësve me subjektin
e ngjarjeve historike, nje pershkrim i gjallë figurativ i jetës së njerëzve dhe të një epoke të
caktuar qartë ose të elementëve kulturale.
Shembull i një kallëzimi narrativ / përshkrues mund të sherbej si nje kallëzim i qartë,
figurative i mësuesit mbi zhvillimin e një kryengritje
popullore ose mbi zgjerimin e
operacioneve luftarake.
18
Paraqitja e shkurtër është një paraqitje e përmbledhur e një sërë ngjarjesh dhe fenomene qe
janë te domosdoshem, para së gjithash për lidhjen e fakteve kryesore të kursit shkollor për
formimin tek nxënësit të një përfytyrimi më të plotë mbi zhvillimin e proceseve historike.
Si shembull i një paraqitje të tillë të shkurtër mund te sherbejë një njoftim ose sqarim i shkurtër
i mësuesit. Karakteristika është një variant i përshkrimit. Karakteristika e nje fenomeni historik
është numërimi i tipareve dhe i vecorive më thelbësore në lidhjen e tyre të brendshme.
Karakteristika mund të jetë e shkurtër dhe e zgjeruar
p.sh. karakteristika e shkutër e një
personaliteti historik, ose karakteristika e gjendjes ekonomike të një vendi në një epok të
caktuar11. Karakteristika e këtij lloji futen zakonishtë në tregimin e mësuesit dhe shërben në
me shumë si një mjete konkretizimi si p.sh karakteristika e një personaliteti.
Karakteristika e zgjeruar mund të shërbejë
si
karakteristika e imperalizimit kur jepet një
karakteristikë e zgjeruar nga mësuesi nuk kufizohet me numrin e radhe të tipareve thelbësore
ai zbuon përpara nxënësve tiparet kryesore, lidhjet e tij te brëndëshme me të gjithë të tjerat 12
Nje metodë tjetër që përdoret ne mesimin e histori nga mesuesi eshte dhe sqarimi dhe arsyetimi
13
.Sqarimi është analiza e fenomeneve dhe e koncepteve të ndërlikuara,zbulimi i lidhjeve
shkarkore te ngjarjeve historike që studjohen, krahasimi dhe antiteza e fenomeneve
historike të njëllojtë, janë konkluzionet dhe pergjithësimet e mesuesit.
Gjatë shpjegimit te mesimit mesuesi sqaron nxënësve periudhen e ndritur te Skenderbeut
dhe sqaron shkaqet dhe kushtet konkrete që solli shtrirja e sundimit turk ne të gjithë vëndin.
Arsyetim quajmë nje zhvillim koherent të parimeve, vertetimeve qe i cojnë nxënësin drejt
ndarjeve së konkluzioneve , ai sherben për të zbuluar konkluzionet teorike. Ai duhet të jetë i
lehtë në të kuptuar i qartë, konsekuent. Gjate shpjegimit ne mesimin e historis mësuesi perdore
dhe leksionet shkollore nepermjet tij mësuesi bën paraqitjen, zberthimin, argumentimin e
fakteve e ngjarjeve e dukurive si dhe jep konkluzionet e duhura. Duhet pasur kujdes që
11
Todi.Dhamo,Metodika e dhënies së historisë në shkollë,Tiranë 1971,Fq.115
12
Po aty,Fq.133
13
Po aty,Fq.120
19
gjatë përdorimit të leksionit mësimor në histori nxenësit të mos kalojnë në pozita e një
dëgjuesi pasiv.
Në moment të caktuara të leksionit, mësuesi duhet të aktivizojë edhe nxënësit për ti dhënë
mendime për problemet te ndryshme.Që nxënësi të kuptojnë rrjedhën logjike të leksionit, ata
mund të mbajnë shënime për cështjë të ndryshme 14.
Leksioni shkollor nuk është një formë e paraqitjes me goje, por një variant i mësimit të
historisë një metodë e vecantë e zhvillimit. Ndryshe nga leksionet e shkollës së lartë leksionet
shkollore zgjatin jo dy orë po 45 minuta dhe behet në formë bisede gjatë orës së leksionit
mesuesi ndërpret paraqitjen e vetë, duke ju drejtuar klasë pyetje që i bën nxënësve të
mendojne.
Mesimi në formë leksioni bëhët në këto raste.
 Kur një material i nderlikuar historik është e domosdoshme të zbulojmë përpara
nxënësve ligjet, dhe logjikën e ngjarjeve të japin një analizë më të thelluar dhe më
të zgjeruar.
 Kur paraqisim një material programatik të cilat mbizoteronje cështje teorike.
 Kur përsërisin në fund të viti materialin e zhvilluar 15.
Gjatë shpjegimit lind nevoja e përdorimit të analogjive apo ballafaqimeve për tema që në
problematikë kanë ngjashmëri me tema të ngjashme.
Analiza dhe sinteza jan nivelet me të larta që mësuesi përdorë nëpërmjet analizës mësuesi dhe
nxënësi zbërthejne anën e vacant të nje dukurie,ngjarje apo koncepti historik. Ndërsa sinteza
bazohet në përgjithësimin e faktorëve të vecantë, sinteza në vetëvete është një konkluzion.16
14
Metodika e Historisë,Grup autorësh,tekst për student dhe mësues,Shtëpia Botuese ‘’SHBLSH’’, Tiranë 1985
15
Nikoleta.Mita,Gëzim.Dibra,Metodat e Mësimdhënies,Shtëpia Botuese’’Toema’’,Tiranë 1999,Fq.101
16
Metodika e mësimit te historisë,Tekst për mësues dhe nxënës,Tirane 1961,Fq.50
20
2.2 Organizimi i punës sëpavarur me grupe
Veprimtaritë që mësuesi zhvillon në klasë , janë të larmishme , ato kryhen përmes përdorimit të
strategjive, metodave e teknikat mësimore ku nxënesit bashkëpunojnëme formatë ndryshme të
organizimit.Një nga parimet kryesore të mësimdhenies është krijimi i një mjedisi aktiv në
klasë.
Për këtë arsye, sugjerohet të nxënët aktiv nderveprues, duke organizuar klasën ne grupe të
vogla nxënësish, të cilët mund të punojnë në harmoni së bashku, të zgjerojnë mënyrat e të
nxënit dhe të krijonë një atmosferë që karakterizohet nga shkëmbimi i informacionit.
Organizimi i punes me grup ndihmon në efikasitetin e punes së mësuesit gjatë mësimit të
historisë dhe në krijimin e të nxënit krijues e konstruktiv të nxënësve. Mesuesi drejton punën e
grupeve ne mesimin e historisë në mënyrë të tillëqë të gjithë nxënësit të aktivizohen dhe të
shprehin mendimin e tyre 17.
Me qëllim që veprimtaria të mos dalë jashtë kontrrollit, mësuesi duhet të japëudhëzime të qarta
për cdo hap tëveprimtarisë. Puna me grupe, duke u krijuar nxënësve mundësin të ngrenë
hipotezat, ti verifikojë e analizoje ato, përmirëson aftësinë e nxënësve për të menduar.
Organizimi i punës me grup ne lëndën e historisë zhvillohet mbi bazë të parimit të grupit të
lirë dhe zgjedhjes së lirë të punës. Në unë grupore, nxënësve u mundësohet socializimi iplot në
mësimin e historisë dhe u jep mundësi per një përgatitje të mirë.
Puna e grupore e nxënësve zbulon të vërteta shkencore të cilat, ndikojnë në formimin e tyre
intelektual dhe social Augusto Vitak thotëme shprehjen puna në grupe, kuptojmë vetëm dhe
vetëm punë mendore kolektive të klasë dhe të ndarë në grupe 18.
Një ndër faktoret me rëndësi në organizimi me sukse të formës mësimore në grupe janë
përgatitjet paraprake qe duhen bërë. Një problem të vecantë në këtë formacion social të
punës mësimore paraqet cështja e formimit të grupeve ne mësimin e historis.
Vilson.Kuri,Roland.Gjini,Bazat Teorike dhe Praktike e të mësuarit të historisë, Shtëpia Botuese “Libri
Universitar”, Tiranë 2008,Fq202
17
18
Bardhyl.Musai, Model për Mësimdhënie të Sukseshme, Shtëpia Botuese “Edu ALBA”, Tiranë 2001,Fq151
21
Grupet optimal në këtë formë të organizimit të punës mësimore mund të jenë 3 ose deri në 6.
Kurë flasim për formimin e grupeve gjithnjë duhet të kemi parasysh karakterin demokratik i
punës dhe përcaktimi të cdo pjesmmarrësi të grupit të punës.
Klima sociale e grupit të punës është ndër faktorët më të rëndësishëm në organizimin e
drejtë të punës mësimore grupor të nxënësve në grupe pune. Veprimtaria e cdo grupi pune i
pavarurë , por zhvillohet kryesishtë nën udhëheqjen dhe ndihmën e mësimdhënësit që nga
faza përkaditore, deri të konttrollimi i rezultateve të punës.
Në zhvillimin e veprimtarisë të punës në grupe, udhëheqësit i grupit do të jetë njëkohësishtë
edhe mbartesi i përgjegjesive lidhurë me vendosjen e raporteve demokratike dhe angazhimeve
në ralizimin dhe qëllimi e detyrave mësimore të grupit 19.
Efekte pedagogjike të punës mesimore në grupe, pasi faktorët subjektivë varen në masë të
konsiderushme edhe nga kushtet objective. Me qëllim që komunikimet e ndërsjellta dhe
karakteri interaktiv i punes në grupe të zhvillohet sa më mirë duket të theksohet se tëri kjo
varet edhe nga pozita e cdo individi në grupe.
Mësimi interaktiv është një fenomen që shoqëron dhe që është pjesë përbërse e cdo forme të
sistemit të organizimit të punës grupore.Karakteri interaktiv i mësimit ka për qëllim që roli
dominues të arsimtarit të zëvëndësojë me elemente bashkëveprimit mes nxënësve, krijimin e
nje ekologjie petagogjike në klas duke synuarë ngritjen efikase të punës mësimorë.
Për organizimi e punës në grupe ne lënden e historis me rëndësi është mënyra se si do të
grupohen nxënësit , sa grup
do të formohen, sa do të jete
numri i nxënësve
për cdo
grup.madhësia e grupit është një tjetër element që ndikon në nivelin e pjesmarries së nxënësve
sin ë rezultatin final të punës së tyre 20.
Është e pa mundur të përcaktosh një numër një numër standartë të përbërjes së grupit.
Vëzhgimi ka treguarë se në grupet me më pak se 4 nxënës pjesmarrës shfaqin tendenca të
19
Bardhyl.Musai, Mjeshtëritë Themelore të Mësimdhënies,Shtëpia Botuese “Pegi”, Tiranë 1996,Fq 81
Vilson.Kuri,Roland. Gjini,Bazat Teorike dhe praktike e të Mësuarit të Historisë, Shtëpia Botuese “Libri
Universitar”,Tiranë 2008,Fq202
20
22
punojnë më edhe mvete, pa u futurë në bashkëpunimë e duhur me antarët e tjerë. Ndërsa në
grupet më mbi 10 veta anëtarë krijohen vështersi objektive për bashkëpunim.
Numri optimal për grupin është 6 deri në 8 nxënës. Problemi tjeter i punës me grupe është
edhe mënyra e pjesmmarrësve së nxënësve si do të ndërtohet grupi, më e pranueshme është
marrja në konsiderat e dëshirave të nxënësve për të zgjedhurë shokët që do të bashkëpunojnë
duke u kombinuarë kjo dëshirë me ruajtjen e një raporti relativë të nxënësve me nivele të
ndryshme dijesh e formimi.
Pasi ndahen grupet, caktohet drejtuesi i grupit jep detyra per secilin dhe caktohet një kohë e
gjatë zakonishtë 3 deri 8 minuta por as një rastë më tepër se 15 minuta. Gjatë kohës në
dispozicion nxënesit brenda grupit bashkëpunojnë japin e këmbejnë idetë e tyre rreth
detyrës së dhënë.
Në fund nxënësit bejnë një përmbledhjen e ideve në bazë të grupit, pas përfundimit të kohës
bëhet diskutimi i detyrës ku në emer të grupit mund të flas një përfaqësues ndërsa antarët
e tjerë të grupit mund të plotësojnë.
Puna me grup ne lendën e historis mund të zhvillohet me efikasitet në orët e përsëritjes dhe në
fund të cdo kapitulli ku mesuesi organizon klas për pun në grup bëhët ndarja e grupve si pas
preferencave të nxënësve si pas niveli të njohrive duke u formuar nga nxënësi me të mir e deri
te më të dobtitë roli i mësuesi është të ndaj dëtyra e secilit grup .
Herë pas herë mësuesi orienton , ndimon e nxitë punën e grupeve, por pa ndërprerë iniciativën
e nxënësve. Mësuesi nuk duhet ta shqetesojë gumuzhitja, e antarve të grupit nga ana tjetër ai
duhet të ndërhyjë me taktë kur zhurmat shqetëson e pengon punën e grupev të tjera 21 .
Rezultatet e punes në grupit mund të paraqiten nëpërmjetë bisedës ose diskutimit në fund
mësuesi dhe antarët e grupeve të tjera bëjnë vlersimin e grupeve.
Puna në grupe i jep mundësi nxënësve të paraqesin dhe të zhvillojnë idetë e tyre rreth
historisë.Mësimi i historisë i bazuarë në punë dhe diskutim në grupe sjell një përmirësim të
dukëshëm të aftësive të nxënësve për të vlersuarë burimet historike dhe për të kuptuarë
Vilson.Kuri,Roland. Gjini,Bazat Teorike dhe praktike e të Mësuarit të Historisë,Shtëpia Botuese “Libri
Universitar”, Tiranë 2008, Fq 203
21
23
konceptet bazë dhe u jep mundesi nxënësve të ngrenë hipoteza të verifikojnë e të analizojnë
ngjarjet dhe faktet historike.
Në mësimi e historisë përvecëse përdoret puna në grupe mësuesi mund të përdor dhe forma të
tjera të organizimit të nxënësve ne pune në grupe, punë në cifte, punë individuale dhe puna më
gjithë klasën.
Puna me gjithë klasën është një nga format më të përdorura ne mesimin e historisë nga mësuesi
përdoret kur tema e mësimit është e re, bashkebisedohet, kontrollohet, dhe testohet në tërë klasën
ajo nënkupton edhe dhënien e diskutimit të dëtyrave mësimore të përbashkëta.
Puna me grupe është një tendencë e të mësuarit bashkëkohore të historisë e cila aktualishte zë
po zë njëvënd të rëndësishëm edhe ne shkollat sot. Puna me grupe i nxënësi bashkëpunojnë me
njëri tjetrin në fuksion të një mësuari rezultativ.
Puna me cifte është pjesë e konceptimit të punës me grupe të vogla. Përdoret më rrall në mesimi
e historisë zakonishtë në raste ku detyra mësimore të dhënat nga mësuesi janë dhënë janë
specifike dhe për to caktohet një kohe e shkurtër zakonisht 2 deri 5 minuta ajo përdoret në
detyra shtëpi duke kombinuar një nxënës me përparimë të mirë me një nxënës me përparim të
dobët.
Puna individuale mund të zhvillohet në klasë dhe jashtë klase kjo është e praktikuar në orën e
mësimit të historisë baza e punës individuale qëndron ne dhënien e detyrave për secilin nxënës.
Nërsa puna individuale mund të zë një kohe me të gjatë në pamundësi të diskutimit të tërëklasë
apo në shtëpi , mësuesi sipas dëshirës së nxënësve mund të diskutojë disa prej tyre 22.
2.2.1 Puna me grupe organizohet në tre faza
Faza e parë e heshturasnjë nxënës nuk i sugjeron shokut të se çfarë duhet të bëjë. Në ketë
mënyrë edukohet respekti për punë e shokut si dhe përgjegjësia e secilit para shokut të grupit
për të mos gabuarë.
22
Genc.Trëndafili,Didaktika e Gjografisë, Shtëpia Botuese “Ideart “, Fq42
24
Faza e dytëcdo grup diskuton së bashku bëjnë korrigjime japin argument dhe në fundë
vendosin për mndimin përfundimtarë të cilin e afishojnë në tabelë si punë e grupit te tyre 23.
Gjatë kësaj faze, vendoset disa rregulla bazë nxënësit duhet të dëgjojnë dhe të respektojnë
njeri tjetrin.
Në punën me grupe nxnësit ndjejnë nevojën e një komunikimi me mirësjellje, pa imponim
dhe me respektë. Nëqoftëse se përgjigjësi zgjidhet nga antarët e grupit krijohen mardhënie të
optimizimit të organizimit në këtë mënyrë grupi shëndërrohet në një miniaturë të një
organizimi efektivë dhe eficent.
Faza tretë punët e grupeve të afishuara në tabelën e zezë i nënshtrohen shqyrtimit të grupeve.
Mësuesi zgjedhë një nxënës cfarëdo të grupit për të tju përgjigjurë vëretjeve të grupeve të
tjera.Nxënësit u bëjnë pyetjeve shokëve të grupeve të tjera. Klima e debatit dhe shkëmbimi
i argumentave është më i nxehtë në këto dy faza secili nxënës ka përgjegjësitë morale të
përfaqësimit me zotësi të punës së grupit ku ka bërë pjesë.
Organizimi i veprimtarive me grupe sjell një sërë përfitimesh për mësuesi dhe nxënësin
Nxënësit kan më shumë mundësi të komunikojnë me njeri tjetrin janë më të përqëndruarë në
mësim pasi secil nxënës ka detyra dhe përgjegjësit e tij nga kryerja e së cilës përcaktohen
dhe rezultate e grupit. Puna në grupe e ndihmon nxënësi e ndrojtur për të shprehur mendimet,
dhe nxënësit
me vështërsi
ndihen më mir
pyesin lirëshëm shokun
se sa
mësuesin,
bashkëpunojnë më mirë me ta, i ndjekin më e interes dhe nuk I ndruhen më pak nga gabimet e
tyre. Rritet bashkëpunimi i nxënësve me njeri tjetrin nëpërmjetë shkëmbimit të mendimeve e
ideve dhe plotësimit të tyre.
2.3 Udhëzimet specifike të punes në grup epërsi e organizimi dhe kufizimet
Udhëzimet specifike e punës në grup ne lend e historis janë rregullimi e mjedisit të klasë i cili
duhet të bëhet paraprakishtë është e rëndësishme që nxënësit të rrin përball njëri tjetrit në
mënyrë që ata të kenë mundësi ta shohin e ta ndimojnë njëri tjetrin.
23
Bardhyl.Musai,Metodologjia e Mësimdhënies “Pegi”,Tiranë 2000,Fq81
25
Ruajtjen e heterogjenitetit intelektual dhe emocional të nxënësve që do të grupohen , grupet
duhet të jenë të përzijera mësuesi bën grupime. Është e rëndësishme që most ë ketë grup fikse
në klasë.
Këshillohet që grupi më i vogël të jëtë i përbër nga prej tre nxënësish ai jep më shumë
mundësi që të zhvillohet idea të reja ndërsa grup e përbëra prej 4 deri 5 nxënës pranohet si
madhësi ideal për punë me grupe.
Mund të ndodhë që të krijohen grupe me 6 deri 10 nxënës sapo kalohet numri 5 ndijehet një
prirje për më pak përfshirje individuale brënda për brënda grupit. Qartësia e detyrës si për
grupin edhe për secilin individë24.
Epërsit e organizimi të punës me grupe.
 Grupi nxitë aktivizimin e nxënësve.
 Puna me grupe nxit diskutimi25.
 Grupi krijon mundësi për vënjen ë dukje të individualiteteve.
 Grupi krijon mundësi provojë dhe këmbimë.
 Grupi krijon hapsira nxënësve që të pyesin.
 Grupi krijon mundësi nxënësve të druajtur që të flasin.
 Grupi nxit iniciativen e nxënësve.
 Grupi i jep nxënësve mundësin të verifikojnë të vërtetën.
 Grupi kultivon ndjenjën e kolektiviteti nxit bashkëpunimin.
 Kultivon aftësit e nxënësve për të korrigjuarë njëri tjetrinë.
 Puna me grupe rrit garën dhe rendimentin.
 Puna me grupe është efikase dhe kursen kohë 26.
 Puna me grupe është efekshme dhe kursen kohe.
 Puna me grupe i motivon nxënësit.
 Puna me grupe i ndihmojnë për të zhvilluar aftësitë drejtuese.
Vilson.Kuri, Roland.Gjini,Bazat Teorike dhe Praktike e të mësuarit të historisë, Shtëpia Botuese “Libri
Universitar”,Tiranë 2008,Fq202
24
25
Genc.Trëndafili,Merita.Karaguni,Didaktika e Gjografisë,Shtëpia Botuese”Ideart”Tiranë, Fq54
26
Bardhyl.Musai, Metodologjia e mësimdhënies, Shtëpia Botuese “Pegi”,Tiranë 2000,Fq98
26
 Puna me grupe ndihmojnë për të zhvilluarë vetëdrejtimë.
Kufizimet e punës në grupe.
 Është i vështirë disa hërë përcaktimi i grupeve sipas referencës të nxënësve dhe
niveleve të ndryshme të tyre.
 Analiza e punës ose diskutimi i veprimtarisë disa hërë shoqërohet me harxhim kohe
që është i padobishëm.
 Krijohet zhurma në klasë kur nxënësit nuk i kanë të qarta detyrat dhe nuk i respektojnë
rregullat e punës në grupe, ndërsa gumuxhitja nuk ka pse ta shqetësojë mësuesin ajo
është e nevojshme për komunikimin e tyre.
 Është i vështirë kontrrolli i punes se grupeve më qëllim që mos të dal nga jashtë
kontrrollit mësuesi duhet të jap udhëzime të qarta per cdo hap të veprimtarisë.
 Nëse veprimtaria zgjate përtej kohës së caktuarë atëherë ajo ktheht në qellim në
vetëvete dhe vështirëson ralizimin e objektivave mësimore që synon mësuesi.
 Disa nxënës dalin jashtë kontrrolli.
 Disa antarë mund të sundojnë grupin.
 Nxënësit të ndruajtur mund të mos japin ndihmesën e tyre.
2.4 Plani i punës me projekte
a-Informimi mbi projektin
- Qëllimi i projektit
- Zona ku shtrihet projekti
- Bashkëpunuesit (zgjidhen ata që aplikojnë, në rastin konkret nxënësit sipas dëshirës
- Tipi kryesor i aktivitetit të projektit
b-Objektivat
- Numri i objektivave
- Emërtimi i objektivave
27
- Përcaktimi i shkronjës për çdo objektiv
- Përshkrimi i aktivitetit për çdo objektiv
- Koha e përcaktuar
- Stafi i aplikantëve
- Masat për realizimin e objektivave
Faza e parë: Parapërgatitja për projektin
- Paraqitet projekti që do të ndërmerret
- Caktohet koha gjatë të cilës do të realizohet
- Hartohen objektivat në të gjitha nivelet
- Ndahen grupet dhe detyrat për secilin grup
- Përcaktohen mënyrat, mjetet që do të përdoren
- Përcaktohen rezultatet e fazës së parë.
Faza e dytë: Puna rreth projektit
- Grupet punojnë në mënyrë të pavarur
- Grumbullohen materialet nga literatura
- Organizohen intervistat me persona të moshave
- e profesioneve të ndryshme
- Sistemohen materialet
Faza e tretë: Shkrimi i materialit
- Paraqiten pjesë pjesë materialet
- Përgatitet drafti
- Diskutohet
- Shkruhet materiali përfundimtar
28
Faza e katërt: Vlerësimi
- Bëhet botimi
- Vlerësohet puna e secilit grup në vazhdimësi e
- përfundim27
Puna me projekte është një metodë e re qe po fillon te zbatohet në arsimin shqipëtar. Një prej
themeluesve të metodës moderne të projektit, amerikani John Dewey,e cilëson projektin në
pedagogji si "metodë të përvojës analizuese". Mësimi nuk duhet të përbëhet vetëm nga situata
artificiale, por duhet t’u referohet mundësisht detyrave sa më realiste, shkëputur nga jeta e
përditshme. Në lidhje me rrjedhën e projekteve dhe sfondin e tyre teorik ka një shumëllojshmëri
konceptesh. Megjithatë është e padiskutueshme që veprimet konkrete janë një pikënisje e
rëndësishme për proceset e të mësuarit.28 Në projekte nxënësit dhe mësuesit punojnë së bashku
dhe me të njëjtat të drejta për përmbushjen e një detyre reale. Kështu përftimi i cilësive kyçe
bëhet më i lehtë.
2.4.1 Projekt mësimor nr. 1
Realizimi i një ore punë me projektenë shkollën ‘‘Ali Agjah”Elbasan
Tema: Republika e Kosovës
Klasa IX
Qellimi: Formimi tek nxënësit,i aftësive dhe shprehive të nevojshme për të qënë të suksesshëm
në punë të thjeshtë kërkimore-shkencore.
Objektivat: Nxënësit të jenë të aftë :
-të kryejnë vëzhgime të thjeshta në terren
-të zbulojnë atë që është thelbësore për një dukuri
Kadilli Zhuljeta, Gjini Roland “Revistë Shkencore e Institutit Alb-Shkenca “,AKTET IV, 2011, fq. 603
27
28
Dieter Maier, Metoda për projekte komplekse të të mësuarit: vëll. 476, Bonn 2005, f. 594-59
29
-të bëjnë dallimin ndërmjetë karakteristikave të llojit dhe karakteristikave të vecanta të dukurisë
apo objektit në vëzhgim
-të grumbullojnë informacionin e nevojshëm ta sistemojnë, analizojnë dhe vlerësojnë atë
-të arrijnë në përfundime dhe të mbajnë qëndrime për zgjidhjen e problemit
-të mbrojnë opinionin e vet dhe të vlerësojnë opinionet e të tjerëve
Hapat e planifikuara janë:
-Përcaktohet tematika
-ndahen nxënësit në grupe sipas zghedhjeve për problemet që do trajtohen
-zgjidhet përgjegjësi i grupit të punës
-hartohet dosja e punës në grup
-vlerësohen rezultatet e arritura
-mbrohen rezultatet
-publikohen të dhënat
Hapat e zbatimit të punës me projekte janë:
a-formulohet cështja për hulumtim
b-debatohet rreth ideve të ndryshme
c-bëhen parashikime
d-grumbullohen të dhënat
e-analizohen të dhënat
30
f-skicohen përfundimet
g-paraqitet projekti
Faza e parë e projektit është parapërgatitja e projektit, në këtë fazë jepet një përshkrim i shkurtër
se përse e kemi zgjedhur këtë temë dhe arsyeja është përvec Republikës së Shqipërisë në të cilën
jetojmë ne vetë të zgjerojmë njohuritë edhe më tej duke bërë një studim të shkurtër rreth
Republikës së Kosovës
Faza e dytë puna rreth projektit, në këtë fazë klasa ndahet në grupë dhe caktohen detyrat për
secilin grupë dhe nxënësit do të gjejnë material rreth cështjeve të përcaktuara nga mësuesja.
Faza e tretë raportimi përfundimeve,në këtë fazë nxënësit e kanë përcaktuar përfaqësuesin e
grupit dhe ai do të raportoj grumbullimin e materialeve gjatë studimit.
Teknikat që do të përdoren gjatë projektit janë:
-Anketimi
-Intrvista
-Pyetësori
-Vëzhgimi
-Ekskursioni
-Kërkim zbulimi dhe hulumtimi i objekteve relike natyrore dhe humane si dhe i burimeve të tjera
të informacionit me interes studimi
Mënyra sesi do të organizohen nxënësit janë:
Ndahet klasa në katër grupe konkretisht ndarja është:
a-grupi i gjeografisë
b-grupi i historisë
c-grupi i trashëgimisë natyrore
31
d- grupi i trashëgimisë kulturore
Grupi i gjeografisë do të sjellë materile që kanë të bëjnë me vecoritë gjeografike të Republikës së
Kosovës si vendëndodhja e saj, harta fizike etj
Grupi i historisë do të sjellë materiale për historikun e Republikës së Kosovës, foto të figurave të
shquara historike, ngjarje dhe data historike të vecanta, fletëpalosje rrethë vlerave historike të saj
etj
Grupi i trashëgimisë natyror do të sjellë sete dhe albume fotografishë rrethë objekteve të
trashëgimisë natyrore
Grupi i trashëgimisë kulturore do të sjellë një panoramikë të shkurtër të trashëgimisë kulturore të
shoqëruar me albume fotografike, do të sjellin foto objektesh që bëjnë pjesë në trashëgiminë
kulturore.
Përparësitë e punës me projekte
Të mësuarit e sotëm ka në qëndër nxënësin dhe në këtë proces mësuesi udhëheqë të mësuarit dhe
u ofronë nxënësve rrugën për kërkimin e pavarur të informacionit. Në vend të zgjidhjeve të
gatshme u kërkon nxënësve mundësi për të gjetur shumëllojshmëri zgjidhjesh për të njëjtin
problem.
Ky projekt ka vlera në aspektin e mësimëdhënies dhe të nxënit në:
-edukimin e nxënësve me frym demokratike për zgjidhjen e problemit dhe në aftësitë që
përfitojnë nxënësit, prandajky model mësimdhënieje kultivon:
-aftësinë për të mbledhur informacione
-aftësinë për të bër vrojtime të thjeshta
-aftësinë për të ngritur hipoteza
-aftësinë për të vecuar detaje
-aftësinë për të ruajtur të vecantën.
32
2.4.2 Projekt mësimor nr 2
Në shkollën 9-vjecare “Sul Misiri”Elbasan,
Tema: “Kalaja e Beratit”
Klasa VII-të.
Lënda Histori
Ecuria metodike e punës së projektit
Puna e projektit do kaloj në tre faza :
FAZA E PARË
Parapërgatitja për projektin
Për projektin u përzgjodh tema ” Kalaja e Beratit”
Është përzgjedhur kjo temë sepse duke studiuar historinë e kulturën mund të zbulojmë ato
elemente historikë dhe kulturore, që në mënyrë të pashmangeshme na bëjnë të vetedijshëm për
krenarinë që jemi pasardhësit e një populli, ndër më të lashtët, jo vetëm në Ballkan, por dhe më
gjerë, fillimisht, duke njohur veten, ne mund të njohim dhe të tjerët; duke qënë në gjëndje për të
diskutuar e për ta cuar me tej dialogun, jo thjesht në kontekstin njohës, por dhe argumentues.
Koha e realizimit 3 orë
Muaji
Prill 2015
Synimet :
-sensiblizimi i nxënësve për njohjen e rrënjëve të tyre historike
-të kuptojnë rëndësinë që ka, jo vetëm ruajtja e kësaj trashëgimie të cmuar, por dhe transmetimi i
saj brezave te ardhshem.
-të ndërgjegjësohen për faktin që duhet të jenë krenar, që i perkasin një vendi të pasur me ngjarje
historike dhe tradita.
33
Nxënësit të njihen me historinë shumëshekullore të kalave shqiptare, luftërat e popullit shqiptar
në përpjekjet e tij për liri dhe pavarësi, duke forcuar ndjenjën e atdhedashurisë
Objektivat e projektit
Objektiva të përgjithshme:
- Të mësojnë të bashkëpunojnë me njeri-tjetrin në një projekt mësimor dhe të pranojnë
mendimet e të tjerëve.
- Të stimulojnë aftësinë për të konkretizuar njohuritë dhe aftësite e fituara përmes
bashkëpunimit në grupe.
- Të përdorin njohuritë e tyre dhe t’i komunikojnë ato.
- Të fitojnë aftësine për të zgjeruar njohuritë dhe aftësine e të menduarit kritik tëtyre.
- Të zhvillojnë kreativitetin dhe të fitojnë aftësinë e përdorimit të teknologjive të reja
- Të përdorin tërminologjinë e përshtatshme
- Të përmirësojnë aftësitë shprehëse,
Materialet e nevojshme: fotografi nga kalatë shqiptare, materiale dhe botime të ndryshme për
kalatë shqiptare, videoprojektor, kompjuter, fleta të bardha të formatit A4, gërshërë, vinovil,
lapsa apo stilolapsa me ngjyra të ndryshme etj., materiale filmike nga videotekat apo internet
Teknikat dhe mjetet në funksion të projektit
- Punë e pavarur e nxënësve për mbledhjen e materialeve
- Bashkëpunim në grupe
- Vëzhgime në terren
- Fotografi
- Video
34
Materiale, broshura, guida turistike të qyteteteve të ndryshme.
- Harta gjeografike
- Interneti
- Literaturë
- Postera, broshura, fletëpalosje.
Aktivitet që do të kryhen në funksion të projektit
Vëzhgimi direkt dhe zbulimi i ambjenteve perreth.
Përdorimi i teknologjive dixhitale dhe kompjuterike multimediale per punimin e materialeve,
për përgatitjen e posterave, broshurave, fletëpalosjeve.
Kërkime individuale dhe në grupe i dokumenteve, materialeve, të dhënave statistikore, hartave
etj.
Vendet ku do realizohet projekti
Në klasë dhe ekskursion Kalaja e Beratit
FAZA E DYTE
Puna rreth projektit
Gjatë fazës së dytë bëhet ndarja e nxënësve në grupet e punës sipas detyres që do u ngarkohet
në funksion të realizimit të projektit
Klasa ndahet në 4 grupe. Në cdo grup do të bejnëpjesë 7 nxënës.
Secili grup do punojë rreth disa cështjeve të pergatitura nga mësuesja e lëndës.
Cështjet që do të trajtohen :
Vecoritë gjeografike të territorit ku gjendet kalaja.
Historiku i kalasë
35
Vlerat atraktive të kalasë dhe terriotrit përreth kalasë
Përgatitja e një albumi me, fotografi rreth kalasë
Nxënësit porositën në lidhje me mjetet dhe materialet që u duhen në funksion të projektit, si dhe
për kërkimet që nxënësit duhettë bëjnë për të mbledhur materiale filmike ose fotografike për
kalanë, historikun e tij, luftërat që janë zhvilluar në të, fakte apondodhi interesante dhe
informacione të tjera.
Ndarja e detyrave sipas grupeve :
Grupi I -Grupi i Gjeografit
Ky grup do të merret me trajtimin e cështjeve gjeografike të territorit ku shtrihet kalaja, por dhe
me gjerë, të qytetit të Beratit
Vendndodhja, përshkrim gjeografik i zonës së kalasë në vecanti dhe Beratit në përgjithësi.
Grupi II –grupi i Historianit
Ky grup do merret me përgatitjen e materialit historik që flet për historinë e kalase dhe ngjarjeve
historike që janë të lidhura me këtë kala.
Legjenda
Historia e kalasë
Për këtë cështje do punojë grupi i nxënësve
Grupi i III-Grupi Agjenetve turistike
Ky grup do të merret me trajtimin e ceshtjeve që kanë të bëjnë me turizmin, reklamimin e
vlerave të Kalasë së Beratit në vecanti, dhe objekteve të tjera me rëndësi kulturoro-turistike që
gjenden në zonen përreth kalasë.
Për të realizuar këtë detyrë, nxënësit do të përgatisin njëmaterial mbi vlerat turistike të kalasë
dhe objekteve perreth, fotografi fletepalosje.
36
FAZA E TRETE
Raportimi i perfundimeve
Nëkëtë fazë do të bëhet botimi i arritjeve nga përfaqësuesit e cdo grupi
Ekspozohen në klasë nga grupet e nxënësve materialet e grumbulluara.
Gjatë kësaj faze nxënësit nëpërmjet punës së tyre arrijnë të identifikojnë:
• Trashëgiminë natyrore të kalasë.
• Trashëgiminë kulturore të kalasë.
• Vendi që zë kjo trashëgimi në shkallë vendi.
Prezantimin e vlerave që ka kjo trashëgimi.
• Prezantimin e gjëndjes aktuale të kësaj trashëgimie.
Analizën e rolit dhe ndikimit që ka luajtur kjo trashëgimi deri tashmë në zhvillim.
Materiali i grumbulluar dhe i përpunuar nga nxënësit paraqitet në formën e posterave,
fletepalosjeve, broshurave,fototë bëra gjate ekskursionit. Nxënësit bëjnë një paraqitje të plotë të
gjithë projektit që nga qëllimet e mjetet deri te mbresat që provuan gjatë realizimit të detyres.
Në fund behet vleresimi i punës së secilit nxënës apo grup për punën e kryer.
Rezultatet që priten nga nxënësit:
– të realizojnë fletëpalosje, foto me kalane e Beratit;
– të pasurojnë dijet me informacione shtesë për kalanë;
– të kuptojnë se kalatë shqiptare janë pjesë e rëndësishme e historise së Shqipërisë për liri dhe
pavarësi.
37
KAPITULLI III
REZULTATET
3.1 Gjetje në shkollat tona për organizimin e punës së pavarur në lëndën e
historisë
Rezultatet e arritura gjatë studimit të nxënësve të shkollave 9-vjecare “Sul Misiri” në Elbasan.
Pas realizimit të këtij pyetësori, ne shkollat ku realizova praktiken arrita të marr përgjigjet e
caktuara nga secili prej nxënësve dhe në këtë mënyrë arrita të krijoj një ide më të qartë rreth
kësaj metode. Përgjigjet për secilën pyetje janë si më poshtë :
Në lidhje me pyetjen e parë se a zhvillojnë nxënësit orë punë të pavarur, pjesa më e madhe pra
64% e nxënësve janë përgjigjur se zhvillojnë dhe 36% janë përgjigjur se nuk zhvillojnë.
64%
PO
36%
JO
Po
Jo
38
Në lidhje me pyetjen e dytë që puna e pavarur rrit më shumë bashkëpunimin mësues-nxënës,
nxënës-nxënës apo mësues - mësues 68% e nxënësve janë përgjigjur rrit bashkëpunimin nxënësnxënës, 27% janë përgjigjur rrit bashkëpunimin mësues-nxënës dhe 5% janë përgjigjur rrit
bashkëpunimin mësues-mësues
68% nxënës-nxënës
27% mësues-nxënës
5% mësues-mësues
-----
27%
nxënës-nxënës
mësues-mësues
5%
68%
mësues-nxënës
Në lidhje me pyetjen e tretë nëse puna e pavarur nxit apo jo nxënësit të jenë më aktivë dhe
kërkues ndaj informacionit 56% e nxënësve janë përgjigjur se i nxitë, 43% janë përgjigjur nuk i
nxitë dhe 4% e nxënësve janë përgjigjur se nuk ndikon fare
56%
i nxit
43%
nuk i nxitë
4%
nuk ndikon fare
39
i nxit
nuk i nxitë
nuk ndikon fare
4%
42%
54%
Në pyetjen e katërt se nxënësit janë më të sigurt në atë që thonë kur i nxjerrin informacionet të
gatëshme, i nxjerrin vet gjat studimit apo kur i marrin në internet 46% e nxënësve janë përgjigjur
kur i nxjerrin vetë gjatë studimit 30% kur i marrin të gatëshme dhe 24% kur i gjejnë në internet.
46%
kur i nxjerin vetë
30%
kur i marrin të gatshme
24%
kur i gjejnë në internet
24%
46%
kur i nxjerin vetë
kur i marrin të gatshme
kur i gjejnë në internet
30%
40
Në pyetjen e pestë kunxënësit ndihen më mire kur punojnë në një orë punë me projekte apo kur
punojnë individualishtë 57% e nxënësve janë përgjigjur kur punojnë në punë me projekte dhe
43% kur punojnë individualishtë
57%
punë me projekte
43%
individualishtë
43%
punë me projekte
57%
individualishtë
Në pyetjen e gjashtë ku u është bërë nxënësve që a është puna e pavarur një strategji interaktive
86% e nxënësve janë përgjigjur është një strategji interaktive dhe vetem 14% nuk kanë qënë
dakord
86%
është strategji interaktive
14%
nuk është strategji interaktive
14%
është strategji interaktive
86%
nuk është strategji
interaktive
41
Në pyetësorët e drejtuar mësuesve të shkollës 9-vjecare “Sul Misiri” u arrit në këto
konkluzione.
Ne lidhje me pyetjen e parë a është puna e pavarur një strategji interaktive 89% e mësuesve janë
përgjigjur që është një strategji interaktive dhe 11% nuk e mendojnë si strategji interaktive.
89%
PO
11%
JO
11%
Po
89%
Jo
Në pyetjen e dytë se cilat nga metodat e mëposhtme përdorin mësuesit më shpesh 83% e
mësuesve perdorin metodat me në qëndër nxënësin dhe17% përdorin metodat me në qëndër
mësuesin.
83%
metodat me në qëndër nxënësin
17%
metodat me në qëndër mësuesin
14%
metodat me në qëndër
nxënësin
86%
metodat me në qëndër
mësuesin
42
Në pyetjen e tretë se kur punohet në një orë punë me projekte për kë është më e lehtë për
mësuesin, për nxënësin apo për të dy, 44% e mësuesve janë përgjigjur për të dy, 33% janë
përgjigjur për nxënësit dhe 23% e mësuesve janë përgjigjur për vetë mësuesit
44%
për të dy
33 %
për nxënësit
23%
për mësuesit
23%
për të dy
44%
për nxënësit
për mësuesit
33%
Në pyetjen e katërt a ështe puna me projekte një strategji që vë në punë edhe nxënësit e ndrojtur,
88% e mësuesve janë përgjigjur po, dhe 12% jo.
88% PO
12% JO
JO; 12%
PO; 88%
43
Në pyetjen e pestë se kur nxënësit marrin më shumë pjesë në mësim 92% e mësuesve janë
përgjigjur kur kanë punë të pavarur, kurse 8% kur kanë mësim rregullisht.
92% kur kanë punë të pavarur
8% kur kanë mësim rregullisht
8%
kur kanë punë të pavarur
kur kanë mësim rregullisht
92%
Në pyetjen e gjashtë se a i aftëson puna e pavarur nxënësit të ndjejnë e të marrin përgjegjësi 81%
e mësuesve janë përgjigjur po, kurse 19% jo.
81% PO
19% JO
19%
81%
44
Në pyetjen e shtatë se si është një orë punë me projekte 77% e mësuesve janë përgjigjur
relaksuese, 13% e lodhshme, dhe 10% e bezdisshme.
77%
Relaksuese
13%
E lodhshme
10%
E bezdisshme
10%
13%
Relaksuese
E lodhshme
E bezdisshme
77%
3.2. Rezultatet e arritura gjatë studimit të nxënësve të shkollës 9-vjecare “Ali
Agjah”Elbasan
Pas realizimit të këtij pyetësori, ne shkollen ku realizova praktiken arrita të marr përgjigjet e
caktuara nga secili prej nxënësve dhe në këtë mënyrë arrita të krijoj një ide më të qartë rreth
kësaj metode. Përgjigjet për secilën pyetje janë si më poshtë :
Në lidhje me pyetjen e parë se a zhvillojnë nxënësit orë punë e pavarur, pjesa më e madhe pra
91% e nxënësve janë përgjigjur se zhvillojnë dhe 9% janë përgjigjur se nuk zhvillojnë
45
91% PO
9% JO
Po
Jo
Në lidhje me pyetjen e dytë që puna e pavarur rrit më shumë bashkëpunimin mësues-nxënës,
nxënës-nxënës apo mësues-mësues 87% e nxënësve janë përgjigjur rrit bashkëpunimin nxënësnxënës, 11% janë përgjigjur rrit bashkëpunimin mësues-nxënës dhe 2% janë përgjigjur rrit
bashkëpunimin mësues-mësues
87% nxënës-nxënës
11% mësues-nxënës
2% mësues-mësues
11%
2%
nxënës-nxënës
mësues-nxënës
mësues-mësues
87%
46
Në lidhje me pyetjen e tretë nëse puna e pavarur nxit apo jo nxënësit të jenë më aktivë dhe
kërkues ndaj informacionit 77% e nxënësve janë përgjigjur se i nxitë, 18% janë përgjigjur nuk i
nxitë dhe 4% e nxënësve janë përgjigjur se nuk ndikon fare
77% i nxit
18% nuk i nxitë
5% nuk ndikon fare
5%
18%
i nxit
nuk i nxitë
nuk ndikon fare
77%
Në pyetjen e katërt se nxënësit janë më të sigurt në atë që thonë kur i nxjerrin informacionet të
gatëshme, i nxjerrin vet gjat studimit apo kur i marrin në internet 67% e nxënësve janë përgjigjur
kur i nxjerrin vetë gjatë studimit 13% kur i marrin të gatëshme dhe 20% kur i gjejnë në internet
67% kur i nxjerin vetë
13% kur i marrin të gatshme
20% kur i gjejnë në internet
20%
kur i nxjerin vetë
kur i marrin të gatshme
13%
67%
kur i gjejnë në internet
47
Në pyetjen e pestë ku nxënësit ndihen më mirë kur punojnë në një orë punë me projekte apo kur
punojnë individualishtë 92% e nxënësve janë përgjigjur kur punojnë në punë me projekte dhe 8%
kur punojnë individualishtë
92% punë me projekte
8% individualishtë
8%
92%
Në pyetjen e gjashtë ku u është bërë nxënësve që a është puna e pavarur një strategji interaktive
96% e nxënësve janë përgjigjur është një strategji interaktive dhe vetem4% nuk kanë qënë
dakord
96% është strategji interaktive
4% nuk është strategji interaktive
është strategji interaktive
nuk është strategji interaktive
4%
96%
48
Në pyetësorët e drejtuar mësuesve të shkollës 9-vjecare “Ali Agjah” u arrit në këto
konkluzione.
Ne lidhje me pytetjen e parë që a është puna e pavarur një strategji interaktive 97% e mësuesve
janë përgjigjur që është puna me projekte një strategji interaktive dhe 3% nuk e mendojnë si
strategji interaktive.
97% PO
3% JO
3%
97%
Në pyetjen e dytë se cilat nga metodat e mëposhtme përdorin mësuesit më shpeshë 93% e
mësuesve perdorin metodat me në qëndër nxënësin dhe7% përdorin metodat me në qëndër
mësuesin
93% metodat me në qëndër nxënësin
7% metodat me në qëndër mësuesin
49
7%
metodat me në qëndër
nxënësin
metodat me në qëndër
mësuesin
93%
Në pyetjen e tretë se kur punohet në një orë punë me projekte për kë është më e lehtë për
mësuesin, për nxënësin apo për të dy, 66% e mësuesve janë përgjigjur për të dy, 18% janë
përgjigjur për nxënësit dhe 16% e mësuesve janë përgjigjur për vetë mësuesit
66% për të dy
18% për nxënësit
16% për mësuesit
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
për të dy
për nxënësit
për mësuesit
50
Në pyetjen e katërt se a ështe puna me projekte një strategji që vë në punë edhe nxënësit e
ndrojtur, 98% e mësuesve janë përgjigjur po, dhe 2% jo.
98% PO
2% JO
2%
98%
Në pyetjen e pestë se kur nxënësit marrin më shumë pjesë në mësim 99% e mësuesve janë
përgjigjur kur kanë punë me projektë, kurse 1% kur kanë mësim rregullisht.
99% kur kanë punë me projektë
1% kur kanë mësim rregullisht
99%
1%
51
Në pyetjen e gjashtë se a i aftëson puna me projekte nxënësit të ndjejnë e të marrin përgjegjësi
90% e mësuesve janë përgjigjur po, kurse 10% jo.
90% PO
10% JO
10%
90%
Në pyetjen e shtatë se si është një orë punë me projekte 87% e mësuesve janë përgjigjur
relaksuese, 7% e lodhshme, dhe 6% e bezdisshme.
87% Relaksuese
7% E lodhshme
6% E bezdisshme
7%
6%
87%
52
PËRFUNDIME
Të mësuarit e bazuar në projekt është një model i veprimtarisë mësimore, i cili zhvendoset nga
praktikat e mësimdhënies së izoluar brenda klasës e të përqendruara te mësuesi, në veprimtari të
të nxënit me në qendër nxënësin. Këto veprimtari janë afatgjata, ndërdisiplinore dhe të integruara
me problemet dhe praktikat e botës reale.
Një nga përfitimet e menjëhershme të kësaj metode të mësuari mund të quhet shkalla e lartë dhe
e përveçme e pjesëmarrjes dhe e motivimit të nxënësve nëpërmjet përfshirjes së tyre në një
proces të të nxënit të pavarur. Mësimdhënia e bazuar në punë të pavarur u ofron nxënësve
mundësitë e duhura për të thelluar interesat e tyre njohëse, për t’i zhvilluar e ndjekur ato, për t’u
marrë me problemet dhe për të vendosur se si do të mund të gjenden përgjigjet e duhura dhe
rrugët e zgjidhjes së këtyre problemeve.
Mësimdhënia e bazuar në punë të pavarur jep gjithë mundësitë për një të nxënë ndërdisiplinor.
Ai lehtëson procesin e përvetësimit të njohurive, të shprehive dhe qëndrimeve nga ana e
nxënësve, duke bërë të mundur zbatimin dhe integrimin e njëkohshëm të përmbajtjes së fushave
të ndryshme lëndore gjatë procesit të realizimit të produktit përfundimtar, në vend të praktikave
tradicionale të bashkëngjitjes artificiale të këtyre njohurive në kontekstin përkatës lëndor.
Mësimdhënia e bazuar në punë të pavarurndihmon një të nxënë të dobishëm nëpërmjet lidhjes së
njohurive me jetën jashtë klase e jashtëshkollore, duke iu drejtuar problemeve të botës reale dhe
zhvillimit të cilësive të nevojshme për t’iu përshtatur kësaj jete. Shumë nga aftësitë që
përvetësohen për jetën gjatë këtij procesi të të nxënit ndërdisiplinor janë pikërisht ato që
kërkohen të zotërohen sot nga çdo punonjës. Këtu përfshihen aftësitë për të punuar në grup, për
të marrë vendime të studiuara, për të ndërmarrë nisma dhe për të zgjidhur probleme të
ndërlikuara.
Puna me projekte jep mundësi unike e të pazëvendësueshme për ndërtimin brenda klase të
marrëdhënieve të shëndosha e korrekte të mësuesve me nxënësit. Në këtë kontekst, mësuesi
mund të luajë role nga më të ndryshmet: atë të trajnerit, të lehtësuesit të procesit të të nxënit ose
të bashkënxënësit. Prodhimet e përfunduara, planifikimi i kryer, draftet, materialet dhe gjithë
53
tjetër e realizuar, përbëjnë një arsenal të shkëlqyer mësimor, rreth të cilit mësuesit dhe nxënësit
mund të organizojnë një diskutim të zgjeruar mbi njohuritë që janë shfrytëzuar në realizimin e
këtij prodhimi përfundimtar.
Puna me projekte jep, gjithashtu, mundësi të mëdha për mësuesit, për të ndërtuar marrëdhënie
bashkëpunimi me njëri-tjetrin dhe me komunitetin më të gjerë. I gjithë rezultati i të mësuarit me
bazë projektin, e gjithë puna e nxënësve, duke nisur që nga dokumentimi i çdo hapi të procesit të
të nxënit deri te prodhimet e tyre përfundimtare, mund të përdoren e të ndahen me mësues të
tjerë, me prindërit, dhe me komunitetin që është i interesuar për edukimin e nxënësve.
Nga studimet e kryara në dy shkollat në qytetin e Elbasanit nxorëm përfundime se në shkollën
‘‘Ali Agjah’’ mësuesit e përdorin më shumë punën me projekte si një strategji interaktive,për
arsye se kushtet ishin më të favorshme për zhvillimin e orëve të lira, mësuesit ishin më të
informuar nga metodat e reja të mësimdhënies,në krahasim me shkollën “Sul Misiri”. Nxënësit
ishin më bashkëpunues me njëri-tjetrin dhe me mësuësit mendimet ishin më të lira,mësuesi
shikohej si një organizator I klasës sepse nxënësit punonin vetë, nxënësit pothuajse
aktivizoheshin 99% në orën mësimore. Vihej re qartë që në shkollën “Sul Misiri” mësuesit ishin
gjatë gjithë orës së mësimit duke shpjeguar dhe nxënësit ndiheshin të lodhur të shpërqëndruar,
vetëm një pjese e nxënësve ishin aktive kurse pjesa tjetër ndrydhnin idete e tyre.
54
BIBLIOGRAFIA
1. Bardhyl Musai, Metodologjia e Mësimdhënies “Pegi”, Tiranë 2000
2. BardhylMusai, Mjeshtëritë Themelore të Mësimdhënies, Shtëpia Botuese “Pegi”, Tiranë
1996,
3. Bardhyl Musai, Model për Mësimdhënie të Sukseshme, Shtëpia Botuese “Edu ALBA”,
Tiranë 2001
4. Dieter Maier, Metoda për projekte komplekse të të mësuarit: vëll. 476, Bonn 2005
5. Genc Trëndafili, Didaktika e Gjeografisë, Shtëpia Botuese “Ideart “, Fq42
6. Genc Trëndafili, Merita Karaguni, Didaktika e Gjeografisë, Shtëpia Botuese”Ideart”
Tiranë
7. H. Troshani, S. Troshani, Forma të punës së pavarur në shkolla me klasa kolektive”,
Tiranë 1965, shtypshkronja Mihal Duri
8. Kadilli Zhuljeta, Gjini Roland “Revistë Shkencore e Institutit Alb-Shkenca “, AKTET
IV, 2011,
9. Komisioni i komunitetit Evropian. 2005 “Drejt nje kuadri evropian te kualifikimit per te
mesuarin gjate gjith jetes”.
10. Metodika e Historisë, Grup autorësh, tekst për student dhe mësues, Shtëpia Botuese
‘’SHBLSH’’, Tiranë 1985
11. Metodika e mësimit te historisë, Tekst për mësues dhe nxënës, Tirane 1961,
12. Nikoleta Mita, Gëzim Dibra, Metodat e Mësimdhënies, Shtëpia Botuese’’Toema’’,Tiranë
1999,
13. Revista “Mesuesi”. Ministria e arsimit, nr.5 (2551), Shtator 2010.
14. Studio gjithshka, arsyes vendin e parë”.Tiranë,1998
15. Tamo. A, & Karaj, Dh& Rapti, E (2005) Mesimdhënia dhe të nxënit. Mokra, 2005
16. Todi. Dhamo, Metodika e dhënies së historisë në shkollë, Tiranë 1971,
17. Vilson Kuri, Roland Gjini, Bazat teorike e praktike të të mësuarit të historisë, SHBLU
2008
18. William A. Ward. http/edu-sofia.blogspot.com.
55
SHTOJCA
PYETËSORE PËR NXËNËSIT E SHKOLLAVE 9-VJECARE ‘‘ALI AGJAH’’ DHE ‘‘SUL
MISIRI’’ KLASAT: VI.VII.VIII.IX.
Qëllimi i pyetësorit:
Ky pyetësor ka për qëllim të nxjerrë në pah se sa i ndihmonë puna e pavarur nxënësit në nxënien
e tyre.
1-A zhvilloni ju orë punë të pavarur gjatë orëve mësimore?
PO
JO
2-Nëse po, puna e pavarur rrit më shumë bashkëpunimin ?
a) mësues-mësues
b) mësues-nxënës
c) nxënës-nxënës
3-Puna e pavarur a ju nxit që të jeni më shumë aktiv dhe kërkues ndaj informacionit?
PO
JO
Nuk ndikon fare
4-Kur jeni më të sigurt në atë që thoni?
a) kur i keni informacionet të gatëshmë
b) kur i nxirrni vetë gjatë punës se pavarur
c) kur i gjeni në internet
56
5-Kur ndiheni më mirë?
a) kur punoni në një orë punë me projekte
b) kur punoni individualisht
6-Puna e pavarur është për ju një strategji interaktive ?
PO
JO
57
PYETËSORE PËR MËSUES
Qëllimi:
Ky pyetësor ka për qëllim të nxjerrë në pah se sa i ndihmonë puna e pavarurnxënësit në nxënien
e tyre.
1-A është puna e pavarur një strategji interaktive?
PO
JO
2-Nëse po cilat nga metodat e mëposhtme përdorni më shumë ?
a) metodat me në qëndër mësuesin
b) metodat me në qëndër nxënësin
3-Kush janë të pranshëm në një orë punë me projekte ?
a) vetëm nxënësit
b) vetëm mësuesit
c) të dy bashkë
4-A është puna me projekte një strategji që vë në punë edhe nxënësit e ndrojtur?
PO
JO
5-Kur nxënësit marrin më shumë pjesë në mësimë?
a) kur organizohet një orë punë të pavarur
b) kur zhvillohet mësim rregullishtë
58
6-Puna e pavarur i aftësonë nxënësit të ndjejnë e të marrin përgjegjësi?
PO
JO
7-Si është një orë punë me projekte për ju?
a) E lodhshme
b) E bezdisshme
c) Relaksuse
59