Laure de Rooij
Boekhoudwetgeving
Inhoud
-1
2
Inleiding............................................................................................................................. 1
1.1
Ondernemen – registreren en rapporteren ................................................................. 1
1.2
Wetgeving .................................................................................................................. 3
1.2.1
Europese wetgeving ............................................................................................ 3
1.2.2
Belgische wetgeving ........................................................................................... 3
1.3
Commissie voor Boekhoudkundige Normen (CBN) .................................................... 5
1.4
Toepassingsgebied .................................................................................................... 5
Algemeen aanvaarde principes ......................................................................................... 7
2.1
Vertrekpunt ................................................................................................................ 7
2.2
Structuur algemeen aanvaarde boekhoudbeginselen (boek p31 ev.) ......................... 7
2.2.1
Boekhoudkundige uitgangspunten....................................................................... 7
2.2.2
Vaststellen van de transacties (boek pg. 109)...................................................... 9
2.2.3
Vaststellen van de waarde van de geregistreerde transacties ............................ 10
2.2.4
Regels i.v.m. de rapportering (pg 163) .............................................................. 11
2.3
3
Jaarrekeningrecht............................................................................................................ 12
3.1
Bronnen ................................................................................................................... 12
3.2
Toepassingsgebied .................................................................................................. 12
3.2.1
Microvennootschap (stappenuitwerking Pg 57) ................................................. 12
3.2.2
Kleine vennootschap ......................................................................................... 12
3.2.3
‘Grote’ vennootschap ........................................................................................ 12
3.2.4
Aandachtspunten bij de analyse van de categorieën ......................................... 13
3.3
4
Houden en bewaren van de boeken ......................................................................... 11
De Jaarrekening – algemeen ................................................................................... 16
3.3.1
Activa ................................................................................................................ 16
3.3.2
Passiva ............................................................................................................. 16
3.3.3
Balansstructuur ................................................................................................. 16
3.3.4
Resultatenrekening ........................................................................................... 18
3.3.5
Cashflow ........................................................................................................... 19
3.3.6
EBIT en EBITDA ............................................................................................... 20
De balans - Activa ........................................................................................................... 21
4.1
Oprichtingskosten .................................................................................................... 21
4.1.1
Algemeen .......................................................................................................... 21
4.1.2
Kosten voor oprichting en kapitaalverhoging ..................................................... 22
4.1.3
Kosten bij uitgifte van leningen .......................................................................... 22
4.1.4
Overige oprichtingskosten ................................................................................. 23
2022-2023
Laure de Rooij
4.1.5
4.2
Herstructureringskosten .................................................................................... 23
Immateriële vaste activa (pg 181)............................................................................. 25
4.2.1
Algemeen: ......................................................................................................... 25
4.2.2
Kosten van ontwikkeling .................................................................................... 29
4.2.3
De concessies, octrooien, licenties, know how, merken en andere gelijkwaardige
rechten 31
4.2.4
Goodwill ............................................................................................................ 33
4.2.5
De vooruitbetalingen op IVA .............................................................................. 33
4.3
Materiële Vaste Activa (pg 205) ............................................................................... 33
4.3.1
Algemeen .......................................................................................................... 33
4.3.2
Terreinen en gebouwen .................................................................................... 36
4.3.3
Installaties, machines en uitrusting .................................................................... 43
4.3.4
Meubilair en rollend materieel ........................................................................... 44
4.3.5
Leasing en soortgelijke rechten (pg 206) ........................................................... 44
4.3.6
Overige materiële vaste activa .......................................................................... 49
4.3.7
Activa in aanbouw en vooruitbetalingen ............................................................ 49
4.3.8
Toelichtingen ..................................................................................................... 49
4.4
Financiële vaste activa (pg 233) ............................................................................... 50
4.4.1
Algemeen .......................................................................................................... 50
4.4.2
Verbonden vennootschappen............................................................................ 51
4.4.3
Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat ....................... 54
4.4.4
Andere financiële vaste activa ........................................................................... 55
4.4.5
Onderscheid belangen % versus controle % ..................................................... 56
4.4.6
Toelichtingen ..................................................................................................... 57
4.5
Vorderingen op >1 jaar (pg 263)............................................................................... 57
4.5.1
4.6
Voorraden (pg 274) .................................................................................................. 59
4.6.1
Algemeen .......................................................................................................... 59
4.6.2
Boekhoudkundige aspecten .............................................................................. 63
4.6.3
Bijzondere aspecten per categorie .................................................................... 64
4.6.4
Specifieke topics ............................................................................................... 71
4.6.5
Uitgebreide toelichting van de waarderingsregels ............................................. 72
4.7
4
Algemeen .......................................................................................................... 57
Vorderingen op ten hoogste één jaar (pg 296) ......................................................... 73
4.7.1
Algemeen .......................................................................................................... 73
4.7.2
Waardering ....................................................................................................... 73
4.7.3
Bijzondere topics ............................................................................................... 75
4.7.4
Toelichtingen ..................................................................................................... 79
De balans - Passiva ........................................................................................................ 80
4.8
Geldbeleggingen en liquide middelen (pg 307)......................................................... 80
2022-2023
Laure de Rooij
5
4.8.1
Geldbeleggingen ............................................................................................... 80
4.8.2
Toelichting VOL 6.7.1........................................................................................ 84
4.8.3
Overige beleggingen: ........................................................................................ 84
4.8.4
Liquide middelen ............................................................................................... 85
4.9
Financiële schulden (pg 441) ................................................................................... 86
4.10
Niet-financiële schulden en overlopende rekeningen................................................ 90
4.11
Eigen vermogen (pg 340) ......................................................................................... 92
4.11.1
Kapitaal bij NV en Inbreng bij BV..................................................................... 92
4.11.2
Zie EXTRA DOCUMENT ................................................................................... 93
Resultatenrekening en resultaatverwerking ..................................................................... 94
5.1
6
Bijzondere aspecten ................................................................................................. 94
5.1.1
Omzet ............................................................................................................... 94
5.1.2
Diensten en diverse goederen........................................................................... 96
5.1.3
Belastingen op het resultaat (pg 505) ................................................................ 96
5.1.5
Belastingen op het resultaat .............................................................................. 97
De geconsolideerde jaarrekening .................................................................................... 98
6.1
Wie?......................................................................................................................... 98
6.1.1
6.2
Algemeen principe ............................................................................................ 98
Hoe? ........................................................................................................................ 98
6.2.1
Integrale consolidatiemethode........................................................................... 99
6.2.2
Proportionele consolidatie ............................................................................... 105
6.2.3
Vermogensmutatiemethode (equity methode) ................................................. 105
2022-2023
Laure de Rooij
1 Inleiding
1.1 Ondernemen – registreren en rapporteren
Ondernemen (economisch bekeken) = Realiseren van een bepaald doel door een combinatie
van beschikbare middelen (bv. Arbeid, kapitaal, kennis, etc), werkngsmiddelen realiseren,
desgevallend winst realiseren en/of een meerwaarde creëren. Al dan niet met het oog op
uitkering.
 vennootschappen vs. Verenigingen (verenigingen mogen GEEN winst uitkeren!)
Er zijn verschillende soorten werkingsmiddelen:
 Materiële werkingsmiddelen die langdurig meegaan en in eigendom of financiële lease
zijn. (dus op de balans staan.)
Bv. Gebouwen, machines, meubilair, computers, installaties, patenten, etc..
 Materiële werkingsmiddelen waarover men via contracten kan beschikken.
Bv. Huur van gebouwen, kantoren, machines, meubilair, computers, installaties, etc.
 Diensten die men van derden verwerft voor de dagelijkse werking.
Bv. Elektriciteit, water, energie, communicatieverkeer telefoon, email, internet,
marktonderzoek, documentatie, verzekeringen, consulting, etc.
 Vlottende middelen die aangewend worden bij productie- of handelsactiviteiten in het
productieproces of verkoopproces.
Bv. Grondstoffenvoorraden, hulpgoederen, handelsgoederen, etc.
 Prestaties van personeelsleden en leiding.
Bv. Arbeiders, bedienden en management zorgen voor uitvoering van taken, de
ontwikkeling van kennis, opzetten van de organisatie, werving van klanten,
administratie etc.
Elke onderneming heeft een behoefte aan vermogen = financiering van de
werkingsmiddelen.
 De eigenaars-aandeelhouders stellen kapitaal ter beschikking en dragen daar ook het
risico voor (het ondernemingsmodel);
 Derden-schuldeisers zoals banken en investeringsmaatschappijen of desgevallend ook
aandeelhouders stellen leningen ter beschikking aan de onderneming
 Andere derden (subsidies, schenkingen)
Ook heeft elke onderneming stakeholders = belanghebbenden. Zo bestaan er 2 stoorten:
 Interne stakeholders: arbeiders, bedienden, leidinggevenden, de ondernemingsraad,
diverse comités aanwezig in de onderneming, etc.;
 Externe stakeholders: aandeelhouders, financiers en investeerders, leveranciers,
klanten, de btw-administratie, etc.
Zoals eerder geconcludeerd hebben deze stakeholders een behoefte aan informatie, iedereen
met zijn eigen reden. Deze informatie kunnen zij verkrijgen via een rapporteringsmodel.
1
2022-2023
Laure de Rooij
Het basismodel van dubbel boekhouden is registreren.
Basisvergelijking: activa = schulden + eigen vermogen.
Periodiek zullen ook de kosten en opbrengsten een deel gaan uitmaken van het eigen
vermogen. Op het einde van een periode zullen gecumuleerde kosten en opbrengsten hieraan
worden toegevoegd.
Er bestaan een onweerlegbaar evenwicht tussen ons actief en passief.
 Actief = bezittingen en tegoeden;
 Passief = eigen middelen en schulden.
Het concept is simpel. Elke verandering heeft een tegenreactie die daarop volgt in het dubbel
boekhouden. Het zal dus dubbel geregistreerd moeten worden.
Zo zien we dat als ons actief stijgt, dit 3 gevolgen met zich kan meebrengen. Een ander actief
zal dalen, onze schulden zullen stijgen of het eigen vermogen zal stijgen.
Hetzelfde principe geldt voor onze passiva. Indien onze passiva daalt zal als gevolg een actief
ook dalen, of zal een andere schuld stijgen.
Hieronder vind je een tabel met de herkomst en besteding van middelen. We zien dat de totale
mutatie gelijk is aan de mutaties in de liquide middelen.
2
2022-2023
Laure de Rooij
1.2 Wetgeving
1.2.1 Europese wetgeving





De vierde richtlijn 78/660/EEG van de Raad dd 25 juli 1978 betreffende de jaarrekening
van bepaalde vennootschapsvormen;
De zevende richtlijn/83/349/EEG van de Raad dd 13 juni 1983 betreffende de
geconsolideerde jaarrekening;
De richtlijn 2013/34/EU vh Europees Parlement en van de Raad van 26 juni 2013,
betreffende de jaarlijkse financiële overzichten, geconsolideerde financiële overzichten
en aanverwante verslagen van bepaalde ondernemingsvormen. Het betreft eigenlijk
een coördinatie van beide vorige richtlijnen. -> Omgezet in Belgisch recht op 18
december 2015;
Verordeningen waarbij de IASs en de IFRSs evenals interpretaties (IFRIC) toepasselijk
worden verklaard (Verordening 1606/2002) -> Belgisch recht KB 18.01.2005: IAS/IFRS
verplicht voor beursgenoteerde ondernemingen mbt hun geconsolideerde jaarrekening;
Een aantal aanbevelingen en mededelingen die relevant zijn voor de toepassing van
de jaarrekening-richtlijnen.
1.2.2 Belgische wetgeving
Historiek:
 Wet van 17 juli 1975 (– het gemeen boekhoud- en jaarrekeningrecht) en de
uitvoeringsbesluiten;
 KB van 8 oktober 1976 mbt de jaarrekening (diverse malen gewijzigd);
 KB van 6 maart 1990 mbt de geconsolideerde jaarrekening;
 KB van 12 september 1983 tot bepaling van de minimumindeling van een algemeen
rekeningstelsel;
 KB van 12 september 1983 tot uitvoering van de wet van 17 juli 1975 op de
boekhouding en de jaarrekening van de ondernemingen (gewijzigd bij de coördinatie
van de wetgeving in 2001);
 Wet van 7 mei 1999: integratie van het gemene jaarrekeningrecht in het Wetboek van
vennootschappen en de uitvoeringsbesluiten ervan;
 KB van 30 januari 2001 tot uitvoering van het W Venn (KB W. Venn), laatst gewijzigd
door het KB van 18 december 2015;
 9 mei 2014: inwerkingtreding Boek III vh nieuwe Wetboek van Economisch Recht (wet
van 17 juli 2013);
 Vernieuwd ondernemingsrecht met ingang van 1 November 2018  handelaar, rb
koophandel.
Nu:



3
Boekhoudwetgeving zoals opgenomen in het WER (Boek III, titel 3, Hfdst 2, art 82 tem
90, “boekhouding van de ondernemingen”) (vernieuwd igv hervormde
ondernemingsrecht, inwerking getreden op 1 november 2018);
Wetboek van vennootschappen en verenigingen (WVV) Wet 23 maart 2019;
En haar uitvoeringsbesluit - het KB van 29 April 2019 (KB WVV).
2022-2023
Laure de Rooij
Het Wetboek Vennootschappen en Verenigingen heeft een welbepaalde structuur.




01/05/2019: Oprichtingen en Opt-in bestaande moeten voldoen aan het nieuwe WVV;
01/01/2020: Dwingende bepalingen
Vanaf de eerstvolgende statutenwijziging  er is een volledige aanpassing van de
statuten vereist die conform zijn met het WVV.
Uitzonderingen: statutenwijziging is het gevolg van:
o De toepassing van het toegestane kapitaal;
o De uitoefening van de inschrijvingsrechten;
o Conversie van converteerbare obligaties;
01/01/2024: Omvorming juridische vorm;
01/07/2024: 6mnd ultimo voor de aanpassing van de statuten bij het besluit van de AV
(dus tot deze datum)?
Pg. 22-28 in het handboek.
Huidige vennootschapsvorm
BVBA
NV
CVA
ESV
CVOA
CVBA (niet erkend)
CVBA (erkend)
4
Automatische omvorming naar
BV
NV (met enige bestuurder)
VOF
VOF
BV
CV
2022-2023
Laure de Rooij
1.3 Commissie voor Boekhoudkundige Normen (CBN)
Bevoegdheden ivm ondernemingen en vennootschappen zijn bepaald in de artikelen III,93 en
III,94 van de Boekhoudwet (thans WER)
 CBN heeft de wettelijke opdracht om de regering en het parlement op hun verzoek of
uit eigen beweging van advies te dienen en door middel van adviezen en
aanbevelingen bij te dragen tot de ontwikkeling van de leer van het boekhouden;
 Middels een afzonderlijk College, dat tot taak heeft door middel van een Individuele
beslissing inzake boekhoudrecht vragen te beantwoorden betreffende de toepassing
van de wettelijke bepalingen van het Belgisch Boekhoudrecht;
 Ze zijn bevoegd om aan de minister van Economie of de minister van Middenstand
advies te verstrekken over de door de ondernemingen en vennootschappen ingediende
verzoeken om afwijking zoals bedoeld in art. III.94,§1 WER of in art. 3:42 WVV.
In principe zijn de adviezen en aanbeveling die het CBN bekendmaakt niet bindend. Wel is het
een belangrijke rechtsbron bij bv. Het interpreteren van wettelijke en bestuursrechtelijke
voorschriften door een rechten en de toetsing van concrete toestanden en bijzondere gevallen
aan deze regels. Ook is het CBN een belangrijke aanvullende rechtsbron wanneer zaken niet
wettelijk noch bestuursrechtelijk zijn geregeld. Ze dragen bij tot de ontwikkeling van de
boekhouddoctrine.
1.4 Toepassingsgebied
Wettelijke bepaling art I.1 WER : “Ondernemingen” :
 Iedere natuurlijke persoon die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent.
Dus ook zaakvoerders, bestuurders en beoefenaars van een vrij beroep worden
ondernemingen;
 Iedere rechtspersoon.
Dus ook verenigingen en stichtingen worden ondernemingen, zelfs als zij geen
economisch doel nastreven. Publiekrechtelijke rechtspersonen die geen goederen of
diensten aanbieden op een markt zijn uitgesloten, net als de Staat en zijn
gedecentraliseerde diensten;
 Iedere andere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid, tenzij zij niet aan winstuitkering
doet of beoogt te doen. De maatschap wordt ook een onderneming. Feitelijke
verenigingen blijven buiten schot.
Dus: iedere zelfstandige in de zin van het socialezekerheidsrecht (de meewerkende
echtgenoot NIET).
Een activiteit die louter kadert in het beheer van een persoonlijk vermogen van een natuurlijk
persoon ≠ een onderneming.
Feitelijke verenigingen die geen winstuitkering doen ≠ een onderneming.
De hervorming van het ondernemingsrecht (ingevoegd sinds 01/11/2018), brengt heel wat
gevolgen met zich mee:
 Geen onderscheid meer tussen een handelsvennootschap en burgerlijke
vennootschap;
 Notie “handelaar” verdwijnt;
 “Onderneming” wordt sterk uitgebreid  ook verenigingen zijn nu ondernemingen;
 Alle ondernemingen vallen nu onder het ondernemingsrecht  bijgevolg kunnen nu
ook VZW’s en vrije beroepen failliet worden verklaard! En zal de bevoegdheid nu vallen
bij de ondernemingsrechtbank ipv de handelsrechtbank.
5
2022-2023
Laure de Rooij
Art III.82 WER – Welke ondernemingen zijn boekhoudplichtig??? …en wie niet!
Handboek p 36-37
Specifieke toelichting over wettelijke bepalingen voor “bijkantoren”: CBN 2018/06 en CBN
2019/02. Het Belgisch boekhoudrecht is enkel van toepassing op in België gevestigde
bijkantoren van vennootschappen naar buitenlandsrecht
Bijkantoren:
 Vormen boekhoudkundig (niet juridisch) een afzonderlijke entiteit, te onderscheiden
van de boekhoudkundige entiteit van de buitenlandse vennootschap;
 Vallen onder de bepaling van het WER, WVV en hun respectievelijke
uitvoeringsbesluiten;
 Afzonderlijke boekhouding volgens ons minimumindeling algemeen rekeningstelsel;
o Vermoedelijk verschillend van rekeningplan buitenlandse moedervennootschap
 Concordantietabel proef en saldibalans:
 Jaarrekening opmaken (meerdere bijkantoren worden als één onderneming
beschouwd);
o Tenzij omzet < 500.000 euro ( vereenvoudigde boekhouding toegelaten) (cfr
VOF):
 Jaarrekening moet niet neergelegd worden bij de NBB;
 Geen verplichting tot het opmaken van een jaarverslag;
 Wel verplichting tot het opmaken van een sociale balans (betreft enkel tewerkstelling
Belgisch bijkantoor) en neerlegging NBB;
 De boekhouding moet gevoerd- en de jaarrekening opgesteld te worden in Euro;
 Dagelijkse boekhouding mag gevoerd worden in vreemde munt maar de
boekhoudstaten moeten opgemaakt zijn in EURO;
 Aanvraag tot afwijking mogelijk (motivering dat de functionele valuta niet de Euro is);
 Opstellen van waarderingsregels en goedgekeurd door bestuursorgaan
moedervennootschap! (Zullen immers vermoedelijk verschillen);
 Bestuursorgaan zal activa en passiva moeten bestemmen aan het bijkantoor;
 Dit kan geen aanleiding geven tot boeking van goodwill die intern bij de
moedervennootschap tot stand zou zijn gekomen!
 Interne verrichtingen tussen moedervennootschap en bijkantoor worden geboekt op
een “relatierekening”  fungeert als rekeningcourant;
 Saldo kan:
o Debet  “interne vordering tav moedervennootschap” rek 2810 (als duurzame
ondersteuning) of 2910 /416
o Credit  Interne schulden tav moederbedrijf rek 489 of 179 of 100
Verbindingsrekening met het vermogen van de moedervennootschap
o Als een positie op beiden  verrekenen! Dus compensatie met eindpositie
ofwel debet ofwel credit.
 Los van voorgaande verplichtingen die rusten op het bijkantoor zelf: naar buitenlands
recht moeten sommige van hun akten en jaarrekening, eveneens hun geconsolideerde
jaarrekening openbaar gemaakt worden.
Ook vrijstelling mogelijk over MAR en jaarrekening indien geen eigen opbrengsten door
verkoop van goederen of levering van diensten aan derden of aan de buitenlandse
moedervennootschap én de werkingskosten worden volledig gedragen door buitenlandse
moedervennootschap. Met andere woorden bedoelt men het bijkantoor waarvan de activiteit
volledig geïntegreerd wordt in die van het moederbedrijf en er niet van losgekoppeld kan
worden.
6
2022-2023
Laure de Rooij
2 Algemeen aanvaarde principes
2.1 Vertrekpunt
Ondernemingen voeren een boekhouding (art III.82 WER).
Behoudens wettelijke afwijkingen. Bv.:
 Weliswaar: “aangepast aan de aard en de omvang van de onderneming”;
o Sectorale bijzonderheden;
o Beleidsbehoeften, informatiebehoeften;
 Boekhouding = techniek van registreren;
o Beheerst door een stelsel van algemeen geldende boekhoudbeginselen;
o Jaarrekening dient zonder toevoegingen of weglatingen voort te vloeien
uit de boekhouding.
2.2 Structuur algemeen aanvaarde boekhoudbeginselen (boek p31 ev.)
2.2.1 Boekhoudkundige uitgangspunten
Uiteraard zijn er verscheidene boekhoudkundige uitgangspunten (vertrekpunten,
basisbeginselen).
1. Ondernemingsentiteit (cfr Slides hfdst 1 Inleiding “Toepassingsgebied” –):
Art. I.1 WER opsomming van wat wordt beschouwd als “onderneming”.
2. Uitdrukking in geldwaarde:
De geldwaarde is de gemeenschappelijke noemer waarin alles uitgedrukt wordt.
In ons geval is de eenheidsmunt de Euro. Dit geldt principieel eveneens voor bijkantoren
van een onderneming naar buitenlandsrecht (eventuele afwijkingen mogelijk.) In
uitzonderlijke gevallen is er een afwijking mogelijk indien dit verantwoord is door de
economische werkelijkheid (de functionele valuta zal bepaald moeten worden  er is een
bijzondere goedkeuringsprocedure).
De jaarrekening en de rekeningen in de boekhouding moeten in dezelfde munt
weergegeven worden.
Alle transacties in valuta, andere dan euro, moeten naar de eenheidsmunt omgezet worden
(wisselkoersen zullen hier dus van toepassing zijn). Methodiek van omzetting van vreemde
valuta vermelden in de waarderingsregels.
3. Bestendigheid (consistentiebeginsel zie boek pg. 103):
Van belang bij de analyse van evoluties. Een vergelijkende analyse is slechts relevant
indien de prestatie, inhoud en methodologie over de tijd consistent is en blijft. Er is een
verschil met verstarring!  Hier houdt men steeds rekening met wijzigende
omstandigheden.
Indien er toch een wijziging zou zijn in presentatie, inhoud of methodologie gaat men in de
toelichting het voorwerp, de verandering zelf en de cijfermatige impact hiervan
vermelden.
Als er wijzigingen plaatsvinden waardoor vergelijkbaarheid niet gehandhaafd is zijn er 2
opties:
 Aanpassing bedragen voorgaand BJ + gegevens opnemen in toelichting zodat
vergelijking mogelijk is;
 Geen aanpassing vorig BJ + gegevens opnemen in toelichting zodat vergelijking
mogelijk is.
Waarderingsregels moeten principieel jaarlijks hetzelfde blijven, tenzij er belangrijke
wijzigingen in activiteiten, structuur, economische of technologische omstandigheden
plaatsvinden.
7
2022-2023
Laure de Rooij
4. Continuïteit:
De boekhoudkundige registratie van transacties vereist een waarde-toekenning.
Art 3:6 §1 KB WVV stelt als uitgangspunt dat de vennootschap haar bedrijf zal voortzetten.
Waarderingsregels worden bepaald vanuit een perspectief van continuïteit. Going Concern
principe is een sleutelbegrip bij de analyse en interpretatie van de financiële staten en de
basis voor de waardering van activa en erkenning van schulden, evenals de classificaties.
Continuïteit is toegenomen in belang en focus sinds de financiële crisis van 2008.
Jaarrekening wordt opgesteld op basis van continuïteit tenzij:
 Voornemen om te liquideren of de activiteiten te beëindigen;
 Geen realistisch alternatief dan voorgaande (= “Wrongfull trading”).
Belang van de beoordeling van de bedrijfsleiding aangaande de continuïteit!
Bestuurdersverantwoordelijkheid/ verantwoordelijkheid van de commissaris. (De
overgang van continuïteit naar niet-intentionele discontinuïteit is een uiterst moeilijke
beoordeling).
Indien een significante onzekerheid bestaat inzake de continuïteit, zal de vennootschap
haar waarderingsregels dienen aan te passen. Een aanpassing van de waarderingsregels
indien men niet meer kan uitgaan van de continuïteit:
 Oprichtingskosten dienen integraal te worden afgeschreven;
 Bepalen van de realisatiewaarde m.b.t. de activa elementen (desgevallend
aanvullende afschrijvingen of waardeverminderingen om de waarde te brengen op
de vermoedelijke realisatiewaarde);
 Aanleggen van voorzieningen i.v.m. de beëindiging van de activiteiten;
 Belang van de Toelichting!
Procedures voorzien in de Vennootschapswetgeving:


Verantwoording van de continuïteit in het jaarverslag;
o Er blijkt een overgedragen verlies uit de balans;
o Een verlies gedurende 2 opeenvolgende jaren in de resultatenrekening;
NV “Alarmbelprocedure” (afhankelijk van de rechtsvorm)
Verlies van 1/2 of 3/4 vh kapitaal
 Bijzonder verslag van de RvB (binnen de 2 mnd na vaststelling) gericht aan de
AV met voorstel de activiteiten verder te zetten (of niet);
 Beslissing terzake van de AV.
Verlies netto actief beneden wettelijk minimumkapitaal
 Iedere belanghebbende (of het openbaar ministerie) kan de ontbinding voor de
rechtbank vorderen;
 De rechtbank kan een termijn toestaan om de toestand te regulariseren.

8
BV “Alarmbelprocedure” (afhankelijk van de rechtsvorm)
Wanneer het netto actief, negatief dreigt te worden of - is geworden;
Wanneer bestuursorgaan vaststelt dat niet langer vaststaat dat volgens
redelijkerwijs te verwachten ontwikkelingen, de vennootschap in staat zal zijn om
gedurende minstens 12 maanden haar opeisbare schulden te voldoen;
 Bijzonder verslag van de RvB (binnen de 2 mnd na vaststelling) gericht aan de
AV met voorstel de activiteiten verder te zetten (of niet);
 Beslissing terzake van de AV.
2022-2023
Laure de Rooij
2.2.2 Vaststellen van de transacties (boek pg. 109)
Het is belangrijk een goede administratieve organisatie te handhaven aan de hand van de
nodige verantwoordingstukken.
 Materiële documenten waaruit de aard en omvang van een transactie blijkt;
 Vastgelegde informatie waarop de boekhoudkundige registratie steunt;
 Bewijs van een transactie;
 Onderscheid tussen “interne” en “éxterne” verantwoordingsstukken!
 Een verantwoordingsstuk moet verantwoorden aan de realiteit;
 In geval van bijkantoren: boeken, rekeningen en verantwoordingsstukken in België
bewaren (mag een kopie/ afschrift zijn);
 Boekingen inzake interne verrichtingen tussen een bijkantoor en de
moedervennootschap moeten verantwoord worden;
De transacties moeten volledig worden weergegeven, dit is zeker een noodzaak bij een
dubbele boekhouding!
 Bezittingen vs. Schulden;
 Kosten vs. Opbrengsten;
 Rechten vs. Verplichtingen (desgevallend buiten de balans);
 Indien kwantificering niet mogelijk is moet dit in de toelichting vermeld worden;
 Er moet rekening worden gehouden met voorzienbare risico’s.
Niet-compensatie:
Compensatie tussen tegoeden en schulden, rechten en verbintenissen en tussen kosten en
opbrengsten is verboden. Dit behalve wanneer het expliciet wettelijk bepaald is!
Compensatie ≠ schuldvergelijking. Schuldvergelijking = een contract tussen partijen waarbij
overeengekomen wordt op een bepaald tijdstip (of continu) hun wederzijdse verplichtingen in
een netto saldo uit te drukken.
Uitzondering: wanneer bepaalde rekeningen een debetsaldo vertonen en andere rekeningen
een creditsaldo, en voor zover de betrokken rekeningen-courant uitgedrukt zijn in dezelfde
munt, moet de eerste rekening op het actief geboekt worden en de tweede op het passief.
Toerekening van kosten en opbrengsten aan de overeenstemmende periode (pg. 120):
Kosten/ opbrengsten die betrekking hebben op een bepaald BJ moeten aan dat boekjaar
worden toegerekend (onafhankelijk van de datum van betaling). Bv. Intresten, vakantiegeld,
verzekeringspremies, etc.
Verkopen  goederen moeten geleverd zijn/ diensten moeten verstrekt zijn. Indien
opbrengsten erkend zijn, moeten overeenstemmende kosten ook erkend worden.
 Via overlopende rekeningen 49-
9
2022-2023
Laure de Rooij
2.2.3 Vaststellen van de waarde van de geregistreerde transacties
Principe van de individuele waardering (p127)
Waarderen gebeurt in functie van de eigenschappen van de verrichting. Iedere waardering
gebeurt aldus individueel!
Wel: groepen van gelijksoortige objecten kunnen op dezelfde wijze gewaardeerd worden (bv.
MVA, zelfde type voorraden, etc.)
Basisprincipe: aanschaffingswaarde (bij verwerving of productie)



10
Aanschaffingsprijs:
Prijs bij AK + bijkomende kosten
Alle kosten om het aangekochte actief functioneel te maken.
Bv. Bij machines = installatiekosten, bij grondstoffen = transport, verzekering, opslag,
etc.
Bepaling van de aanschaffingswaarde:
o Verkrijging activa onder bezwarende titel: principe:
o Aanschaffingsprijs = overeengekomen prijs.
Bijzondere gevallen:
o Verwerving tegen variabele prijs  enkel erkenning van het variabel gedeelte
indien de voorwaarden gerealiseerd zijn.
o Verwerving via ruil  aanschaffingsprijs = de marktwaarde van het in de ruil
overgedragen goed. Indien de waarde moeilijk te bepalen is = de waarde van in
de ruil ontvangen goed.
Vervaardigingsprijs:
Zelfgeproduceerde vaste of vlottende activa.
Som van alle kosten om over het goed te beschikken.
o Rechtstreekse productiekosten
o Onrechtstreekse productiekosten (optioneel)
 Vaste en variabele kosten op basis van een normale capaciteit.
Inbrengwaarde (inbreng in natura):
De waarde van de inbreng = conventionele prijs die aan d ingebrachte componenten
worden toegerekend.
NIET: de belastingen en kosten m.b.t. inbreng  RR of oprichtingskosten!
Indien de conventionele prijs > de gebruikswaarde of marktwaarde  onmiddellijke
waarde correctie boeken!
o MVA: niet-recurrente afschrijving;
o Vlottende A: niet-recurrente waardevermindering.
Uitzondering conventionele prijs  bij toepassing van de boekhoudkundige neutraliteit
bij fusies, splitsingen, partiële splitsingen, inbrengen van bedrijfstak of algemeenheid
van goederen.
2022-2023
Laure de Rooij
Principe van de voorzichtigheid (p162)
Bekommernis om de situatie niet gunstiger voor te stellen dan de feitelijke situatie. Dit betekent
NIET dat men steeds de “worst cases cenario” moet erkennen. De keuze moet deze zijn, met
de meeste waarschijnlijkheid.
Principe van de objectiviteit (p163)
De registratie moet voortvloeien uit de verrichting zelf en mag niet beïnvloed worden door een
(tendensieuse) interpretatie.
Cfr voorgaande: gebruik van “verantwoordingsstukken”.
Gebeurlijk zijn interpretaties niet uit te sluiten; streven naar neutraliteit.
Relevantieprincipe (p163)
De informatie nodig voor het nemen van beslissingen dient ter beschikking gesteld te worden.
Cfr “elke onderneming voert een voor de aard en omvang passende boekhouding …”
2.2.4 Regels i.v.m. de rapportering (pg 163)
Principe van de periodiciteit
De onderneming sluit periodiek haar boekhouding af  noodzakelijk voor een periodieke
evaluatie. Hoe vaak (tussentijds?) wordt beslist door de Raad van Bestuur of regelgeving.
Cfr beursgenoteerde ondernemingen, ondernemingen met een commissaris, etc.
Principe van de vergelijkbaarheid


In de tijd (eigen tandenzen, beoordeling van jaar tot jaar);
In de ruimte (vergelijkbaarheid met derden).
Principe van het getrouwe beeld (true and fair view)
Basisbeginsel (Art. 3:2 KB WVV):
De meest voorgaande principes hebben het getrouw beeld als doelstelling.
Belang van toelichting!
2.3 Houden en bewaren van de boeken
Een geïnformatiseerde boekhouding dient te voldoen aan:
 Onveranderlijkheid van de boekingen (~ onomkeerbaarheid);
 Wettelijk stelsel van boeken;
 Maandelijks of per kwartaal een centralisatie van de afzonderlijke boekingen voeren;
 Verrichtingen doorlopend nummer, zonder blanco’s of weglatingen.
Bewaarplicht: 7 jaar (te rekenen vanaf 1 januari volgend op het jaar van de afsluiting). Vanaf
01/01/2023 10 jaar.
11
2022-2023
Laure de Rooij
3 Jaarrekeningrecht
3.1 Bronnen
Wetboek Vennootschappen en Verenigingen.
Uitvoeringsbesluit van 29 april 2019 (KB WVV).
3.2 Toepassingsgebied
Een jaarrekening dient te worden opgesteld door alle ondernemingen die onderworpen zijn
aan de boekhoudwetgeving (tenzij ze expliciet zijn vrijgesteld). Er zijn 3 modellen: het Volledig
schema, Verkort schema en Microschema.
(In de les zullen we enkel het VOL schema bespreken, het is toch belangrijk te weten wanneer
een vennootschap gebruik moet maken van welk soort schema!)
Er zijn 2 categorieën ondernemingen: “grote” en “kleine”. Met andere woorden, een
onderneming die gebruik moet/mag maken van een microschema is onderdeel van de kleine
vennootschappen.
3.2.1 Microvennootschap (stappenuitwerking Pg 57)
Een kleine onderneming die noch moeder, noch filiaal is, is een microvennootschap indien zij
op het einde van het boekjaar niet meer dan één van de onderstaande criteria overschrijdt:
 Jaargemiddelde van het personeelsbestand: 10;
 Jaaromzet (exclusief btw): 700 000 EUR;
 Balanstotaal: 350 000 EUR.
Een kleine, niet-beursgenoteerde onderneming die gedurende 2 opeenvolgende
boekjaren aan de criteria van een microvennootschap beantwoordt, mag een micromodel
gebruiken voor het opmaken en neerleggen van haar jaarrekening.
3.2.2 Kleine vennootschap
Een onderneming is klein indien zij, op datum van het laatst afgesloten boekjaar, niet meer
dan één van de volgende limieten overschrijdt:
 Jaargemiddelde van het personeelsbestand: 50;
 Jaaromzet (exclusief btw): 9.000.000 EUR;
 Balanstotaal: 4.500.000 EUR.
Een niet beursgenoteerde onderneming die gedurende 2 opeenvolgende boekjaren klein is
mag het verkort model gebruiken voor het opmaken en neerleggen van hun jaarrekening.
3.2.3 ‘Grote’ vennootschap
Er staat geen expliciete omschrijving in het WVV  alle vennootschappen die geen kleine
vennootschap zijn!
Met andere woorden:
Een onderneming is 'groot' indien zij, op datum van het laatst afgesloten boekjaar, meer dan
één van de volgende limieten overschrijdt:
 Jaargemiddelde van het personeelsbestand: 50;
 Jaaromzet (exclusief btw): 9.000.000 EUR;
 Balanstotaal: 4.500.000 EUR.
Een onderneming die gedurende 2 opeenvolgende boekjaren 'groot' is of die beursgenoteerd
is, moet het volledig model gebruiken voor het opmaken en neerleggen van haar jaarrekening.
12
2022-2023
Laure de Rooij
3.2.4 Aandachtspunten bij de analyse van de categorieën
Principieel: evaluatie gebeurt op individuele basis.
Daarentegen: een moedermaatschappij (of een onderneming die deel uitmaakt van een
consortium) berekent de criteria m.b.t.
 De jaaromzet en het balanstotaal: op geconsolideerde basis!
 Het jaargemiddelde van het personeelsbestand: door het optellen van het gemiddeld
aantal personeelsleden die jaarlijks door alle betrokken ondernemingen worden
tewerkgesteld;
 Mogelijkheid van een vereenvoudigde methode nl. op basis van de “zuivere optelling”
van omzet en balans totaal (dus zonder consolidatie-eliminaties voor intragroepstransacties. In dit geval worden criteria omzet en balanstotaal verhoogd met
20%  omdat men bepaalde transacties niet zal elimineren, wat een nadeel zou vormen )
Het gemiddeld personeelsbestand wordt berekend als het gemiddeld aantal werknemers in VE
dat is geregistreerd in de DIMONA-databank per einde van elke maand
De omzet is het bedrag van de verkopen van goederen en/of diensten aan derden in het kader
van de gewone bedrijfsuitoefening, onder aftrek van de toegestane kortingen
Wanneer de bedrijfsopbrengsten vd vennp voor meer dan de helft bestaan uit opbrengsten die
niet beantwoorden aan de post “omzet”, dient voor de beoordeling van de grootte vd vennp
worden rekening gehouden met het totaal van de bedrijfs- en financiële opbrengsten met
uitsluiting van de niet-recurrente opbrengsten. (Cf art 1:24 §5, 3° al. WVV)
Wanneer meer dan één van de drie criteria worden overschreden of niet meer overschreden,
heeft dit slechts gevolgen wanneer dit zich gedurende 2 opeenvolgende boekjaren voordoet
(consistentiebeginsel).
Een startende vennootschap heeft geen historische cijfers (2 opeenvolgende jaren) voor de
toetsing van deze criteria. Bijgevolg zal men in het begin van het boekjaar de cijfers te goeder
trouw moeten inschatten. (Bv. Op basis van het financiële plan dat bij oprichting verplicht dient
opgesteld te worden.
Uitgebreide bespreking met voorbeelden art 1:25 en 1:26 WVV in CBN Advies 2016/3
Toepassing 1:
13
2022-2023
Laure de Rooij
Toepassing 2:
14
2022-2023
Laure de Rooij
Toepassing VOL of VKT schema
Situatieschets:
Groepsverkopen
Groeps openstaand saldo
1.500.000
800.000
Personeel
Omzet
balanstotaal
M
S1
S2
S3
S4
2
900 000
15 10 000 000
10 3 000 000
12 2 000 000
10 11 000 000
1 000 000
3 000 000
800 000
2 000 000
5 000 000
totaal
Consol
49 26 900 000
49 25 400 000
11 800 000
11 000 000
criterium
<= 50
9 000 000
4 500 000
10 800 000
5 400 000
Basis
berekening
# criteria
overschreden
SCHEMA
Geconsolideerd criterium
Overschreden?
Vereenvoudigde methode :
aangepast criterium
Overschreden ?
Oplossing
Personeel
Omzet
balanstotaal
M
S1
S2
S3
S4
2
900 000
15 10 000 000
10 3 000 000
12 2 000 000
10 11 000 000
1 000 000
3 000 000
800 000
2 000 000
5 000 000
totaal
Consol
49 26 900 000
49 25 400 000
11 800 000
11 000 000
criterium
Geconsolideerd criterium
Overschreden?
<= 50
9 000 000
neen
ja
neen
10 800 000
ja
Basis
berekening
# criteria
overschreden
SCHEMA
geconsolideerd
Individueel
geconsolideerd
Individueel
Individueel
2
1
2
0
2
VOL
VKT
VOL
VKT
VOL
4 500 000
ja
Vereenvoudigde methode :
aangepast criterium
Overschreden ?
15
5 400 000
ja
2022-2023
Laure de Rooij
3.3 De Jaarrekening – algemeen
We verwijzen naar de bijlagen mbt het officieel formaat van de wettelijke jaarrekening. We
overlopen de structuur en het belang van de rubrieken evenals de presentatie in het geheel.
Notities:
 Vaste activa, Vlottende activa, Eigen vermogen, Voorzieningen, Schulden;
 Belang van de presentatie LT en KT;
 Solvabiliteit, Liquiditeit, Bedrijfskapitaal en rendabiliteit.
3.3.1 Activa
Vaste activa = duurzame aanwending.
Merk op dat de oprichtingskosten vanaf 01/01/2016 niet meer gerubriceerd zijn onder vaste
activa!
De activa zijn voorgesteld in stijgende graad van liquiditeit. Behoudens de overlopende
rekeningen die technische rekeningen zijn, gebruikt voor de juiste tijdsafgrenzing.
3.3.2 Passiva
Het eigen vermogen bepaald de solvabiliteit van de onderneming, in verhouding tot het
totaal vermogen of het vreemd vermogen.
Rubriek 19: “Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het netto-actief”  behoort NIET
tot het eigen vermogen!! Het zijn voorschoten die door de vereffenaar ten voorlopige titel
worden toegekend.
Voorzieningen en uitgestelde belastingen bevinden zich tussen het eigen vermogen en de
schulden van de vennootschap op de jaarrekening. Ze zijn weergegeven volgend de graag
van onzekerheid met betrekking tot de waardering.
Let op! Bij de schulden is de classificatie tussen KT en LT enorm belangrijk!
3.3.3 Balansstructuur
Oprichtingskosten
Vaste activa
Uitgebreide vaste activa
Eigen Vermogen
Immateriële vaste activa
Materiële vaste activa
Financiële vaste activa
Permanent Vermogen
Voorzieningen
Schulden > 1jr
Vlottende activa
beperkte vlottende activa
Vorderingen > 1 jr
Voorraden en BIU
Vorderingen < 1 jr
Geldbeleggingen
Liquide middelen
Overlopende rekeningen
Bedrijfskapitaal
(netto-)
Schulden < 1 jr
Vlottend passief
Overlopende rekeningen
Bruto bedrijfskapitaal = som v&an de beperkte vlottende activa.
Uitgebreide vaste activa = NIET de ORK, enkel vaste activa en een deel van de vlottende
activa.
Bedrijfskapitaal = het verschil tussen beperkt vlottende activa en vlottend passiva, hier kijkt
men veel naar bij de balansanalyse.
16
2022-2023
Laure de Rooij
17
2022-2023
Laure de Rooij
Bepaal:
Bruto bedrijfskapitaal.
Netto bedrijfskapitaal.
ACTIVA
PASSIVA
OPRICHTINGSKOSTEN
VASTE ACTIVA
Immateriële vaste activa
75 000
3 376 000
EIGEN VERMOGEN
2 055 250
136 750
Inbreng
1 500 000
Materiële vaste activa
1 683 250
Herwaarderingsmeerwaarden
Financiële vaste activa
1 556 000
Reserves
120 000
Overgedragen resultaat
345 250
VLOTTENDE ACTIVA
Vorderingen op meer dan een jaar
Voorraden en bestellingen in uitvoering
Vorderingen op ten hoogste één jaar
4 521 050
Kapitaalsubsidies
90 000
600 000
644 290
VOORZIENINGEN EN UITGESTELDE BELASTINGEN
450 000
2 333 000
Geldbeleggingen
200 000
Liquide middelen
387 560
SCHULDEN
Schulden op meer dan een jaar
5 466 800
Overlopende rekeningen
356 200
Schulden op hoogstens een jaar
1 750 000
Vervallende LT schulden
150 000
Financiële schulden
636 000
Handelsschulden
2 547 800
Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen
Schulden mbt belastingen, bezold., en SL
234 800
Overige schulden
122 400
Overlopende rekeningen
TOTAAL ACTIVA
7 972 050
25 800
TOTAAL PASSIVA
7 972 050
Bruto bdk = 4.521.050 - 600.000 = 3.921.050
= beperkt vlottende activa = vlottende activa – LT vorderingen
Netto bdk = 3.921.050 – (5.466.800 – 1.750.000) = 204.250
= beperkt vlottende activa – vreemd vermogen KT OF
= permanent vermogen – (ORK + uitgebreide vaste activa)
= (EV + Voorzieningen + Schulden LT) – (ORK + Vaste activa)
Liquiditeit is positief in dit voorbeeld want > 1, maar niet echt goed. Het is nog steeds een
zwakke ratio. Een aanvaardbare ratio is vanaf ongeveer 1,3.
3.3.4 Resultatenrekening
Merk op: “niet recurrente bedrijfsopbrengsten”
Merk op: “niet recurrente bedrijfskosten”
Merk op: “niet recurrente financiële opbrengsten en -kosten”
Vanaf code 780:
Vanaf code 9906: vinden we de jaarlijkse resultaatverdeling terug in de jaarrekening.
18
2022-2023
Laure de Rooij
Structuur Resultatenrekening:
Bedrijfsopbrengsten
Omzet
Voorraad wijziging GP en BIU
Geproduceerde vaste activa
Andere bedrijfsopbrengsten
Niet recurente bedrijfsopbrengsten
Bedrijfskosten
Aankopen en voorraadwijziging
Diensten en diverse goederen
Personeelskosten
Afschrijvingen, waardeverminderingen en
voorzieningen
Andere bedrijfskosten
Activering van bedrijfskosten bij herstucturering
Niet recurente bedrijfskosten
Bedrijfsresultaat
Nominaal
%
Bruto marge
/ omzet
= "cost of Goods Sold"
Netto marge
/ omzet
Een zwakke of negatieve brutomarge = problematisch!
Brutomarge = 70/74 – 740 – (60+61)
3.3.5 Cashflow
Cash Flow
+
-
Resultaat van het boekjaar
Niet-kaskosten
Afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, IMM VA en MVA
Waardeverminderingen op voorraden op BIU en op HV
Voorzieningen vr risico's en kosten
Niet recurrente bedrijfskosten
Afschr en waardevermind op oprichtk, Imm VA en MVA
Voorziening uitz bedrijfsrisico's en kosten
Niet recurrente financiële kosten
Waardevermindering FVA
Voorziening uitz financiële risico's en kosten
Niet-kasopbrengsten
Niet recurrente bedrijfsopbrengsten
Terugneming afschr en waardevermind Imm VA
Terugn voorziening uitz bedrijfskosten
Niet recurrente financiële kosten
Terugneming waardevermindering FVA
Terugn voorziening uitz financiële kosten
Code
9904
630
631/4
635/7
660
6620
661
6621
760
7620
761
7621
Is de cashflow positief  de vennootschap genereerd geldmiddelen.
19
2022-2023
Laure de Rooij
3.3.6 EBIT en EBITDA
Nettoresultaat van het boekjaar voor belasting
- Opbrengsten uit financiële vaste activa
- Opbrengsten uit vlottende activa
- Andere financiële opbrengsten
+ Kosten van schulden
+ Andere financiële kosten
- Niet-recurrente financiële opbrengsten
+ Niet-recurrente financiële kosten
= EBIT
+ Afschrijvingen en waardeverminderingen op ORK, IVA en MVA
+ Waardeverminderingen op voorraden, BIU en handelsvorderingen
(toevoeging +, terugneming -)
+ Niet-recurrente afschrijvingen en waardeverminderingen op ORK, IVA en
MVA
- Terugneming van afschrijvingen en waardeverminderingen op IVA en MVA
+ Waardeverminderingen op vlottende activa
+ Waardeverminderingen op financiële vaste activa
- Terugneming van waardeverminderingen op financiële vaste activa
= EBITDA
Codes
9903
750
751
752/9
650
652/9
769
668
630
631/4
660
760
651
661
761
EBIT is een maatstaf voor de operationele winst en stemt conform met Belgische
resultatenrekening het meest, maar niet volledig, overeen met de bedrijfswinst. (code 9901)
Het is het resultaat:
 Na aftrek niet-kaskosten
 Voor aftrek kosten van schulden en andere financiële kosten
 Zonder financiële opbrengsten uit vlottende activa, financiële vaste activa en andere
financiële opbrengsten
 Voor belastingen
EBITDA
 EBIT voor aftrek van niet-kaskosten
 Voorzieningen worden niet uit EBIT gehaald in de Belgische definitie
EBIT en EBITDA houden dus geen rekening met de kapitaalstructuur (interesten en
dividenden), noch met de diverse aspecten van de ondernemingsfascaliteit (belasting),
opgenomen in de resultatenrekening.
20
2022-2023
Laure de Rooij
4 De balans - Activa
4.1 Oprichtingskosten
4.1.1 Algemeen
Oprichtingskosten zijn kosten verbonden met:
 De oprichting en kapitaalverhoging;
 De verdere ontwikkeling of de herstructurering van de vennootschap;
 De uitgifte van leningen;
 Overige oprichtingskosten.
(Onder IFRS bestaan oprichtingskosten niet)
Ze worden geboekt op het actief, voor zover ze niet ten laste genomen worden in het boekjaar
van besteding.  Keuzestelsel!
De waardering gebeurt aan aanschaffingswaarde met aftrek van de gecumuleerde
afschrijvingen. Aanschaffingswaarde = prijs betaald aan derden of de vervaardigingsprijs
(interne kosten).
De afschrijvingen gebeuren over max. 5 jaar.
Uitzondering: kosten bij uitgifte van leningen: de afschrijving wordt gespreid over de looptijd
van de lening.
Ze worden volledig afgeschreven bij vennootschappen onder discontinuïteit. Ze hebben een
“actief-waarde” dankzij het “going concern” -principe. De basisredenering is dat de kosten bij
oprichting, kapitaalverhoging, leningen, herstructureringen het actief vertegenwoordigen omdat
ze noodzakelijk zijn voor de verderzetting van de activiteiten (maw de continuïteit van de
onderneming.)
Gevolgen van discontinuïteit?  EXAMEN!
Oprichtingskosten komen niet in aanmerking voor herwaardering en geboekte afschrijvingen
kunnen in een later stadium niet meer worden teruggenomen.
Mochten er oprichtingskosten voorvallen in een vreemde valuta zullen zij op het moment van
registratie definitief omgezet moeten worden naar euro. Het is een monetaire actief  met
andere woorden, ze zijn onmiddellijk omzetbaar in geld.
In de waarderingsregels zullen we terugvinden of men kiest voor activering of rechtstreekse
opneming in de kosten.
In essentie is doel van de rubriek het spreiden over meerdere jaren van kosten via hun
activering; waarvan het doorgaans activa betreffen zonder realisatiewaarde. Het is dan ook
aan te raden om hierbij voorzichtig te werk te gaan en dit niet met enige doelstelling om het
resultaat te verbeteren (bij ondernemingen in moeilijkheden bv). De meest voorzichtige politiek
is deze van de rechtstreekse in kostenneming. Wanneer een vennootschap opteert voor de
activering van de oprichtingskosten, gebeurt dit ten laste van het resultaat van de volgende
boekjaren!
Oprichtingskosten worden in mindering gebracht van het netto-actief waardoor de uitkeerbare
bedragen worden beïnvloed. (Zie hoofdstuk over eigen vermogen)
Eigen vermogen (=netto actief) Code 10/15
- oprichtingskosten
- kosten voor (onderzoek en) ontwikkeling
= gecorrigeerd netto actief
VOL 6.1: Andere = bv. Bij fusie van vennootschappen
21
2022-2023
Laure de Rooij
4.1.2 Kosten voor oprichting en kapitaalverhoging
Oprichtingskosten betreffen onder andere registratierechten, erelonen, publicatiekosten,
inschrijving bij de kruispuntbank, etc. Bij inbreng in natura worden taxen, kosten, etc. niet
toegevoegd bij de inbrengwaarde van het actief  hetzij ten laste van de RR, hetzij activering
als oprichtingskost.
Bv. Wanneer men inbreng in natura doet en er zijn kosten bij zal men dit boeken als een
oprichtingskost. Men zal NOOIT het object van de natura verhogen met deze kost.
AFSCHRIJVING NIET VERGETEN TE BOEKEN!!!
Wanneer we de EBITDA berekenen zien we dat deze kost wel mee berekend zal worden
WANNEER men deze gewoon in kost neemt. Als we dit niet doen, en de kost activeren (en
dus bijgevolg afschrijven) zullen we zien dat deze de EBITDA wel beïnvloed, en dit dus zal
zorgen voor een andere interpretatie van de cijfers.
Het is belangrijk dat wanneer men een vennootschap analyseert men rekening houdt met
eventuele oprichtingskosten, de waarderingsregels, etc.!!
Toepassing:
Oprichting vennootschap. Erelonen juridisch advies: 1.800 euro en 21% btw.
Boeking aanschaffing:
200
Kosten van oprichting
1.800
490
Aftrekbare BTW
378
@ 550
Bankrekening
2.178
Boeking afschrijving:
630
Afschrijvingen op oprichtingskosten
@ 2009
Gecum. Afschrijvingen op oprichtingskosten
360
360
4.1.3 Kosten bij uitgifte van leningen
Betreft onder meer dossierkosten, juridische raadgevers, commissies, kosten waarborgen, etc.
De geactiveerde kosten moeten afgeschreven worden over de looptijd van de lening. De
afschrijvingen worden geboekt als een financiële kost (rubriek 650 kosten van schulden). Bv.
Een bank die dossierkosten aanrekent wanneer men een lening aangaat.
Toepassing:
De uitgifte van een obligatielening bedraagt 1.000.000 over de looptijd van 8 jaar. De
plaatsingscommissie aan financiële instelling die als tussenpersoon optreedt is 16.000 euro +
21% btw.
Boeking aanschaffing:
201
Kosten van uitgifte lening
490
Aftrekbare btw
@ 550
Bankrekening
Boeking afschrijving:
650
Afschrijvingen op oprichtingskosten
@ 2019
Gecum. Afschrijvingen op oprichtingskosten
16.000
3.360
19.360
2.000
2.000
Toelichting: VOL 6.11
22
2022-2023
Laure de Rooij
4.1.4 Overige oprichtingskosten
Betreft kosten ivm de oprichting die niet onder de rubrieken 200 en 201 ressorteren zoals o.m.
kosten vooronderzoek vestigingsplaats, promotie- en lanceringskosten bij opstart nieuwe
activiteiten.
4.1.5 Herstructureringskosten
Onder bepaalde voorwaarden kunnen herstructureringskosten geactiveerd worden onder de
oprichtingskosten:
 De kosten houden verband met een ingrijpende wijziging in de structuur of de
organisatie van de onderneming;
 De kosten hebben een gunstige en duurzame invloed op de rendabiliteit van de
onderneming (in een accepteerbare termijn).
Herstructureringskosten betreffen o.m. “uitzonderlijke” afschrijvingen, opzeg-vergoedingen,
studiekosten, kosten v. invoering van stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag, kosten van
heroriëntatie personeel, financiële kosten nalv een schuldherschikking …
De activering van de kosten gebeurt via een afzonderlijke rubriek waardoor deze zichtbaar
in mindering komen van de bedrijfskosten of financiële kosten.
Het is belangrijk dat men enorm voorzichtig moet zijn bij het herstructureren van bv.
Personeelskosten!! Stel men investeert in een opleiding van een personeelslid voor een
carrièreswitch en deze beslist om na een aantal maanden ontslag te nemen?  Belangrijk om
deze kosten dus echt niet zomaar als herstructureringskosten op te nemen! VOL 4
Als men deze kosten wil activeren zal men ze altijd eerst in kost moeten opnemen! Er zijn dus
2 boekingen voor nodig!
Toelichting: hier vinden we een vermelding van de impact op het resultaat van de activering
indien het gaat om niet-recurrente kosten. VOL 6.12
Uit voorgaande blijkt dat de activering (in de realiteit vaak afgeschreven over 3 jaar) van
herstructureringskosten kan voortkomen uit:
 Recurrente bedrijfskosten;
 Niet-recurrente bedrijfskosten;
 Niet-recurrente financiële kosten.
Onder de waarderingsregels zullen we verantwoording vinden dat aan hoger vermelde
voorwaarden met betrekking tot activering is voldaan. Ook zal het afschrijvingsritme
opgenomen moeten worden. Deze zal rekening houden met de inschatting van de impact op
de rendabiliteit van de vennootschap (“matchingprincipe”) maar zonder de periode van 5 jaar
te overschrijden.
Samengevat:
 Max 5 jaar afschrijven (uitzondering: leningen);
 Verschillende rubrieken;
Herstructureringskosten activeren?  Voorwaarden nagaan!
 We gaan eerst de kosten inboeken en later activeren (via bijzondere negatieve
kostenrekening)
23
2022-2023
Laure de Rooij
Toepassing 1:
Het bestuursorgaan van de vennootschap besluit in september 2022 om de ‘deuren te sluiten’
tegen 30 Juni 2023 en voorziet om over die periode een afbouw te realiseren van haar
activiteiten. In November 2022 vallen reeds een aantal ontslagen waarvoor een
opzegvergoeding van 1.500.000, - wordt uitbetaald.
Vraagstelling:
Hoe wordt de ontslag vergoeding van 1.500.000 boekhoudkundig verwerkt? (Abstractie
makend van RSZ en ingehouden bedrijfsvoorheffing)
Oplossing:
Gezien de vennootschap niet meer kan uitgaan van het principe van continuïteit van haar
activiteiten, kan zij haar opzegvergoedingen niet activeren als herstructureringskosten. De
voorwaarden van gunstige en duurzame invloed op de rendabiliteit is niet voldaan.
660
@ 450
Niet-recurrente bedrijfskosten - personeelskosten
Sociale schulden – personeel
1.500.000
1.500.500
Toepassing 2:
De vennootschap wordt geconfronteerd met een dalende rendabiliteit en beslist te investeren
in hoog technologische apparatuur. Als gevolg hiervan is er een daling van het aantal
benodigde arbeidsplaatsen en dient de vennootschap over te gaan tot een sanering waarvoor
850.000, - ontslagvergoedingen worden uitbetaald. Tevens zijn de oude machines hierdoor
waardeloos geworden (niet meer realiseerbaar) en wordt de netto boekwaarde tbv 350.000, integraal afgeschreven in het huidige boekjaar.
Vraagstelling:
Hoe wordt deze situatie boekhoudkundig verwerkt? (Abstractie makend van RSZ en
ingehouden bedrijfsvoorheffing)
Oplossing:
De vennootschap herstructureert met het oog op de verbetering van haar rentabiliteit. Aldus
opteert zij voor de “matching” van de stijgende rendabiliteitsimpact enerzijds met de
herstructureringskosten anderzijds.
Boekingen:
Registratie van de kosten
66X
Niet-recurrente afschrijvingen
66X
Niet-recurrente personeelskosten
@ 2309
Gecum. Afschrijvingen apparatuur
@ 45
Sociale schulden
350.000
850.000
350.000
850.000
Activeren van de herstructureringskosten
204
Herstructureringskosten
1.200.000
@ 669
Als herstructureringskosten geactiveerde kosten
1.200.000
Afschrijving van de herstructureringskosten (20% = 5 jaar)
63/66
Afschrijvingskosten
240.000
@ 2049
Gecum. Afschrijvingen oprichtingskosten-herstruct
24
240.000
2022-2023
Laure de Rooij
4.2 Immateriële vaste activa (pg 181)
4.2.1 Algemeen:
Immateriële vaste activa bevat:
 De kosten van onderzoek en ontwikkeling (gewijzigd sinds 1 januari 2016!);
 Onderzoek mag niet meer geactiveerd worden! Ontwikkeling wel.
 De concessies, octrooien, licenties, know how, merken en andere gelijkwaardige
rechten;
 De goodwill;
 De vooruitbetalingen op immateriële vaste activa.
Ondernemingsmiddelen van onlichamelijke aard bestemd om duurzaam voor de
bedrijfsactiviteiten te worden gebruikt. Naar verwachting toekomstige economische voordelen
genereren = winst genereren maar ook kosten vermeiden.
Waardering gebeurt aan aanschaffingswaarde met aftrek van de gecumuleerde afschrijvingen
en waardeverminderingen. Aanschaffingswaarde is:
 Prijs betaald aan derden;
 De vervaardigingsprijs (interne kosten);
 De ruilwaarde;
 De inbrengwaarde.
Aanschaffingsprijs = aankoopprijs bij derden.
Deze bevat eveneens bijkomende kosten (bv. Niet aftrekbare belastingen, transportkosten,
etc. LET OP! Belastingen en kosten bij inbreng in gevolg van een fusie, splitsing, inbreng in
geheelheid of bedrijfstak  ORK! Immers: kapitaalverhoging.
De intresten met betrekking op de financiering van de verwerving, kunnen toegevoegd worden
aan de aanschaffingswaarde (= intercalaire intresten = van toepassing wanneer we IVA
verwerven door zelf aan het project te werken of door samen te werken met onderaannemers
en zelf ook een contributie bijdragen).
De intresten die hiervoor voor in aanmerking komen zijn:
 De interesten voor leningen die uitsluitend en specifiek voor de financiering van een
welbepaald actiefbestanddeel werden aangegaan;
 De interesten voor een globale financiering waarin de financiering van de betreffende
activa begrepen is. Daarentegen kunnen de interesten voor leningen die uitsluitend en
specifiek zijn aangegaan voor een welbepaald actiefbestanddeel niet worden
opgenomen in de aanschaffingswaarde van een ander actiefbestanddeel.
In het geval van rentesubsidies dient hiermee rekening gehouden te worden mbt het te
activeren bedrag; slechts het netto bedrag van de interestlasten wordt opgenomen in de
aanschaffingswaarde van het actiefbestanddeel.
25
2022-2023
Laure de Rooij
De intresten met betrekking tot de financiering van de verwerving kunnen toegevoegd worden
aan de aanschaffingswaarde. Dit wel enkel voor de periode van de financiering die de
bedrijfsklaarheid van het actief vooraf gaat. Voor een bedrijfsklaar vast actief dat niet wordt
geëxploiteerd betekent dit dat de financiële kosten die betrekking hebben op de periode na de
voltooiing, in het betrokken boekjaar in resultaat moeten worden genomen en bijgevolg niet
aan de aanschaffingswaarde van de betrokken VA mogen worden gevoegd.
Bv. Ontwikkeling van een softwareproject waarvoor men licenties wenst te verkopen. Eens
voltooid dienen intresten in kosten genomen te worden (ook al zijn er nog geen licenties
verkocht).
De periode waarvoor de rente in de aanschaffingswaarde van de vaste activa wordt
opgenomen, moet een normale periode zijn die overeenstemt met een redelijke, vooraf
uitgestippelde bedrijfseconomische planning.
De intresten mbt de financiering van de verwerving, kunnen toegevoegd worden aan de
aanschaffingswaarde (zgn “intercalaire intresten”) (vervolg)
De CBN is van oordeel dat rente op geleend vermogen niet meer in de aanschaffingswaarde
van de vaste activa mag worden opgenomen indien de “normale” periode voor het bedrijfsklaar
maken van het actief, wordt onderbroken of in belangrijke mate wordt overschreden. Bv.:
 Wanneer de uitvoering van de werken een aanzienlijke vertraging heeft opgelopen;
 Wanneer de werken vóór hun voltooiing worden stopgezet; of
 Wanneer de oplevering van de werken of de terbeschikkingstelling van de betrokken
activa wordt uitgesteld.
De activering van intercalaire intresten is optioneel (= wil met doet doen moet men dit duidelijk
vermelden in de waarderingsregels). Indien men dit doet maken de intresten integraal deel uit
van de aanschaffingswaarde van de betreffende vaste activa. Daaruit volgt dat deze intresten,
als accessoria, op dezelfde manier worden geboekt als de hoofdsom.
Volgens de CBN is het economisch bekeken logisch om de intercalaire interesten die werden
opgenomen af te schrijven op dezelfde wijze en volgens hetzelfde ritme als de hoofdsom.
De intresten met betrekking tot de financiering van de verwerving, kunnen toegevoegd worden
aan de aanschaffingswaarde.
Voorbeeld:
Op 01/01 start het project, hier werkt men 2 jaar aan.
01/01/20XX  31/12/20XX  31/12/20XX+1
Op 30/06/20XX+1 zou het project voltooid zijn.
Om het project te realiseren gaan we een lening aan, (het project zal pas renderen nadat het
voltooid is), de lening zal lopen over 3 jaar, om zichzelf voldoende ruimte te geven aangezien
zij pas na 2 jaar winst zullen genereren dankzij dit project. We betalen dit terug tezamen met
interesten. De boekhoudwetgeving laat toe om de intrest te activeren zolang het project niet
gerealiseerd is. Bij een jaarlijkse betaling zal men op het einde van BJ X de gehele intrest
activeren, alsook 6 maanden van X + 1 op het einde van boekjaar X + 1.
Mocht het project niet voltooid kunnen worden als gevolg van stakingen waardoor er een
maand uitstel is, mag men de interesten niet een maand langer activeren. Men stopt met
activeren wanneer men het project in gebruik KAN nemen, mocht men later opnemen, dan zal
men rekening houden met de originele plannen.
Toelichting: zie VOL
26
2022-2023
Laure de Rooij
De activering van intresten wijkt af van het beginsel dat financiële kosten in resultaat moeten
worden genomen tijdens het boekjaar waarop ze betrekking hebben. De bepaling die toelaat
om intercalaire intresten te activeren moet bijgevolg restrictief worden geïnterpreteerd.
Wanneer de vennootschap zich op deze uitzondering beroept, moet de toepassing ervan
vermeld worden bij de waarderingsregels in de toelichting bij de jaarrekening.
Vervaardigingsprijs  “eigen werken”
De Immateriële vaste activa dienen identificeerbaar te zijn, toekomstige economische
voordelen op te leveren en de betrokken vennp dient zeggenschap te hebben over het
activum.
Het bestuursorgaan dient na te gaan of volgende criteria cumulatief zijn voldaan (BN 2012/13):
 Nut van het product of het proces voor de onderneming;
 Het product of proces moet nauwkeurig gedefinieerd en geïndividualiseerd zijn;
 De technische uitvoerbaarheid van het product of proces moet aangetoond worden;
 De financiële haalbaarheid moet bewezen zijn.
De vervaardigingswaarde mag niet hoger zijn dan een voorzichtige raming van de
gebruikswaarde of van het toekomstig rendement voor de vennootschap van het actief. 
Jaarlijkse toetsing! (Op basis van de toekomstige kasstromen (discounted cashflow).
Het zijn aanschaffingskosten van grondstoffen, verbruiksgoederen en hulpstoffen. Het zijn
rechtstreeks toewijsbare productiekosten.
Evenredig deel van de onrechtstreeks toewijsbare productiekosten (optioneel). Enkel in de
mate dat deze kosten betrekking hebben op de normale productieperiode!!
Rente op vreemd vermogen die bedrijfsklaarheid voorafgaan (intercalaire intresten).
Eens de intern vervaardigd actief is afgewerkt en geactiveerd, worden uitgaven na voltooiing
enkel nog geactiveerd wanneer zij leiden tot een fundamentele wijziging of verbetering van het
betrokken actief.
Activering van de door de vennootschap zelf vervaardigde IVA via tegenboeking onder de
“bedrijfsopbrengsten – geproduceerde vaste activa”.


27
Indirecte productiekosten kunnen hetzij niet, hetzij gedeeltelijk of geheel in de
vervaardigingsprijs worden opgenomen.
Kosten die enkel tot doel hebben het Imm VA te onderhouden of aan te passen zonder
de aard vh actief te wijzigingen, kunnen niet geactiveerd worden -> zgn “periodic cost”
(= geen investeringskarakter)
2022-2023
Laure de Rooij
Inbrengwaarde:
Nalv IIN is de aanschaffingswaarde de conventionele waarde tussen partijen of de
boekhoudkundige waarde zoals blijkt uit de boekhouding van de inbrengende partij
(boekhoudkundige- en (fiskale-) neutraliteit).
NIET: de belastingen en kosten igv de inbrengtransactie, rechtstreeks in de desbetreffende
kostenrubriek (resultatenrekening) of activeren onder de oprichtingskosten.
Ruilwaarde:
De aanschaffingswaarde = de marktwaarde van de in ruil voor dit actief geleverde
tegenprestatie, tenzij moeilijk bepaalbaar.
Een alternatief (2e optie)  de marktwaarde van het door de ruil verkregen actief.
Indien opleg in geld maakt deze deel uit van de tegenprestatie! De waardering gebeurt op
datum van de ruilovereenkomst (≠ ogenblik van de effectieve overhandiging goederen of
uitvoering van de prestatie). Gezien de “ruilovereenkomst” aan de marktwaarde gebeurt zal
deze veelal een latente meerwaarde tot uitdrukking brengen!
De tegenprestatie kan zowel de afstand van actiefbestanddelen betreffen als een
dienstverband zijn.
Immateriële vaste activa zijn gewaardeerd aan hun netto boekwaarde.
Aanschaffingswaarde – gecumuleerde afschrijvingen – waardeverminderingen
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen IVA met beperkte levensduur en onbeperkte
levensduur.
Beperkte gebruiksduur  afschrijvingen.
Onbeperkte gebruiksduur  waardeverminderingen.
In de boekhoudwetgeving wordt er geen duiding gegeven betreffende de bepaling van dit
onderscheid. Dit betreft dus een beoordeling van het mgt of Raad van Bestuur.
Afschrijvingen:
Gebeuren volgens een opgesteld afschrijvingsplan, opgesteld door het bestuursorgaan en
beantwoorden aan de principes van voorzichtigheid en getrouwheid. Ze zorgen voor een
spreiding over de waarschijnlijke nuttigheids- en gebruiksduur.
Er zijn geen verplichte afschrijvingstermijnen.
Uitzondering: kosten van ontwikkeling en goodwill  indien de gebruiksduur niet met
zekerheid kan worden geraamd moeten deze afgeschreven worden op max. 10 jaar.
Fiscale afschrijvingsmethode: min. 5 jaar (lineair)
Uitzonderingen: Kosten van ontwikkeling min 3 jaar
Cliënteel over 10 tot 12 jaar.
Aanvullende (niet-recurrente) afschrijvingen bij technische ontwaarding of wijziging in
economische of technologische omstandigheden waardoor de boekwaarde de gebruikswaarde
overstijgt.
Afschrijvingen mogen slechts worden teruggenomen wanneer blijkt dat het toegepast
afschrijvingsplan wegens gewijzigde economische of technologische omstandigheden, te
snelle afschrijvingen tot gevolg heeft gehad
Aanvullende, niet recurrente afschrijvingen moeten worden teruggenomen indien niet langer
verantwoord
Aandachtspunt: zie bijzondere afwijkingen per subcategorie der IVA.
28
2022-2023
Laure de Rooij
Waardeverminderingen:
Voor IVA met onbeperkte levensduur. Het CBN stelt dat onbeperkte gebruiksduur slechts in
uitzonderlijke omstandigheden voorkomt, bv. Bij het verweven van een merknaam met wijd
verspreide bekendheid. De kwalificatie is niet definitief en dient dus periodiek (her)beoordeeld
te worden.
Wordt geboekt indien een duurzame minderwaarde of ontwaarding wordt vastgesteld. Mogen
niet worden gehandhaafd als ze beoordeeld zijn als overdreven.
IVA komen niet in aanmerking voor herwaardering!
IVA in vreemde valuta:
 Niet-monetaire activa;
 In principe aan de koers geldig op datum van de trasactie (datum van ontstaan schuld);
 Vervolgens geen waarde schommelingen meer in geval van valutakoerswijzigingen.
Vennootschappen in discontinuïteit dienen de waardering van IVA terug te brengen tot hun
vermoedelijke realisatiewaarde via aanvullende afschrijvingen of waardeverminderingen.
Boekhoudkundige verwerking van verwerving van een IVA voor een variabele prijs die
afhankelijk is van een toekomstige en onzekere gebeurtenis die verband houdt met het nut dat
het verworven actief heeft voor de vennootschap:
 De variabele prijs is een voorwaardelijk beding (opschortende voorwaarde);
 De variabele prijs wordt pas opgenomen in de aanschaffingswaarde wanneer de
voorwaarde zich realiseert;
 De voorwaardelijke schuld dient in afwachting van de (al dan niet) realisatie van de
onderliggende voorwaarden in de Toelichting te worden opgenomen;
 De afschrijvingen mbt het geactiveerde variabele gedeelte, worden ten laste genomen
over de resterende afschrijvingstermijn vh actief;
 ≠ vaste prijs met gespreide betaling in de tijd!
4.2.2 Kosten van ontwikkeling
Kosten van ontwikkeling zijn concrete uitvoering van ontwerpen of studies voor de productie
van nieuwe of aanzienlijk verbeterde materialen, werktuigen, producten, procedés, systemen
of diensten door gebruik te maken van ontdekkingen of verworven kennis alvorens een
productie te starten die kan worden gecommercialiseerd  activeerbaar.
In tegenstelling tot kosten van onderzoek: de originele, systematisch uitgevoerde
werkzaamheden, in de hoop inzicht te verkrijgen en nieuwe wetenschappelijke of technische
kennis te verwerven  niet activeerbaar.
De activeerbare kosten van ontwikkeling betreffen NIET de kosten met betrekking tot
periodieke aanpassingen van bestaande producten, procedés, etc. Het vergt een inschatting
van de waarschijnlijkheid dat het actief zal aangewend worden of zal resulteren in een
commercieel product.
De criteria volgens CBN 2012/13 (zie pg 29) zijn onverminderd van toepassing (zie hoofdstuk
“vervaardigingswaarde”.
Het bestuursorgaan dient na te gaan of volgende criteria cumulatief zijn voldaan (BN 2012/13):
 Nut van het product of het proces voor de onderneming;
 Het product of proces moet nauwkeurig gedefinieerd en geïndividualiseerd zijn;
 De technische uitvoerbaarheid van het product of proces moet aangetoond worden;
 De financiële haalbaarheid moet bewezen zijn.
29
2022-2023
Laure de Rooij
De kosten van ontwikkeling worden in beginsel geboekt op de desbetreffende rubriekrekening
(wedden en lonen, materiaal, diensten en diverse goederen, etc.), vervolgens worden kosten
voor ontwikkeling die voldaan aan de criteria geactiveerd.
Boeking:
210
@ 72
Kosten van ontwikkeling
Geproduceerde vaste activa
X
X
Opmerking: MVA die in het kader van de ontwikkeling worden aangekocht worden
rechtstreeks geactiveerd zoals andere MVA (niet via rekening 72).
De afschrijvingen worden geboekt over de nuttige gebruiksduur. Indien de levensduur van
het actief niet met zekerheid kan worden geraamd  max 10 jaar.
Toepassing 1:
Voor de ontwikkeling van een prototype doet de vennootschap volgende uitgaven:
Diensten en div goederen
Personeelskosten
Labomaterieel (centrifuge)
Totaal
20.000
156.000
36.000
212.000
Stel:
BV
RSZ Werg
RSZ Werkn
Brutolonen
0,39
0,30
0,10
120.000
Vraagstelling:
Geef de boekingen indien de onderneming beslist de ontwikkelingskosten te activeren.
Oplossing:
61
62X
62X
23
@ 44
@ 45X
@ 45X
@ 45X
Diensten en diverse goederen
Brutolonen
Werkgeversbijdrage
Centrifuge
Leveranciers
Netto lonen
BV
RSZ
1e interne ontwikkeling:
21
Ontwikkelingskosten
@ 72
Geproduceerde vaste activa²
63
@ 21..9
Afschrijvingen
Gecum. Afschrijvingen
20.000
120.000
36.000
36.000
56.000
66.000
42.000
48.000
176.000
176.000
35.200
35.200
Rechtstreekse verwerving van derden: centrifuge (afschrijving 36.000 / 5 jaar)
63
Afschrijvingen
7.200
@ 21..9
Gecum. Afschrijvingen
7.200
30
2022-2023
Laure de Rooij
Kosten van ontwikkeling worden in mindering gebracht van het netto-actief waardoor de voor
uitkeerbare bedragen worden beïnvloed. Indien men zich beroept op het uitzonderingsgeval
 moet vermeld en gemotiveerd worden in de toelichting!
Vermelding in het jaarverslag!
Conform art 3:5 WVV dient de RvB jaarlijks een verslag op te stellen waarbij zij rekenschap
geven van hun beleid en een overzicht en bespreking geven van de activiteiten en de
resultaten van de vennp
Conform art 3:6, §1 4° WVV dient voormeld jaarverslag, informatie te bevatten omtrent de
werkzaamheden van de onderneming op het vlak van onderzoek en ontwikkeling. Niet enkel
kwantitatief maar ook kwalitatief (doel en aard van de betrokken projecten)
4.2.3 De concessies, octrooien, licenties, know how, merken en andere
gelijkwaardige rechten
Op deze rekeningen vinden we de concessies, octrooien, licenties, knowhow, merken en
andere gelijkaardige rechten waarvan de onderneming enerzijds eigenaar is, en anderzijds de
rechten tot exploitatie van onroerende goederen, octrooien, licenties, merken en andere
gelijkaardige rechten die eigendom zijn van derden, evenals de aanschaffingswaarde van het
recht van de onderneming om van derden dienstverleningen van knowhow te verkrijgen,
wanneer die rechten door de onderneming ten bezwarende titel werden verworven. Ook de
verworven rechten op software worden op rekening 211 geregistreerd:
De bij derden aangekochte of via gebruiksrecht verkregen toepassingssoftware voor intern
gebruik, de zelf ontwikkelde software zowel voor intern gebruik als de standaardsoftware voor
commercialisatie.
Octrooi (brevet/patent)
Toegekend door de overheid aan een uitvinder waardoor deze een recht ontvangt dat
neerkomt op een tijdelijk monopolie (exclusief beschikkingsrecht).
Licentie
contractuele toelating voor het gebruik van een procedé
Know How
Technische kennis, procedé, handvaardigheid waarvan gebruik kan gemaakt worden
Concessie
toelating om een publieke dienst te organiseren (restaurant die een terras mag openhouden op
de marktplaats, een bedrijf in de haven die over een bepaalde periode een stuk terrein mogen
uitbaten in de haven in functie van hun activiteit), een uitbating.
Huurceelrechten
rechten om een pand te bezetten (meestal handelsdoeleinden).
Bv. Een domeinconcessie = een tijdelijk huurrecht op een gedeelte van het openbaar of
privédomein van de overheid.
Indien ze intern worden ontwikkeld  activeren via 72- geproduceerde vaste activa.
Indien verworven via derden  rechtstreekse activering via 211- rekening.
Ze worden lineair afgeschreven over hun nuttige gebruiksduur. Uitzondering: investering in
audiovisuele werken mogen degressief worden afgeschreven. Dit soort activa hebben vaak
een beperkte levensduur  afschrijvingen gebeuren over een maximale periode van de
conventionele- of juridische beperkte levensduur (octrooien en concessies).
Aandachtspunt!  Octrooien, merken, etc. verworven of vervaardigd met de bedoeling door
te verkopen worden niet geregistreerd onder IVA maar afzonderlijk vermeld onder voorraden.
31
2022-2023
Laure de Rooij
Specifieke toepassing software (CBN 138/5 Software) ... Is activering mogelijk? Onder
welke rubriek?
Het vermogensbestanddeel van softwareprogramma’s dat auteursrechtelijk is beschermd is
het deel dat in principe voor activering in aanmerking komt.
Voorwaarden:
 Bijdragen tot de ondernemingsactiviteiten en toekomstig economisch nut;
 Duurzame aanwending;
 Prijs afzonderlijk bepaalbaar.
Er zijn verschillende soorten software, men zal deze ook per soort moeten behandelen en
beoordelen.
Standaardsoftware:
 Software dat gedurende een aantal boekjaren aangewend wordt en bijdraagt tot de
verwezenlijking van het ondernemingsdoel;
 Aanschafwaarde = betaalde vergoeding voor de licentie;
 Fiscaal = lineaire afschrijving over >5 jaar.
Software op maat:
 Meestal overdracht van auteursrecht  koper ontvangt een intellectueel recht;
 Aanschafwaarde = aankoopprijs + bijkomende kosten om het functioneel te krijgen.
Commercialisatie van bij derden aangekochte software:
 Zuiver verkooprecht  voorraad!
 Recht om aanpassingen en wijzigingen door te voeren  IVA.
Bij derden aangekocht
Activering
Toepassingssoftware voor intern gebruik
Standaard Software
IMM VA
Specifieke Software
IMM VA
Toepassingssoftware bestemd voor commercialisatie
IMM VA
Gereed product
Intern ontwikkeld
Let wel !: Vwdn en "type" kosten
Toepassingssoftware voor intern gebruik (normaliter specifieke software)
IMM VA
Toepassingssoftware bestemd voor commercialisatie
Specifieke software
BIU
Standaard software
IMM VA
(Gereed product = voorraad)
Verworven van derden = bv. Bij een fusie van vennootschappen.
32
2022-2023
Laure de Rooij
4.2.4 Goodwill
De goodwill duidt de prijs aan die betaald werd voor de aankoop van een onderneming of
van een activiteit branche voor zover die hoger is dan de netto waarde van het actief min
passiefbestanddelen van de verworven onderneming/ branche.
Indien de levensduur van het actief niet met zekerheid kan worden geraamd  max. 10 jaar
afschrijvingstermijn. Afschrijvingen en waardeverminderingen op goodwill mogen NIET
teruggenomen worden!! Intern gegenereerde goodwill wordt NIET geactiveerd.
In de toelichting zal men de afschrijvingsduur van Goodwill moeten verklaren!
Er is een onderscheid tussen Goodwill en geconsolideerde Goodwill!!  De uitleg hierboven
heeft enkel betrekking op “pure” goodwill, namelijk het bedrag dat men terugvindt op de
enkelvoudige jaarrekening.
4.2.5 De vooruitbetalingen op IVA
Deze rubriek omvat de voorschotten op elementen welke op rekeningen 210–212 geboekt
worden. Zodra de ondermeng in het bezit is van de betreffende IVA moeten de op deze
rekening geboekte bedragen naar de gepaste rekening (210, 211 of 212) overgeboekt worden.
Men heeft de optie om het actief al meteen af te beginnen schrijven, of beginnen met
afschrijven van het moment van het in eigendom krijgen van het actief (bv. Wanneer de
software klaar is).
4.3 Materiële Vaste Activa (pg 205)
4.3.1 Algemeen
MVA wordt opgesplitst in volgende rubrieken:
 Terreinen en gebouwen;
 Installaties, machines & uitrusting;
 Meubilair en rollend materieel;
 Leasing en soortgelijke rechten;
 Overige materiële vaste activa;
 Activa in aanbouw en vooruitbetalingen.
In onze boekhoudwetgeving staat geen letterlijke definitie.  Te omschrijven als
vermogensbestanddelen die fysiek aanwezig zijn in de vennootschap en duurzaam (>1 jaar)
worden aangewend. Voor bepaalde subrubrieken is er wel een beschrijving opgenomen  zie
artikels in handboek.
Beperkte levensduur
Afschrijvingen
Onbeperkte levensduur
Waardeverminderingen
MVA
Onbeperkte levensduur komt vaker voor bij MVA dan bij IVA bv. Terreinen. Het is wel enorm
belangrijk om hier een goed onderscheid in te maken. Dit om te weten of we gebruik gaan
moeten maken van afschrijvingen of eventuele waardeverminderingen.
33
2022-2023
Laure de Rooij
Aanschaffingswaarde:
 Prijs betaald aan derden;
 bevat bijkomende kosten. Bv. Niet aftrekbare belastingen, transport, etc.
 De vervaardigingsprijs (interne kosten);
 zie IMVA
 De ruilwaarde;
 zie IMVA pg 29
 Inbrengwaarde.
 zie IMVA
Let wel op: bijkomende kosten worden niet toegevoegd aan de waarde van het MVA
maar geactiveerd onder ORK of volledig in resultaat genomen als kost!
Kosten van het gebruiksklaar maken van het actief kunnen ook eigen personeelskosten
inhouden.
MVA met een beperkte gebruiksduur  afschrijvingsplan opgesteld door het bestuursorgaan
(goedgekeurd door RvB) en beantwoordend aan de eisen van voorzichtigheid, oprechtheid en
goede trouw.
Er is een mogelijkheid tot versneld afschrijven. Indien men dit doet, moet dit wel in de
toelichting vermeld worden. Omdat dit voor een verschil tussen gecumuleerde afschrijvingen
en de economisch verantwoorde afschrijvingen zorgt.  Fiscaal: stelsel van degressieve
afschrijving werd opgeheven voor vaste activa vanaf 01/01/2020, dus weinig waarschijnlijk dat
dit nog vaak zal voorkomen.
Afschrijvingen mogen niet afhangen van de resultaten en moeten stelselmatig geboekt
worden. Versnelde afschrijvingen kunnen enkel in functie van het gebruik en moeten
aangetoond worden.
Fiscaal zullen de afschrijvingen pro-rata moeten gebeuren in functie van de datum van
aanschaffing. Bijkomende kosten worden afgeschreven volgens hetzelfde ritme.
Voor kleine vennootschappen: bijkomende kosten mogen integraal worden afgeschreven in
jaar van aanschaffing, ze kunnen kiezen.
Er zijn aanvullende (“uitzonderlijke”) afschrijvingen zijn mogelijk wanneer de boekwaarde
hoger is dan de gebruikswaarde voor de onderneming in geval van technische ontwaarding of
een wijziging ontstaat in economische of technologische omstandigheden. Ze MOETEN
worden teruggenomen in de mate van de “meer-“afschrijving (het surplus) van het
oorspronkelijk afschrijvingsplan als deze niet langer verantwoord zijn.  Terugname via het
resultaat (positieve resultaatsimpact).
Wanneer activa buitengebruik gesteld is of niet langer duurzaam tot de activiteit bijdraagt en
bijgevolg, de vermoedelijke realisatiewaarde lager is dan de boekwaarde zal me ook een
uitzonderlijke afschrijving moeten uitvoeren.
Wanneer de activa een onbeperkte gebruiksduur heeft zal de boekwaarde verminderd
moeten worden via waardeverminderingen. Dit kan enkel bij duurzame minwaarde of
ontwaarding. Mag niet worden gehandhaafd indien hoger dan noodzakelijk  terugname via
resultaat.
Maw: tijdelijke waardevermindering?  Niet boeken!
Duurzame waardevermindering?  Verplicht te boeken!!
34
2022-2023
Laure de Rooij
Afschrijvingsmethoden:
 Lineaire methode
Gelijkmatige spreiding over de nuttige gebruiksduur door jaarlijks een vast percentage
toe te passen op de AW
 Degressieve methode
Het lineaire percentage wordt verdubbeld en telkens toegepast op het nog afschrijfbare
saldo. Wanneer het aldus berekende afschrijvingsbedrag, lager wordt dan het bedrag
berekend volgens de lineaire methode, wordt verder naar lineaire methode
overgeschakeld.
 Fiscaal niet meer aanvaard voor investeringen vanaf 01.01.2020
MVA in vreemde valuta:
 Niet-monetaire activa (= zetten zich meteen om in geld);
 In principe aan de koers geldig op datum van de transactie;
 Vervolgens geen waarde schommelingen indien valutakoerswijzigingen.
MVA verworven voor een variabele prijs, met component afhankelijk van een toekomstige (en
onzekere) gebeurtenis  gebeurt minder vaak dan bij IVA. Variabele component wordt slechts
geboekt als het deel van de AW wanneer de onzekere gebeurtenis zeker is.
Vennootschappen in discontinuïteit dienen de waardering van de MVA terug te brengen tot
hun vermoedelijke realisatiewaarden via aanvullende afschrijvingen of
waardeverminderingen. Verschil met ORK!  Bij discontinuïteit zijn deze volledig af te
schrijven!!
MVA komt in aanmerking voor herwaardering wanneer er sprake is van een duurzame
meerwaarde, indien de activa noodzakelijk is voor de voortzetting van het bedrijf  de
meerwaarde dient te worden verantwoord door de rentabiliteit van de vennootschap/
bedrijfsonderdeel.
De HWMW wordt rechtstreeks toegerekend aan de rubriek “Herwaarderingsmeerwaarde” van
het passief  geen resultaatsimpact!! HWMW worden afgeschreven volgens een plan, en
gespreid over de vermoedelijke residuele gebruiksduur van het betrokken actief. Indien de
HWMW niet langer reëel is moet deze worden teruggenomen  gebeurt door een
tegengestelde boeking en loopt aldus eveneens niet over het resultaat.
Datum van het verkrijgen van de vaste activa is ofwel het ogenblik van werkelijk verkrijging van
bezit of het moment dat men juridisch eigenaar wordt omdat het actief voorwerp is geweest
van een voltrokken koop met onmiddellijke eigendomsoverdracht, ook al is het actief nog niet
geleverd of betaald.
Opneming van intresten met betrekking tot financieringen in de aanschaffingswaarde  zie
IVA “intercalaire intresten” pg 25-27.
Vaste waardering – “Ijzeren waardestelsel” (= uitzondering op het individualisatie principe!)
Voorwaarden:
 Klein materieel;
 Bestendige vernieuwing;
 AW gering (te verwaarlozen tov balanstotaal);
 Hoeveelheid, waarde en samenstelling veranderen jaarlijks niet aanmerkelijk.
 Boekhoudkundige registratie gebeurt tegen een vast bedrag, vervangingen worden
onmiddellijk in het resultaat genomen (bedrijfskosten).
35
2022-2023
Laure de Rooij
Toelichting: zie extra bundeltje
VOL 6.14  belangrijk!
4.3.2 Terreinen en gebouwen
Bevat bebouwde en onbebouwde terreinen en de constructies en inrichtingen ervan wanneer
ze in eigendom zijn van en duurzaam zijn aangewend voor de bedrijfsuitoefening. De rubriek
bevat ook andere zakelijke rechten die een vennp bezit wanneer de vergoedingen bij aanvang
van het contract werden vooruitbetaald (erfpacht, vruchtgebruik).
Gebouwen  beperkte gebruiksduur  afschrijven
Terreinen  onbeperkte gebruiksduur  waardeverminderingen
Fiscaal gebruikte afschrijvingspercentage:
Industriële gebouwen 5% (20 jaar)
Handels- en kantoorgebouwen 3% (33 jaar)
De boekhoudkundige registratie gebeurt op datum van de eigendomsoverdracht tussen de
betrokken partijen.
= De datum waarop overeenstemming bestaat tussen partijen over de zaak en prijs, maw de
datum van het verkoopcompromis.
≠ De datum waarop de tegenwerpelijkheid van de overdracht tegenover derden ontstaat door
overschrijving van de akte op het hypotheekkantoor.
De verkoper boekt het onroerend goed uit de boekhouding en boekt een vordering, en erkent
het gerealiseerd resultaat.
De koper boekt het onroerend goed in de boekhouding voor de totale aanschaffingswaarde
(overeengekomen prijs) en boekt de schuld.
Partijen kunnen overeenkomen om de overdracht van het onroerende goed uit te stellen tot
het ogenblik van het verlijden van de authentieke akte  transactieresultaat wordt pas
geboekt bij het verlijden van de transactie/ akte.
De prijs die (reeds) betaald wordt voorafgaandelijk aan de authentieke akte, standpunt
verkoper:
 Indien de prijs definitief is  in opbrengst boeken en vervolgens in over te dragen
opbrengsten;
 Indien niet definitief maar beschouwd wordt als voorschot  als ontvangen voorschot
boeken.
36
2022-2023
Laure de Rooij
Terreinen worden niet afgeschreven omdat ze een onbeperkte levensduur hebben. Met
andere woorden maakt men hier gebruik van waardeverminderingen indien het gaat over
zeker en vaststaande minderwaarden. Waardeverminderingen geboekt tijdens het jaar van
aanschaffing ten belope van de bijkomende kosten (RR, erelonen, etc.) zijn fiscaal aftrekbaar.
Men zal in de boekhouding de waarde van de terreinen en gebouwen moeten scheiden van
elkaar, echter beschikt men vaak niet over de opsplitsing. Het is wel vereist omdat enkel
gebouwen afschrijfbaar zijn. De opsplitsing mag NIET gebeuren door de werkelijke prijs van
één van beiden te schatten om deze af te trekken van de volledige prijs.  Er is een schatting
vereist van beide werkelijke waarden om vervolgend die verhouding toe te passen om de
globale werkelijk betaalde prijs (= door een expert).
Toepassing 1:
Vennootschap koopt kantoorgebouw aan te Antwerpen voor een totale prijs van 450.000 euro.
Gezien de notariële akte geen opsplitsing geeft tussen waarde terrein en waarde gebouw,
duidt de vennootschap een expert aan die volgende geschatte waarden naar voor brengt:
Waarde gebouw:
Waarde terrein:
385.000
83.245
Vraagstelling:
Aan welke waarden zal de vennootschap respectievelijk het gebouw en het terrein in haat
boeken opnemen op transactiedatum?
Oplossing:
Volgens schatting
reële waarde
Waarde gebouw 385.000,00
0,82
Waarde terrein
83.245,00
0,18
468.245,00
1,00
Toepassing op AW
369.998,61 ~ 370.000,00
80.001,39 ~ 80.000,00
450.000,00
= 450.000 * 82.22%
= 450.000 * 17.78%
Toepassing 2:
Aanschaffing kantoorgebouw te Antwerpen door een als “klein” aangemerkte vennp, als volgt:
Aankoopprijs gebouw 370 000.00
RR gebouw
37 000.00
Aankoopprijs grond
80 000.00
RR grond
8 000.00
Totaal
495 000.00
Vraagstelling:
Geef het maximale bedrag dat mogelijk in kosten kan worden opgenomen.
Oplossing:
Afschrijving gebouw
Afschrijvingen RR gebouw
11.100,00 (370.000 * 0,03)
37.000,00 (37.000 * 100%)
Waardevermindering RR grond
Totaal impact op resultaat
8.000,00 (8.000 * 100%)
56.100,00
37
2022-2023
Laure de Rooij
Goederen verworven tegen betaling van een lijfrente.
De verkoper ontvangt een periodieke storting zolang leven  “kanscontract”. Kan op het hoofd
van meerdere personen rusten (bv. Langstlevende echtgenoot). De koper zal sowieso de AW
in zijn boekhouding moeten boeken bij de overeenkomst. Ook zal er een zo goed mogelijke
schatting gemaakt worden over de toekomstige betalingen die nog zullen moeten gebeuren
om het goed te kopen.
Boeking: MVA @ voorziening  voorziening wordt jaarlijks aangepast omdat de
levensverwachting elk jaar veranderd.
AW = kapitaal dat op het ogenblik van aanschaffing nodig is om rente te betalen + bedrag
betaald bij aanvang + bijkomende kosten.
Tegenover de boeking van het kapitaal staat een voorziening (deze wordt jaarlijks aangepast).
 Voorziening daalt door de betaling van de annuïteit ten belope van het kapitaal
gedeelte;
 Verschil kapitaal en annuïteit = intrest en dus een financiële kost;
 Bij afloop van de lijfrente wordt het restbedrag in resultaat genomen.
Toepassing 1:
Vennootschap koopt in jaar N een gebouw op lijfrente
Jaarlijkse lijfrente (annuïteit)
35.000,00 (eerste betaling in N+1)
Intrestvoet
5%
Rechthebbende vd lijfrente
Man met leeftijd in jaar N van 60 jaar
Afschrijving
lineair over 20 jaar vanaf jaar van aanschaffing vd lijfrente
Bijkomende kosten bedragen 12% van het actuarieel vastgesteld kapitaal (onmiddellijk betaald)
Tabel levensverwachting (FOD economie) :
Leeftijd levensver- Intrestwachting
voet
N
N+1
N+2
60
61
62
22,25
21,43
19,87
5%
5%
5%
kapitaalswaarde
(actuariële berek.)
463.576,07
453.999,21
444.445,32
-9.576,86
Vraagstelling:
1) Geef de boekingen in het jaar N.
2) Geef de boekingen in het jaar N + 1.
3) Geef de boekingen bij afloop van het lijfrentecontract.
Oplossing:
Bedrag bijkomende kosten: 55.629,13
Totale AW = 519.205,19
Jaar N
Aanschaffing:
22
Bebouwde OG
@ 16
Voorziening lijfrente
@ 550
Bank
Afschrijving:
63
Afschrijvingskosten
@ 22...9 Bebouwde OG – gecum afschrijvingen
38
519.205,19
463.576,07
55.629,13
25.960,26
25.960,26
2022-2023
Laure de Rooij
Jaar N+1
Intrest gedeelte van de annuïteit: 23.178,80
65
16
@ 55
Intrestkosten
Voorziening lijfrente
Bank
Herrekening provisie lijfrente:
Bedrag voorziening in N+1
Provisie na 1ste betaling lijfrente (463.576,07 – 11.821,20)
Bedrag toe te voegen
656
@ 16
Toevoeging voorziening met fin. Karakter
Voorziening lijfrente
Afschrijving MVA:
63
Afschrijvingskosten
@ 22..9
Bebouwde OG – gecum afschrijvingen
23.178,80
11.821,20
35.000,00
453.999,21
451.754,87
= 2.244,34
2.244,34
2.244,34
25.960,26
25.960,26
Afloop lijfrente contract - stel de rechthebbende overlijdt in N+2
16
@ 762
Voorziening lijfrente
Niet-recurrente opbrengsten
444.445,32
444.445,32
Overige zakelijke rechten op OG:
 Andere dan eigendomsrecht op een OG;
 Duurzaam gebruik voor de bedrijfsactiviteit;
 Vergoeding bij aanvang van contract vooruit betaald (periodieke vergoedingen komen
rechtstreeks in het resultaat = huurkost).
Vruchtgebruik (VG) ( hangt vast aan de vruchtgebruiker):
 Recht om van een zaak waarvan een ander het eigendomsrecht heeft het genot te
hebben met verplichting om de zaak in stand te houden;
 Recht om de zaak te gebruiken en te genieten van de opbrengsten;
 Tijdelijk recht  overeengekomen duur, houdt op bij het overlijden van de
vruchtgebruiker;
 Afschrijving over de kortste termijn:
o Duur overeenkomst vruchtgebruik OF
o Economische levensduur van het goed
 Ter info: naakte eigendom is NIET afschrijfbaar.
Boekingen:
Verwerving vruchtgebruik
223
Overige zakelijke rechten op OG AW
@ 48
Overige schulden
X
X
Tijdens de looptijd van het VG
63
Afschrijvingskosten
@ 2239
Gecum. Afschrijvingen
X
Bij afloop (normaal op dit ogenblik volledig afgeschreven)
2239
Gecum. Afschrijvingen
@ 223
Overige zakelijke rechten op OG AW
X
Vruchtgebruik met enkel periodieke vergoedingen
61
Dienste en diverse goederen
@ 48
Overige schulden
X
39
X
X
X
2022-2023
Laure de Rooij
Bij uitbreidings of verbeteringswerken (rekening 26 “Andere materiële vaste activa) aan het
goed zijn er 2 mogelijkheden:
1. Vergoeding van de naakte eigenaar;
2. Geen vergoeding.
 In beide gevallen zal men het afschrijvingsplan moeten aanpassen aan de casus.
Indien een vergoeding wordt uitbetaald bij afloop van het vruchtgebruik 
realisatiemeerwaarde.
Wanneer een vennootschap de volle eigendom heeft (= naakte eigendom + vruchtgebruik) en
de naakte eigendom overdraagt, blijft enkel het vruchtgebruik over.  Er ontstaat een
gedeeltelijke realisatie van de eigendom. De waarde van zowel de NE als het VG dienen
bepaald te worden. Boekhoudkundig zal het respectieve gedeelte VG en NE vastgesteld
worden door een proportionele regel toe te passen op de boekwaarde van het onroerende
goed.
Bij uitdoving zal het vruchtgebruik zich samenvoegen bij de naakte eigendom. Wanneer het
vruchtgebruik periode voorbij is zal men dus de eigendom volledig verliezen, de naakte
eigendom krijgt hier dan de volledige eigendom.
Toepassing 1:
Vennootschap B verkoopt aan vennootschap A de naakte eigendom van een gebouw voor
200.000 Euro. Volgens de overeenkomst zal B gedurende 20 jr het vruchtgebruik van het OG
aanhouden. De waarde van het vruchtgebruik bedraagt 60% van de Volle Eigendom
Momenteel is het gebouw als volgt in de boeken van B opgenomen:
220
Terreinen AW
60.000
221
Gebouwen
108.000
AW
Gecum afschrijvingen
240.000
-132.000
Vraagstelling:
Geef de boekingen bij vennootschap B en vennootschap A.
Oplossing:
2200 Terreinen AW
2210 Gebouwen
AW
Cum afschr
Waarde naakte eigendom %
Waarde VG
40
60.000
108.000
240.000,00
-132.000,00
0,40
40%
67.200
100.800
2022-2023
Laure de Rooij
Boekingen Vennootschap A
Dt
26
Ct
Andere materiële vaste activa - NE
489
Overige schulden
200.000
200.000
De naakte eigendom wordt niet afgeschreven! Enkel indien ingevolge een nieuw feit of
onverwachte gebeurtenis de AW van de naakte eigendom > de gebruikswaarde na het
verstrijken van het vruchtgebruik  dan doen we een aanvullende afschrijving.
Boekingen Vennootschap B
1°
Uitboeking OG en inboeking VG
Dt
Dt
41
2219
Overige vorderingen
Cumulatieve afschr geb
Ct
2210
Gebouwen AW
Ct
2200
Terrein AW
Dt
223
Overige zakelijke zekerheden - VG
Ct 763
Gerealiseerde meerwaarde
2°
200.000
132.000
240.000
60.000
100.800
132.800
(=60% * (60.000+108.000))
(= 200.000 -(168.000*0,4))
Afschrijving VG
Dt
63
Ct
2239
Afschrijvingskosten
Gecumuleerde afschrijvingen
5.040
(= 100.800 /20)
5.040
Merk op: er wordt ook afgeschreven op het terreingedeelte, dit omdat het vruchtgebruik
TIJDELIJK is.
Volle eigendom – vestiging VG
Indien de vergoeding volledig vooruit wordt betaald  de ontvangen prijs voor het VG =
resultaat van het boekjaar waarin de verrichting wordt verwezenlijkt  dus NIET gespreid
over de duurtijd van het VG.
Tevens zal er rekening gehouden worden met de ontwaarding van de volle eigendom van het
goed tegenover de vestiging van het vruchtgebruik.
OG met beperkte gebruiksduur  “uitzonderlijke afschrijving
OG met onbeperkte gebruiksduur  waardevermindering.
Indien het goed een onbeperkte levensduur heeft kan het goed niet worden afgeschreven. Er
wordt slechts een waardevermindering geboekt in geval van duurzame minderwaarde of
ontwaarding van het actiefbestanddeel naar aanleiding van de vestiging van het vruchtgebruik.
Bv. Een VG is gevestigd op een terrein waarbij de vergoedingen voor het gebruik van het
terrein door de vruchtgebruiker aan de naakte eigenaar werden vooruitbetaald bij de aanvang
van het vruchtgebruik. Namelijk indien de waarde van de naakte eigendom > dan de
boekwaarde  waardevermindering.
Bij een onroerend goed met beperkte levensduur kan er een “uitzonderlijke” afschrijving
ontstaan op grond van de ontwaarding, als deze verantwoord is.  De volle eigendom wordt
herleid tot de gebruikswaarde van de naakte eigendom.
Voor de bepaling van het bedrag van de afschrijvingen dat moet worden geboekt bij de
vestiging van het vruchtgebruik, stelt men dat er rekening moet worden gehouden met de
boekwaarde van het OG, in de veronderstelling dat de onderneming geen recht van VG zou
hebben verleend.
De “uitzonderlijke” afschrijving kan NIET méér bedragen dan de afschrijvingen die
normalerwijze bij het behoud van de VE zouden zijn geboekt tijdens de duur van het
vruchtgebruik.
41
2022-2023
Laure de Rooij
Toepassing 1:
Onderneming koopt OG voor 600.000 euro met een beperkte levensduur. Ze zullen het goed
afschrijven over een periode van 30 jaar.
Vestiging van het vruchtgebruik na 10jaar ten gunste van derde voor een periode van 15 jaar
 vergoeding van 400.000 euro.
De boekhoudkundige situatie op het ogenblik van de vestiging van het VG is als volgt:
Waarde OG
600.000,00
Gecumuleerde afschr
-200.000,00 (= 600.000/30*10)
NBW
400.000,00
Oplossing:
Indien de onderneming het vruchtgebruik niet had gevestigd, zou zij het onroerend goed
gewoon verder hebben afgeschreven. Na 25 jaar (namelijk 10 jaar reeds afgeschreven en een
vestiging van een vruchtgebruik voor een periode van 15 jaar) zouden de rekeningen er als
volgt uitzien:
Waarde OG
Gecumuleerde afschr
NBW
600 000.00
-500 000.00 = 25 * 20.000
100 000.00
Voor de bepaling van het bedrag van de afschrijvingen dat moet worden geboekt bij de
vestiging van het vruchtgebruik, stelt de Commissie voor dat rekening wordt gehouden met
de boekwaarde van het onroerend goed in de veronderstelling dat de onderneming
geen recht van vruchtgebruik zou hebben verleend (100.000 euro).
 De onderneming behaalt met de verrichting een boekhoudkundig resultaat van 100.000
euro. (Verkoopprijs 400.000 – 300.000 uitz afschrijving) De naakte eigendom van het
onroerend goed wordt vervolgens overgeboekt naar de rekening 26 Andere materiële vaste
activa.
Boekingen:
Boeking van de vestiging van het vruchtgebruik
416
Diverse vorderingen
6602
Uitzonderlijke afschrijvingen op MVA
@ 2219
Gebouwen: geboekte afschrijvingen
@ 743(30) Diverse bedrijfsopbrengsten
Overboeking naar de Overige Materiële Vaste Activa
260
Andere MVA: AW
2219
Gebouwen – geboekte afschrijvingen
@ 269Andere MVA: geboekte afschrijvingen
@ 2210
Gebouwen: AW
42
400.000
300.000
300.000
400.000
600.000
500.000
500.000
600.000
2022-2023
Laure de Rooij
Opstalrecht is een zakelijk gebruiksrecht dat het eigendomsrecht verleent op al dan niet
gebouwde volumes, voor het geheel of een deel op, boven of onder andermans grond om
bouwwerken of beplantingen te hebben. De maximale periode is 99 jaar (na het verlopen van
deze periode is contractuele verlenging mogelijk) en de opstalhouder betaalt normaal een
vergoeding voor dit recht.
Boekingen (principes zijn hetzelfde als VG):
Opstalrecht op onbebouwd terrein  vergoeding voor het recht van opstal:
 Eenmalig
 activering rek 2230 “overige zakelijk rechten op Ogen”
 afschrijving over de periode waarop het ZR (zakelijk recht) wordt gevestigd
 Periodiek
 inkostneming, telkens in het betrokken boekjaar.
Erfpacht is een zakelijk gebruiksrecht. De minimale periode is 15jaar, met een maximum van
99 jaar. De erfpachthouder heeft het volle gebruik en genot van een aan een ander
toebehorend onroerend goed. Bij afloop verwerft de eigenaar van het goed de volle eigendom.
De boekingen zijn analoog met deze van het VG, NE en het opstalrecht.
4.3.3 Installaties, machines en uitrusting
De benaming van deze rekening spreekt eigenlijk voor zich: hij bevat materiële uitrustingen
voor de productie, voor goederenbehandeling, etc. er zijn eigenlijk geen bijzonderheden
tegenover de algemene principes en heeft een beperkte levensduur.
Toepassing 1:
De onderneming heeft door de eigen personeelsleden een machine voor de productie laten
bouwen. De loonlast van deze personeelsleden voor de periode van de constructie bedraagt
50.000 euro; bovendien werden materialen aangekocht bij leveranciers voor een totale waarde
van 80.000 euro exclusief 21% BTW. De machine heeft een vermoedelijke levensduur van 10
jaar.
Vraagstelling:
Geef de boekingen.
Oplossing:
Boeking van de kosten:
62
Personeelskosten
@ 45
Sociale schulden
60
41
@ 44
Materiaalkost
Aftrekbare btw
Leveranciers
Activering machine:
23
Machines
@ 72
Geproduceerde VA
Afschrijvingskost (economische gebruiksduur = 10jaar = 10%)
63
Afschrijving machines
@ 23..9
Gecom. afschrijvingen
43
50.000
50.000
80.000
16.800
96.800
130.000
130.000
13.000
13.000
2022-2023
Laure de Rooij
4.3.4 Meubilair en rollend materieel
De benaming spreekt ook hier voor zich. Er zijn ook hier geen bijzonderheden bij de algemene
principes en ze hebben een beperkte levensduur.
De fiscaal gebruikelijke afschrijvingspercentages zijn:
Meubilair
10%
Rollend mat 20%
4.3.5 Leasing en soortgelijke rechten (pg 206)
Onder deze rubriek vinden we de gebruikrechten op lange termijn op bebouwde OG waarover
de vennootschap beschikt op grond van erfpacht, opstal, leasing of soortgelijke
overeenkomsten, wanneer de contractueel te storten termijnen, naast de rente en de kosten
van de verrichting, ook de integrale wedersamenstelling dekken van het kapitaal dat de gever
in het gebouw heeft geïnvesteerd.
Wedersamenstelling van het kapitaal  Totaliteit van de annuïteit > = geïnvesteerd
kapitaal + bijkomende kosten + intresten
Ook vinden we hier de gebruiksrechten op roerende goederen waarover de vennootschap
beschikt op grond van leasing of soortgelijke overeenkomsten, wanneer de contractueel te
storten termijnen, verhoogd met het bedrag dat moet worden betaald bij optielichting indien de
nemen een koopoptie bezit, naast de rente en de kosten van de verrichting ook de integrale
wedersamenstelling dekken van het kapitaal dat de gever in het goed heeft geïnvesteerd. Het
bedrag dat moet worden betaald om een koopoptie te lichten komt evenwel enkel in
aanmerking als het max. 15% vertegenwoordigt van het kapitaal dat de gever in het goed heeft
geïnvesteerd.
Wedersamenstelling van het kapitaal  Totaliteit van de annuïteiten + aankoopoptie
(max. 15% vh geïnvesteerd kapitaal) > = geïnvesteerd kapitaal + bijkomende kosten +
intresten
Men maakt hier dus een duidelijk onderscheid tussen onroerende en roerende lassingen.
Economische eigenaar  leasingnemer  MVA: Intrestkost, afschrijvingskost, leasingschuld
(LT en KT)
Juridische eigenaar  leasinggever  Vorderingen (LT en KT) en Intrestopbrengst.
We vinden in deze rubriek financiële leasingen terug. (≠ operationele leasing)! De rubriek
betreft steeds materiële vaste activa. De boekhoudkundige kwalificatie vindt plaats bij het
afsluiten van de overeenkomst, in principe is deze dezelfde voor leasinggever als
leasingnemer. In economisch opzicht is het een financiële verrichting. Bij dit soort leasing
ontstaat er een overdracht van risico’s en voordelen.
44
2022-2023
Laure de Rooij
Criterium bij uitstek “wedersamenstelling van het kapitaal”:
 Geïnvesteerd bedrag door de leasinggever;
 Gedekt door de contractueel te storten “termijnen” door de leasingnemer;
 Beoordeling: voorzichtig, oprecht en te goeder trouw
Bv. Wedersamenstelling kapitaal is tbv 90% maar met rentevoet > marktrente
 CBN = integrale wedersamenstelling kapitaal.
 De gebruikte intrestvoet moet marktconform zijn en mag niet verhoogd worden om
de criteria van de wedersamenstelling te omzeilen. Toetsing: intrestvoet voor
financiering met derde partij in dezelfde omstandigheden.
 Kapitaal = geïnvesteerd bedrag
o Hetzij gekocht gebouwd door de leasinggever in het kader van de
overeenkomst  aanschaffingswaarde;
o Hetzij reeds vroeger in het vermogen van de leasinggever  marktwaarde
(NIET AW of NBW)  transactie tussen goed geïnformeerde, onafhankelijke
partijen, onder concurrentiële voorwaarden, vrij handelend;
o NIET de vervaardigingsprijs voor de verhuurder, wel de prijs die de verhuurder
zou gekregen hebben indien hij met dezelfde partij een onder dezelfde
omstandigheden een verkoopovereenkomst zou gesloten hebben;
o Indien de leasinggever van zijn leverancier korting heeft ontvangen  in
rekening nemen voor de toetsing van de wedersamenstelling.
Roerende leasing:
 Contractuele termijnen + koopoptie (desgevallend verlengingsoptie) moet het kapitaal
dekken (naast de rente en de kosten van de verrichting);
 Aflossingstabel -> laat toe de wedersamenstelling van het kapitaal vast te stellen;
 “Geheel” (= indien er een opzegvergoeding is voorzien dient deze mede in aanmerking
genomen te worden voor de toetsing) van de eerste niet-opzegbare periode in
aanmerking nemen;
 Koopoptie wordt in rekening genomen als bestanddeel vr de wedersamenstelling
o Evenwel, bestaan van een optie is geen voorwaarde op zich!
o Wordt enkel opgenomen indien lichting waarschijnlijk is (= beoordeling bij
aanvang overeenkomst);
o Komt enkel in aanmerking indien de optie ten hoogste 15% bedraagt van het
geïnvesteerd kapitaal;
 Verlengingsoptie (kapitaalgedeelte van de bijkomende termijnen) wordt eveneens in
rekening genomen;
o Voorwaarde niet hoger dan 15% van het geïnvesteerd bedrag op het ogenblik
van de afsluiting van de overeenkomst.
(Optie >15%  indicatie dat de risico’s en voordelen niet getransfereerd zijn naar de leasingnemer).
Onroerende leasing:
 Contractuele termijnen moeten het kapitaal dekken (naast de rente en de kosten van
de verrichting);
 Aflossingstabel  laat toe de wedersamenstelling van het kapitaal vast te stellen;
 “Geheel” van de eerste niet-opzegbare periode in aanmerking nemen;
 De kosten van de verrichting voor de leasinggever bevat de financieringskosten;
o Koopoptie of verlengingsoptie voor de leasingnemer wordt niet in rekening
genomen als bestanddeel voor de wedersamenstelling;
o Verkoopoptie in hoofde van de leasinggever wordt opgenomen in de
wedersamenstellings- berekening.
45
2022-2023
Laure de Rooij
Boekhoudkundige verwerking leasingnemer:
Boeking van de gebruiksrechten onder MVA
 Kapitaalsfractie van de “termijnen” (=annuïteiten) (gedeelte dat strekt tot de
wedersamenstelling van het geïnvesteerd bedrag)
 Niet aankoopoptie, noch de verkoopoptie (in hoofde van de leasinggever) (want enkel
“termijnen”)
 Bijkomende kosten ten laste van de leasingnemer (transportkosten, …)
Tijdstip van de registratie
 Op het ogenblik van de overdracht van de vnmste risico’s en voordelen (R&V) hiervoor
geen algemene regel beschikbaar
o Specifieke bepalingen van het contract beoordelen;
o Aard van het betrokken goed.
Boeking van de overeenstemmende schuld
 Tijdstip van registratie is simultaan met boeking actief;
 Rubriek “leasingschulden en soortgelijke”;
o Schulden op meer dan één jaar;
o Schulden op méér dan één jaar die binnen het jaar vervallen;
 Waardering: fractie van de termijnen dat strekt tot wedersamenstelling vh kapitaal;
 Aankoopoptie vertegenwoordigt geen schuld!  Op te nemen in de rechten en
plichten buiten balans.
De boekingen komen jaarlijks (periodiek) terug.  Betalingen annuïteiten = termijnen
(opgesplitst in een deel kapitaal en een deel intrest).
De activa wordt afgeschreven conform de regels vastgesteld voor het onderliggende
actiefbestanddeel over de waarschijnlijke nuttige levensduur. De basis = AW = kapitaalfractie
termijnen tot wedersamenstelling + kosten door e leasingnemer gedragen. De intresten
worden pro-rata geboekt! Afschrijvingen beginnen uiterlijk op het moment dat de uitrusting of
gebouw effectief in gebruik is genomen plaatsvinden. Eventuele vooruitbetalingen voorafgaand
de ingebruikname kunnen reeds afgeschreven worden (optioneel).
Op het einde van elk jaar zal men de lange termijn schuld overboeken naar korte termijn, voor
het volgend jaar af te lossen deel van de schulden.
Herwaardering is toegelaten! TOCH! Voorzichtigheid is aangeraden wegens tijdelijkheid van
het gebruiksrecht  zeldzaam.
Contractuele clausule “verplichting tot herstelling in oorspronkelijke staat”  voorziening
aanleggen tijdens de duur van de overeenkomst.
Verbeterings- en verbouwingswerken: indien “investeringskarakter”  rubriek “Andere
materiële vaste activa”.
Bij afloop van het contract zijn er meerdere opties:
 Aankoop optie en lichting ervan
o Overboeking leasing naar desbetreffende rubriek;
o AW stijgt met bedrag van de optie en wordt verder afgeschreven;
o In geval dat het actief niet meer voor bedrijfsactiviteiten wordt aangewend 
overboeking naar andere MVA en netto boekwaarde herleiden naar
vermoedelijke realisatiewaarde;
 Geen aankoopoptie of geen lichting;
o Activa wordt tegengeboekt  eventueel resultaatsimpact indien NBW;
 Optie wordt tegengeboekt uit de buiten balans rechten en verplichtingen.
46
2022-2023
Laure de Rooij
Sale & lease back transacties:
De vennootschap verkoopt een actief waarvan zij eigenaar is aan derde en verkrijgt
tegelijkertijd het gebruiksrecht opnieuw via een leasing (vaak verkocht aan een financiële
instelling). In dit geval worden de verrichtingen beschouwd als één geheel.
Een eventuele meerwaarde wordt beschouwd als niet gerealiseerd  vastgestelde
meerwaarde wordt geboekt op het passief onder de overlopende rekeningen en jaarlijks wordt
gedeelte in resultaat genomen a rato de geboekte afschrijvingen. Deze principes gelden naar
analogie voor eventueel vastgestelde minderwaarden.
 De meerwaarde is niet gerealiseerd omdat de prijs die de verkoper krijgt, verrekend zit in de
kapitaalfractie van de leasingtermijnen die hij in de toekomst moet betalen. Aldus staat
tegenover die meerwaarde een afschrijvingskost.
Toelichtingen VOL 6.14:
Staat van mutaties bij de MVA onder de rubriek leasing en soortgelijke rechten;
Staat van de schulden met opsplitsing looptijden;
Waarderingsregels;
Optie om al dan niet actief over te nemen bij afloop leasing overeenkomst (de koopoptie).
Aanbeveling CBN om in de toelichting een algemene beschrijving te geven van de
belangrijkste bepalingen opgenomen in de leasingovereenkomsten zoals:
 Bestaan en voorwaarden van voorwaardelijke leasebetalingen;
 De verschillende mogelijke opties;
 Eventuele beperkingen die voortvloeien uit de leasingovereenkomsten.
Toepassing 1:
- Aanschaffingswaarde van machine (aanvang bj) = € 105 000,00 (excl. 21% BTW)
- levensduur van deze machine: 3 jaar
- duur van het contract is 3 jaar, met jaarlijkse annuïteit van € 38 105,17
- vervaldag telkens op 31 december
- optie tot aankoop bij het einde van het contract tegen € 5 000,00
Vraagstelling:
Geef de volgende boekingen vanuit het standpunt van de leasingnemer:
1. Bij het afsluiten van de leasingovereenkomst;
2. De aanrekening van de annuïteit en de betaling;
3. Andere boekingen bij jaarafsluiting (?);
4. Einde overeenkomst met lichting van optie en in geval van niet lichting.
47
2022-2023
Laure de Rooij
Oplossing:
1. afsluiting leasingovereenkomst
2510
@ 1720
@ 42X
Leasing Machines
Leasingschulden LT
Leasingschulden KT
100.000
68.894,82
31.105,17
Recht tot aankoop PM
2. Huursom – jaarlijkse aanrekening (leveranciersfactuur) 1ste boekjaar
42X
650X
41
@ 440
Leasingschulden KT
Intresten leasing
Aftrekbare btw
Leveranciers
31.105,17
7.000,00
8.002,09
46.107,26
3. Huursom – betaling factuur
440
@ 550
Leveranciers
Bank
46.107,26
46.107,26
4. Afschrijving vast actief – machine
630X
@ 2519
Afschrijvingskosten
Leasing gecum. Afschrijvingen
33.333,33
33.333,33
5. Overboeking LT schuld naar KT
1720
@ 42X
Leasingschulden LT
Leasingschulden KT
33.382,52
33.382,52
6. Einde contract – lichting optie
230
41X
@ 440
Machines AW
Aftrekbare btw
Leveranciers
230
2519
@ 251
@ 2309
Machines AW
Leasing geucm. Afschrijvingen
Leasing machines AW
Machine gecum. Afschrijvingen
5.000
1.050
6.050
100.000
100.000
100.000
100.000
Tegenboeking buiten balans van recht optie PM.
7. Einde contract – geen lichting optie
2519
@ 2509
Leasing gecum. Afschrijvingen
machine gecum. Afschrijvingen
100.000
100.000
Tegenboeking buiten balans van recht optie PM.
48
2022-2023
Laure de Rooij
4.3.6 Overige materiële vaste activa
Wordt beschouwd als een soort rest rubriek en omvat onder meer:
 Onroerende goederen als reserve;
 Buiten gebruik of buiten exploitatie gestelde MVA;
 Roerende en onroerende goederen gegeven in erfpacht, opstal;
 Geactiveerde inrichtingskosten van gehuurde of geleasde gebouwen, etc.
Voor de waardering passen we de algemene principes toe.
Geactiveerde inrichtingskosten:
 max. nuttige gebruiksduur is de duur van de huur- of lease overeenkomst.
 geen afschrijving over een periode die de duur van de overeenkomst overschrijdt.
4.3.7 Activa in aanbouw en vooruitbetalingen
In het boekhoudrecht vinden we geen specifieke definitie terug. In de praktijk is het een MVA
die in constructie is, eens deze gebruiksklaar is  overboeking naar de desbetreffende
rubriek. We vinden hier de betaalde voorschotten voor de effectieve verwerving van een goed.
Waardering:
 Aanschafwaarde: zie algemene principes.
 Afschrijvingen: Optioneel!
 Herwaardering is theoretisch mogelijk.
 Waardevermindering:
o Technische veroudering weinig waarschijnlijk;
o Economische veroudering mogelijk.
4.3.8 Toelichtingen
Zie doorheen informatie. Verplichtingen tot aan- en verkoop van vaste activa en zorgt voor
zakelijke zekerheden.
Bv. Productielijnen in aanbouw.
49
2022-2023
Laure de Rooij
4.4 Financiële vaste activa (pg 233)
4.4.1 Algemeen
Om opgenomen te worden in deze rubriek moet er steeds een duurzame band zijn!!
Vorderingen komen voor in 3 categorieën en hebben tot doel de activiteit van die
vennootschap duurzaam te ondersteunen, ongeacht de contractuele looptijd, de oorsprong of
het type.
De waardering:
 Deelnemingen aandelen;
o Waardering aan aanschaffingswaarde met aftrek van waardeverminderingen;
o Aanschaffingswaarde:
 Aanschaffingsprijs;
 Inbrengwaarde;
 Ruilwaarde;
 Vorderingen;
o Waardering aan nominale waarde met aftrek van waardeverminderingen (en
eventueel disconto).
 AW van aandelen ontvangen als vergoeding voor inbreng in natura:
o AW deelnemingen/ aandelen stemt overeen met de conventionele waarde van
de ingebrachte activa;
Uitzonderingen:
Indien conventionele waarde < marktwaarde  AW = marktwaarde
Deelnemingen/ aandelen ontvangen igv een fusie of splitsingstransactie  AW
= boekhoudkundige waarde bij de overgenomen of gesplitste vennootschap op
datum van de transactie
 Bijkomende kosten met betrekking tot aanschaffing mogen ten laste worden genomen
van de resultatenrekening in het BJ dat ze werden aangegaan  rekening 659 diverse
financiële kosten (OPTIONEEL!)
 Herwaardering is toegestaan:
o Waarde ifv het nut van de onderneming, stijgt op vaststaande en duurzame
wijze uit boven de boekwaarde (Handboek pg 241);
o mbt ‘aandelen’  rendabiliteit berekend op basis vh financieel resultaat dat
behaald wordt uit de onderliggende vennootschap (bv. Dividend);
o mbt verbonden ondernemingen  Men kan rekening houden met de
winstgevendheid op zich van de onderliggende vennootschap gezien het
aspect “controle”;
o Verantwoording in de toelichting (in het jaar van herwaardering);
 Waardevermindering:
o Aandelen  in geval van duurzame minderwaarde of ontwaarding,
verantwoord door de toestand, rentabiliteit of de vooruitzichten van de vennp
waarin de deelneming/ aandelen worden aangehouden;
o Vorderingen  waardeverminderingen voor het geheel of het gedeelte
waarover een onzekerheid bestaat over de inning (dubieuze debiteuren).
o
o
Verwerving voor een variabele prijs?  Afhankelijk van een toekomstige en onzekere
gebeurtenis EN rechtstreeks verband met het nut dat het actief heeft voor de vennootschap.
Komt vaak voor bij verwerving van FVA.
50
2022-2023
Laure de Rooij
Prijstoeslag:
 Prijstoeslag vertegenwoordigt een bijzondere waarde voor de vennp die bereidt is deze
toeslag te betalen;
 Verwachting dat er specifieke economische voordelen uit de aanschaffing zullen
voortspruiten;
 Betreft aldus geen goodwill maar behoort tot de AW van de deelnemingen/aandelen;
 Geen onmiddellijke waardevermindering; ENKEL indien later zou blijken dat er een
duurzame minderwaarde bestaat.
Betekend dat de aanschaffingsprijs hoger is dan de intrinsieke waarde. De reden kan zijn:
verwerven van controle of synergiën die men oogt te bereiken. Prijstoeslag verschilt duidelijk
van bijkomende kosten (= makelaarslonen, beurstaxen, etc.) naar aard en boekhoudkundige
verwerking. Deze worden niet zomaar in resultaat genomen, dit zou contradictorisch zijn met
de onderliggende reden van de prijstoeslag.
“Aanpassing van de (aan-) verkoopprijs van een deelneming”  hier is de transactie
gekoppeld aan waarborgen, naargelang de afloop kan een prijsaanpassing ontstaan =
prijsherziening). De prijsaanpassing komt bij de oorspronkelijke AW van de deelnemingen.
Aanschaffing in vreemde valuta:
 Niet-monetaire activa;
 Omrekening op transactiedatum;
 Geen aanpassingen op basis van latere koersfluctuaties.
Er zijn risico’s verbonden aan niet opgevraagde gedeeltes van participaties wanneer de
vennp waarop de participatie betrekking heeft, aanzienlijke en duurzaam geachte verliezen
kent. Een stortingsverbintenis is onvoorwaardelijk!  Men zal een voorziening moeten
aanleggen voor dit verliesrisico!
Toerekening van een terugbetaling van kapitaal, uitgiftepremies of reserves (pg 253):
 pré-acquisitiereserves  in mindering van participatie
 post-acquisitiereserves  in resultaat
4.4.2 Verbonden vennootschappen
Met een vennootschap verbonden vennootschappen zijn:
 De vennootschappen die zij controleert (a);
 De vennootschappen die haar controleren (b);
 De vennootschappen waarmee zij een consortium vormt (c);
 De andere vennootschappen die bij weten van haar bestuursorgaan, worden
gecontroleerd door in (a), (b) en (c) bedoelde vennootschappen.
“Controle” = bevoegdheid om in rechte of in feite een beslissende invloed uit te oefenen op de
aanstelling van de meerderheid van de bestuurders of op de oriëntatie van het beleid.
In rechte
Onweerlegbaar
Controle
In feite
51
Weerlegbaar
(bewijs van het tegendeel is
moeilijk)
2022-2023
Laure de Rooij
Controle in rechte:
 Bezit van de meerderheid van de stemrechten;
 Recht om meerderheid van bestuurders te benoemen/ ontslaan;
 Controle bevoegdheid krachtens de statuten of overeenkomst;
 Beschikking over meerderheid stemrechten krachtens overeenkomst met andere
vennoten;
 In geval van “gezamenlijke” controle (= joint ventures).
Merk op dat de “meting” gebeurt op het niveau van de stemrechten en niet op niveau van het
aandeel in het kapitaal!!  Zeggenschap ≠ kapitaalbelang.
Controle in feite:
 Vermoeden van controle indien vennp op de voorlaatste en de laatste algemene
vergadering van de betrokken vennootschap stemrechten heeft uitgeoefend die de
meerderheid vertegenwoordigen van de aanwezige stemrechten.
Voor de vaststelling van de controlebevoegdheid wordt de onrechtstreekse
controlebevoegdheid via een dochteronderneming opgeteld bij de rechtstreekse
controlebevoegdheid!
 Geen rekening houden met schorsing van stemrechten noch met stemrechtbeperkingen
conform het WVV, noch met wettelijke of statutaire beperkingen. Er kan evenmin rekening
gehouden worden met aandelen zonder stemrecht!
Er wordt geen rekening gehouden met eigen aandelen aangehouden door de
dochtervennootschap om de controle in die dochter te bepalen!
A
controle 51%
(= 46%/90%)
46% stemrechten
B
10% eigen aandelen
52
2022-2023
Laure de Rooij
Voorbeelden van verbonden ondernemingen:
De ondernemingen die M (moeder) controleert (a)
Voorbeelden van verbonden ondernemingen met M:
De ondernemingen die M (moeder) controleren (b)
De ondernemingen die bij weten van haar bestuursorgaan worden gecontroleerd door een
onderneming die door M gecontroleerd wordt (dus door een dochter van M).
KD wordt gecontroleerd door een dochter van M (= onderneming die door M gecontroleerd
wordt).  KD is een verbonden onderneming met M (D2 is eveneens een verbonden
onderneming met M).
A wordt gecontroleerd door een onderneming die M controleert  A is een verbonden
onderneming met M. D1 en D2 zijn eveneens verbonden ondernemingen met M. (maw een
vennootschap (M) is verbonden met andere vennootschappen die gecontroleerd worden door
dezelfde vennootschap die M controleert).
53
2022-2023
Laure de Rooij
De ondernemingen die bij weten van haar bestuursorgaan worden gecontroleerd door een
onderneming die met M een consortium vormt: wat is een consortium?
Consortium:
 Vennootschappen die onder centrale leiding staan;
 “Centrale leiding” =
o Tussenvennootschappen gesloten overeenkomsten of statutaire bepalingen;
o Bestuursorganen bestaan voor het merendeel uit dezelfde personen;
o Meerderheid van de aandelen worden aangehouden door dezelfde natuurlijkeof rechtspersonen (= weerlegbaar).
D1 wordt gecontroleerd door M1 die een consortium vormt met M.  D1 is een verbonden
onderneming met M. M1 en D2 zijn eveneens verbonden ondernemingen van M.
4.4.3 Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat
Deelnemingen:
 Maatschappelijke rechten in andere vennootschappen die ertoe strekken een duurzame
en specifieke band te scheppen en een invloed uit te oefenen op de oriëntatie van het
beleid van deze vennootschappen.
Behoudens bewijs van het tegendeel, wordt vermoed een “deelneming” te zijn,
maatschappelijk rechten:
1. Die minstens 10% vertegenwoordigen van het kapitaal, van het eigen vermogen (EV) of
van een soort aandelen van een vennootschap;
2. Die indien minder dan 10% vertegenwoordigen:
a) wanneer ze, samen met de maatschappelijke rechten die in dezelfde vennootschap
worden aangehouden door de dochters ( >50%) van de vennootschap, 1/10de
bereiken van het kapitaal, EV of soort aandelen;
b) wanneer de daden van beschikking over deze aandelen of de uitoefening van de
daaraan verbonden rechten onderworpen zijn aan overeenkomsten of aan eenzijdige
verbintenissen die de houder heeft aangegaan.”  maw uit het bezit van de aandelen
vloeien daden van beschikking of éénzijdige verbintenissen voort.
“Deelnemingsverhouding”  de vennootschappen die geen verbonden vennootschap zijn
waarin de vennootschap rechtstreeks of onrechtstreeks (bv. Via een dochter), deelnemingen
aanhoudt.
M rechtstreeks in A :
M rechtstreeks in C :
M onrechtstreeks in C:
(via dochter D)
M
5%
12%
60%
A
54
D
C
12%
5%
20%
25%
A en C zijn ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat met M
20%
2022-2023
Laure de Rooij
“Deelnemingsverhouding”  de vennootschappen die geen verbonden vennootschap zijn
die, bij weten van het bestuursorgaan van de vennootschap, rechtstreeks of waarvan hun
dochters een deelneming in het kapitaal van de vennootschap aanhouden.
“Deelnemingsverhouding”  de vennootschappen die geen verbonden vennootschap zijn
die, bij weten van het bestuursorgaan van de vennootschap, dochters zijn van de
vennootschappen bedoeld in het voorbeeld hierboven.
DC is de dochter van een vennp waarin M onrechtstreeks een deelneming in heeft en aldus zijn DC en M vennpn met een deeln verh
M heeft deeln verhouding met Z
D is de dochter van M en aldus heeft Z een deeln. verhouding met D
want D is een dochter van een vennp die een deeln verh heeft met Z.
M
15%
60%
Z
DC
C
D
13%
60%
Snap je dit niet tijdens studeren?  Zie notities Kimpe vorig jaar, financiële analyse, laatste
samenvatting. Was in mijn ogen toch duidelijker dan dit.
4.4.4 Andere financiële vaste activa
Aandelen  Aandelen die niet voldoen aan de definitie ‘deelneming’ maar wel aangehouden
worden met de bedoeling een duurzame en specifieke band te creëren die de eigen
bedrijfsuitoefening van de vennootschap eveneens bevordert.
Vorderingen en borgtochten in contanten  Vorderingen, al dan niet onder de vorm van
effecten, met de bedoeling een duurzame ondersteuning te bieden mbt andere
ondernemingen die niet verbonden ondernemingen zijn of ondernemingen waarmee een
deelnemingsverhouding bestaat. Borgtochten in contanten bestemd als doorlopende
waarborg.
Beklemtoont de eigenschap “borgtochten als doorlopende waarborg”  duurzaam karakter.
 Indien vervallend < 1 jr  overboeking naar rek 418;
 Volgens omschrijving Rek 288 en 218: enkel die borgen die afgewikkeld worden in
contanten! Evenwel ook?? (cfr CBN )
 Borgen afgewikkeld in effecten.
55
2022-2023
Laure de Rooij
4.4.5 Onderscheid belangen % versus controle %
Belangenpercentage  een aandeel in het vermogen van de vennootschap =
vermenigvuldiging van de opeenvolgende percentages.
Controlepercentage  graad van afhankelijkheid, stemrechtpercentage. “Controle” wordt
Fig 1
geacht bij >50%.
Fig 2
belangen
%
controle
%
belangen
%
A
70%
A
70%
20%
70%
21%
geen
controle
B
geen
30% controle
30%
controle
%
C
20%
16%
geen
controle
B
80%
80%
80%
C
Toepassing 1:
Vraagstelling:
Geef de “groep” van verbonden ondernemingen.
Welke vennootschappen zijn “vennootschappen met
deelnemingsverhouding tegenover D”?
Oplossing:
ZIE LES
56
2022-2023
geen
controle
Laure de Rooij
4.4.6 Toelichtingen
Staat van FVA: VOL 6.4.1 en verder
 Verbonden ondernemingen;
 Ondernemingen met deelnemingsverhouding;
 Andere ondernemingen.
 Mutatietabellen met inbegrip van niet opgevraagde bedragen.
Geassocieerde ondernemingen = Wanneer vennootschap een deelneming bezit (die geen
verbonden onderneming of JV is) en zij een invloed van betekenis kan uitoefenen op de
oriëntatie van het beleid. Vermoeden bij 20% van de stemrechten! Wordt geboekt onder de
rubriek “deelnemingsverhouding”.
4.5 Vorderingen op >1 jaar (pg 263)
4.5.1 Algemeen
Omschrijving: vorderingen met een contractuele looptijd van meer dan 1 jaar. NIET het
gedeelte dat op korte termijn afbetaald wordt = binnen het jaar. 2 categorieën:
Handelsvorderingen  voorvloeiend uit handelstransacties
Overige vorderingen  voorvloeiend uit andere dan handelstransacties.
Waardering gebeurt aan de nominale waarde, waarbij op basis van een samengestelde
intrestberekening en worden geboekt op de overlopende rekening van het passief. Ze
worden pro rata temporis in het resultaat opgenomen met betrekking tot:
 De rente die op basis van de overeenkomst in de vordering is inbegrepen;
 Het verschil tussen de nominale waarde en de aanschaffingswaarde;
 Het disconto op renteloze lening of abnormaal laag rentende vordering
o Indien betrekking op in opbrengst genomen bedragen!
o Indien betrekking op de prijs van de overdracht van VA of activiteitenbranche.
(Disconto wordt berekend aan geldende marktrente op het ogenblik van de boeking van de vordering 
actuariële berekening)

Vorderingen KT in geval van levering G&D omgevormd tot renteloze lening op > 1jaar
 geen berekening van disconto. Reden?  Wijziging is opgetreden NA de
oorspronkelijke inboeking van de vordering.
Waardevermindering voor het geheel of gedeelte waarover een onzekerheid bestaat in
verband met de inning van de vordering. De vordering wordt geïsoleerd op een afzonderlijke
rekening “dubieuze vordering” + de waardevermindering wordt ook meteen geboekt.
Boeking:
Dubieuze vordering:
2907/2917
Dubieuze vordering
X
@ 290/291
Vordering LT
X
Boeking waardevermindering
634
Waardevermindering vordering LT
@ 2909/29
Vordering LT
X
X
Het korte termijn gedeelte dient jaarlijks van de lange termijn vordering overgeboekt te worden
naar vorderingen korte termijn, dit ofwel op de 40- handelsvorderingen of de 41 overige
vorderingen rekening.
57
2022-2023
Laure de Rooij
Toepassing berekening
en boekhoudkundige
verwerkingverwerking
disconto opdisconto
LT vordering
Toepassing
1: berekening
en boekhoudkundige
op LT vordering
Cfr CBN 137/4
Vordering
100 000 op 30 september 2015
intrestvoet
3%
Terugbetalingen:
20 000
30 000
50 000
31 dec 2016
31 dec 2017
31 dec 2018
Jaarlijkse betaling van het intrest gedeelte op 31 dec vanaf 2016
marktrente
9%
3%  “abnormaal lage rente tegenover de marktrente”.
1° Bepaling van de actuele waarde van de kasstromen
1°1. Per 31.12.2015
kapitaal
31.12.2015
31.12.2016
31.12.2017
31.12.2018
intrest
totaal
20 000
30 000
50 000
3 750
2 400
1 500
23 750
32 400
51 500
100 000
7 650
107 650
1°2. Per 30.09.2015
88 824 * 0.9787=
Disconto = 100.000 -
PV i fact
0.9174
0.8416
0.7722
PV
21 788
27 268
39 768
88 824
verdisconteren over periode van 3 m
86 932
86 932 =
13 069
2° Evolutie van de actuele waarde en van het disconto
Betaling
30.09.2015
31.12.2015
31.12.2016
31.12.2017
31.12.2018
58
-20 000
-30 000
-50 000
saldo
100 000
100 000
80 000
50 000
0
actuele
waarde
86 932
88 824
73 066
47 246
0
disconto
verschil
-1 892
-4 242
-4 180
-2 754
saldo
13 069
11 177
6 935
2 755
1
2022-2023
Laure de Rooij
Boekingen:
Verkooptransactie: 30/09/2015
40<29
Klanten
@ 70
Omzet
@ 493
Over te dragen opbrengsten
Herrekening verdiscontering en erkenning resultaat: 31/12/2015
493
Over te dragen opbrengsten
@ 75
Financiële opbrengsten
Betaling eerste schijf: 31/12/2016
550
Bank
@ 400
Handelsdebiteuren
100.000
86.931
13.069
1.892
1.892
20.000
20.000
Herrekening verdiscontering en erkenning resultaat: 31/12/2016
493
Over te dragen opbrengsten
@ 75
Financiële opbrengsten
4.242
Ontvangen interest: 31/12/2016
550
Bank
@ 75
Financiële opbrengsten
3.750
4.242
3.750
 De daarop volgende jaren zijn analoog. Zie excel met de volledige uitwerking en
schematische voorstelling via t-rekeningen.
4.6 Voorraden (pg 274)
4.6.1 Algemeen






Grond- en hulpstoffen (GS, HS)
De toeleveringen van grond- en hulpstoffen.
Aangekocht bij derden en te gebruiken in het productieproces
Goederen in bewerking (GIB)
De kosten die moeten worden toegerekend aan bestellingen in uitvoering worden niet
onder deze post opgenomen maar wel onder post VI. B.
GS, HS en andere kosten vh productieproces die onder productieprocessen zitten en
nog niet tot een gereed product verwerkt zijn.
Gereed product (GP)
Afgewerkte verkoopbare producten
Handelsgoederen (HG)
Die post omvat de goederen ingekocht om zonder bewerking of na een lichte
bewerking te worden verkocht.
Onroerende goederen bestemd voor verkoop
Onroerende goederen bestemd voor verkoop geboekt met inbegrip van de terreinen,
gebouwen en zakelijke rechten op onroerende goederen
Bestellingen in uitvoering (BIU)
Het onderhanden werk dat voor rekening van een derde op bestelling wordt uitgevoerd
Volgende worden NIET als voorraden beschouwd:
 Materiële goederen die bestemd zijn om vaste activa te worden;
 Reserve onderdelen voor installaties en uitrusting die uitsluitend worden gebruikt voor
de werking van die installaties en uitrusting;
 Verpakkingen die in normale omstandigheden meermaals bruikbaar zijn
(“verpakkingsmaterieel”) installaties, machines en uitrusting.
Niet-recupereerbare verpakkingen bedoeld voor verkoop, waarvan de waarde is opgenomen
in de verkoopprijs, mogen naargelang hun bestemming wel worden opgenomen in voorraden
HG, GS of HS.
59
2022-2023
Laure de Rooij
De waardering van voorraden gebeurt aan aanschaffingswaarde met aftrek van
waardeverminderingen. De aanschaffingswaarde =
 Aanschaffingsprijs;
 Vervaardigingsprijs;
 Inbrengwaarde;
 Ruilwaarde.
OF de marktwaarde indien deze op afsluitingsdatum lager is!! (Principe “lower of cost or
market”). Waarderingen tegen een lagere marktwaarde dienen teruggenomen te worden als
later de marktwaarde, de huidige afgewaardeerde waarde, opnieuw overstijgt.
Eventueel kunnen er waardeverminderingen geboekt worden. Aanvullende
waardeverminderingen worden geboekt om rekening te houden met de evolutie van hun
realisatie- of marktwaarde en de risico’s inherent aan de aard van de betrokken producten of
activiteiten.
Het actiefbestanddeel wordt in principe afzonderlijk gewaardeerd. Indien er sprake is van
volkomen identieke technische of juridische kenmerken  globale waardevermindering
toegestaan.
“Aanschaffingswaarde”= de productiekosten + bijkomende kosten.
Bijkomende kosten = alle kosten om de voorraden in de huidige staat te brengen op de plaats
waar ze zich bevinden, andere kosten dienen ten laste van het resultaat te worden genomen in
de periode waarin ze worden gemaakt.
Voorraden verworven met vreemde valuta worden omgerekend in euro aan de
omrekeningskoers op het ogenblik van de transactie. De AW wordt verder niet beïnvloed
door de koersevolutie = een niet-monetaire activa.
Aanschaffingswaarde  bepaling methode uitboeking aanschaffingswaarde uitgaande
voorraden met identieke technische of juridische kenmerken:
 Individualisering van de prijs van elk bestanddeel;
 Gewogen gemiddelde prijzen (GGP);
 FIFO methode;
 LIFO methode.
Gewogen gemiddelde prijzen
GGP wordt berekend bij…
… elke input OF
… per bepaalde periode
Bij berekening per bepaalde periode, dient dit vastgesteld te worden door de RvB samen met
de betrokken waarderingsregel (dit kan dagelijks, wekelijks, maandelijks zijn). CBN stelt dat de
periode niet langer kan zijn dan één maand, tenzij voor kleine ondernemingen die
boekhoudkundig per kwartalen werken.
60
2022-2023
Laure de Rooij
FIFO methode
First In First Out  de oudste items verlaten het eerst wanneer er uitgaande voorraad is. Aldus
blijven steeds de meest recente aankopen in voorraad.
LIFO methode
Last In First Out  De laatste binnen gekomen items verlaten de voorraad het eerst. De
oudste voorraad blijft het langste in voorraad. Bij stijgende tendens van de voorraad
aankoopprijzen impliceert deze methode een onderwaardering van de voorraad. Indien het
verschil tussen de boekwaarde en de marktwaarde aanzienlijk is, dient dit verschil per
voorraad rubriek te worden vermeld in de toelichting.
Toepassing 1: Waardering aan aanschaffingswaarde
Beginvoorraad
01/01/2019
Aankopen januari
300 eh aan 1.28 euro/eh
05/01/2019
400 eh aan 1.23 euro/eh
09/01/2019
600 eh aan 1.28 euro/eh
18/01/2019
200 eh aan 2.00 euro/eh
07/01/2019
1000 eh aan 2.00 euro/eh
12/01/2019
800 eh aan 2.00 euro/eh
23/01/2019
Verkopen januari
1250
euro
(1000 eh aan1.25 euro/eh)
Op 31/01/2019 voorraad = 300 eenheden
Vraagstelling:
Voor zowel de LIFO, FIFO als gewogen gemiddelde methode berekening van de
aanschaffingswaarde, geef:
1. De voorraad per 31/01/2019 (op basis van de methode van de periodieke berekening);
2. Het resultaat over de transacties van januari 2019.
Oplossing:
BV
Aankopen
datum
transactie
01.01.2019
Q
P/Q
Q*P/Q
1.000,00
1,25
1.250,00
05.01.2019
09.01.2019
18.01.2019
300,00
400,00
600,00
1,28
1,23
1,28
384,00
492,00
768,00
1.644,00
Verkopen
07.01.2019
12.01.2019
23.01.2019
200,00
1.000,00
800,00
2,00
2,00
2,00
400,00
2.000,00
1.600,00
4.000,00
EV
61
31.01.2019
300,00
2022-2023
Laure de Rooij
LIFO
300 eenheden = waarde oudste factuur = 1,25 euro/eenheid (= bv).
Waarde voorraad = 300 eenheid * 1,25 euro per eenheid = 375 euro.
Resultaat:
Aankopen
= 1.644 euro
(aankopen januari 2019)
Voorraadwijziging
= 875 euro
Kostprijs
= 2.519 euro
Opbrengsten
= 4.000 euro
(verkopen januari 2019)
Resultaat
= 1.481 euro
(= opbrengsten – kostprijs)
(1.250 euro – 375 euro)
FIFO
300 eenheden = waarde laatste factuur = 1,28 euro per eenheid.
Waarde voorraad = 300 eenheden * 1,28 euro per eenheid = 384 euro.
Resultaat :
Aankopen
= 1.644 euro
(aankopen januari 2019)
Voorraadwijziging
= 866 euro
(1.250 euro - 384 euro)
Kostprijs
= 2.510 euro
Opbrengsten
= 4.000 euro
Resultaat
= 1.490 euro (opbrengsten – kostprijs)
(verkopen januari 2019)
Gewogen Gemiddelde Methode
Aankopen
Totaal BV
1.300 eenheden
2.300 eenheden
1.644 euro (zie overzicht)
2.894 euro
De gemiddelde aankoopprijs = 2.894/ 2.300 = 1,26 euro per eenheid.
Waarde voorraad per 31/01/2019 = 300 per eenheid * 1,26 euro per eenheid = 378 euro.
Resultaat:
Aankopen
Voorraadwijziging
Totale kosten
1 644.00
872.00 (=1250 - 378)
2 516.00
Opbrengsten
Resultaat
4 000.00
1 484.00
62
2022-2023
Laure de Rooij
IJzeren voorraadstelsel = uitzondering op het individualisatie principe!
Voorwaarden:
 Klein materieel en grond- en hulpstoffen;
 Bestendige vernieuwing;
 AW gering (van te verwaarlozen betekenis tegenover balanstotaal);
 Hoeveelheid, waarde en samenstelling veranderen jaarlijks niet aanmerkelijk.
 Boekhoudkundige registratie tegen een vast bedrag.
Kwantitatieve inventaris  permanente inventaris vs. Niet permanente inventaris. (Deze
laatste is zuiver gebaseerd op fysieke tellingen).
Kwalitatieve inventaris  de kwaliteit van de voorraad kan aanleiding geven tot de noodzaak
om waardeverminderingen te boeken. Bv. Wisselstukken die niet meer bruikbaar zijn, artikelen
die een houdbaarheidsdatum naderen of voorbij zijn, technologische veroudering en voorraden
met trage omloopsnelheid.
Erkenning/ boeking (activering)
 Met betrekking tot van derden verworven voorraden;
Op het moment dat de eigendom wordt overgedragen (overdracht risico’s en
voordelen). In de praktijk komt dit veelal overeen met het moment dat de
voorraadgoederen in ontvangst worden genomen.
 Voorraadgoederen “in consignatie” gegeven;
Blijven eigendom van de onderneming en dus deel van de voorraad.
 Vooruitbetalingen op voorraden, zijn deel van de voorraden (en worden niet als een
vordering geboekt).
4.6.2 Boekhoudkundige aspecten
Bedrijfskosten met betrekking tot voorraden
- Aankopen handelsgoederen, grond- en hulpstoffen;
- Voorraadwijzigingen (evolutie in omvang en waarde).
Bedrijfsopbrengsten
- Omzet (prijs waartegen de voorraden zijn verkocht);
- De voorraadwijziging met betrekking tot goederen in bewerking en gereed product.
Aankopen
600-604 Aankopen
411
Terug te vorderen btw
@ 440
Leveranciers
Verkopen
400
Handelsdebiteuren
@ 700
Verkopen
@ 451
Te betalen btw
X
X
X
X
X
X
 Aankopen en verkopen worden alsdusdanig als bedrijfsopbrengsten opgenomen.
De waarde van de voorraad schommelt op voortdurende wijze op basis van:
 Inkomende voorraden;
 Uitgaande voorraden;
 Toevoeging van kosten aan de voorraden;
 Geboekte verschillen tussen AW en lagere marktwaarde;
 Aanvullende waardeverminderingen om rekening te houden met de risico’s inherent
aan de aard van de betrokken producten of van de gevoerde activiteit.
63
2022-2023
Laure de Rooij
Voorraadwijzigingen moeten in de resultatenrekening worden opgenomen via:
 Bedrijfsopbrengsten: voorraad goederen in bewerking en gereed product en BIU=
toename (afname) – rekening 71;
 Bedrijfskosten: Voorraad handelsgoederen, grond- en hulpstoffen: afname (toename) –
rekening 609;
 Uitzondering: waardeverminderingen die worden geregistreerd via
waardeverminderingen op voorraden en BIU (rekening 630).
Eindvoorraad > beginvoorraad  voorraad @ voorraadwijziging.
Eindvoorraad < beginvoorraad  voorraadwijziging @ voorraad.
Voorraadwijzigingen via inbreng of fusie, verlopen niet via resultatenrekening.
4.6.3 Bijzondere aspecten per categorie
Handelsgoederen:
De aanschaffingswaarde is de aankoopprijs in hoofdsom bij de leverancier met inbegrip van
ontvangen kortingen, ristorno’s (= terugbetalingen) (NIET: de financiële kortingen!). Kostprijs
van niet-terugneembare verpakkingen.
Niet recupereerbare belastingen op de aankoopprijs (accijnsrechten, invoerrechten, NABTW).
Bijkomende kosten die met zekerheid kunnen worden toegerekend en zijn aangerekend door
derden-dienstverstrekkers die instaan voor het transport van de gekochte goederen (rek 602).
 Port-, transportkosten en verzekeringskosten, kosten voor laden, lossen, etc.
De interne kosten van de onderneming om de gekochte goederen bij aankoop te vervoeren
naar de eerste opslagplaats (kosten laden lossen, eigen vervoer vrachtwagens, etc.).
Kosten voor bewaring in de opslagplaats maken enkel deel uit van de AW, indien de
bewaring, de waarde van het goed mee bepaalt (bv. Wijn).
604
602
49
@ 550
Aankopen HG
Aankopen D&DG
Aftrekbare btw
Leveranciers
X
X
X
34
@ 604
Voorraden
Voorraadwijziging
X
X
X
De marktwaarde (principe van waardering aan “lower of cost or market”). De verkoopprijs
“bij vertrek uit de onderneming” op afsluitdatum, onder normale en gebruikelijke
verkoopsvoorwaarden.
Rekening houdend met kortingen, ristorno’s en rabatten (die gewoonlijk door de vennootschap
worden toegestaan).
Na aftrek van de normale rechtstreekse verkoopkosten die de marktprijs normaliter moet
dekken en niet in de aanschaffingsprijs begrepen zijn.
Bijzondere regeling bepaling aanschaffingsprijs op grond van de verkoopprijs:
 Typische toepassing bij distributiebedrijven;
 Detailverkoopprijs verminderd met de marge;
 Voorwaarde is dat de AP van de betrokken voorraden voldoende bij benadering kan
worden gereconstrueerd (aftrek mag niet arbitrair zijn!);
 Berekening per categorie van homogene producten en rekening houdend met de
commerciële marge;
 Enkel mbt HG die zich in de verkoopcentra bevinden (niet mbt centraal opgeslagen
voorraad).
64
2022-2023
Laure de Rooij
Grond- en hulpstoffen:
De aanschaffingswaarde is de aankoopprijs in hoofdsom bij de leverancier met inbegrip van
ontvangen kortingen, ristorno’s (= terugbetalingen). Zie bij handelsgoederen.
Marktwaarde (toetsing…) via de voorraad loopt de onderneming een risico op haar latere
productiekosten  marktreferentie:
 De marktprijs die voortvloeit uit de AP onder normale aankoopvoorwaarden (incl.
gebruikelijke kortingen);
 Afwijking: indien de verkoopprijs niet sterk zal worden beïnvloed door de daling van
de aankoopprijs van de grond- en hulpstoffen.
 Verhoogd met geraamde bijkomende kosten bij aankoop die normaliter in de AP zijn
verwerkt.
Gereed product (GP):
De vervaardigingsprijs is de aankoopprijs van grondstoffen, verbruiksgoederen en hulpstoffen.
Het zijn productiekosten die rechtstreeks aan het individuele product of -groep toerekenbaar
zijn.
Evenredige deel van de productiekosten die onrechtstreeks toerekenbaar zijn  voor zover
deze betrekking hebben op de normale productieperiode. = FULL COST – Methode.
Rechtstreekse productiekosten:
 Naast GS en HS, verpakking en accessoires die een geheel vormen met het GP;
 De diensten van werk en studies ivm GP;
 Algemene onder aannemingen;
 Bezoldigingen van rechtstreeks bij de productie betrokken arbeidskrachten;
 Rechtstreeks toe te rekenen afschrijvingen.
Onrechtstreekse productiekosten: kosten die ontstaan voor alle gedurende een periode
geleverde producties:
 Dus NIET per product of -groep ontstaan;
 Huur werkplaatsen, kosten productiehall, diensten, etc.;
 Worden toegerekend volgend een verdeelsleutel.
De vervaardigingsprijs bevat NIET …
 Kosten van onderzoek en ontwikkeling;
 Algemene administratie en verkoopkosten;
 Kosten in geval van gebrekking werk, productiefouten en andere verliezen;
 Intresten op leningen voor de financiering van voorraden
Tenzij: mbt voorraden waarvan de normale productieperiode > 1 jaar loopt EN
uitsluitend mbt de normale productieperiode.
 Toelichten in de waarderingsregels!
“Direct Costing” kan optioneel als alternatief van “Full Costing” toegepast worden. Het betekent
dat de onrechtstreekse productiekosten, niet of slechts gedeeltelijk, worden opgenomen in de
voorraad. Voorwaarde: moet vermeld worden in de toelichting.
CBN is van oordeel dat, gezien de manifeste onderwaardering van de voorraad (voor zover de
indirecte kosten materieel zouden zijn), de Direct Cost methode, af te raden is, vanuit het
perspectief van “getrouw beeld” van de jaarrekening.
65
2022-2023
Laure de Rooij
“Standaard vervaardigingsprijs” is toegestaan onder voorwaarde dat deze nauw aansluit
met de normale effectieve vervaardigingsprijs. Het vereist een analytische boekhouding:
 Verschillende bestanddelen van de standaardkost dient verantwoord te worden;
 De kosten ramingen en reële kosten dienen onderscheiden te kunnen worden en de
verschillen geanalyseerd.
Indien aanzienlijke afwijking tussen standaard en werkelijke kosten  voorraadwaarde dient
aangepast te worden behoudens ingevolge abnormale omstandigheden (verspilling, etc.).
Boeking:
330
@ 713
Gereed product
Voorraadwijziging gereed product
X
X
Marktprijs:
 De marktprijs bij verkoop,
 Onder normale en gebruikelijke verkoopvoorwaarden,
 Rekening houdend met gewoonlijk toegestane kortingen, ristorno’s en rabatten,
 Mits aftrek van normale rechtstreekse verkoopkosten.
Goederen in Bewerking:
De vervaardigingsprijs en boekingen zijn dezelfde als deze van het gereed product.
Marktwaarde:
 Marktprijs bij verkoop van het gereed product;
 Na aftrek van het geraamde bedrag van de nog te maken kosten voor de afwerking van
de producten
 met betrekking tot de nog te maken kosten dient rekening gehouden te worden met
de totale vervaardigingskosten (zowel rechtstreekse als onrechtstreekse kosten mbt
optie direct costing is hier dus niet van toepassing!!!)
Waardeverminderingen zijn mogelijk indien de vervaardigingsprijs, verhoogd met de nog te
maken kosten hoger liggen dan de netto verkoopprijs.
Aanvullende waardeverminderingen om rekening te houden met de evolutie van de
realisatie- of marktwaarde van de betrokken voorraad en risico’s inherent aan de aard van de
betrokken producten of activiteit. De aanvullende waardeverminderingen mogen niet
gehandhaafd blijven in de mate waarin zij op het einde van het boekjaar hoger zijn dan wat
vereist is volgens een actuele beoordeling van de minderwaarden waarvoor ze werden
gevormd.
Bestellingen in Uitvoering (pg 289):
Vervaardigingsprijs:
 De aanschaffingskosten van grondstoffen, verbruiksgoederen en hulpstoffen;
 De productiekosten die rechtstreeks aan de uitvoering van de bestelling toerekenbaar
zijn;
 Het evenredig deel van de kosten die slechts onrechtstreeks aan de uitvoering van de
bestelling toerekenbaar zijn, voor zover deze kosten op de normale prestatieperiode
betrekking hebben.
 FULL COSTING
Direct Costing  ook toegelaten! Zie GP en GiB.
66
2022-2023
Laure de Rooij
Methode winsttoerekening:
 Percentage of completion
Opname van de winst in het resultaat a rato van de voortgang van het project.
 Completed contract
Opname van de winst in het resultaat op het einde van het project.
8
: Het risico kan uiteraard worden verkleind door middel van: (cfr advies CBN 2012/15)
 Een adequate en tijdige administratie, in het belang van een aangepaste en
analytische boekhouding of kostencalculatie (bijvoorbeeld job order costing);
 Het project, zo mogelijk, op te splitsen in kleinere deelprojecten die elk apart
identificeerbaar zijn. Dit wordt ook wel het segmenteren van een contract genoemd;
 Een aangepast intern controlesysteem;
 Een systematische jaarlijkse controle.
De completed contract methode (CCM) vergt geen subjectieve ramingen tenzij wanneer men
geconfronteerd wordt met een verlieslatend contract. De CCM kan aanleiding geven tot zeer
significante fluctuaties van de resultaten van jaar tot jaar nrgl er al dan niet projecten zijn die
gefinaliseerd worden in een bepaald boekjaar
67
2022-2023
Laure de Rooij
Percentage of Completion – Methode
Het CBN stelt dat deze methode slechts is toegelaten indien:
 Mogelijkheid bestaat om een betrouwbare inschatting te maken van de voortgang van
het project;
 Er bij aanvang van het contract geen indicatoren zijn die mogelijke twijfel doen
ontstaan omtrent de naleving van de contractuele voorwaarden door de koper of
verkoper;
 Het contract werd opgesteld zodat er voldoende zekerheid bestaat over de te
leveren/te ontvangen goederen en/of diensten, de te ontvangen/te betalen vergoeding
en de wijze van betaling.
De voortgang wordt bepaald op het niveau van het individuele project
 Input  op basis van de afwerkingsgraad (bv. Bepaalde milestones die gehaald
worden);
 Output  op basis van de reeds geleverde inspanningen en/ of de kosten tegenover de
totale te leveren inspanningen en/ of kosten.
Het CBN geeft voorkeur aan de output methode  beste weergave van de effectieve
voortschrijding. De output methode is niet steeds toepasbaar.
Indien er geen betrouwbare inschatting kan gebeuren van de voortgang van het project mag
de Percentage of Completion – Methode niet toegepast worden en dient men terug te vallen
op de Completed Contract – Methode.
Waardeverminderingen kunnen toegepast worden indien de vervaardigingsprijs, verhoogd met
het geraamd bedrag van de nog te maken kosten > contractueel bedongen prijs.
Indien volgens de meest recente berekeningen zou blijken dat de bestelling met verlies zal
worden afgehandeld moet men voorzieningen boeken voor de risico’s en kosten verbonden
aan de verdere uitvoering van deze bestellingen, voor zover deze risico’s niet gedekt zijn door
waardeverminderingen.
Illustratie van de percentage of completion & completed contract methode (CBN 2012/15)
De NV ABC sluit een overeenkomst af met de NV XYZ voor de bouw van enkele treinstellen in
jaar N. de vermoedelijke oplevering zal plaatsvinden in het jaar N+2. De verkoopprijs bedraagt
8.000.000 euro.
De stijging van de cumulatieve kosten bij voltooiing in het jaar N en N+1 is gerelateerd aan de
prijsschommeling van enkele grondstoffen die contractueel niet kunnen worden door
gefactureerd aan de klant.
Contractuele verkoopprijs
Jaar N
Jaar N+1
Jaar N+2
Cumulatieve kosten (A)
Geraamde cumulatieve kosten bij voltooïng (B)
Voortschrijdingsgraad (A/B)
Winst (verkoopprijs -(B))
Toe te rekenen winst
3 000 000
4 500 000
66.67%
3 500 000
2 333 333
4 200 000
5 200 000
80.77%
2 800 000
2 261 538
5 400 000
5 400 000
100.00%
2 600 000
2 600 000
Toerekening/ (terugname)
2 333 333
-71 795
338 462
68
8 000 000
2022-2023
Laure de Rooij
Boekingen 31/12/20XX N
Tijdens het boekjaar worden voor 3 mio kosten geboekt op de respectievelijke
kostenrekeningen (60-, 61-, 62, 63 en/ of 64 rekeningen).
Deze kosten worden erkend als BiU (zowel bij de PoC als de CC methode).
370
@ 7170
BiU – AW
Wijzigingen in de BiU – AW
Indien PoC  winsttoerekening
371
BiU – toegerekende winst
@ 7171
Wijzigingen in de BiU – toegerekende winst
3.000.000
3.000.000
2.333.333
2.333.333
Boekingen 31/12/20XX N+1
370
@ 7170
BiU – AW
Wijzigingen in de BiU - AW
1.200.000
1.200.000
Vervaardigingsprijs bedraagt nu 4,2 mio
Indien PoC  winsttoerekening
7171
Wijzigingen in de BiU – Toegerekende winst
@ 371
BiU – Toegerekende winst
71.795
71.795
In N werd er te veel winst erkend waardoor er in N+1 een terugname dient te gebeuren.
Boekingen 31/12/20XX N+2
ABC factureert bij oplevering 9.680 miljoen.
400
Handelsdebiteuren
@ 451
Te betalen btw
@ 700
Omzet
9.680.000
1.680.000
8.000.000
Indien CCM
7170
Wijzigingen in de BiU – AW
@ 370
BiU – AW
4.200.000
Indien PoC bijkomende boeking aan voorgaande
7171
Wijzigingen in de BiU – Toegerekende winst
@ 371
BiU – toegerekende winst
2.261.538
4.200.000
2.261.538
Vooruitbetalingen op bestellingen in uitvoering (ontvangen van de klant)
Facturatie van voorschotten komt voornamelijk voor bij langlopende bestellingen. We boeken
deze als “ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen” (rek 46)  passiva.
Compensatie mogelijk met de voorraad rekening “BiU” per overeenkomst, dus NIET een
globale compensatie, tussen 37 BiU en 46 Ontvangen vooruitbetalingen.
Netto debet saldo  presentatie = actief rekening Bestellingen in Uitvoering
Netto credit saldo  prestatie = passief rekening “Ontvangen vooruitbetalingen”.
69
2022-2023
Laure de Rooij
Onroerende goederen bestemd voor verkoop (OGBvV):
De bestemming van het onroerende goed (aangegeven door de Raad van Bestuur) is
bepalend voor de boekhoudkundige verwerking.
Duurzame aanwending  MVA
Bestemd voor verkoop  Voorraad (rekening 35)
OGBvV ≠ BiU!!
OGBvV  omvat bouwprojecten die niet in opdracht van een derde worden uitgevoerd maar
door de vennootschap in eigen beheer worden gerealiseerd.
BiU  Onderhanden werk dat voor rekening van een derde wordt uitgevoerd en waarvoor nog
geen oplevering is gebeurd.
De rubriek bevat zowel OG die zonder enige wijzigingen zullen verkocht worden als OG die
een aantal bewerkingen zullen ondergaan voor ze verkocht zullen worden. (bv. Bouwrijp
maken van de bouwgrond, slopen van een gebouw, verkaveling van een terrein, etc.)
De waardering gebeurt aan de AW of indien de marktwaarde lager ligt, de marktwaarde.
AW = inclusief alle kosten om de voorraad in de huidige staat te brengen op de plaats waar het
zich bevindt.  Bijkomende kosten. Andere kosten dan voorgaande mogen NIET opgenomen
worden in de AW.
Bijkomende kosten (conform voorbeeld bouwrijp maken):
 Studie-, ontwerp kosten vanaf de concrete aankoop van het OG (niet de voorafgaande
kosten (bv. Haalbaarheidsstudies);
 Erelonen notaris, architect, etc.;
 Registratierechten;
 Bodemsaneringskosten;
 Kosten aanleggen van wegenissen;
 Intercalaire interesten over de normale bouwperiode;
 …
NIET  Louter algemene kosten (algemene directie, kosten ivm verkoop, etc.)
Percentage of Completion is niet toegestaan! Dus geen toerekening van winst!!
“Lower of cost or market”  de AW wordt vergeleken met de marktwaarde. Als de
aanschaffingswaarde hoger ligt dan de marktwaarde moet er een waarde correctie gebeuren.
Elk actief onder OGBvV wordt afzonderlijk gewaardeerd  methode van individualisering!!
Kosten die op meerdere individuele bestanddelen betrekking hebben, kunnen op basis van
een verdeelsleutel, toegerekend worden aan de diverse bestanddelen bv. Project met
identieke woningen (erelonen architect, etc.).
70
2022-2023
Laure de Rooij
Boekingen:
Aankoop van het voor verkoop bestemd OG en bijkomende kosten
605
Aankopen OGBvV
@ 440
Leveranciers
X
X
Boeking eventuele kosten architecten, landmeters en andere ontwikkelingskosten
602
Aankopen dienste, werk en studies
X
49
Aftrekbare btw
X
@ 550
Bank
X
Boeking voorraad
350
OGBvV AW
@ 6095
Voorraadwijziging OGBvV
X
X
Boeking bij afname voorraad
6095
Voorraadwijziging OGBvV
@ 350
OGBvV AW
X
X
Intercalaire intresten
(intresten in eerste instantie boeken in de resultatenrekening onder de intrestkosten rekening
650!!)
350
OGBvV AW
X
@ 6503
Geactiveerde intercalaire intresten
X
4.6.4 Specifieke topics
Termijnovereenkomsten op handelsgoederen
Niet gedekte aankoopverrichting op termijn – situatie:
De aankoopovereenkomst is gesloten, de termijn van de levering is bepaald en de
aankoopvoorwaarden zijn definitief.  De onderneming loopt een prijsrisico!
Indien op afsluitingsdatum de contantprijs lager is dan de termijnprijs  voorziening ten
belope van het verschil tussen de overeengekomen prijs en de lagere marktwaarde op
balansdatum.
Ten aanzien van het prijsrisico maakt het voor een onderneming niet uit of zij goederen op
termijn heeft gekocht of in voorraad heeft. Wanneer een onderneming goederen op termijn
heeft gekocht en daarna de marktwaarde daalt, dan is het potentieel verlies op deze
verrichting immers hetzelfde als indien deze goederen voorraad waren.
Indien het prijsniveau zich herstelt, dient de voorziening teruggenomen te worden. Dus
wanneer op afsluitingsdatum de contantprijs hoger ligt dan de termijnprijs (contractprijs) 
een latere winst die niet gerealiseerd is en die derhalve niet voor in resultaat name vatbaar is.
Niet gedekte verkoopverrichting op termijn – situatie:
De verkoopovereenkomst is gesloten, de termijn van levering is bepaald en de
verkoopvoorwaarden is definitief. Als de onderneming de goederen niet in voorraad heeft
lopen zij een prijsrisico!
Indien op afsluitingsdatum de contant aankoopprijs van de te verkopen goederen hoger ligt
dan de termijnprijs van de verkopen is dit een verliesgevende situatie.  Voorziening
aanleggen ten belope van het verschil tussen de overeengekomen prijs en de hogere
aankoopprijs op balansdatum.
71
2022-2023
Laure de Rooij
-Software
Duurzame aanwending  IVA
Niet duurzame aanwending  Voorraden en BiU
Toepassingssoftware bij derden aangekocht en bestemd voor commercialisatie:
 Enkel verkooprecht
Dus doorverkoop zonder enige aanpassing  Handelsgoederen.

Aanpassingsrecht
Voert aanpassingen uit al dan niet op aanwijzing klant  IVA.

Commercialisatie
Door de software te vermenigvuldigen  Gereed product.
Specifieke
toepassingssoftware tbv
deren
BiU
Standaard software tbv
derden
IVA
Voor commercialisatie
Intern ontwikkelde software
Voor intern gebruik
IVA
4.6.5 Uitgebreide toelichting van de waarderingsregels
In het bijzonder:
 Aanschaffingswaarde; type berekeningsmethode (GGM, LIFO, FIFO);
 Toepassing vd Direct Costing methode;
 Waarderingsmethode op basis van de verkoopprijs (retail inventory);
 Activering intercalaire intresten.
Indien bij LIFO de boekwaarde voorraad aanzienlijk verschilt van de marktwaarde op
afsluitingsdatum  bedrag van het verschil opnemen.
Termijn-aankoopcontracten voorraden.
Pand op handelsfonds ( bevat voorraad).
Compensatie BiU met ontvangen vooruitbetalingen  bruto bedragen vermelden!
VOL 6.10, VOL 6.14, VOL 6.20
72
2022-2023
Laure de Rooij
4.7 Vorderingen op ten hoogste één jaar (pg 296)
4.7.1 Algemeen
Beschrijving:



Vorderingen met oorspronkelijke looptijd van minder dan één jaar;
Gedeelte vervallen binnen het jaar van vorderingen met een oorspronkelijke looptijd
van > 1 jaar;
2 subcategorieën:
o Handelsvorderingen  ontstaan uit handelsverrichtingen.
o Overige vorderingen  overige verrichtingen dan handelsverrichtingen.
Handelsvorderingen (MAR):
40 Handelsvorderingen (13)
400
Handelsdebiteuren
401
Te innen wissels
404
Te innen opbrengsten (14)
406
Vooruitbetalingen (8)
407
Dubieuze debiteuren
409
Geboekte waardeverminderingen (-)
Overige vorderingen:
41 Overige vorderingen (13)
410
Opgevraagd, niet gestort kapitaal
411
Terug te vorderen btw
412
Terug te vorderen belastingen en heffingen
414
Te innen opbrengsten
416
Diverse vorderingen
417
Dubieuze debiteuren
418
Borgtochten betaald in contanten
419
Geboekte waardeverminderingen (-)
4.7.2 Waardering
De waardering gebeurt aan de nominale waarde, desgevallend verminderd met de geboekte
waardeverminderingen.
Waardeverminderingen worden geboekt voor het geheel of gedeelte waarover een
onzekerheid bestaat ivm de inning van de vordering. We isoleren de vordering op een
afzonderlijke rekening “dubieuze vordering” en boeken tegelijkertijd de waardevermindering.
Boeking:
Dubieuze vordering
407/417
Dubieuze vordering
@ 400/41X Vordering KT
X
Waardevermindering op de handelsvordering
634
Waarde- handelsvordering
@ 409
Geboekte waarde-
X
Waardevermindering op overige vordering
651
Waarde- op overige vorderingen
@ 419
Geboekte waarde-
X
73
X
X
X
2022-2023
Laure de Rooij
De bepaling van de waardevermindering op vorderingen gebeurt via een individuele schatting,
maat via een globale benadering  “forfaitaire” waardevermindering zie pg 298.
Wanneer we merken dat de handelsvordering definitief verloren is zal volgende boeking
plaatsvinden:
409
Geboekte waardeX
@63410
Terugname waarde-
X
641
@ 407
X
-waarde op de realisatie van HV
Dubieuze vordering
Overige vordering is definitief verloren:
419
Geboekte waarde@ 65110
Terugname waarde652
@ 407
-waarde op realisatie van vlottende activa
Dubieuze vordering
X
X
X
X
X
Omrekening vreemde valuta (CBN advies 152/1)
Niet gerealiseerd:
= Monetaire activa.  Omrekening telkens op afsluitingsdatum/
Omrekeningsverschillen worden in eerste instantie op de overlopende rekeningen geboekt. In
principe zouden er zoveel afzonderlijke rekeningen moeten zijn als munten (aan actief en
passief zijde). MAAR: men heeft ook de mogelijkheid om per munt één overlopende rekening
te gebruiken.
Positieve omrekeningsverschillen worden op de balans gehouden (= voorzichtigheidsprincipe)
 mogen in resultaat worden genomen onder voorwaarden dat dit een (1) consistente
toepassing is, (2) expliciet vermeld in de waarderingsregels (3) waar tegenover geen
voorziening staat wegens onzekerheid voor effectieve realisatie. = uitzondering op het
realisatie- en voorzichtigheidsbeginsel.
Negatieve omrekeningsverschillen worden in resultaat genomen (rek 655). Wanneer actieve
en passieve overlopende rekeningen worden gebruikt bij afsluiting  compensatie per valuta.
Het netto saldo wordt in beschouwing genomen.
Gerealiseerd:
De vordering in vreemde valuta wordt meestal geïnd tegen een koers die verschilt van de
koers waartegen de vordering is geboekt  gerealiseerd wisselkoersverschil. (rek 654 of 754)
Men heeft de optiemogelijkheid om hetzij per valuta, hetzij voor alle valuta’s zonder
onderscheid, één rekening “wisselresultaat” te openen waarbij aan debetzijde de negatieve
verschillen en aan creditzijde de positieve verschillen worden geboekt. Dit met – naar gelang
het saldo -, rekening nummer 654 of 754, of beide rekeningen te openen en de betrokken saldi
samen te voegen in de jaarrekening.
Waardeverminderingen op handelsvorderingen gedekt door een kredietverzekering (pg 301):
De waardevermindering wordt geboekt ten laatste wanneer het dossier wordt overgedragen
naar de kredietverzekeraar, eventueel vroeger indien ernstige indicaties aangaande
betalingsonzekerheid.
De waardevermindering wordt geboekt voor het bedrag van maximaal het niet-verzekerde
gedeelde van de vordering.
74
2022-2023
Laure de Rooij
4.7.3 Bijzondere topics
Factoring (CBN advies 2011/23)
De vennootschap draagt handelsvordering over aan factor my. Er zijn meerdere soorten
factorovereenkomsten. De factor my wordt houder van de vordering  hij verkrijgt alle rechten
en verplichtingen met betrekking tot de vordering en zal de boekhoudkundige verwerking van
het bestaan van de factoring aan het licht moeten brengen, daarbij rekening houdend met al
de bijzondere vormen van factoring die uit de contractuele vrijheid van de partijen kunnen
ontstaan.
De afstand van de vorderingen aan de factormaatschappij wordt als volgt uitgedrukt:
400
Handelsdebiteuren (factor)
X
@ 400
Handelsdebiteuren
X
Zuivere beheersovereenkomst (Service factoring )
(geen insolventie dekking, geen financiering)
Insolventie dekking (geen financiering) (maturity factoring )
(de vorderingen worden (integraal) op een afgesproken momentum betaald door de Factor)
Factoring
Financiering (geen insolventiedekking) (factoring met verhaal (recourse) )
(de Factor "leent" het bedrag aan de leverancier. De leverancier neemt na de financieringsperiode, de nog openstaande (dubieuze?) vorderingen terug over
Schuld (= voorkeursbehandeling)
Netting met de vordering , en buitenbalans erkenning van de vordering gezien de
leverancier het risico op niet-inning behoudt
Insolventiedekking en financiering (old line factoring )
Geen schuld want het financieringsbedrag is gedekt door de insolventieverzekering
De financiering is dus onmiddellijk verworven en wordt afgeboekt van de vordering
Diverse mogelijkheden contractueel te bepalen bvb % insolventiedekking
Factoringovereenkomst zonder insolventiedekking en zonder financiering (“service
factoring”)
 Partijen komen overeen dat de factor enkel het beheer van de debiteurenportefeuille
waarneemt. = de debiteurenadministratie en de bewaking en inning van de vordering.
1. Ten gevolge van meerdere verkopen ontstaan vorderingen op klanten voor een bedrag van
10.000 euro (excl. 21% btw).
400
Handelsdebiteuren
12.100
@ 700-707 Verkopen en dienstprestaties
10.000
@ 451
Te betalen btw
2.100
2. De afstand van de vorderingen aan de factormaatschappij wordt als volgt uitgedrukt:
400
Handelsdebiteuren (factor)
12.100
@ 400
Handelsdebiteuren
12.100
3. De factor int de vorderingen voor de vervaldag en stort het bedrag door aan de
onderneming, na inhouding van het factorloon (100 euro). Het afgehouden factorloon wordt
onder de bedrijfskosten geboekt. Op deze beheerskosten wordt btw aangerekend door de
factor (21%).
550
Bank
11.979
61
D&DG
100
411
Terug te vorderen btw
21
@400
Handelsdebiteuren (factor)
12.100
75
2022-2023
Laure de Rooij
4. In geval geen inning op vervaldag  vordering wordt terug overgedragen aan de
onderneming:
400
Handelsdebiteuren
12.100
@ 400
Handelsdebiteuren (factor)
12.100
5. Bestaat er onzekerheid over de inning?  De vorderingen worden inclusief btw door de
onderneming overgeboekt naar 407 Dubieuze debiteuren en er wordt een passende
waardevermindering geboekt.
Factoringovereenkomst met insolventiedekking en zonder financiering (“maturity
factoring”)
De factor neemt het risico van insolventie van de debiteur over. De factor verbindt zich ertoe
om op vervaldag of een bepaald aantal dagen erna de leverancier te betalen tot de toegestane
kredietlimiet.
1. Ten gevolge van meerdere verkopen ontstaan vorderingen op klanten voor een bedrag van
10.000 euro (excl. 21% btw).
400
Handelsdebiteuren
12.100
@ 700-707 Verkopen en dienstprestaties
10.000
@ 451
Te betalen btw
2.100
2. De afstand van de vorderingen aan de factormaatschappij wordt als volgt uitgedrukt:
400
Handelsdebiteuren (factor)
12.100
@ 400
Handelsdebiteuren
12.100
3. De vorderingen worden op het afgesproken tijdstip door de factor voldaan, na afhouding van
het factorloon (363 euro inclusief 21% btw), dat de vergoeding omvat voor enerzijds de inning
en de debiteurenadministratie, en anderzijds voor de insolventiedekking.
550
Bank
11.737
61
D&DG
300
411
Terug te vorderen btw
63
@400
Handelsdebiteuren (factor)
12.100
Factoringovereenkomst zonder insolventiedekking en met financiering (“service
factoring”)
Factoring my verleent voorschot/ financiering. De leverancier draagt zijn vordering over aan de
factor en de factor stelt het bedrag ter beschikking zonder de vervaldag van de vordering af te
wachten.  Uit veiligheidsoverwegingen beperkt men dit meestal tot een percentage van de
ingediende vorderingen. Het verschil met de totale vordering houdt de factor achter als
waarborg voor de betaling door de leverancier van alle schulden die hij zou kunnen hebben
t.o.v. de factor, en wordt aan de leverancier betaald wanneer de debiteur zijn factuur heeft
betaald.
(Onderneming blijft tav de factor verantwoordelijk, niettegenstaande er reeds een betaling werd verricht door de
factor aan de onderneming (factoring met verhaal, recourse factoring). Desgevallend geeft de onderneming in de
toelichting aan dat de factor een bevoorrechte schuldeiser is.)
76
2022-2023
Laure de Rooij
Boekhoudkundig:
Voorkeursbehandeling
De onderneming ontvangt van de factor een krediet dat uitgedrukt wordt via een
passiefrekening 433 kredietinstellingen: schulden in rekening-courant.
De vordering blijft behouden op de actiefzijde  dit geeft aan dat de onderneming ten aanzien
van de factor verantwoordelijk blijft voor de goede uitvoering van de betalingsverbintenissen
van de klant.
1. Ten gevolge van meerdere verkopen ontstaan vorderingen op klanten voor een bedrag van
10.000 euro (excl. 21% btw).
400
Handelsdebiteuren
12.100
@ 700-707 Verkopen en dienstprestaties
10.000
@ 451
Te betalen btw
2.100
2. De afstand van de vorderingen aan de factormaatschappij wordt als volgt uitgedrukt:
400
Handelsdebiteuren (factor)
12.100
@ 400
Handelsdebiteuren
12.100
3. Bij ontvangst van de vorderingen stort de factor aan de onderneming het voorschot van
7.260 euro, verminderd met de discontokosten ten belope van 96,8 euro (maanden, 8% op
7.260 euro).
550
Kredietinstellingen: rekening courant
7.163,20
653
Discontokosten op vorderingen
96,80
@ 433
Kredietinstellingen: schulden in rekening-courant
7.260
4. Uit de afrekening van de factor blijkt dat 60 dagen later 9.640 euro door de factor ontvangen
werd van de klanten. De factor maakt het verschil tussen het door hem ontvangen bedrag en
het gestorte voorschot over aan de onderneming, onder afhouding van het factorloon (121
euro inclusief 21% btw).
550
Kredietinstellingen: rekening-courant
2.259
433
Kredietinstellingen: schulden in rekening-courant
7.260
61
D&DG
100
411
TTV btw bij aankopen
21
@ 400
Handelsdebiteuren (factor)
9.640
 Vervolgens terug inboeken van de niet-geïnde vorderingen en tegenboeken van het saldo
op de factor. Desgevallend nog een waardevermindering boeken.
77
2022-2023
Laure de Rooij
Alternatieve benadering:
De financiering (voorschot) dat door de factor aan de onderneming wordt verstrekt, wordt in
dit geval afgeboekt van de vorderingsrekening 400 Handelsdebiteuren (factor). Het feit
dat de onderneming bij deze factoringvariant verantwoordelijk blijft voor de goede uitvoering
van de betalingsverbintenissen van de klant, wordt in de boekhouding en de jaarrekening tot
uitdrukking gebracht onder de niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen.
1. Ten gevolge van meerdere verkopen ontstaan vorderingen op klanten voor een bedrag van
10.000 euro (excl. 21% btw).
400
Handelsdebiteuren
12.100
@ 700-707 Verkopen en dienstprestaties
10.000
@ 451
Te betalen btw
2.100
2. De afstand van de vorderingen aan de factormaatschappij wordt als volgt uitgedrukt:
400
Handelsdebiteuren (factor)
12.100
@ 400
Handelsdebiteuren
12.100
3. Bij ontvangst van het voorschot van 7.260 euro (verminderd met de discontokosten ten
belope van 96,80 euro) worden de vorderingen op de factor overeenstemmend afgeboekt.
550
Kredietinstellingen: rekening-courant
7.163,20
653
Discontokosten op vorderingen
96,80
@ 400
Handelsdebiteuren (factor)
7.260
4. Het bedrag waarvoor de onderneming ten aanzien van de factor verantwoordelijk blijft voor
de goede uitvoering van de betalingsverbintenissen van de klant wordt in de klasse 0 van het
rekeningenstelsel geboekt en in de toelichting van de jaarrekening bij de “niet in de balans
opgenomen rechten en verplichtingen” vermeld. Deze rekeningen worden tegen geboekt
telkens uit afrekening van de factor blijkt dat er betalingen of retrocessies zijn.
Factoringovereenkomst met insolventiedekking en met financiering (“old line
factoring”)
Situatie waarbij de factor voor het volledige bedrag van het voorschot instaat voor het
insolventierisico.
1. Ten gevolge van meerdere verkopen ontstaan vorderingen op klanten voor een bedrag van
10.000 euro (excl. 21% btw).
400
Handelsdebiteuren
12.100
@ 700-707 Verkopen en dienstprestaties
10.000
@ 451
Te betalen btw
2.100
2. De afstand van de vorderingen aan de factormaatschappij wordt als volgt uitgedrukt:
400
Handelsdebiteuren (factor)
12.100
@ 400
Handelsdebiteuren
12.100
3. Boeking bij betaling door de factor van een bedrag van 25% bedraagt van het totale
vorderingenpakket. De factor draagt het insolventierisico ten belope van 75% van de
vorderingen. Er dient geen schuld te worden geboekt in hoofde van de onderneming,
aangezien het volledige bedrag van het door de factor betaalde bedrag gedekt wordt door de
insolventiedekking, en de onderneming dus het risico op niet-betaling niet meer draagt. Om
deze reden wordt het door de onderneming ontvangen bedrag ook niet als een voorschot
beschouwd, maar als een definitieve betaling.
550
Kredietinstellingen
2.925
653
Discontokosten op vorderingen
100
@ 400
Handelsdebiteuren (factor)
3.025
78
2022-2023
Laure de Rooij
4. De klanten betalen op vervaldag aan de factor. De factor maakt het saldo over aan de
onderneming, na afhouding van de reeds betaalde voorschotten. Ook het factorloon (363)
wordt in mindering gebracht van het door de factor uitbetaalde bedrag.
550
Bank
8.712
61
D&DG
300
411
TTV btw
63
@ 400
Handelsdebiteuren (factor)
9.075
5. De klanten betalen niet op vervaldag. De factor draagt op het contractueel vastgelegde
tijdstip de vordering terug over. Tevens keert de factor een bedrag uit van 5.687 euro
(insolventiedekking van 75%; voorschot van 3.025 en factorloon van 363 in mindering
gebracht).
550
Bank
5.687
61
D&DG
300
411
TTV btw
63
400
Handelsdebiteuren
3.025
@ 400
Handelsdebiteuren (factor)
9.075
6. Bestaat er onzekerheid over de inning?  De vorderingen worden inclusief btw door de
onderneming overgeboekt naar 407 Dubieuze debiteuren en er wordt een passende
waardevermindering geboekt.
Zie CBN voor variant  waarbij voorschotten die uitgekeerd zijn, hoger zijn da, het voor
insolventie gedekte gedeelte van de vordering: voorkeursbehandeling, erkenning van een
schuld.
Klassering van de vordering bij faillissement van de schuldenaar:
Schuldvorderingen op een gefaillisseerde worden opeisbaar als gevolg van het vonnis van
faillietverklaring.  Vorderingen op termijn worden onmiddellijk opeisbaar!! (Desgevallend
overboeking LT naar KT: 1° waardevermindering boeken, 2° indien verwachting dat
faillissementsprocedure lang zal aanslepen, aangewezen dit te becommentariëren in de
Toelichting, gezien KT classificatie).
4.7.4 Toelichtingen
Het bedrag van de vorderingen op verbonden ondernemingen en ondernemingen met
deelnemingsverhouding VOL 6.15
Het bedrag van de vorderingen op bestuurders en zaakvoerders alsmede op natuurlijke- of
rechtspersonen die onderneming rechtstreeks of onrechtstreeks controleren VOL 6.16
De waardeverminderingen op handelsvorderingen VOL 6.10
Toelichtingen inzake factoring indien buiten de balans
79
2022-2023
Laure de Rooij
4 De balans - Passiva
4.8 Geldbeleggingen en liquide middelen (pg 307)
Geldbeleggingen:
 Eigen aandelen
 Overige beleggingen
Liquide middelen.
4.8.1 Geldbeleggingen
Eigen aandelen
Wetboek vennootschappen:
- Art. 7:215 NV
- Art. 5:145 BVBA
- Art. 6:53 CV  verboden voor de coöperatieve vennootschappen
Voorwerp: aandelen en certificaten daarop en winstbewijzen.
Mogelijke redenen voor aankoop eigen aandelen:
 Beurskoers ondersteunen;
 Verspreiding onder het personeel;
 Bescherming van de vennootschap tegen dreigend ernstig nadeel;
 Uitkoop van een aandeelhouder lastens de vennootschap;
 Igv besluit kapitaalvermindering.
 Aandelen kunnen na aankoop vernietigd worden of terug verkocht worden.
Voorafgaandelijke beslissing van de algemene vergadering:
 Vereisten op het vlak van quorum en meerderheid
o Aanwezigheid van min. 50% van de (kapitaal)aandelen;
o Meerderheid van 3/4de van de aanwezige stemmen;
 De AV moet het volgende vastleggen:
o Max aantal te verwerven aandelen, winstbewijzen of certificaten;
o De duur van de toestemming (NV: max 5 jaar);
o De minimale en maximale vergoeding.
Er is geen beslissing door de algemene vergadering vereist wanneer de inkoop bestemd is
voor het personeel (bij BV en NV).
De overdracht van de aandelen aan personeel moet gebeuren binnen een termijn van 12
maanden, en eveneens van toepassing op personeel van verbonden vennootschappen.  NV
Ook wanneer er een ernstig en dreigend nadeel voor de vennootschap EN indien het
uitdrukkelijk is voorzien in de statuten (NV!) heeft men geen beslissing van de AV nodig.
 Machtiging geldig voor hernieuwbare termijnen van 3 jaar.
 RvB dient de eerstvolgende AV in kennis te stellen van:
 De reden en het doel van de verwerving;
 Het aantal en de nominale waarde (of fractiewaarde) van de ingekochte aandelen;
 Het aandeel van het geplaatste kapitaal dat ze vertegenwoordigen;
 De betaalde vergoeding.
80
2022-2023
Laure de Rooij
Voor verwerving van uitgetrokken bedrag moet voor uitkering vatbaar zijn:
 Art 7:212 WVV (zie hieronder);
NV
 Dus NIET ten laste van het kapitaal;
 Dubbele “uitkeringstest”  BV: conform eigen vermogen.
De aandelen moeten volstort zijn en er moet gelijke behandeling zijn van de aandeelhouders:
het aanbod tot alle aandeelhouders onder dezelfde voorwaarden per soort effect, tenzij
éénparige beslissing van de algemene vergadering waarop alle aandeelhouders aanwezig
zijn.
Vorming van een onbeschikbare reserve voor hetzelfde bedrag als activa-waarde van de eigen
aandelen (ook ten behoeve van deze aangehouden door een rechtstreekse
dochtervennootschap!).
De inkoop dient te gebeuren met “voor uitkering vatbare” bedrage:
Voor verwerving uitgetrokken bedrag, moet voor uitkering vatbaar zijn (Art 7:212 WVV), dit
betekent dat de netto activa na de inkoop van de eigen aandelen niet beneden het bedrag van
de onbeschikbare middelen mogen vallen.
 Netto activa >=
 Geplaatst kapitaal;
 Wettelijke reserve;
 Onbeschikbare reserves  niet afgeschreven gedeelte HWMW
 Corrigeren met de niet afgeschreven gedeelte oprichtingskosten en kosten O&O.
= BV (zie eigen vermogen)
Toepassing 1 - NV:
Balans
Activa
Totaal
9.370.000
9.370.000
Kapitaal
Wettelijke reserve
Onbeschikbare reserve
Belastingvrije reserve
Beschikbare reserve
Overgedragen resultaat
Totaal EV
1.000.000
100.000
500.000
50.000
142.000
18.000
1.810.000
Voorzieningen
Schulden
120.000
7.440.000
Totaal
9.370.000
Vraagstelling:
Geef het limiet bedrag dat voor inkoop eigen aandelen beschikbaar is?
81
2022-2023
Laure de Rooij
Oplossing:
Netto actief = totaal actief – voorzieningen – schulden – netto boekwaarde ORK – netto
boekwaarde O&O
Netto actief
= 9.370.000 – 120.000 – 7.440.000
= 1.810.000
Kapitaal + niet uitkeerbare reserves
= 1.000.000 + 100.000 + 500.000
= 1.600.000
 Netto actief mag niet dalen onder 1.600.000.
Dus max beschikbaar voor inkoop eigen aandelen = 210.000.
1. Inkoop:
500
Eigen aandelen
@ 550
Bank
X
X
2. Er dient een onbeschikbare reserve te worden aangelegd.
Onbeschikbare reserve vanuit andere reserves (beschikbare reserves)
 Rechtstreekse boeking van beschikbare reserves naar onbeschikbare reserve (1310
onbeschikbare reserve voor eigen aandelen).
Onbeschikbare reserve vanuit het overgedragen resultaat of via het resultaat van het
boekjaar
 overboeking naar onbeschikbare reserve via de resultaatverwerking (6921 Toevoeging
aan de onbeschikbare reserves).
Boekhoudkundige verwerking:
Indien overboeking vanuit beschikbare reserve:
133
Beschikbare reserve
@ 131
Onbeschikbare reserve voor eigen aandelen
= rechtstreekse overboeking tussen reserves.
Indien aanwending van het resultaat of overgedragen resultaat
6921
Toevoeging overige reserves
@ 131
Overige reserves – onbeschikbare reserve voor eigen aandelen
= via resultaatverdeling.
X
X
X
X
Waardeverminderingen worden geboekt indien de realisatiewaarde < de boekwaarde.
6510
Waarde- op vlottende activa
X
@ 50009 Geboekte waarde- op eigen aandelen
X
Eveneens aanpassing onbeschikbare reserve!!
131
Onbeschikbare reserve voor eigen aandelen
@ 133
Beschikbare reserve
X
X
Indien de waardevermindering niet meer nodig is, dient deze verplicht teruggenomen te
worden! De onbeschikbare reserve zal overeenkomstig verhoogd worden.
82
2022-2023
Laure de Rooij
Verkoop eigen aandelen  bij voorrang aanbieden aan bestaande aandeelhouders (evenveel
per soort).
Situatie:
Verkoop met winst
13100 Onbeschikbare reserve vr eigen aand 1.800.000
5000 Eigen aandelen
1.800.000
Verkoopprijs
2.300.000
550
@ 500
@ 752
bank
eigen aandelen
Meerwaarde op realisatie vlottende activa
2.300.000
131
@ 133
Onbeschikbare reserve voor eigen aandelen
Beschikbare reserve
1.800.000
1.800.000
500.000
1.800.000
Situatie: verkoop met verlies
13100 Onbeschikbare reserve vr eigen aand 1 800 000
50000 Eigen aandelen
2 000 000
50009 Geboekte waardevermindering
200 000
Verkoopprijs
500 000
550
50009
652
@ 500
bank
geboekte waarde- op eigen aandelen
-waarde op realisatie vlot activa
eigen aandelen
500.000
200.000
1.300.000
131
@ 133
onbeschikbare reserve voor eigen aandelen
beschikbare reserve
1.800.000
2.000.000
1.800.000
Het waardeloos worden van eigen aandelen wegens niet naleving van de vormvoorwaarden:
 Nietig van rechtswege en aandelen moeten vernietigd worden;
 Aangelegde onbeschikbare reserve wordt geannuleerd tov de NBW van de eigen
aandelen (en aangewend voor de vernietiging van de aandelen);
 De annulatie van de onbeschikbare reserve verloopt niet via de resultatenrekening.
Boeking annulatie onbeschikbare reserve:
131
Onbeschik reserve voor eigen aandelen
@ 5000
Eigen aandelen
1.800.000
Of (in geval van een reeds geboekte waarde-)
131
Onbeschik reserve voor eigen aandelen
50009
Geboekte waarde- op eigen aandelen
@ 5000
Eigen aandelen
1.800.000
200.000
1.800.000
2.000.000
Indien er geen onbeschikbare reserve werd aangelegd (= inbreuk) zullen de beschikbare
reserves dienen verminderd te worden tbv de NBW van de eigen aandelen. Bij gebreke van
reserve moet het kapitaal (NV) of andere bestanddelen van het eigen vermogen (BV) worden
verminderd = kapitaalvermindering = besluit AV vereist!
83
2022-2023
Laure de Rooij
Specifiek met betrekking tot een NV:
Gelijkstelling met “eigen aandelen” van de vennootschap: de aandelen van de vennootschap
die worden aangehouden door een rechtstreekse dochtervennootschap  ALLE
bepalingen inzake eigen aandelen zijn van toepassing met uitzondering van het vervallen van
het recht op een dividend!
4.8.2 Toelichting VOL 6.7.1
Specifieke vermeldingen in het jaarverslag van tenminste volgende gegevens:
 De reden van de verkrijging van de effecten (eigen aandelen, certificaten daar op of
winstbewijzen);
 Aantal effecten [NV: en nominale waarde of fractie waarde van tijdens het jaar
verkregen of vervreemde effecten evenals gedeelte van het geplaatst kapitaal dat deze
vertegenwoordigen];
 Vergoeding betaald voor verkregen effecten of ontvangen voor overgedragen effecten;
 De identiteit van de verkrijger (geen individuele details indien het personeel betreft);
 Het aantal effecten in portefeuille van de vennootschap, persoon die handelt vr de
vennootschap of verbonden onderneming en overeenkomstige nominale waarde of
fractie waarde.
 Indien er geen jaarverslag wordt opgesteld moet men deze info opnemen in de
jaarrekening!
4.8.3 Overige beleggingen:



Aandelen en geldbeleggingen andere dan vastrentende beleggingen;
Vastrentende effecten;
Termijndeposito’s.
 Hebben geen duurzame band en worden veelal aangekocht met het oog op
(terug)verkoop (beleggingsdoeleinden).
Waardering:
De bijkomende kosten van verwerving mogen (maar moeten niet!) bij de
aanschaffingswaarde opgenomen worden. (Bv. Commissies op aankopen).
Waardeverminderingen zijn mogelijk indien de realisatiewaarde minder is dan de
boekwaarde.
Aanvullende waardeverminderingen vinden plaats om rekening te houden met de evolutie
van de realisatie of marktwaarde, hetzij met de risico’s inherent aan de aard van de betrokken
producten of gevoerde activiteiten.
Herwaardering = NIET mogelijk!
Geldbeleggingen zijn monetaire activa  geldbeleggingen in deviezen worden bijgevolg op
afsluitingsdatum aan de slotkoers omgerekend.
Positieve en negatieve verschillen (zie vorderingen op KT).
Waardevermindering op vastrentende effecten in deviezen worden erkend op basis van de
omrekeningskoers waartegen het actief is verkregen. Pas na deze berekening de (netto-)
waarde herrekenen tegen slotkoers en dus het omrekeningsresultaat vaststellen!
84
2022-2023
Laure de Rooij
Aandelen en geldbeleggingen andere dan vastrentende beleggingen
Desgevallend aandelen in verbonden ondernemingen of ondernemingen waarmee een
deelnemingsverhouding bestaat. ENKEL indien verkregen/ ingeschreven met het oog op de
wederafstand ervan of krachtens beslissing van de onderneming bestemd om binnen 12mnd
te worden gerealiseerd.
Edele metalen en kunstwerken (= niet vastrentend)
 Wat is de onderliggende beweegreden?
MVA
= duurzame aanwending (NIET mogelijk voor goud (edele metalen), tenzij uitzonderingen)
Vlot Activa
= voorraden (aan-, verkoop, verwerking € activiteiten) of geldbeleggingen (“zuivere” belegging)
Kunstwerken: voorwaarde “belegging”  liquide markt.
Bv. Voor een kunstenaar is een kunstwerk voorraad!
Vastrentende effecten
= Obligaties, kasbons en andere soortgelijke effecten waarvan de intresten niet gekapitaliseerd
of wel gekapitaliseerd (kapitalisatiebons) worden.
Effecten uitgegeven met een disconto die overeenstemt met de intresten gekapitaliseerd tot
aan de vervaltermijn van het effect (zerobons).
Niet aangekocht met het oog op een duurzame ondersteuning, en rekening houdend met de
aard van de verhouding tussen partijen.  Classificatie FVA vs. Geldbeleggingen is
afhankelijk van de feitelijke situatie.
Toelichting VOL 6.6 en VOL 6.15
4.8.4 Liquide middelen
Zijn kasmiddelen, tegoeden op zicht bij kredietinstellingen, te incasseren vervallen waarden,
fiscale zegels, opleidingscheques, etc. met inbegrip van interne overboekingen:
tussenrekening bij overboeking van tegoeden tussen financiële instellingen onderling en
tussen kas en financiële instellingen.
De waardering gebeurt aan de nominale waarde.
Er zijn waardeverminderingen mogelijk indien de realisatiewaarde < de boekwaarde.
(Uitzonderlijker hoe hoger de graad van liquiditeit)
Aanvullende waardeverminderingen komen voor om rekening te houden met de evolutie
van de realisatie of marktwaarde, hetzij met de risico’s inherent aan de aard van de betrokken
producten of van de gevoerde activiteiten.
Herwaardering = NIET mogelijk!
Geldbeleggingen zijn monetaire activa  geldbeleggingen in deviezen worden bijgevolg op
afsluitingsdatum aan de slotkoers omgerekend.  Positieve en negatieve verschillen in
resultaat.
Compensatie:
In principe is er een compensatie verbod tussen meerdere bankrekeningen TENZIJ er een
overeenkomst is met de bank dat er een compensatie plaatsvindt tussen ondergeschikte
rekeningen. (= blijkt uit het feit dat intresten op gecompenseerde bedragen worden berekend!)
85
2022-2023
Laure de Rooij
Criterium toerekening van liquide middelen aan een bepaald boekjaar:
Beginsel: de datum van de verrichting.
Bij ontvangen stortingen is de datum van het bankuittreksel irrelevant voor het bepalen van de
datum van de transactie  de valutadatum is een meer correcte benadering. Voor zelf
verrichte betalingen kijken we naar de datum van de kennisgeving aan de bank (opdracht) of
de valutadatum.
Derdenrekeningen (kwaliteitsrekeningen BW)
De boekhoudkundige verwerking van derdenrekeningen VBN advies 2018/04
De Commissie komt tot de conclusie dat de specifieke bestemming van de derdenrekening
impliceert dat deze niet beschouwd moet worden als een actief van de beroepsbeoefenaar of
van zijn vennootschap.
Hierdoor zal de derdenrekening in de toelichting van de balans moeten worden opgenomen,
bij de niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen.
4.9 Financiële schulden (pg 441)
Financiële schulden van > 1 jaar hebben een contractuele looptijd van meer dan één jaar. Het
bevat volgende rubrieken:
 Achtergestelde leningen;
 Niet-achtergestelde obligatieleningen;
 Leasingschulden en andere soortgelijke schulden (zie hfdst MVA);
 Kredietinstellingen;
 Overige leningen.
Financiële schulden van < 1 jaar zijn schulden op méér dan een jaar die binnen het jaar
vervallen. Het bevat volgende rubrieken:
 Kredietinstellingen;
 Overige leningen.
De waardering gebeurt aan de nominale waarde.
Uitzonderingen:
 Renteloze schulden en schulden met een abnormaal lage rente. (CBN-advies 137/4);
 Schulden waarvan de rente bestaat uit het verschil tussen de nominale waarde (of
terugbetalingsprijs) en de uitgifteprijs, de onderneming kan ook:
o Het verschil tussen de aanschaffingswaarde en de terugbetalingswaarde op
lineaire basis pro rata temporis in resultaat nemen;
o De vastrentende effecten voor hun aanschaffingswaarde in de balans
behouden indien de impact van de in resultaatneming van het actuariële
rendement tov het nominale rendement, verwaarloosbaar is.
 De waarderingsregels mbt beleggingen zijn analoog toepasbaar op de schulden.
Dus: Indien het actuariële rendement (rekening houdend met terugbetalingswaarde) verschilt
van het nominale rendement, wordt het verschil tussen de aanschaffingswaarde en
terugbetalingswaarde pro rata temporis over de resterende looptijd in resultaat genomen en
toegevoegd aan de aanschaffingswaarde van het effect.
De in resultaatneming gebeurt op geactualiseerde basis uitgaande van het berekende
actuariële rendement.
86
2022-2023
Laure de Rooij
De boekhoudkundige verwerking van de uitgifte van een obligatielening (CBN 2019/07)
Een obligatie is het equivalent van een lening toegekend door een investeerder aan een
uitgever. In ruil daarvoor verbindt de uitgever van de obligatielening zich ertoe om het kapitaal
(of de nominale waarde) van de obligatie terug te betalen op een vastgelegde vervaldag
alsook om op regelmatige tijdstippen intresten te storten.
Obligatieleningen moeten tegen hun uitgiftewaarde (of uitgifteprijs) worden gewaardeerd
(artikel 3:51 KB WVV)  cfr beide vorige pagina (actuariële berekening of lineair)
De kosten bij uitgifte van leningen (bankkosten, noteringskosten, kosten voor de
openbaarmaking…), worden ondergebracht bij rubriek 201 ‘Kosten bij uitgifte van leningen’
onder ‘Oprichtingskosten’ indien ze niet rechtstreeks worden opgenomen in de
resultatenrekening.
Mogelijke uitgiftes:
 Lening zonder verschil tussen de uitgifteprijs en terugbetalingswaarde;
 Uitgifte onder pari en terugbetaling tegen pari-waarde;
 Uitgifte tegen pari-waarde en terugbetaling boven pari;
 Uitgifte onder pari en terugbetaling boven pari.
Toepassing 1:
Oplossing:
1. Uitgifte van de obligatielening 01/04/2019
201
Kosten bij uitgifte leningen
85.000
411
TTV btw
17.850
550
bank
4.997.150
@ 1711
Niet-achtergestelde en niet-converteerbare obligatieleningen
5.100.000
201
411
@ 440
87
Kosten bij uitgifte leningen
TTV btw
Leveranciers
125.000
26.260
151.250
2022-2023
Laure de Rooij
2. Regulariseren einde boekjaar 2019
26.25010
6501
@ 201
Afschr kosten uitgifte leningen
Kosten uitgifte leningen
650
@ 492
Rente, commissies en kosten verbonden aan schulden 107.812,5011
TTR kosten
107.812,50
1711
@ 650
Niet-achtergestelde en niet-convert. Obligatieleningen
Rente, etc.
26.250
12.50012
12.500
De premie bij uitgifte wordt gespreid in resultaat genomen en afgeboekt van de schuld.
10
9/72 [1/6 * 9/12] van 210.000 EUR [125.000 EUR + 85.000 EUR].
van de rentelasten aan het boekjaar. 5.000.000 * 2,875% * 9/12.
12 Inresultaatname van de prorata van opbrengsten die betrekking hebben op de premie bij de uitgifte: [5.100.000 –
5.000.000]/ 6 = 16.667,67 EUR. 9/12 van 16.666,67 EUR bedraagt 12.500 EUR.
11 Toerekening
3. Begin van het boekjaar 2020 (tegenboeking)
492
TTR kosten
@ 650
Rente
4. Vervaldag van rente (01/04/2020)
650
Rente
@ 453
Ingehouden voorheffingen
@ 480
Vervallen obligaties en coupons
13 5.000.000
107.812,50
107.812,50
143.75013
43.125
100.625
* 0,02875
5. Regularisering einde boekjaar 2020
6501
Afschr kosten uitgifte leningen
@ 201
Kosten uitgifte leningen
35.000
35.000
650
@ 492
Rente
TTR kosten
107.812,50
1711
@ 650
Niet-achtergestelde en niet-convert obligatielen
Rente
16.666,6715
15
107.812,50
16.666,67
(5.100.000 – 5.000.000) / 6
 Analoge boekingen in jaar 2021, 2022, 2023, 2024.
6. Begin BJ 2025
492
TTR kosten
@ 650
Rente
4211
@ 650
Niet-achtergestelde en niet convert obligatielen
Rente
6501
@ 201
Afschr kosten uitgifte leningen
Kosten uitgifte leningen
107.812,50
107.812,50
4.166,6716
4.166,67
8.75017
8.750
16
Inresultatname van de pro rata van opbrengsten die betrekking hebben op uitgiftepremie: 16.666,67 * (3/12)
((5.100.000 – 5.000.000 = 100.000) /6)
17 3/72 (1/6 * 3/12) van 210.000  (125.000 + 85.000)
88
2022-2023
Laure de Rooij
7. Vervaldag van de lening en terugbetaling van de obligaties (01/04/2015)
4211
Niet-achtergestelde en niet-convert obligatielen
5.000.000
@ 480
Vervallen obligaties en coupons
5.000.000
658
411
480
@ 550
Bank- en afwikkelingskosten
TTV btw
Vervallen obligaties en coupons
Bank
15.000
3.150
5.000.000
5.018.150
Financiële schulden met betrekking tot transacties en deviezen.  Schulden LT en KT zijn
monetaire passiva en worden geboekt aan de koers op transactie datum en vervolgens op
afsluitingsdatum omgerekend aan de dan geldende slotkoers.
Aandachtspunt: Schulden (en vorderingen) op KT mogen niet gewaardeerd worden tegen hun
actuele waarde, dus na actualisering.
Specifiek achtergestelde leningen:
Achtergestelde leningen zijn leningen waarvoor de achterstelling geldt ten aanzien van alle
schuldeisers (SE). Deze term wordt evenwel ook gebruikt voor de afstand van rang die
uitsluitend en op beperkende wijze is toegestaan ten voordele van één of meer met naam
genoemde schuldeisers of voor wel bepaalde vorderingen.
Het CBN stelt dat de post “Achtergestelde leningen” enkel mag worden gebruikt voor leningen
met een achterstellingsclausule die voor alle schuldeisers geldt!
Specifiek achtergestelde leningen (zekerheid door een derde aan een welbepaalde SE, die
zelf ook SE is van de onderneming), kunnen niet onder de rubriek “achtergestelde lening”
geboekt worden. Dit zou de indruk kunnen wekken dat de achterstelling tav alle SE’s is, wat
een aantasting zou betekenen van het “getrouwe beeld”.
Wentelkredieten
Een kredietvorm op middellange tot lange termijn dat opneembaar is in opeenvolgende vaste
voorschotten op korte termijn en waarbij de kredietverstrekker zich contractueel reeds heeft
verbonden de voorschotten te verstrekken.
Het krediet wordt ter beschikking van de onderneming gesteld in de vorm van opeenvolgende,
kortlopende leningen (straight loans of voorschotten) waarbij de modaliteiten van deze
toekomstige voorschotten reeds bepaald zijn bij het afsluiten van de kredietovereenkomst en
geen bijkomende negotiaties vergen. Het toegestane krediet wordt in principe stelselmatig
afgebouwd (<-> revolving krediet)
Het CBN staat toe dat wentelkredieten op LT worden geboekt onder volgende voorwaarden:
 De onderneming is van plan om in het kader van deze kredietfaciliteit te herfinancieren
voor een periode van ten minste 12 maanden na balansdatum;
 De onderneming heeft daartoe zelf beslissingsmogelijkheid en de kredietverstrekker
geen appreciatiebevoegdheid;
 De modaliteiten vd nieuwe voorschotten zijn soortgelijk aan de voorgaande en zijn
reeds vastgesteld in de initiële kredietovereenkomst.
Wanneer de onderneming de mogelijkheid heeft om op vervaldag binnen hetzelfde
kredietcontract te herfinancieren maar heeft niet die intentie…
Wanneer de verlenging afhankelijk is van de appreciatie van de kredietverstrekker…
 schuld kwalificeert als een schuld op KORTE TERMIJN.
89
2022-2023
Laure de Rooij
Prefinanciering van langlopende leningen  een krediet verkregen op KT, in het kader van
een globaal financieringsplan van een meerjarig investeringsprogramma, bedoeld als een
prefinanciering van het krediet op lange termijn. Hij mag worden geboekt onder de schulden
op > 1 jaar. Voorwaarden:
 De onderneming is van plan om in het kader van deze kredietfaciliteit te herfinancieren
voor een periode van ten minste 12 maanden na balansdatum;
 De onderneming heeft daartoe zelf beslissingsmogelijkheid en de kredietverstrekker
geen appreciatiebevoegdheid;
 De modaliteiten vd nieuwe voorschotten zijn soortgelijk aan de voorgaande en zijn
reeds vastgesteld in de initiële kredietovereenkomst.
Kwijtschelding van schuld heeft een onmiddellijk positief resultaatseffect voor de
schuldenaar.  De schuld wordt immers tegen geboekt zonder dat hiervoor een
tegencompensatie wordt geleverd.
Indien er een clausule met “terugkeer in geval van een betere toestand” is, dient de
schuldenaar deze latentie op te nemen in de toelichting (verplichting buiten balans!) Deze
clausule wordt bijna steeds voorzien!
In het geval dat de onderneming in de toestand komt die voldoet aan wat contractueel
bedongen is als “betere toestand” zal zij de schuld dienen in te boeken (= onmiddellijk
negatief resultaatseffect!).
Toelichtingen:
Staat van schulden VOL 6.9
Uitsplitsing van de schulden op LT >1j, <= 5j en >5j
Gewaarborgde schulden door Belgische overheidsinstellingen en zakelijke zekerheden
Verbonden ondernemingen en ondernemingen met deelnemingsverhouding
Waarderingsregels
4.10 Niet-financiële schulden en overlopende rekeningen
Handelsschulden
De bedragen die de onderneming verschuldigd is omwille van ontvangen leveringen en
diensten die rechtstreeks zijn verbonden met de bedrijfsactiviteit.
De waardering gebeurt aan de nominale waarde.  Geen actualisering van schulden op KT.
Wanneer schulden betwist worden moet men dit verplicht boeken. Evenwel, desgevallend te
ontvangen creditnota’s boeken voor het betwiste gedeelte.
Uitzondering: Factuur voor prestaties of goederen die niet geleverd zijn = NIET boeken!
Betaling van een schuld van de vennootschap door een borgsteller. De borg die heeft betaald
heeft recht op verhaal op de schuldenaar, subrogeert in de rechten van de initiële schuldeiser
en schuld jegens de initiële schuldeiser gaat over tot schuld jegens de borgsteller.
De schuld tegenover de initiële schuldeiser wordt gedebiteerd met parallel de erkenning van
de schuld tegenover de borgsteller (dus creditering).
 Niet specifiek voor handelsschulden, geldt voor schulden in het algemeen maar komt veel
voor bij handelsschulden.
Reverse factoring (zie factoring)
Hier is het kenmerkend dat de debiteur het initiatief neemt en aan de factor vraagt zijn
crediteur (= leverancier) te betalen.  Zie schema pg 457.
Handelsschulden dienen geherclassificeerd te worden als een financiële schuld.
90
2022-2023
Laure de Rooij
Belastingschulden
Betwiste aanslag
= een belangrijke aanslag waartegen de vennootschap een bezwaar intekent.
 Schuld erkennen vanaf het moment van de inkohiering (als gevolg ontstaat
belastingschuld die onmiddellijk of op KT opeisbaar is (en bevoorrecht));
 VIA RR!!;
 Ingediende bezwaar  vordering (verantwoorde waardering!) eveneens via het
resultaat;
 Toelichting!!
Indien de aanslag onbetwistbaar nietig is of ongegrond  niet erkennen van een schuld
aanvaardbaar.
Leveranciersschulden en schulden aan de overheid in het kader van een WCO
Gebeurlijk moeten in geval van WCO schulden slechts over meerdere jaren terugbetaald
worden (leveranciersschulden en schulden aan de overheid bv. Btw, belastingen, etc.). ENKEL
toegelaten om deze schulden op LT te presenteren indien de KT presentatie een verkeerd
beeld zou verstrekken met betrekking tot de solvabiliteit van de onderneming:
 MAR voorziet geen schulden LT mbt belastingen en sociale lasten;
 Rekening 179 Overige Schulde;
 Opeisbare schulden mbt belastingen en sociale zekerheid opnemen in toelichting!! 
Ongeacht uitstel betaling of niet!!
Dit advies is naar analogie van toepassing op de minnelijke schikking met de respectievelijke
administraties van belastingen en sociale zekerheid.
Overlopende rekeningen actief en passief
Gebruik
 Over te dragen kosten
 Verworven opbrengsten
 Toe te rekenen kosten
 Over te dragen opbrengsten
 Wachtrekeningen
Actief
Passief
Toepassingen
 TTR kosten/ te ontvangen intresten;
 Omrekeningsverschillen;
 Verzekeringspremies.
Toelichting VOL - kap 6.9
91
2022-2023
Laure de Rooij
4.11 Eigen vermogen (pg 340)
Het eigen vermogen is anders opgesteld voor een NV, EV en ECV als voor andere dan deze
soort ondernemingen. Bij een NV, EV en ECV spreken we nog van kapitaal, het zijn dus
kapitaal houdende vennootschappen. Ook hebben we hier nog “wettelijke” reserves, deze
bestaan niet meer voor bv. Een BV. Met andere woorden is het eigen vermogen voor andere
dan de NV, EV en ECV simpeler weergegeven.
4.11.1 Kapitaal bij NV en Inbreng bij BV
Het bedrag bestaande uit het deel van het kapitaal dat werd gevorm door:
A. De inbreng vanwege de aandeelhouders in het kapitaal;
B. In voorkomend geval de omzetting van uitgiftepremies; en
C. In voorkomend geval de omzetting van geboekte herwaarderingsmeerwaarden of
reserves.
Indien niet terugbetaald of verminderd via een kapitaalsvermindering.
Herwaarderingsmeerwaarden kunnen worden omgezet in kapitaal. Het is wel belangrijk om
hier voorzichtig mee te zijn omdat dit niet altijd aangewezen is.
Kapitaalsvennootschappen (NV):
Kapitaal wordt opgesplitst in:
Geplaatst kapitaal (opgevraagd + niet opgevraagd)
+ Niet-opgevraagd kapitaal
= kapitaal (gestorte kapitaal)
Het minimumkapitaal van een NV bedraagt 61.500 euro.
Andere vennootschappen (BV):
Beschikbare inbreng buiten kapitaal – andere
(-) niet opgevraagde inbreng
Onbeschikbare inbreng buiten kapitaal – andere (kan men enkel raadplegen via een statutenwijziging)
(-) niet opgevraagde inbreng
11 Inbreng buiten kapitaal
110 Beschikbare inbreng buiten kapitaal
1100 Uitgiftepremies
1109 Andere
111 Onbeschikbare inbreng buiten kapitaal
11105 Uitgiftepremies
1119 Andere
Uitgiftepremies  was voorheen onderworpen aan een statutaire
onaantastbaarheidsvoorwaarde zodat het zou beschouwd worden als fiscaal gestort kapitaal.
92
2022-2023
Laure de Rooij
4.11.1.1 Kapitaal (NV)
Kapitaalvorming gebeurt:
 Bij oprichting (in speciën of in natura);
 Met nieuwe inbreng (in speciën of natura);
 Zonder nieuwe inbreng (= loutere herschikking van het EV  oneigenlijke
kapitaalverhoging).
Dit kan door middel van incorporatie in het kapitaal van HWMW, reserves en
overgedragen winst.
Mutaties binnen het eigen vermogen mogen rechtstreeks van de ene naar de andere
post worden overgeboekt tenzij!! Een specifieke regel hiervan afwijkt.
Bv. Verwerking overgedragen resultaat van vorig BJ vormt samen met het resultaat
van dit jaar het over te dragen resultaat.
Oneigenlijke kapitaalverhoging: boekhoudkundige verwerking:
110
13
12
@ 100
Uitgiftepremie
Reserves
HWMW
Geplaatst kapitaal
X
X
X
14
@ 79
Overgedragen winst
Overgedragen winst vorig BJ
X
691
@ 100
Toevoeging aan kapitaal
Geplaatst kapitaal
X
X
X
X
4.11.1.2 Inbreng (BV)
Kapitaal-/ aanvangsvermogen vorming gebeurt…
… in speciën. Deze worden gewaardeerd aan de nominale waarde en gestort op een
geblokkeerde rekening.
Over deze geblokkeerde rekening kan alleen beschikt worden door de personen bevoegd om
de vennootschap te verbinden en pas na het verlijden van de akte.
Indien de vennootschap niet binnen 1 maand na opening van deze rekening is opgericht,
wordt het geld teruggegeven aan de deposanten die hierom verzoeken.

NV – 1/4de gestort
Indien uitgiftepremie bij uitgifte nieuwe aandelen  uitgiftepremie moet volledig volstort
zijn!!
BV – tenzij anders bepaald in oprichtingsakte = volledig volstort vanaf oprichting
… in natura. Enkel vermogensbestanddelen die naar economische maatstaven waardeerbaar
zijn, met uitsluiting van verplichtingen tot het verrichten van werk of diensten, komen in
aanmerking voor vergoeding door aandelen. Ze worden gewaardeerd aan de inbrengwaarde.
4.11.2 Zie EXTRA DOCUMENT
93
2022-2023
Laure de Rooij
5 Resultatenrekening en resultaatverwerking
5.1 Bijzondere aspecten
5.1.1 Omzet
Realisatieprincipe
Goederen  wanneer de voornaamste risico’s zijn overgedragen conform incoterms
Diensten  prestatiesheets, oplevering, etc.
Aandacht voor ‘retours’-mechanismen, “price protection”-afspraken, excess-stock retours,
garanties, terugzendingen online verkopen, etc.
met andere woorden: de omzet moet definitief verworven zijn.
Matching principe met de COS.
Boekhoudkundige verwerking van verrichtingen afgesloten onder opschortende
voorwaarde
De opschortende voorwaarde is vervuld indien hij bij het opmaken van de jaarrekening
vervuld is (dus ook indien dit na de balansdatum gebeurd).  Alle gevolgen van de
overeenkomst die werd afgesloten tijdens het BJ (opbrengsten en kosten-, worden
aangerekend aan het BJ waarin de overeenkomst is afgesloten.
Als het onzeker is of de opschortende voorwaarde al dan niet vervuld zal worden nemen we
de verrichting niet op in het boekjaar waarin de overeenkomst is afgesloten!
Indien de eventuele vervulling van de voorwaarde voor een kost zorgt  conform art 3:11 
voorziening boeken voor het verliesrisico;
Indien de eventuele vervulling van de voorwaarde voor een opbrengst zorgt  de opbrengst
en het resultaat kunnen pas erkend worden na de vervulling van de opschortende voorwaarde,
desgevallend voorwaardelijke verbintenis opnemen in de toelichting!!
Kortingen
Commerciële kortingen
Door grote hoeveelheidsafname, het einde van een reeks, etc.
De btw wordt berekend op aankoopbedrag, netto van de toegestane korting.
Boeking:
- Rechtstreeks debiteren op een verkooprekening OF
- Op afzonderlijke rekening 708 – toegestane kortingen.
Voorraadwaardering  de korting wordt in mindering gebracht van de AP.
Toepassing 1:
Een onderneming verkoopt handelsgoederen voor een bedrag van 50.000 euro. De
commerciële korting is 5%, de btw is 21%.
400
708
@ 700
@ 499
94
Handelsdeb
Toegekende kortingen, ristorno’s en rabatten
Omzet
Versch btw op verkopen
57.475
2.500
50.000
9.975
2022-2023
Laure de Rooij
Toepassing 2:
Een onderneming verricht een aankoop van handelsgoederen voor een bedrag van 50.000
euro. De commerciële korting is 5%, de btw is 21%.
604
499
@ 608
@ 440
Aankopen HG
TTV btw bij AK
Ontvangen kortingen
Leveanciers
50.000
9.975
2.500
57.475
Financiële kortingen
Wegens contante betalingen of betalingen binnen een bepaalde periode.
De boeking van de korting gebeurt bij de ontvangst van de betaling, NIET bij de verkoop!
We boeken de korting als een financieel resultaat, NIET als een bedrijfsopbrengst!
Toepassing 1:
Een onderneming verkoopt handelsgoederen voor een bedrag van 50.000 euro. De financiële
korting is 5%, de btw is 21%.
Boeking verkoop:
400
Handelsdeb
@ 700
Omzet
@ 499
Versch btw
Ontvangst betaling:
550
Bank
657
Diverse fin. Kosten
@ 400
Handelsdeb
60.290
50.000
10.290
59.290
1.000
60.290
Toepassing 2:
Een onderneming verricht een aankoop van handelsgoederen voor een bedrag van 50.000
euro. De financiële korting is 5%, de btw is 21%.
Boeking aankoop:
604
AK HG
499
TTV btw
@ 440
Lev
Betaling:
440
@ 550
@ 759
95
Lev
Bank
Diverse fin. Opbrengsten
50.000
10.290
60.290
60.290
59.290
1.000
2022-2023
Laure de Rooij
5.1.2 Diensten en diverse goederen
Huur van gebouwen
Verwerking van toegekende voordelen bij het afsluiten van een huurovereenkomst:
 De toegekende voordelen aan de huurder worden verondersteld integraal deel uit te
maken van de huurkost;
 Opbrengst verbonden aan de voordelen  huurder boekt gedurende de huurperiode
een vermindering van de huurkosten lineair in resultaat;
 Via ‘610 huur en huurlasten’;
 Zie boekingen volgende pagina.
Toegekende voordelen kunnen zijn: terugbetaling van bepaalde kosten (verhuis,
aanpassingen aan het vastgoed, etc.) of een huurvrije periode. = Lineair tenzij een andere
systematische basis meer representatief is.
Toepassing 1:
Huurovereenkomst over een periode van 36mnd.
De huur = 5.000/ maand.
De eerste 2 maanden zijn vrijgesteld van huur.
Oplossing:
Totale huurprijs
Voordeel
Totale huurprijs
Verrekende huurprijs/maand:
180 000
10 000
170 000
4 722
excl voordeel
incl voordeel
Boeking in maand 1 + 2:
61
Huur
@ 492
TTR kosten
4.722
Boeking volgende maanden
61
Huur
492
TTR kosten
@ 550
Bank
4.722
278
4.722
5.000
5.1.3 Belastingen op het resultaat (pg 505)
CBN advies 2018/14 Belastingen (mei 2018):
 Zie vorige pagina’s eerdere bespreking
 Zie handboek p 506
Voorafbetalingen van belastingen  Indien de voorafbetalingen de geraamde verschuldigde
belastingen overschrijden gaan we het overschot activeren onder overige vorderingen.
Onroerende voorheffing: rek. 64 “bedrijfsbelastingen” (dus niet in de rubriek belastingen op
het resultaat).
96
2022-2023
Laure de Rooij
Frequent voorkomende boekingen:
Onderneming int bruto intresten tbv 50.000 euro waarop 25% RV wordt ingehouden
550
Bank
37.500
67
Voorheffingen
12.500
@ 75
Fin. Opbrengsten
50.000
Onderneming boekt gelopen intrest (10.000 euro) die in het volgend BJ vervalt, RV = 25%
49
TTR intresten
7.500
67
Voorheffingen
2.500
@ 75
Fin. Opbrengsten
10.000
5.1.5 Belastingen op het resultaat
Frequent voorkomende boekingen:
Boeking VAB 30.000 euro
670
VAB
@ 550
Bank
30.000
Te weinig VAB tbv 15.000 euro
6702
Geraamde belastingen
@ 45x
Geraamde bedrag belastingen
15.000
Te veel VAB tbv 8.000 euro
412
TTV belastingen
@ 6701
Geactiveerde overschotten betaald
30.000
15.000
8.000
8.000
Toelichtingen: VOL 6.13
Gebeurtenissen na afsluitingsdatum van het BJ (voor vaststelling van de jaarrekening door
bestuursorgaan) die bijkomende informatie geven over de evaluatie van één of meerdere
activa- of passivabestanddelen zoals ze bestonden op de afsluitingsdatum van het BJ. 
Impact op de balans en/ of resultatenrekening.
Gebeurtenissen na afsluitingsdatum van het boekjaar die informatie geven over de evaluatie
van één of meerdere activa- of passivabestanddelen zoals ze bestaan ná de afsluitingsdatum
van het boekjaar.  Geen impact op de balans en/ of RR. Onbestaande risico’s op
balansdatum kunnen niet geprovisioneerd worden door zich te baseren op een feit ontstaan in
de periode tussen afsluitingsdatum en vaststelling jaarrekening.
Gebeurtenissen die informatie geven over de evaluatie van één of meerdere activa- of
passivabestanddelen zoals ze bestonden op de afsluitingsdatum van het boekjaar, en die
plaatsvinden tussen het ogenblik waarop de jaarrekening wordt vastgesteld door het
bestuursorgaan en de datum van de algemene vergadering die wordt samengeroepen om ze
goed te keuren.  Het bestuursorgaan dient een nieuwe jaarrekening vast te stellen. Indien dit
niet mogelijk is wegens dat de originele al is meegedeeld aan de aandeelhouders:
 Gebeurtenis meedelen;
 Notuleren in verslag van de algemene vergadering;
 De jaarrekening aanpassen  het bestuursorgaan stelt de beslissing AV met
betrekking tot de goedkeuring van de jaarrekening uit.
97
2022-2023
Laure de Rooij
6 De geconsolideerde jaarrekening
6.1 Wie?
6.1.1 Algemeen principe
Een onderneming die een moederonderneming is, die gezamenlijk of alleen 1 of meer
dochterondernemingen controleert zal een geconsolideerde jaarrekening moeten neerleggen.
Ook een of meer ondernemingen die een consortium vormen moeten een geconsolideerde
jaarrekening neerleggen. (Consortium = we gaan kijken naar de samenstelling van de RvB)
Vrijstelling is mogelijk op basis van volgende criteria:
Een moederonderneming kan in bepaalde situaties wel vrijgesteld worden van de
consolidatieplicht:
 Als ze zelf dochteronderneming is van een moederonderneming die een
geconsolideerde jaarrekening en een geconsolideerd jaarverslag opmaakt;
 Indien zij, op geconsolideerde basis, beschouwd wordt als een groep van beperkte
omvang ontstaat wanneer max. 1 criterium wordt overschreden;
o 250 werknemers;
o 34.000.000 omzet
17.000.000 balanstotaal
 Indien ze samen met haar dochterondernemingen individueel en samen van te
verwaarlozen betekenis zijn.
Sinds 2005 zijn de beursgenoteerde vennootschappen verplicht hun geconsolideerde
jaarrekening neer te leggen bij de NBB volgens de internationale boekhoudstandaard IFRS.
Het staat de niet-genoteerde vennootschappen vrij om deze standaard al dan niet te gebruiken
om hun geconsolideerde jaarrekening op te stellen.
6.2 Hoe?
Er bestaan verschillende consolidatiemethodes:
 Moeders en exclusieve dochters in rechte: integrale opname in consolidatie.
- Alle elementen van het actief en passief, alle rechten en verplichtingen en alle
opbrengsten en kosten worden zowel van de moederonderneming als van de
dochteronderneming integraal in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen.
- Intragroepssaldi- en transactief worden geëlimineerd.
- Het eigen vermogen dat toebehoort aan de minderheidsaandeelhouders staat als
afzonderlijke rubriek op de balans en de resultatenrekening.
 Gemeenschappelijke dochters: evenredige consolidatie - Alle elementen van het actief
en passief, alle rechten en verplichtingen en alle opbrengsten en kosten van de
dochteronderneming worden in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen à ratio van
de rechten in het kapitaal die door de geconsolideerde onderneming en door de in de
consolidatie opgenomen dochterondernemingen worden gehouden.
- Intragroepssaldi en -transacties worden voor het evenredige deel geëlimineerd.
Uitzondering: vermogensmutatiemethode (= waardering van aandelen)
 Geassocieerde ondernemingen: vermogensmutatie (equity methode) = 20-50%
- De activa en passiva en de kosten en opbrengsten worden NIET opgenomen.
- eigenlijk is het geen consolidatiemethode, maar eerder een waarderingsmethode:
- Deelnemingen worden geherwaardeerd à ratio groepsbelang in het eigen vermogen.
- Het groepsaandeel wordt opgenomen in het resultaat van de groep.
98
2022-2023
Laure de Rooij
6.2.1 Integrale consolidatiemethode
Alle actief- en passiefbestanddelen van de consoliderende vennootschap en van de
dochterondernemingen die in de consolidatie zijn opgenomen worden in de geconsolideerde
balans opgenomen.
Het eigen vermogen van elke geconsolideerde dochteronderneming wordt in de
geconsolideerde balans:
 Ten belope van het deel van haar eigen vermogen dat de aandelen belichaamt in bezit
van de consoliderende vennootschap en van de in de consolidatie opgenomen
dochteronderneming, gecompenseerd met de boekwaarde van deze aandelen in de
boekhouding van de consoliderende vennootschap en van de dochterondernemingen
die ze bezitten, en
 Ten belope van het deel van haar eigen vermogen dat de aandelen belichaamt in bezit
van andere personen dan de consoliderende vennootschap en de in de
consolidatie opgenomen dochterondernemingen, aan passiefzijde van de
geconsolideerde balans geboekt, in de post “Belangen van derden”.
Het netto vermogen van D dat wordt geëlimineerd:
 Boekwaarde van de activa min voorzieningen en schulden (= “netto-actief”)
 Inclusief resultaat van de periode indien D verworven werd tijdens het boekjaar
 Herwerkingen!
o Aanpassing waarderingsregels D aan de groeps- (consolidatie)
waarderingsregels (uniformiteit)
o Desgevallend bedrijfseconomische aanpassingen (afschrijvingen,
voorzieningen, …)
In praktijk:
Netto boekwaarde deelneming op het actief van M ≠ aandeel in het nettoactief van D.
 Toewijzen!!
 Ondergewaardeerde IMVA of MVA;
 Overgewaardeerde voorraden;
 Ondergewaardeerde (of niet geboekte) voorzieningen;
Niet toegewezen gedeelte = het consolidatieverschil (= goodwill of badwill).
99
2022-2023
Laure de Rooij
M
D
Elim
deeln.
Elim
ꓱ MB
Geconsolideerd
Activa
IMMVA
Consol ∆
MVA
Deelneming D 80%
3.000
4.000
1.200
Voorraden
Vorderingen
Liquide middelen
800
3.200
600
3.000
5.500
500
12.100
10.200
-1.600
9.000
2.000
-1.600
1.000
2.100
8.200
12.100
10.200
Totaal Actief
500
500
2.400
4.200
0
2.400
-4.000
3.800
8.700
1.100
M:
Belangen% in D
NBW Deelneming
80%
4.000
D:
EV
2.000
Aandeel M in EV D:
1.600
(2000*80%)
Consolidatieverschil:
20.700
Passiva
Eigen vermogen
Belangen van derden
Voorzieningen
Schulden
Totaal Passief
-400
400
9.000
400
1.000
10.300
-1.600
20.700
De ondernemingen worden verticaal voorgesteld, namelijk de moeder en de dochten.
Vervolgens zullen we gaan kijken naar de eliminatie. In het voorbeeld hebben we een
deelname van 80%.
M
D
Elim
deeln.
Elim
Conso
ꓱ MB Toewijz GW
Geconsolideerd
1.200
-2.000
2.300
1.700
400
6.500
0
-700
-200
3.100
8.500
1.100
600
21.300
Activa
IMMVA
Consol ∆
MVA
Deelneming D 80%
3.000
4.000
1.200
Voorraden
Vorderingen
Liquide middelen
800
3.200
600
3.000
5.500
500
12.100
10.200
-1.600
0
9.000
2.000
-1.600
-400
400
1.000
2.100
8.200
12.100
10.200
Totaal Actief
500
2.400
-4.000
Passiva
Eigen vermogen
Belangen van derden
Voorzieningen
Schulden
Totaal Passief
600
-1.600
0
600
9.000
400
1.600
10.300
21.300
Consolidatieverschil maximaal toewijzen!!
Alternatief kan men de gehele
bedrijfseconomische waarde erkennen
en vervolgens het gedeelte dat
toekomt aan het minderheidsbelang,
alsdusdanig boeken. Dit heeft het
voordeel dat de activa en passiva
elementen voor hun werkelijke waarde
geboekt staan.
100
2022-2023
2.400
Laure de Rooij
NBW deelneming > aandeel van het EV dochter  positief consolidatieverschil (= goodwill)
NBW deelneming < aandeel van het EV dochter  negatief consolidatieverschil (= badwill)
Goodwill = activa rubriek!  Afschrijven max. 5j of bijzondere verantwoordingen indien >5j.
Badwill = passiva rubriek en blijft daar behouden! Tenzij: oorzaak te verwachten verliezen 
badwill naar resultaat boeken a rato van de verliezen.
Eliminatie van intragroepsverrichtingen:




Aan- en verkopen binnen de groep
o Gerelateerde handelsvorderingen en -schulden
o Winsten begrepen in activabestanddelen (voorraden, IMVA, MVA, etc.)
Doorgerekende groepskosten (managementfees)
Intragroepsfinanciering (schuld en vordering) en de daarop betrekking hebbende
intresten
Dividenden uitgekeerd door D aan M
Ook: reoganisatietransacties (fusies en splitsingen).
Onderlinge verkopen van goederen die tot de voorraden behoren:
In geval van verkopen met winst van goederen die bij de kopende onderneming op de
consolidatiedatum nog tot de voorraden behoren, is er op groepsniveau een winst geboekt die
niet gerealiseerd is. Deze moet geëlimineerd worden!
Toepassing 1:
D1 verkoopt tijdens het boekjaar N voor 40.000 euro goederen (100 items aan 400 euro) aan
D2. Op het einde van het boekjaar bezit D2 nog 10 items in voorraad aangekocht door D1
waarin 600 euro door D1 gerealiseerde winst begrepen zit.
Boekjaar N
70
Omzet D1
@ 60
Aankopen goederen D2
609
@ 3X
Voorraadwijziging D2
Voorraad
Boekjaar N+1
13
Groepsreserves
@ 3X
Voorraad
 Wat indien de overige 10 items eveneens verkocht zijn?
40.000
40.000
600
600
600
600
Wanneer naar aanleiding van de verkoop van een vast actief binnen de groep een
meerwaarde gerealiseerd wordt, wordt deze meerwaarde in de consolidatie geëlimineerd.
Indien:
 De meerwaarde is tijdens het boekjaar gerealiseerd: de meerwaarde is bijgevolg
opgenomen in het geconsolideerde resultaat van het boekjaar en moet daaruit
geëlimineerd worden.
 De meerwaarde is in vorige boekjaren gerealiseerd: de eliminatie moet gebeuren
tegenover het geconsolideerde eigen vermogen (groepsreserves).
De afschrijvingen dienen aangepast te worden alsof de intragroepstrasactie nooit heeft
plaatsgevonden  dus groepsafschrijvingsregels toepassen op de oorspronkelijke
aanschaffingsprijs.
101
2022-2023
Laure de Rooij
Eliminatie van het resultaat bij verkoop van vaste activa:
M verkoopt een machine aan D voor 187.500. De oorspronkelijke AW was 225.000.
De afschrijvingsduur was 5j en hij is reeds voor 3 jaar afgeschreven.
D past dezelfde afschrijvingsduur van 5 jaar toe.
NBW machine bij M op ogenblik van verkoop aan D:
AW
Cum Afschr
NBW
225.000
135.000
90.000
Meerwaarde geboekt bij M igv intragroepstransactie:
Verkoopprijs
187.500
NBW M
90.000
Gerealiseerde MW 97.500
AW en afschrijvingen bij D igv intragroepstransactie:
AW
Afschr
NBW D
187.500
37.500
150.000
Boekjaar N
76
Gerealiseerde MW M
23
AW Machine M
@ 23..9
Gecum. Afschrijvingen M
23..9
@ 63
@ 23
Gecum. Afschrijvingen M
Afschrijvingen k
AW Marchine D
97.500
225.000
135.000
37.500
37.500
187.500
 Annulatie intragroepstransactie.
63
Afschrijving K
@ 23..9
Gecum. Afschrijvingen
 Inboeking afschrijving op oorspronkelijke AW bij M.
45.000
45.000
Totale impact op het geconsolideerde resultaat: debet 105.000
Boekjaar N+1
13
Groepsreserves
(-97.500+37.500-45.000) 105.000
23
AW Machines
(22.5000-187.500) 37.500
@ 23..9
Gecum. Afschrijvingen machine
(135.000-37.500+45.000) 142.500
 Hernemen van de eliminatie boeking jaar N via groepsreserves (= reconciliatie
groepsreserves)
23..9
gecum. Afschrijvingen
@ 63
afschrijvingen k
 Annulatie afschrijving K bij D op de intragroeps AW 187.000
37.500
63
Afschrijvingen k
@ 23..9
Gecum. Afschrijvingen
 Inboeking afschrijvingskost op oorspronkelijke AW bij M 225.000
45.000
102
37.500
45.000
2022-2023
Laure de Rooij
Eliminaties van intragroepsdividenden
De jaarrekeningen van de geconsolideerde vennootschappen (niet de consoliderende venn),
worden opgenomen vóór resultaatsverwerking. Een dividend dat vervolgens door D aan M
wordt toegekend, bevindt zich op dat ogenblik nog in het resultaat van D en bijgevolg in het EV
van D (via overgedragen resultaat).
Tijdens het volgende boekjaar N+1 wordt het dividend uitgekeerd en bij M geboekt onder de
Financiële Opbrengsten (rek 75x). Aldus bevindt het dividend zich 2x (tijdens de
opeenvolgende beide jaren) in het resultaat van het boekjaar. Anderzijds bevindt het dividend
zich per consolidatiedatum in N+1 niet meer in het eigen vermogen van de
dochteronderneming.
Via de geconsolideerde resultaatbestemming van het vorige boekjaar werd dat dividend al in
de geconsolideerde groepsreserves van het vorige boekjaar opgenomen.
Bijgevolg moet het dividend uit het geconsolideerde resultaat van het boekjaar geëlimineerd
worden; het dividend wordt slechts 1x in het resultaat opgenomen en dit daar waar het
economisch tot stand is gekomen (= D; de uitkerende vennootschap).
D: winstbestemming in boekjaar N: dividend tbv 40.000
Jaar N  geen bijzondere consolidatieboeking gezien de jaarrekening D wordt opgenomen in
consolidatie voor de resultaatsbestemming.
Jaar N+1  wel boeking.
75
Ontvangen dividend van D (M)
@ 13
Groepsreserves
40.000
40.000
Eliminatie van waardeverminderingen op deelnemingen
Geboekte waardevermindering op deelnemingen in ondernemingen opgenomen in
consolidatie moeten geëlimineerd worden. Immers, de deelneming wordt dmv de integrale
consolidatie gesubstitueerd door de financiële toestand van de dochteronderneming (nettoactief en alle bestanddelen).
Stel: M heeft een waardevermindering geboekt op haar dochter D ten behoeve van 60.000.
DUS: in consolidatie dient deze waardevermindering geannuleerd te worden.
Boekjaar N:
28
Deelneming D
@ 63
Waarde-D
60.000
Boekjaar N+1:
28
Deelneming D
@ 13
Groepsreserves
60.000
103
60.000
60.000
2022-2023
Laure de Rooij
Belastinglatenties
In de geconsolideerde balans en resultatenrekening wordt rekening gehouden met het verschil
dat bij de consolidatie blijkt tussen de aan het boekjaar en de vorige boekjaren toe te rekenen
belastingen en de met betrekking tot deze boekjaren betaalde of nog te betalen belastingen,
voor zover mag worden aangenomen dat daaruit voor de consoliderende vennootschap of
voor een in de consolidatie opgenomen dochteronderneming in de afzienbare toekomst
inderdaad kosten zullen voortvloeien.
In consolidatie zullen boekingen die aanleiding geven tot tijdelijke verschillen de erkenning van
belastinglatenties vereisten (= matchingprincipe).
 Herschatting van activa- en passiva bestanddelen bij de bepaling van het 1ste
consolidatieverschil;
 Aanpassingen van waarderingsregels van de geconsolideerde vennootschappen aan
de groepswaarderingsregels;
 Eliminatie van intragroepstransacties met resultaatsimpact.
Actieve belastingslatenties vs. Passieve belastinglatenties.
Quid actieve belastinglatenties met betrekking dat overgedragen fiscale verliezen en
overgedragen investeringsaftrek.  Voorzichtigheidsprincipe (beperkte tijdshorizon).
Compensatie activa en passieve belastingslatenties?
Mogelijk indien:
 Zelfde entiteit (zelfde fiscale autoriteit);
 Zelfde periode waarop realisatie wordt voorzien.
Boekjaar N
70
Omzet D1
@ 60
Aankopen goederen D2
40.000
40.000
609
@ 3X
Voorraadwijziging D2
Voorraad
600
168
@ 67
Belastinglatentie
Belastinglatentie
150
Boekjaar N+1
13
Groepsreserves
@ 3X
Voorraad
 Wat indien de overige 10 items eveneens verkocht zijn?
168
@ 13
104
Belastinglatentie
Groepsreserves
600
150
600
600
150
150
2022-2023
Laure de Rooij
Omrekening: slotkoersmethode
Alle monetaire en niet-monetaire activa en passiva, rechten en verplichtingen worden tegen de
slotkoers omgerekend. De opbrengsten en kosten worden of omgerekend tegen de geldende
koers op datum waarop ze vastgesteld zijn of tegen een gemiddelde periodekoers of een
gemiddelde koers van het boekjaar.
De omrekeningsverschillen worden in de passiefpost “Omrekeningsverschillen” bij het eigen
vermogen geboekt. Het betreft volgende omrekeningsverschillen:
 Uit de omrekening van de nettopositie van de dochteronderneming bij het begin van de
periode tegen een;
 Andere koers dan voorheen;
 Na toepassing van de slotkoers in de balans en van een andere koers in de
resultatenrekening;
 Uit andere wijzigingen in het eigen vermogen van de dochteronderneming.
Het aan derden toe te rekenen gedeelte van de verschillen wordt op de post “Belangen van
derden” van het passief geboekt.
De slotkoersmethode is vrijwel de meest toegepaste methode. Andere methodes (zoals de
monetaire/ niet monetaire methode) zijn ook toegelaten.
6.2.2 Proportionele consolidatie
De actief- en passiefbestanddelen, de rechten en verplichtingen en de opbrengsten en kosten
worden opgenomen pro rata belangenpercentage. We zullen deze methode toepassen bij
gemeenschappelijke controle met 1 of meer andere niet in de consolidatie opgenomen
ondernemingen.
De boekwaarde van de deelneming wordt geëlimineerd tegenover het aandeel in het eigen
vermogen van de gemeenschappelijke dochteronderneming (berekend op basis van het
belangen%). Er zijn geen minderheidsbelangen.
6.2.3 Vermogensmutatiemethode (equity methode)
= eigenlijk een waarderingsmethode! Maar... enkel toepasselijk voor de geconsolideerde
jaarrekening.
Toepassingsgebied: invloed van betekenis ≥20% stemrechten.
De deelneming wordt gewaardeerd aan het deelnemingspercentage in het eigen vermogen
van de geassocieerde onderneming = de intrinsieke waarde of eigenvermogenswaarde.
Voor zover het verschil tussen de boekwaarde van de deelneming en de hiermee
overeenstemmende fractie van het eigen vermogen kan worden toegerekend aan
identificeerbare actief- of passiefbestanddelen van de betrokken vennootschap, die een
grotere of kleinere waarde hebben dan waartegen zij in de boekhouding van de betrokken
vennootschap staan geboekt, wordt dit verschil toegerekend aan de waarde waartegen de
deelneming in de geconsolideerde jaarrekening wordt geboekt.
Het resterende, niet-toerekenbare verschil wordt opgenomen onder de post
Consolidatieverschillen in de geconsolideerde balans, aan de actiefzijde bij een positief
consolidatieverschil, aan de passiefzijde in geval van een negatief consolidatieverschil.
105
2022-2023
Laure de Rooij
De deelneming in vennootschappen waarop vermogensmutatie is toegepast, wordt in de
geconsolideerde balans opgenomen onder een afzonderlijke post van de financiële vaste
activa, genoemd “Vennootschappen waarop vermogensmutatie is toegepast”.
De waarde van de deelneming wordt verminderd met het bedrag van de dividenden met
betrekking tot deze deelneming.
Het aandeel in het resultaat van de betrokken vennootschap dat aan deze deelneming kan
worden toegerekend, wordt vermeld in de geconsolideerde resultatenrekening onder een
afzonderlijke post “Aandeel in het resultaat van de vennootschappen waarop
vermogensmutatie is toegepast”.
De resultaten van verrichtingen tussen de consoliderende vennootschap en de vennootschap
waarop vermogensmutatie wordt toegepast en die begrepen zijn in de boekwaarde van de
activa van de vennootschap waarop vermogensmutatie wordt toegepast, worden voor zover
de daartoe noodzakelijke gegevens bekend of toegankelijk zijn, uit de geconsolideerde
resultaten weggelaten. Bv. Verkoop MVA, voorraad, etc.
Toepassing 1:
1e opname in de geconsolideerde jaarrekening in jaar N
Boekwaarde deelneming M in G
100.000
Aandeel in EV G
80.000
Consolidatieverschil
20.000
Toewijzen: terreinen
2X
28
@ 282
Consolidatieverschil
Vennootschap vermogensmutatie
Geassocieerde onderneming
996
@ 2..9
Afschrijving k
Gecum. Afschrijvingen cons. Verschil
5.000
Hernemen balansboeking:
2X
Consolidatieverschil
28
Vennootschap vermogensmutatie
@ 282
Geassocieerde onderneming
(20.000-5.000) 15.000
(80.000+5.000) 85.000
100.000
3.000
3.000
15.000
85.000
100.000
Jaar N+1
G realiseert een resultaat van het BJ waarvan het aandeel van M 3.000 is
28
Vennootschap vermogensmutatie
3.000
@ 9975
aandeel ih resultaat vd vennootschap waarop vermogensmutatie
3.000
Hernemen van de eliminatie boekjaar N via groepsreserves (= reconciliatie groepsreserves)
13
Groepsreserves
3.000
@ 2..9
Gecum. Afschrijvingen consolidatieverschil
3.000
996
@2..9
106
Afschrijvingen k
Gecum. Afschrijvingen consolidatieverschil
3.000
3.000
2022-2023
Laure de Rooij
Vrijstellingen:
De moederonderneming (M2) is zelf een dochteronderneming van een moederonderneming
(M1) die een geconsolideerde jaarrekening en een geconsolideerd jaarverslag opstelt, laat
controleren en openbaar maakt.
 Beslissing van de AV voor een max periode van 2 jaar (verlengbaar)
 9/10 van de stemmen voor de vennootschappen met een rechtsvorm van nv en cva en
van 8/10 voor de overige vennootschappen
 M2 en al haar dochterondernemingen worden opgenomen in de consolidatie van M1
 Het bestuursorgaan van de consolidatie vrijgestelde onderneming legt de
geconsolideerde jaarrekening en het geconsolideerde jaarverslag van de
moederonderneming op hoger niveau neer:
o Binnen 2 maanden nadat ze verkrijgbaar zijn voor haar aandeelhouders;
o Uiterlijk 7 maanden na afsluiting van het boekjaar;
o In de taal waarin de van consolidatie vrijgestelde onderneming haar
jaarrekening moet opmaken;
o Behalve als de geconsolideerde jaarrekening, het geconsolideerde jaarverslag
en het geconsolideerde controleverslag al in België openbaar gemaakt werden
door de moederonderneming op hoger niveau.
 In de toelichting van de enkelvoudige jaarrekening van de van consolidatie vrijgestelde
onderneming worden vermeld:
o Het gebruik van de vrijstelling;
o De identificatie van de moederonderneming die de van consolidatievrijgestelde
onderneming in haar geconsolideerde jaarrekening opgenomen heeft;
o De datum en plaats van neerlegging van de geconsolideerde jaarrekening van
de moederonderneming op hoger niveau als die door de betrokken
onderneming neergelegd wordt;
o De motivering inzake naleving van de voorwaarden voor vrijstelling.
o VOL -kap 6.18.1
De voormelde vrijstelling van consolidatie geldt NIET in geval van één van de ondernemingen
die in de consolidatie opgenomen moet worden, beursgenoteerd is. Op vraag van de
ondernemingsraad en op verzoek van de overheid of rechter.
Een dochteronderneming mag buiten de consolidatie gelaten worden indien:
 De dochter onderneming van te verwaarlozen betekenis is voor de beoordeling van
het geconsolideerde vermogen, de geconsolideerde financiële positie of het
geconsolideerde resultaat. Als meer dochterondernemingen aan deze voorwaarde
voldoen, mag van deze mogelijkheid maar gebruik gemaakt worden als ze samen aan
de gestelde voorwaarden voldoen;
 De effectieve uitoefening van de controlebevoegdheid door de moederonderneming
ingrijpend en duurzaam bemoeilijkt wordt;
 De gegevens voor consolidatie niet zonder onevenredig hoge kosten of
onverantwoorde vertraging verkregen kunnen worden;
 Haar aandelen uitsluitend met het oog op latere vervreemding gehouden worden.
Een dochteronderneming waarover de consoliderende vennootschap een controle in
feite bezit, wordt buiten de consolidatie gelaten als opneming ervan in de consolidatie zou
indruisen tegen het beginsel van het getrouw beeld.
Dochterondernemingen moeten buiten consolidatie gelaten worden als deze
onderneming in vereffening is, in geval van een beslissing om deze onderneming stop te
zetten en als er niet meer van uitgegaan kan worden dat het bedrijf van de onderneming
voortgezet zal worden.
107
2022-2023