1Amaliy ish Mavzu: Kommutatsiya qurilmalari va ularning turlarini o‘rganish Ishdan maqsad:Telekommunikatsiya tarmoqlarida qo‘llaniluvchi kommutatsiya qurilmalari va ularning turlarini o‘rganish Nazariy qism Kommutatorlar va konsentratorlar. Kommutator yoki svitch (switch) lokal tarmoqga ulanuvchi qurilmalar soni ikkitadan ortiq bo‘lganda ularni o‘zaro bog‘lanishlari uchun qo‘llaniladi. Demak lokal kompyuter tarmog‘ini tashkil etishdagi kommutator asosiy kommunikatsiya qurilmasidir. Shuningdek unutmaslik kerakki, kommutator o‘rnida tarmoq konsentratorini ham qo‘llash mumkin. Konsentrator va kommutator asosida lokal tarmoqlarni tashkil etishning farqli xususiyatlarini quyida ko‘ribchiqiladi. Konsentratorning kommutatorga nisbatan afzalligi faqat uning portlarini signalni kuchaytirish imkoniyatiga egaligi va narxining arzonligidadir. Ammo lokal tarmoq tarkibidagi ulanuvchi qurilmalar soni 8 tadan ortgandan so‘ng konsentrator tarmoqning ishlash tezligini pasayishiga sabab bo‘ladi. 1-rasm. Kommutatorlar Kommutatorlar turli portlarga ega bo‘lishi mumkin, ya’ni 100 Mbit/s tezlikda ulanishni ta’minlovchi Fast Ethernet portlariga yoki 1 Gbit/s tezlikda ulanishni ta’minlovchi Gigabit Ethernet portlariga. Uy sharoitida qo‘llaniluvchi kommutatorlardagi portlar soni odatda 8 tadan oshmaydi. Kommutatorlarni ikki guruxga ajratish mumkin: boshqariluvchi va boshqarilmaydigan. Boshqariluvchi kommutatorlarni maxsus dasturiy vosita yordami kompyuter qurilmasi yordamida sozlash mumkin. Ya’ni bunday kommutatorlarni yoki konsol kabeli yordamida kompyuterga ulab, so‘ngra kompyuterga o‘rnatilgan dastur yordamida kommutatorning sozlash oynasiga kirib uni sozlashni amalga oshirish mumkin.Ammo bunday kommutatorlar lokal tarmoqlarni tashkil etishda deyarli qo‘llanilmaydi, ularning narxi qimmatligi va lokal tarmoq qurishda qo‘llash maqsadga muvofiq emasligi sababli. Lokal tarmoqlarni qurishda boshqarilmaydigan kommutatorlar qo‘llash eng samarali yechimdir. Kommutator - ma'lumotlar uzatish tarmog'ining kanal va (yoki) paketlar va (yoki) xabarlarni almashtirish funktsiyalarini amalga oshiradigan elementi. Kommutator ba'zan "switch" deb ataladi (ingliz tilidan jargon. Switch - switch). U bir segmentdagi bir nechta kompyuter tarmog'i tugunlarining ulanishini amalga oshiradi. Trafikni bitta ulangan qurilmadan boshqalarga tarqatadigan markazdan farqli o'laroq, kommutator faqat ma'lumotlarni to'g'ridan-to'g'ri qabul qiluvchiga yo'naltiradi. Bu tarmoqning qolgan qismi uchun mo'ljallanmagan ma'lumotlarni qayta ishlashga bo'lgan ehtiyojni (va qobiliyatini) olib tashlash orqali tarmoq unumdorligi va xavfsizligini yaxshilaydi. Umuman olganda, kommutatorlar quyidagilarga bo'linadi : -- kanal kommutatorlari; -- paketli kommutatorlar; -- xabarlarni almashtirish. Umuman olganda, ba'zi 24 portli kommutatorlarning ko'rinishi rasmda ko'rsatilgan: 2-rasm 24-port kommutatorga 24 xil kompyuter yoki abonent, tarmoq tugunlari ulanishi mumkinligini bildiradi. O'chirish moslamasi so'rov bo'yicha ikki yoki undan ortiq DTE ni bog'laydigan jarayonni amalga oshiradi va ulanish chiqarilgunga qadar ma'lumotlar havolasining egaligini ta'minlaydi. Xabar kommutatori ma'lumotlarni uzatish jarayonini amalga oshiradi, shu jumladan xabarni qabul qilish, saqlash, yo'naltirish va yuqoridagi xabarning butunligini buzmasdan keyingi uzatish. Xabar manzilli paketlar sifatida taqdim etilganda, paketli kommutator xabarni almashtirishga o'xshaydi. Etkazish kanali faqat paketni uzatish paytida band bo'ladi va u tugagandan so'ng boshqa paketlarni uzatish uchun bo'shatiladi. Kommutatorlar paketning maqsad manziliga asoslanib, tarmoq trafigini (tarmoq bo'ylab harakatlanadigan ma'lumotlar oqimi) qayerga yo'naltirish haqida aqlli qarorlar qabul qiladi. Bunday echimlar natijasida kommutatorlar keraksiz trafikni sezilarli darajada kamaytirishi mumkin. Kommutatorlarning eng muhim funksiyalaridan biri tarmoqni segmentlash qobiliyatidir. Kommutatorlar tarmoqni segmentlarga ajratadi - tarmoqning mantiqiy yoki jismoniy qismlarini ajratib turadi, bu ularning bir-biri bilan aloqa qilishiga imkon beradi , bu to'qnashuvlar sonini kamaytiradi va har bir tugun uchun mavjud o'tkazish qobiliyatini oshiradi. To‘qnashuv – ikki yoki undan ortiq tarmoq abonentlarining bir vaqtning o‘zida axborot paketini (xabarni) aloqa kanaliga uzatishga urinishi yoki qisqacha aytganda, tarmoqdagi paketlarning to‘qnashuvi. Umumiy aloqa kanali orqali uzatishda ba'zi qurilmalar bir vaqtning o'zida ushbu aloqa kanalidan foydalanishni so'rashi mumkin va kanallarni vaqt bo'yicha taqsimlashda kanal faqat ushbu qurilmalardan biriga ajratilishi mumkin, shuning uchun bu holat so'rov to'qnashuvi deb ataladi. Kommutatorlar muammoni hal qiladi, bunday to'qnashuvlar sonini kamaytiradi va shu bilan tarmoq ish faoliyatini yaxshilaydi. Agar segmentatsiyadan keyin tarmoq tuzilishiga qarasangiz , qoida tariqasida u quyidagicha ko'rinishi mumkin: 3-rasm Bu kommutator bo'lib, unga bir nechta segmentlar ulanadi va bu segmentlarning har biri o'ziga xos kanalga ega (bu holda, tarmoqli kengligi 1 Gb / s bo'lgan kanal). Tarmoq ma'muri yoki dizayneri ushbu yuqori tezlikdagi havolaga qaysi qurilmalarni ulashni hal qiladi. Bunda chap tomonda ushbu kanalga ma'lumotlar bazasi serveri, ikkinchi kanalga multimedia serveri, qolgan kanallarga esa ikkita ishchi guruh ulanganligini ko'ramiz. Ko'rinib turibdiki, ular boshqa qurilma - hub yordamida ulangan ishchi guruhlardir. Ishchi guruh ichidagi har bir kompyuter ma'lumotni 100 Mbit / s tezlikda uzatishi mumkin . Umuman olganda, agar biz kommutatordan foydalansak, bu tarmoq ishlashi yaxshiroqdir. Topshiriq 1. Har bir talaba yuqorida keltirilgan ma’lumotlaga qo‘shimcha mustaqil kommutatsiya qurilmalari xaqida o‘qib keladi 2. Nazorat savollariga javob beradi Nazorat savollari 1.Kommutator qanday qurilma 2. Kommutatorning ishlash prinsipiga bog‘liq qanday turlari mavjud? 3. Umam shinali kommutatorning ishlash tamoili qanday? 4. Kommutatorning konsentratordan asosiy farqi nimada? 2-Amaliy ish Mavzu: Ikkinchi satx (L2) kommutatorlari va ularning ishlash tamoilini o‘rganish Ishdan maqsad: Ikkinchi satx (L2) kommutatorlari va ularning ishlash tamoilini o‘rganish va taxlil qilish 2-daraja kommutatori (yoki Data Link satxi kommutatori ) - bu kadrlarni qaerga yo'naltirishni tanlash uchun qurilmalarning MAC manzillaridan foydalanish jarayoni. 2-qavatni kommutatsiyalash uchun kommutator va ko'priklar qo'llaniladi. Ular bitta katta to'qnashuv domenini bir nechta kichikroqlarga ajratadilar. Oddiy LANda barcha xostlar bitta markaziy qurilmaga ulangan. Ilgari, qurilma odatda markaz edi. Lekin hublarning ko'pgina kamchiliklari bor edi, masalan, ular orqali o'tadigan trafikni bilmaslik, bitta katta to'qnashuv domenini yaratish va hokazo. Hublar bilan bog'liq ba'zi muammolarni bartaraf etish uchun ko'priklar yaratilgan. Ular markazlardan yaxshiroq edi, chunki ular bir nechta to'qnashuv domenlarini yaratdilar, lekin ularda cheklangan miqdordagi portlar bor edi. Nihoyat, kommutator yaratildi va bugungi kunda ham keng qo'llaniladi. Kommutatorlar ko'priklarga qaraganda ko'proq portlarga ega, ular kiruvchi trafikni tekshirishlari va shunga mos ravishda yo'naltirish qarorlarini qabul qilishlari mumkin. Shuningdek. kalitdagi har bir port alohida to'qnashuv domenidir, shuning uchun paketlar to'qnashuvi sodir bo'lmasligi kerak. 2-qatlam kommutatori marshrutizatorlarga qaraganda tezroq ishlaydi, chunki ular tarmoq sathi sarlavhasi ma'lumotlarini ko'rib chiqishga vaqt sarflamaydi. Buning o'rniga, ular ramka bilan nima qilishni - oldinga siljitish, suv bosish yoki tushirishni tanlash uchun ramkaning apparat manzillariga qarashadi. Bu yerda bor boshqa mayor afzalliklari ning 2 - qavatni kommutatsiyalash : • tez apparatga asoslangan ko'prik (ASIC chiplari yordamida) • sim tezlik • past kechikish • past xarajat Oddiy LAN tarmog'iga misol: kalit barcha qurilmalarni bir-biriga ulaydigan markaziy qurilma bo'lib xizmat qiladi: 1-rasm Hublar va kommutator o'rtasidagi farqlar Qurilmaning apparat manziliga asoslangan kadrlarni kommutatsiyalash kontseptsiyasini yaxshiroq tushunish uchun siz kommutatorning hublardan qanday farq qilishini tushunishingiz kerak. Birinchidan, barcha xostlar markazga ulanadigan LAN misolini ko'rib chiqing: 2-rasm Yuqorida aytib o'tilganidek, markazlar faqat bitta to'qnashuv domenini yaratadi, shuning uchun to'qnashuvning yuzaga kelish ehtimoli yuqori. Yuqorida tasvirlangan hub signalni qabul qilgan portdan tashqari barcha portlarni qabul qiladigan signalni oddiygina takrorlaydi, shuning uchun ramka filtrlash amalga oshirilmaydi. Tasavvur qiling-a, agar sizda hubga ulangan 20 ta xost bo'lsa, bitta paket o'rniga 19 ta xostga yuboriladi! Bu xavfsizlik muammolariga ham olib kelishi mumkin, chunki tajovuzkor tarmoqdagi barcha trafikni qo'lga kiritishi mumkin. 3-rasm Endi kommutatorning ishlash usulini ko'rib chiqing. Bizda yuqoridagi kabi bir xil topologiya bor, faqat bu safar biz hub o'rniga kalitdan foydalanamiz: 4-rasm Kommutator to'qnashuv domenlari sonini oshiradi. Har bir port bitta to'qnashuv domenidir, ya'ni to'qnashuvlar yuzaga kelish ehtimoli minimaldir. Kalit qaysi qurilma qaysi portga ulanganligini bilib oladi va freymga kiritilgan MAC manzili bo'yicha kadrni yo'naltiradi. Bu kamaytiradi tirbandlik yoqilgan LAN va _ kuchaytiradi xavfsizlik . 3-Amaliy ish Mavzu: Uchinchi satx (L3) kommutatorlari va ularning ishlash tamoillari Ishdan maqsad: kommutatorlari yordamida lokal kompyuter tarmoqlarini loyixalash jarayonini o’rganish Ma’lumot uzatish tizimi tushunchasi O'zaro bog'lanish qobiliyati. Ushbu tamoyil iqtisodga asoslanadi - allaqachon qurilgan SDH-ga asoslangan tarmoqlarga investitsiyalarni himoya qilish va ushbu tarmoqlardan olingan daromadlarni yo'qotmaslik kerak.Yaqin kelajakda SDH o'zaro ta'sirni amalga oshirishga imkon beradigan yagona texnologiya bo'lib qoladi. turli tarmoqlar nafaqat jismoniy darajada, balki kanal va tarmoqda ham. Haqiqiy tarmoq o'zaro muvofiqligi kelajakda eski uskunani yanada samaraliroq, moslashuvchan va kengaytiriladigan yangi avlod uskunalari bilan almashtirish qobiliyatini nazarda tutadi. SDH texnologiyasi asosida multiservis tarmoqlarini yaratish kichik investitsiyalarni talab qiladi va minimal daromad davrini ta'minlaydi. Va bu xavflarni kamaytiradi va tarmoqni qurishning yangi kontseptsiyasiga o'tishni tezlashtiradi (1-rasm). 1-rasm. SDH tarmog'iga asoslangan multiservisli tarmoq Multiservis. Ma'lumotlarni uzatish tarmog'iga kirishga asoslangan aloqa xizmatlari va xizmatlarini ko'rsatish uchun terminal qurilmasi barcha turdagi trafikni qayta ishlashi va kerak bo'lganda uni almashtirish va marshrutlashni amalga oshirishi kerak. Optik terminal multipleksorlari (TM) yoki qo'shish / tushirish multipleksorlari (ADM) bunday funktsional to'plamga ega, agar ular birlamchi kanallashtiruvchi multipleksor va ma'lumotlar havolasi qatlamida kommutatsiya va tarmoq sathida marshrutlash imkonini beruvchi qurilma bilan to'ldirilgan bo'lsa (2-rasm). 2-rasm. Abonentni ulashning odatiy sxemasi Bunday uskunaning narxi (uni o'rnatmasdan ham) kirish tarmog'ida ommaviy foydalanish uchun juda yuqori. Bu xizmatlarni sotib olishga tayyor bo'lgan, lekin ularni ulash uchun katta boshlang'ich xarajatlarni ko'tarishga tayyor bo'lmagan abonentlar sonining o'sishini cheklaydi. Muammoning yechimi barcha kerakli funksiyalarni o‘zida mujassamlashtirgan hamda telefoniya va ma’lumotlar trafigini (TDM va IP) yig‘ish, almashtirish va tashish imkonini beruvchi integratsiyalashgan kirish qurilmalaridan (Integrate Access Devices – IAD) foydalanishda yotadi (3-rasm). 3-rasm. IAD uskunalari yordamida ulanish sxemasi Transport tarmog'ining yuqori samaradorligi. Asosiy raqamli kanallarni almashtirish vazifasi (BCC, 64 kbit / s) an'anaviy telefon tarmog'i uchun asosiy hisoblanadi. Abonentdan kirish tarmog'i va transport tarmog'i orqali trafik qayta ishlash va almashtirish uchun RATSga boradi. Shunday qilib, transport tizimining quvvati ham, kommutatsiya stansiyasining quvvati ham noratsional ravishda ishlatiladi. Kommutatsiya funktsiyasini operatorning mavjud nuqtasiga (PoP) ko'chirish transport tarmog'ining o'tkazish qobiliyatidan yanada samarali foydalanish imkonini beradi. Uskunaning modulliligi va moslashuvchanligi. Ilgari telefoniya va ma'lumotlar uzatish xizmatlariga talabning o'sishini oldindan aytish mumkin edi. Bugungi kunda transport heterojen xarakterga ega bo'lib, uning o'sish sur'atlarini oldindan aytishni ancha qiyinlashtiradi. Shu sababli, kirish tarmog'i qurilgan echimlar uchun masshtablilik juda muhimdir. 4-rasm. Operator mavjudligining universal nuqtasi Jismoniy qatlamlarni ajratish va ma'lumotlarni qayta ishlashning yuqori darajalari o'zgaruvchan vaziyatlarga tezda moslashish imkonini beradi. Operator abonent interfeyslarining keng tanlovi (4-rasm) bilan mavjudligi nuqtalarini (PoP) yaratishi, tezda yangi xizmatlarni taqdim etishni boshlashi, kerak bo'lganda taqdim etiladigan xizmatlar ro'yxatini tubdan o'zgartirishi va punktning kuchini oshirishi mumkin bo'ladi. mavjudligi haftalar emas, balki bir necha soat ichida. Bularning barchasi investitsiyalardan samaraliroq foydalanish va multiservis tarmog'ini yaratish uchun boshlang'ich xarajatlarni kamaytirish imkonini beradi (5-rasm). 5-rasm. O'sib ulg'aygan sari sarmoya kiriting Masalan, dastlab operator faqat an'anaviy ovozli trafikni uzatish xizmatlarini taqdim etadi va u uskunalar transport qatlamida (multiplekslash, o'zaro almashish) ta'minlaydigan etarli funktsiyalarga ega, ammo bir muncha vaqt o'tgach, yangi xizmatlarga talab paydo bo'lganda ( VPN, IP va boshqalar) unga kommutatsiya (2qavat) va marshrutlash (3-qavat) imkoniyatlarini amalga oshiradigan uskunalar kerak bo'ladi. Yagona tarmoq monitoringi va boshqaruv tizimi. Turli xil telefoniya va ma'lumotlar xizmatlarini taqdim etish uchun turli texnologiyalar va platformalardan foydalangan holda uskunalarni boshqarish tizimini yaratish kerak. Quyida yangi avlod boshqaruv va monitoring tizimlariga qo'yiladigan asosiy talablar keltirilgan: • elementlar va ularning parametrlarini grafik tasvirlash; • xato xabarlari: • integratsiyalashgan tarmoq boshqaruvi - transport tarmog'ining barcha tizimlarini va kirish tarmog'ini boshqarish, shu jumladan trafikni boshqarish; • xavfsizlik - IP va UNIX; • billing - ovoz va ma'lumotlar trafigini hisobga olish; • Qo'llab-quvvatlanadigan standartlar va protokollar - SDH DCC, Webinterfeys, buyruq qatori, SNMP v.2, CORBA, CMIP 03. Yuqoridagi barcha talablarga javob beradigan boshqaruv tizimi operatorlarga tarmoqni boshqarish va texnik xizmat ko‘rsatish xarajatlarini kamaytirish imkonini beradi. Chunki bu iqtisodiy va texnik jihatdan samarali Nazorat savollari 1. IAD uskunalari yordamida ulanish sxemasi 2. Ikkita multiservisli tarmoqni birlashtirish 3. Operator mavjudligining universal nuqtasi 4. Boshqarish va monitoring tizimlariga qanday talablar qo'yiladi. 4-Amaliy ish Mavzu: L2 kommutatorlari yordamida lokal kompyuter tarmoqlarini loyixalash Ishdan maqsad: kommutatorlari yordamida lokal kompyuter tarmoqlarini loyixalash jarayonini o’rganish Cisco packet tracer dasturi yordamida lokal tarmoq tashkil etish jarayoni ko‘rib chiqiladi. Buni kommutator yoki konsentrator yordamida amalaga oshirish mumkin. Shuningdek kompyuter va bog‘lash kabellari ham qo‘llaniladi. Mazkur xolatda lokal tarmoqdagi kompyuterlarni IP manzillarini sozlash lozim bo‘ladi va bunda kommutator yoki konsentrator qo‘llinishiga bog‘liq bo‘lmaydi. 4.1-rasm. Konsentrator va kommutator yordamida lokal tarmoq qurish Yuqorida rasmda keltirilgan lokal tarmoqdagi kompyuterlarga 192.168.1.0 tarmoq manziliga mos ravishda quyidagi manzillar beriladi: • 192.168.1.1 • 192.168.1.2 • 192.168.1.3 • 192.168.1.4 Agar lokal tarmoq boshqa tarmoqga ulanishi ko‘zda tutilmasa, u xolda kompyuterlarni sozlashda faqat IP manzil va tarmoq osti maskasi (255.255.255.0) kiritilishi etarli, ya’ni asosiy shlyuz adresi va domen nomlar serveri manzili kiritilishi shart emas (4.2-rasm). 4.2-rasm Lokal tarmoq konsentrator yordamida qurilganda bir kompyuterdan boshqa biriga ma’lumot uzatishda nafaqat qubul qilishi lozim bo‘lgan kompyuter balki barcha kompyuter qabul qiladi. Kommutator yordamida qurilganda esa faqat qabul qilishi lozim bo‘lgan kompyuter qabul qiladi. Topshiriq 1. Har bir talaba local tarmoqlar vazifasi va tarkibiy elementlarinin o’rganadi. 2. Lokal tarmoqlarda kommutatorlarni qo’llash bo’yicha individual loyiha bajaradi. 5-Amaliy ish Mavzu: L3 kommutatorlarning qo‘llanilishini o‘rganish Ishdan maqsad: L3 kommutatorlarning qo‘llanilishini o‘rganish va taxlil qilish MPLS (Multiprotocol label switching) bu tarmoq trafigini tezlashtirish va shakllantirish protokoli boʻlib, u asosan MPLS-ni saralash va maʼlumotlar paketlaringizni xizmat koʻrsatish sinfi (masalan, IP telefon, video yoki Skype maʼlumotlari) asosida ustuvorlashtirishni bildiradi. MPLS bilan mavjud tarmoqli kengligi oshiriladi va ovoz va video kabi muhim ilovalar 100% ish vaqti kafolatlanadi. MPLS QANDAY ISHLAYDI? MPLS - bu ma'lumotlarga ustunlik beruvchi paketlarni belgilash texnikasi. Ko'pgina tarmoq ulanishlari aniq nima olishini tushunish uchun har bir routerdagi har bir ma'lumot paketini tahlil qilishi kerak. ROUTER TURLARI Operator routeriga to'g'ridan-to'g'ri ulanadigan mijoz xost tomonidan ishlatiladigan CE router. Idoralar operator tomonidan marshrutizator bilan o'zaro ishlaydi (PE) va PE ichida marshrutlarni almashadi. Amaldagi marshrutlash protokoli statik yoki dinamik bo'lishi mumkin (OSPF kabi ichki shlyuz protokoli yoki BGP kabi tashqi shlyuz protokoli). Keling, tushunarsiz qisqartmalarni kengaytiraylik - Customer Edge (CE) routeri Provider Edge (PE) routeriga ulanadi. PE router - CE qurilmalari ulangan operator tomoni chegarasi router (domen MPLS). Routerga PE prefiksi keng ko'lamli marshrutlash protokollari bilan ishlashga qodir uskunani qamrab olishini anglatadi, xususan: • Border Gateway Protocol (BGP) (PE-PE yoki PE-CE aloqasi); • Dynamic Routing Protocol (OSPF) (router va PE o'rtasidagi aloqa); • Multi-protocol label switching (MPLS) (PE router va P o'rtasidagi aloqa. P nima - router haqida keyinroq gaplashamiz.); Ba'zi PE marshrutizatorlari trafik belgilarini ham bajaradi. P - router - operator (provayder) MPLS domen tarmog'ining ichki routeri. Ko'p protokolli yorliqli kommutatsiyada (MPLS) marshrutizator P asosiy tarmoq uchun asosiy yo'riqnoma vazifasini bajaradi. Router P odatda bir yoki bir nechta PE routerlarga ulanadi. MPLS FOYDALANISH PRINSİPLARI MPLS (recall, multiprotocol label switching, ingliz tilidan) bilan kirish routeri tarmoqqa kirishda teglarni joylashtirish orqali ma'lumotlar paketlarini belgilaydi, shuning uchun marshrutizatorlar ma'lumotlar paketini qayta-qayta tahlil qilmasdan, ma'lumotlar qayerga ketayotganini aniq tushunadilar. MPLS qanday ishlashini tushunish uchun shuni ta'kidlash kerakki, an'anaviy IP tarmog'ida har bir marshrutizator uni doimiy ravishda ma'lumotlar paketlari bo'lgan jadvallarda qidirish va keyin ma'lumotlar paketlari kerakli manzilga yetguncha keyingi qatlamga yo'naltirish orqali IP-ni qidirishi kerak. MPLS texnologiyasi barcha IP-paketlarga yorliq tayinlaydi va shu bilan birga, marshrutizatorlarning o'zlari kerakli yorliq qiymati tufayli paketni keyingi qurilmaga yo'naltirishga qaror qilishadi. Yorliq MPLS sarlavhasining bir qismi sifatida qo'shiladi, u ramka sarlavhasi (ikkinchi OSI qatlami) va paket sarlavhasi (uchinchi OSI qatlami) orasiga qo'shiladi va aslida ular bir-birining ustiga qo'yiladi. Kadr sarlavhasi (sarlavhasi) MPLS sarlavhasi (sarlavhasi) IP paket IP paketining sarlavhasi (sarlavhasi) Buning o'rniga MPLS "yorliqlarni almashtirish" ni amalga oshiradi, bunda birinchi qurilma avvalgidek marshrutni qidirishni amalga oshiradi, lekin keyingi hopni qidirish o'rniga, oldindan belgilangan marshrut bo'ylab yakuniy maqsad routerni topadi. Router marshrutizatorlar IP-manzillarni qo'shimcha qidirishni talab qilmasdan trafikni yanada yo'naltirish uchun foydalanadigan ma'lumotlarga asoslangan yorliqni aniqlaydi, yakuniy routerga etib borganida, yorliq o'chiriladi va paket oddiy IP marshrutlash yordamida yetkaziladi. MPLS BO'YICHA ETİKETLARNI O'ZGARTIRIShNING AVTOZALI NIMADA? MPLS - u qanday ishlaydi va nima uchun kerak? • Yorliqlash tizimi IP marshrutini qidirish uchun ketadigan vaqtni sezilarli darajada qisqartiradi. • Eng uzun prefiksli mosliklarni aniq qidirish imkonini beradi, bu esa bitta paketni marshrutlash uchun xotiradan foydalanishni kamaytiradi. • Tegga asoslangan aniq mosliklarni apparatda kamroq stress bilan apparatda amalga oshirish ancha oson. • O'tkazish qobiliyatini boshqarish, turli xizmatlarga ustuvorlik berish va uskunaning ortiqcha yuklanishining oldini olish uchun tarmoqda trafik qayerda va qanday taqsimlanishini nazorat qilish imkoniyatini beradi. MPLS ishlashi uchun Label Distribution Routing Protocols (LDP), Simple Unlimited Protocol (trafikni qo'llab-quvvatlamaydi) va Traffic Engineering Resource Reservation Protocol (RSVP-TE) qo'llaniladi. Amalda, Label Distribution Protocol (LDP) odatda qo'llaniladi, lekin RSVP-TE transport muhandisligi funktsiyalari uchun talab qilinadi va murakkab tarmoqlarda bu ikki protokol RSVP ichida tunnel qilish uchun tuzilgan LDP bilan deyarli ajralmas hisoblanadi. Trafikni uzatish va boshqarish Traffic Engineering texnologiyasi tufayli amalga oshiriladi, u trafikni eng maqbul marshrut bo'ylab kanallar orqali o'tkazadi, lekin ba'zi cheklovlar bilan cheklangan qisqa yo'l Birinchi (CSPF) texnologiyasi tufayli yo'llarni faqat mezon asosida tanlaydi. uning optimal marshrut uzunligi bo'yicha , balki marshrutlarni yuklashni ham hisobga oladi. Ishlatilgan RSVP-TE protokollari tarmoqdagi o'tkazish qobiliyatini zaxiralash imkonini beradi. MPLS shuningdek, potentsial bog'lanish yoki tugun nosozliklari uchun oldindan hisoblangan zaxira yo'llariga asoslangan nosozliklardan himoyaga ega. Agar tarmoqdagi nosozlik bo'lsa, eng yaxshi yo'l avtomatik ravishda hisoblanadi, lekin bitta nosozlik bo'lsa, kerakli yo'l nosozlik aniqlanmasidan oldin ham hisoblab chiqiladi. Zaxira yo'llari FIB marshrutizatorida faollashtirishni kutayotganda oldindan dasturlashtirilgan, bu nosozlik aniqlangandan keyin millisekundlarda sodir bo'lishi mumkin. MPLS ASOSIDA VPN TASHKIL QILIShNING QUYIDAGI AVZULIYLARINI KO‘RSATISH MUMKIN. • keng diapazonda trafikni kengaytirish imkoniyati; • turli VPN ga ulangan manzillar, tugunlarni kesishish imkoniyati; • OSI modelining ikkinchi darajasida VPN trafigini bir-biridan izolyatsiya qilish. Xulosa sifatida shuni ta'kidlash kerakki, amalda MPLS asosan IP ma'lumotlar birliklari (PDU) va Ethernet virtual xususiy mahalliy tarmoq (VPLS) trafigini uzatish uchun ishlatiladi. MPLS ning asosiy ilovalari telekommunikatsiya trafik muhandisligi va MPLS VPN hisoblanadi. Nazorat savollari 1. 1. MPLS qanday ishlaydi? 2. 2. MPLS qanday ishlaydi 3. 3. MPLS usuli yordamida teglarni almashtirishning afzalligi nimada? 4. 4. Trafikni uzatish va boshqarish texnologiyasi tufayli yuzaga keladi.